ลายสักการะบูชาพระธาตุพนมวรรณกรรมเพลงแห่งความศรัทธาและความเชื่อของชาวอีสาน

ลายÿักการะบูชาพระธาตุพนม üรรณกรรมเพลงแĀ่งคüามýรัทธาและคüามเชื่อของชาüอีÿาน โดย นางÿาüภาคินี ผาจันดา เลขที่๑๘ นางÿาüพรรณพัชร พันüงþา เลขที่๒๐ นางÿาüเณรี ปทุมüงý์ เลขที่๒๑ นางÿาüคณัÿนันท์ บุดดา เลขที่๒๓ นางÿาüนิภาธร นามüงþา เลขที่๒๗ นางÿาüÿุภัคจิรา เüียงโÿม เลขที่๓๐ ชั้นมัธยมýึกþาปีที่ ๔/๓ เÿนอ คุณครูอานุภาพ รณเรืองฤทธิ์ โครงงานฉบับนี้เป็นÿ่üนĀนึ่งของรายüิชาภาþาไทยพื้นฐาน ๒ (ท๓๑๑๐๒) โรงเรียนÿตรีราชินูทิý อ าเภอเมือง จังĀüัดอุดรธานี ÿ านักงานเขตพื้นที่การýึกþามัธยมýึกþาอุดรธานี

ก เรื่อง ลายÿักการะบูชาพระธาตุพนม üรรณกรรมเพลงแĀ่งคüามýรัทธา และคüามเชื่อของชาüอีÿาน ผู้ýึกþาค้นคü้า ๑. นางÿาüภาคินี ผาจันดา ๒. นางÿาüพรรณพัชร พันüงþา ๓. นางÿาüเณรี ปทุมüงý์ ๔. นางÿาüคณัÿนันท์ บุดดา ๕. นางÿาüนิภาธร นามüงþา ๖. นางÿาüÿุภัคจิรา เüียงโÿม คุณครูที่ปรึกþา คุณครูอานุภาพ รณเรืองฤทธิ์ ระดับชั้น ชั้นมัธยมýึกþาปีที่ ๔/๓ ปีการýึกþา ๒๕๖๕ บทคัดย่อ โครงงานนี้มีüัตถุประÿงค์เพื่อýึกþาคุณค่าด้านüรรณýิลป์ในเพลงลายÿักการะบูชาพระธาตุ พนมและýึกþาภาพÿะท้อนÿังคมในเพลงลายÿักการะบูชาพระธาตุพนม จัดท าขึ้นตามคüามÿนใจของ คณะผู้จัดท าและครูผู้ÿอน ได้จัดท าตามขั้นตอนการด าเนินงานที่ได้üางแผนไü้ โดยýึกþาค้นคü้า Āาข้อมูลจากĀนังÿือและอินเทอร์เน็ต จากการýึกþาพบü่าüิถีชีüิตของชาüอีÿานแถบจังĀüัดนครพนมได้มีการประกอบพิธีนมัÿการ ÿักการะบูชาพระธาตุพนมจากบทเพลงที่กล่าüไü้ÿะท้อนใĀ้เĀ็นถึงคüามýรัทธาเคารพรักในประเพณี และเป็นที่พึ่งพาทางจิตใจของชาüบ้านและผู้คนที่มาร่üมงาน จากบทเพลงได้มีการกล่าüถึงคุณค่าทาง üรรณýิลป์ในเพลงลายÿักการะบูชาพระธาตุพนมมีดังนี้ไม่ü่าจะเป็น การเล่นเÿียงพยัญชนะ การเล่น ค าซ้อน การใช้ภาพพจน์ที่ĀลากĀลาย และการใช้ภาþาอีÿานที่มีคüามแปลกใĀม่ ในÿ่üนของภาพ ÿะท้อนÿังคมคณะผู้จัดท าพบü่ามีด้üยกัน ๓ ด้าน คือ ด้านคüามเชื่อ เป็นคüามเชื่อของชาüอีÿาน ด้านýาÿนามีการกล่าüถึงĀลักธรรมพระพุทธเจ้า และÿุดท้ายด้านประเพณีและพิธีกรรมที่มีการปฏิบัติ ต่อกันมาเป็นเüลาช้านาน ผลการýึกþาโดยการท าโครงงานüิชาภาþาไทยในครั้งนี้ ท าใĀ้ÿามารถพัฒนาทักþะต่าง ๆ ทางภาþาไทยได้ เช่น การคิดüิเคราะĀ์ การใช้ค า การท าโครงงาน และตระĀนักถึงคüามÿ าคัญของ ประเพณี ประกอบกับการตั้งเป้าที่จะเผยเเพร่ใĀ้คนที่ได้อ่านได้ýึกþาเข้าใจในประเพณีของชาüอีÿาน มากขึ้น

ข กิตติกรรมประกาý ในการýึกþาโครงงานลายÿักการะบูชาพระธาตุพนม üรรณกรรมเพลงแĀ่งคüามýรัทธา และคüามเชื่อของชาüอีÿานกลุ่มข้าพเจ้าขอขอบพระคุณ คุณครูอานุภาพ รณเรืองฤทธิ์ที่ได้ใĀ้ คüามอนุเคราะĀ์ คอยใĀ้ค าปรึกþาใĀ้คüามÿะดüกในการýึกþา และข้อเÿนอแนะเกี่ยüกับแนüทาง ในการýึกþาเกี่ยüกับเรื่องนี้ ขอบคุณเพื่อนในกลุ่มทุกคนที่ใĀ้คüามช่üยเĀลือ ตลอดจนค าแนะน าที่เป็นประโยชน์ใน การýึกþา ท้ายที่ÿุดขอกราบขอบพระคุณผู้ปกครองที่เป็นผู้ใĀ้ก าลังใจและใĀ้โอกาÿการýึกþาอันมี ค่ายิ่ง คณะผู้จัดท า ขอขอบพระคุณทุกท่านอย่างÿูงที่ใĀ้การÿนับÿนุนเอื้อเฟื้อและใĀ้ คüามอนุเคราะĀ์ช่üยเĀลือจนกระทั่งการýึกþาโครงงานลายÿักการะบูชาพระธาตุพนม üรรณกรรม เพลงแĀ่งคüามýรัทธาและคüามเชื่อของชาüอีÿาน ลุล่üงได้ด้üยดี คณะผู้จัดท า

ค ÿารบัญ เรื่อง Āน้า บทคัดย่อ...................................................................................................................... ก กิตติกรรมประกาý....................................................................................................... ข ÿารบัญ........................................................................................................................ ข บทที่ ๑ บทน า............................................................................................................. ๑ ๑.๑ คüามเป็นมาและคüามÿ าคัญของปัญĀา..................................................... ๑ ๑.๒ üัตถุประÿงค์ของโครงงาน........................................................................... ๒ ๑.๓ ขอบเขตการýึกþา...................................................................................... ๒ ๑.๔ นิยามýัพท์เฉพาะ........................................................................................ ๒ ๑.๕ ประโยชน์ที่คาดü่าจะได้รับ......................................................................... ๒ บทที่ ๒ เอกÿารที่เกี่ยüข้อง.......................................................................................... ๓ ๒.๑ ประüัติคüามเป็นมาของพระธาตุพนม......................................................... ๓ ๒.๒ เนื้อเพลงลายÿักการะบูชาพระธาตุพนม..................................................... ๕ บทที่ ๓ üิธีด าเนินงาน.................................................................................................. ๑ ๓.๑ ขั้นรüบรüมข้อมูล........................................................................................ ๘ ๓.๒ ขั้นüิเคราะĀ์ข้อมูล....................................................................................... ๘ ๓.๓ ขั้นÿรุป อภิปรายผล และเÿนอแนะ............................................................ ๘ บทที่ ๔ ผลการüิเคราะĀ์ข้อมูล..................................................................................... ๙ ๔.๑ üรรณýิลป์ที่ปรากฏในเพลงÿังข์ทองลองใจรจนา........................................ ๙ ๔.๒ ภาพÿะท้อนÿังคมท้องถิ่นอีÿานที่ปรากฏในเพลงÿังข์ทองลองใจรจนา....... ๑๒ บทที่ ๕ ÿรุป อภิปรายผล และข้อเÿนอแนะ................................................................. ๑๔ ๕.๑ ÿรุปผล................................................................................................... ..... ๑๔ ๕.๒ อภิปรายผล................................................................................................. ๑๔ ๕.๓ ข้อเÿนอแนะ............................................................................................... ๑๕ บรรณานุกรม............................................................................................................... ๑๗ ภาคผนüก.................................................................................................................... ๑๘ ภาคผนüก ก ภาพการด าเนินงาน........................................................................ ๒๐ ภาคผนüก ข ประüัติผู้จัดท า............................................................................... ๒๔

๑ บทที่ ๑ บทน า ๑.๑ คüามเป็นมาและคüามÿ าคัญของปัญĀา พระธาตุพนมĀรือเรียกตามแผ่นทองจารึกซึ่งจารึกไü้ในÿมัยเจ้าราชครูĀลüงโพนÿะเม็ก แĀ่ง นครเüียงจันทน์ มาบูรณะใน พ.ý. ๒๒๓๖ - ๒๒๔๕ ü่า “ธาตุปะนม” เป็นพุทธเจดีย์ที่บรรจุ พระอุรังคธาตุ (กระดูกÿ่üนพระอุระ) ขององค์ÿมเด็จพระÿัมมาÿัมพุทธเจ้า มีรูปทรงÿี่เĀลี่ยม ประดับ ตกแต่งด้üยýิลปะลüดลายอันüิจิตรประณีตทั้งองค์ มีคüามĀมายทางพระพุทธýาÿนาอย่างลึกซึ้ง ÿูงจากระดับพื้นดิน ๕๓ เมตร ฉัตรทองค าÿูง ๔ เมตร รüมเป็น ๕๗ เมตร ประดิþฐานอยู่ ณ üัดพระธาตุพนมüรมĀาüิĀาร ต าบลธาตุพนม อ าเภอธาตุพนม จังĀüัดนครพนม อยู่ทาง ทิýตะüันออกเฉียงเĀนือของประเทýไทย Ā่างจากแม่น้ าโขงอันเป็นเÿ้นกั้นแดนระĀü่างประเทýลาü กับประเทýไทยประมาณ ๕๐๐ เมตร และĀ่างจากกรุงเทพฯ ประมาณ ๘๐๐ กิโลเมตร ในต านาน พระธาตุพนมกล่าüไü้ü่า องค์พระธาตุพนมÿร้างครั้งแรกในราü พ.ý. ๘ ในÿมัยอาณาจักรýรีโคตรบูร ก าลังเจริญรุ่งเรืองอยู่ โดยท้าüพญาทั้ง ๕ อันมีพญาýรีโคตบูร เป็นต้น และพระอรĀันต์ ๕๐๐ องค์ อันมีพระมĀากัÿÿปะเถระเป็นประมุข ลักþณะ การก่อÿร้างในÿมัยแรกนั้น ใช้ดินดิบก่อขึ้นเป็นรูปเตา ÿี่เĀลี่ยม แล้üเผาใĀ้ÿุกทีĀลัง กü้างด้านละÿองüาของพระมĀากัÿÿปะ ÿูงÿองüา ข้างในเป็นโพรง มีประตูเปิดทั้งÿี่ด้าน เมื่อÿร้างเÿร็จแล้üก็ได้อัญเชิญพระอุรังคธาตุของพระพุทธเจ้าที่พระมĀากัÿÿปะ เถระน ามาจากประเทýอินเดีย ประดิþฐานไü้ข้างใน แล้üปิดประตูทั้งÿี่ด้าน แต่ยังปิดไม่ÿนิททีเดียü ยังเปิดใĀ้คนเข้าไปÿักการบูชาได้อยู่บางโอกาÿ ในต านานพระธาตุพนมบอกü่า "ยังมิได้ฐานปนาใĀ้ ÿมบูรณ์" นี้ก็Āมายคüามü่า ยังมิได้ปิดประตูพระธาตุ ใĀ้มิดชิดนั่นเอง พึ่งมาÿถาปนาใĀ้ÿมบูรณ์ในราü พ.ý. ๕๐๐ พระธาตุพนมเป็นที่เคารพÿักการะของพุทธýาÿนิกชนทั่üไป โดยเฉพาะอย่างยิ่งประชาชนใน ภาคตะüันออกเฉียงเĀนือ และประชาชนลาü เมื่อถึงüันเพ็ญ เดือน ๓ ของทุกปี พุทธýาÿนิกชนจะ Āลั่งไĀลมาจากทุกÿารทิý มาÿมโภชและนมัÿการพระธาตุพนม ถือเป็นÿถานที่อันýักดิ์ÿิทธิ์ เมื่อถึง คราü พระราชพิธีราชาภิเþกทุกรัชกาลมา จะต้องน าน้ าจากÿถานที่อันýักดิ์ÿิทธิ์แĀ่งนี้ไปร่üมพิธีด้üย เพื่อประกอบพิธีมุรธาภิเþก และเมื่อถึงเทýกาลÿงกรานต์ซึ่งถือü่าเป็นüันขึ้นปีใĀม่ตามประเพณีเดิม พระมĀากþัตริย์จะทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ พระราชทานต้นไม้ ทอง เงิน น้ าอบและผ้าคลุมÿ่งไป นมัÿการพระธาตุพนมทุกปี และเมื่อถึงเทýกาลเข้าปุริมพรรþา ก็ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ พระราชทานเทียนพรรþาเป็นพุทธบูชาทุกปีมา ด้üยเĀตุนี้จึงท าใĀ้พุทธýาÿนิกชนทั่üประเทýไทยและ ประเทýใกล้เคียงเกิดแรงýรัทธาต่อองค์พระธาตุพนมเป็นอย่างมาก

๒ คนทั้งĀลายที่มีคüามýรัทธาต่อพระธาตุพนมท าใĀ้เกิดการเคารพบูชาด้üยการประกอบพิธี ต่าง ๆ เพื่อเป็นพุทธบูชา รüมทั้งนายภูมิýักดิ์เÿรี ÿาÿีดา (คีตะอีÿาน) ผู้ประพันธ์เพลงลาย ÿักการะบูชาพระธาตุพนม มีคüามเลื่อมใÿและýรัทธาต่อüัดพระธาตุพนมüรมĀาüิĀาร พระพุทธýาÿนา จึงมีคüามตั้งใจที่จะแต่งเพื่อถüายบูชาพระธาตุพนม ในเนื้อĀาเพลงÿะท้อนถึง คüามเชื่อ คüามýรัทธา คüามเลื่อมใÿ และüิถีชีüิตของชาüอีÿาน รüมทั้งมีคüามงดงามทางüรรณýิลป์ ในการประพันธ์ ด้üยเĀตุนี้คณะผู้จัดท าได้เล็งเĀ็นถึงคุณค่าทางüรรณýิลป์ที่มีภาþาถิ่นอีÿานÿอดแทรก และ üัฒนธรรมคüามเชื่อในบทเพลงจึงมีคüามประÿงค์ที่จะน าบทเพลงนี้มาýึกþาและถ่ายทอดคุณค่าที่เป็น เÿมือนมรดกของชาüอีÿานใĀ้ผู้ที่มีคüามÿนใจในเรื่องเดียüกัน ได้ýึกþาเพื่อเผยแพร่และÿืบÿานมรดก ของชาüอีÿานใĀ้คงอยู่ÿืบไป ๑.๒ üัตถุประÿงค์ของโครงงาน ๑.๒.๑ เพื่อýึกþาคุณค่าด้านüรรณýิลป์ในเพลงลายÿักการะบูชาพระธาตุพนม ๑.๒.๒ เพื่อýึกþาภาพÿะท้อนÿังคมในเพลงลายÿักการะบูชาพระธาตุพนม ๑.๓ ขอบเขตการýึกþา เพลง ลายÿักการะบูชาพระธาตุพนม ๑.๔ นิยามýัพท์เฉพาะ ๑.๔.๑ ลายÿักการะบูชาพระธาตุพนม Āมายถึง การแÿดงคüามเคารพนับถือในÿิ่งที่บูชาÿืบ ต่อกันด้üยคüามýรัทธา ๑.๔.๒ üิถีชีüิตและคüามเชื่อของชาüอีÿาน Āมายถึง เป็นการÿะท้อนใĀ้เĀ็นถึงคüามเป็นมา ในท้องถิ่น การได้รับอิทธิพลจากคนÿมัยก่อนที่ÿืบทอดกันมาจนถึงปัจจุบัน ๑.๕ ประโยชน์ที่คาดü่าจะได้รับ ๑.๕.๑ ได้เĀ็นภาพÿะท้อนÿังคมในเพลงลายÿักการะบูชาพระธาตุพนม ๑.๕.๒ ได้เรียนรู้üัฒนธรรมประเพณีของคนอีÿานในเพลงลายÿักการะบูชาพระธาตุพนม ๑.๕.๓ ได้รู้จักกับค าýัพท์ภาþาถิ่นอีÿานในเพลงลายÿักการะบูชาพระธาตุพนม

๓ บทที่ ๒ เอกÿารที่เกี่ยüข้อง ในบทนี้ คณะผู้จัดท าได้รüบรüมแนüคิดที่ใช้ýึกþา ตลอดจนงานและบทคüามที่ýึกþาประเด็น ต่าง ๆ ที่เกี่ยüข้องกับการท าโครงงานครั้งนี้ จากการýึกþาเอกÿารที่เกี่ยüข้องพบü่ามีĀลายประเด็นที่ น่าÿนใจคüรที่จะýึกþาค้นคü้าต่อ และน าไปประยุกต์ใช้ในการýึกþาüิเคราะĀ์องค์ประกอบของ เพลงลายÿักการะบูชาพระธาตุพนม ดังนี้ ๒.๑ ประüัติคüามเป็นมาของพระธาตุพนม ๒.๒ เนื้อเพลงลายÿักการะบูชาพระธาตุพนม ๒.๑ ประüัติคüามเป็นมาของพระธาตุพนม üัดพระธาตุพนมüรมĀาüิĀาร เป็นüัดพระอารามĀลüงชั้นเอกชนิดüรมĀาüิĀาร ปัจจุบันมี พระเทพüรมุนี เป็นเจ้าอาüาÿ ตั้งแต่ ปี พ.ý. ๒๕๔๙-ปัจจุบัน ประดิþฐาน ณ ริมฝั่งแม่น้ าโขง ถนนชยางกูร บ้านธาตุพนม ต าบลธาตุพนม อ าเภอธาตุพนม จังĀüัดนครพนม มีลักþณะเป็นเจดีย์รูป ÿี่เĀลี่ยมจัตุรัÿก่อด้üยอิฐ ตามต านานกล่าüü่าพระมĀากัÿÿปะพร้อมด้üยพระอรĀันต์ ๕๐๐ องค์ ก็ได้ อัญเชิญพระอุรังคธาตุ มาทางอากาý แล้üมาลงที่ดอยแท่น (ภูเพ็กในปัจจุบัน) จากนั้นได้ไปบิณฑบาต ที่เมืองĀนองĀารĀลüง เพื่อบอกกล่าüแก่พญาÿุüรรณพิงคาระ ต านานตอนนี้ตรงกับต านาน พระธาตุเชิงชุม และพระธาตุนารายณ์เจงเüง ซึ่งมีรายละเอียดอยู่แล้ü เมื่อพญาทั้ง ๕ ซึ่งอยู่ ณ เมือง ต่าง ๆ อันได้แก่ พญานันทเÿน แĀ่งเมืองýรีโคตบูร พญาจุลณีพรĀมทัต พญาอินทปัตถนคร พญาค าแดง แĀ่งเมืองĀนองĀารน้อย และพญาÿุüรรณพิงคาระ แĀ่งเมืองĀนองĀารĀลüง ได้พากัน ปั้นดินดิบก่อแล้üเผาไฟ ตามค าแนะน าของพระมĀากัÿÿปะ แบบพิมพ์ดินกü้างยาüเท่ากับฝ่ามือ พระมĀากัÿÿปะ ครั้นปั้นดินเÿร็จแล้üก็พากันขุดĀลุมกü้าง ๒ üา ลึก ๒ ýอก เท่ากันทั้ง ๔ ด้าน เมื่อ ก่อดินขึ้นเป็นรูปเตา ๔ เĀลี่ยม ÿูง ๑ üา โดยพญาทั้ง ๔ แล้ü พญาÿุüรรณภิงคาระก็ได้ก่อÿ่üนบน โดยรüมยอดเข้าเป็นรูปฝาปารมีÿูง ๑ üา รüมคüามÿูงทั้งÿิ้น ๒ üา แล้üท าประตูเตาไฟทั้ง ๔ ด้าน เอา ไม้จüง จันทน์ กฤþณา กระล าพัก คันธรÿ ชมพู นิโครธ และไม้รัง มาเป็นพื้น ท าการเผาอยู่ ๓ üัน ๓ คืน เมื่อÿุกแล้üจึงเอาĀินĀมากคอยกลางโคก มาถมĀลุม เมื่อÿร้างอุโมงค์ดังกล่าüเÿร็จแล้ü พญาทั้ง ๕ ก็ได้บริจาคของมีค่าบรรจุไü้ในอุโมงค์เป็นพุทธบูชา จากนั้น พระมĀากัÿÿปะ ก็ได้อัญเชิญ พระอุรังคธาตุ เข้าบรรจุภายในที่อันÿมคüร แล้üใĀ้ปิดประตูอุโมงค์ไü้ทั้ง ๔ ด้าน โดยÿร้างประตูด้üย ไม้ประดู่ ใÿ่ดาลปิดไü้ทั้ง ๔ ด้าน แล้üใĀ้คนไปน าเอาเÿาýิลาจากเมืองกุÿินารา ๑ ต้น มาฝังไü้ที่มุม เĀนือตะüันออก แปลงรูปอัýมุขี (ยักþิณีĀน้าเป็นม้า) ไü้โคนต้นเพื่อเป็นĀลักชัยมงคลแก่บ้านเมืองใน ชมพูทüีป น าเอาเÿาýิลาจากเมืองพาราณÿี ๑ ต้น ฝังไü้มุมใต้ตะüันออก แปลงรูปอัýมุขีไü้โคนต้น

๔ เพื่อĀมายมงคลแก่โลก น าเอาเÿาýิลาจากเมืองตักýิลา ๑ ต้น ฝังไü้มุมเĀนือตะüันตก พญาÿุüรรณพิง คาระใĀ้ÿร้างรูปม้าอาชาไนยไü้ตัüĀนึ่ง ĀันĀน้าไปทางทิýเĀนือ เพื่อแÿดงü่าพระบรมธาตุเÿด็จออกมา ทางทิýทางนั้น และพระพุทธýาÿนาจักเจริญรุ่งเรืองจากเĀนือเจือมาใต้ พระมĀากัÿÿปะใĀ้ÿร้าง ม้าพลาĀกไü้ตัüĀนึ่ง คู่กัน ĀันĀน้าไปทางทิýเĀนือ เพื่อเป็นปริýนาü่า พญาýรีโคตบูรจักได้ÿถาปนา พระอุรังคธาตุไü้ตราบเท่า ๕,๐๐๐ พระüัÿÿา เกิดทางใต้และขึ้นไปทางเĀนือ เÿาอินทขีล ýิลาทั้ง ๔ ต้น ยังปรากฏอยู่ ๒ ต้น ทางทิýตะüันออก ÿ่üนอีก ๒ ต้น ได้ก่อĀอระฆังĀุ้มไü้ ÿ่üนม้าýิลาทั้ง ๒ ตัü ก็ ยังปรากฏอยู่ถึงปัจจุบัน ต่อมาในปี พ.ý. ๒๔๘๕ üัดพระธาตุพนมได้รับการยกฐานะเป็น พระอารามĀลüงชั้นเอกขึ้นเป็น “üรมĀาüิĀาร” พระธาตุพนมได้รับการบูรณปฏิÿังขรณ์มาตามล าดับ การบูรณะครั้งแรกและครั้งที่ÿอง ไม่ได้บันทึกปีที่ บูรณะไü้ การบูรณะครั้งที่ÿามเมื่อปี พ.ý. ๒๑๕๗ * พ.ý. ๒๒๒๓-๒๒๒๕ และเป็นรูปแบบที่นิยมในอีÿาน * พ.ý. ๒๒๓๓ พระครูโพนเÿม็ด (ญาคูขี้Āอม) ปฏิÿังขรณ์พระธาตุใĀ้ÿูงขึ้น * พ.ý. ๒๔๘๓ รัฐบาลได้บูรณะใĀ้ÿูงขึ้น * พ.ý. ๒๕๑๘ องค์พระธาตุพนมช ารุดล้มลง ทางราชการได้ด าเนินการก่อÿร้างขึ้นใĀม่ ใĀ้คงÿภาพ เดิม * พ.ý. ๒๕๒๒ การบูรณะโดยภาครัฐและเอกชน เมื่อปี พ.ý. ๒๔๘๕ üัดพระธาตุพนมฯ ได้รับการยกฐานะเป็น พระอารามĀลüงชั้นเอก ชนิด üรมĀาüิĀาร ในüันที่ ๑๑ ÿิงĀาคม พ.ý. ๒๕๑๘ เüลา ๑๙.๓๘ น. ด้üยเĀตุที่มีฝนตกพายุพัดแรงติดต่อมาĀลายüัน และคüามเก่าแก่ขององค์พระธาตุ พระธาตุพนมจึงได้ล้มทลายลงมาทั้งองค์ ประชาชนทั้งประเทýได้ ร่üมบริจาคทุนทรัพย์และรัฐบาลได้ก่อÿร้างองค์พระธาตุขึ้นใĀม่ตามแบบเดิม การก่อÿร้างนี้เÿร็จÿิ้น เมื่อüันที่ ๒๓ มีนาคม พ.ý. ๒๕๒๒ นอกจากจะบรรจุพระบรมÿารีริกธาตุในองค์พระธาตุดั่งเดิมแล้ü ยังมีของมีค่ามากมายนับĀมื่นชิ้นบรรจุและประดับไü้ในองค์พระธาตุอีกด้üย โดยเฉพาะฉัตรทองค าบน ยอดพระธาตุ ซึ่งมีน้ าĀนักมากถึง ๑๑๐ กิโลกรัม คüามÿ าคัญต่อชุมชน พระธาตุพนมนี้เป็นที่เคารพÿักการะของพุทธýาÿนิกชนทั่üไป โดย เฉพาะอย่างยิ่งชาüภาค ตะüันออกเฉียงเĀนือ รüมถึงประชาชนลาüด้üย ในฤดูเทýกาล เพ็ญเดือน ๓ ของทุกปี พุทธýาÿนิกชน Āลั่งไĀลมาจากทุกÿารทิý มาÿมโภชและนมัÿการพระธาตุพนม üัดพระธาตุพนมเป็นüัดüรมĀาüิĀาร พระอารามĀลüง ถือเป็นÿถานที่อันýักดิ์ÿิทธิ์ถึงคราüพระราชพิธีราชาภิเþกทุกรัชกาลมา จะต้องน าน้ า

๕ จากÿถานที่อันýักดิ์ÿิทธิ์ไปร่üมพิธีด้üยเพื่อประกอบพิธีมุรธาภิเþก และเมื่อถึงเทýกาลÿงกรานต์ซึ่งถือ ü่าเป็นüันขึ้นปีใĀม่ตามประเพณีเดิม จะทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ พระราชทานต้นไม้ ทอง เงิน น้ า อบและผ้าคลุมÿ่งไปนมัÿการพระธาตุพนมทุกปี และเมื่อถึงเทýกาลเข้าปุ ริมพรรþา ก็ทรงพระกรุณา โปรดเกล้าฯ พระราชทานเทียนพรรþาเป็นพุทธบูชาทุกปีมา งานนมัÿการพระธาตุพนมประจ าปี ถือเอาüันขึ้น ๑๐ ค่ า เดือน ๓ ของ ทุกปีเป็นüันแรกของงานไปÿิ้นÿุดเอาüันแรม ๑ ค่ า เดือน ๓ ลักþณะÿถาปัตยกรรม รูปลักþณะพระธาตุเป็นรูปÿี่เĀลี่ยมก่อด้üยอิฐ มีลüดลายÿลักลงบนแผ่นอิฐÿüย งามมาก มีซุ้มกั้นด้าน และซุ้มซ้อนกันÿามชั้น ลดĀลั่นกันลงมา แล้üจึงถึงองค์พระÿถูป เบื้องบนยอดพระธาตุĀุ้มทองค า ประดับพลอยÿüยงามมาก ÿมเด็จพระกรมพระยาด ารงราชานุภาพ พระบิดาแĀ่งประüัติýาÿตร์ไทย ทรงกล่าüถึงพระธาตุพนมไü้ใน นิทานโบราณคดีเรื่องแม่น้ าโขง ตอนĀนึ่งü่า “..พระเจดีย์ธาตุพนมอยู่ ริมฝั่งแม่น้ าโขง ÿร้างเป็นÿถูปทางพระพุทธ ýาÿนาจะÿร้างตามลัทธิมĀายานĀรือĀินยาน ไม่มีที่ ÿังเกตเĀมือนอย่างที่พิมาย แต่ไม่ มีเค้าýาÿนาพราĀมณ์เจือปนอยู่เลย บรรดาเจดีย์ÿถานใน พระพุทธýาÿนาซึ่งÿร้าง ใน ÿมัยของเขมรที่พบในเมืองไทย ที่ÿร้างÿถูปเป็นประธานมีแต่พระธาตุ พนมแĀ่งเดียü ทั้ง รูปÿันฐานลüดลายก็เป็นอย่างอื่นต่างจากแบบช่างขอม ชüนใĀ้เĀ็นü่าจะÿร้างÿมัย ขอม คือ ÿร้างในÿมัย เมื่อประเทýอันĀนึ่งซึ่งเรียกในจดĀมายจีนü่า “ฟูนัน” คล้าย “พนม” เป็นใĀญ่ อยู่ต่างĀาก รูปทรงพระเจดีย์ธาตุพนมเป็นÿี่เĀลี่ยมเĀมือนมณฑป มีซุ้มต้น ÿามซุ้มซ้อนกันเป็นÿามชั้น เล็กเป็นĀลั่นกันขึ้นไป แล้üถึงองค์พระÿถูปอยู่เบื้องบน มณฑปทั้ง ๓ ชั้น ยอดÿถูปĀุ้มแผ่นทองค า เช่นเดียüกับพระธาตุเมืองมĀาธาตุเมือง นครýรีธรรมราช ขนาดพระÿถูปดูจะเท่า ๆ กัน ๒.๒ เนื้อเพลงลายÿักการะบูชาพระธาตุพนม นะโมตัÿ ... ÿัมพุทธัÿÿา ü่าบัดนี้ ฝูงข้ามีมโนน้อมนบค้อมเกิ่งขüัญ ชุลีüันทาจบแจบจอมเจติยะเจ้า ÿักการ์ถอดเถิงเถ่าแทบเทียมพุทธิโคตร ขอบุญผายโผดเปื้องได้เĀลืองเĀลื่อมเป็นป่องแปü ÿ่องýรีใÿจั่งไตรแก้üรัตนังกั้งเฮืองฮม ปกบรมธาตุเจ้าอย่าÿูญเýร้าดอกเÿื่อมýรี ธุงชัยมีมาพร้อมประคือค าเทียนธูป ÿรรพอูบเคียงไĀü้ เต็มตั้งบ่ต่างดาü ÿัปทนกั้งเกล้า คันยูค ากางเกิ่ง อัญชุลีนบเถิง กüม เกýรีÿมโพช ชมชื่นดีดอมด้üย ธรรมเจ้า พระพุทโธ

๖ ÿักการะฝูงข้าü่าÿัมปัตติ ในกาละบาดนี้ นบเถิงที่พระเจติยัง อุรังคธาตุเจ้า จอมÿัพพัญญูผู้เป็นจั่ง พระÿรณังแĀ่งข้า ... ได้เซาซ้นอยู่คุĀü่าง จบจั่งจันทร์ใÿแÿง เย็นยั้งจั่งบ่ต่าง ÿมÿรณังแĀ่งข้า (จั่งü่า ÿาธุการขึ้นเทือนี้ นบบ่อนที่เจติยะ อุรังคะธาตุโย ÿัมพุทโธ ผู้เลิýแล้ü) ผู้เลิýลื่นü่าลื่นคุแนü ... ÿมมิ่งแก้üĀน่üยรัตนัง ÿถิตย์ยั้งอยู่Āü่างโขง (ÿถาณĀ้อง อั่นเป็นบ่อนอันองค์ÿัตนาคาเจ้า ตนเป็นเค้าแĀ่งเĀง้า ต่างเฮาทั้งĀลาย พร้อมเทิงฝ่ายฝูง เบื้องเทüาอันมีด้üยÿัพพะเทพะดาฝูงตนเจ้า ผู้เป็นเค้าเนานั่งทิýทั้งÿิบ มากด้üยทิพย์แลอาชญ์ ญาณ ÿามารถแจ้งÿ่อง ผาบปุนป้องปกปัก ...เท่าพิทักฮักþา. นบบาดนี้ü่าÿักการ์ ü่าในคาüนี่แต่งดีดาĀ้าง แต่งตางÿัพทา มีดüงดอกมาลา ÿุคันธาĀอมĀ่üน ๆ โฮย ฮ้อม .. Āอมฮ่üยๆ ต้อง พ่องธูปเทียนเüียนใต้ ข้า แต่งใÿ่ขันธ์Ā้า ตกแต่งดีดาแล้ü ü่าดีดาแล้ü คุแนüเครียงÿักการ์ นบธาตุจอมภูก าพล้า จิตตังตั้งü่า ยอ เถิง เÿตะฉัตตัง ÿุüัณณะระชะตัง ระตะนัง ปะณีตัง พุทธอุรังคะเจติยัง อะĀัง üันทามิ ÿัพพะทา” ü่า นอบ นิ้ü (ท านองýรีโคตรบูรณ์) ไĀü้ นบขึ้นĀü่าง เกิ่งกลางเกล้ากะĀม่อม ฝูงข้าค้อมใÿ่จอมปฐม บรมýรี ขาบลงที่เจติยะ บ่อนÿัมพุทธะพระเจติยัง คุนังพระกางกั้งเกิ่ง บ่อนเลิงอยู่คุĀü่าง ÿมยั้งอุรังคธาตุโย พระÿุขโต ผู้โยยิ่ง ประเÿริฐÿิ่งพระยอยื่น ปกรณ์พระลื่นกüมกาล ญาณÿัมโพธิญา

๗ พระÿมที่ÿักการ์ พระÿัพยุตญา ทüยฝูงข้า จั่งค้อมใÿ เพียงพร้อมมาฮ้อมใÿ่มโนมัยน้อมขาบ ยอ ไĀü้ ขอได้เพิ่ง เท่าเถิงพระนิรพาน ขอÿัพพญาณ พระเป็นจั่งü่า ธชัคคะชัยยะใÿÿ่อง ใĀ้ม้มÿงÿารบ่อนเคยท่อง แนüĀมองอย่าได้ผ่าน ÿงÿารอย่าได้เüียน อย่าเปลี่ยนปี้นปั่น คุแนüÿิ่งอัน ÿันยิ่ง ประเÿริฐคุÿิ่ง จั่งมิ่งĀมาย ทอบถüายยอยื่น ล้ าลื่นยอเถิง ธรรมอันอยู่Āü่าง ทางพระนิรพาน แĀ่งพระÿัพยุตยาน อั่นฝูงข้ามาดĀมาย มโนมัยจั่งน้อมขาบ ลง ไĀü้ ü่าÿาธุเทอญ

๘ บทที่ ๓ üิธีด าเนินงาน ในการýึกþาค้นคü้าโครงงานเรื่องลายÿักการะบูชาพระธาตุพนม üรรณกรรมเพลง แĀ่งคüามýรัทธาและคüามเชื่อของชาüอีÿาน คณะผู้จัดท าได้ด าเนินตามขั้นตอนต่อไปนี้ ๓.๑ ขั้นรüบรüมข้อมูล ๓.๒ ขั้นüิเคราะĀ์ข้อมูล ๓.๓ ขั้นÿรุป อภิปรายผล และเÿนอแนะ ๓.๔ ตารางแÿดงแผนการปฏิบัติงาน ๓.๑ ขั้นรüบรüมข้อมูล ๓.๑.๑ รüบรüมและýึกþาข้อมูลเพลงลายÿักการะบูชาพระธาตุพนม ๓.๑.๒ รüบรüมและýึกþาเอกÿารที่เกี่ยüกับเพลงลายÿักการะบูชาพระธาตุพนม ๓.๒ ขั้นüิเคราะĀ์ข้อมูล ýึกþาและüิเคราะĀ์เพลงลายÿักการะบูชาพระธาตุพนมในด้านต่าง ๆ ดังนี้ ๓.๒.๑ üิเคราะĀ์คุณค่าทางด้านüรรณýิลป์จากเพลงลายÿักการะบูชาพระธาตุพนม ๓.๒.๒ üิเคราะĀ์ภาพÿะท้อนÿังคมจากเพลงลายÿักการะบูชาพระธาตุพนม ๓.๓ ขั้นÿรุป อภิปรายผล และเÿนอแนะ ๓.๓.๑ ÿรุป อภิปรายผล และข้อเÿนอแนะ ๓.๔ ตารางแÿดงแผนการปฏิบัติงาน ล าดับที่ รายการปฏิบัติ üัน/เดือน/ปี ÿถานที่ ĀมายเĀตุ ๑ ประชุมÿมาชิกในกลุ่ม ๒๖/๑๐/๖๕ โรงเรียนÿตรีราชินูทิý ๒ üางแผนการปฏิบัติงาน ๒๘/๑๐/๖๕ โรงเรียนÿตรีราชินูทิý ๓ รüบรüมและýึกþาข้อมูล ๒/๑๑/๖๕ โรงเรียนÿตรีราชินูทิý ๔ ýึกþาและüิเคราะĀ์ข้อมูล ๙/๑๑/๖๕ โรงเรียนÿตรีราชินูทิý ๕ ÿรุปและอภิปรายผล ๑๖/๑๑/๖๕ โรงเรียนÿตรีราชินูทิý ๖ น าเÿนอโครงงาน ๓๐/๑๑/๖๕ โรงเรียนÿตรีราชินูทิý

๙ บทที่ ๔ ผลการüิเคราะĀ์ข้อมูล การýึกþาโครงงานเรื่องลายÿักการะบูชาพระธาตุพนม üรรณกรรมเพลงแĀ่งคüามýรัทธา และคüามเชื่อของชาüอีÿาน จะüิเคราะĀ์üรรณýิลป์ที่ปรากฏในเพลงลายÿักการะบูชาพระธาตุพนม และภาพÿะท้อนÿังคมท้องถิ่นอีÿานที่ปรากฏในเพลงÿังข์ทองลองใจรจนา โดยýึกþาตามรายละเอียด ดังนี้ ๔.๑ üรรณýิลป์ที่ปรากฏในเพลงลายÿักการะบูชาพระธาตุพนมมีดังนี้ ๔.๑.๑ การเล่นเÿียง ๔.๑.๒ การเล่นค า ๔.๑.๓ การใช้ภาพพจน์ ๔.๑.๔ การใช้ภาþาอีÿาน ๔.๒ ภาพÿะท้อนÿังคมท้องถิ่นอีÿานที่ปรากฏในเพลงลายÿักการะบูชาพระธาตุพนม ๔.๒.๑ ภาพÿะท้อนÿังคมด้านคüามเชื่อ ๔.๒.๒ ภาพÿะท้อนÿังคมด้านýาÿนา ๔.๒.๓ ภาพÿะท้อนÿังคมด้านประเพณีและพิธีกรรม ๔.๑ üรรณýิลป์ที่ปรากฏในเพลงลายÿักการะบูชาพระธาตุพนม มีดังนี้ ๔.๑.๑ การเล่นเÿียง ตัüอย่างที่ ๑ ชุลีüันทาจบแจบจอมเจติยะเจ้า ÿักการ์ถอดเถิงเถ่าแทบเทียม พุทธิโคตร ขอบุญผายโผดเปื้องได้เĀลืองเĀลื่อมเป็นป่องแปü จากตัüอย่างข้างต้น แÿดงใĀ้เĀ็นถึงคüามÿามารถของผู้แต่งที่ÿามารถน าพยัญชนะ เดียüกันมาในท่อนเดียüกันโดยค านึงถึงคüามĀมาย โดย “จบแจบจอมเจติยะเจ้า” เป็นการเล่นเÿียง พยัญชนะจอจาน “ถอดเถิงเถ่าแทบเทียม” เป็นการเล่นเÿียงพยัญชนะถอถุง และ “เป็นป่องแปü” เป็นการเล่นเÿียงพยัญชนะปอปลา ตัüอย่างที่ ๒ ไĀü้ นบขึ้นĀü่าง เกิ่งกลางเกล้ากะĀม่อม จากตัüอย่างข้างต้น ในเนื้อเพลงที่ü่า “เกิ่งกลางเกล้ากะĀม่อม” เป็นการเล่นเÿียง พยัญชนะกอไก่ ที่ผู้แต่งมีการÿรรค า มาเขียนเพื่อใĀ้เนื้อเพลงที่เขียนออกมามีคüามไพเราะและ คüามÿüยงามทางภาþา

๑๐ ๔.๑.๒ การเล่นค า ตัüอย่างที่ ๓ ÿถาณĀ้อง อั่นเป็นบ่อนอันองค์ÿัตนาคาเจ้า ตนเป็นเค้าแĀ่งเĀง้า ต่างเฮาทั้งĀลาย พร้อมเทิงฝ่ายฝูงเบื้องเทüาอันมีด้üยÿัพพะเทพะ ดาฝูงตนเจ้า ผู้เป็นเค้าเนานั่งทิýทั้งÿิบ มากด้üยทิพย์แลอาชญ์ ญาณÿามารถแจ้งÿ่อง ผาบปุนป้องปกปัก ...เท่าพิทักฮักþา. จากตัüอย่างข้างต้น เนื้อเพลงมีการเล่นค าซ้อน ๓ ค า คือ ปุน ป้อง ปก เป็นค ากริยา Āมายถึง การปกป้อง การรักþาคุ้มครอง ตัüอย่างที่ ๔ แนüĀมองอย่าได้ผ่าน ÿงÿารอย่าได้เüียน อย่าเปลี่ยนปี้นปั่น จากตัüอย่างข้างต้น เนื้อเพลงมีการเล่นค าซ้อน ๓ ค า คือ เปลี่ยน ปี้น ปั่น เป็นค ากริยา Āมายถึง การเปลี่ยนแปลง การเปลี่ยนผัน ๔.๑.๓ การใช้ภาพพจน์ ตัüอย่างที่ ๕ อุรังคธาตุเจ้า จอมÿัพพัญญูผู้เป็นจั่ง พระÿรณังแĀ่งข้า ... ได้เซาซ้นอยู่คุĀü่าง จบจั่งจันทร์ใÿแÿง เย็น ยั้งจั่งบ่ต่าง ÿมÿรณังแĀ่งข้า จากตัüอย่างข้างต้น ค าü่า จั่ง เป็นการแÿดงภาพพจน์แบบอุปมา เปรียบเทียบÿิ่ง Āนึ่งเĀมือนอีกÿิ่งĀนึ่ง โดยเปรียบจอมÿัพพัญญู(ผู้มีคüามรู้) เป็นเĀมือนพระพุทธเจ้า บารมีของ พระธาตุพระพนมได้แผ่ขยายไปทั่üทุกที่เĀมือนดั่งแÿงพระจันทร์ ตัüอย่างที่ ๖ พร้อมเทิงฝ่ายฝูงเบื้องเทüาอันมีด้üยÿัพพะเทพะดาฝูงตนเจ้า ผู้เป็นเค้าเนานั่งทิýทั้งÿิบ มากด้üยทิพย์แลอาชญ์ จากตัüอย่างข้างต้น ผู้แต่งใช้ภาพพจน์แบบนามนัย โดยใช้คุณÿมบัติĀรือเอกลักþณ์ ของÿิ่งใดÿิ่งĀนึ่งมาใช้แทนคüามĀมาย ในที่นี้ นั่งทิýทั้งÿิบทิý Āมายถึง เทüดาที่ปกปักรักþา พระธาตุพนมไü้ทั้งÿิบทิý ตัüอย่างที่ ๗ ธุงชัยมีมาพร้อมประคือค าเทียนธูป ÿรรพอูบเคียงไĀü้ เต็มตั้งบ่ต่างดาü จากตัüอย่างข้างต้น ผู้แต่งใช้ภาพพจน์แบบอติพจน์ โดยกล่าüถึงเครื่องÿักการะบูชา ที่มีมากมายไม่ต่างกับดüงดาüที่มีอยู่มากมายเต็มท้องฟ้า

๑๑ ๔.๑.๔ การใช้ภาþาอีÿาน ค าอีÿานที่ปรากฏในบทเพลงĀลายค า คณะผู้จัดท าขอยกตัüอย่าง ๒๐ ค า ดังนี้ ล าดับที่ ค าýัพท์ คüามĀมาย ๑ คุĀü่าง อยู่ทุกที่ ๒ บ่ ไม่ ๓ เฮา พüกเรา , ข้าพเจ้า ๔ บ่อน ที่ เมื่อจะกล่าüถึงÿถานที่Āรือที่ตั้งที่อยู่ ของÿิ่งใด ๕ บาดนี้ ÿิ่งĀนึ่ง ๖ คาüนี่ บัดนี้ ๗ Āอมฮ่üย ๆ บัดนี้ ๘ คุแนü กลิ่นĀอมโชย ๙ เครียงÿักการ์ ทุกÿิ่งทุกอย่าง ๑๐ Āü่าง เครื่องไĀü้ÿักการะ ๑๑ น้อมขาบ ระĀü่าง ๑๒ จั่ง น้อมกราบ ๑๓ ยอยื่น จึง ๑๔ ฮ้อม เยินยอ , ÿูงÿ่ง ๑๕ แนüĀมอง ร่üมกัน , รüมกลุ่ม ๑๖ ปี้นปั่น ÿิ่งที่เýร้าĀมอง ๑๗ ยอเถิง พลิกผัน ๑๘ คุÿิ่ง ถüายแด่ ๑๙ กางกั้งเกิ่ง ทุกÿิ่ง ๒๐ ค้อม แผ่ขยายเป็นร่มโพธิร่มไทร

๑๒ ๔.๒ ภาพÿะท้อนÿังคมท้องถิ่นอีÿานที่ปรากฏในเพลงลายÿักการะบูชาพระธาตุพนม ๔.๒.๑ ภาพÿะท้อนÿังคมด้านคüามเชื่อ ตัüอย่างที่ ๘ แนüĀมองอย่าได้ผ่าน ÿงÿารอย่าได้เüียน อย่าเปลี่ยนปี้นปั่น คุแนüÿิ่งอัน ÿันยิ่ง ประเÿริฐคุÿิ่ง จั่งมิ่งĀมาย ทอบถüายยอยื่น จากตัüอย่างข้างต้น เป็นการÿะท้อนใĀ้เĀ็นถึงคüามเชื่อเรื่องการเüียนü่ายตายเกิด ของมนุþย์ที่ขอใĀ้Āลุดพ้นจากüงจรชีüิต ตัüอย่างที่ ๙ (ÿถาณĀ้อง อั่นเป็นบ่อนอันองค์ÿัตนาคาเจ้า ตนเป็นเค้าแĀ่งเĀง้า ต่างเฮาทั้งĀลาย พร้อมเทิงฝ่ายฝูงเบื้องเทüาอันมีด้üยÿัพพะเทพะ ดาฝูงตนเจ้า ผู้เป็นเค้าเนานั่งทิýทั้งÿิบ มากด้üยทิพย์แลอาชญ์ ญาณÿามารถแจ้งÿ่อง ผาบปุนป้องปกปัก ...เท่าพิทักฮักþา. จากตัüอย่างข้างต้น เป็นการÿะท้อนคüามเชื่อü่าขอใĀ้มีคนมาปกปักรักþาตนเอง โดยกล่าüถึง พญานาค เทüดา เป็นต้น ๔.๒.๒ ภาพÿะท้อนÿังคมด้านýาÿนา ตัüอย่างที่ ๑๐ ธชัคคะชัยยะใÿÿ่อง ใĀ้ม้มÿงÿารบ่อนเคยท่อง จากตัüอย่างข้างต้น เป็นการÿะท้อนใĀ้เĀ็นถีงเรื่องýาÿนาในด้านĀลักธรรมของ พระพุทธเจ้า โดยกล่าüถึง บทธชัคคะชัยยะ เป็นบทที่ÿüดเพื่อป้องกันภัยจากอมนุþย์ทั้งปüง ตัüอย่างที่ ๑๑ นะโมตัÿ...ÿัมพุทธัÿÿา จากตัüอย่างข้างต้น เป็นĀนึ่งในเนื้อเพลงที่มีการขึ้นต้นด้üยบทÿüด"นะโม...ÿัมพุท ธัÿÿา"แÿดงใĀ้เĀ็นถึงการเริ่มประกอบพิธีÿักการะบูชาพระธาตุพนมน าโดยบทÿüดดังกล่าü ๔.๒.๓ ภาพÿะท้อนÿังคมด้านพิธีกรรม ตัüอย่างที่ ๑๒ ธุงชัยมีมาพร้อมประคือค าเทียนธูป ÿรรพอูบเคียงไĀü้ เต็มตั้งบ่ ต่างดาü ÿัปทนกั้งเกล้า คันยูค ากางเกิ่ง จากตัüอย่างข้างต้น เป็นการÿะท้อนใĀ้เĀ็นถึงการบูชาด้üยเครื่องÿักการะที่ ประกอบไปด้üย ทองค าเปลü ธูป เทียน ร่มÿัปทน เป็นต้น

๑๓ ตัüอย่างที่ ๑๓ มีดüงดอกมาลา ÿุคันธาĀอมĀ่üน ๆ โฮย ฮ้อม .. Āอมฮ่üยๆ ต้อง พ่องธูปเทียนเüียนใต้ข้าแต่งใÿ่ขันธ์Ā้า ตกแต่งดีดาแล้ü ü่าดีดา แล้ü คุแนüเครียงÿักการ์ นบธาตุจอมภูก าพล้า จิตตังตั้งü่า ยอเถิง เÿตะฉัตตัง ÿุüัณณะระชะตัง ระตะนัง ปะณีตัง พุทธอุรังคะเจติ ยัง อะĀัง üันทามิ ÿัพพะทา จากข้อคüามข้างต้น ÿะท้อนใĀ้เĀ็นถึงคüามเชื่อการไĀü้บูชาด้üย ธูป เทียน ดอกไม้ พüงมาลัย และค าไĀü้ยอดพระธาตุพนม นอกจากนี้ยังมีคüามเชื่อด้านการแต่งขันธ์Ā้า ตามคüามเชื่อ โบราณบอกไü้ü่า เมื่อได้รับüัตถุมงคลมาแล้ü คüรจะ แต่งขันธ์ ๕ เพื่อ เป็นการบูชาครูบาอาจารย์ใน ÿายüัตถุมงคลนั้น ๆ ÿ่üนใĀญ่การแต่งขันธ์ ๕ ถือü่าเป็นการใĀ้ครูบาอาจารย์เจ้าของüิชานั้นได้รับรู้ü่า เราได้น าüัตถุมงคลของท่านมาอยู่กับตัüมาบูชาใĀ้มีแต่คุณทุก ๆ ประการ

๑๔ บทที่ ๕ ÿรุป อภิปรายผล และข้อเÿนอแนะ การýึกþาโครงงานเรื่องลายÿักการะบูชาพระธาตุพนม üรรณกรรมเพลงแĀ่งคüามýรัทธา และคüามเชื่อของชาüอีÿาน จากเพลงลายÿักการะบูชาพระธาตุพนม โดยมีüัตถุประÿงค์เพื่อýึกþา คุณค่าด้านüรรณýิลป์ในเพลงลายÿักการะบูชาพระธาตุพนมและýึกþาภาพÿะท้อนÿังคมในเพลงลาย ÿักการะบูชาพระธาตุพนม ÿามารถÿรุปผล อภิปรายผล และข้อเÿนอแนะ ดังนี้ ๕.๑ ÿรุปผล โครงงานเรื่องลายÿักการะบูชาพระธาตุพนม üรรณกรรมเพลงแĀ่งคüามýรัทธาและคüามเชื่อ ของชาüอีÿาน ÿามารถÿรุปผลการýึกþา ดังนี้ ๑.üรรณýิลป์ที่ปรากฏในเพลงลายÿักการะบูชาพระธาตุพนม ๑.๑ การเล่นเÿียง ๑.๒ การเล่นค า ๑.๓ การใช้ภาพพจน์ ๑.๔ การใช้ภาþาอีÿาน ๒ ภาพÿะท้อนÿังคมท้องถิ่นอีÿานที่ปรากฏในเพลงลายÿักการะบูชาพระธาตุพนม ๒.๑ ภาพÿะท้อนÿังคมด้านคüามเชื่อ ๒.๒ ภาพÿะท้อนÿังคมด้านýาÿนา ๒.๓ ภาพÿะท้อนÿังคมด้านประเพณีและพิธีกรรม ๕.๒ อภิปรายผล จากการýึกþาคุณค่าด้านüรรณýิลป์และภาพÿะท้อนÿังคมในบทเพลงลายÿักการะบูชา พระธาตุพนม พบü่าในด้านคุณค่าüรรณýิลป์ซึ่งปรากฏÿอดแทรกอยู่ในทุกช่üงของเนื้อเพลง โดย ปรากฎอยู่ในรูปแบบของการเล่นเÿียงพยัญชนะ การเล่นค าซ้อน การใช้ภาพพจน์ อีกทั้งการใช้ค า อีÿาน เÿียงพยัญชนะจะปรากฏอยู่ในเนื้อเพลงบางท่อน การเล่นค าซ้อนก็มีปรากฏอยู่ในบทเพลง ใĀ้ ผู้ýึกþาได้ÿังเกต และมาเป็นÿ่üนĀนึ่งที่ท าใĀ้บทเพลงไพเราะĀูยิ่งขึ้น การใช้ภาพพจน์ โดยผู้แต่งมี การใช้ภาพพจน์ที่ĀลากĀลาย เพื่อจะใĀ้ผู้ฟังÿามารถมองเĀ็นภาพที่ตนÿื่อได้ โดยจะยกเป็นตัüอย่าง เช่น อุรังคธาตุเจ้า จอมÿัพพัญญูผู้เป็นจั่งพระÿรณังแĀ่งข้า ... ได้เซาซ้นอยู่คุĀü่าง จบจั่งจันทร์ใÿแÿง เย็นยั้งจั่งบ่ต่าง ÿมÿรณังแĀ่งข้า ค าü่า จบจั่ง เป็นการใช้ภาพพจน์แบบอุปมาที่เปรียบเทียบÿิ่งĀนึ่งเป็น อีกÿิ่งĀนึ่ง และยังมีภาพพจน์แบบนามนัย และอติพจน์

๑๕ ÿุดท้ายการใช้ค าภาþาอีÿาน เนื่องจากผู้แต่งเป็นชาüอีÿาน และเนื้อเพลงกล่าüถึงประเพณี ของชาüอีÿาน ท าใĀ้พบค าýัพท์ที่แปลกใĀม่และยังไม่เคยเจอ เพื่อใĀ้เข้าถึงคüามเป็นอีÿานมากขึ้น เช่น เฮา บาดนี้ ค้อม จั่ง ในด้านภาพÿะท้อนÿังคมคณะผู้จัดท าพบü่ามีด้üยกัน ๓ ด้าน คือ ด้านคüามเชื่อเป็นคüามเชื่อ ของชาüอีÿาน เนื่องจากผู้แต่งมีคüามเชื่อคüามýรัทธาในพระพุทธýาÿนา เชื่อกันü่าที่ต้องมีการเüียน ü่ายตายเกิดซ้ า ๆ เพื่อชดใช้กรรมที่เคยท าไü้เเต่ชาติปรางก่อน พอได้มีการเกิดมาชดใช้กรรมเเล้üก็ยังมี การÿร้างกรรมใĀม่ขึ้นมาไม่จบไม่ÿิ้นจนกü่าจะชดใช้กรรมĀมด และมีคüามเชื่อü่าĀากชดใช้กรรม Āมดแล้üเราจะĀลุดพ้นจากกรงกรรมนี้เเละชาติÿุดท้ายจะได้เกิดเป็นเทüดาอยู่บนÿüรรค์ คüามเชื่อที่ เชื่อü่ามีคนมาปกปักรักþา เป็นคüามเชื่อคüามýรัทธาที่มีต่อ ๆ กันมาตั้งเเต่โบราณซึ่งเชื่อกันü่าการมี ÿิ่งýักดิ์ÿิทธิ์มาคอยปกปักรักþาคุ้มครองจะช่üยยึดเĀนี่ยüจิตใจใĀ้รู้ÿึกปลอดภัย ลดคüามกังüลใน ÿถานการณ์เÿี่ยงต่าง ๆ คนอีÿานเชื่อกันü่าĀากมีของดีĀรือÿิ่งปกปักรักþาจะช่üยป้องกันตนเองจาก ภูตผีปีýาจเเละภัยอันตรายต่าง ๆ ได้ ด้านýาÿนามีการกล่าüถึงĀลักธรรมพระพุทธเจ้าจากบทเพลงเป็นการไĀü้บูชา พระธาตุพนม เป็นÿถานที่เก็บอัฐิของพระพุทธเจ้าท าใĀ้มีคนýรัทธาเลื่อมใÿ แล้üน าĀลักธรรมของพระพุทธเจ้ามาใช้ เป็นเครื่องยึดเĀนี่ยüจิตใจ มีการใช้บทนมัÿการพระธาตุพนมเพื่อใĀ้ผู้คนที่มากราบไĀü้เกิดคüามÿบาย ใจซึ่งเป็นที่พึ่ง มีการใช้บทนมัÿการพระธาตุพนมเพื่อใĀ้ผู้คนที่มากราบไĀü้เกิดคüามÿบายใจและ ýรัทธาในพระธาตุพนม ตัüอย่าง ค านมัÿการพระธาตุพนม ปุริมายะ ทักขิณายะปัจฉิมายะ อุตตะรายะ เĀฏฐิมายะ อุปะริมายะ ทิÿายะ กะปะณะคิริÿะมิง ปัพพะเต มĀากัÿÿะเปนะ ฐาปิตัง พุทธอุรังคะธาตุง ÿิระÿา นะมามิ และÿุดท้ายด้านประเพณีและพิธีกรรม มีการกล่าüถึงขั้นตอนการประกอบพิธีการ ÿักการะบูชาพระธาตุซึ่ง ถูกจัดขึ้นในüันขึ้น ๑๐ ค่ าจนถึงüันแรม ๑ ค่ า เดือน ๓ อยู่ในช่üงเดือน มกราคมถึงกุมภาพันธุ์ ของทุก ๆ ปี เพื่อขอใĀ้องค์พระอุปคุตผู้ที่เป็นเĀมือนที่พึ่งของชาüพนมได้รับ การปกปักรักþาใĀ้บ้านเมืองÿงบÿุขไม่มีภัยอันตรายใด ๆ เกิดขึ้นและในประเพณีนี้มีผู้เข้าร่üมอย่าล้น ĀลามโดยมีการกราบพระไĀü้พระธาตุ บูชาด้üยดอกไม้ธูปเทียน ปิดทองเปลü และกล่าüค านมัÿการ ที่มีการปฏิบัติต่อกันมาเป็นเüลาช้านาน ๕.๓ ข้อเÿนอแนะ จากการýึกþาโครงงานเรื่องลายÿักการะบูชาพระธาตุพนม üรรณกรรมเพลงแĀ่ง คüามýรัทธาและคüามเชื่อของชาüอีÿาน พบข้อเÿนอแนะดังนี้ ๔.๓.๑ ในการท าโครงงานครั้งĀน้าเราคüรจัดท าแบบÿอบถามและลงพื้นที่จริงเพื่อ ฟังค าบอกเล่าจากคนในท้องถิ่น

๑๖ ๔.๓.๒ คüรใช้ภาþาใĀ้เĀมาะÿมกับเนื้อเพลงเมื่อได้ข้อมูลมาเเล้üเราคüรตรüจÿอบ เเละคัดกรองข้อมูลใĀ้ดีเพื่อป้องกันการผิดพลาด ๔.๓.๓ คüรมีการÿืบทอดýิลปะเพลงอีÿานในÿื่อĀลาย ๆ รูปแบบที่ทันÿมัย เพื่อใĀ้ ÿื่อเĀล่านี้ยังคงอยู่ต่อไปในทุก ๆ การเปลี่ยนแปลง

๑๗ บรรณานุกรม ไทยรัฐออนไลน์. (๒๑ มกราคม ๒๕๖๒). ย้อน 44 ปี "พระธาตุพนม ถล่มเÿียĀาย" ต านานýักดิ์ÿิทธิ์ ÿู่จุดรับพลังในเอเชีย. ไทยรัฐออนไลน์. https://www.thairath.co.th/news/local/northeast/1474569 üิกิพีเดีย. (๒๕ ตุลาคม ๒๕๖๕). üัดพระธาตุพนมüรมĀาüิĀาร. üิกิพีเดีย. https://th.wikipedia.org/wiki/üัดพระธาตุพนมüรมĀาüิĀาร WAT PORTAL. (ม.ป.ป.). üัดพระธาตุพนม. WAT PORTAL. https://www.watportal.com/th/wat/type/detail/id/1/iid/7099

๑๘ ภาคผนüก ภาคผนüก ก ภาพการด าเนินงาน ภาคผนüก ข ประüัติผู้จัดท า

๑๙ ภาคผนüก ก ภาพการด าเนินงาน

๒๐ ภาพการปรึกþาการท าโครงงานในบทที่ ๑ ภาพÿมาชิกในกลุ่มร่üมกันท าโครงงาน

๒๑ ภาพการปรึกþาการท าโครงงานในบทที่ ๔ ภาพการปรึกþาการท าโครงงานในบทที่ ๔

๒๒ ภาพÿมาชิกในกลุ่มร่üมกันปรึกþาบทที่ ๕ ภาพÿมาชิกในกลุ่มร่üมกันปรึกþาบทที่ ๕

๒๓ ภาคผนüก ข ประüัติผู้จัดท า

๒๔ ชื่อ-ÿกุล: นางÿาüภาคินี ผาจันดา ชื่อเล่น: โอปอ üัน/เดือน/ปี เกิด: üันที่ ๓๐ เดือน กรกฎาคม พ.ý.๒๕๔๙ งานอดิเรก: เล่นดนตรี เล่นเกม อ่านการ์ตูน ชื่อ-ÿกุล: นางÿาüเณรี ปทุมüงý์ ชื่อเล่น: นุ่น üัน/เดือน/ปี เกิด: üันที่ ๒๐ เดือน กรกฎาคม พ.ý.๒๕๔๙ งานอดิเรก: ร้องเพลง เล่นเกม อ่านการ์ตูน ชื่อ-ÿกุล: นางÿาüนิภาธร นามüงþา ชื่อเล่น: กüาง üัน/เดือน/ปี เกิด: üันที่ ๑ เดือน กุมภาพันธ์ พ.ý.๒๕๔๙ งานอดิเรก: เล่นเกม อ่านนิยาย üาดรูป

๒๕ ชื่อ-ÿกุล: นางÿาüคณัÿนันท์ บุดดา ชื่อเล่น: เนย üัน/เดือน/ปี เกิด: üันที่ ๑๐ เดือน เมþายน พ.ý.๒๕๔๙ งานอดิเรก: อ่านĀนังÿือ ร้องเพลง ชื่อจริง: นางÿาüÿุภัคจิรา เüียงโÿม ชื่อเล่น: เนย üัน/เดือน/ปี เกิด: üันที่ ๒ กันยายน พ.ý.๒๕๔๙ งานอดิเรก: ดูĀนัง ชื่อจริง : นางÿาüพรรณพัชร พันüงþา ชื่อเล่น : ไอซ์ üัน/เดือน/ปี เกิด: üันที่ ๔ มีนาคม พ.ý.๒๕๕๐ งานอดิเรก : ดูĀนัง เล่นเกม