การติดตั้งไฟฟ้านอกอาคาร-การปักเสา

การตดิ ตงั้ ไฟฟ้ านอกอาคาร

เรอื่ ง การปักเสา

โดยครูณิชารยี ์ นยิ มไทย

ดา้ นความรู้ ดา้ นทกั ษะ

สามารถขดุ หลมุ ได้ ฝึกปฏบิ ตั ขิ ุดหลุม ปักเสาทาฐานเสาไฟฟ้าให้
สามารถปักเสาได้ มั่นคงแข็งแรง และเขา้ ใจระยะระหวา่ งเสาไฟฟ้า
สามารถทาฐานเสาไฟฟ้าใหม้ น่ั คงแขง็ แรงได้ สาหรับระบบจาหนา่ ย
เข้าใจระยะระหว่างเสาไฟฟ้าสาหรับระบบจาหนา่ ย
ด้านคุณธรรม จริยธรรม

ความรบั ผดิ ชอบ ความประหยดั ความขยนั
ความอดทนแบง่ ปัน

ความสนใจใฝ่รู้ ความรอบรู้ รอบคอบ ระมดั ระวงั

เน้ือหาสาระการสอน/การเรียนรู้

3.1 ข้อกาหนดในการปักเสา
ผูป้ ฏบิ ัตงิ านจะต้องสารวจพน้ื ท่ตี ้นทางจนถงึ ปลายทาง กอ่ นที่จะทาการปกั เสา เพ่ือใชใ้ นการกาหนดระยะแนวปักเสา จัดเตรียมจานวนวสั ดอุ ุปกรณ์ท้งั หมดที่ตอ้ งใช้

งาน จนถึงการตัดสนิ ใจวางแผนกาลังคนและเครื่องจกั รในการทางาน การปักเสามขี นั้ ตอนการขดุ หลุมและการปักเสา ดังน้ี
1. การขุดหลมุ โดยอา้ งอิงตามขอ้ กาหนดของการไฟฟา้ สว่ นภูมภิ าค ในตารางท่ี 2.1 และตารางที่ 2.2 หากเปน็ ดินดานหรอื หนิ ตอ้ งเทคอนกรีตท่ีโคนเสาส่วนผสม

ซเี มนต์ตอ่ หินต่อทรายอตั ราสว่ นเท่ากบั 1:3:5 โดยมีการค้ายนั เสาไวอ้ ย่างน้อย 7 วนั เพอื่ ใหค้ อนกรีตแข็งตัว ต้องปฏิบตั ิเช่นน้ี เพือ่ ใหเ้ ปน็ ไปตามขอ้ กาหนดของการไฟฟ้า
สว่ นภมู ภิ าค

รปู ท่ี 3.1 การขดุ หลุมปกั เสา

ตารางท่ี 2.1 ระยะความลกึ ของการปกั เสา (การไฟฟา้ สว่ นภูมิภาค)

ขนาดของเสา ดนิ ออ่ น ระยะปักเสาลงไปในดนิ (เมตร) ระดบั แรงดัน
(เมตร) 1.50 ดนิ แขง็ ปานกลาง ดนิ แข็ง หินแข็ง (โวลต์)
8 1.50 1.00 220/380
9 1.70 1.30 1.10 1.00 220/380
10 2.00 1.30 1.10 1.00 220/380
12 2.30 1.50 1.30 1.20 11-22 kv
14 1.80 1.60 1.70 11-22 kv
16 - 2.00 1.70
2.20 - --

ตารางที่ 2.2 ระยะความลกึ ของการปกั เสา (การไฟฟ้าสว่ นภูมภิ าค)

ขนาดของเสา (เมตร) ระยะปกั เสาลงไปในดนิ (เมตร) ระดบั แรงดัน (โวลต์)
6.00 1.20 220/380
8.50 1.30 220/380
10.00 1.75 220/380
10.50 2.10 220/380
12.00 1.75 12-240 kv
12.35 2.10 12-240 kv
14.00 2.00 12-240 kv
20.00 2.00 12-240 kv
22.00 2.00 12-240 kv

2. วิธกี ารขุดหลมุ แบ่งออกเปน็ 3 วธิ ี คือ ใชแ้ รงงานจากคน ใช้รถขุดหลมุ และใชร้ ะเบิดขดุ หลุม
2.1 ใชแ้ รงงานจากคน แบ่งออกเป็น 2 ประเภทคอื
1) ขดุ ดว้ ยวิธธี รรมดาใชแ้ รงงานคน จะใชจ้ อบ เสียม ชะแลง พล่วั หนีบดนิ ในการขุด
2) การใช้สวา่ งมือขุดหลมุ จะใช้แรงงานจากคนงาน 3 - 4 คน เพือ่ หมุนด้ามของสว่านใหห้ มุนปักลึกลงดนิ ไปเรอื่ ย ๆ
2.2 ใชร้ ถขุดหลมุ ข้อเสยี คือ จะขดุ หลมุ ได้เฉพาะบรเิ วณทีร่ ถเขา้ ไปถึงเทา่ น้นั ซ่งึ บริเวณพน้ื ทีแ่ คบ ๆ ไมส่ ามารถปฏบิ ัติงานดว้ ย

วิธีนี้ได้ ขอ้ ดี คือ สามารถทาการขดุ หลมุ ไดร้ วดเรว็ ประหยัดเวลา
2.3 ใชร้ ะเบดิ ขดุ หลมุ วธิ นี ใ้ี ชใ้ นกรณที เ่ี ปน็ หนิ แขง็ และคนงานไมส่ ามารถปฏบิ ตั งิ านได้

รูปท่ี 3.2 การขุดหลมุ โดยใช้พลั่วหนบี ดิน รปู ท่ี 3.3 การขดุ หลมุ โดยใชส้ วา่ นขุดหลุม รูปท่ี 3.4 การขดุ หลมุ โดยใชร้ ถขุดหลมุ

3.2 วิธีการปกั เสา

ซ่ึงแบ่งออกเปน็ 2 วิธี คอื ใชแ้ รงงานคนและใชร้ ถปักเสา
1. การใชแ้ รงงานคนในการปกั เสา จะใชเ้ ครอ่ื งมอื คา้ และยกเสาไฟฟ้า ประกอบด้วย ไมข้ าทราย ไมข้ าหมุด และไมแ้ พน

1.1 ไม้ขาทราย สาหรับยกเสาให้สูงข้นึ ทาจากไม้ไผ่จานวน 2 ลา ใชเ้ ชือกผกู ปลายตดิ กนั
1.2 ไม้ขาหมดุ สาหรับรบั น้าหนกั ของเสาไฟฟา้ ในระหวา่ งท่ีจะยกเสาให้สูงขน้ึ เร่อื ย ๆใช้งานคู่กับไม้ขาทราย
1.3 ไม้แพน คอื แผ่นไม้สาหรับเสียบลงรอบ ๆ หลุม เพ่อื ป้องกันดนิ หล่นลงไปในหลมุ
2. ขัน้ ตอนการปกั เสาโดยใช้แรงงานคน ปฏิบัติไดต้ ามลาดบั ดังนี้
2.1 วางไม้แพนไว้ในหลมุ โดยให้อยู่ดา้ นฝง่ั ตรงข้ามกบั เสาไฟฟ้าและรางหลุม
2.2 เล่ือนเสาลงหลมุ ให้โคนเสาตดิ กบั ไมแ้ พนและใหว้ างเสาทาบไปตามแนวรางหลมุ
2.3 ยกปลายเสาขนึ้ พรอ้ ม ๆ กัน เม่อื ยกปลายเสาสูงขนึ้ ให้ผถู้ ือไมห้ มุดไปรองรบั เสาไว้ แลว้ ทาการยกให้สงู ขึน้ อกี พรอ้ มกับเลือ่ นไมข้ าหมดุ ขยบั ไปทางโคนเสา
ทาเชน่ นี้เรอ่ื ย ๆ เมอ่ื ยกเสาสูงขน้ึ
2.4 เมอ่ื ยกเสาสงู พอท่ีจะนาไมข้ าทรายคทู ี่ 1 ไปรองรับเสาไว้ใชไ้ ม้ขาทรายค้าและดนั เสาให้สงู ขนึ้ นาไมข้ าทรายคู่ท่ี 2 เขา้ ไปทาการรองรับเสาไว้ เมือ่ ดนั ให้
สูงข้นึ อกี กน็ าไม้ขาทรายคทู่ ่ี 3 เขา้ ไปรองรับ
2.5 เมือ่ ระดับเสาสูงขน้ึ จนเกินท่ไี ม้ขาทรายคูท่ี 1 จะรองรับและดนั เสาไดใ้ หน้ าไม้ขาทรายออกมาเพอื่ นามารองรบั กับเสาตอ่ จากไมข้ าทรายคทู่ ี่ 3 แล้วทาการ
ดันเสาให้สงู ขน้ึ
2.6 เมอ่ื โคนเสาลงถงึ ก้นหลมุ ใหท้ าการหมนุ ไม้ขาทรายใหอ้ ยู่ในลกั ษณะคา้ ยนั เสาไวเ้ พือ่ ทาการปรับดันแตง่ ให้เสาตรง
2.7 กลบดินฝังเสาให้แนน่
2.8 ถอดไม้ขาทรายออกจากเสา

รปู ท่ี 3.5 การปกั เสาโดยใช้แรงงานคน

3. การใช้รถปักเสา สามารถปักเสาไดอ้ ยา่ งรวดเร็วและประหยดั ค่าจา้ งแรงงานเพราะรถจะมีเครนสาหรบั การยก สาหรับการกลบดินฝงั เสาใหแ้ นน่ จะ
เหมอื นกับการปักเสาดว้ ยแรงคนในการใชร้ ถปกั เสานัน้ มีวธิ ีการดงั นี้

3.1 ใช้สว่ นปลายของสลงิ สอดยดึ เสาบรเิ วณกลางลาตน้ จากน้ันเคลือ่ นยา้ ยเสามาใกล้ ๆหลมุ
3.2 ยา้ ยส่วนปลายของสลงิ จากตาแหน่งกลางเสาขนึ้ มายังส่วนปลายเสาเล็ก น้อยเพ่ือเป็นการถา่ ยเทนา้ หนกั ใหม้ าอยทู่ โ่ี คนเสา
3.3 ใชเ้ ครนทตี่ วั รถยกเสาไฟฟา้ ขน้ึ เรอื่ ย ๆ จนต้งั ตรงจากนน้ั ให้คนงานประคองเสาไฟฟา้ ให้นิ่งไม่แกว่งไปมา
3.4 คอ่ ย ๆ ประคองเสาลงหลมุ จนกว่าจะไดต้ าแหนง่ เล็งให้ตรงโดยใช้เหล็กกลมเสียบเข้าท่ีรูของเสา แลว้ ทาการบดิ เสาใหไ้ ด้ตาแหนง่
3.5 เมอ่ื เสาลงตามตาแหนง่ ตามทีต่ อ้ งการแล้ว ข้นั ตอนต่อไปคอื การกลบหลุมให้แน่น

รูปที่ 3.6 การใชร้ ถปักเสาไฟ

3.3 การทาฐานเสาไฟฟา้ ให้มน่ั คงแข็งแรง
1. ปกั เสาใหม้ คี วามลกึ ไม่นอ้ ยกว่ามาตรฐานทีก่ าหนดไว้และไมค่ วรขดุ หลุมขนาดใหญก่ วา่ พนื้ ที่หน้าตดั ของโคนเสาไฟฟ้ามากนกั
2. กลบโคนเสาไฟฟ้า ใหแ้ นน่ ดว้ ยการเทดินหนิ ลกู รงั ลงไปในหลมุ แล้วกระทุ้งอดั ใหแ้ นน่ เพ่ือปอ้ งกันการเกดิ โพรงอากาศอยูใ่ นหลุม เพราะเมอ่ื ฝนตกหรอื น้าท่วมถงึ

ดนิ เหลา่ นน้ั จะเกิดการยุบตวั ลงไปในโพรงอากาศดังกลา่ ว อาจจะทาให้เสาลม้ ลง
3. ในกรณีท่ีปกั เสาได้ลกึ น้อยกว่ามาตรฐานทกี่ าหนด หรือปกั เสาในดนิ ออ่ น จะต้องเทคอนกรตี ทโ่ี คนเสาเพอื่ ความแขง็ แรง
4. ในกรณที ี่ปักเสาในบริเวณทเี่ ป็นดินออ่ น (ดนิ เลน, มีนา้ ขัง) ใหใ้ ชเ้ สาตอหม้อเพม่ิ ความแข็งแรงของรากเสาไฟฟ้า

ระดับพ้นื ระดบั พ้นื ถนน ระยะระหวา่ งเสาไฟฟา้ ระบบจาหน่าย (การไฟฟา้ สว่ นภูมภิ าค) ในระบบจาหนา่ ยแรงสงู
1. ระบบจาหนา่ ย ทีก่ ่อสรา้ งในเมอื ง ระยะระหว่างเสาปกติ 40 เมตร
เสาคอนกรตี เสาตอ เสาตอหม้อ 2. ระบบจาหน่าย ที่กอ่ สร้างนอกเมือง ระยะระหว่างเสาปกติไม่เกินค่าตามตาราง
หมอ้ 3. ระบบจาหนา่ ย ท่กี อ่ สร้างผา่ นหมู่บา้ น ระยะระหวา่ งเสาปกติ 40, 80 หรอื 100
เมตรแล้วแต่ความหนา แนน่ ของหมบู่ ้าน พจิ ารณาตามความเหมาะสม
4. ระบบจาหนา่ ยทพี่ าดสายเคเบลิ อากาศ ระยะระหว่างเสาปกติ 40-50 เมตร

รูปท่ี 3.7 การใช้เสาตอหม้อ

ตารางท่ี 2.3 ระยะระหว่างเสา (การไฟฟา้ ส่วนภมู ภิ าค)

พนื้ ทหี่ นา้ ตัด (ตร.มม.) ระยะระหว่างเสา (เมตร)

สายอะลูมิเนียม สายอะลูมิเนยี ม สายอะลูมิเนยี มอัล 1 วงจร (feeder) 2 วงจร (feeder)
แกนเหลก็ (ACSR) ลอย

355,070 - - 50 50
100 80
95 35/6 , 50/ 35 , 50 80 -100 80
80 -100 80
120 - - 80 80
50 50
150 - -

185 - -

240 - -

ระยะระหว่างเสาไฟฟา้ ระบบจาหนา่ ย (การไฟฟ้าสว่ นภูมิภาค) ในระบบจาหนา่ ยแรงตา่
ระบบจาหนา่ ยแรงตา่ ทีก่ ่อสร้างในเมอื งและนอกเมอื งระยะระหวา่ งเสา 40 เมตร 50 เมตร ในกรณีทีป่ กั แซมชว่ งเสาแรงสูง 100 เมตร
1. สาหรับการพาดสายต่างขนาดบนเสาเดยี วกัน ให้ถอื หลักเกณฑ์ของเสาขนาดใหญ่เปน็ หลกั
2. ระยะระหว่างเสาสามารถเปลยี่ นแปลงไดต้ ามสภาพแวดลอ้ ม ท้ังนเ้ี ฉลีย่ ระหว่างเสาตอ้ งไมเ่ กินทก่ี าหนดไว้
3. ระยะช่วงเสาเกิน 120 เมตร ให้ใช้แบบเสาคู่

รูปท่ี 3.8 ระยะระหวา่ งเสาไฟ

ครูณิชารีย์ นิยมไทย
แผนกวชิ าชา่ งไฟฟา้ กาลัง วทิ ยาลัยการอาชพี ชนแดน

: Nicharry Niyomthai