MODUL RAKAN INKLUSIF

MODUL RAKAN INKLUSIF

MODUL RAKAN INKLUSIF

PROGRAM PENDIDIKAN INKLUSIF

BAHAGIAN PENDIDIKAN KHAS
KEMENTERIAN PENDIDIKAN MALAYSIA

2018
1

MODUL RAKAN INKLUSIF

KATA ALU-ALUAN
PENGARAH BAHAGIAN PENDIDIKAN KHAS

KEMENTERIAN PENDIDIKAN MALAYSIA

Assalamualaikum warahmatullahi wabarakatuh dan Salam Sejahtera.
Terima kasih dan syabas saya ucapkan kepada semua Jawatankuasa Penggubal
Modul Rakan Inklusif, Bahagian Pendidikan Khas, Kementerian Pendidikan Malaysia
(KPM).
Modul ini diharap dapat dijadikan panduan oleh semua pentadbir, guru dan murid
khususnya kepada sekolah yang mempunyai Murid Berkeperluan Khas (MBK) yang
terlibat dengan Program Pendidikan Inklusif (PPI). Selain itu, modul ini juga
diharapkan dapat difahami dan dihayati sama ada pada peringkat KPM, Jabatan
Pendidikan Negeri (JPN), Pejabat Pendidikan Daerah (PPD) dan pada peringkat
sekolah.
Pelaksanaan PPI memenuhi hasrat KPM untuk melahirkan murid yang cemerlang
menerusi pendidikan yang tidak mendiskriminasikan mana-mana murid atas
kekurangan murid. Pendidikan pada peringkat antarabangsa meletakkan konsep
pendidikan Inklusif sebagai asas dalam melaksanakan “Pendidikan Untuk Semua”.
Akhirnya, saya mengharapkan modul ini dapat memberi nilai tambah bagi
memantapkan pengoperasian PPI dan meningkatkan mutu pendidikan Khas di negara
ini.
Sekian, terima kasih.
DATUK DR. YASMIN BINTI HUSSAIN
Pengarah
Bahagian Pendidikan Khas
Kementerian Pendidikan Malaysia

2

MODUL RAKAN INKLUSIF

ISI KANDUNGAN 2
3
PENGHARGAAN 4
ISI KANDUNGAN 5–6
SENARAI SINGKATAN
SINOPSIS 7
8
BAB 1 ANALISIS 8
A. PENGENALAN RAKAN INKLUSIF 9
B. MATLAMAT RAKAN INKLUSIF 10 – 11
C. JENIS INKLUSIF 12
D. PERANAN DAN TANGGUNGJAWAB
E. CARTA ALIR 13
14
BAB 2 REKA BENTUK 14
A. OBJEKTIF MODUL 15 – 16
B. SASARAN
C. ISI KANDUNGAN MODUL 17
18 – 19
BAB 3 PEMBANGUNAN MODUL 20 – 22
TOPIK 1: CIRI-CIRI RAKAN INKLUSIF YANG BAIK 23 – 24
TOPIK 2: ADAB SESAMA RAKAN INKLUSIF
TOPIK 3: KELEBIHAN BERADAB DENGAN RAKAN INKLUSIF 25
TOPIK 4: KEPERLUAN RAKAN INKLUSIF 26
TOPIK 5: CARA RAKAN INKLUSIF MEMBANTU RAKAN ISTIMEWA
27 – 48
BAB 4 PELAKSANAAN
49 – 59
BAB 5 PENILAIAN
60 - 61
RUJUKAN

3

MODUL RAKAN INKLUSIF

SENARAI SINGKATAN

Singkatan Guru Bimbingan dan Kaunseling Sepenuh Masa
Jabatan Pendidikan Negeri
GBKSM Kementerian Pendidikan Malaysia
JPN Latihan dalam Kumpulan
KPM Murid Berkeperluan Khas
LDK Organisasi Bukan Kerajaan
MBK Orang Kurang Upaya
NGO Perbincangan dalam Kumpulan
OKU Pengajaran dan pembelajaran
PDK Pejabat Pendidikan Daerah
PdP Pogram Pendidikan Khas Integrasi
Penolong Kanan
PPD Program Pendidikan Inklusif
PPKI Pembantu Pengurusan Murid
PK Pelan Pembangunan Pendidikan Malaysia
PPI
PPM
PPPM

4

MODUL RAKAN INKLUSIF

SINOPSIS

Modul ini digubal untuk pengguna yang terdiri daripada guru dan murid yang terlibat
dengan Rakan Inklusif. Modul ini mempunyai lima bab yang dikupas dengan
terperinci. Kandungan bab-bab tersebut ialah analisis, reka bentuk, pembangunan,
pelaksanaan dan penilaian modul. Bab analisis merangkumi pengenalan Rakan
Inklusif, matlamat Rakan Inklusif, jenis inklusif, peranan dan tanggungjawab serta
carta alir pemilihan Rakan Inklusif. Bab reka bentuk merangkumi objektif modul,
sasaran dan isi kandungan modul. Seterusnya bab pembangunan modul terdiri lima
topik berkaitan konsep Rakan Inklusif, iaitu ciri-ciri Rakan Inklusif yang baik, adab
sesama Rakan Inklusif, kelebihan beradab bersama Rakan Inklusif, keperluan
Rakan Inklusif dan cara membantu Rakan Inklusif.

Ciri-ciri Rakan Inklusif yang baik adalah taat kepada perintah Tuhan, tidak
mementingkan diri dan bersedia menghulurkan bantuan, sentiasa berakhlak mulia
dan amanah, memiliki sifat ikhlas, jujur serta sentiasa bermaaf-maafan dan
meringankan beban rakan.

Adab sesama Rakan Inklusif dapat dilaksanakan dengan mengasihi rakan seperti
mengasihi diri sendiri, bertolak ansur dan bekerjasama, mendoakan kesejahteraan
dan kebaikan rakan, tidak menyakiti hati rakan, bertutur dengan bahasa yang sopan
dan tidak menyakiti hati orang lain, saling membimbing dan nasihat-menasihati dan
segera memberi bantuan apabila diperlukan.

Kelebihan Beradab bersama Rakan Inklusif pula akan disayangi oleh semua orang,
diberkati dan memperoleh keredhaan Tuhan, mendapat ramai rakan, membentuk
diri menjadi individu yang berakhlak mulia dan menjalankan tanggungjawab sebagai
warganegara yang berguna.

Seterusnya keperluan Rakan Inklusif perlu dilaksanakan agar rakan istimewa iaitu
Murid Berkeperluan Khas (MBK) dapat diterima dan disayangi oleh rakan-rakan,
rakan istimewa perlu dibantu ketika di dalam bilik darjah, rakan istimewa perlu
dibantu ketika di luar bilik darjah, rakan istimewa perlu sentiasa diberi sokongan dan
motivasi supaya tidak berasa tersisih dan rendah diri.

5

MODUL RAKAN INKLUSIF
Cara Rakan Inklusif membantu rakan istimewa adalah dengan sentiasa berfikiran
terbuka menerima perbezaan rakan istimewa, bersedia memberi bantuan kepada
rakan istimewa pada bila-bila masa di dalam dan luar bilik darjah, sentiasa memberi
semangat dan dorongan agar rakan istimewa berasa dihargai serta sentiasa
mendoakan kebaikan dan menggembirakan rakan istimewa.
Akhir sekali, bagi menilai keberkesanan Modul Rakan Inklusif, Penilaian Modul perlu
dilaksanakan sebelum dan selepas aktiviti dijalankan.

6

MODUL RAKAN INKLUSIF

BAB 1
ANALISIS

7

MODUL RAKAN INKLUSIF

BAB 1 ANALISIS

A. PENGENALAN RAKAN INKLUSIF

Modul Rakan Inklusif ini berkuat kuasa pada tarikh manual Rakan Inklusif
dikeluarkan dan manual ini perlu dibaca bersama-sama Garis Panduan
Program Pendidikan Inklusif Murid Berkeperluan Khas (MBK) (Edisi 2018).

Rakan inklusif merupakan murid arus perdana yang belajar bersama-sama
dengan Murid Berkeperluan Khas (MBK) dalam kelas yang sama dan
memainkan peranan penting dalam proses pelaksanaan Program Pendidikan
Inklusif (Model Holistik). Rakan inklusif mempunyai kemahiran untuk
membantu MBK yang memerlukan pertolongan dari segi mental, sosial atau
emosi di samping melatih MBK membantu diri sendiri sama ada di dalam bilik
darjah mahu pun luar bilik darjah.

Rakan inklusif merupakan rakan yang paling rapat dan memahami masalah
yang dihadapi oleh MBK tersebut. Rakan inklusif ini juga bersedia dan rela
membantu rakan yang memerlukan bantuan tanpa mengira agama, bangsa,
jantina, kedudukan, perlakuan dan fizikal MBK.

B. MATLAMAT RAKAN INKLUSIF

Matlamat rakan inklusif adalah untuk membina budaya kasih mesra dan
saling membantu dalam kalangan murid. Rakan inklusif ini juga dapat
membina MBK yang yakin pada diri dan menghayati nilai-nilai murni
berasaskan kepada kepercayaan kepada Tuhan, memupuk potensi/bakat
kepimpinan dan menjadi individu yang peka, bertimbang rasa, rela, taat,
menolong dan berupaya hidup selesa dalam masyarakat majmuk. Melalui
pengaruh positif dan persepaduan dalam aktiviti lain, rakan inklusif dapat
memainkan peranan membantu mengurangkan masalah salah laku dalam
kalangan MBK.

8

MODUL RAKAN INKLUSIF

C. JENIS INKLUSIF

i. Inklusif Penuh
MBK belajar bersama-sama murid arus perdana secara sepenuh masa dan
mengikuti pembelajaran bagi semua mata pelajaran akademik berasaskan
kurikulum kebangsaan atau kurikulum kebangsaan yang diubah suai dengan
sokongan atau tanpa sokongan. Kehadiran guru pendidikan khas adalah
untuk membantu guru arus perdana dan memberi sokongan yang
bersesuaian dengan keperluan MBK. Selain daripada guru pendidikan khas,
sokongan juga boleh disediakan atau diberi oleh pihak berkaitan yang
difikirkan sesuai mengikut perancangan pihak sekolah.

ii. Inklusif Separa
MBK belajar bersama-sama murid arus perdana dalam inklusif separa
akademik atau inklusif separa bukan akademik.

a. Inklusif Separa Akademik
MBK belajar di dalam kelas arus perdana bagi sekurang-kurangnya satu
mata pelajaran akademik seperti Bahasa Inggeris, Bahasa Melayu atau
mana-mana mata pelajaran yang lain.

b. Inklusif Separa Bukan Akademik
Inklusif separa bukan akademik mengambil kira pelibatan MBK dalam aktiviti
kokurikulum dan sosialisasi secara rasmi atau tidak rasmi. Walau
bagaimanapun hanya aktiviti kokurikulum yang berjadual sahaja yang akan
diambil kira dalam data inklusif.

9

MODUL RAKAN INKLUSIF

D. PERANAN DAN TANGGUNGJAWAB

i. Rakan Inklusif

 Bekerjasama dengan guru untuk membantu dan membimbing MBK
Bagi menjayakan Program Pendidikan Inklusif (PPI) murid arus
perdana perlu turut sama membantu dan membimbing MBK dalam
setiap aktiviti yang dijalankan. Antaranya ialah kerjasama murid arus
perdana yang sentiasa memberikan keutamaan kepada MBK dalam
melakukan aktiviti. Selain itu, murid arus perdana perlu menunjukkan
sikap kepimpinan kepada MBK supaya memudahkan guru
memberikan tugasan dan boleh dicontohi oleh MBK. Murid arus
perdana juga perlu memerhati dan melaporkan kepada guru tentang
keperluan semasa dan tingkah laku MBK.

ii. Semua pihak yang terlibat dalam pendidikan inklusif pada
peringkat sekolah

 Pengetua/ Guru Besar
 PK Pentadbiran, PK Hal Ehwal Murid, PK Kokurikulum, PK Petang
 Penolong Kanan Pendidikan Khas/ Penyelaras PPKI
 Guru Bimbingan dan Kaunseling Sepenuh Masa (GBKSM)
 Guru pendidikan khas
 Guru arus perdana
 Pembantu Pengurusan Murid (PPM)

Mengikut keperluan Program Pendidikan Inklusif (Model Holistik),
semua pihak perlu memainkan peranan untuk melaksanakan program
ini dengan lebih baik. Oleh itu, peranan semua pihak hendaklah
mengenal pasti kategori MBK yang terlibat dalam kelas atau
persekitaran mereka. Pihak guru pula perlu mendidik murid arus
perdana dan MBK cara berkomunikasi yang baik dan sesuai serta
mudah difahami. Pihak pengurusan sekolah perlu menyedia dan
memastikan keperluan fizikal mengikut bilangan dan kesesuaian MBK,
contohnya kerusi, meja, laluan kerusi roda, kaunter rendah, tandas

10

MODUL RAKAN INKLUSIF
OKU dan parkir OKU. Seterusnya, semua pihak perlu memastikan
persekitaran yang selamat dan kondusif semasa MBK berada di dalam
kelas dan persekitaran luar. Selain itu juga semua pihak memainkan
peranan untuk sentiasa memberi perhatian dan sokongan supaya MBK
boleh menyesuaikan diri serta melibatkan diri dalam setiap aktiviti.
Kerjasama guru pendidikan khas dan guru arus perdana juga perlu
untuk merancang kepelbagaian bahan dan strategik pengajaran dan
pembelajaran untuk memudahkan MBK mengikuti PPI.

11

MODUL RAKAN INKLUSIF
E. CARTA ALIR

PEMILIHAN RAKAN INKLUSIF

1 1. Guru kelas dan guru mata
pelajaran bersama-sama
2 guru pendidikan khas akan
mencalonkan sekurang-
Tiada kurangnya dua orang murid
arus perdana (mengikut
3 persetujuan kesesuaian MBK).

Tiada 4 2. Memberi penerangan
persetujuan bidang tugas kepada calon
Rakan Inklusif.
5
3. Mendapatkan persetujuan
6 calon Rakan Inklusif.

7 4. Memberi penerangan
kepada ibu bapa calon
8 Rakan Inklusif dan
persetujuan ibu bapa
Rakan Inklusif. .

5. Surat lantikan Rakan
Inklusif.

6. Lantikan Rakan Inklusif.
7. Rakan Inklusif bertugas

mengikut keperluan.
8. Penghargaan Rakan

Inklusif.

12

MODUL RAKAN INKLUSIF

BAB 2
REKA BENTUK

13

MODUL RAKAN INKLUSIF

BAB 2 REKA BENTUK

A. OBJEKTIF MODUL

i. Meningkatkan kefahaman tentang PPI dalam kalangan pentadbir,
guru dan murid arus perdana.

ii. Menjelaskan ciri-ciri rakan inklusif yang baik.
iii. Memperjelas adab sesama rakan inklusif.
iv. Menerangkan kelebihan beradab dengan rakan inklusif.
v. Menerangkan keperluan rakan inklusif.
vi. Memperjelas cara membantu rakan inklusif.
vii. Menilai keberkesanan pelaksanaan Rakan Inklusif melalui penilaian

pra dan pasca aktiviti-aktiviti yang dijalankan.

B. SASARAN

 Pentadbir
 Guru Bimbingan dan Kaunseling Sepenuh Masa (GBKSM)
 Guru
 Murid arus perdana

14

MODUL RAKAN INKLUSIF
C. ISI KANDUNGAN MODUL

TOPIK ISI KANDUNGAN MASA
TOPIK 1 15 minit
Ciri-Ciri Rakan Inklusif A. Taat kepada perintah Tuhan.
yang Baik B. Tidak mementingkan diri dan

TOPIK 2 bersedia menghulurkan bantuan.
Adab Sesama Rakan C. Sentiasa berakhlak mulia dan
Inklusif
amanah.
Topik 3 D. Memiliki sifat ikhlas, jujur serta
Kelebihan Beradab
Dengan Rakan Inklusif sentiasa bermaaf-maafan.
E. Meringankan beban rakan.

A. Mengasihi rakan seperti mengasihi 15 minit
diri sendiri.

B. Bertolak ansur dan bekerjasama.
C. Mendoakan kesejahteraan dan

kebaikan rakan.
D. Tidak menyakiti hati rakan.
E. Bertutur dengan bahasa yang sopan

dan tidak menyakiti hati orang lain.
F. Saling membimbing dan nasihat-

menasihati.
G. Segera memberi bantuan apabila

diperlukan.

A. Disayangi oleh semua orang. 15 minit
B. Diberkati dan memperoleh

keredhaan Tuhan.
C. Mendapat ramai rakan.
D. Membentuk diri menjadi individu

yang berakhlak mulia.

15

MODUL RAKAN INKLUSIF E. Menjalankan tanggungjawab
sebagai warganegara yang
Topik 5 berguna.
Cara Membantu Rakan
Inklusif A. Sentiasa terbuka menerima 15 minit
perbezaan rakan istimewa.

B. Bersedia memberi bantuan kepada
rakan istimewa saya pada bila-bila
masa di dalam dan luar bilik darjah.

C. Sentiasa memberi semangat dan
dorongan agar rakan istimewa saya
berasa dihargai.

D. Sentiasa mendoakan kebaikan dan
menggembirakan rakan istimewa
saya.

16

MODUL RAKAN INKLUSIF

BAB 3

PEMBANGUNAN
MODUL

17

MODUL RAKAN INKLUSIF

BAB 3 PEMBANGUNAN MODUL

TOPIK 1: CIRI-CIRI RAKAN INKLUSIF YANG BAIK

A. Taat kepada perintah Tuhan

Ciri-ciri rakan yang baik adalah dengan memiliki sifat-sifat taat kepada Tuhan
iaitu melakukan perkara-perkara yang baik dan meninggalkan perkara-perkara
yang dilarang dalam agama. MBK hendaklah menghindari dari rakan-rakan
yang tidak mengikut perintah Tuhan. MBK hendaklah dibimbing di rumah dan
sekolah supaya melaksanakan segala perintah Tuhan dan jangan sesekali
melanggar larangan Tuhan. Ibu bapa perlu sentiasa berdoa kepada Tuhan
agar anak-anak diberi kekuatan untuk selalu taat perintah Tuhan.
B. Tidak mementingkan diri dan bersedia menghulurkan bantuan

Ciri-ciri rakan yang baik ialah tidak mementingkan diri sendiri dan sentiasa
bersedia memberi khidmat dan bantuan sepanjang masa. Contohnya,
membimbing MBK semasa membuat latihan dan melakukan sebarang aktiviti
sama ada di dalam atau luar bilik darjah.

C. Sentiasa berakhlak mulia dan amanah

Murid arus perdana yang terlibat dengan MBK hendaklah memiliki akhlak mulia
dan bersifat amanah demi membina ukhwah yang baik dengan MBK.

D. Memiliki sifat ikhlas, jujur serta sentiasa bermaaf-maafan

Ciri-ciri rakan yang baik sentiasa mengamalkan sifat ikhlas, jujur serta sentiasa
bermaaf-maafan supaya hubungan yang baik dapat dikekalkan dalam
kalangan MBK dan murid arus perdana. Apabila wujudnya sikap yang
sedemikian, hubungan yang erat dapat dibina di antara mereka, seterusnya
mewujudkan suasana bilik darjah yang mesra dan harmoni.

18

MODUL RAKAN INKLUSIF
E. Meringankan beban rakan

Murid arus perdana hendaklah sentiasa memberikan kerjasama dan bantuan
kepada MBK demi meringankan beban mereka. Contohnya, bekerjasama
dalam melakukan sebarang aktiviti sama ada di dalam dan di luar bilik darjah.

19

MODUL RAKAN INKLUSIF

TOPIK 2: ADAB SESAMA RAKAN INKLUSIF

A. Mengasihi rakan seperti mengasihi diri sendiri

Murid arus perdana hendaklah sentiasa bersedia menerima kehadiran MBK
belajar bersama-sama di dalam kelas mereka supaya perasaan kasih sayang
akan wujud di antara mereka. Kanak-kanak istimewa ini perlu bergaul dengan
murid arus perdana supaya mereka tidak berasa tersisih dan boleh berinteraksi
dengan rakan lain.

B. Bertolak ansur dan bekerjasama

Adab sesama rakan dapat dilaksanakan dengan sikap bertolak ansur antara
murid arus perdana dengan MBK. Contohnya murid arus perdana
membimbing, menghormati, menerima perbezaan dan menyokong antara satu
sama lain. PPI ini merupakan salah satu cara mewujudkan kerjasama antara
MBK dan arus perdana.

C. Mendoakan kesejahteraan dan kebaikan rakan

Adab sesama rakan juga dapat dimurnikan lagi dengan mendoakan
kesejahteraan dan kebaikan rakan mereka terutama rakan MBK. Murid arus
perdana perlu diberi motivasi agar sentiasa positif dan menerima perbezaan
keupayaan MBK.

D. Tidak menyakiti hati rakan

Adab sesama rakan dapat dilaksanakan dengan berhemah supaya tidak
disakiti hati rakan. Murid arus perdana perlu sentiasa bekerjasama semasa
PdP supaya pelbagai halangan dan cabaran MBK dapat diringankan.
Sokongan moral murid arus perdana penting agar MBK tidak berasa
tersinggung dan berkecil hati kerana MBK biasanya mempunyai kemampuan

20

MODUL RAKAN INKLUSIF

kognitif yang rendah. MBK sering dilabel sebagai murid kurang kemampuan
belajar disebabkan oleh masalah pemahaman, pertuturan, penulisan dan
penyelesaian masalah matematik. Sehubungan itu, kekurangan ini
menyebabkan pencapaian akademik mereka rendah dan seterusnya
menimbulkan pelbagai masalah lain. Selain itu, murid arus perdana perlu
berkomunikasi dengan bahasa yang sopan dan tidak menyakiti hati mereka.

Selain itu, murid arus perdana perlu membimbing dan menasihati antara
mereka. Sebagai contoh, pihak pentadbir dan guru arus perdana memberi
nasihat agar murid arus perdana dapat menerima kehadiran MBK belajar
bersama-sama manakala MBK pula tidak perlu berasa malu, rendah diri, marah
dan sebagainya. Sikap negatif yang timbul akan mengusutkan keadaan dan
akhirnya mengganggu pelaksanaan PPI ini. Melalui PPI, murid arus perdana
dan MBK akan dapat menimba pengalaman dan mempelajari nilai-nilai murni
dalam persekitaran holistik.

E. Bertutur dengan bahasa yang sopan dan tidak menyakiti hati orang lain

Adab sesama rakan juga dapat dilaksanakan dengan bertutur menggunakan
bahasa yang sopan dan tidak menyakiti hati orang lain. Murid arus perdana
perlu sedar bahawa MBK sangat sensitif dalam pergaulan kerana mereka
mempunyai perasaan rendah diri, malu dan sebagainya. Murid arus perdana
hendaklah bersopan santun semasa berbicara. Ini kerana bahasa yang sopan
akan dapat memelihara perhubungan. Pertuturan yang baik adalah cerminan
hati yang bersih, tulus dan tenang.

21

MODUL RAKAN INKLUSIF
F. Saling membimbing dan nasihat-menasihati

Pelaksanaan PPI selaras dengan Pelan Pembangunan Pendidikan Malaysia
(PPPM) 2013-2025, dilihat mampu meningkatkan akses pendidikan bagi MBK
agar mampu bersaing dengan murid lain dalam kelas sama ada di sekolah
kerajaan atau sekolah bantuan kerajaan. Guru perlu memberi hak yang sama
rata kepada murid arus perdana dan MBK. Rakan pembimbing atau Rakan
Inklusif juga turut memainkan peranan penting memastikan MBK tidak berasa
rendah diri, tersisih atau tercicir dalam proses PdP dengan rakan-rakan sebaya
di kelas arus perdana.

G. Segera memberi bantuan apabila diperlukan
Adab sesama rakan dapat juga dilaksanakan dengan memberi bantuan kepada
orang-orang yang susah dan orang-orang yang memerlukan, sama ada dari
segi harta benda, kewangan dan sebagainya. Sehubungan itu, murid arus
perdana digalakkan memberi bantuan dan motivasi kepada MBK. Program PPI
akan memberi peluang kepada semua murid untuk bertoleransi dengan
kepelbagaian keupayaan manusia.

22

MODUL RAKAN INKLUSIF

TOPIK 3: KELEBIHAN BERADAB DENGAN RAKAN INKLUSIF

A. Disayangi oleh semua orang

Setiap manusia perlu saling sayang-menyayangi. Begitu juga dengan murid
arus perdana dan MBK. Orang yang disayangi merasakan dirinya dihargai dan
diperlukan. Apabila semua insan disayangi mereka tidak akan berasa terpinggir
dan diabaikan. Oleh itu, bergaul dengan baik sesama manusia tanpa mengira
kekurangan dan kelebihan dapat menjalinkan hubungan yang lebih erat.
Contohnya apabila berada dalam kesusahan, pasti ada rakan yang membantu
kerana tidak akan sanggup melihat rakan yang mereka berada di dalam
kesusahan.

B. Diberkati dan memperoleh keredhaan Tuhan

Pengertian redha ialah menerima dengan rasa senang dan berlapang dada
dengan apa yang diberikan oleh Tuhan baik berupa peraturan atau sesuatu
ketentuan daripada Tuhan. Murid arus perdana perlulah redha dan bersedia
menerima kehadiran MBK dalam proses PdP. Orang yang dapat bergaul
dengan baik seharusnya juga dapat menjalani kehidupan dengan baik kerana
memperoleh keredhaan Tuhan.

C. Mendapat ramai rakan

 Bergaul dengan baik akan membuatkan seseorang mendapat lebih ramai
rakan. Hidupnya menjadi lebih ceria, tidak sunyi dan sentiasa berteman
sama ada di kala senang atau susah.

 Mendapat ramai rakan akan membentuk diri menjadi lebih aktif
berkomunikasi dan secara tidak langsung membentuk cara berfikir yang
lebih baik dan bernas. Dengan ini, akan terbentuk cara pembelajaran secara
tidak langsung MBk belajar bersama-sama rakan dan masyarakat sekeliling.

 Mempunyai ramai rakan dapat memberi ruang untuk berkongsi pengalaman,
pendapat, membentuk pemikiran, pandangan yang lebih luas dan

23

MODUL RAKAN INKLUSIF
menambahkan ilmu pengetahuan. Melalui perkongsian pengalaman dan
pendapat pembelajaran berkumpulan dilaksanakan. Pembelajaran
berkumpulan dapat memberi peluang kepada MBK untuk mencetus idea dan
pandangan serta membantu membuat keputusan/memilih yang terbaik.

D. Membentuk diri menjadi individu yang berakhlak mulia

Bergaul dengan baik dapat membentuk diri menjadi individu yang berakhlak
mulia. Akhlak bermaksud perilaku, sikap, perbuatan, adab dan sopan santun.
Berakhlak mulia bermaksud perilaku yang baik dan sesuai dengan ajaran
agama. Murid yang berakhlak mulia dapat bergaul dengan baik dan belajar
hormat-menghormati sesama manusia. Hormat-menghormati dapat
meningkatkan hubungan silaturrahim sesama manusia tanpa mengira bangsa,
keturunan, kekurangan dan kelebihan. Individu yang berakhlak mulia
mempunyai hati yang lemah lembut dan tidak akan menafikan hak MBK.
Mereka ini sebaliknya akan lebih mengasihani dan menyayangi MBK.

E. Menjalankan tanggungjawab sebagai warganegara yang berguna

Pengertian bertanggungjawab ialah suatu bentuk sikap dan perilaku seseorang
dalam melaksanakan tugas dan kewajipannya baik terhadap diri sendiri,
masyarakat, lingkungan alam, lingkungan sosial budaya, negara dan tuhan.
Murid arus perdana perlu memainkan peranan dalam mewujudkan
keharmonian serta tidak menimbulkan sengketa dalam masyarakat. Mereka
perlu menerima kehadiran MBK dan saling bantu-membantu.

24

MODUL RAKAN INKLUSIF

TOPIK 4: KEPERLUAN RAKAN INKLUSIF

A. Rakan istimewa saya perlu diterima dan disayangi oleh rakan-rakan

Semua rakan inklusif perlulah menerima rakan istimewa saya, iaitu MBK
dengan seadanya tanpa menyebelahi mana-mana pihak walaupun rakan
istimewa saya mempunyai kelainan upaya. Rakan inklusif juga haruslah
sentiasa menyayangi rakan istimewa supaya rasa kasih sayang antara satu
sama lain dapat dipupuk.

B. Rakan istimewa saya perlu dibantu ketika di dalam bilik darjah

Rakan istimewa saya merupakan rakan yang perlu dibantu sewaktu proses
PdP di dalam kelas seperti memberi bimbangan dalam mata pelajaran. Saya
perlu membimbing rakan istimewa saya apabila dia memerlukan bantuan
dalam pelajaran. Saya juga perlu menolong rakan istimewa saya.

C. Rakan istimewa saya perlu dibantu ketika di luar bilik darjah

Rakan istimewa saya perlu dibantu bagi memudahkan urusan seharian mereka
terutamanya di luar bilik darjah agar keselamatan mereka diberi keutamaan.
Contohnya menemani mereka ke kantin, pusat sumber, surau, aktiviti bersukan
dan melintas jalan semasa pulang ke rumah.

D. Rakan istimewa saya perlu sentiasa diberi sokongan dan motivasi supaya
tidak berasa tersisih dan rendah diri

Saya dan rakan inklusif yang lain sentiasa memberi sokongan dan motivasi
kepada rakan istimewa saya supaya mereka tidak terasa tersisih dan rendah
diri. Saya sentiasa bersama-sama dengan rakan istimewa saya untuk bermain,
berbincang untuk menyiapkan kerja sekolah dan menyokong minat rakan
istimewa saya.

25

MODUL RAKAN INKLUSIF

TOPIK 5: CARA RAKAN INKLUSIF MEMBANTU RAKAN ISTIMEWA

A. Sentiasa terbuka menerima perbezaan rakan istimewa
Saya perlulah berfikiran positif dengan menerima setiap perbezaan yang ada
pada rakan dengan hati yang terbuka. Sikap negatif seperti tidak mahu
berkongsi peralatan pembelajaran, tidak mahu makan bersama-sama dan tidak
mahu menyertai sesuatu aktiviti jika melibatkan MBK perlu dielakkan.

B. Bersedia memberi bantuan kepada rakan istimewa saya pada bila-bila
masa di dalam dan luar bilik darjah

Saya akan sentiasa membantu rakan istimewa saya jika mereka memerlukan
bantuan bagi memudahkan rakan saya menjalani kehidupan seperti orang lain.

C. Sentiasa memberi semangat dan dorongan agar rakan istimewa saya
berasa dihargai

Saya akan sentiasa memberikan kata-kata semangat kepada rakan istimewa
saya apabila mereka berjaya melakukan sesuatu perkara agar mereka berasa
dihargai. Saya juga akan sentiasa ada dengan rakan istimewa saya dengan
memberi dorongan kepada mereka untuk terus berusaha dan maju ke hadapan
kerana mereka juga mempunyai hak untuk berjaya dan mendapat kehidupan
yang baik seperti insan lain.

D. Sentiasa mendoakan kebaikan dan menggembirakan rakan istimewa saya

Saya akan sentiasa mendoakan kebaikan rakan istimewa saya dan
menggembirakan rakan istimewa supaya sentiasa ceria tanpa memikirkan
kekurangan diri.

26

MODUL RAKAN INKLUSIF

BAB 4

PELAKSANAAN

27

MODUL RAKAN INKLUSIF

BAB 4 PELAKSANAAN Program Pendidikan Inklusif
Program Program Kesedaran Tentang Program
Kursus Pendidikan Inklusif (Modul Rakan Inklusif)
2 jam
Masa Fasilitator
Personel
A. Objektif

Pada akhir sesi, peserta dapat:
1. Meningkatkan kefahaman tentang PPI dalam kalangan pentadbir, guru
dan murid arus perdana.
2. Mengetahui ciri-ciri rakan inklusif yang baik.
3. Mengetahui adab sesama rakan inklusif.
4. Mengetahui kelebihan beradab bersama rakan inklusif.
5. Mengetahui keperluan rakan inklusif.
6. Mengetahui cara membantu rakan inklusif.

B. Kandungan Modul

 Modul Rakan Inklusif

 Modul Pelaksanaan
 Aktititi 1 [Soal selidik sebelum kursus (ujian pra)]
 Aktiviti 2 (Pengenalan)
 Aktiviti 3 (Peranan dan tanggungjawab Rakan Inklusif)
 Aktiviti 4 (Ciri-ciri Rakan Inklusif yang baik)
 Aktiviti 5 (Adab sesama Rakan Inklusif)
 Aktiviti 6 (Kelebihan beradab sesama Rakan Inklusif)
 Aktiviti 7 (Keperluan Rakan Inklusif)
 Aktiviti 8 (Cara membantu Rakan Inklusif)
 Aktiviti 9 [Soal selidik selepas kursus (ujian pasca)]

 Rumusan peserta/murid/guru
 Rumusan fasilitator

C. Kaedah Pelaksanaan Modul
 Soal jawab
 Perbincangan dalam Kumpulan (PDK)
 Main peranan

D. Bahan Pengajaran
 Tayangan video
 Modul Rakan Inklusif
 Borang soal selidik

E. Alatan
LCD projector, komputer riba, komputer riba, layar putih, sistem siar raya.

F. Rumusan/Refleksi

28

MODUL RAKAN INKLUSIF

KECEMERLANGAN INSAN ISTIMEWA,
KEGEMILANGAN BERSAMA

Panduan Pelaksanaan

BAHAGIAN PENDIDKAN KHAS,
KEMENTERIAN PENDIDIKAN MALAYSIA
29

MODUL RAKAN INKLUSIF

KAUNSELING

KOMUNITI

AKTIVITI 1

AKTIVITI MENTOR
: SOAL SELIDIK SEBELUM KURSUS (UJIAN PRA)

1.0 MASA : MENTEE

2.0 ALATAN : 5 minit
Bahan Ceramah – Power point (Arahan)
SOAL SELIDIK (UJIAN PRA) Kertas Soal Selidik Ujian Pra
SOAL SELIDIK UJIAN PRA Pensil
Komputer Riba
LCD

3.0 OBJEKTIF :

Selepas aktiviti ini murid dapat:
3.1 Menjawab soal selidik yang disediakan.
3.2 Memahami cara menjawab soal selidik.

4.0 AKTIVITI :

4.1 Penceramah/ fasilitator memulakan dengan kata-kata positif.
4.2 Penceramah/ fasilitator mengedarkan borang soal selidik kepada

semua murid dengan bantuan guru lain.
4.3 Menerangkan kepada murid cara menjawab soal selidik.
4.4 Memberi masa kepada murid menjawab (boleh dilaksanakan

dengan menjawab secara beramai-ramai (fasilitator membacakan
soalan).
4.5 Mengumpul semula kertas soal selidik dengan bantuan guru-guru
atau pengawas sekolah.

5.0 FALSAFAH :

5.1 Penganjur perlu tahu apakah pengetahuan sedia ada pada
murid sebelum program dilaksanakan.

5.2 Memberikan persediaan psikologi kepada murid untuk lebih serius
sepanjang kursus.

30

MODUL RAKAN INKLUSIF

AKTIVITI : AKTIVITI 2 KAUNSELING
PENGENALAN KAKUONMSEULNIINTGI
1.0 MASA :
2.0 ALATAN : KOMUNITI

MENTOR
MENTOR

MENTEE
MENTEE

10 minit
Bahan Ceramah – Power point
(Pengenalan, Matlamat dan Jenis Inklusif)
Lagu Wajah (Cadangan Lagu)
Sistem Siar raya
Komputer Riba
LCD

PENGENALAN 3.0 OBJEKTIF :
Selepas aktiviti ini murid dapat:
3.1 Menyanyi dan memahami mesej daripada lagu yang ditayangkan.
3.2 Menyatakan perasaan mereka berdasarkan lagu.
3.3 Memahami matlamat program rakan inklusif.
3.4 Membezakan jenis-jenis inklusif.

4.0 AKTIVITI :
4.1 Penceramah/ fasilitator mulakan majlis dengan bacaan doa.
4.2 Menayangkan lagu “Wajah” dan meminta murid-murid menghayati
dan menyanyikan bersama-sama.
4.3 Bertanya kepada murid-murid apa perasaan mereka melihat video
lagu tersebut (Minta 3 atau 4 orang murid menjawab).
4.4 Bertanya kepada beberapa murid siapa watak yang ditunjukkan
daripada video lagu tersebut.
4.5 Mengaitkan aktiviti menyanyi lagu wajah dengan objektif program
Rakan Inklusif dilaksanakan (Rujuk Power point).
4.6 Memberikan penerangan ringkas empat jenis inklusif (Rujuk Power
point).

4.0 FALSAFAH :
5.1 Semua murid bertanggungjawab menghormati kelebihan dan
kekurangan diri sendiri dan orang lain.
5.2 Sentiasa bersyukur dengan diri sendiri.
5.3 Sentiasa berfikiran positif walaupun terdapat kekurangan kerana
ada orang yang lebih susah daripada.
5.4 Kecacatan boleh berlaku kepada sesiapa sahaja dan bila-bila masa.

31

MODUL RAKAN INKLUSIF

KAUNSELING
KOMUNITI

MENTOR

AKTIVITI 3

AKTIVITI : PERANAN DAN TANGGUNGJAWMAEBNTREAEKAN
INKLUSIF
PERANAN DAN TANGGUNGJAWAB RAKAN INKLUSIF
1.0 MASA : 5 minit
Bahan Ceramah – Power point
2.0 ALATAN : (Peranan dan Tanggung Jawab)
Komputer Riba
LCD
Boneka tangan

3.0 OBJEKTIF :

Selepas aktiviti ini murid dapat:
3.1 Memahami peranan dan tanggungjawab sebagai Rakan Inklusif.

4.0 AKTIVITI :

4.1 Menayangkan power point peranan dan tanggungjawab Rakan
Inklusif.

4.2 Menerangkan peranan dan tanggungjawab Rakan Inklusif
menggunakan lakonan boneka tangan.

4.3 Menyoal murid tentang pihak yang terlibat dalam pendidikan inklusif
di sekolah menggunakan lakonan boneka tangan.

4.4 Menayangkan power point peranan dan tanggungjawab pihak yang
terlibat dalam pendidikan inklusif di sekolah.

5.0 FALSAFAH :

5.1 Semua pihak mempunyai tanggungjawab dan peranan dalam
membantu menjayakan program ini.

5.2 Rakan Inklusif yang dilantik secara rasmi hanya beberapa orang
tetapi semua murid merupakan rakan inklusif tak rasmi.

32

MODUL RAKAN INKLUSIF

KAUNSELING
KOMUNITI

MENTOR

AKTIVITI 4

AKTIVITI : CIRI-CIRI RAKAN INKLUSIF YANGMBEANIKTEE

1.0 MASA : 15 minit
Bahan Ceramah – Power point
2.0 ALATAN : (Gambar Bahasa Isyarat ABC)
Komputer Riba
TOPIK 1: CIRI-CIRI RAKAN INKLUSIF YANG BAIK LCD
Boneka tangan

3.0 OBJEKTIF :

Selepas aktiviti ini murid dapat:
3.1 Memahami ciri-ciri Rakan Inklusif yang baik.
3.2 Berbincang sesama rakan maksud ciri-ciri Rakan Inklusif yang

baik secara terperinci.
3.3 Menerangkan contoh ciri-ciri Rakan Inklusif yang baik.

4.0 AKTIVITI :

4.1 Menayangkan power point gambar bahasa isyarat menggunakan
jari dan mengajar peserta memahami dan mengaplikasi dalam
mengeja nama peserta menggunakan bahasa isyarat jari.

4.2 Mengulas secara ringkas tentang penggunaan bahasa isyarat oleh
MBK Inklusif kurang upaya pendengaran.

4.3 Mengecilkan kumpulan besar kepada lima kumpulan kecil.
4.4 Menayangkan lima ciri Rakan Inklusif yang baik dan memberikan

satu ciri kepada setiap kumpulan untuk dibincangkan secara lebih
terperinci contoh ciri Rakan Inklusif yang diberikan selama tiga
minit.
4.5 Meminta setiap wakil kumpulan membentangkan hasil
perbincangan kumpulan. Masa yang diberikan ialah selama satu
minit bagi setiap kumpulan.
4.6 Fasilitator membuat sedikit rumusan tentang ciri-ciri Rakan Inklusif
yang baik.

5.0 FALSAFAH :

5.1 Rakan Inklusif yang baik akan disukai oleh Tuhan dan manusia.
5.2 Memiliki ciri-ciri yang baik merupakan tuntutan semua agama dan

kepercayaan.

33

MODUL RAKAN INKLUSIF

1 AKTIVITI : KAUNSELING
KOMUNITI
1.0 MASA :
MENTOR
2.0 ALATAN :
AKTIVITI 5
TOPIK 2: ADAB SESAMA RAKAN INKLUSIF ADAB SESAMA RAKAN INKLUSIFMENTEE

15 minit
Bahan Ceramah – Power point
(Adab Sesama Rakan Inklusif)
Video Pendek (Sikap Tolong Menolong)
Komputer Riba
LCD
Boneka tangan

3.0 OBJEKTIF :
Selepas aktiviti ini murid dapat:
3.1 Memahami maksud beradab dan tidak beradab.
3.2 Memahami tujuh adab sesama Rakan Inklusif.
3.3 Menerangkan contoh kelakuan beradab dan tidak beradab sesama
rakan inklusif.

4.0 AKTIVITI :
4.1 Menayangkan video pendek sikap tolong menolong.
4.2 Meminta murid menerangkan pengajaran daripada video yang
mereka tonton.
4.3 Menayang power point tujuh Adab Rakan Inklusif dan menerangkan
tujuh adab secara ringkas.
4.4 Membuat pertandingan kuiz mudah kepada lima kumpulan kecil
berkaitan tujuh adab rakan inklusif. Contoh:
4.4.1 Berikan cara mengasihi rakan seperti mengasihi diri sendiri.
4.4.2 Bagaimanakah cara bertolak ansur dengan MBK.
4.4.3 Apakah contoh perkara yang boleh kita doakan kebaikan
rakan.
4.4.4 Contoh kelakuan yang tidak beradab ketika bersama MBK.
4.5 Fasilitator membuat sedikit rumusan tentang adab sesama rakan
inklusif.

5.0 FALSAFAH :
5.1 Beradab lawannya ialah tidak beradab (biadap).
5.2 Manusia yang sentiasa menjaga adab akan disayangi dan dihormati
orang lain.

34

MODUL RAKAN INKLUSIF

TOPIK 3: KELEBIHAN BERADAB SESAMA RAKAN INKLUSIF AKTIVITI : KAUNSELING
KOMUNITI

MENTOR

AKTIVITI 6
MENTEE

KELEBIHAN BERADAB SESAMA RAKAN INKLUSIF

1.0 MASA : 15 minit
Bahan Ceramah – Power point
2.0 ALATAN : (Lima Kelebihan Beradab Sesama Rakan Inklusif)
Senikata Lagu “Di Sini Senang” (Cadangan Lagu)
Komputer Riba

LCD
Boneka tangan

3.0 OBJEKTIF :

Selepas aktiviti ini murid dapat:
3.1 Menerangkan lima kelebihan beradab sesama Rakan Inklusif.
3.2 Menyebut semula lima kelebihan beradab sesama Rakan Inklusif.
3.3 Memahami kelebihan beradab dari sudut agama dan kemanusiaan.

4.0 AKTIVITI :

4.1 Penceramah/fasilitator menayangkan seni kata lagu “Di sini Senang”
dan mengajar nyanyikan lagu tersebut dengan gaya.

4.2 Meminta murid menyanyi lagu beramai-ramai dengan gaya.
4.3 Mengulas nyanyian tersebut dan dikaitkan dengan kelebihan beradab.
4.4 Menayang power point lima kelebihan beradab sesama Rakan Inklusif

dan menerangkan kelebihan beradab secara ringkas.
4.5 Membuat pertandingan kuiz mudah kepada lima kumpulan

Kecil meminta mereka menyebut semula lima kelebihan beradab
sesama rakan inklusif. Contoh:
4.5.1 Sebutkan kelebihan beradab bersama Rakan Inklusif.
4.5.2 Bagaimanakah cara bertolak ansur dengan MBK.
4.6 Fasilitator membuat sedikit rumusan tentang adab sesama Rakan
Inklusif.

5.0 FALSAFAH :
5.1 Beradab sesama manusia terutama Rakan Inklusif merupakan sifat
paling mulia.
5.2 “Biar miskin harta jangan miskin adab”.

35

MODUL RAKAN INKLUSIF

KAUNSELING
KOMUNITI

MENTOR

AKTIVITI 7

AKTIVITI : MENTEE
KEPERLUAN RAKAN INKLUSIF

1.0 MASA : 15 minit
Bahan Ceramah – Power point
2.0 ALATAN :
(Keperluan Rakan Inklusif)
TOPIK 4: KEPERLUAN RAKAN INKLUSIF Senikata Lagu “Wahai Sahabat” (Cadangan Lagu)
Komputer Riba

LCD
Boneka tangan

3.0 OBJEKTIF :
Selepas aktiviti ini murid dapat:
3.1 Menerangkan empat keperluan Rakan Inklusif.
3.2 Menyebut semula empat keperluan sesama rakan MBK di sekolah.
3.3 Mengetahui personalia yang boleh membantu memenuhi keperluan
rakan MBK.

4.0 AKTIVITI :
4.1 Penceramah/fasilitator menayangkan seni kata lagu “Wahai Sahabat”.
4.2 Meminta peserta menyanyi lagu beramai-ramai dengan penghayatan.
4.3 Mengulas nyanyian tersebut dan dikaitkan dengan keperluan rakan
inklusif.
4.4 Menayang power point empat keperluan Rakan Inklusif dan
menerangkannya secara ringkas.
4.5 Membuat pertandingan kuiz mudah kepada lima kumpulan kecil dan
meminta mereka menyatakan keperluan rakan inklusif. Contoh:
4.5.1 Siapakah yang patut menyayangi MBK.
4.5.2 Siapakah yang paling sesuai membantu rakan MBK.
4.6 Fasilitator membuat sedikit rumusan tentang adab sesama rakan
MBK.

5.0 FALSAFAH :

5.1 Bersama kita membantu rakan MBK.
5.2 “Jom Menjana Pahala Membantu Rakan Istimewa MBK”.

36

MODUL RAKAN INKLUSIF

KAUNSELING
KOMUNITI

MENTOR

AKTIVITI 8

AKTIVITI : CARA MEMBANTU RAKAN INKLUMSIEFNTEE

1.0 MASA : 15 minit
Bahan Ceramah – Power point
TOPIK 5 : CARA MEMBANTU RAKAN INKLUSIF 2.0 ALATAN : (Cara Membantu Rakan Inklusif)
Lagu Sahabat Selamanya (Cadangan Lagu)
Komputer Riba
LCD
Boneka tangan

3.0 OBJEKTIF :
Selepas aktiviti ini murid dapat:
3.1 Menerangkan empat cara membantu rakan MBK.
3.2 Memahami cara membantu sesama rakan MBK.
3.3 Menyebut cara-cara membantu rakan MBK.

4.0 AKTIVITI :
4.1 Penvceramah/fasilitator menayangkan video lagu “Sahabat
Selamanya” dan meminta peserta nyanyikan lagu tersebut
bersama.
4.2 Mengulas nyanyian tersebut dan dikaitkan dengan cara-cara yang
boleh dilakukan untuk membantu rakan MBK.
4.3 Menayang power point empat cara membantu rakan istimewa.
4.4 Membuat soal jawab kepada peserta cara-cara membantu rakan
MBK. Contoh:
4.4.1 Bagaimanakah kita menerima perbezaan rakan istimewa?
4.4.2 Apakah bantuan yang boleh kita berikan kepada rakan
MBK di dalam kelas.
4.4.3 Berikan contoh cara menghargai rakan MBK
4.4.4 Mengapakah kita perlu mendoakan kebaikan rakan MBK?
4.5 Fasilitator membuat sedikit rumusan tentang cara-cara membantu
rakan MBK.

5.0 FALSAFAH :

5.1 Sikap tolong menolong ialah sikap paling mulia di sisi agama.
5.2 Tangan yang memberi lebih baik dari tangan yang menerima.

37

MODUL RAKAN INKLUSIF

AKTIVITI 9 KAUNSELING
KOMUNITI

KAUNSELING

MENTKOORMUNITI

MENTOR
MENTEE

AKTIVITI : SOAL SELIDIK SELEPAS KURSUSM(UEJNIATNEEPASCA)

1.0 MASA : 5 minit
Bahan Ceramah – Power point (Arahan)
2.0 ALATAN : Kertas Soal Selidik Ujian Pra (Rujuk Lampiran)
Pensil
SOAL SELIDIK (UJIAN PASCA) Komputer Riba
LCD

3.0 OBJEKTIF :
Selepas aktiviti ini murid dapat:
3.1 Menjawab soal selidik selepas kursus yang disediakan.
3.2 Memahami cara menjawab soal selidik.

4.0 AKTIVITI :
4.1 Penceramah/ fasilitator memulakan dengan kata-kata positif oleh
fasilitator.
4.2 Penceramah/ penceramah mengedarkan borang soal selidik kepada
semua murid dengan bantuan guru lain.
4.3 Menerangkan kepada semua murid cara menjawab soal selidik.
4.4 Memberi masa kepada murid menjawab (Boleh dilaksanakan dengan
menjawab secara beramai-ramai (Fasilitator membacakan soalan)
4.5 Mengumpul semula kertas soal selidik dengan bantuan guru-guru
atau pengawas sekolah.

5.0 FALSAFAH :

5.1 Penganjur perlu tahu apakah pengetahuan sedia ada murid
program selepas program dilaksanakan.

5.2 Memberikan persediaan psikologi kepada semua murid untuk lebih
serius sepanjang kursus.

38

MODUL RAKAN INKLUSIF

KECEMERLANGAN INSAN ISTIMEWA,
KEGEMILANGAN BERSAMA

Panduan Pelaksanaan

BAHAGIAN PENDIDKAN KHAS,
KEMENTERIAN PENDIDIKAN MALAYSIA
39

MODUL RAKAN INKLUSIF

AKTIVITI 1 KAUNSELING
KOMUNITI

MENTOR

AKTIVITI : SOAL SELIDIK SEBELUM KURSUSM(EUNJTIAENE PRA)

1.0 MASA : 10 minit
Bahan Ceramah – Power point (Arahan)
2.0 ALATAN : Kertas Soal Selidik Ujian Pra (Rujuk Lampiran 1)
Pensil (Murid Bawa)
Laptop
LCD

SOAL SELIDIK (UJIAN PRA) 3.0 OBJEKTIF :
Selepas aktiviti ini murid dapat:
3.1 Menjawab soal selidik yang disediakan.
3.2 Memahami cara menjawab soal selidik.

4.0 AKTIVITI :
4.1 Penceramah/ fasilitator memulakan dengan kata-kata positif oleh
fasilitator.
4.2 Penceramah/ fasilitator mengedarkan borang soal selidik kepada
semua peserta dengan bantuan guru lain.
4.3 Menerangkan kepada para peserta cara menjawab soal selidik.
4.4 Memberi masa peserta menjawab (Boleh dilaksanakan dengan
menjawab secara beramai-ramai-Fasilitator membacakan soalan)
4.5 Mengumpul semula kertas soal selidik dengan bantuan guru-guru
atau pengawas sekolah.

5.0 FALSAFAH :

5.1 Penganjur perlu tahu apakah pengetahuan sedia ada murid
sebelum program dilaksanakan.

5.2 Memberikan persediaan psikologi kepada semua murid untuk
lebih serius sepanjang kursus.

40

MODUL RAKAN INKLUSIF

AKTIVITI AKTIVITI 2 KAUNSELING
: PENGENALAN KAKUONMSEULNIINTGI

KOMUNITI

MENTOR
MENTOR

MENTEE
MENTEE

1.0 MASA : 10 minit
Bahan Ceramah – Power point
2.0 ALATAN : (Pengenalan, Matlamat dan Jenis Inklusif)
Lagu Wajah
Sistem Siar raya
Komputer Riba
LCD

3.0 OBJEKTIF :

PENGENALAN Selepas aktiviti ini murid dapat:
3.1 Menyanyi dan memahami mesej dari lagu yang ditayangkan.
3.2 Menyatakan perasaan mereka berdasarkan lagu.
3.3 Memahami matlamat Rakan Inklusif.
3.4 Membezakan jenis-jenis inklusif.

4.0 AKTIVITI :

4.1 Penceramah/ fasilitator memulakan majlis dengan bacaan doa.
4.2 Menayangkan lagu “Wajah” dan meminta para peserta menghayati

dan menyanyikan bersama.
4.3 Bertanya kepada murid apakah perasaan mereka apabila melihat

video lagu tersebut (Minta 3 atau 4 orang murid menjawab).
4.4 Bertanya kepada beberapa peserta siapa watak yang ditunjukkan

daripada video lagu tersebut.
4.5 Mengaitkan aktiviti menyanyi lagu wajah dengan objektif program

Rakan Inklusif dilaksanakan (Rujuk Power Point).
4.6 Memberikan penerangan ringkas empat jenis inklusif (Rujuk Power

Point).

5.0 FALSAFAH :

5.1 Semua murid bertanggung jawab menghormati kelebihan dan
kekurangan diri sendiri dan orang lain.

5.2 Sentiasa bersyukur dengan diri sendiri.
5.3 Sentiasa berfikiran positif walaupun ada kekurangan kerana ada orang

lain lebih susah daripada kita.

41

MODUL RAKAN INKLUSIF

AKTIVITI KAUNSELING
KOMUNITI

MENTOR

AKTIVITI 3

: PERANAN DAN TANGGUNG JAWAMBENTEE

PERANAN DAN TANGGUNGJAWAB RAKAN INKLUSIF 1.0 MASA : 5 minit
Bahan Ceramah – Power point
2.0 ALATAN : (Peranan dan Tanggung Jawab)
Laptop
LCD
Boneka tangan

3.0 OBJEKTIF :

Selepas aktiviti ini murid dapat:
3.1 Memahami peranan dan tanggung jawab sebagai Rakan Inklusif.
3.2 Menerangkan pihak yang terlibat secara langsung dalam pendidikan

inklusif di sekolah.

4.0 AKTIVITI :

4.1 Menayangkan power point peranan dan tanggungjawab Rakan
Inklusif.

4.2 Menerangkan peranan dan tanggungjawab Rakan Inklusif
menggunakan lakonan boneka tangan.

4.3 Menyoal murid tentang pihak yang terlibat dalam pendidikan inklusif
di sekolah menggunakan lakonan boneka tangan.

4.4 Menayangkan power point peranan dan tanggungjawab pihak yang
terlibat dalam pendidikan inklusif di sekolah.

5.0 FALSAFAH :

5.1 Semua pihak mempunyai tanggungjawab dan peranan dalam
membantu menjayakan program ini.

5.2 Terdapat Rakan Inklusif yang dilantik secara rasmi walau
bagaimanapun murid lain merupakan Rakan Inklusif tak rasmi.

42

MODUL RAKAN INKLUSIF

KAUNSELING
KOMUNITI

MENTOR

AKTIVITI 4

AKTIVITI : CIRI-CIRI RAKAN INKLUSIF YANGMBEANIKTEE

TOPTIOKP1I:KCI1R:I-CCIIRRII-RCIAKRIANR IANKKALNUSIINFKYLAUNSGIFBAIK 1.0 MASA : 15 minit
Bahan Ceramah – Power point
2.0 ALATAN : (Gambar Bahasa Isyarat ABC)
Komputer Riba
LCD
Gula-gula/Biskut/Pensil.
Boneka tangan

3.0 OBJEKTIF :

Selepas aktiviti ini murid dapat:
3.1 Memahami ciri-ciri Rakan Inklusif yang baik.
3.2 Berbincang sesama rakan maksud ciri-ciri Rakan Inklusif yang

baik secara terperinci.
3.3 Menerangkan contoh ciri-ciri Rakan Inklusif yang baik.

4.0 AKTIVITI :

4.1 Menayangkan power point gambar bahasa isyarat menggunakan
jari dan mengajar murid memahami dan mengaplikasi dalam
mengeja nama menggunakan bahasa isyarat jari.

4.2 Mengulas secara ringkas tentang penggunaan bahasa isyarat oleh
MBK kurang upaya pendengaran

4.3 Menayangkan lima ciri Rakan Inklusif yang baik dan
membincangkan secara lebih terperinci contoh-contoh ciri Rakan
Inklusif yang baik.

4.4 Melaksanakan kuiz mudah dan melontarkan soalan serta meminta
beberapa orang murid memberikan contoh ciri-ciri Rakan Inklusif
yang baik. Jawapan yang betul diberikan penghargaan.

4.5 Fasilitator membuat sedikit rumusan tentang ciri-ciri Rakan Inklusif
yang baik.

5.0 FALSAFAH :

5.1 Rakan Inklusif yang baik disukai oleh Tuhan dan manusia.
5.2 Memiliki ciri-ciri yang baik merupakan tuntutan semua agama dan

kepercayaan.

43

MODUL RAKAN INKLUSIF

1. AKTIVITI 5
AKTIVITI : ADAB SESAMA RAKAN INKLUSIF

1.0 MASA : 15 minit
Bahan Ceramah – Power point
2.0 ALATAN :

(Adab Sesama Rakan Inklusif)

TOPIK 2: ADAB SESAMA RAKAN INKLUSIF Video Pendek (Sikap Tolong Menolong)

Laptop

Gula-gula/Biskut/Pensil

LCD

Boneka tangan

3.0 OBJEKTIF :

Selepas aktiviti ini murid dapat:

3.1 Memahami maksud beradab dan biadap.

3.2 Memahami tujuh adab sesama rakan inklusif.

3.3 Menerangkan contoh kelakuan beradab dan biadap sesama rakan

inklusif.

4.0 AKTIVITI :
4.1 Menayangkan video pendek sikap tolong menolong.
4.2 Meminta peserta menerangkan pengajaran daripada video yang
ditonton.
4.3 Menayangkan power point tujuh Adab Rakan Inklusif dan menerangkan
tujuh adab secara ringkas.
4.4 Membuat pertandingan kuiz mudah kepada seluruh peserta
berkaitan tujuh adab rakan inklusif. Contoh:
4.4.1 Berikan cara mengasihi rakan seperti mengasihi diri sendiri.
4.4.2 Bagaimanakah cara bertolak ansur dengan Rakan Inklusif.
4.4.3 Apakah perkara yang boleh kita doakan untuk kebaikan
rakan.
4.4.4 Contoh kelakuan yang tidak beradab ketika bersama-sama MBK.
4.5 Digalakkan fasilitator memberikan token penghargaan kepada
pelajar yang dapat menjawab soalan dengan betul sebagai
penghargaan dan galakan peserta lain untuk mencuba.
4.6 Penceramah/fasilitator membuat sedikit rumusan tentang adab sesama
rakan inklusif.

5.0 FALSAFAH :

5.1 Beradab lawannya ialah biadab/tidak beradab.
5.2 Manusia yang sentiasa menjaga adab akan disayangi dan dihormati

oleh orang lain.

44

MODUL RAKAN INKLUSIF

AKTIVITI 6 KAUNSELING
KOMUNITI

MENTOR

TOPIK 3: KELEBIHAN BERADAB SESAMA RAKAN INKLUSIF AKTIVITI : KELEBIHAN BERADAB DENGAN RMAEKNATNEE

INKLUSIF

1.0 MASA : 15 minit
Bahan Ceramah – Power point
2.0 ALATAN :

(Lima Kelebihan Beradab Dengan Rakan Inklusif)
Senikata Lagu ”Di Sini Senang”

Laptop

LCD

Boneka tangan

3.0 OBJEKTIF :

Selepas aktiviti ini murid dapat:

3.1 Menerangkan lima kelebihan beradab dengan Rakan Inklusif.

3.2 Menyebut semula lima kelebihan beradab dengan Rakan Inklusif.

3.3 Memahami kelebihan beradab dari sudut agama dan kemanusiaan.

4.0 AKTIVITI :
4.1 Penceramah/ fasilitator menayangkan seni kata lagu “Di sini Senang”
dan mengajar nyanyikan lagu tersebut dengan gaya.
4.2 Meminta murid menyanyi lagu beramai-ramai dengan gaya.
4.3 Mengulas nyanyian tersebut dan dikaitkan dengan kelebihan
beradab.
4.4 Menayang power point lima kelebihan beradab dengan Rakan
Inklusif dan menerangkan kelebihan beradab secara ringkas.
4.5 Membuat pertandingan kuiz mudah kepada semua murid
meminta mereka menyebut semula lima kelebihan beradab
Dengan Rakan Inklusif. Contoh:
4.5.1 Sebutkan semula kelebihan beradab dengan rakan
MBK.
4.5.2 Bagaimanakah cara bertolak ansur dengan MBK.
4.6 Digalakkan fasilitator memberikan token penghargaan kepada
murid yang dapat menjawab soalan dengan betul sebagai
penghargaan dan galakan murid lain untuk cuba menjawab
4.7 Fasilitator membuat sedikit rumusan tentang adab dengan Rakan
Inklusif.

5.0 FALSAFAH :
5.1 Beradab sesama manusia terutama Rakan Inklusif merupakan sifat
mulia.
5.2 “Biar miskin harta jangan miskin adab”.

45

MODUL RAKAN INKLUSIF

1 AKTIVITI AKTIVITI 7
: KEPERLUAN RAKAN INKLUSIF

1.0 MASA : 10 minit
Bahan Ceramah – Power point
2.0 ALATAN :
(Keperluan Rakan Inklusif)
TOPIK 4: KEPERLUAN RAKAN INKLUSIF Senikata Lagu Wahai Sahabat” (Cadangan Lagu)

Komputer riba
LCD
Boneka tangan

3.0 OBJEKTIF :
Selepas aktiviti ini murid dapat:
3.1 Menerangkan empat keperluan Rakan Inklusif.
3.2 Menyebut semula empat keperluan sesama rakan MBK di
sekolah.
3.3 Mengetahui personalia yang boleh membantu memenuhi
keperluan rakan MBK.

4.0 AKTIVITI :
4.1 Penceramah/fasilitator menayangkan seni kata lagu “Wahai
Sahabat”.
4.2 Meminta murid menyanyi lagu beramai-ramai dengan
penghayatan.
4.3 Mengulas nyanyian tersebut dan dikaitkan dengan keperluan
Rakan Inklusif.
4.4 Menayang power point empat keperluan Rakan Inklusif dan
menerangkannya secara ringkas.
4.5 Membuat pertandingan kuiz mudah kepada semua murid
meminta mereka menyatakan persoanalia yang boleh
membantu keperluan Rakan Inklusif. Contoh:
4.5.1 Siapakah yang patut menyayangi MBK.
4.5.2 Siapakah yang paling sesuai membantu rakan MBK.
4.6 Fasilitator membuat sedikit rumusan tentang adab sesama rakan
MBK.

5.0 FALSAFAH :

5.1 Bersama kita membantu rakan MBK.
5.2 “Jom Menjana Pahala Membantu Rakan Istimewa MBK”.

46

MODUL RAKAN INKLUSIF

KAUNSELING
KOMUNITI

MENTOR

AKTIVITI 8

AKTIVITI MENTEE
: CARA MEMBANTU RAKAN INKLUSIF

1.0 MASA : 10 minit

TOPIK 5: CARA MEMBANTU RAKAN INKLUSIF 2.0 ALATAN : Bahan Ceramah – Power point

(Cara Membantu Rakan Inklusif)

Lagu Sahabat Selamanya (Cadangan Lagu)

Komputer riba

LCD

Boneka tangan

3.0 OBJEKTIF :
Selepas aktiviti ini murid dapat:
3.1 Menerangkan empat cara membantu rakan MBK.
3.2 Memahami cara membantu sesama rakan MBK.
3.3 Menyebut cara-cara membantu rakan MBK.

./

4.0 AKTIVITI :
4.1 Penceramah/fasilitator menayangkan video lagu “Sahabat
Selamanya” dan meminta murid nyanyikan lagu tersebut bersama.
4.2 Mengulas nyanyian tersebut dan dikaitkan dengan cara-cara yang
boleh dilakukan untuk membantu rakan MBK.
4.3 Menayang power point empat cara membantu rakan istimewa.
4.4 Membuat soal jawab bersama-sama murid cara-cara membantu
rakan MBK. Contoh,
4.4.1 Bagaimanakah cara menerima perbezaan rakan istimewa?
4.4.2 Apakah bantuan yang boleh diberikan kepada rakan
MBK di dalam kelas?
4.4.3 Berikan contoh cara menghargai rakan MBK?
4.4.4 mengapakh perlu mendoakan kebaikan rakan MBK?
4.5 Fasilitator membuat sedikit rumusan tentang cara-cara membantu
rakan MBK.

5.0 FALSAFAH :
5.1 Sikap tolong menolong adalah sikap mulia di sisi agama.
5.2 Tangan yang memberi lebih baik dari tangan yang menerima.

47

MODUL RAKAN INKLUSIF

AKTIVITI 9

AKTIVITI : SOAL SELIDIK SELEPAS KURSUS (UJIAN
PASCA)

1.0 MASA : 10 minit
Bahan Ceramah – Power point (Arahan)
2.0 ALATAN : Kertas Soal Selidik Ujian Pos (Rujuk Lampiran)
Pensil
SOAL SELIDIK UJIAN PASCA Komputer riba
LCD

3.0 OBJEKTIF :
Selepas aktiviti ini murid dapat:
3.1 Menjawab soal selidik selepas kursus yang disediakan.
3.2 Memahami cara menjawab soal selidik.

4.0 AKTIVITI :
4.1 Penceramah/fasilitator memulakan dengan kata-kata positif.
4.2 Penceramah/penceramah mengedarkan borang soal selidik
kepada semua murid dengan bantuan guru lain.
4.3 Menerangkan kepada semua murid cara menjawab soal selidik.
4.4 Memberi masa murid menjawab.
4.6 Mengumpul semula kertas soal selidik dengan bantuan guru-guru
atau pengawas sekolah.

5.0 FALSAFAH :

5.1 Penganjur perlu tahu apakah pengetahuan sedia ada murid
selepas program dilaksanakan.

5.2 Memberikan persediaan psikologi kepada semua murid untuk
lebih serius sepanjang kursus.

48

MODUL RAKAN INKLUSIF

BAB 5
PENILAIAN

49

MODUL RAKAN INKLUSIF

BAB 5 PENILAIAN KAUNSELING
5.1. UJIAN PRA DAN UJIAN PASCA KOMUNITI

SOAL SELIDIK UJIAN PRA MENTOR

PROGRAM KESEDARAN PROGRAM PENDIDIKAN INKLUSIF
(MODUL RAKAN INKLUSIF) MENTEE

BAHAGIAN PENDIDIKAN KHAS,

KEMENTERIAN PENDIDIKAN MALAYSIA

Nama Sekolah: ___________________________________________

BBOORRAANNGG SSOOAALL SSEELLIIDDIIKK UUJJIIAANN PPRRAA 1. BAHAGIAN A:
Arahan: Sila tandakan √ respons anda di ruang yang berkenaan.

1.1 Jantina : Lelaki Perempuan

1.2 Bangsa : Melayu Cina India Lain-lain

1.3 Tahun : 1 2 34
5 6
persekolahan

2. BAHAGIAN B :

Arahan: Sila berikan respons anda terhadap perkara berikut dan bulatkan
jawapan anda pada ruang yang disediakan.

Pengetahuan Anda Berkaitan Perkara Berikut: Bulatkan jawapan
BIL PERKARA anda
1. Adakah anda tahu makna Rakan Inklusif?
Ya Tidak

2. Adakah anda tahu jenis inklusif terdiri daripada inklusif penuh Ya Tidak

dan inklusif separa?

3. Adakah anda tahu guru arus perdana dan guru pendidikan Ya Tidak

khas terlibat dalam pelaksanaan Rakan Inklusif?

50