Windbrief 184-september 2018 -c

47e jaargang, nummer 184, september 2018

184
DDe Zwaaaann::ppuubblileiekkstsrterkekkekreirniHnoHlloalnladnMdicMhigchaingan
#DMieerToolokrbijigjtDoeoZkaHaentsRchade vMaonleAnvontuur binnenkort
IEnnfoDremZaoteikeedretsrkeuktnnduigael ivnolrdeodeancdtieepWubinlidebkrief

4 10 12 16 Navelstaren

47e jaargang, nummer 184, september 2018 18 30 34 38 Met nationale en internationale erkenning mag het vernieuwde stadscentrum
van Zaandam er tegenwoordig zijn. Zelfs de Zaankanters spreken er waarderend
182 Inhoud over terwijl dat in de planfase nog heel anders was. Maar de vernieuwing van
Zaandam is nog niet af. Er valt nog steeds heel wat te klagen over de lelijkheid
3 Voorwoord: Navelstaren en verpaupering, met name in het oostelijk deel van het centrum. Neem nu de
4 Spectaculaire verplaatsing De Zoeker Burcht, in wezen een prachtig plein dat helaas is verworden tot een ordinair
9 Column: Arbeidsomstandigheden parkeerterrein. Is daar niet iets mooiers van te maken? Jazeker, Zaans Erfgoed
10 Ontheemde molen: De Zwaan te Holland, Michigan heeft daarvoor een prachtig plan: inrichten met een 17de eeuwse scheepwerf waar een fluitschip
12 Voetveer tussen De Hen en de Zaandijker sluis kan worden gebouwd. Van dit type schip zijn er veel gemaakt in de Zaanstreek, met name op werven
15 Nieuwe leden 2e kwartaal 2018 aan de Voorzaan. Met een historische scheepswerf zou een door veel Zaankanters lang gekoesterde wens
16 Museumnieuws in vervulling gaan. Het plein knapt er van op, je trekt er toeristen mee naar het centrum van Zaandam en
18 Ron Couwenhoven: de windbrief van de plaats is historisch zeer verantwoord. Veel beter dan het landje De Haan op de Zaanse Schans
waar anderen een scheepswerf zouden willen inrichten. Zo noordelijk hebben scheepswerven nooit
Het Rad van Avontuur aan de Zaan gelegen.
21 Lezers schrijven
22 Interview: vertrouwensman Marten van Tuijl Intussen is er over de bestemming van het landje De Haan nog steeds geen beslissing genomen.
26 Vrijwilliger Rick Bakker De Zaansche Molen heeft weliswaar een plan neergelegd om daar molen Het Rad van Avontuur te
29 Korte berichten herbouwen en die in te richten als cacaomolen én moleninformatiecentrum, maar met name de
30 Nieuwe molenaar voor De Windhond politiek is daar nogal terughoudend over. Hoe kan dat? Je zou denken dat met een wethouder uit de
32 Mijn molen: Ruud Nieuwhof van De Zoeker gelederen van de lokale politieke partij Rosa, die verantwoordelijk is voor monumenten en erfgoed,
34 Molenfonds unieke financier molenrestauraties het plan onmiddellijk omarmd zou hebben. Deze partij hebben we tenslotte in de Windbrief 182 van
35 Info + colofon maart dit jaar uitgeroepen tot dé erfgoedpartij van Zaanstad. Maar nee. Misschien komt dat omdat
37 Agenda Rosa nog onvoldoende informatie heeft over de plannen voor de Wereld van Windmolens.
38 Rondje molens Trouwens bij een ‘rondje politici’ tijdens de kennismakingsbijeenkomst met het nieuwe College van
Zaanstad in juni van dit jaar bleek dat ook politici van andere partijen hun beperkte kennis over de
Bij de foto: Wereld van Windmolens vooral uit de media hebben gehaald. Hier ligt dus een flinke uitdaging voor
onze vereniging. Het is leuk om elkaar onderling enthousiast te maken, maar zonder draagvlak voor
Oliemolen De Zoeker speelt in deze uitgave van de Windbrief een belangrijke de Wereld van Windmolens buiten onze vereniging schieten we daar niet veel mee op.
rol. Het is vijftig jaar geleden dat deze molen op spectaculaire wijze werd Laten we dus stoppen met navelstaren en onze blik nog meer naar buiten richten.
overgeplaatst van het Westzijderveld naar zijn huidige plek. Het werk op Daar valt namelijk nog een wereld te winnen.
een oliemolen komt aan bod. Molenaar Ruud Nieuwhof praat openhartig
over ‘zijn’ molen waarmee hij nog dagelijks olie slaat. Ed Pielkenrood,
hoofdredacteur
www.zaanschemolen.nl
voor het allerlaatste nieuws

1

Spectaculaire verplaatsing De Zoeker mediahype?

Vijftig jaar geleden werd molen De Zoeker verplaatst van Zaandijk naar de Zaanse Schans. Zo stonden hier de grootste dieplader van De krant werd toen in Alkmaar in elkaar
Vereniging De Zaansche Molen schrijft hierover op de website: “De molen werd wereld- Europa, het 64-wielige dubbelbrede gevaarte, gezet en gedrukt. Daarvoor moest de kopij per
nieuws. Hij verhuisde door middel van een spectaculair transport van het Westzijderveld, en de grootste kraan van Europa die een lengte treinbrief naar Alkmaar verzonden worden.
over de spoorlijn, en door het dorp, naar de overkant van de Zaan, op de Zaanse Schans.” heeft van zestig meter. De directeur meldt in het In de nacht van de verplaatsing reden we voort-
artikel dat dit bedrijf het enige is in Europa dat durend op de fiets heen en weer van de locatie
Op 2 augustus 1968 plaatst de krant De Stem Transport trekt veel aandacht dergelijke zware transporten kan verzorgen. Guisveld, de route naar de spoorwegovergang
(Brabant/Zeeland) een foto waarop de kap van Hoe bijzonder was dit transport? K.C. Schurink, en de redactie. Zo ontstond het verslag van de
De Zoeker is losgekoppeld en met een hijskraan de adjunct-directeur van Van Twist NV Kopij ging mee met laatste trein afbraak en het eerste deel van het transport.
aan het begin staat van zijn reis. Dordrecht, vertelt een halve eeuw geleden in De verplaatsing was groot nieuws in de regio. Met de laatste trein ging dat verslag naar
Het onderschrift bij “De Zoeker in tweeën” luidt: een krant: “De molen weegt 22 ton. Nog niet zo Ron Couwenhoven blikt terug: “Op de foto (2) Alkmaar en toen die gepasseerd was, werd de
“In Zaandijk is men gisteren begonnen met het lang geleden hebben we een bakstenen bouw- zie je de Zaanse pers die De Zaanlander door- spoorwegovergang vrij gemaakt zodat
verplaatsen van de uit 1600 daterende Zaanse werk van 50 ton verplaatst.” neemt op de ochtend van de verplaatsing. Ik De Zoeker er overheen getild kon worden.”
molen ‘De Zoeker’. De molen, die in de Zaanse “Het is dus wel duidelijk dat het transportbedrijf deed de verslaglegging voor de krant. Evert Smit Op de vraag of er toen veel pers bij was
Schans weer opgebouwd wordt, werd in twee zijn hand echt niet voor het Zoekertransport maakte indertijd het technische verhaal over de antwoordt Couwenhoven: “Er waren enkele
gedeelten vervoerd: de kap en het onderstuk. omdraait,” meldt de verslaggever. “Er is hier verplaatsing. Hij was een van de voormannen van verslaggevers uit Amsterdam, zoals van Het
De molen werd vannacht naar zijn nieuwe alleen enorm veel publiciteit aan gegeven”, De Zaansche Molen en eigenaar van De Zaanlan- Vrije Volk die een aparte Zaanse editie had. Het
standplaats vervoerd.” aldus de heer Schurink. der. Onze redactie was gehuisvest in zijn Zaan- Algemeen Dagblad was er vermoedelijk ook en
Fotograaf Peter van Zoest was daarbij en De krant meldt in de intro dat het transport- landsche Stoomdrukkerij aan de Stationsstraat het ANP werd van nieuws voorzien door Zaan-
maakte voor het ANP verschillende foto’s die je bedrijf niet minder dan drie miljoen gulden aan in Koog aan de Zaan tegenover het postkantoor. landerchef Wim Harwijne uit Westzaan, die
vervolgens in diverse dagbladen terugziet. materiaal in Zaandijk heeft staan. onze berichtgeving rechtstreeks doorbelde.”

23 45

Bij de foto’s: 4 5
1. De Zoeker op zijn oorspronkelijke plek.
2. De Zaanse pers neemt De Zaanlander door op de
ochtend van de verplaatsing.
3. Het onttakelde achtkant staat gereed voor transport.
4. Het meest spectaculaire onderdeel van het trans-
port. Het achtkant van De Zoeker wordt in de nacht
over de spoorlijn Amsterdam-Alkmaar getild.
5. Na een korte rit over de weg wordt het achtkant
met een drijvende bok over de Zaan gevaren.

Bij de foto’s:
6. Het transport van de kap over de weg vroeg ook
om speciale materialen en goed passen en meten.
7. De Zoeker op zijn nieuwe plek.

Grote belangstelling “Wat die mensen die uren van wachten wellicht Het overbrengen van het molenlijf bleek een Brief uit London
“Vijfduizend mensen volgden transport” luidt de verlichtten, waren de onderhoudende gesprek- uiterst secuur karwei te zijn, want de kraan Dat de verplaatsing ook in het buitenland nieuws
kop van een artikel in een lokale krant. ken die men ongeacht met wie dan ook kon reikte maar net over de spoorweg, waardoor was, blijkt uit een krantenbericht met als kop
“Een kind van vier werd op het laatste moment voeren.” Het publiek was niet alleen afkomstig het achtkant slechts “Poolse schilder wil De Zoeker schilderen”.
uit zijn bedje gehaald, omdat het zo klein als van buiten de Zaanstreek, maar ook van buiten enkele centimeters boven de bedrading kwam. Burgemeester G. Oosterbaan van Zaandijk werd
het was toch koste wat kost moest zien hoe de Nederland. Zo wordt er vermeld: “Een inwoner Zelfs werd af en toe de door de NS stroomloos een dezer dagen met een bepaald niet alledaagse
molen over de bovenleiding van de spoorweg- van Curaçao – hij was hier op vakantie – kwam gemaakte bovenleiding geraakt, maar binnen brief verrast, gericht aan de burgemeester van
overgang zou worden getild.” De verslaglegger ook nog naar Zaandijk om het ‘buitengebeuren’ een half uur stond de gigant toch aan de andere de ‘stad’ Zaandijk.” De brief was geschreven
spreekt in het artikel zijn verbazing uit dat te volgen. Een man uit Limmen had zich met zijn zijde van de overgang en kon het verdere transport door “een in London wonende Poolse schilder
“tallozen gewapend met brood en visstoeltjes hele gezin alvast om half negen van een plaatsje worden afgewikkeld.” die zo onder de indruk was
zich onbegrijpelijk vroeg (vele uren van tevoren) verzekerd.” geraakt van de schoonheid van molen De Zoeker
naar de plaats des onheils begaven. Om half De Zoeker haalt de tv waarover hij in Engelse bladen had gelezen voor
twee zou er volgens het extra gepubliceerde Publiek zorgt voor vertraging Er waren twee tv-ploegen bij de overplaatsing van en na de overplaatsing, dat de wens om hem
tijdschema pas iets wezenlijks gebeuren: het “Precies 27 uur duurde karwei” was de onder- De Zoeker. Het journaal besteedde op te schilderen in alle sterkte over hem kwam.”
hijsen van het achtkant van de molen. Maar om titel bij de kop “Verplaatsing molen gelukt”. 2 augustus 1.26 minuut aan het verplaatsen van Uit het artikel blijkt dat de burgemeester de
negen uur waren de mensen al present. Het meest spectaculaire punt vormde de spoor- oliemolen De Zoeker naar openluchtmuseum De kunstschilder, die heeft geëxposeerd in Frank-
Inderdaad is het wel de meest spectaculaire wegovergang in de Guisweg. De verslaggever Zaanse Schans, zo vermeldt het Instituut voor rijk, Rusland, de Verenigde Staten en Engeland,
stunt die ooit met een molen is uitgevoerd, schrijft: “Nadat de laatste trein was gepasseerd Beeld en geluid. Vijf dagen later maken ze een wilde uitnodigen zodat hij de schoonheid en de
maar toch, dat urenlang verveeld wachten..” kon worden begonnen met het over de boven- nieuw item. In 36 seconde laten ze de overdracht charme van de molen kon vastleggen.
leiding tillen van het achtkant, dat volgens het van de molen zien en diverse shots met draaiende Of de schilder Srerepan Skorupka ook echt
Handzaam publiek tijdschema om half twee moest gebeuren, maar wieken. Het programma Open oog zond op 9 geweest is, dat kunnen we een andere keer
Het aantal toeschouwers werd geschat op ruim dat pas om kwart over vier kon worden augustus een kleurenreportage uit van 6.23 minu- uitzoeken.
vijfduizend. Met acht man politie kon men die gerealiseerd. Een vertraging dus van ruim twee ten waar presentatrice Ageeth Scherphuis de kijker
echter gemakkelijk de baas. uur, die voornamelijk werd veroorzaakt door de meeneemt. Hierin werd ook aandacht geschonken Sarah Vermoolen
De lokale verslaggever noteert: “Het publiek is grote publieke belangstelling. aan het Molenmuseum, de expositie over
nogal handzaam”, zo verklaarde de politie. De naar schatting 5000 kijkers maakten het de De Zoeker in het Weefhuis en de Zaanse Schans als
firma Van Twist uit Dordrecht extra moeilijk. geheel.

6 7

67

Column

Arbeidsomstandigheden

NICO KAAIJK METAALBEWERKING l KRIMP 13 l ZAANDAM l WWW.KAAIJK.NL l WWW.TWITTER.COM/KAAIJK IIn mijn vorige column vroeg ik me af wat de van hen geven hun mening over de arbeids-
molenarbeiders en hun vrouwen nu zelf vonden omstandigheden op de molens. En die uiten zij
van hun arbeidsomstandigheden. opvallend nuchter.
Van Rooien uit Zaandam erkent dat doofheid
Ik heb grote moeite gehad om iets van persoon- veelvuldig voorkomt onder olieslagers, maar dat
lijke getuigenissen te vinden. En wat ik vond, zijn maakt ze in zijn ogen nog niet ongeschikt voor
op zijn best geromantiseerde herinneringen van het werk, dus waar zit het probleem?
oude mannen die met genoegen terugkijken De chronische ontstekingen van de ademhalings-
op een leven in de molen. Machtig mooie verhalen organen van arbeiders in de pelmolens zijn
over spectaculaire asbreuken, branden en volgens hem vooral te wijten aan het feit dat ze
kwajongensstreken te over, maar geen gemopper verkeerd ademen, nl. door de mond in plaats
over hard werk en het karig loon. Dat zal vast van door de neus. Lange arbeidsdagen ziet hij
te maken hebben met het feit dat de arbeids- niet als bedreiging voor de gezondheid en
omstandigheden elders niet beter waren, dus lichamelijke ontwikkeling omdat die toch worden
waarom zou je er woorden aan vuil maken? afgewisseld met perioden van niets doen.
Bovendien werden die verhalen opgeschreven Korteweg uit Wormerveer vindt arbeidsdagen
in een tijd dat de laatste molens dreigden te van 14 uur wel te lang, niet om gezondheids-
verdwijnen. Het zijn vooral nostalgische redenen, maar om moreel-maatschappelijke
verhalen, waarbij de interesse van de auteurs redenen. Hij vermoedt dat het er met de logica
vaak meer uitgaat naar de technische en en de waarheidsliefde in het gezin beter uit zou
avontuurlijke dan naar de sociale aspecten van zien, indien de man meer thuis was.
het werken op de molen. Eykman uit Zaandijk heeft wel enige borstlijders
behandeld voor wie het werk op de pelmolen
In mijn nood heb ik me daarom nogmaals nadelig was, maar die zijn venter geworden en
gewend tot de parlementaire enquête naar de hebben het probleem zo opgelost.
arbeidsomstandigheden van 1891. Ditmaal om
de mening van de artsen in de Zaanstreek te ho- Kortom, moet ik nu aan het eind van deze derde
ren. Van deze academici mag je toch een objec- column constateren dat ik een doodlopende
tief antwoord verwachten. In de enquête komen weg bewandel? Of stel ik de verkeerde vraag?
vier geneesheren aan het woord en drie Daarover de volgende keer.

Frans Hoving

89

De zwanenzang van De Zwaan uit Krommenie

EEen feit is dat in het Brabants Vinkel een koren- In de rubriek ‘Ontheemde molens’ De nieuwe Zwaan was een grote en moderne
molen heeft gestaan die De Zwaan heette. Een zoeken we een molen op die ooit in de achtkante bovenkruier die zijn aandeel heeft
molen die uiteindelijk in 1964 is gesloopt door Zaanstreek heeft gestaan en die naar geleverd in de zeildoekproductie.
molenbouwer J.D. Medendorp. De bruikbare Er is weinig bekend over de geschiedenis van
delen – zevenhonderd genummerde stukken elders is verhuisd. deze molen. Vaststaat dat De Zwaan in 1878
– heeft hij verscheept naar Amerika, waar de NRC Handelsblad (12 mei; pagina 10-11) zette wordt gesloopt, wat een jaar later nog eens
molen als een bouwplaat in elkaar is gezet en wordt bevestigd met een mededeling in het
afgebouwd op Windmill Island. Niet op een belt ons op het spoor van een bijzondere ont- Algemeen Nieuwsblad van 12 januari 1879
(een bult) zoals in Vinkel, maar op een stelling. heemde molen: een die in het stadje over de verkoop van ‘Een Pakhuis, genaamd
Omdat het dorp Vinkel onder vijf gemeenten “De Zwaan” met Erve, en de zich in de grond
viel, kon geen overeenstemming worden bereikt Holland in Michigan staat en die ‘oorspronkelijk bevindende Fundamenten van de gesloopte
over wie de kosten van de dringend noodzakelijke afkomstig is uit Krommenie’ zoals de krant Molen “De Zwaan” aan de Nauernasche Vaart
restauratie zou moeten dragen. Derhalve was bij een foto van de molen meldde. Holland is te Krommenie’.
sloop en een nieuw leven in Amerika onvermij- de gereformeerde gemeenschap waar Pete
delijk. Nu spant de stichting De Vinkelse Molen Weinig Zaanse kenmerken
zich in om een replica van De Zwaan ‘in zijn volle Hoekstra, de uit Groningen afkomstige Niet alleen de sloop voor 1878 sluit herbouw uit
pracht’ te herbouwen. Amerikaanse ambassadeur in Nederland, zijn
jeugd doorbracht. Hoe een misverstand als in 1884 in Vinkel onder leiding van molenaar
Tot de grond toe afgebrand
feit blijft voortleven in de geschiedenis. P. van Schaijk. De molen in Brabant heeft
Lange tijd is aangenomen dat de molen in
Vinkel oorspronkelijk molen De Zwaan uit Die aanname was grotendeels gebaseerd op de bovendien volgens kenners weinig Zaanse
Krommenie was. De tweede molen met overeenkomst in naam en bouwjaar.
die naam om precies te zijn. De eerste Zwaan was een oliemolen die in 1649 kenmerken. De maatvoering, de aanwezigheid van
is gebouwd op de Noordervaartdijk aan de
Nauernasche Vaart. In 1761 brandde hij tot de een NSBM/Feyenoord-as die in de Zaanstreek
grond toe af door blikseminslag. In hetzelfde
jaar is de molen herbouwd als hennepklopper. niet of nauwelijks voorkwam en de vorm van de Soms roept de geschiedenis meer vragen op dan

baard wijzen op een herkomst uit de omgeving hij beantwoordt. Een conclusie is wel duidelijk:

van Dordrecht. Tot die conclusie komt ook de ontheemde molen in Holland (Michigan) is

J.S. Bakker. Hij oppert in De Windbrief nummer geen ontheemde, maar een vermeende molen

97 dat ‘de Vinkelse molen een uit Zuid-Hollland uit de Zaanstreek.

afkomstige watermolen is’. Kennelijk is een Zaanse herkomst een label voor

De Molen Database tekent daarbij aan: ‘Gezien authenticiteit en kwaliteit, want in de molen

de vlucht van 25,5 meter en de lange spruit hangt een tekst met de mededeling dat hij af-

(steunbalk – redactie) is dit inderdaad voor de komstig is uit de Zaanstreek waar ze hem zullen

hand liggend. Ondanks het feit dat De Zwaan missen ‘hun vriendelijke gigant met de enorme

groter was dan zijn collega hennepklopper, zal wieken die zoveel jaren hebben geworsteld

hij nooit met een vlucht van meer dan 21 meter met de wind’. Troostende woorden uit Amerika

zijn uitgerust.’ zijn natuurlijk nooit weg, ook al zijn ze aan het

Vriendelijke gigant verkeerde adres gericht.

‘Voor de bouw van de molen,’ schrijft de Jaap de Jong

stichting De Vinkelse Molen op haar website,

‘werden, zoals dat in die tijd gebruikelijk was,

onderdelen gebruikt van een molen die elders

overbodig was geworden. Waar deze

onderdelen vandaan kwamen is niet geheel (De Baard is een houten bord aan de voorkant

duidelijk, maar het achtkant lijkt afkomstig van de molenkap, onder de windpeluw die de

van een houtzaagmolen uit Dordrecht, hoewel wieken draagt, om te voorkomen dat het krui-

ook een molen uit Oost-IJsselmonde als donor werk nat wordt. Op de baard staat meestal de

genoemd wordt’. naam van de molen vermeld.)

10 11

Vrijwilligers voetveer Zaandijk krijgen heel veel vragen

Waarom draaien ze niet?

HHet voetveer Zaandijk verbindt beide oevers van de Zaan en vaart heen en weer tussen Ze hebben er geen notie van wanneer en waar-
De Bonte Hen aan de oostelijke oever en de Zaandijker sluis aan de westkant van de Zaan om de huizen er zijn neergezet en dat er ook
en vice versa. Vorig jaar hebben de vrijwillige schippers zo’n 40.000 passagiers overgezet. mensen in wonen. Een molen is bovendien een
Het gros van deze mensen is internationale toerist. Voordat zij aan boord stappen hebben molen, denken ze: één gezien, allemaal gezien.
ze een leuke wandeling gemaakt en gekeken naar fraaie huizen en molens. Maar wat ze nu Dat het industriemolens zijn die verschillende
precies hebben gezien, daar hebben ze geen idee van. producten maken, is ze ontgaan. De meest
gestelde vraag aan de schippers bij windstil
De Stichting Voetveer Zaandijk is opgericht door Voldoening weer is waarom de molens niet draaien.
Zaandijkers die trots zijn op de Lagedijk en dit Men denkt vaak dat ze elektrisch worden aan-
beschermde dorpsgezicht ook graag willen laten De 74 vrijwillige schippers van het veer vinden gedreven. De vrijwilligers hebben dus heel wat
zien aan de bezoekers van de Zaanse Schans. hun voldoening niet alleen in het varen maar uit te leggen en dat geeft eigenlijk te denken.
Dat het aantal passagiers zo’n vlucht zou nemen, ook in het contact met de passagiers. Er kunnen Maar ze doen het graag én met trots.
was aanvankelijk niet voorzien. Gelukkig zijn er twaalf mensen tegelijk worden overgezet en dat
voldoende vrijwilligers die het leuk vinden om is net een mooi aantal om leuke gesprekjes mee Goede doelen
een dagje te varen op de Zaan. te voeren. De meeste toeristen denken dat de Een van de belangrijke doelstellingen van de
Zaanse Schans een openluchtmuseum is.

Stichting Voetveer Zaandijk is het bijeenbrengen

van geld voor plaatselijke goede doelen.

Passagiers betalen een euro per persoon,

kinderen onder de tien varen gratis mee.

Marianne Metselaar is secretaris van de stichting

en aan het einde van de dag komen de vrij-

willigers de dagopbrengst bij haar brengen.

“Vorig jaar hebben we na aftrek van kosten

zo’n 16.000 euro overgehouden en dat hebben

we verdeeld tussen onze vaste doelen zoals

de Voedselbank, de Blijde Ruiters, Hospice De

Schelp, het Weefhuis, het Honig Breethuis, de

Beeldentuin en de Stichting Present.

Maar we kennen ook eenmalige schenkingen,

zoals bijvoorbeeld aan de restauraties van Het is nu al een hele toer om een rooster te

De Bonte Hen en De Ooievaar. Onze stichting maken voor een maand. Het grootste deel van

is bovendien lid van De Zaansche Molen, want onze vrijwilligers is gepensioneerd, dus mensen

zonder molens loopt er niemand langs de boven de 65. Die gaan allemaal één of meer

Kalverringdijk en hoeven we dus niet te varen.” keer met vakantie en bovendien is er momen-

Louter vrijwilligers teel een aantal langdurig ziek.
En hoe zit het eigenlijk met de aanlegplaats aan

Met het overzetten van mensen over de Zaan de Kalverringdijk? Gaan jullie in de toekomst

wordt voorzien in een behoefte. Maar het is verhuizen van De Bonte Hen naar het nieuw te

bijzonder dat dit door een stichting met louter bouwen buurtje op het Jacob Visterrein?

vrijwilligers wordt opgepakt. Als het in de toe- “Tja, dat hebben we ook gelezen in de krant”,

komst nog drukker wordt, kan de stichting er aldus Marianne Metselaar. “Er is daarna wel

dan nog mee doorgaan? “Jawel”, zegt Marianne enig overleg geweest met de gemeente maar we

Metselaar. “Maar we gaan niet uitbreiden. We voelen er niets voor.

hebben één boot en daar blijft het bij. Dat gaat dus niet gebeuren.”

Het vinden van nog meer vrijwilligers zal boven-

dien niet meevallen. Ed Pielkenrood

12 13

Nieuwe
leden

Nieuwbouw In het tweede kwartaal van dit jaar hebben J.J.H.M. Seitner, Purmerend
Renovatie we er 69 nieuwe leden bijgekregen. Welkom! M. Meek, Krommenie
Restauratie Interessant is het misschien voor u dat we J. Pols-Zoutman, Assendelft
29 leden verloren door opzeggingen en dat er A. ten Broek-Vink, Krommenie
Rosbayerweg 140, 1521 PX Wormerveer 16 leden zijn overleden. G.A. Lovers, Weesp
www.braam-minnesma.nl S. Wessels, Koog aan de Zaan
[email protected] L. Danenberg, Almere B. Den Ouden, Kinderdijk
W. Goldberg, Westzaan M. Slaman, Zwaag
 R. Verwer-Leffers, Dedemsvaart M. Husslage, Assendelft
  R. van Egmond-Fonteijn, Zaandam S. Hollander, Wormer
 C.J. de Fouw, Zaandijk A. Heino, Krommenie
A. de Gelder, Montfoort R. Huang, Lisse
 S.M.C. Verscheure, Amsterdam R. Oldekamp, Koog aan de Zaan
M.S. de Boorder, Zaandam D. Groot, Namibië
 J.C. Abrahamse, Zaandam M. Polderman, Stavenisse
 T. Yildiran, Zaandijk J.E. Rot, Zaandam
  H. Niessen, Zuidoostbeemster M. van Rij, Zaandijk
 E. Klaus, Berkhout A. Valkenberg-Zaal, Zaandam
J. Verweij, Zaandam G. Fopma, Assendelft
14 D.G. Broek, Zaandam S. Bodaar, Assendelft
H. Laloli, Koog aan de Zaan P. Kellij, Westzaan
J.W. Hart, Zaandam A.C. Zwart, Zaandam
Y.M.M. Thewessen, Haarlem S. van Galen, Wormer
C. Bakker, Bovenkarspel M.A. Holwedel, Wormer
J. van Bree, Zaandam T. van Heusden, Wormer
P.N. Bakker, Koog aan de Zaan H. de Boer, Wormer
W. Alofs, Wormer C.J. Honingh, Wormer
B. de Rouw, Assendelft H.T.M. van Druten, Wormer
M.J.A. Siervogel, Zaandam J. van Geest, Wormer
R. de Graaf, Wormer A. Huijpen, Wormer
G. Visser, Amsterdam F. Peters, Wormerveer
J.P. Koedooder, Zaandam E.C. Bentvelzen, Krommenie
T.H.P. Pirovano, Krommenie N. de Boer-Fronik, Zaandam
M.C. Hageman, Krommenie H. Kiers, Wormer
G. Klick-Slooten, Krommenie
E. van Braam, Krommenie
T.C.J. van Bemmel, Krommenie
M.C. Schavemaker, Krommenie
P. Ooms, Krommenie
J. Kee, Krommenie
J. Dalmeijer, Koog aan de Zaan

 

 
 

15

Museum-
nieuws

Leven onder zeeniveau

Tentoonstelling Leven onder zeeniveau, Op de andere foto zien we de pelmolen (later Hun werk werd overgenomen door een diesel- De opmerkelijke aquarel die Willem Jansen in de peri-
van 24 november 2018 t/m 17 mei 2019 doppenmolen) De Jonge Abraham, staande in gemaal en de ode 1940 – 1950 maakte toont het interieur van
het overstroomde Oostzijderveld tegenover molens werden in Het Prinsenhof in het onderachtkant.
In de Zaanstreek leven we onder zeeniveau. cacaofabriek Aurora te Zaandam. De molen 1914 gesloopt. Het Prinsenhof werd in die tijd gebruikt voor het
Dat doen we al eeuwen, als gevolg van het werd korte tijd later gesloopt in 1916. De tentoonstel- malen van zaagsel tot houtmeel t.b.v. de linoleum-
inklinken van de veengrond. Om droge voeten Terwijl wij Nederlanders het gewoon zijn, ling Leven onder fabrieken in Krommenie. Molenaar Gerrit de Vries
te houden was het nodig het dalende land te staan bezoekers vaak vreemd te kijken als ze zeeniveau toont staat bij de schepperij en duwt met een stok het zaag-
bedijken en droog te houden met behulp van beseffen dat we onder de zeespiegel leven. allerlei aspecten sel door de stortkuil.
poldermolens (door Zaankanters overigens En het is natuurlijk ook onlogisch. Aan de andere van het water: De schepperij transporteert het zaagsel naar boven
steevast watermolens genoemd). kant: het kan en het werkt. De tentoonstelling vroeger, nu en in waar het wordt gemalen. Voor de stortkuil ligt een
Die strijd tegen het water is nooit meer Leven onder Zeeniveau laat zien hoe we onder de toekomst. gekantelde houten wagen op wielen. Links onder de
opgehouden en kent zo nu en dan spannende dat zeeniveau terecht zijn gekomen en waarom
momenten. De watersnoodramp in 1953 zit nog we ons niet lieten wegjagen door het water. Het Aanwinsten trap ligt een grote hoeveelheid zaagsel los gestort.
stevig in het collectieve geheugen gegrift. laat ook zien wat er mis kan gaan. De collectie van
In de Zaanstreek ging het mis in 1916 toen De expositie richt zich daarbij op scholieren die De Zaansche • Van G. van Soest kregen we 60 negatieven
dijken van de Zuiderzee het begaven en heel vragen voorgeschoteld krijgen als: hoe houden Molen is verrijkt die laten zien hoe in 1964 de oliemolen
Waterland en het Oostzijderveld onder water we het eigenlijk droog? En wanneer moeten we met een aantal De Oude Zwan werd gesloopt.
kwamen te staan. ons zorgen gaan maken? bijzondere zaken. • Voorts schonk André Drost een uniek kopie-
• Zo kregen we boek van de correspondentie uit 1914 van verf-
Een foto, gemaakt van de stelling van pelmolen Want als nu de dijken breken staat de helft van van mevrouw handelaar A. Latenstein uit Zaandijk en kregen
Kool diverse molenboeken en van Jan Klees een we van Dick Kerssens het boek ‘Speurtocht in
De Jonge Abraham in Zaandam Oost, geeft een Nederland onder water. En het ziet er niet naar aquarel van oliemolen De Paap, door A. Groen het verleden, een onderzoek naar de familie
en een aquarel van het interieur van molen Mulder en hun betrokkenheid bij de papier-
beeld van de overstroming. In het midden de uit dat het in de toekomst beter zal worden. Het Prinsenhof, vervaardigd door Willem Jansen. makerij’ dat hij in 1991 samenstelde.
• Een houten katrol uit oliefabriek De Vrede in • Tot slot schonk Emiel Kistemaker een
stijfselfabriek Sophia. Daarnaast bouwt men In het Molenmuseum is een aantal prachtige Westknollendam werd geschonken door bijzonder (want origineel) steenwiel uit de
G. van Leeuwen. molen Indies Welvaren.
juist de cacaofabriek van Stuurman. modellen van poldermolens te zien. In de vaste We danken alle gevers weer van harte.

Op de achtergrond de fabrieken van Duyvis op opstelling is ook te zien de maquette die Bruno Henk Heijnen

de Koger Hem en links zien we een glimp van van de Stadt maakte van de drie molens (De

oliemolen Het Pink in Koog aan de Zaan. Dromer, De Slaper en De Waker) die tot 1905 de

Oostzaner polder bemaalden.

16 17

De windbrief van Het Rad van Avontuur Tijdens de jaarvergadering van onze vereni-
ging werd bekend gemaakt dat oliemolen
HHet Rad van Avontuur aan het Kalf was een Kalverringdijk, De Jonker aan de Oostzijde, Het Rad van Avontuur model zal staan voor
bijzondere oliemolen. Het achtkant stond op de De Jager achter de rooms-katholieke kerk van het nieuwe ontvangstcentrum van
begane grond en er omheen was een enorme het Kalf, Het Rad en De Zwarte Bruinvisch, ook De Zaansche Molen dat tussen de molens
vierkante schuur gebouwd, waardoor de molen aan de Poeldijk. De Huisman en De Gekroonde Poelenburg
geen stelling had zoals gebruikelijk was, maar aan de Zaanse Schans zal worden gebouwd.
een zogenaamde - en zeer grote - platting. Vanaf De vraag is uiteraard bij welke molens de wind- Het Rad van Avontuur stond meer dan twee
dat platte dak konden de roeden en de kap brieven uit 1648 behoren. Ze werden alle drie eeuwen even ten zuiden van de latere Noor-
worden bediend. Op de baard van de oliemolen uitgeschreven op 29 september van dat jaar. derbrug tussen het Kalf en Koog aan de Zaan.
was het jaartal 1648 geschilderd. Het jaartal gaf Eén van de drie bouwvergunningen stond op De molen dateerde uit 1648, maar de wind-
ongetwijfeld het bouwjaar aan. Maar waar was naam van Jacob Walichsz en Pieter Gerritsz en brief werd nooit gevonden.
de windbrief gebleven? hoort bij De Zwarte Bruinvisch of Stinkert, Ron Couwenhoven ging op onderzoek uit.
zoals hij ook wel werd genoemd.
In het windpachtregister dat in eind 1728 door Pieter Gerritsz Gruijs, zoals zijn familienaam Deze twee bouwvergunningen werden door de
de Banne Oostzaan in gebruik werd genomen, was, werkte ook met Het Windei op het Kalf. Grafelijkheidsrekenkamer op naam van Pieter
werd de jaarlijkse belasting van Het Rad op Er blijven dus twee windbrieven over. Pietersz uit Oostzaandam en Pieter Jansz uit
f 2,50 genoteerd. Onder de ruim 600 windbrieven Westzaan uitgeschreven. Het ziet er dus naar uit
in het archief van de Grafelijkheids- De Kat valt af, omdat deze al op 11 januari 1646 dat één van deze twee windbrieven bij Het Rad
rekenkamer van de Staten van Holland en een windbrief had ontvangen op naam van van Avontuur hoort, maar welke?
West-Friesland in Den Haag zijn maar drie van Adriaan Gerritsz van Someren, één van de leden Mijn voorkeur gaat uit naar Pieter Pietersz uit
deze bouwvergunningen voor oliemolens in het van de familie Van der Leij, grondleggers van de Oostzaandam, omdat Pieter Jansz vermoedelijk
jaar 1648 geregistreerd in de Banne Oostzaan, Zaandijker papierindustrie en de oliemolens aan tot de Zaandijker ondernemersfamilie Van der
waarin ook een windpacht van f 2,50 is vast- de Kalverringdijk tegenover het dorp. Leij hoorde.
gelegd. De Jonker valt ook af, want deze molen aan de
Oostzijde werd als houtzager gebouwd. Al in 1601 werd een Pieter Jansz eigenaar van
In het volledig bewaard gebleven windpacht-
register van de Banne Oostzaan staan zes Er blijven dus drie molens over voor twee wind- een windbrief en als Westzaner geregistreerd.
oliemolens met een windpacht van f 2,50 per brieven: De Kater, De Jager en Het Rad van
jaar: De Kater aan de Poeldijk, De Kat aan de Avontuur. Hij bleek later de stamvader van de familie Van

der Leij uit Zaandijk. Deze familie heeft vrijwel

alle oliemolens aan de Kalverringdijk laten De Kater, temeer daar vrijwel alle oliemolens

bouwen en De Kater stond feitelijk ook aan deze aan de Kalverringdijk op initiatief van de leden

dijk, maar omdat hij vanaf oliemolen De Rode van de familie Van der Leij werden gebouwd.

Wachter op de hoek van de Zaan en de Poel tot

Haaldersbroek langs de Poel liep, werd dit stuk Blijft dus over één windbrief voor twee molens

van de dijk altijd Poeldijk genoemd. De Jager en Het Rad van Avontuur: degene die

Het erf van Het Rad van Avontuur lag te ver af op naam van Pieter Pietersz uit Oostzaandam

van het ‘investeringsgebied’ van de familie Van staat. Hij was vermoedelijk de eerste eigenaar

der Leij. van deze laatste molen.

Van Het Jagertje doken pas op 16 september

Pieter Jansz Piets was een zoon van Jan Pietersz 1678 de eerste gegevens op toen Pieter Dircksz

van der Leij en Neeltje Sijmons en een kleinzoon Decker de molen verzekerde.

van Pieter Jansz Stijfselmaker, de al genoemde

stamvader van het ondernemersgeslacht. Zijn Het Rad van Avontuur begon als zogenaamde

vader, Jan Pietersz, kreeg de achternaam Piets hennepkoeksmolen. Er stond dus een enkelslag-

of Pies. werk in voor de verwerking van hennepzaad dat

De kleinzoon werd in 1619 geboren en overleed koud geslagen werd.

op 3 oktober 1698. Hij dook in 1663 op als olie- Later werd er een dubbel oliewerk in geplaatst.

slager met De Rode Wachter. Van De Kater is ook

nooit een windbrief gevonden. De molen kwam Toen de molen in 1914 werd gesloopt verhuisde

tevoorschijn op de kaart van de buitendijkse dat oliewerk naar De Zoeker in Zaandijk en

erven in de Banne Oostzaan die in 1670 door de met De Zoeker ging het in 1968 naar de Zaanse

landmeters Olfert Jansz de Groot en Johan van Schans, waar het stokoude oliewerk van

Heijmenbergh werd gemaakt. Het Rad van Avontuur nog steeds in gebruik is.

De windbrief van 1648 op naam van Pieter Jansz

is voor mij de voornaamste kandidaat voor Ron Couwenhoven

18 19

 

Lezers schrijven

 Geachte Windbriefredactie, Dankjewel Frits.
  Wij houden van kritische lezers want die vormen
  Allereerst mijn welgemeende complimenten een aansporing om nog zorgvuldiger te zijn. Het
  voor alweer een prachtige editie van de Wind- schilderij op de voorpagina van Windbrief 183,
brief. Ik vraag me enkel af welke molen op het dat verwijst naar de expositie van Jan Kruijver in
 omslag op de foto gegaan is (red.: 183 van mei het Molenmuseum, is inderdaad niet van deze
 dit jaar). Een schilderij van Jan Kruijver kan het schilder. Het is een aquarel met molen De Kaver
niet zijn: daarvoor wijkt de stijl teveel af van de van de hand van Klaas Landsman.
zijne. Verder werd in het artikel ‘Een bijzonder tafeltje’
door Ron Couwenhoven molen De Czaar Peter
een paltrok genoemd maar dat was een boven-
kruier. In hetzelfde artikel werd ook de positie
van molen De Tarweakker abusievelijk verkeerd
vermeld. Dit moet zijn: noordoostelijk van de
Zuiderwatering, hetgeen was te zien op de bij
het artikel afgedrukte kaart.

Beste redactie,

HHuuiisskkooppeenn??  Wat leuk om te lezen over De Ezel (red.: boek
Hyyppootthheeeekkaaffssluluititeenn??  Maker van molens) waarvan uiteindelijk mijn
Kieesszzeellffuuwwnnoottaarrisis!!  overgrootvader Dirk IJff in het molenhuis woonde.
BBeelleennoonnddeerrhhaannddeel!l! Ik heb de leeftijd, dat ik nog bij hem op bezoek
Als ik het voorblad omsla, zie ik een foto van een ben geweest, vanuit Wormerveer, waar mijn
brandende molen, waarbij helaas een bijschrift grootvader Simon IJff aan de Houtkade woonde.
of verwijzing ontbreekt. Het betreft de onder- Wij gingen met een roeibootje via de Watering
gang van Het Zwarte Kalf aan de Kalverringdijk, naar oude opa.
op 14 september 1924, toen deze als cacao- Mocht u belangstelling hebben over het ‘erf’
afval verwerker eigendom was van onze mede- van toen dan heb ik daar nog foto’s van, ook heb
oprichter en molenmakersbaas Pieter Boorsma. ik nog wat oude ansichtkaarten van De Ezel.
En in het artikel van de hand van Ron
Couwenhoven viel ik over twee missers die me Ank Schaap-IJff. Beverwijk
deden schrikken. Ik ken Ron als een heel precies
Hoogstraat 11, 1541 KW Koog a/d Zaan GronGdirgoeonnedaerahnoluedg man, dus dit verraste me volkomen. Volgens mij
Postbus 103, 1540 AC Koog a/d Zaan stond paltrok De Tarweakker niet ten zúíden,
Telefoon: 075 6125520  maar ten noordoosten van de Zuider Watering.
E-mail: [email protected]  En ik heb altijd gedacht dat De Czaar Peter een
Web: www.voordeelnotaris.nl  bovenkruier balkenzaagmolen was en geen
 pkeanltnroekr,.dM uasaikr igkebe ef nmmijna amreene inngamgraataeguvroeonrgeeeenn
betere.

Frits Krom.

20 21

Interview Marten van Tuijl is in 1946 geboren in
Amsterdam en Zaankanter sinds 1975.
Vertrouwenspersooon bij De Zaansche Molen Na zijn studie pedagogiek aan de
Universiteit van Amsterdam, met als
“Hopelijk word ik de eerste tien jaar niet gebeld” specialisatie onderwijskunde, ging hij
werken als onderzoeker bij deze universiteit
Is de aanstelling van een vertrouwenspersoon bij De Zaansche Molen het gevolg van En dat gold ook voor mijn zeven collega’s. Ik en daarna als onderwijsvernieuwer voor de
#MeToo of is het een kwestie van goed bestuur? Bij de bekendmaking van de aanstelling gemeente Zaanstad. Hij deed er o.a.
tijdens de ledenvergadering in mei vroegen de aanwezigen zich wellicht verbaasd af welke vond het mooi werk omdat ik voor veel mensen het project spijbelopvang en richtte er de
molenaar er aan een caissière heeft gezeten of wie er slachtoffer van intimidatie in een kernschool (mede) op.
maalploeg of in het Molenmuseum is geworden? Tezelfdertijd kon natuurlijk niemand zich Doel is het van betekenis kon zijn. Ik Na Zaanstad kwam Van Tuijl in dienst bij
daarbij een voorstelling maken want bij ons gebeurt zoiets toch niet! de Onderwijsinspectie als inspecteur voor
bestrijden voelde mij altijd aange- het basisonderwijs. Na verloop van tijd
werd hij er ook vertrouwensinspecteur.
trokken tot de zwakkere In 2010 werd hij lid van De Zaansche
en voorkomen partij en vroeg mij dan af Molen, de vereniging waarvoor hij nu
van intimidatie, of er voor hem of haar wel vrijwillig vertrouwenspersoon is.
Veiligheid van medewerkers, vrijwilligers en le- Grensoverschrijdend gedrag discriminatie voldoende gezorgd werd.” Hij is bereikbaar op 06 55115734.
en pesten
den is een basisvoorwaarde Marten van Tuijl (71) was bij de Onderwijs- Eerste telefoontje Of daarbij de #MeToo-discussie een rol heeft
inspectie jarenlang één van de acht vertrouwens- gespeeld, doet niet ter zake.
Het is kwestie om prettig te kunnen functi- inspecteurs voor het basis- en voortgezet Van Tuijl kent de voorzitter van De Zaansche Ik vond altijd al dat slachtoffers van seksueel of
van behoorlijk oneren en verblijven bij De onderwijs. “Al die jaren hoorde ik dat gebeurt anderszins grensoverschrijdend gedrag iemand
Zaansche Molen. bij ons niet als ik met een schoolleiding contact Molen, André Drost, uit de onderwijswereld. moesten hebben tot wie zij zich in vertrouwen
bestuur Iedereen weet gevoelsmatig opnam”, vertelt Van Tuijl. “Maar wij waren er kunnen wenden. En dat #MeToo veel aandacht
natuurlijk niet voor niets. Naast mijn hoofdtaak “Toen hij mij vroeg om vertrouwenspersoon te heeft gevraagd voor de noodzaak daarvan vind
als inspecteur voor het basisonderwijs heb ik ik een goede zaak.
dat er grenzen zijn en dat die heel veel tijd besteed aan het afhandelen van worden bij de vereniging heb ik direct ja gezegd.
klachten over grensoverschrijdend gedrag die
overschreden kunnen worden. Iemand nadoen uit het hele land bij ons binnenkwamen. Overal kan intimiderend gedrag, pesten en

ziet er misschien onschuldig uit net zoals een discriminatie voor komen, ook bij De Zaansche

aanraking, maar dat is het niet altijd. Grenzen Molen. Ik vind het dus een kwestie van

kunnen dus gemakkelijk worden overschreden behoorlijk bestuur dat nu is voorzien in een

en iemand kan daaronder lijden. vertrouwenspersoon.

22 23

Natuurlijk hoopte ik dat ik binnen de vereniging
de eerste tien jaar niet gebeld zou worden.
Maar na de jaarvergadering – waar ik overigens
tot mijn spijt niet bij kon zijn – kreeg ik na enkele
weken het eerste telefoontje al.”

Protocol ongewenst gedrag
Voor de vereniging is inmiddels het Protocol On- Geen mediator
gewenst gedrag/Vertrouwenspersoon opgesteld Wat heeft deze vertrouwenspersoon te bie-

dat op de website is geplaatst maar ook is aan te den aan slachtoffers van grensoverschrijdend

vragen bij het secretariaat. De intentie is dat de gedrag? Van Tuijl: “Ik ben te vertrouwen, kan

besturen van De Zaansche Molen en De Wind- goed luisteren, zoek samen met de melder naar

molencompagnie (WMC) hun me- oplossingen, geef advies over te vol-

dewerkers, vrijwilligers en leden Ik voel mij gen procedures en de consequenties
zoveel mogelijk willen beschermen van nature daarvan. Bovendien help ik de melder
tegen ongewenst gedrag binnen aangetrokken zo nodig om de klacht op papier te
de vereniging en stichting. “Het zetten of doe dat zelf voor hem of
doel van het beleid voor onge- tot de haar. Niettemin kan ik mij voorstel-
wenst gedrag is het bestrijden en zwakkere partij len dat vrouwen in bepaalde gevallen

voorkomen van (seksuele) intimi- hun vervelende ervaringen liever

datie, discriminatie en pesten”, licht Van Tuijl met een andere vrouw dan met een man delen.

toe. Er wordt gestreefd naar een klimaat waarin Desnoods zorg ik daarvoor. Voor de goede orde

de medewerkers, vrijwilligers en leden elkaar op wil ik nog wel even kwijt dat ik er niet ben voor

een respectvolle en correcte wijze behandelen. bestuurlijke zaken, zoals het verschil van inzicht

Zie het protocol als een brandverzekering die je in het te voeren beleid. Ik ben geen mediator.

nooit nodig hoopt te hebben.” Maar voor alle andere situaties waarin mensen

zich binnen de vereniging benadeeld, gekwetst

of slachtoffer voelen ben ik altijd telefonisch

Kluws-oerknsthimopms er- bereikbaar.

onder professionele begeleiding Ed Pielkenrood
• Kleine groepen van max. 8 personen
• Divers aanbod: van stukadoren 25

tot elektra
• Theorie en veel praktijk
• Workshopruimte in het

centrum van Zaandam

Harry Timmerman
& Mirjam Voskamp

Halsstraat 5 Zaandam
06-54617441 / 075-6703778
www.hetzaanschklushuis.nl
[email protected]

24

“Leuk om vrijwilliger te zijn!”

Vrijwillig molenaar Rick Bakker zoekt nieuws voor de Windbrief

HHoe word je vrijwilliger bij vereniging De Zaansche Molen? In het geval van Rick Bakker draaide zelfs vier keer per week. Het is leuk om en ik kan zo ook mijn eigen tijd indelen.
(22 jaar) begint het met een suggestie van zijn vader. “Op de middelbare school moest ik daar te zijn, om klusjes te doen en het is er Soms kan ik met mijn studie vastzitten met het
een maatschappelijke stage volgen. De helft van de klas ging naar een bejaardentehuis en lekker rustig.” programmeren en dan werkt het goed om iets
daar had ik niet zoveel zin in. Mijn vader opperde of een stage bij een molen misschien wat heel anders te doen in het weekeinde.
was.” Na een mailtje aan de vereniging, waar positief op werd gereageerd, kon Rick vier Goede combinatie Het praktische van de molen en het theoretische
keer terecht bij molen Het Prinsenhof in Westzaan. van de studie is een goede combinatie.”
Rick werkt momenteel aan de laatste fase van
“Het was heel gezellig bij de ploeg van Bart Vrijwillige Molenaars. De opleiding heb ik zijn bachelorscriptie. Wanneer deze Windbrief Sinds 2,5 jaar behoort Rick tot de redactie van
Nieuwenhuijs, daarom ben ik er gebleven. gevolgd bij Bart op Het Prinsenhof en wat extra verschijnt heeft hij waarschijnlijk de studie de Windbrief. ‘Ik had altijd commentaar op de
Ik vond de techniek ook interessant, de weten- zaken geleerd bij de houtzaagmolen Het Jonge Informatiekunde aan de Universiteit van redactie. Iedere keer als ik iets inleverde, dan
schap dat ze dit een paar honderd jaar geleden Schaap bij Tim Doeves. Amsterdam afgerond. “De combinatie van werd het ingekort en veranderd en was ik het er
hebben verzonnen en dat het nog steeds werkt. Minstens twee keer per week was ik op de studeren en vrijwilligerswerk is heel goed te niet mee eens welke zaken er geschrapt waren.
Al snel heb ik me aangemeld bij het Gilde van molen. In de tijd dat ik ook bij De Jonge Dirk doen. Voor mijn studie moet ik veel thuis doen

26 27

Al meer dan 25 jaar erkend installateur Korte
berichten
Toen ze iemand zochten stelde Matthijs Ero voor VERKRIJGBA AR IN 10 TALEN
dat het wellicht iets voor mij was, omdat ik altijd Verhalenvertellers
zoveel kritiek had. Met de hoofdredacteur € 4,95
Ed Pielkenrood heb ik toen een gesprekje gehad Sommigen zeggen dat molens al eeuwen het
om het paar keer te proberen.” Inmiddels heeft Een prachtig overzicht van alle meest geschikt zijn om dingen in beweging
Rick aan twaalf Windbrieven meegewerkt. soorten Nederlandse molens! te brengen, anderen zeggen hetzelfde over
verhalen.
Er leeft veel op de molen Souvenirs & Clogs Vanaf 30 september is iedereen welkom in het
Molenmuseum om te genieten van verhalen
Er zijn twee rubrieken waar Rick verantwoor- Wooden Shoe Workshop ‘De Zaanse Schans’ waarbij vertellers de ‘boel’ in beweging
delijk voor is. “Voor Rondje Molens mail ik alle Kraaienest 4, Zaandam/Zaanse Schans brengen ondersteund door muziek.
molens of ze nieuws hebben. Er leeft veel op de Kom en laat je verrassen!
molens en bij de vrijwilligers. Zo ben ik redelijk De enthousiaste vertellers worden ingezet
goed op de hoogte van wat er speelt. door Giovanni Masetti:
Ik kom ook regelmatig op de Zaanse Schans. http://www.sterksteverhalen.com/.
Het nieuws gaat daar heel snel. Als één persoon Geschikt voor alle leeftijden.
iets weet, dan weet iedereen het. Ik ben zelf ook Aanvang 15.00 uur, toegangsprijs:
zo’n nieuwsverspreider.” entree Molenmuseum.
Data:
Molenaars zijn bevlogen mensen Zondag 30 september (in het kader van de week
die hart hebben voor hun molen tegen de eenzaamheid);
Zondag 28 oktober (laatste dag herfstvakantie);
De Windbrief heeft vaste rubrieken. “Eerst deed Zondag 25 november
ik de interviews over de Hut, maar toen we ze
allemaal hadden gehad zijn we de rubriek Uitnodiging De Ooievaar
‘De molenaar van’ gestart. Het is een heel eigen
wereld van molenaars die over het algemeen door de Werkgroep Ledenactiviteiten
eigenwijs zijn en het altijd beter weten. Na lange tijd niet toegankelijk te zijn geweest
Molenaars zijn bevlogen mensen die veel hart vanwege uitvoerige restauratiewerkzaamheden,
hebben voor de molen en daar graag mee was oliemolen De Ooievaar op 11 en 12 mei
werken. Ze weten er heel veel van. voor het eerst te bezoeken door leden van
Voor de serie stel ik steeds dezelfde vragen. De Zaansche Molen. Ook de werkplaats van
Het is jammer dat je daarmee niet kunt laten Windmolenmakerij Saendijck, die gevestigd is in
zien hoeveel kennis ze hebben.” de molen, was te bezichtigen.
Bij molen De Bleeke Dood kon iedereen op de
Iets meer diepgang in de Windbrief boot stappen richting De Ooievaar, waar de
leden aanmeerden in de gloednieuwe insteek-
Rick heeft daarom nog wel een suggestie voor haven. De boottochten werden verzorgd door
de Windbrief. “De artikelen zijn geschreven voor schippers Benno Graas en Marco Koopmans &
de duizenden leden. Zo’n 300 daarvan zijn ook zoon, waarvoor dank.
vrijwilliger bij de vereniging. Ik hoor regelmatig Ter gelegenheid van Zaansche Molendag zal
dat ze ook graag wat artikelen willen die meer De Ooievaar zaterdag 29 september weer te
passen bij de interesse van de maalploeg en de bezoeken zijn tussen 10.00 uur en 16.00 uur.
molenaars. Een meer technische insteek zouden Leden kunnen op vertoon van hun ledenpas
zij zeker waarderen.” gratis meevaren. Niet-leden kunnen mee voor
€ 4,50 (entree molen). De boot zal weer vertrek-
Sarah Vermoolen ken vanaf molen De Bleeke Dood.
De laatste boot vertrekt hier om 15.30 uur.
28 29

Enig overgebleven molen in het Oostzijderveld

Nieuwe molenaar voor De Windjager

DDe Windjager in Oostzaan heeft een nieuwe eigenaar. Sopke Vergouw (76), de man Vlakbij fundering De Huisvrouw Aanvankelijk waren er nog plannen om de
die de molen in de jaren zeventig van de vorige eeuw eigenhandig heeft gebouwd, molen te herbouwen maar deze zijn nooit ten
heeft de molen onlangs aan de Amsterdamse ondernemer Bas van Oostrom (34) Iets zuidelijker van De Windjager ligt op een uitvoer gebracht.
verkocht. “Een handige, leergierige vent die de molen als hobby regelmatig zal laten ander eilandje in het Oostzijderveld nog de
draaien. Hij gaat er niet wonen want dat mag niet, maar hij zal geregeld in de molen fundering van De Huisvrouw. Deze molen, die Grote landschappelijke waarde
verblijven”, aldus Vergouw. De verkoop verliep via makelaar Peter Pals in Zaandam. in 1938 werd gebouwd door de Zaandammer
J. Huisman (!) aan het Sloperspad in Zaandam- Net als De Windjager was De Huisvrouw een
Vergouw heeft de molen als vrijetijdsbesteding over de kruiring van de onderbouw getrokken. west, wisselde daarna enkele keren van eigenaar zaagmolen. Verder was De Huisvrouw nog uit-
in drie jaar tijd gebouwd. Hij kwam in 1978 Hoewel De Windjager eigenlijk een lattenzager en werd bovendien een aantal keren verplaatst gerust met een stamperij en twee koppels
gereed. Sindsdien heeft Vergouw veel plezier is die een zaagmachine kan aandrijven, is hij en gerestaureerd met financiële hulp van kleine molenstenen, die niet werden gebruikt.
beleefd aan zijn molen, maar de laatste jaren nooit bedrijfsmatig ingezet. Hij wordt slechts De Zaansche Molen. De laatste verplaatsing in Ook De Windjager beschikt trouwens over een
werd het onderhoud van de molen hem te gebruikt om accu’s op te laden om zo de molen januari 1964 was noodzakelijk om plaats te koppel maalstenen. Deze zijn afkomstig van
zwaar en kwam hij er nog weinig. van verlichting te voorzien. Aanvankelijk stond maken voor de aanleg van de Coentunnelweg. De Jonge Dirk die nu in het Westzijderveld staat.
Daarom is hij blij dat De Windjager nu een De Windjager dichtbij ’t Kalf in Zaandam maar De molenmakers Nico Maas en Gerrit Smit voer- Net als bij De Huisvrouw zijn ook deze stenen
nieuwe, enthousiaste molenaar heeft gekregen. moest daar verdwijnen voor de bouw van het den de verplaatsing uit waarbij het achtkant op niet op de molen aangesloten. De Windjager is
Peldersveld. In 1961 werd de molen gedemon- een slee over het ijs werd vervoerd. Nico Maas alleen over het water bereikbaar en niet open-
Te zien vanaf de A7 teerd en de materialen in opslag genomen. blikt daarop uitgebreid terug in het boek Maker gesteld voor publiek. Het is de enig overgebleven
Vergouw zocht een nieuwe plek en vond die op van molens (www.zaanschemolen.nl/webwin- molen in het Oostzijderveld en daarom van
De Windjager is een kleine stellingmolen met een eilandje in het Oostzijderveld dicht bij het kel/page/4/). Door brandstichting werd grote landschappelijke waarde. De Windjager
een vlucht van 8,20 meter. Het houten achtkant fietspad Zaandam-Wijdewormer. Vanaf de A7 is De Huisvrouw in 1981 volledig verwoest. heeft de status van gemeentelijk monument.
heeft geen kruirad maar een voeghouten krui- de molen nu goed te zien. De brandweer kwam niet aan blussen toe omdat
werk. Hij wordt dus aan de staart met de hand de molen op een eiland te ver in het veld stond. Ed Pielkenrood

Foto

Foto’s: archief Nico Maas

Foto: René van der Meer 30 31

Mijn molen

De molenaar van De Zoeker

Naam: Ruud Nieuwhof Waarom is De Zoeker Het roosteren bijvoorbeeld, of het invallen als er verdwijnen omdat ze omwaaien.
Leeftijd: 52 de mooiste molen van de Zaanstreek? iemand achter de kassa niet kan. Mijn grote wens is dus dat het klimaat niet ver-
Er is een goede samenwerking tussen onze der verandert. Je ziet het overal in de wereld.
Aantal dienstjaren Dat zeg jij, dat zeg ik niet. Het is wel een heel vrijwilligers. Heel veel vrijwilligers werken hier Mijn vrouw komt uit Japan en eerst hadden ze
als molenaar: authentieke molen, hij is best wel origineel. al bijna 20 jaar. Als ze het hier niet leuk vinden, daar overstromingen en nu extreme hitte.
bijna 27 jaar Elke molen heeft wel iets. Ik vind het mooi dat werken ze hier geen twintig jaar. Ze zijn ook Als je bijvoorbeeld naar de Noordpool kijkt, daar
hij nog echt werkt. Dat hij er niet alleen is om allemaal erg correct tegen de mensen. ligt bijna geen ijs meer!
te draaien. Dat vind ik belangrijk.
Hoe denk je dat we meer jongeren
Wat zijn de slechte Als je kijkt naar de toekomst, wat is kunnen interesseren voor de molens?
eigenschappen dan je grote wens als molenaar?
van deze molen? Misschien kun je met goede lessen kinderen
Ik zie verschil tussen de eerste dag dat ik hier geïnteresseerd krijgen. Toch is het lastig.
Hij werkt elke dag. ben begonnen en nu in het klimaat. Neem de modelbouwclub. Als ze 15 jaar worden
Dus als er slechte Vooral met stormen. Het is ongelofelijk. vloeit de interesse helemaal weg. Dat heb ik aan
eigenschappen De stormen zijn geen constante stormen meer. mijn eigen zoon ook gezien. Zijn interesse is een
zouden zijn, zou ik Je hebt zo in een keer een half uur windkracht tijdje weggeweest, maar het komt nu wel weer
niet elke dag met 12. Als je op Buienradar kijkt, zie je achteraf terug. Ik zou het prachtig vinden als mijn zoon
hem willen werken. soms een windstoot van 130 kilometer per uur. over 20 jaar het werk hier van mij wil
Wat ik wel vervelend Volgens mij hadden we dat niet toen ik hier overnemen. Dat zou ik echt prachtig vinden!
vind, is dat als er geschilderd begon. Daar maak ik me wel zorgen om. Ik vind het moeilijk om te bedenken hoe we
moet worden dat dan in de zomer moet Ik zei vroeger altijd dat de meeste molens meer jongeren kunnen interesseren. De jeugd
gebeuren. Dan zit je hier altijd met de zouden verdwijnen door houtworm, maar ik is nu heel anders dan vroeger. Wij waren altijd
toeristen. denk nu dat de meeste molens zullen buiten, nu komen ze het huis niet meer uit.
Een ander vervelend punt is dat als de
molenmaker hier komt timmeren hij altijd in de Tegenwoordig lopen
winter komt. Als je net lekker kan werken dan de kinderen van een
heb je dat weer. Dan staat hij weer weken stil. jaar of 7 al met een
Gelukkig hoeft er voorlopig niks te gebeuren, smartphone in hun
hij is net geschilderd. broekzak.
Voor de rest is alles heel goed onderhouden. Vroeger ging je bui-
ten sspelen.
Wat vind je het leuke aan het vak?
Wat zou je als
De vrijheid. Ik kan mijn eigen dag bepalen. slagzin willen
Ook de drukke momenten vind ik fantastisch. gebruiken voor
Zeker de samenwerking met een grote de molen?
Amsterdamse touroperator. Vooral de
waardering voor elkaar en de samenwerking De Zoeker is in 1968
vind ik erg fijn. Dankzij dit bedrijf kan ik nu ook op de wind gezet en
mijn uitleg doen in het Spaans. ik hoop hier
nog vele jaren te
Waar ben je trots op in de molen? werken!

Wat een pluspunt is van deze molen, is dat we Rick Bakker
sinds een paar jaar een film hebben voor de
individuele bezoekers. Het is nu veel duidelijker 33
hoe de molen werkt. Het is nu ook duidelijk als
er geen wind is. Ik ben ook trots op hoe we alles
samen regelen.

32

Eerste publiek-private samenwerking binnen erfgoed Info+
Colofon

Molenfonds unieke financier molenrestauraties

HHet bestaan van het Molenfonds kan de gemiddelde krantenlezer niet zijn ontgaan. Daar valt bijvoorbeeld ook de aankoop van Vereniging De Windbrief
Zeer regelmatig staan er in verschillende dagbladen paginagrote advertenties van kostbare schilderijen onder, zoals de portretten De Zaansche Molen wordt uitgegeven
het fonds. Een foto van een molen en de tekst ‘Doe meer voor Molens’ roepen van Marten Soolmans en Oopjen Coppit van Opgericht 17 maart 1925 door vereniging
op het fonds te steunen en naar de website te gaan. Maar wat is het Molenfonds Rembrandt onlangs. Met de aanvulling van De Zaansche Molen.
eigenlijk en wat doet het? 3,5 miljoen heeft het Molenfonds nu een Kantoor Het blad komt bij u thuis
substantieel bedrag waarmee veel kan worden Museumlaan 18, door de inzet van de
Het Molenfonds is in 2016 opgericht door Eerder dit jaar maakte Ingrid van Engelshoven, bijgedragen aan grote en kleinere restauraties 1541 LP Koog aan de Zaan vrijwilligers van de inpak-
De Hollandsche Molen met als doelstelling de minister van Onderwijs Cultuur en Wetenschap, van molens in Nederland. Telefoon: 075 621 51 48 en bezorgploegen.
diverse geldstromen voor het molenbehoud in bekend dat ook de rijksoverheid 3,5 miljoen Overigens wordt door De Hollandsche Molen E-mailadres: Overname van artikelen is
Nederland te bundelen. Door het Molenfonds euro in het fonds stopt. Dit geld komt uit de niet betaald voor de advertenties in kranten. [email protected] slechts toegestaan na
krijgt de eigenaar van te restaureren molens 325 miljoen euro die het kabinet Rutte III Dat zijn stoppers, op plaatsen in de krant die Geopend: toestemming van de
straks te maken met één loket. Het fonds werd beschikbaar stelt voor al het erfgoed in Neder- niet zijn verkocht aan adverteerders”, aldus maandag t/m vrijdag redactie en auteursrecht-
operationeel op 1 januari 2017, maar vanaf 2019 land. Endedijk. 8.30 - 12.30 uur en 13 - 17 uur hebbenden.
wordt het fors uitgebreid. Oplage: tenminste
Is 3,5 miljoen voor molens dan niet een beetje Optimisme Bankrelatie 4.000 exemplaren
Miljoenen van Rijksoverheid weinig? “Nee”, zegt Leo Endedijk, hoofd IBAN: NL03 INGB 0002863406 Verschijning: 4x per jaar
Belangenbehartiging en voormalig directeur van Of alle aanvragen straks door het Molenfonds t.n.v. De Zaansche Molen,
Naast particuliere bijdragen wordt het Molen- vereniging De Hollandsche Molen. “Het totale gehonoreerd kunnen worden moet blijken, maar afd. Ledenadministratie, Redactie
fonds financieel gevoed door de jaarlijkse bedrag van 325 miljoen euro wordt breed Endedijk, die inhoudelijk leiding gaat geven aan Koog aan de Zaan Rick Bakker, Zaandam
bijdrage van de BankGiro Loterij en door diverse ingezet voor cultuurbehoud. de toekenningen door het fonds, is optimistisch. René van der Meer,
fondsen zoals de Gravin van Bylandt Stichting. Overigens wordt het fonds beheerd door ver- Dagelijks bestuur Koog aan de Zaan
eniging De Hollandsche Molen en is het bestuur Voorzitter: Ed Pielkenrood, Westzaan
De oostschuur van Het Pink is het eerste project van het fonds gelijk aan die van deze koepel- A. Drost, Zaandijk Hans van de Stadt,
waarvoor het Molenfonds benaderd zou kunnen worden. vereniging. Het Molenfonds is overigens uniek Secretaris: Koog aan de Zaan
als vehikel voor een intensieve samenwerking W.A.K. Busch, Zaandam Sarah Vermoolen, Koog
tussen de overheid en een particuliere Penningmeester: aan de Zaan
vereniging als De Hollandsche Molen. J.J. Hartsuiker, Zaandijk
Deze aanpak is een voorbeeld voor publiek-
private samenwerking in de toekomst binnen Verenigingsmanager Eindcorrectie
het erfgoed. Drs H.J. Heijnen, Utrecht Ineke Houter-Lautenbach,
Koog aan de Zaan
Gebruikmaken van mogelijkheden Molenmuseum
Museumlaan 18, Vaste medewerker
Is De Zaansche Molen ook blij met het nieuwe 1541 LP Koog aan de Zaan Ron Couwenhoven,
fonds en het één loket principe? Telefoon: 075 628 89 68 Zaandam
“We hadden al te maken met één subsidie- Open: dinsdag t/m vrijdag
gevende partij in Noord-Holland. van 11 tot 17 uur, in het Redactieadres
De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed had de weekend van 13 tot 17 uur Museumlaan 18
subsidiëring van onderhoud en restauraties aan 1541 LP Koog aan de Zaan
molens al naar de Provincie gedelegeerd”, zegt Openingstijden molens Telefoon: 075 621 51 48
vice-voorzitter Martin Schaap. “Dus voor ons Zie onze website: E-mail:
verandert er in die zin niet zoveel. Maar wij www.zaanschemolen.nl [email protected]
zullen in de toekomst zeker gebruik maken van
de mogelijkheden van het fonds. Ons eerste Lidmaatschap (2017) De Zaansche Molen
project, dat daarvoor in aanmerking komt, is Leden € 25,00 @DeZaanscheMolen
wellicht de oostschuur van Het Pink.” 60+ers (lid vóór 2010 en
geboren vóór 1950) Advertentie-acquisitie
Ed Pielkenrood € 5,00 korting Telemarketing Zaanstad
Jeugdleden (tot 18 jaar) Izabel de Roeck-Nikolov
€ 5,00 korting. Telefoon: 075 640 15 11
Hiervoor ontvangt u vier keer Mobiel: 06 53347071
per jaar ons verenigingsblad E-mail: [email protected]
De Windbrief en heeft u
gratis toegang tot onze molens Druk en afwerking
en het Molenmuseum. Drukkerij Nuance,
Zaandam
34 35

 

Agenda

windmolenmakerij 2 september t/m 4 november 30 september

”Saendijck”b.v. Rijst- en Houtvaart Sterke verhalen

Onderhoud Expositie van schilderijen en historisch materiaal (zie korte berichten)
Restauratie over de aanvoer van rijst en hout naar de Zaan- 15.00 uur, Molenmuseum Koog aan de Zaan
streek.
en Molenmuseum Koog aan de Zaan 7 oktober
Nieuwbouw
29 september Cultuurmarkt
post adres: Windmolenmakerij Saendijck b.v. Amsterdam-Noord
Weiver 29 Zaansche Molendag
Promotieteam aanwezig
1551 SC Westzaan Alle molens zijn van 10.00 - 16.00 uur 11.00 - 17.00 uur,
06-20295580 075-6281425 open voor publiek. Krijtmolen d’Admiraal, Noordhollandsch-
kanaaldijk 21, Amsterdam-Buiksloot
www.saendijck.com Tussen de molens in Westzaan is er vervoer per
boot vanaf De Schoolmeester. 28 oktober
36 Ook De Ooievaar kan per boot worden bezocht
vanaf De Bleeke Dood. Sterke verhalen

Het promotieteam is aanwezig in (zie korte berichten)
De Schoolmeester. 15.00 uur, Molenmuseum Koog aan de Zaan

29 oktober t/m 17 mei

Leven onder zeeniveau

Thema-expositie met leuke animatiefilmpjes die
laten zien hoe Nederland door de eeuwen heen
strijd heeft gevoerd tegen het water.
En wat hebben molens hiermee te maken?
Molenmuseum Koog aan de Zaan

25 november

Sterke verhalen

(zie korte berichten)
15.00 uur, Molenmuseum Koog aan de Zaan

Vanaf dit punt kan op Zaansche Molendag ingestapt
worden voor een vaartocht tussen de molens in het
Westzijderveld.

37

Rondje Linksonder: De dode eend die tegen het wiekenkruis
molens van De Huisman is gevlogen (foto Sjors van Leeuwen).
Rechts: Gerrit Smit, Ron Blonk en Matthijs Ero bij de
opening van De Ooievaar (foto Fred Eerenberg).
Onderaan: de eieren van de scholekster (foto Ton
Leegwater).

Het Jonge Schaap lijk weer nieuwe grondstoffen aangevoerd Recent is er op De Kat al eens een drone (een
worden. Zodoende is er 8000 kilo lijnzaad de vliegende camera) in aanvaring gekomen met de
door Beau van Amstel & Tim Doeves molen ingezeuld door een ploeg vrijwilligers. werkende molen en ook die heeft het niet meer
Vrijdag de 13de was het weer tijd voor onze Mannen bedankt hiervoor! kunnen navertellen.
jaarlijkse barbecue. Het was enorm gezellig en Naast het ontvangen van bezoek en het slaan Op de bodem van De Zaan liggen bovendien
goed verzorgd. Onze grote dank aan alle van olie proberen wij ook nog zoveel mogelijk voor toekomstige archeologen bijzondere
vrijwilligers die zich inzetten voor de molen. onderhoud te plegen, zo is een groot deel van objecten waarbij men zich zal afvragen wat dat
We hebben weer een paar mooie opdrachten de kammen en staven gewassen (het opnieuw ooit voor een onderdeel van de molen geweest
gehad. Zo is er een giek door ons gezaagd die insmeren van het loopvlak met bijenwas), het zou kunnen zijn.
door de klant zelf is rondgeschaafd bij ons op onderachtkant is volledig geteerd en we zijn
het erf. Dit was een mooi proces om te volgen. begonnen met het teren van de stelling. De Koker Op 12 mei, tijdens de Nationale Molendag
Hopelijk krijgen ze hiermee vele veilige zeiljaren. hebben we 45 bezoekers gehad. Dat was voor
Er ligt inmiddels ook alweer een nieuwe giek De Huisman door Ton Leegwater ons een drukke dag. Normaal ligt het aantal een
op een andere klant te wachten, maar die moet De molenmakers van Molenmakerij Saendijck stuk lager.
eerst nog een jaartje drogen. door Sjors van Leeuwen hebben hun werk aan het pelwerk nagenoeg Elk jaar wordt er vanuit de Poelboerderij een
Daarnaast zijn er afgelopen maanden weer veel Molens draaien met windkracht en dat kan klaar. Het pelblik is krapper gemaakt, zodat de molenvaarexcursie georganiseerd. Deze gaat
toeristen de molen door geweest. Altijd fijn om soms best hard gaan. De wieken op onze grotere ruimte tussen steen en blik nauwer is geworden. langs de veelvuldig voorkomende
de vele blije gezichten weer naar buiten te zien molens op de Zaanse Schans bereiken op top- De pelsteen is niet mooi rond maar dat hoeft weidemolentjes en eindigt bij ons. Niet elk jaar
gaan, dankzij de inzet van alle vrijwilligers. snelheid wel eens snelheden van bijna geen probleem te zijn volgens de molenmakers. is hier voldoende belangstelling voor, maar nu
Op dit moment wordt de houten wc, het ‘schijt- 110 km per uur. Zo af en toe vliegt er wel eens Alleen voor het hengselmaatje, elders ook wel kwam op 1 juli een groep van 21 personen bij
huis’, gerestaureerd. Hopelijk staat hij er aan het iets tegen een draaiende molen wat daar niet schootemmertje genoemd, wordt een nieuwe ons voor een rondleiding. Zij kregen een zakje
eind van het jaar weer. had moeten zijn. Zo ook bij De Huisman waar gemaakt. De oude had niet de juiste inhoud. pannenkoekenmeel mee en bij terugkomst bij
op een mooie voorjaarsdag een vrouwtjeseend Als volgend voorjaar de binnenroede is de Poelboerderij waren er pannenkoeken,
De Kat even niet oplette en in botsing kwam met het vernieuwd, gaan we onder begeleiding van natuurlijk gebakken van ons meel. Ook krijgen
draaiende wiekenkruis. Het resultaat daarvan deskundigen pellen. Dan zullen er waarschijnlijk we wel eens bezoek als we er niet zijn.
door Mats Faber kwam ik ‘s middags tegen bij het inhalen van de nog wat aanpassingen gedaan moeten worden,
Onze vrijwillige molenaar Herman Ossebaar uit molen. De eend was nog warm maar de levens- maar dat zien we dan wel weer. Wordt vervolgd.
Drachten had begin dit jaar kenbaar gemaakt te krachten waren al geweken na de harde botsing
willen stoppen. Na vele jaren elke zaterdag van met de roeden.
Friesland naar de Zaanse Schans te rijden, soms
op de motor en soms met de auto, wil Herman Laatst kwamen we bij de molen iets
nu meer tijd besteden aan zijn andere hobby’s. bijzonders tegen. Er was een nest gemaakt in
We hebben op 1 juni afscheid van hem een molensteen die als kruipaal dienst doet,
genomen, al zal hij af en toe nog wel een dag maar de vogel was gevlogen. Het bleken eieren
komen malen. Ook is per 1 juni Paul Buurmans van de scholekster te zijn. We hebben ze warm
in dienst gekomen als molenaar om de gehouden met warmwaterkruiken. Van de vier
maandagen en dinsdagen op te vullen. Paul eieren zijn er toch twee uitgekomen.
draait ook als vrijwillig molenaar op korenmolen
De Nachtegaal in de Beemster. Hiermee is ons
molenaarsteam weer op volle sterkte.

De Bonte Hen 39

door Fulco Rol
Op De Hen gaat alles zijn gangetje. In de aan-
loop naar de vakanties beginnen de bezoekers-
aantallen te stijgen. Afgelopen maand is er weer
1200 liter lijnolie naar de firma Rigo gestuurd.
Met het afvoeren van de olie moeten er natuur-

38

Foto’s onder: Het geel schilderen van de zeilen van Rechts: Arie Butterman en Joop Klein hebben dit
Het Pink bij molen De Kat (foto’s Abel van Loenen). pakket naar binnen getild. Wat zou erin zitten?
In de volgende Windbrief meer! (Foto René van
Het Pink
Na het opnieuw inkorten van de riemen liep der Meer). Daaronder: Ron Butterman is vanaf
de koekenbreker perfect. Een goede aanvulling de hoogwerker met het schilderen van een
door André Koopal voor de molen. schoor bezig. Helemaal onder: Het ophogen en
Zoals vorig jaar reeds geschreven, zijn we weer Vorig jaar hadden we een excursie van de opnieuw bestraten van het werkhuis (foto’s Arie
bezig met het aandrijven van de koekenbreker vereniging die onder andere naar de Rigo verf- Butterman).
op windkracht. Destijds vroeg een klant, die fabriek in IJmuiden ging. Als wederdienst is er
normaal lijnmeel vraagt, naar lijnkoek. Na even begin juni voor de medewerkers van Rigo een De Schoolmeester

doorvragen was er ook interesse in gebroken vergelijkbare excursie georganiseerd.
lijnkoek. door Arie Butterman
In april zijn we verder gegaan met het
Een rondleiding op Het Pink, ophogen en opnieuw bestraten van het
daarna een lezing in het werkhuis, een enorme klus van circa 80 m2,
museum en tenslotte een uitgevoerd in een mengsel van 10 soorten
afsluiting in Het Pink met ham- steentjes variërend in dikte, hoogte en
burgers. Een gezellige dag. kleur.
Dankzij het langdurig mooie en droge voor-
De laatste jaren draaiden we jaar hebben we in juni en juli veel kunnen
in de winter op Het Pink met schilderen. Het wiekenkruis, de kap met
4 bruine zeilen. Abel vond dat staart en schoren hebben we vanuit een
het twee bruine en twee gele hoogwerker behandeld.
moesten zijn, zoals dat vroeger Enige rottigheid aan een schoor is door de
gebruikelijk was. Dus hij heeft molenmaker opgeknapt en de rietdekker
op De Kat twee zeilen met gebruikte de hoogwerker om enkele dunne
hydrolin en gele pigment oker- plekken op de kap te stoppen. Verder zijn
geel geschilderd. de kuip en de borst geschilderd.
Dus binnenkort zal Het Pink We konden er geen genoeg van krijgen en
met twee bruine en twee gele inmiddels is de 60 meter lange droogschuur
zeilen te zien zijn. fris groen.
Verzameld door Rick Bakker
40
41






   
  
 


LETTERPRESS: 
Drukwerk dat je kunt voelen!
 
Voor een stijlvolle en
ambachtelijke uitstraling. 
Nu ook met gekleurde zijkanten! 

meer op 
heijnis-schipper.nl/onze-apps/letterpress/ 



Lagedijk 158 • 1544 BL Zaandijk
Telefoon 075 6401730 • www.heijnis-schipper.nl

[email protected]
Facebook: heijnis.schipper.drukkerij

42 43

44