ลายÿักการะบูชาพระธาตุพนมüรรณกรรมเพลงที่ÿะท้อนด้านคüามเชื่อ ประเพณี และüัฒนธรรมด้านพระพุทธýาÿนา โดย นางÿาüชุติกาญจน์ นางÿาüพิชญธิดา นางÿาüพิมภิกา นางÿาüüัลย์ฟ้าใÿ นางÿาüอินทิรา นางÿาüณิชา นางÿาüýุภณัฐ ýรีโบราณ แก้üเกิดมี ไชมาÿุก คำภูเขียü ภูÿีฤทธิ์ ýรีพันดอน โÿภาบุตร ชั้นมัธยมýึกþาปีที่ ๔/๑ เÿนอ คุณครูอานุภาพ รณเรืองฤทธิ์ โครงงานฉบับนี้เป็นÿ่üนĀนึ่งของรายüิชาภาþาไทยพื้นฐาน ๒ (ท๓๑๑๐๒) โรงเรียนÿตรีราชินูทิý อำเภอเมือง จังĀüัดอุดรธานี ÿำนักงานเขตพื้นที่การýึกþามัธยมýึกþาอุดรธานี
ลายÿักการะบูชาพระธาตุพนมüรรณกรรมเพลงที่ÿะท้อนด้านคüามเชื่อ ประเพณี และüัฒนธรรมด้านพระพุทธýาÿนา โดย นางÿาüชุติกาญจน์ นางÿาüพิชญธิดา นางÿาüพิมภิกา นางÿาüüัลย์ฟ้าใÿ นางÿาüอินทิรา นางÿาüณิชา นางÿาüýุภณัฐ ýรีโบราณ แก้üเกิดมี ไชมาÿุก คำภูเขียü ภูÿีฤทธิ์ ýรีพันดอน โÿภาบุตร เลขที่ ๒ เลขที่ ๓ เลขที่ ๔ เลขที่ ๕ เลขที่ ๙ เลขที่ ๑๑ เลขที่ ๑๒ ชั้นมัธยมýึกþาปีที่ ๔/๑ เÿนอ คุณครูอานุภาพ รณเรืองฤทธิ์ โครงงานฉบับนี้เป็นÿ่üนĀนึ่งของรายüิชาภาþาไทยพื้นฐาน ๒ (ท๓๑๑๐๒) โรงเรียนÿตรีราชินูทิý อำเภอเมือง จังĀüัดอุดรธานี ÿำนักงานเขตพื้นที่การýึกþามัธยมýึกþาอุดรธานี
ก เรื่อง ลายÿักการะบูชาพระธาตุพนมüรรณกรรมเพลงที่ÿะท้อนด้านคüามเชื่อ ประเพณีและüัฒนธรรมด้านพระพุทธýาÿนา ผู้ýึกþาค้นคü้า ๑. นางÿาüชุติกาญจน์ýรีโบราณ ๒. นางÿาüพิชญธิดา แก้üเกิดมี ๓. นางÿาüพิมภิกา ไชมาÿุก ๔. นางÿาüüัลย์ฟ้าใÿ คำภูเขียü ๕. นางÿาüอินทิรา ภูÿีฤทธิ์ ๖. นางÿาüณิชา ýรีพันดอน ๗. นางÿาüýุภณัฐ โÿภาบุตร คุณครูที่ปรึกþา คุณครูอานุภาพ รณเรืองฤทธิ์ ระดับชั้น ชั้นมัธยมýึกþาปีที่ ๔/๑ ปีการýึกþา ๒๕๖๕ บทคัดย่อ การýึกþาเกี่ยüกับลายÿักการะบูชาพระธาตุพนมüรรณกรรมเพลงที่ÿะท้อนด้านคüามเชื่อ ประเพณีและüัฒนธรรมด้านพระพุทธýาÿนา โดยปรากฏคุณค่าด้านüรรณýิลป์ดังนี้ ได้แก่ การเล่น เÿียง การเล่นคำ การใช้ภาพพจน์ การใช้ภาþาอีÿาน เพื่อใĀ้บทเพลงมีไพเราะและÿอดคล้องกับ üัฒนธรรมด้านภาþา นอกจากนี้เพื่อใĀ้บทเพลงมีคüามน่าÿนใจ และยังÿะท้อนใĀ้เĀ็นถึงÿังคมท้องถิ่น อีÿาน ที่ýรัทธาต่อพระธาตุพนม ซึ่งเป็นĀนึ่งของพระพุทธýาÿนา และยังÿะท้อนใĀ้เĀ็นถึงประเพณี และüัฒนธรรมที่ÿืบต่อมาอย่างยาüนาน ซึ่งนำไปÿู่การประพันธ์บทเพลงลายÿักการะพระธาตุพนม ซึ่งเป็นบทเพลงที่ÿะท้อนคüามเชื่อคüามýรัทธาของผู้คนที่มีต่อพระธาตุพนม
ข กิตติกรรมประกาý โครงงานเรื่อง ลายÿักการะบูชาพระธาตุพนมüรรณกรรมเพลงที่ÿะท้อนด้านคüามเชื่อ ประเพณีและüัฒนธรรมด้านพระพุทธýาÿนา นี้ÿำเร็จลุล่üงไปได้ด้üยคüามเมตตาจาก คุณครูอานุภาพ รณเรืองฤทธิ์ครูที่ปรึกþาในการทำโครงงานüิชาภาþาไทย ที่กรุณาเÿียÿละเüลา ในการใĀ้คำปรึกþา คำแนะนำ ตลอดจนการตรüจแก้ไขข้อผิดพลาดต่าง ๆ ที่เกิดขึ้นในโครงงานนี้ เÿมอมา คณะผู้จัดทำขอขอบพระคุณเป็นอย่างÿูงมา ณ โอกาÿนี้ คณะผู้จัดทำขอขอบพระคุณผู้ประพันธ์บทเพลงลายÿักการะพระธาตุพนม ที่ÿร้างÿรรค์ ผลงานเพลงขึ้นมาเพื่อใĀ้คณะผู้จัดทำได้ýึกþาผ่านกระบüนการüิเคราะĀ์และนำไปใช้ประโยชน์ ในการüิเคราะĀ์üรรณกรรมเพลงอื่น ๆ ได้ ÿุดท้ายนี้ คณะผู้จัดทำต้องขอบคุณเพื่อน ๆ ครอบครัüและผู้มีÿ่üนเกี่ยüข้องทุกคน ที่ใĀ้ คüามช่üยเĀลือรüมทั้งใĀ้ข้อเÿนอแนะอันเป็นโยชน์คอยใĀ้คำปรึกþา ปลอบโยน ตลอดทั้งÿนับÿนุน ทั้งด้านกำลังทรัพย์และใĀ้กำลังใจแก่คณะผู้จัดทำ จนกระทั่งการทำโครงงานÿำเร็จลุล่üงไปด้üยดี คณะผู้จัดทำ
ค ÿารบัญ เรื่อง Āน้า บทคัดย่อ................................................................................................................… ก กิตติกรรมประกาý..................................................................................................... ข ÿารบัญ..................................................................................................................... ข บทที่ ๑ บทนำ........................................................................................................... ๑ ๑.๑ คüามเป็นมาและคüามÿำคัญของปัญĀา.................................................. ๑ ๑.๒ üัตถุประÿงค์ของโครงงาน........................................................................ ๒ ๑.๓ ขอบเขตการýึกþา.................................................................................... ๒ ๑.๔ นิยามýัพท์เฉพาะ..................................................................................... ๒ ๑.๕ ประโยชน์ที่คาดü่าจะได้รับ....................................................................... ๒ บทที่ ๒ เอกÿารที่เกี่ยüข้อง........................................................................................ ๓ ๒.๑ คüามรู้เบื้องต้นเกี่ยüกับพระธาตุพนม....................................................... ๓ ๒.๒ เนื้อเพลงลายÿักการะพระธาตุพนม.......................................................... ๔ บทที่ ๓ üิธีดำเนินงาน............................................................................................... ๕ ๓.๑ ขั้นรüบรüมข้อมูล..................................................................................... ๕ ๓.๒ ขั้นüิเคราะĀ์ข้อมูล.................................................................................... ๕ ๓.๓ ขั้นÿรุป อภิปรายผล และเÿนอแนะ......................................................... ๓.๔ ตารางแÿดงแผนการปฏิบัติงาน…………………………………………………… ๕ ๖ บทที่ ๔ ผลการüิเคราะĀ์ข้อมูล.................................................................................. ๗ ๔.๑ üรรณýิลป์ที่ปรากฏในเพลงลายÿักการะพระธาตุพนม............................. ๗ ๔.๒ ภาพÿะท้อนÿังคมท้องถิ่นอีÿานที่ปรากฏในเพลงลายÿักการะ พระธาตุพนม………………………………………………………………………………… ๑๑ บทที่ ๕ ÿรุป อภิปรายผล และข้อเÿนอแนะ.............................................................. ๑๓ ๕.๑ ÿรุปผล..................................................................................................... ๑๓ ๕.๒ อภิปรายผล.............................................................................................. ๑๓ ๕.๓ ข้อเÿนอแนะ............................................................................................. ๑๓ บรรณานุกรม............................................................................................................. ๑๔ ภาคผนüก................................................................................................................. ๑๕ ภาคผนüก ก ภาพการดำเนินงาน..................................................................... ๑๖ ภาคผนüก ข ประüัติผู้จัดทำ............................................................................. ๑๙
๑ บทที่ ๑ บทนำ ๑.๑ คüามเป็นมาและคüามÿำคัญของปัญĀา พระธาตุพนมประดิþฐาน ณ üัดพระธาตุพนมüรมĀาüิĀาร อำเภอธาตุพนม จังĀüัดนครพนม ตามตำนานกล่าüü่าÿร้างมานานไม่น้อยกü่า ๒,๓๐๐ ปี ผู้ที่ÿร้างคือ พระมĀากัÿปะพร้อมด้üย พระอรĀันต์๕๐๐ ได้นำพระอุรังคธาตุĀรือกระดูกĀน้าอกของÿมเด็จพระÿัมมาÿัมพุทธเจ้ามาเพื่อ บรรจุไü้ในพระธาตุและบรรจุอุรังคธาตุพร้อมของมีค่าไü้ ภายในเป็นจำนüนมาก ในปี พ.ý. ๒๔๘๕ ได้รับการยกฐานะเป็นพระอารามĀลüงชั้นเอกขึ้นเป็น “üรมĀาüิĀาร” ต่อมาในüันที่ ๑๑ ÿิงĀาคม ๒๕๑๘ พระธาตุพนมได้ล้มทลายลงทั้งองค์ เนื่องจากคüามเก่าแก่ขององค์พระธาตุพนม และประจüบ กับระĀü่างนั้นฝนตกพายุพัดแรงติดต่อมาĀลายüัน ประชาชนทั้งประเทýได้ร่üมบริจาคทุนทรัพย์และ รัฐบาลได้ก่อÿร้างองค์พระธาตุขึ้นใĀม่ตามแบบเดิม การก่อÿร้างนี้เÿร็จÿิ้นเมื่อüันที่ ๒๓ มีนาคม ๒๕๒๒ นอกจากพระบรมÿารีริกธาตุที่บรรจุในองค์พระธาตุแล้ü ยังมีของมีค่ามากมายนับĀมื่นชิ้น โดยเฉพาะฉัตรทองคำบนยอดพระธาตุ มีน้ำĀนักถึง ๑๑๐ กิโลกรัม ปัจจุบันองค์พระธาตุ มีฐานกü้าง เป็นเจดีย์ทรงÿี่เĀลี่ยมÿูงแลดูÿง่างาม งานนมัÿการพระธาตุพนมเป็นงานประเพณีที่ÿำคัญของจังĀüัด นับเป็นงานบุญประเพณี ที่ÿืบทอดมาแต่โบราณ เพื่อถüายเป็นพุทธบูชาแด่องค์พระธาตุพนม รüมถึงองค์พระÿัมมาÿัมพุทธเจ้า เนื่องจากภายในองค์พระธาตุพนมได้บรรจุพระอุรังคธาตุ (กระดูกÿ่üนอก) ไü้ภายใน มีอายุเก่าแก่กü่า ๒,๐๐๐ ปี กิจกรรมÿำคัญประกอบด้üยพิธีแĀ่พระอุปคุตขึ้นจากแม่น้ำโขง การรำบูชาองค์พระธาตุพนม แĀ่กองบุญถüาย และพิธีĀ่มผ้าพระธาตุ งานจัดในüันขึ้น ๑๐ ค่ำ ถึงüันแรม ๑ ค่ำ เดือน ๓ ประมาณเดือนมกราคมถึงกุมภาพันธ์ มีการเชื่อถือÿืบกันมาü่า ถ้าใครมีโอกาÿเดินทางมาไĀü้พระธาตุพนมอันýักดิ์ÿิทธิ์ จะได้บุญกุýล แรงกล้า ในแต่ละปีจึงมีผู้เข้าร่üมนับแÿนคน และเพลงลายÿักการะบูชาพระธาตุพนมคีตาอีÿานได้ ประพันธ์ขึ้นเพื่อเป็นการบูชาแด่องค์พระธาตุพนม ซึ่งÿะท้อนüัฒนธรรมและคüามงดงามของภาþา อย่างยิ่ง ด้üยเĀตุนี้คณะผู้จัดทำจึงÿนใจที่จะýึกþาคุณค่าด้านüรรณýิลป์และประเพณี พิธีกรรมที่ ปรากฏในบทเพลงลายÿักการะพระธาตุพนม เพื่ออนุรักþ์และถ่ายทอดมรดกทางภูมิปัญญาและ คติคüามเชื่อของชาüอีÿานใĀ้คงอยู่เป็นมรดกของไทยÿืบต่อไป
๒ ๑.๒ üัตถุประÿงค์ของโครงงาน ๑.๒.๑. เพื่อýึกþาคüามงดงามและคุณค่าด้านüรรณýิลป์ที่ปรากฏในบทเพลงลาย ÿักการะบูชาพระธาตุพนม ๑.๒.๒.เพื่อýึกþาüัฒนธรรมท้องถิ่นที่อยู่ในเพลงลายÿักการะบูชาพระธาตุพนม ๑.๓ ขอบเขตการýึกþา ๑.๓.๑. เพลงลายÿักการะบูชาพระธาตุพนม ๑.๔ นิยามýัพท์เฉพาะ ๑.๔.๑. ลายÿักการะบูชาพระธาตุพนม Āมายถึง บทเพลงที่บูชาพระธาตุพนม เพื่อการกระทำที่ดี การกระทำอย่างดีอย่างพร้อมมูล คือ การต้อนรับ การใĀ้เกียรติ การแÿดง คüามเคารพนับถือ การบูชาด้üยÿิ่งĀรือเครื่องอันพึงบูชา ๑.๔.๒. üรรณกรรมเพลงที่ÿะท้อนด้านคüามเชื่อ ประเพณีและüัฒนธรรมของ พระพุทธýาÿนา Āมายถึง บทเพลงที่แต่งขึ้นมาเพื่อแÿดงถึงคüามýรัทธาที่มีต่อพระพุทธýาÿนาและ ทำใĀ้เĀ็นถึงüัฒนธรรม ประเพณีของชาüพุทธที่มีคามเชื่อด้านพระพุทธýาÿนา ๑.๕ ประโยชน์ที่คาดü่าจะได้รับ ๑.๕.๑. ได้ýึกþาคüามงดงามและคุณค่าด้านüรรณýิลป์ที่ปรากฏในบทเพลงลายÿักการะบูชา พระธาตุพนม ๑.๕.๒. ได้ýึกþาüัฒนธรรมท้องถิ่นที่อยู่ในเพลงลายÿักการะบูชาพระธาตุพนม
๓ บทที่ ๒ เอกÿารที่เกี่ยüข้อง ในบทนี้ คณะผู้จัดทำได้รüบรüมแนüคิดที่ใช้ýึกþา ตลอดจนงานและบทคüามที่ýึกþาประเด็น ต่าง ๆ ที่เกี่ยüข้องกับการทำโครงงานครั้งนี้ จากการýึกþาเอกÿารที่เกี่ยüข้องพบü่ามีĀลายประเด็นที่ น่าÿนใจคüรที่จะýึกþาค้นคü้าต่อ และนำไปประยุกต์ใช้ในการýึกþาüิเคราะĀ์องค์ประกอบของ üรรณกรรมเพลงที่ÿะท้อนด้านคüามเชื่อในประเพณีและüัฒนธรรมของพระพุทธýาÿนา ดังนี้ ๒.๑ คüามรู้เบื้องต้นเกี่ยüกับพระธาตุพนม ๒.๒ เนื้อเพลงลายÿักการะบูชาพระธาตุพนม ๒.๑ คüามรู้เบื้องต้นเกี่ยüกับพระธาตุพนม พระธาตุพนมประดิþฐาน ณ üัดพระธาตุพนมüรมĀาüิĀาร อำเภอธาตุพนม จังĀüัดนครพนม ตามตำนานกล่าüü่าÿร้างมานานไม่น้อยกü่า ๒,๓๐๐ ปี ผู้ที่ÿร้างคือ พระมĀากัÿปะพร้อมด้üย พระอรĀันต์ ๕๐๐ องค์ ได้นำพระอุรังคธาตุĀรือกระดูกĀน้าอกของÿมเด็จพระÿัมมนาพุทธเจ้ามาเพื่อ บรรจุไü้ในพระธาตุและบรรจุอุรังคธาตุพร้อมของมีค่าไü้ ภายในเป็นจำนüนมาก ในปี พ.ý. ๒๔๘๕ ได้รับการยกฐานะเป็นพระอารามĀลüงชั้นเอกขึ้นเป็น “üรมĀาüิĀาร” ต่อมาในüันที่ ๑๑ ÿิงĀาคม ๒๕๑๘ พระธาตุพนมได้ล้มทลายลงทั้งองค์ เนื่องจากคüามเก่าแก่ ขององค์พระธาตุพนม และประจüบกับระĀü่างนั้นฝนตกพายุพัดแรงติดต่อมาĀลายüัน ประชาชนทั้ง ประเทýได้ร่üมบริจาคทุนทรัพย์และรัฐบาลได้ก่อÿร้างองค์พระธาตุขึ้นใĀม่ตามแบบเดิม การก่อÿร้างนี้ เÿร็จÿิ้นเมื่อüันที่ ๒๓ มีนาคม ๒๕๒๒ นอกจากพระบรมÿารีริกธาตุที่บรรจุในองค์พระธาตุแล้ü ยังมี ของมีค่ามากมายนับĀมื่นชิ้นโดยเฉพาะฉัตรทองคำบนยอดพระธาตุ มีน้ำĀนักถึง ๑๑๐ กิโลกรัม ปัจจุบันองค์พระธาตุ มีฐานกü้าง เป็นเจดีย์ทรงÿี่เĀลี่ยมÿูงแลดูÿง่างาม งานนมัÿการพระธาตุพนมเป็นงานประเพณีที่ÿำคัญของจังĀüัด นับเป็นงานบุญประเพณี ที่ÿืบทอดมาแต่โบราณ เพื่อถüายเป็นพุทธบูชาแด่องค์พระธาตุพนม รüมถึงองค์พระÿัมมาÿัมพุทธเจ้า เนื่องจากภายในองค์พระธาตุพนมได้บรรจุพระอุรังคธาตุ (กระดูกÿ่üนอก) ไü้ภายใน มีอายุเก่าแก่กü่า ๒,๐๐๐ ปี กิจกรรมÿำคัญประกอบด้üยพิธีแĀ่พระอุปคุตขึ้นจากแม่น้ำโขง การรำบูชาองค์พระธาตุพนม แĀ่กองบุญถüาย และพิธีĀ่มผ้าพระธาตุ งานจัดในüันขึ้น ๑๐ ค่ำ ถึงüันแรม ๑ ค่ำ เดือน ๓ ประมาณเดือนมกราคมถึงกุมภาพันธ์ มีการเชื่อถือÿืบกันมาü่า ถ้าใครมีโอกาÿเดินทางมาไĀü้พระธาตุพนมอันýักดิ์ÿิทธิ์ จะได้บุญกุýล แรงกล้า ในแต่ละปีจึงมีผู้เข้าร่üมนับแÿนคน
๔ ๒.๒ เนื้อเพลงลายÿักการะพระธาตุพนม เนื้อร้อง : ลายÿักการะบูชาพระธาตุพนม (ฉบับเต็ม) นะโมตัÿ ... ÿัมพุทธัÿÿา ü่าบัดนี้ ฝูงข้ามีมโนน้อมนบค้อมเกิ่งขüัญ ชุลีüันทาจบแจบจอมเจติยะเจ้า ÿักการ์ถอดเถิงเถ่าแทบเทียมพุทธิโคตร ขอบุญผายโผดเปื้องได้เĀลืองเĀลื่อมเป็นป่องแปü ÿ่องýรีใÿจั่งไตรแก้üรัตนังกั้งเฮืองฮม ปกบรมธาตุเจ้าอย่าÿูญเýร้าดอกเÿื่อมýรีธุงชัยมีมาพร้อมประคือคำเทียนธูป ÿรรพอูบเคียงไĀü้ เต็มตั้งบ่ต่างดาü ÿัปทนกั้งเกล้า คันยูคำกางเกิ่ง อัญชุลีนบเถิง กüม เกýรีÿมโพช ชมชื่นดีดอมด้üย ธรรมเจ้า พระพุทโธ ÿักการะฝูงข้าü่าÿัมปัตติ ในกาละบาดนี้ นบเถิงที่พระเจติยัง อุรังคธาตุเจ้า จอมÿัพพัญญูผู้เป็นจั่ง พระÿรณังแĀ่งข้า ... ได้เซาซ้นอยู่คุĀü่าง จบจั่งจันทร์ใÿแÿง เย็นยั้งจั่งบ่ต่าง ÿมÿรณังแĀ่งข้า (จั่งü่า ÿาธุการขึ้นเทือนี้ นบบ่อนที่เจติยะ อุรังคะธาตุโย ÿัมพุทโธ ผู้เลิýแล้ü) ผู้เลิýลื่นü่าลื่นคุแนü ... ÿมมิ่งแก้üĀน่üยรัตนัง ÿถิตย์ยั้งอยู่Āü่างโขง (ÿถานĀ้อง อั่นเป็นบ่อนอันองค์ÿัตนาคาเจ้า ตนเป็นเค้าแĀ่งเĀง้า ต่างเฮาทั้งĀลาย) พร้อมเทิงฝ่ายฝูงเบื้องเทüาอันมีด้üยÿัพพะเทพะดาฝูงตนเจ้า ผู้เป็นเค้าเนานั่งทิýทั้งÿิบ มากด้üยทิพย์แลอาชญ์ ญาณÿามารถแจ้งÿ่อง ผาบปุนป้องปกปัก ...เท่าพิทักฮักþา. นบบาดนี้ü่าÿักการ์ ü่าในคาüนี่แต่งดีดาĀ้าง แต่งตางÿัพทา มีดüงดอกมาลา ÿุคันธาĀอมĀ่üน ๆ โฮย ฮ้อม .. Āอมฮ่üยๆ ต้อง พ่องธูปเทียนเüียนใต้ ข้าแต่งใÿ่ขันธ์Ā้า ตกแต่งดีดาแล้ü ü่าดีดาแล้ü คุแนüเครียงÿักการ์ นบธาตุจอมภูกำพร้า จิตตังตั้งü่า ยอเถิง เÿตะฉัตตัง ÿุüัณณะระชะตัง ระตะนัง ปะณีตัง พุทธอุรังคะเจติยัง อะĀัง üันทามิ ÿัพพะทา” ü่า นอบ นิ้ü (ทำนองýรีโคตรบูรณ์) ไĀü้ นบขึ้นĀü่าง เกิ่งกลางเกล้ากะĀม่อม ฝูงข้าค้อมใÿ่จอมปฐม บรมýรีขาบลงที่เจติยะ บ่อนÿัมพุทธะพระเจติยัง คุนังพระกางกั้งเกิ่ง บ่อนเลิงอยู่คุĀü่าง ÿมยั้งอุรังคธาตุโย พระÿุขโต ผู้โยยิ่ง ประเÿริฐÿิ่งพระยอยื่น ปกรณ์พระลื่นกüมกาล ญาณÿัมโพธิญาณ์ พระÿมที่ÿักการ์พระÿัพยุตญา ทüยฝูงข้า จั่งค้อมใÿ เพียงพร้อมมาฮ้อมใÿ่มโนมัยน้อมขาบ ยอ ไĀü้ ขอได้เพิ่ง เท่าเถิงพระนิรพาน ขอÿัพพญาณ พระเป็นจั่งü่า ธชัคคะชัยยะใÿÿ่อง ใĀ้ม้มÿงÿารบ่อนเคย ท่อง แนüĀมองอย่าได้ผ่าน ÿงÿารอย่าได้เüียน อย่าเปลี่ยนปี้นปั่น คุแนüÿิ่งอัน ÿันยิ่ง ประเÿริฐคุÿิ่ง จั่งมิ่งĀมาย ทอบถüายยอยื่น ล้ำลื่นยอเถิง ธรรม อันอยู่Āü่าง ทางพระนิรพาน แĀ่งพระÿัพยุตยาน อั่นฝูงข้ามาดĀมาย มโนมัยจั่งน้อมขาบ ลง ไĀü้ ü่า ÿาธุเทอญ
๕ บทที่ ๓ üิธีดำเนินงาน ในการýึกþาค้นคü้าโครงงานเรื่อง ลายÿักการะบูชาพระธาตุพนมüรรณกรรมเพลงที่ÿะท้อน ด้านคüามเชื่อ ประเพณีและüัฒนธรรมด้านพระพุทธýาÿนา คณะผู้จัดทำได้ดำเนินตามขั้นตอน ต่อไปนี้ ๓.๑ ขั้นรüบรüมข้อมูล ๓.๒ ขั้นüิเคราะĀ์ข้อมูล ๓.๓ ขั้นÿรุป อภิปรายผล และเÿนอแนะ ๓.๔ ตารางแÿดงแผนการปฏิบัติงาน ๓.๑ ขั้นรüบรüมข้อมูล ๓.๑.๑ รüบรüมและýึกþาข้อมูลด้านüรรณýิลป์ และüัฒนธรรมท้องถิ่นที่ปรากฏในบทเพลง ๓.๑.๒ รüบรüมและýึกþาเอกÿารที่เกี่ยüข้องกับüรรณกรรมเพลงที่ÿะท้อนด้านคüามเชื่อใน ประเพณีของพระพุทธýาÿนา ๓.๒ ขั้นüิเคราะĀ์ข้อมูล ýึกþาและüิเคราะĀ์üรรณกรรมเพลงที่ÿะท้อนด้านคüามเชื่อในประเพณีและüัฒนธรรมของ พระพุทธýาÿนา ในด้านต่างๆ ดังนี้ ๓.๒.๑ üิเคราะĀ์คุณค่าทางด้านüรรณýิลป์ จากการเล่นเÿียง การเล่นคำ การใช้ภาพพจน์ และการใช้ภาþาอีÿาน ๓.๒.๒ üิเคราะĀ์ภาพÿะท้อนÿังคม จากภาพÿะท้อนÿังคมด้านคüามเชื่อ ภาพÿะท้อนÿังคม ด้านýาÿนา และภาพÿะท้อนÿังคมด้านประเพณีและพิธีกรรม ๓.๓ ขั้นÿรุป อภิปรายผล และเÿนอแนะ ๓.๓.๑ ÿรุป อภิปรายผล และข้อเÿนอแนะ
๖ ๓.๔ ตารางแÿดงแผนการปฏิบัติงาน ลำดับที่ รายการปฏิบัติ üัน/เดือน/ปี ÿถานที่ ĀมายเĀตุ ๑ ประชุมÿมาชิกในกลุ่ม ๒๘/๑๐/๖๕ โรงเรียนÿตรีราชินูทิý ๒ üางแผนการปฏิบัติงาน ๐๔/๑๑/๖๕ โรงเรียนÿตรีราชินูทิý ๓ รüบรüมและýึกþาข้อมูล ๑๑/๑๑/๖๕ โรงเรียนÿตรีราชินูทิý ๔ ýึกþาและüิเคราะĀ์ข้อมูล ๑๘/๑๑/๖๕ โรงเรียนÿตรีราชินูทิý ๕ ÿรุปและอภิปรายผล ๒๒/๑๑/๖๕ โรงเรียนÿตรีราชินูทิý ๖ นำเÿนอโครงงาน ๒๕/๑๑/๖๕ โรงเรียนÿตรีราชินูทิý
๗ บทที่ ๔ ผลการüิเคราะĀ์ข้อมูล การýึกþาโครงงานเรื่อง ลายÿักการะบูชาพระธาตุพนมüรรณกรรมเพลงที่ÿะท้อนด้านคüาม เชื่อ ประเพณีและüัฒนธรรมด้านพระพุทธýาÿนา จะüิเคราะĀ์üรรณýิลป์ที่ปรากฏในเพลง ลายÿักการะพระธาตุพนม และภาพÿะท้อนÿังคมท้องถิ่นอีÿานที่ปรากฏในเพลง ลายÿักการะพระธาตุพนม โดยýึกþาตามรายละเอียดดังนี้ ๔.๑ üรรณýิลป์ที่ปรากฏในเพลงลายÿักการะพระธาตุพนม มีดังนี้ ๔.๑.๑ การเล่นเÿียง ๔.๑.๒ การเล่นคำ ๔.๑.๓ การใช้ภาพพจน์ ๔.๑.๔ การใช้ภาþาอีÿาน ๔.๒ ภาพÿะท้อนÿังคมท้องถิ่นอีÿานที่ปรากฏในเพลงลายÿักการะพระธาตุพนม ๔.๒.๑ ภาพÿะท้อนÿังคมด้านคüามเชื่อ ๔.๒.๒ ภาพÿะท้อนÿังคมด้านýาÿนา ๔.๒.๓ ภาพÿะท้อนÿังคมด้านประเพณีและüัฒนธรรม ๔.๑ üรรณýิลป์ที่ปรากฏในเพลงลายÿักการะพระธาตุพนม ๔.๑.๑ การเล่นเÿียง ตัüอย่างที่ ๑ ü่าบัดนี้ ฝูงข้ามีมโนน้อมนบค้อมเกิ่งขüัญ ชุลีüันทาจบแจบจอมเจติยะเจ้า ÿักการ์ถอดเถิงเถ่าแทบเทียมพุทธิโคตร จากตัüอย่างข้างต้น เป็นการแÿดงถึงคüามÿามารถของผู้แต่ง ที่ÿามารถนำคำที่มีÿัมผัÿ พยัญชนะมาอยู่รüมกัน และยังคงรักþาคüามĀมายไü้ได้ ทำใĀ้เกิดคüามÿüยงามใน คำประพันธ์ คือ “มโนน้อมนบ” เป็นการเล่นเÿียงพยัญชนะ /น/ Āมายคüามü่า พüกเรามีจิตใจที่ ýรัทธาทำใĀ้น้อมกายลงไĀü้ “จบแจบจอมเจติยะเจ้า” เล่นเÿียงพยัญชนะ /จ/ Āมายคüามü่า ไĀü้ เคารพลงที่เจดีย์ของพระพุทธเจ้า และ “ถอดเถิงเถ่าแทบเทียม” เป็นการเล่นพยัญชนะ /ท/ Āมายคüามü่า แทบเท่าพระปัญญา
๘ ตัüอย่างที่ ๒ ผู้เป็นเค้าเนานั่งทิýทั้งÿิบ มากด้üยทิพย์แลอาชญ์ ญาณÿามารถแจ้งÿ่อง ผาบปุนป้องปกปัก ...เท่าพิทักþ์ ฮักþา.นบบาดนี้ü่าÿักการ์ จากตัüอย่างข้างต้น เป็นการแÿดงคüามÿามารถในการÿรรคำที่มีการเล่นเÿียงพยัญชนะ และÿื่อคüามĀมายได้อย่างไพเราะ เข้าใจง่ายของผู้แต่ง “ปุนป้องปกปัก” มีการเล่นเÿียงพยัญชนะ /ป/ Āมายคüามü่า ปกป้อง ปกปักรักþาอยู่เÿมอ ตัüอย่างที่ ๓ ไĀü้ นบขึ้นĀü่าง เกิ่งกลางเกล้ากะĀม่อมฝูงข้าค้อมใÿ่ จอมปฐม ขาบลงที่เจติยะ จากตัüอย่างข้างต้น เป็นการเล่นเÿียงพยัญชนะ /ก/ เพื่อนำมาเขียนเพลงใĀ้เกิด คüามÿüยงามและไพเราะของภาþา “เกิ่งกลางเกล้ากะĀม่อม” Āมายคüามü่า ไĀü้ขึ้นมากลางýีรþะ ๔.๑.๒ การเล่นคำ ตัüอย่างที่ ๔ นะโมตัÿ ... ÿัมพุทธัÿÿา ü่าบัดนี้ ฝูงข้ามีมโนน้อมนบค้อม เกิ่งขüัญ ชุลีüันทาจบแจบจอมเจติยะเจ้า ÿักการ์ถอดเถิง เถ่าแทบเทียมพุทธิโคตร จากตัüอย่างข้างต้นเนื้อเพลงมีการเล่นคำซ้อน ๓ คำคือ ถอดเถิงเถ่า เป็นคำกิริยา Āมายถึง การรอคอย ตัüอย่างที่ ๕ ÿักการะฝูงข้าü่าÿัมปัตติ ในกาละบาดนี้ นบเถิงที่พระเจติยัง อุรังคธาตุเจ้า จอมÿัพพัญญูผู้เป็นจั่ง พระÿรณังแĀ่งข้า ... ได้เซาซ้นอยู่คุĀü่าง จบจั่งจันทร์ใÿ แÿง เย็นยั้งจั่งบ่ต่าง ÿมÿรณังแĀ่งข้า จากตัüอย่างข้างต้นเนื้อเพลงมีการเล่นคำซ้อนคือ จบจั่งจันทร์ ซึ่งĀมายถึง จบเĀมือน พระจันทร์ ๔.๑.๓ การใช้ภาพพจน์ ตัüอย่างที่ ๖ ธุงชัยมีมาพร้อมประคือคำเทียนธูป ÿรรพอูบเอียงเคียง ไĀü้เต็มตั้งบ่ต่างดาü จากตัüอย่างข้างต้น ผู้แต่งใช้ภาพพจน์แบบอติพจน์โดยกล่าüถึงเครื่องÿักการะบูชาที่มี มากมายไม่ต่างกับดüงดาüที่มีอยู่มากมายเต็มท้องฟ้า
๙ ตัüอย่างที่ ๗ อุรังคธาตุเจ้า จอมÿัพพัญญูผู้เป็นจั่งพระÿรณังเเĀ่งข้า... ได้เซาซ้นอยู่คุĀü่าง จบจั่งจันทร์ใÿแÿง เย็นยั้งจั่งบ่ต่าง ÿมÿรณังแĀ่งข้า จากตัüอย่างข้างต้น ผู้แต่งใช้ภาพพจน์แบบอุปมา โดยคำü่า จั่ง เป็นการเปรียบเทียบÿิ่งĀนึ่ง เĀมือนอีกÿิ่งĀนึ่งโดยเปรียบ จอมÿัพพัญญู(ผู้รู้ทุกÿิ่งทุกอย่าง) เป็นเĀมือนพระพุทธเจ้า บารมีของ พระธาตุพระพนมได้แผ่ขยายไปทั่üทุกที่เĀมือนดั่งแÿงพระจันทร์ ตัüอย่างที่ ๘ พร้อมเทิงฝ่ายฝูงเบื้องเทüาอันมีด้üยÿัพพะเทพะดาฝูงเจ้า ผู้เป็นเค้าเนานั่งทิýทั้งÿิบทิý มากด้üยทิพท์แลอาชญ์ จากตัüอย่างข้างต้น ผู้แต่งใช้ภาพพจน์แบบนามนัย โดยใช้คุณÿมบัติĀรือเอกลักþณ์ของÿิ่งใด ÿิ่งĀนึ่งมาใช้แทนคüามĀมาย ในที่นี้นั่งทิýทั้งÿิบทิý Āมายถึงเทüดาที่ปกปักรักþาพระธาตุพนมไü้ทั้ง ÿิบทิý ตัüอย่างที่ ๙ นะโมตัÿ ... ÿัมพุทธัÿÿา ü่าบัดนี้ฝูงข้ามีมโนน้อมนบค้อม เกิ่งขüัญ ชุลีüันทาจบแจบจอมเจติยะเจ้า ÿักการ์ถอดเถิง เถ่าแทบเทียมพุทธิโคตร ขอบุญผายโผดเบื้องได้เĀลือง เĀลื่อมเป็นป่องแปü ÿ่องýรีใÿจั่งไตรแก้üรัตนัง กั้งเฮืองฮม ปกบรมธาตุเจ้าอย่าÿูญเýร้าดอกเÿื่อมýรี จากตัüอย่างข้างต้น ผู้แต่งใช้ภาพพจน์แบบอุปมา โดยคำü่า จั่ง เป็นการเปรียบเทียบÿิ่งĀนึ่ง เĀมือนอีกÿิ่งĀนึ่งโดยเปรียบ เจดีย์พระธาตุพนมที่มีคüามรุ่งเรือง คüามเป็นÿิริมงคลเĀมือน พระรัตนตรัย
๑๐ ๔.๑.๔ การใช้ภาþาอีÿาน คำอีÿานที่ปรากฏในเพลง ๒๕ คำ ดังนี้ ที่ คำ คüามĀมาย ๑ ค้อมเกิ่งขüัญ ก้มลงกลางกระĀม่อม ๒ คาüนี่ คราüนี้ ๓ คุแนü ทุกด้าน ๔ จั่ง อย่าง,อย่างนี้,เĀมือน,ราüกับ ๕ เซาซ้น พัก,พึ่งพิง ๖ ถอดเถิงถ่า การรอคอย ๗ เทือนี้ ครั้งนี้ ๘ น้อมขาบ น้อมกราบ ๙ แนüĀมอง ÿิ่งมัüĀมอง ๑๐ บ่อน ที่ เมื่อจะกล่าüถึงÿถานที่Āรือที่ตั้งของÿิ่งใด ๑๑ บาดนี้ ทีนี้ ๑๒ ปี้น พลิกกลับ ๑๓ ผาบปุนป้องปกปัก ปกปักรักþาคอยปราบและแก้ไขÿิ่งที่ไม่ดี ๑๔ ผู้โยยิ่ง ผู้ยิ่งใĀญ่ ๑๕ โผดผาย เมตตา ปราณี ๑๖ พ่อง พร้อม ๑๗ เพิ่ง ที่พึ่ง ๑๘ ยอเถิง ยกขึ้น ๑๙ ÿรรพอูบ ĀีบĀรือกล่องÿำĀรับใÿ่เÿื้อทำด้üยแผ่นกระดาþ รูปÿี่เĀลี่ยมผืนผ้า ๒๐ ĀอมĀ่üนๆ Āอมมาก ๒๑ Ā้าง พัง ๒๒ เĀลื่อม เลื่อม ๒๓ ฮ้อม รüมกัน รüมกลุ่ม ๒๔ ฮักþา รักþา ๒๕ เฮืองฮม เรืองรอง
๑๑ ๔.๒ ภาพÿะท้อนÿังคมท้องถิ่นอีÿานที่ปรากฏในเพลงลายÿักการะพระธาตุพนม ๔.๒.๑ ภาพÿะท้อนÿังคมด้านคüามเชื่อ ตัüอย่างที่ ๑๐ ชุลีüันทาจบแจบจอมเจติยะเจ้า ÿักการ์ถอดเถิงเถ่าแทบ เทียมพุทธิโคตร ขอบุญผายโผดเบื้องได้เĀลืองเĀลื่อมเป็น ป่องแปü จากตัüอย่างข้างต้น เป็นการÿะท้อนคüามเชื่อการกราบไĀü้บูชาพระเจดีย์ ขอบุญเมตตา ปรานีใĀ้ÿิ่งไม่ดีออกใĀ้ได้แต่ÿิ่งดีๆเข้ามา ตัüอย่างที่ ๑๑ อุรังคธาตุเจ้า จอมÿัพพัญญูผู้เป็นจั่งพระÿรณังแĀ่งข้า ... ได้เซาซันอยู่คุĀü่าง จบจั่งจันทร์ใÿแÿง จากตัüอย่างข้างต้น เป็นการÿะท้อนคüามเชื่อ เชื่อü่าพระพุทธเจ้าเป็นผู้Āยั่งรู้ เชื่อü่าพระÿงฆ์ ที่เรานับถือทุกอย่าง เป็นดั่งพระจันทร์ÿ่องแÿง ๔.๒.๒ ภาพÿะท้อนÿังคมด้านýาÿนา ตัüอย่างที่ ๑๒ นะโมตัÿ...ÿัมพุทธัÿÿา จากข้อคüามข้างต้น เป็นเนื้อเพลงที่มีการขึ้นต้นด้üยบทÿüดนมัÿการพระพุทธเจ้าซึ่งเป็น พระผู้เป็นใĀญ่แÿดงใĀ้เĀ็นถึงคüามýรัทธาต่อýาÿนาพุทธ ตัüอย่างที่ ๑๓ ÿ่องýรีใÿจั่งไตรแก้üรัตนังกั้งเฮืองฮม จากตัüอย่างข้างต้น ได้กล่าüถึงไตรแก้üที่Āมายถึงแก้üอันประเÿริฐ ๓ ประการĀรือ พระรัตนตรัยที่เป็นองค์ประกอบÿำคัญของพระพุทธýาÿนา ๔.๒.๓ ภาพÿะท้อนÿังคมด้านประเพณีและüัฒนธรรม ตัüอย่างที่ ๑๔ ü่าในคาüนี่แต่งดีดาĀ้าง แต่งตางÿัพทา มีดüงดอกมาลา ÿุคันธาĀอมĀ่üน ๆ โฮย ฮ้อม .. Āอมฮ่üยๆ ต้อง พ่องธูปเทียนเüียนใต้ ข้าแต่งใÿ่ขันธ์Ā้า ตกแต่งดีดาแล้ü ü่าดีดาแล้ü คุแนüเครียงÿักการ์ จากตัüอย่างข้างต้น ได้กล่าüถึงการจัดเครื่องถüายÿักการะ ซึ่งประกอบด้üยดอกไม้ ธูปเทียน ขันธ์๕ พร้อมด้üยเครื่องÿักการะอีกมากมาย ตามประเพณีที่ปฏิบัติÿืบมา
๑๒ ตัüอย่างที่ ๑๕ ไĀü้ นบขึ้นĀü่าง เกิ่งกลางเกล้ากะĀม่อม ฝูงข้าค้อม ใÿ่จอมปฐม บรมýรีขาบลงที่เจติยะ บ่อนÿัมพุทธะ พระเจติยัง จากตัüอย่างข้างต้น กล่าüถึงการไĀü้ÿักการะ ที่ยกมือไĀü้กลางýีรþะและกราบลงเพื่อบูชา องค์พระธาตุพนม ซึ่งถือเป็นüัฒนธรรมอย่างĀนึ่งในการไĀü้ÿักการะ ตัüอย่างที่ ๑๖ เÿตะฉัตตัง ÿุüัณณะระชะตัง ระตะนัง ปะณีตัง พุทธะอุรังคะเจติยัง อะĀัง üันทามิ ÿัพพะทา จากตัüอย่างข้างต้น กล่าüถึงคำบูชาพระธาตุพนม ซึ่งถือเป็นüัฒนธรรมอย่างĀนึ่งในการไĀü้ ÿักการะพระธาตุพนม องค์พระธาตุพนม มีคüามÿำคัญทางพุทธýาÿนาและเป็นýูนย์รüมจิตใจของ ประชาชน ในแถบอนุภูมิภาคลุ่มน้ำโขง ทั้งประชาชนชาüไทยและชาüลาü มาเป็นระยะเüลายาüนาน ด้üยมีประüัติýาÿตร์ที่ยาüนาน ตั้งแต่ยุคตำนานพระอุรังคธาตุจนถึงยุคประüัติýาÿตร์ ท้องถิ่น üรรณกรรมเพลงลายÿักการะพระธาตุพนม ได้ÿะท้อนถึงด้านคüามเชื่อ ประเพณีและ üัฒนธรรมด้านพระพุทธýาÿนา พüกเราจึงคüรช่üยกันอนุรักþ์และถ่ายทอดมรดกทางภูมิปัญญาและ คติคüามเชื่อของชาüอีÿานใĀ้คงอยู่เป็นมรดกของไทยÿืบต่อไป
๑๓ บทที่ ๕ ÿรุป อภิปรายผล และข้อเÿนอแนะ การýึกþาโครงงาน เรื่อง ลายÿักการะบูชาพระธาตุพนมüรรณกรรมเพลงที่ÿะท้อน ด้านคüามเชื่อในประเพณีและüัฒนธรรมของพระพุทธýาÿนา จากเพลงลายÿักการะพระธาตุพนม โดยจะขอÿรุปผลการดำเนินงานไü้ดังนี้ ๕.๑ ÿรุปผล โครงงาน เรื่อง üรรณกรรมเพลงที่ÿะท้อนด้านคüามเชื่อในประเพณีและüัฒนธรรมของ พระพุทธýาÿนา มีüัตถุประÿงค์เพื่อ ๑) เพื่อýึกþาคüามงดงามและคุณค่าด้านüรรณýิลป์ที่ปรากฏใน บทเพลง ๒) เพื่อýึกþาüัฒนธรรมท้องถิ่นที่อยู่ในเพลงลายÿักการะพระธาตุพนม โดยýึกþาจาก üรรณýิลป์ที่ปรากฏในเพลงลายÿักการะพระธาตุพนม ซึ่งแบ่งย่อยตามลักþณะของ คุณค่าด้านüรรณýิลป์ได้แก่ การเล่นเÿียง การเล่นคำ การใช้ภาพพจน์ การใช้ภาþาอีÿาน และแÿดงใĀ้เĀ็นถึงภาพÿะท้อนÿังคมท้องถิ่นอีÿาน ซึ่งได้แก่ ด้านคüามเชื่อ ด้านýาÿนา ด้านประเพณี และüัฒนธรรม ๕.๒ อภิปรายผล การýึกþาเกี่ยüกับüรรณกรรมเพลงที่ÿะท้อนด้านคüามเชื่อในประเพณีและüัฒนธรรมของ พระพุทธýาÿนา โดยปรากฏคุณค่าด้านüรรณýิลป์ด้านต่างๆ ดังนี้ ได้แก่ การเล่นเÿียง การเล่นคำ การใช้ภาพพจน์ การใช้ภาþาอีÿาน เพื่อใĀ้บทเพลงมีไพเราะและÿอดคล้องกับüัฒนธรรมด้านภาþา นอกจากนี้เพื่อใĀ้บทเพลงมีคüามน่าÿนใจ และยังÿะท้อนใĀ้เĀ็นถึงÿังคมท้องถิ่นอีÿาน ที่ýรัทธาต่อ พระธาตุพนม ซึ่งเป็นĀนึ่งของพระพุทธýาÿนา และยังÿะท้อนใĀ้เĀ็นถึงประเพณีและüัฒนธรรม ที่ÿืบต่อมาอย่างยาüนาน ซึ่งนำไปÿู่การประพันธ์บทเพลงลายÿักการะพระธาตุพนม ซึ่งเป็นบทเพลงที่ ÿะท้อนคüามเชื่อคüามýรัทธาของผู้คนที่มีต่อพระธาตุพนม ๕.๓ ข้อเÿนอแนะ ๑. ÿามารถนำมาเป็นแนüทางในการýึกþาเกี่ยüกับประüัติคüามเป็นมาของพระธาตุพนม ÿำĀรับบุคคลอื่นที่ÿนใจ ๒. ÿามารถนำคüามรู้ด้านการüิเคราะĀ์คุณค่าด้านüรรณýิลป์ไปüิเคราะĀ์üรรณกรรมเพลง ที่เกี่ยüข้องกับพระธาตุพนมเพลงอื่น ๆ ได้ ๓. นำคüามรู้เรื่องüัฒนธรรมที่ได้จากการýึกþามาประยุกต์ใช้ในชีüิตประจำüัน
๑๔ บรรณานุกรม กัลยาณี ถนอมแก้ü. (๓ ตุลาคม ๒๕๕๖). การเล่นเÿียงÿัมผัÿ. GotoKnow. http://ann2522.blogspot.com/ กิตติพงþ์ พิýมร. (๖ ÿิงĀาคม ๒๕๖๔). คุณค่าด้านüรรณýิลป์. TruePlookpanya. https://www.trueplookpanya.com เกýิณี แก้üüัดปริง. (๒๘ พฤþภาคม ๒๕๕๖). ýิลปะการประพันธ์ในüรรณคดีไทย. https://www.gotoknow.org/posts/343262 ฐานข้อมูลแĀล่งโบราณคดีที่ÿำคัญในประเทýไทยýูนย์มานุþยüิทยาÿิรินธร (องค์การมĀาชน). (๑๓ กรกฎาคม ๒๕๖๓). พระธาตุพนมฐานข้อมูลแĀล่งโบราณคดีที่ÿำคัญในประเทýไทย. ท่านคำจำปาแก้üมณี-เขียน, ÿมชาติ มณีโชติ-แปล. (๒๐ ตุลาคม พ.ý.๒๕๖๕). ประüัติพระธาตุพนม ฉบับภาþาลาü. silpa-mag. https://www.silpa-mag.com ธีรüัฒน์เจียงคำ. (๑๐ มิถุนายน ๒๕๖๔). ลายÿักการะบูชาพระธาตุพนม. คีตะอีÿาน. https://youtu.be/Yb6PLYtD5DM ปณิชา พิณทอง. (๑๗ ตุลาคม ๒๐๒๒ ). พจนานุกรมภาþาอีÿาน. esan108. https://esan108.com/dict/view ยุüพาÿ์ ชับýิลป์üัฒนา. (2556). คüามรู้เบื้องต้นเกี่ยüกับüรรณคดี. (พิมพ์ครั้งที่ 4). กรุงเทพฯ: ÿำนักพิมพ์มĀาüิทยาลัย ธรรมýาÿตร์. üิภา กงกะนันทน์. (2556). üรรณคดีýึกþาü่าด้üยĀลักการอ่าน. กรุงเทพฯ : องค์การค้าของ ÿำนักงานคณะกรรมการÿ่งเÿริมÿüัÿดิภาพครูและบุคลากรทางการýึกþา. ฮาดีĀม๊ะ แüดะÿง. ( พฤþภาคม ). โüĀารภาพพจน์. Wordpress. https://hadeemah.wordpress.com Hathaichanok Yimchan. (๑๖ ธันüาคม ๒๕๖๔). คüามงดงามของüรรณýิลป์ในüรรณคดีไทย. https://www.vlearn.world/education/view Nakhon Phanom Provincial Police. (๑ กรกฎาคม ๒๕๔๗). พระบรมธาตุเจดีย์. https://www.google.co.th/url Warren d. (๓๐ ÿิงĀาคม ๒๕๕๖). อติพจน์. üิกิพีเดีย.https://th.m.wikipedia.org/w/index.php
๑๕ ภาคผนüก ภาคผนüก ก ภาพการดำเนินงาน ภาคผนüก ข ประüัติผู้จัดทำ
๑๖ ภาคผนüก ก ภาพการดำเนินงาน
๑๗ ๑. ประชุมÿมาชิก ๒. üางแผนการปฏิบัติงาน ๓. รüบรüมข้อมูลและýึกþาข้อมูล ๔. üิเคราะĀ์ข้อมูล ๕. ขอคำเÿนอแนะจากคุณครู ๖. รับฟังคำเÿนอแนะจากคุณครู ๗. ปฏิบัติงาน ๘. ปฏิบัติงาน
๑๘ ๙. ปฏิบัติงาน ๑๐. ตรüจÿอบคüามถูกต้องของโครงงาน
๑๙ ภาคผนüก ข ประüัติผู้จัดทำ
๒๐ ชื่อจริง : นางÿาüชุติกาญจน์ ýรีโบราณ ชื่อเล่น ปลาย อายุ ๑๖ ปี คติประจำใจ : คนเราไม่จำเป็นต้องแข่งขัน เพราะเราไม่ใช่ไก่ ชื่อจริง : นางÿาüพิชญธิดา แก้üเกิดมี ชื่อเล่น แตงโม อายุ ๑๕ ปี คติประจำใจ : คüามÿำเร็จไม่มีทางเดินมาĀา คุณ คุณต้องĀาทางเดินไปĀาคüามÿำเร็จเอง ชื่อจริง : นางÿาüพิมภิกา ไชมาÿุก ชื่อเล่น พรีม อายุ ๑๖ ปี คติประจำใจ : คำü่าพยายามไม่เคยทำร้ายÿัก คนที่ตั้งใจ ชื่อจริง : น.ÿ.üัลย์ฟ้าใÿ คำภูเขียü ชื่อเล่น มายด์ อายุ ๑๕ ปี คติประจำใจ : Āากคุณยอมลงทุนด้üยคüาม เĀนื่อยในüันนี้ อนาคตจะมอบผลกำไรตอบแทน ใĀ้คุณ
๒๑ ชื่อจริง : อินทิรา ภูÿีฤทธิ์ ชื่อเล่น อ๋อมแอ๋ม อายุ ๑๕ ปี คติประจำ : ก้าüข้ามผ่านคüามล้มเĀลüใĀ้ได้ ÿ่üนใจที่ไปต่อคือคüามÿำเร็จ ชื่อจริง : นางÿาüณิชา ýรีพันดอน ชื่อเล่น ฟ้า อายุ ๑๕ ปี คติประจำใจ : เราเดินผ่านปัญĀามาได้เพราะเรา ก้าüขา ชื่อจริง : นางÿาüýุภณัฐ โÿภาบุตร ชื่อเล่น แคท อายุ ๑๖ ปี คติประจำใจ : เดดไลน์ไม่ใช่เÿ้นตาย แต่เป็นเÿ้น ตื้น