Best Practice โครงการขับเคลื่อนศูนย์อนุรักษ์พันธ์ุข้าวหอมไชยา กิจกรรมการทำขนมทองม้วนจากข้าวหอมไชยา

2

แนวทางปฏิบตั งิ านท่ีเป็นเลศิ (Best Practice)

1. ช่อื ผลงาน โครงการขบั เคลอ่ื นศนู ยอ์ นรุ ักษพ์ นั ธข์ ้าวหอมไชยา
กจิ กรรมการทำขนมทองม้วนจากข้าวหอมไชยา

2. ความสำคญั และความเปน็ มา
ข้าวหอมไชยาเป็นพันธุ์ข้าวท้องถิ่นของจังหวัดสุราษฎร์ธานีมีชื่อเสียงมานาน โครงการอนุรักษ์

พันธุกรรมพืช อันเนื่องมาจากพระราชดำริสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารีจังหวัด สุราษฎร์
ธานีได้นำเสนอข้าวหอมไชยาเป็นหนึ่งในพันธุ์พืชอนุรักษ์ของจังหวัด เนื่องจากพันธุ์ข้าวหอมไชยา ในปัจจุบันมี
ความแปรปรวนสูงจนหาสายพันธุ์แท้ได้ลำบาก เนื่องจากที่ผ่านมาเกษตรกรไม่ได้ทำการ คัดเลือกและเก็บรักษา
อย่างต่อเนื่อง รวมทั้งชาวบา้ นในพื้นที่ไม่ได้ตระหนักถึงคุณคา่ ของเกษตรกรในอาชีพ ทำนา จึงเป็นเหตุทำให้การ
ปลูกข้าวหอมไชยาลงน้อยลง ข้าวหอมไชยาฯ เป็นข้าวที่มีเอกลักษณ์เฉพาะตัว ลักษณะของเมล็ดข้าวป้อมสั้น
และมีความเหนียว หอม นุ่ม และอร่อย ที่ไม่เหมือนข้าวสายพันธุ์ชนิดอื่น ขั้นตอนการปลูก การเตรียมแปลง
ระยะการเก็บ เกี่ยว ล้วนเป็นปัจจัยที่ส่งผลต่อความเป็นเอกลักษณ์ในเรื่องความหอม ความนิ่ม ความอร่อยของ
ข้าวหอม ไชยาฯ ดงั นี้

1. วธิ ีการปลูก ข้าวหอมไชยาถ้าจะใหห้ อมอร่อย ต้องปลูกด้วยการปกั ดำ
2. ระยะเวลาในการเกบ็ เกี่ยว ใช้เวลา 6 เดือน ซึ่งการเก็บเกี่ยวจะเข้าสู่ในช่วงฤดูนำ้ ท่วม จึงเป็นเหตุทำ
ให้เกษตรกรมีความยากลำบากในการเกบ็ เกีย่ วมากกวา่ การเพาะปลูกข้าวทวั่ ไป
3. ช่วงเวลาในการเพาะปลูกที่เหมาะสม คือ เดือนสิงหาคม จึงจะได้ผลดี หากมีการปลูกในช่วง เดือน
มกราคมถึงกุมภาพนั ธผ์ ลผลติ ออกมาไม่ดี ข้าวออกรวงแต่เมลด็ ข้าวฝอ่ ทั้งหมด
4. ลักษณะดนิ ตอ้ งรว่ น และเป็นนาน้ำลึก
ลักษณะเด่นข้าวหอมไชยาหากนำไปเปรียบเทียบกับข้าวหอมมะลิ ข้าวหอมไชยาจะมีความแข็ง กว่า
เนื่องจากข้าวหอมไชยามีอะมิโลสสูงถึง 20% ซึ่งข้าวหอมมะลิทั่วไปมีอะมิโลสเพียง 14% หากข้าว ชนิดใดมี
ค่าอะมิโลสต่ำข้าวจะนิ่ม ดังนั้นข้าวหอม ไชยาฯ จะมีความแข็งกว่าข้าวหอมมะลิ แต่สิ่งที่ทำให้ข้าว หอมไชยา
แตกต่างจากข้าวหอมมะลิคือ ความมันและรสชาติหวานนิดๆ ซึ่งไม่ใช่รสหวานแบบน้ำตาล ซึ่ง เป็นจุดเด่นของ
ข้าวหอม ไชยา ที่ทางเกษตรกรในพืน้ ท่ีจะยกประเด็นดงั กล่าวให้คนข้างนอกได้รู้จักข้าว หอมไชยา และทำให้
เกษตรกรหนั มาอนรุ ักษพ์ ันธุ์ขา้ วพืน้ เมืองของท้องถ่ิน การประกนั ราคารับซื้อข้าวหอม ไชยา จากเกษตรกร มีการ
ซื้อขายในราคาตันละ 20,000 บาท เพื่อนำมาแปรรูปเป็นผลิตภัณฑ์ต่างๆ แต่ไม่สามารถเป็นแรงจูงใจให้
เกษตรกรเปลี่ยนใจหันมาปลูก เนื่องจากสภาพพื้นที่มีน้ำหลาก และต้องเก็บเกี่ยวช่วงน้ำท่วม ข้าวหอมไชยาฯ
นำมาตากแดดกบั พื้นไมไ่ ด้ ตอ้ งเสยี เวลาทำราวสำหรับตากขา้ ว ซงึ่ นับได้ วา่ เปน็ ความยากลำบากในการเพาะปลูก
ปัจจบุ นั เกษตรกรในพ้ืนท่ีอำเภอไชยามีจำนวนไม่มากนักท่ีปลูกข้าวหอมไชยาพันธุ์พ้นื เมือง โดยคงเหลือเกษตรกร
เพียงกลุ่มเดียวทีย่ ังปลกู ข้าวหอมไชยาพันธ์ุพื้นเมือง คือ กลุ่มเกษตรกรอนุรักษ์พันธุ์ ข้าวหอมไชยา โดยมีสมาชิก
จำนวน 13 ราย โดยเกษตรกรกลุม่ ดังกล่าวยังคงสภาพวิถีและวัฒนธรรมการปลูกข้าวหอมไชยาจากบรรพบุรษุ
โดยเก็บเมลด็ พันธไ์ุ ว้ใชเ้ อง ปลูก และดแู ลขา้ วตามภูมิปัญญาทส่ี ืบทอดกนั มาช้านาน
ปจั จุบนั กล่มุ อนุรักษ์พนั ธข์ุ า้ วหอมไชยามี นายพนู ศักดิ์ สาระคง ประธานกลุม่ วสิ าหกจิ ชุมชนกลุ่มอนุรักษ์
พันธ์ข้าวหอมไชยา อยู่ในพื้นที่หมู่ 2 ตำบลโมถ่าย อำเภอไชยา จังหวัดสุราษฎร์ธานี เป็นแปลงนาการอนุรักษ์
พันธุ์ข้าว ตามโครงการอนุรักษ์พันธุกรรมพืชอันเนื่องมาจากพระราชดำริ เพื่อสืบสานพันธุ์ข้าวหอมไชยา ตาม
หลักปรชั ญาเศรษฐกจิ พอเพียง โดยการดำเนนิ โครงการน้ีไดท้ ำต่อเน่ืองเปน็ ปที ่ี 2 ทำให้สมาชกิ เกษตรกรของกลุ่ม
วิสาหกิจชุมชน อนุรักษ์ข้าวหอมไชยา ให้ความสำคัญเพิ่มขึ้น มีการปลูกในพื้นที่เพิ่มขึ้น จากเดิม 70 ไร่ เป็น

3

100 ไร่ ในตำบลโมถ่าย ตำบลทุ่ง ตำบลเวียง ตำบลป่าเว และตำบลโมถ่าย โดยได้รับรองมาตรฐานข้าว GAP ท่ี
เป็นการประกันสินค้าที่มีความปลอดภัยต่อผู้บริโภค โดยจุดเด่นของข้าวหอมไชยา คือ มีโรคน้อย เนื่องจากเป็น
ข้าวทต่ี น้ สงู และแข็งแรง ไมต่ อ้ งใช้สารเคมี เป็นพนั ธ์ุขา้ วท่ีปลอดภัยต่อผู้บรโิ ภค จงึ ต้องระดมความคิดเห็นในการ
ออกแบบและพฒั นาบรรจภุ ณั ฑข์ า้ วหอมไชยายกระดบั ขา้ วหอมไชยาขน้ึ เกรดพรีเม่ียม

กศน.อำเภอไชยาได้ร่วมจัดกระบวนการเรียนรู้การจัดกิจกรรมเสริมประสบการณ์เรียนรู้ โครงการถอด
บทเรียนกิจกรรมการเรียนรู้ของโครงการจัดตั้งศูนย์การเรียนรู้อนุรักษ์ข้าวหอมไชยา ร่วมมหาวิทยาลัยราชภัฏ
สุราษฎรธานี โดยมีแนวคิดของการจัดการศึกษาให้กับกลุ่มเป้าหมายประชาชนทั่วไปที่ไม่อยู่ในระบบโรงเรียน
โดยมุ่งที่จะพัฒนาผู้เรียนให้มีคุณธรรม จริยธรรม สติปัญญา และคุณภาพชีวิตที่ดี มีศักยภาพในการประกอบ
อาชีพ และการเรียนรู้อย่างต่อเนื่อง และยังทำหน้าที่ให้บริการวิชาการกับชุมชน ท้องถิ่น ซึ่งศูนย์การศึกษานอก
ระบบและการศึกษาตามอัธยาศัยอำเภอไชยา ไดร้ ว่ มกันพฒั นาแหลงเรียนรใู้ นชุมชนกลุ่มอนรุ ักษ์พันธ์ข้าวหอมไช
ยา ให้เป็นแหล่งเรยี นร้ขู องชมุ ชนต่อไป

กศน.ตำบลโมถา่ ย ศูนย์การศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัยอำเภอไชยา จังหวัด สุราษฎร์
ธานี เป็นส่วนหนึ่งที่ได้เข้าร่วมโครงการขับเคลื่อนการศึกษาต่อเนื่อง จึงมีบทบาทสำคัญในการพัฒนาท้องถ่ิน
โดยเฉพาะ การพัฒนาด้านเศรษฐกิจ และผลิตภัณฑ์ท้องถิ่น เนื่องจากปัจจุบันการขับเคลื่อนเศรษฐกิจในระดับ
ชุมชนมี ความสำคัญต่อการพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมของประเทศเป็นอย่างมาก และในปัจจุบันบริบทชุมชนใน
พน้ื ที่ ตำบลโมถ่ายเปน็ สงั คมชนบทมีวถิ ีชีวิตทผ่ี กู พันกบั ธรรมชาติ มพี ืน้ ทเ่ี ปน็ แบบราบเชิงเขา ประชาชนส่วนใหญ่
จะ ประกอบอาชีพเกษตรกรรม ทำนา ทำสวนยางพารา ทำสวนปาลม์ นำ้ มนั โดยในพ้นื ท่ีตำบลโมถ่าย อำเภอ ไช
ยา จังหวัดสุราษฎร์ธานี มีจำนวนหมู่บ้านทั้งหมด 6 หมู่บ้าน มีจำนวนครัวเรือนทั้งหมด 1,308 ครัวเรือน มี
จำนวนประชากรทง้ั ส้นิ 4,326 คน มคี มนาคมทีส่ ะดวก และมีระบบสาธารณูปโภคท่ีสมบูรณ์

ขนมทองม้วน เป็นขนมที่เป็นที่รู้จักกันมาตั้งแต่สมัยโบราณ ตั้งแต่เกิดมาก็รู้จัก ขนมชนิดนี้แล้ว แต่
ปจั จุบนั ขนมฝงั่ ตะวันตกได้เข้ามามีบทบาทเขา้ มาตีตลาดในประเทศไทยเป็นจำนวนมาก เพราะมีความน่าสนใจ
มีรสชาติที่หลากหลาย มีบรรจุภัณฑ์ที่ดึงดูดสายตา ทำให้ความสนใจในการเลือกซื้อ รับประทานขนมพื้นบ้าน
ของไทยจึงลดจำนวนน้อยลง เด็กรนุ่ ใหมเ่ ลยเลอื กที่จะซ้ือและรับประทานขนมท่ีไม่ใช่ ขนมไทย แตข่ นมทองม้วน
และขนมดอกจอกยงั มีขายตามท้องตลาดอยหู่ ลากหลาย ในปัจจบุ ันลักษณะของ ขนมทองมว้ นและดอกจอกจะมี
สีน้ำตาลอ่อน มีเมล็ดงาดำโรยทั่วชิ้น เนื้อของขนมทองม้วนและขนมดอกจอก จะกรอบ ไม่หนาและไม่บาง
จนเกินไป มีกลิ่นหอมจากกะทิไม่มีกล่ินคาวไข่ มีรสหวานเค็มพอดีเมื่อรบั ประทาน แลว้ ชวนให้อยากรับประทาน
ชน้ิ ต่อไปเรอื่ ย ๆ

ในแต่ละพื้นที่ได้มีการพัฒนารสชาติขนมทองม้วนและขนมดอกจอกให้มีความหลากหลาย
รสชาติ เช่น รสข้าวหอมไชยา รสใบเตย รสทุเรียน รสโกโก้ รสกล้วยหอม และมีชื่อเรียกที่แตกต่างกันตาม
ลักษณะ ที่แตกต่างกัน ซึ่งในปัจจุบันขนมทองม้วนเปน็ สินค้าหนึ่งตำบลหนึง่ ผลิตภัณฑ์ของหลาย ๆ จังหวัด และ
หนึง่ ใน น้ันมีตำบลโมถ่าย อำเภอไชยา จงั หวดั สุราษฎรธ์ านขี องกล่มุ วิสาหกจิ ชุมชนอนุรกั ษ์พนั ธุ์ขา้ วหอมไชยา แต่
มี ราคาขายเม่ือเทยี บกับขนมขบเค้ียวท่ีวางขายตามร้านสะดวกซื้อแลว้ จะมีราคาถูกกว่า หากชุมชนได้รับความรู้
ที่ถูกต้องในการแปรรูปยกระดับผลิตภัณฑ์ให้มีรสชาติที่หลากหลาย การสร้างบรรจุภัณฑ์และการส่งเสริมทาง
การตลาดที่ตอบสนองต่อความต้องการของผู้บริโภคจะทำให้มีการเพิ่มคุณค่าและมีมูลค่าเพิ่มขึ้น โดยการเสริม
คุณค่าทางโภชนาการสารอาหารที่มีประโยชน์ พัฒนารสชาติโดยการนำผลไม้ที่มีอยู่ในชุมชนมาใช้ให้เกิด
ประโยชน์ พัฒนาบรรจภุ ัณฑ์ให้มีความทันสมยั ดงึ ดูดในการเลือกซื้อเพ่ือตอบโจทย์กลุม่ ลูกคา้ ทุกชว่ งวัย และเพิ่ม
ช่องทาง ในการจำหนา่ ยสินคา้ ให้เปน็ ท่ีรจู้ กั แพรห่ ลาย

4

3. วตั ถุประสงค์
1. เพอื่ จัดกิจกรรมการเรยี นรู้ข้าวหอมไชยาและพัฒนากจิ กรรมการเรียรนรู้ของการจดั ตัง้ ศูนย์การเรียนรู้

อนุรกั ษ์ขา้ วหอมไชยารว่ มกบั กล่มุ เปา้ หมายในชมุ ชน
2. เพอื่ อนรุ ักษ์พนั ธุข์ ้าวหอมไชยาไวค้ ูก่ บั ชุนชนใหค้ นร่นุ หลังไดร้ ู้จกั สืบไป
3. เพอ่ื ตอ่ สร้างผลติ ภัณฑข์ นมทองม้วนจากขา้ วหอมไชยาเพ่ือยกระดับขนมทองม้วนข้าวหอมไชยา ต ซง่ึ

เปน็ สนิ คา้ ผลติ ภณั ฑ์ของชมุ ชนใหม้ คี ณุ ค่าทางโภชนาการและเพ่มิ มลู ค่าให้กับสินค้า
4.เพ่ือเพิม่ ช่องทางการจดั จำหนา่ ยขนมทองม้วนและขนมดอกจอกข้าวหอมไชยา ตำบลโมถา่ ย อ าเภอ

ไชยา จังหวดั สรุ าษฎรธ์ านี ซึ่งเป็นสนิ ค้าผลติ ภณั ฑข์ องชุมชนใหเ้ ปน็ ท่รี ูจ้ กั แพร่หลาย

3. หลักการและแนวคดิ Model
ข้าวหอมไชยา
ข้าวหอมไชยาเปน็ พนั ธ์ุข้าวท้องถิ่นของจังหวดั สุราษฎร์ธานีมีชอ่ื เสยี งมานาน โครงการอนรุ ักษ์ พันธุกรรม

พืช อันเนื่องมาจากพระราชดำริสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารีจังหวัด สุราษฎร์ธานีได้
นำเสนอข้าวหอมไชยาเป็นหนึ่งในพันธุ์พืชอนุรักษ์ของจังหวัด เนื่องจากพันธุ์ข้าวหอมไชยา ในปัจจุบันมีความ
แปรปรวนสูงจนหาสายพันธุ์แท้ได้ลำบาก เนื่องจากที่ผ่านมาเกษตรกรไม่ได้ทำการ คัดเลือกและเก็บรักษาอย่าง
ต่อเนื่อง รวมทงั้ ชาวบา้ นในพ้ืนท่ีไม่ไดต้ ระหนักถึงคุณคา่ ของเกษตรกรในอาชีพ ทำนา จงึ เปน็ เหตุทำให้การปลูก
ขา้ วหอมไชยาลงน้อยลง

ข้าวหอมไชยาฯ เป็นขา้ วท่ีมเี อกลักษณ์เฉพาะตัว ลักษณะของเมล็ดข้าวป้อมส้นั และมคี วามเหนียว หอม
นมุ่ และอรอ่ ย ท่ีไมเ่ หมือนข้าวสายพนั ธุ์ชนดิ อืน่ ขัน้ ตอนการปลูก การเตรียมแปลง ระยะการเกบ็ เกย่ี ว ลว้ นเปน็
ปจั จัยทส่ี ง่ ผลต่อความเปน็ เอกลักษณใ์ นเรื่องความหอม ความน่ิม ความอรอ่ ยของข้าวหอม ไชยาฯ ดงั นี้

1. วิธกี ารปลกู ขา้ วหอมไชยาถา้ จะให้หอมอร่อย ตอ้ งปลูกดว้ ยการปักดำ
2. ระยะเวลาในการเกบ็ เกีย่ ว ใช้เวลา 6 เดือน ซึ่งการเก็บเก่ียวจะเข้าสู่ในช่วงฤดูนำ้ ทว่ ม จึงเปน็
เหตุทำใหเ้ กษตรกรมคี วามยากลำบากในการเก็บเกยี่ วมากกว่าการเพาะปลูกขา้ วทัว่ ไป
3. ช่วงเวลาในการเพาะปลูกที่เหมาะสม คือ เดือนสิงหาคม จึงจะได้ผลดี หากมีการปลูกในช่วง
เดอื นมกราคมถงึ กุมภาพันธ์ผลผลติ ออกมาไม่ดี ข้าวออกรวงแต่เมล็ดขา้ วฝ่อท้ังหมด
4. ลักษณะดินตอ้ งรว่ น และเปน็ นานำ้ ลกึ
ลักษณะเด่นข้าวหอมไชยาหากนำไปเปรียบเทียบกับข้าวหอมมะลิ ข้าวหอมไชยาจะมีความแข็ง กว่า
เนื่องจากข้าวหอมไชยามีอะมิโลสสูงถึง 20% ซึ่งข้าวหอมมะลิทั่วไปมีอะมิโลสเพียง 14% หากข้าว ชนิดใดมี
ค่าอะมิโลสต่ำข้าวจะนิ่ม ดังนั้นข้าวหอม ไชยาฯ จะมีความแข็งกว่าข้าวหอมมะลิ แต่สิ่งที่ทำให้ข้าว หอมไชยา
แตกต่างจากข้าวหอมมะลิคือ ความมันและรสชาติหวานนิดๆ ซึ่งไม่ใช่รสหวานแบบน้ำตาล ซึ่ง เป็นจุดเด่นของ
ข้าวหอมไชยาฯ ที่ทางเกษตรกรในพื้นที่จะยกประเด็นดังกล่าวให้คนข้างนอกได้รู้จักข้าว หอมไชยา และทำให้
เกษตรกรหันมาอนุรักษ์พันธุ์ข้าวพื้นเมืองของท้องถิ่น การประกันราคารับซื้อข้าวหอม ไชยาฯ จากเกษตรกร มี
การซื้อขายในราคาตันละ 20,000 บาท เพื่อนำมาแปรรูปเป็นผลิตภัณฑ์ต่างๆ แต่ไม่สามารถเป็นแรงจูงใจให้
เกษตรกรเปลี่ยนใจหันมาปลูก เนื่องจากสภาพพื้นที่มีน้ำหลาก และต้องเก็บเกี่ยวช่วงน้ำท่วม ข้าวหอมไชยาฯ
นำมาตากแดดกับพื้นไม่ได้ ต้องเสียเวลาทำราวสำหรับตากข้าว ซึ่งนับได้ ว่าเป็นความยากลำบากในการ
เพาะปลกู (เทคโนโลยีชาวบา้ น, 2562)

5

ปัจจุบันเกษตรกรในพื้นที่อำเภอไชยามีจำนวนไม่มากนักที่ปลูกข้าวหอมไชยาพันธุ์พื้นเมือง โดย
คงเหลือเกษตรกรเพียงกลุ่มเดยี วที่ยังปลูกข้าวหอมไชยาพันธ์ุพื้นเมือง คือ กลุ่มเกษตรกรอนุรักษ์พันธุ์ ข้าวหอม
ไชยา โดยมสี มาชกิ จำนวน 13 ราย (ศนู ย์เมล็ดพนั ธุ์ขา้ วสุราษฎรธ์ านี, 2562) โดยเกษตรกรกลุ่ม ดงั กล่าวยังคง
สภาพวิถีและวัฒนธรรมการปลูกข้าวหอมไชยาจากบรรพบุรุษ โดยเก็บเมล็ดพันธุ์ไว้ใช้เอง ปลูก และดูแลข้าว
ตามภูมิปัญญาที่สืบทอดกันมาช้านาน โดยการส่งเสริมและสนับสนุนจากหน่วยงาน ที่เกี่ยวข้อง โดยเฉพาะ
สำนกั งานเกษตรอำเภอไชยา จงั หวดั สุราษฎร์ธานี

บรบิ ทอำเภอไชยา จงั หวดั สุราษฎร์ธานี
กรรณิการ์ นาคอยู่ และกานต์ธิดา บุญมา (2553) ทำการศึกษาฐานเศรษฐกิจและทุนทาง วัฒนธรรม
อำเภอไชยา จังหวัดสุราษฎร์ธานพี บว่าพื้นทีโ่ ดยรวมของอำเภอไชยา เป็นที่ราบถึงร้อยละ 85 ของพื้นท่ีอำเภอ
ทั้งหมด จึงเหมาะแก่การทำนา ในอดีตที่ผ่านมามีเกษตรกรในหลายอำเภอทำนาเป็นอาชีพ หลัก ได้แก่ ตำบล
โมถ่ายบางส่วน ตำบลป่าเว ตำบลตลาดไชยา ตำบลเวียง ตำบลเลม็ด ตำบลทุ่ง และ ตำบลตะกรบบางส่วน มี
การทำนาทุกครัวเรือน พื้นที่ที่เหลือปลกู ปาล์มน้ำมัน ปลูกพืชอื่นๆ สร้างที่อยู่ อาศัย และเป็นพื้นท่ีวา่ งเปล่า แต่
เนื่องจากฝนไม่ตกตามฤดูกาลและมีการสร้างถนนกั้นทางน้ำจึงไม่มีน้ำ เพียงพอต่อการทำนา พื้นที่ส่วนที่เป็น
ภูเขาร้อยละ 10 ของพื้นท่ีอำเภอทั้งหมด ได้แก่ พื้นที่ตำบลปาก หมาก และตำบลโมถ่าย 50 ปีที่ผ่านมายังคง
เป็นป่าดงดิบ ต่อมาชาวบ้านได้ทำไร่เลื่อนลอย และขายให้ นายทุนบางส่วน ต่อมาได้มีส่วนราชการได้เข้ามา
แนะนำอาชีพให้กับชาวบ้าน พื้นที่ดังกล่าวจึงเปลี่ยนสภาพ เป็นสวนยางพาราและสวนปาล์มน้ำมันของนายทุน
หรือคนนอกพื้นที่ เนื่องจากชาวบ้านได้ขายที่ของตนเอง ไปจนหมด เจ้าของพื้นที่เดิมบางคนไม่มีสวนเป็นของ
ตัวเองจึงต้องรับจ้างนายทุน พื้นที่ที่เป็นน้ำคิดเป็น ร้อยละ 5 ของพื้นท่ีอำเภอทั้งหมด เป็นที่ราบชายฝั่ง ได้แก่
พื้นที่ตำบลเลม็ดบางส่วน ตำบลพุมเรียง และ ตำบลตะกรบ ชาวบ้านประกอบอาชีพประมง และทำสวนปาล์ม
นำ้ มันบา้ งบางสว่ น
ในส่วนของสภาพเศรษฐกิจ การประกอบอาชีพที่ก่อให้เกิดรายได้อย่างยั่งยืนแก่ประชาชนใน อำเภอ
ไชยาตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน ได้แก่ อาชีพทำนา อาชีพทำไข่เค็ม อาชีพทอผ้าไหม อาชีพทำสวน ยางพารา
อาชีพทำสวนปาล์มน้ำมัน อาชีพเลี้ยงสัตว์ และอาชีพประมง ปัจจุบันชาวไชยาส่งลูกไปเรียน หนังสือ เป็น
ค่านยิ มใหม่ที่ไม่ต้องการใหล้ ูกหลานลำบากเหมือนตัวเอง ซึ่งเม่อื เรียนจบแล้วไม่ได้กลับไปทำ นาท่ีพื้นที่เดิม แต่
ไปประกอบอาชีพที่อื่นหรือกลับไปรับราชการแทน ทำให้ผู้ที่อยู่บ้านคือ พ่อ แม่ ซึ่งมีอายุ มากทำนาทำสวนไม่
ไหวจึงต้องเฝ้าบ้านเลี้ยงหลานหรืออยู่บา้ นเฉยๆ ตลอดจนพื้นท่ีทำกินที่มีอยูไ่ ด้ขาย ให้กับนายทุนบางส่วน หรือ
ให้เช่า หรือปล่อยให้รกร้าง เพราะมีน้ำไม่เพียงพอ ซึ่งเป็นเหตุทำให้เสีย ผลประโยชน์ไม่ก่อให้เกิดรายได้และ
นบั ว่าเปน็ ผลกระทบท่สี ่งผลตอ่ เศรษฐกิจของอำเภอ

จุดเดน่ ของผลติ ภัณฑ์
ข้าวหอมไชยา บ้านกลาง ตำบลโมถ่าย จึงเล่าขานกันว่าเวลาข้าว “ ออกรวงหอมไปทั่วทุ่ง เวลาหุงจะ

หอมไปทั่วบ้าน” ปัจจุบันพันธุ์ข้าวหอมไชยามีพื้นที่ปลูกน้อยลง เพื่อมิให้สูญพันธุ์ไปจากไชยาเนื่องจากเป็นข้าว
พืน้ เมืองที่มคี วามหลากหลายทางประวัติศาสตร์ ประเพณีและวฒั นธรรม ตลอดจนเอกลักษณเ์ ปน็ ของตนเองกลุ่ม
วิสาหกจิ ชุมชนอนรุ กั ษ์พนั ธุข์ า้ วหอมไชยาจงึ ไดอ้ นรุ กั ษแ์ ละสืบทอดขา้ วหอมไชยาเพ่ือเป็นมรดกของชาตสิ บื ไป

เม่ือนำแปง้ จากขา้ วหอมไชยามาต่อยอด เปน็ การสร้างรายได้และมูลค่าให้กบั การทำขนมทองม้วน ซ่ึงใช้
ข้าวหอมไชยาเป็นส่วนประกอบที่เป็นจุดขายทำให้เป็นการสร้างมูลค่าเพิ่มให้กับขนมและเป็นการดึงความ
นา่ สนใจของสอนคา้ มาอยใุ่ สนตัวขนม

6

4. กระบวนการผลิตงานหรอื ข้นั ตอนการดำเนนิ งาน

4.1 โครงการขับเคลอ่ื นศนู ยอ์ นุรักษพ์ นั ธข์ า้ วหอมไชยา

4.1.1ขน้ั วางแผน(Plan)

1. การศึกษาสภาพปัจจุบันของโครงการขับเคลื่อนศูนย์อนุรักษ์พันธ์ข้าวหอมไชยา กิจกรรม
การทำขนมทองมว้ นจากข้าวหอมไชยา

2. วเิ คราะห์บรบิ ท การขบั เคล่ือนศนู ย์อนุรักษพ์ นั ธ์ขา้ วหอมไชยา
3. วางแผนการดำเนินงาน กำหนดวัตถุประสงค์ของโครงการ การอบรมเชิงปฏิบัติการการทำ
ขนม ทองม้วนขา้ วหอมไชยาเพ่ือไดเ้ ขียนแผนกจิ กรรมและดำเนนิ การจัดกจิ กรรม
4. ลงพนื้ ทพี่ ูดคุยสอบถามข้อมูลกบั ผู้นำชุมชน นายก อบต.โมถา่ ย ผใู้ หญ่บา้ นทั้ง 6 หมูบ่ า้ น
5. ลงพื้นที่สำรวจปัญหาและบริบทของพื้นที่ร่วมกันกับประชาชนในตำบลโมถ่ายและกลุ่ม
วสิ าหกจิ ชมุ ชนอนุรกั ษ์พันธขุ์ ้าวหอมไชยา
4. ร่วมกันวางแผนขั้นตอนการดำเนินงานในการจัดกิจกรรมอบรมเชิงปฏิบัติการการทำขนม
ทองม้วนข้าวหอมไชยาตัวแทนชาวบ้านในพื้นที่ตำบลโมถ่ายและสมาชิกกลุ่มวิสาหกิจชุมชนอนุรักษ์พันธุ์ข้าว
หอมไชยา
5. กศน. ตำบลโมถ่ายติดต่อประสานงานกับผู้นำชุมชนและชาวบ้านในพื้นที่ เพื่อ ประชุม
ชี้แจง ประชาสัมพันธก์ ิจกรรมอบรมเชงิ ปฏบิ ัติการการทำขนมทองม้วนขา้ วหอมไชยา
6. กศน. ตำบลโมถา่ ย จัดเตรยี มสอื่ และเอกสาร คิดรูปแบบกจิ กรรม
7. กศน. ตำบลโมถ่ายตดิ ต่อประสานงานวิทยากร จัดเตรยี มสถานท่ีและผู้ที่เกี่ยวข้อง เพ่ือจัด
อบรมเชิงปฏิบตั ิการการทำขนมทองมว้ น

4.1.2 ขั้นดำเนนิ การ (Do)

1). ประชุมชแ้ี จงรายละเอียดโครงการขับเคลอ่ื นศูนยอ์ นรุ ักษ์พันธ์ขา้ วหอมไชยาผ้ทู ่เี กย่ี วขอ้ ง
โดยเนน้ กจิ กรรมภายใตห้ ลกั การดำเนนิ และแนวทางการดำเนินงานของ โครงการขับเคลอ่ื นศนู ยอ์ นรุ กั ษพ์ ันธ์ข้าว
หอมไชยา

2). ประสานงานภูมิปญั ญาท้องถ่ิน เตรียมสถานท่ีอปุ กรณ์
3). ดำเนนิ การตามแผนปฏิบัติงาน

7

งานการศึกษาข้ันพนื้ ฐาน

ส่งเสรมิ การจัดกจิ กรรมการเรียนรู้ที่หลากหลายเพื่อปลูกฝังคา่ นยิ มและการปฏิบัติตน
ตามแนว ปรชั ญาเศรษฐกิจพอเพยี งใหก้ บั นักศึกษา

1) กิจกรรมพัฒนาคุณภาพชีวติ (กพช.) กจิ กรรมสร้างจิตสำนกึ สาธารณะและการมี
ส่วนร่วม ในการพัฒนาศูนย์การเรียน

2) บรู ณาการรายวิชาให้สอดคลอ้ งกับหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพยี ง
และเกษตรทฤษฎใี หม่

3) สง่ เสริมการเรยี นรใู้ หก้ บั นักศึกษา ได้แก่ การทำบญั ชีครัวเรือน การ
ปลกู ผกั สวนครวั การปลูกมะนาวในบ่อซเี มนต์ การปลกู ชะอมในบ่อซเี มนต์ การแปรรปู สมนุ ไพร
การแปรรปู ผลติ ภัณฑจ์ ากตน้ กก การทำปุย๋ หมัก การทำน้ำหมกั ชวี ภาพโดยเน้นการลงมือปฏบิ ตั ิ
จริง

4) จดั กิจกรรมพฒั นาคุณภาพผเู้ รียน เพื่อสง่ เสรมิ การเรียนรู้ดา้ น
ปรชั ญาของเศรษกจิ พอเพยี ง

งานการศกึ ษาตอ่ เนอ่ื ง

กศน.ตำบลโมถ่าย ศูนย์การศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัยอำเภอไชยา ได้จัด
กิจกรรมงาน การศึกษาต่อเนื่อง โครงการขับเคลื่อนศูนย์อนุรักษ์พันธ์ข้าวหอมไชยา กิจกรรมการทำขนม
ทองมว้ นจากขา้ วหอมไชยา โดยมีขน้ั นตอนดงั นี้

1. กศน. ตำบลโมถ่าย ลงพื้นที่พูดคุยสอบถามข้อมูลกับผู้นำชุมชน นายก อบต.โม
ถ่าย ผู้ใหญ่บ้านทั้ง 6 หมู่บ้าน เพื่อ สำรวจปัญหาและบริบทของพื้นที่ร่วมกันกับประชาชนใน
ตำบลโมถ่ายและกลมุ่ วิสาหกิจชุมชนอนรุ ักษพ์ ันธ์ุข้าวหอมไชยา
2. กศน. ตำบลโมถ่าย นำวัตถุประสงค์ในการดำเนินกิจกรรมมาเขียนเป็นโครงการเพื่อ เสนอ
โครงการเพื่อพิจารณาอนมุ ตั ิการจัดโครงการ
3. กศน. ตำบลโมถา่ ย นดั ประชมุ รว่ มกันที่กลุ่มวิสาหกิจอนุรักษ์พันธ์ข้าวหอมไชยา จัดเตรียม
เอกสาร สื่อ ข้อมูล และวิทยากรในการให้ความรู้ในการอบรมเชิงปฏิบัติการการทำขนม
ทองมว้ นข้าว หอมไชยา
4. กศน. ตำบลโมถ่าย และ สมาชกิ กลมุ่ วสิ าหกจิ อนุรกั ษ์พันธ์ข้าวหอมไชยา ร่วมกัน จัดเตรียม
สถานที่ในการจดั อบรมเชงิ ปฏิบัติการการทำขนมทองมว้ นขา้ วหอมไชยา
5. กศน. ตำบลโมถ่าย จัดโครงการการศึกษาต่อเนื่องการทำขนมทองม้วนจากข้าวหอมไชยา
ในวันท่ี27 -28 มิถนุ ายน 2565 ตลอดจนผทู้ สี่ นใจเขา้ รว่ มอบรม
6. วิทยากรให้ความรู้เกี่ยวกับการทำขนมทองม้วนข้าวหอมไชยา เพิ่มเติมรสชาติให้มีความ
หลากหลายไปจากของเดมิ และบรรจภุ ณั ฑ์ให้มีความทันสมยั น่าสนใจในการเลือกซ้ือสนิ ค้า และ
ใหล้ งมือทำขนม ทองม้วนขา้ วหอมไชยา แกผ่ ้เู ขา้ ร่วมอบรม
7. วิทยากรให้ความรู้เกี่ยวกับการเพิ่มช่องทางการจัดจำหน่ายสินค้า ทั้งตลาดออฟไลน์และ
ออนไลน์แก่ผู้เขา้ รว่ มอบรม เพอ่ื เปน็ การกระตุ้นและเพิ่มยอกขายสนิ คา้

8

8. กศน. ตำบลโมถ่าย และผู้ที่เข้าร่วมอบรมสรุปความรู้ร่วมกันที่ได้จากการอบรมเชิง
ปฏบิ ตั กิ ารการทำขนมทองม้วนข้าวหอมไชยา
9. กศน. ตำบลโมถา่ ย นำผลทีไ่ ดจ้ ากการจดั กิจกรรมอบรมเชงิ ปฏิบัติการการทำขนม ทองม้วน
ขา้ วหอมไชยา มาสรุปผลของโครงการ
10. กศน. ตำบลโมถ่าย ร่วมกับผู้นำชุมชนติดตามประสานงานกับผู้ที่เข้าร่วมอบรมเชิง
ปฏิบัติการการทำขนมทองม้วนข้าวหอมไชยา ว่ามีการพัฒนาต่อยอดองค์ความรู้ที่ได้รับจาก
การอบรม

งานการศึกษาตามอัธยาศัย

ศูนย์การศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัยอำเภอไชยา ได้จัดกิจกรรม
ส่งเสริมการ อ่านเพื่อส่งเสริมการเรียนรู้ตลอดชีวิต ให้กับประชาชนตามความต้องการและโอกาส และสร้าง
โอกาสในการ เรียนรู้โดยมีแหล่งเรียนรู้ท่ีหลากหลาย เช่น ศูนย์เรียนรู้ปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพยี งและเกษตร
ทฤษฎีใหม่ ประจำตำบล แหล่งเรียนรใู้ นชมุ ชน บา้ นหนงั สือชุมชน

3.1.3 ขั้นประเมนิ กิจกรรม (Check)

1. นเิ ทศ กำกบั ตดิ ตาม และประเมนิ ผล
2. จัดทำทะเบียนแหลง่ เรียนรู้ เผยแพร่สู่สาธารณชน
3. ประเมนิ ผลการการดำเนนิ กิจกรรมตามแหลง่ เรยี นรู้

3.1.4 ขน้ั ปรบั ปรงุ และพัฒนา (ACT)

1. แลกเปลย่ี นเรียนรู้ เพ่อื เป็นแนวทางพจิ ารณาในการปรับปรงุ กิจกรรมเพ่ือเกิด
ประสิทธิภาพ ต่อผูเ้ รยี นอย่างสงู สุด

2. มกี ารจดั กจิ กรรมสง่ เสรมิ และพัฒนาศูนย์การเรียนรปู้ รัชญาของ
เศรษฐกิจพอเพียงและเกษตร ทฤษฎใี หม่ประจำตำบลหว้านใหญ่ อยา่ งต่อเนื่อง

5. ผลการดำเนนิ งาน/ผลสมั ฤทธิ์/ประโยชนท์ ่ไี ด้รบั (วธิ ปี ฏบิ ัตทิ ี่เปน็ เลศิ )

5. ผลการดำเนนิ งาน
5.1 ผลทเ่ี กิดกับผเู้ รยี น
5.1.1 ผเู้ รยี นเข้าร่วมกจิ กรรม จำนวน 15 คน
5.1.1 ผ้เู รยี นเกิดพฤตกิ รรมท่จี ะพฒั นากระบวนการทำขนมทองมว้ นจากขา้ วหอมไชยา
5.1.2 ผู้เรียนได้มีการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ประสบการณ์การทำขนมทองม้วนจากข้าวหอมไชยาด้วย

กันเองกบั วิทยากรทม่ี าจากภูมปิ ัญญาชาวบา้ น
5.1.๓ ผเู้ รยี นไดร้ บั การสนบั สนนุ พฒั นาด้านการศกึ ษาพัฒนาอาชพี อย่างตอ่ เน่อื ง
5.1.๔ ผู้เรียนได้แสดงออกถึงศักยภาพ สามารถลงมือปฏิบัติ และนำความรู้ที่ได้รับไปใช้ใน

ชีวิตประจำวันเพอ่ื สรา้ งรายไดเ้ สริมภายในครอบครัว

9

5.1.๕ ผู้เรียนได้ตระหนัก และเห็นความสำคัญในคุณค่า คุณประโยชน์จากการฝึกอบรม หลักสูตร
การจัดดอกไม้ และสามารถนำความรู้ที่ได้ไปพัฒนาตนเอง ครอบครัวและชุมชน ส่งผลต่อ ความเชื่อมั่น ศรัทธา
และนำไปปฏบิ ัติพฒั นาตนเองจนเป็นนิสัย

5.2 ผลทเ่ี กิดกบั ครู
5.2.1 ครูตระหนกั และเหน็ ความสำคญั ของการพัฒนากลุ่มอาชีพการทำขนมทองม้วนจากขา้ วหอม

ไชยา
5.2.2 ครสู ่งเสริม สนับสนนุ การพัฒนาตอ่ ยอดกลมุ่ อาชพี การทำขนมทองมว้ นจากข้าวหอมไชยา
5.2.3 ครูมีส่วนร่วมกบั ภาคีเครือข่ายจัดกิจกรรมการพัฒนากลุ่มอาชีพการทำขนมทองม้วนจากข้าว

หอมไชยา

5.3 ผลทเ่ี กิดข้ึนกับผ้บู ริหาร
5.3.๑ ผู้บริหารตระหนัก เห็นความสำคัญของการพัฒนากลุ่มอาชีพการทำขนมทองม้วนจากข้าว

หอมไชยา
5.3.๒ ผู้บริหารได้เห็นและเรียนรู้กิจกรรมอาชีพที่มีอยู่ในชุมชน นำไปสู่พลังภาคประชาชนพัฒนา

ตนเอง พัฒนาชุมชน จากการเรียนรู้ซึ่งกันและกันดว้ ยกจิ กรรมจากหลักสูตรการทำขนมทองม้วนจากขา้ วหอมไช
ยาเปน็ ตวั เชื่อมโยง

5.3.๓ ผู้บริหารมีส่วนร่วมกับภาคีเครือข่ายจัดกิจกรรม เช่น องค์การบริหารส่วนตำบลโมถ่าย,
โรงพยาบาลสง่ เสรมิ สุขภาพตำบลโมถ่าย เพ่อื สร้างสังคมแห่งการเรียนรู้ และความเข้มแขง็ ใหก้ บั ชมุ ชน

5.4 ผลท่เี กดิ ขึ้นกบั ประชาชน / สถานศึกษา
5.4.๑ ประชาชนตระหนัก เห็นความสำคัญของการพัฒนากลุ่มอาชีพการทำขนมทองม้วนจากข้าว

หอมไชยา
5.4.๒ ประชาชนไดเ้ ห็นและเรยี นรู้กจิ กรรมอาชพี ที่มีอยู่ในชมุ ชน นำไปสู่พลังภาคประชาชนพัฒนา

ตนเอง พัฒนาชุมชน จากการเรียนรูซ้ ึ่งกันและกันด้วยกจิ กรรมจากหลักสูตรการทำขนมทองม้วนจากข้าวหอมไช
ยาเป็นตัวเชอ่ื มโยง

5.4.๓ มีส่วนร่วมกับภาคีเครือข่ายจัดกิจกรรม เช่น องค์การบริหารส่วนตำบลโมถ่าย, โรงพยาบาล
ส่งเสริมสขุ ภาพตำบลโมถา่ ย เพือ่ สรา้ งสงั คมแห่งการเรยี นรู้ และความเขม้ แข็งใหก้ ับชมุ ชน

5.5 ผลทีเ่ กิดขึ้นกบั ชุมชน
5.5.๑ ชุมชนมีแหล่งเรียนรู้ มีภูมิปัญญาท้องถิ่นในการถ่ายทอดความรู้ ที่สอดคล้องกับความ

ตอ้ งการของประชาชนในทอ้ งถน่ิ
5.5.2 ชมุ ชนมีสนิ คา้ เปน็ ผลติ ภัณฑข์ องชุมขน ประชาชนมอี าชีพเสริม มีช่องทางการจำหน่ายสินค้า

สรา้ งรายได้สชู่ ุมชน

6. ปัจจยั ความสำเรจ็

10

นักศึกษาและประชาชนในพนื้ ที่อำเภอหว้านใหญม่ ีความรู้ ความเขา้ ใจในหลักปรัชญาของเศรษฐกจิ
พอเพยี ง มีจติ สำนึกในการทำคณุ ประโยชน์ ซื่อสัตยส์ ุจรติ ขยนั อดทน แบ่งปัน มคี วามเพียร มีสตปิ ัญญา สามคั คี
ทำงานร่วมกัน และสามารถดำรงชวี ติ อย่างมคี วามสมดลุ และยงั่ ยนื

➢ความรู้ นกั ศึกษาและประชาชนในพนื้ ท่ีอำเภอหวา้ นใหญ่มีความรแู้ ละมีทักษะการลงมือปฏิบตั ิจรงิ
➢คุณธรรม ซอ่ื สตั ยส์ จุ ริต ขยัน อดทน แบ่งปนั มีความเพยี ร มีสติปญั ญา
➢พอประมาณ การดำเนินชวี ติ ดว้ ยความพอเพียง ใชท้ รัพยากรธรรมชาตทิ ี่มีให้เกิดประโยชน์
➢มีภมู คิ ุ้มกัน ตดิ ตามข่าวสาร การเปลี่ยนแปลงใหท้ นั ต่อเหตกุ ารณป์ ัจจุบนั
➢มีเหตุผล มคี วามรู้ ความเขา้ ใจ สามารถนำองคค์ วามรู้มาปฏบิ ตั ไิ ด้จริงในการดำเนินชีวิตประจำวัน
➢วัตถุ เป็นการประกอบอาชีพเพ่ือเพ่ิมรายได้ ตระหนักถงึ คุณค่าของเงนิ ลดรายจ่ายเพ่ิมรายไดด้ ้วย
ภูมปิ ญั ญาท้องถน่ิ
➢สงั คม นำความรู้เผยแพร่สู่ครอบครัว สงั คม ชุมชน ประเทศชาติ เพือ่ ส่งเสริมการสร้างรายได้
➢สง่ิ แวดล้อม เหน็ คุณคา่ รกั ษาความสมดลุ ของธรรมชาติ ดูแล และอนรุ ักษท์ รัพยากรธรรมชาติ
➢วัฒนธรรม ส่งเสริม สนบั สนุน วิถีชวี ิตคนไทย สบื สานตอ่ ยอดขนมท่ีมอี ยู่แลว้ ให้เปน็ ท่ีรจู้ ดั และ เพ่ือ
ส่งเสรมิ การสรา้ ง รายได้

7. บทเรยี นที่ได้รับ
๗.๑ เป็นประโยชน์ต่อครูผู้สอน สถานศึกษา ศูนย์ฝึกอาชีพชุมชนตำบลโมถ่ายในการพัฒนาการจัด

กจิ กรรม
๗.๒ ผู้เข้าร่วมโครงการสามารถเผยแพร่ ส่งเสริม สาธิตขั้นตอนการดำเนินงาน สามารถแลกเปลี่ยน

เรียนรู้การปฏิบัติงาน และช่วยชุมชนหรือหมู่บ้านที่ต้องการให้มีการจัดสถานที่ในการจัดกิจกรรมต่างๆ ให้มี
ความสวยงามเหมาะแก่การทำกจิ กรรม

7.3 นกั ศกึ ษา กศน.ตำบลหว้านใหญ่ มีความร่วมมือสามัคคกี นั ในการพัฒนาศนู ย์เรียนรอู้ ย่าง ตอ่ เน่ือง
7.4 ความร่วมมอื จากเครือข่าย อาสาสมัคร กศน.ตำบล ทดี่ ูแลศูนยก์ ารเรียนในแตล่ ะตำบล
7.5 การพัฒนาพื้นที่ด้วยวิธีเกษตรธรรมชาติในการปรับพื้นที่ดินให้เหมาะสมในการปลูกพืชโดย
การบูรณาการกบั การจัดการเรยี นการสอน

11

8. การเผยแพร่ /รางวัลทไี่ ดร้ บั
การทำขนมทองม้วนจากข้าวหอมไชยา บ้านกลาง ตำบลโมถ่าย กศน.ตำบลโมถ่าย ได้จัดจำหน่ายทาง

เพจ

12

รูปภาพประกอบการดำเนินงาน
1.ประชุมวางแผนดำเนนิ งาน

13

2.จัดกิจกรรมสง่ เสรมิ ความรู้การทำนาให้กบั นกั ศกึ ษาและประชาชน

14

2.จัดกิจกรรมสง่ เสริมความรขู้ ัน้ พ้ืนฐานให้กับนกั ศกึ ษา กศน.อำเภอไชยา

15

16

3.จดั การศกึ ษาตอ่ เนื่องโครงการ การทำขนมทองม้วนจากขา้ วหอมไชยา
3.1 สง่ เสริมอาชีพให้คนในทกุ ตำบล การทำขนมทองมว้ นจากข้าวหอมไชยา

17

18

3.2 เปน็ วทิ ยากรใหค้ วามรู้ การทำขนมทองมว้ นจากขา้ วหอมไชยา

19

3.3 การตลาดและการจดั จำหนา่ ย

20

ภาคผนวก

21

22

23

แบบรายงานผลการดำเนินงานโครงการตามแผนปฏิบัติการ
ประจำปงี บประมาณ พ.ศ. 2565

 งบประมาณแผ่นดิน  เงินรายไดม้ หาวทิ ยาลยั

หนว่ ยงาน โครงการจดั ต้งั กองบริการวชิ าการพัฒนาทอ้ งถ่ิน

ช่อื โครงการ โครงการพัฒนากิจกรรมการเรียนรู้ของศูนยอ์ นรุ กั ษ์ขา้ วหอมไชยาโดยรว่ มกบั ศนู ย์

การศึกษานอกระบบฯ อ.ไชยา จ.สรุ าษฎรธ์ านี รหัสโครงการ 0433653
ช่อื กจิ กรรม อบรมเชิงปฏิบตั ิการหลกั สตู รกิจกรรมการเรียนร้ขู องศูนยข์ ้าวหอมไชยา หมู่ท่ี 2

ต. โมถา่ ย อ. ไชยา จ.สุราษฎรธ์ านี รหสั โครงการ 401307

สถานะโครงการ  ยังไม่ส้นิ สดุ โครงการ  สิน้ สุดโครงการแลว้

สว่ นที่ 1
บทนำ

1. ชื่อโครงการ การพัฒนาหลักสูตรกจิ กรรมการเรยี นรู้ของศูนย์อนรุ ักษข์ า้ วหอมไชยา โดยรว่ มกบั
ศูนย์การศึกษานอกระบบฯ รหัส 0433653

2. ความสอดคลอ้ งของโครงการ
2.1 ความสอดคลอ้ งกับยุทธศาสตร์ของมหาวทิ ยาลัยและคณะ

ยุทธศาสตรม์ หาวทิ ยาลัย ยุทธศาสตร์ของคณะ
 1. การผลิตบัณฑิตครูสมรรถนะเปน็ เลิศสู่การเปน็
 1. การพัฒนาท้องถิ่น
พลเมอื งไทยและพลเมอื งโลกทด่ี ี
2. การผลิตและพัฒนาครู
 3. การยกระดับคุณภาพการศึกษา  2. การวิจัยและสร้างนวตั กรรมเพ่ือตอบโจทยท์ ้า
 4. การพฒั นาระบบบริหารจดั การ ทายของวิชาชพี ครูและเพิม่ ขีดความสามารถของ
การแข่งขัน

 3. การพัฒนาสมรรถนะบคุ ลากรส่มู าตรฐาน
ความเปน็ เลศิ ในวิชาชพี และการยกระดบั คณุ ภาพ
การศึกษา

 4. การบริการทางวิชาการเพ่ือเสริมสรา้ งความ

เขม้ แข็งของวิชาชพี การศึกษาสู่การพฒั นาท่ีย่ังยืน

 5. การทำนบุ ำรงุ ศิลปวฒั นธรรม ประเพณี ภูมิ

ปญั ญาท้องถ่นิ เพื่อสำนกึ คุณคา่ และจติ สำนกึ รักษ์
ท้องถ่ิน

 6. การพัฒนาระบบบรหิ ารจัดการองค์กรเลศิ
สัมฤทธิ์

1. ความสอดคลอ้ งกบั องค์ประกอบการประกนั คณุ ภาพการศึกษา
1.1 ระดบั หลักสูตร

องคป์ ระกอบ ตัวบง่ ชี้

5. หลกั สูตร การเรยี นการสอน การประเมินผเู้ รยี น 5.2 การวางระบบผู้สอนและกระบวนการจัดการ
เรียนการสอน

3.2 ระดับคณะ ตัวบ่งช้ี
องคป์ ระกอบ 3.1 การบรกิ ารวิชาการแก่สังคม

3.การบริการวชิ าการ

2. การบูรณาการโครงการ
( / ) การจัดการเรียนการสอนรายวิชา การพัฒนาหลกั สตู รสงั คมศึกษาและรายวิชาท้องถน่ิ ศึกษา
( ) การวจิ ยั (ระบโุ ครงการวิจยั ) ..................................................................................................................
( ) การทำนุบำรงุ ศลิ ปวฒั นธรรม ................................................................................................................
( ) อ่นื ๆ ..................................................................................................................................................

3. การตอบโจทย์ตวั ช้ีวัดแผนยทุ ธศาสตร์มหาวทิ ยาลัย
3. การตอบโจทย์ตัวชีว้ ดั แผนยทุ ธศาสตร์มหาวทิ ยาลยั

ตัวช้ีวัดที่ 01 เป็นสถาบนั ท่ีมีความโดดเด่นในการบูรณาการศาสตร์สู่การสร้างนวัตกรรมเพ่ือพัฒนา
ชุมชนทอ้ งถ่ินอยา่ งยงั่ ยืน

ค่าเป้าหมาย (ระดบั มหาวทิ ยาลัย) รอ้ ยละ 85

ผลการดำเนนิ การ
โครงการอบรมหลักสูตรกจิ กรรมการเรยี นรู้ภมู ปิ ัญญาข้าวหอมไชยา อ ไชยา จ สุราษฎรธ์ านี ร่วมกับ
ศนู ยก์ ารศกึ ษานอกระบบโรงเรยี นเรยี นฯ อ ไชยา ซงึ่ ไดบ้ ูรณาการกับหลกั สูตร กศน. ระหวา่ งวนั ที่ 12,19และ
26 มีนาคม 2565 ผา่ นการเรียนรู้ 6 กจิ กรรม ได้แก่ 1) กจิ กรรมการคดั เลอื กเมลด็ พนั ธขุ์ ้าวหอมไชยา 2)
กิจกรรมการหวา่ น ตกกล้าและการเตรียมดินเพาะเมล็ดพันธุ์ขา้ วหอมไชยา 3) กิจกรรมปักดำ 4) กิจกรรมทำ
ปยุ๋ อนิ ทรีย์ ชวี ภาพ 5 )กิจกรรมการเก็บเกีย่ วขา้ วหอมไชยาและการดแู ลรักษา 6) การแปรรปู ผลิตภณั ฑข์ า้ ว
หอมไชยา และการตลาด ผลของการอบรมคร้ังน้ที ำให้เกิดกลุม่ เยาวชนรนุ่ ใหม่ลูกหลาน อ ไชยา มีความ

ตระหนักและเหน็ ความสำคัญของขา้ วหอมไชยาที่เป็นข้าวเฉพาะทอ้ งถน่ิ ทม่ี อี ยใู่ น อ ไชยา จึงมกี าร จดั ตั้งกลุ่ม
“กศน. รักษ์ข้าวหอมไชยา” ทำงานขบั เคลื่อนการอนรุ กั ษ์ขา้ วหอมไชยา และสนบั สนนุ ส่งเสริมใหข้ ้าวหอมไชยา
เปน็ ท่ีรจู้ ักผา่ นชอ่ งทางส่อื ออนไลน์ในมกี ารขบั เคลือ่ นบรู ณาการโครงการกจิ กรรมการเรยี นร้ทู ส่ี นบั สนุนการ
เรยี นรแู้ ละพัฒนาทกั ษะอาชีพใหก้ ับนักศกึ ษา

6. การตอบสนองผลลัพธ์ OKR ประจำปี 2565
O1 เปน็ สถาบันท่ีมคี วามโดดเดน่ ในการบรู ณาการศาสตร์สู่การสร้างนวตั กรรมเพอื่ พัฒนาชุมชนท้องถ่ิน

อย่างยัง่ ยืน
KR KR1.ร้อยละ 85 โครงการบริการวชิ าการที่ตอบสนอง Area based
ผลการดำเนนิ การ พัฒนาหลักสตู รกจิ กรรมการเรียนร้ขู องศูนย์การเรียนรขู้ ้าวหอมไชยา
ผลลพั ธ์ โครงการอบรมหลักสูตรกิจกรรมการเรียนร้ภู ูมปิ ญั ญาขา้ วหอมไชยา อ ไชยา จ สรุ าษฎร์ธานี

รว่ มกบั ศนู ยก์ ารศกึ ษานอกระบบโรงเรยี นเรียนฯ อ ไชยา ซงึ่ ได้บรู ณาการกับหลกั สตู ร กศน. ระหว่างวนั ที่
12,19และ 26 มีนาคม 2565 ผา่ นการเรียนรู้ 6 กจิ กรรม ได้แก่ 1) กิจกรรมการคดั เลอื กเมล็ดพันธข์ุ า้ วหอมไช
ยา 2) กจิ กรรมการหว่าน ตกกล้าและการเตรียมดินเพาะเมล็ดพนั ธ์ขุ า้ วหอมไชยา 3) กิจกรรมปกั ดำ 4)
กิจกรรมทำปยุ๋ อนิ ทรยี ์ ชวี ภาพ 5 )กจิ กรรมการเก็บเก่ียวขา้ วหอมไชยาและการดูแลรกั ษา 6) การแปรรปู
ผลติ ภัณฑ์ข้าวหอมไชยา และการตลาด ผลของการอบรมครัง้ น้ีทำให้เกดิ กลุ่มเยาวชนรุน่ ใหม่ลูกหลาน อ ไชยา
มคี วามตระหนักและเหน็ ความสำคญั ของข้าวหอมไชยาที่เป็นขา้ วเฉพาะทอ้ งถ่นิ ท่ีมีอยู่ใน อ ไชยา จึงมีการ
จัดตงั้ กลุ่ม “กศน. รักษข์ า้ วหอมไชยา” ทำงานขบั เคลอื่ นการอนรุ กั ษข์ ้าวหอมไชยา และสนับสนนุ ส่งเสริมให้
ข้าวหอมไชยาเปน็ ท่รี ู้จกั ผา่ นช่องทางสอื่ ออนไลน์ในมกี ารขับเคลือ่ นบูรณาการโครงการกิจกรรมการเรียนรูท้ ่ี
สนบั สนนุ การเรยี นรูแ้ ละพฒั นาทักษะอาชพี ให้กับนักศึกษา

7. ผู้รับผดิ ชอบโครงการ ดร. ทวชั บญุ แสง
8. สถานทีจ่ ัดโครงการ ศนู ยก์ ารเรียนรู้ข้าวหอมไชยา หมู่ท่ี 2 ต.โมถา่ ย อ.ไชยา จ.สรุ าษฎร์ธานี

สว่ นที่ 2
ผลการวิเคราะหแ์ ละประเมนิ โครงการ

1. ผลการดำเนนิ งานตามตวั ช้ีวดั ความสำเรจ็ ของโครงการ

ประเภท เป้าหมาย ผลการดำเนินงาน สภาพความสำเรจ็ เหตุผล
ตวั ชีว้ ัด (กรณี
บรรลุ ไมบ่ รรลุ ไม่บรรลุ)
/
เชิงคณุ ภาพ อบรมหลกั สตู รกิจกรรม 6 บรรลุท้ัง 6 กิจกรรม
/
กิจกรรม /
/
เชิงปริมาณ 30 31

เชิงเวลา 3 ครั้ง ครบ 3 คร้ัง

เชิงตน้ ทนุ 38,236 เปน็ ไปตามงบประมาณท่ี

กำหนด

** หมายเหตุ งบประมาณคงเหลอื 0 บาท (ระบเุ มือ่ เสรจ็ สิ้นโครงการ)

2. ผลการบรหิ ารงบประมาณ

หมวดเงิน ได้รบั จัดสรร เบิกจ่าย คงเหลือ
21,600 0
- คา่ ตอบแทน 21,600 15,636 0
1,000 0
- ค่าใชส้ อย 15,636 0 0
0 0
- คา่ วัสดุ 1,000
38,236 0
- ค่าสาธารณปู โภค 0

- ค่าครุภณั ฑ/์ ท่ีดิน 0

สิ่งก่อสรา้ ง

รวม 38,236

3. ผลการประเมนิ ความพึงพอใจกับผู้เข้ารว่ มโครงการ / กิจกรรม

3.1 จำนวนร้อยละของผู้เขา้ รว่ มโครงการ

ผู้เข้ารว่ มโครงการ จำนวนทง้ั หมด ผตู้ อบแบบสอบถาม รอ้ ยละ

1. ผ้เู ข้ารว่ มโครงการ/กิจกรรม 46 31 67.39
รวม 46 31 67.39

จากตาราง 3.1 พบว่าจำนวนผูเ้ ข้ารว่ มโครงการ/กิจกรรมทัง้ หมด 46 คน และตอบแบบสอบถาม -

คน คดิ เป็นร้อยละ 67.39

3.2 จำนวนรอ้ ยละของผเู้ ข้าร่วมโครงการจำแนกตามเพศ

เพศ จำนวนทงั้ หมด รอ้ ยละ หมายเหตุ

1. ชาย 11 35.5
2. หญงิ
20 64.5

รวม 31 100

จากตาราง 3.2 พบวา่ จำนวนเพศชายท่ีตอบแบบสอบถาม 11 คน คิดเปน็ ร้อยละ 35.5 และ

64.5จำนวนเพศหญิงทีต่ อบแบบสอบถาม 20 คน คิดเปน็ ร้อยละ 64.5

3.3 จำนวนรอ้ ยละของผ้เู ข้ารว่ มโครงการจำแนกตามสถานภาพ

สถานภาพ จำนวน รอ้ ยละ หมายเหตุ

1. บุคลากรทางการศึกษา 4 12.9

2. นักศึกษา 26 83.9

3. บคุ คลท่วั ไป 1 3.2

4. อื่น ๆ 0 0

รวม 31 100

จากตาราง 3.3 พบว่าจำนวนท่ีตอบแบบสอบถาม 31 คน คดิ เปน็ ร้อยละ 67.39

4. ความพึงพอใจในการเขา้ ร่วมโครงการ/กิจกรรมดา้ นความร้คู วามเข้าใจ

รายการประเมนิ มากท่ีสุด ระดบั ความคิดเห็น นอ้ ยทสี่ ดุ X แปล
มาก ปานกลาง นอ้ ย ความ

(5) (4) (3) (2) (1) S.D หมาย

N %N%N % N % N %

ด้านความรคู้ วามเขา้ ใจ

1. กอ่ นเขา้ รว่ มโครงการ

1) ..... 14 45.16 8 25.81 9 29.03 0 0 0 0 4.16 0.86 มาก
มาก
2) ........

รวม 14 45.16 8 25.81 9 29.03 0 0 0 0 4.16 0.86

2. หลังเขา้ ร่วมโครงการ

1) ..... 18 58.06 12 38.71 1 3.23 0 0 0 0 4.55 0.57 มากทส่ี ุด
2) ........ 18 58.06 12 38.71 1 3.23 0 0 0 0 4.55 0.57 มากทีส่ ุด
รวม

จากตาราง 4 พบวา่ ผู้เขา้ ร่วมโครงการมคี วามร้คู วามเข้าใจกอ่ นเขา้ รว่ มโครงการส่วนใหญ่อย่ใู นระดับ

มากท่สี ดุ คิดเป็นรอ้ ยละ 45.16 และโดยรวมอยใู่ นระดับ 5 สว่ นผู้เขา้ รว่ มโครงการมีความรู้ความเข้าใจหลงั เข้า

ร่วมโครงการสว่ นใหญอ่ ยใู่ นระดบั มากท่สี ุดคิดเป็นร้อยละ58.06 ซ่ึงความพึงพอใจโดยรวมอยู่ในระดับ 5

5. ความพึงพอใจในการเขา้ ร่วมโครงการ/กิจกรรมดา้ นการนำความรู้ที่ไดรบั ไปประยกุ ต์ใช้

มากท่ีสุด ระดบั ความคิดเหน็ น้อยท่ีสุด แปล

รายการประเมิน (5) มาก ปานกลาง น้อย (1) X S.D ความ
N% (4) (3) (2) N% หมาย
N%N % N %

ดา้ นการนาํ ความรู้ทไ่ี ดรับไปประยกุ ต์ใช้

1. 17 54.83 12 38.71 1 3.23 1 3.23 0 0 4.45 0.72 มาก
2.

4.45 0.72
รวม มาก17
54.83 12 38.71 1 3.23 1 3.23 0 0

จากตาราง 5 พบวา่ ความพึงพอใจของผเู้ ข้ารว่ มโครงการ/กิจกรรมดา้ นการนำความรไู้ ปประยกุ ตใ์ ช้

สว่ นใหญ่อยู่ในระดบั มากท่ีสดุ คดิ เป็นรอ้ ยละ 54.83 ซึง่ มคี วามพงึ พอใจโดยรวมอยู่ในระดบั 5

6. ความพึงพอใจการเขา้ รว่ มกิจกรรมโดยภาพรวม

รายการประเมิน ระดบั ความคิดเห็น X S.D แปล
มากทสี่ ดุ มาก ปานกลาง นอ้ ย น้อยท่ีสดุ 4.52 0.57 ความหมาย
1.
2. (5) (4) (3) (2) (1) มากท่ีสดุ
N % N % N % N %N %
รวม
ด้านความพงึ พอใจใจการเขา้ ร่วมกจิ กรรมโดยภาพรวม
17 54.84 13 41.94 1 3.23 0 0 0 0

17 54.84 13 41.94 1 3.23 0 0 0 0 4.52 0.57 มากทส่ี ดุ

จากตาราง 6 พบวา่ ความพงึ พอใจของผู้เขา้ รว่ มโครงการ/กจิ กรรมโดยภาพรวมส่วนใหญม่ คี วามพึง

พอใจในระดบั มากทส่ี ดุ คิดเป็นร้อยละ 54.84 ซ่งึ มคี วามพงึ พอใจโดยรวมอยู่ในระดบั 5

หมายเหตุ การแปลความหมาย คะแนนเฉล่ีย 4.51 – 5.00 หมายถึง มากท่สี ุด
3.51 – 4.50 หมายถงึ มาก

2.51 – 3.50 หมายถึง ปานกลาง
1.51 – 2.50 หมายถงึ นอย

1.00 – 1.50 หมายถงึ นอยทีส่ ุด

7. แนวทางและข้อเสนอแนะโดยภาพรวมของโครงการเพ่อื การพฒั นาครงั้ ตอ่ ไป

จดุ แขง็ ของโครงการ แนวทางพัฒนา/ข้อเสนอแนะ

ขา้ วหอมไชยาเป้นข้าวพนั ธพ์ นื้ เมอื ง หรือเป็นข้าวเฉพาะ สามารถพัฒนาใหเ้ ป็นสินคา้ ที่นกั ท่องเท่ยี วใหค้ ามสนใจใน

ทอ้ งถิ่นมคี วามเปน็ เอกลักษณ์ และมีความนา่ สนใจใน ฐานะเป็นผลิตภัณฑท์ ่เี ปน็ สญั ลักษณข์ องจงั หวดั สุราษฎร์

สตอรี่ ธานี ซึ่งเหมาะท่ีจะเปน็ ของฝาก

สามารถเช่อื มโยงบรู ณาการกบั โครงการกิจกรรมการ สามารถพฒั นาโครงการกจิ กรรมในการสนบั สนนุ ส่งเสรมิ

เรยี นร้หุ ลักสตู รการศึกษานอกระบบและการศกึ ษาตาม ภูมปิ ัญญาขา้ วหอมไชยา ของกลมุ่ วิสาหกิจชมุ ชน เช่น มี

อัธยาศัย ครูและนกั ศึกษากศน.จะให้ความสำคญั และ การอบรมทกั ษะ การขายผลิตภัณฑข์ า้ วหอมไชยา
ความสนใจ

จดุ ออ่ นหรือปัญหาอุปสรรค แนวทางพัฒนา/ข้อเสนอแนะ

สถานการณ์โรคระบาดโควิด 19 รักษาตามมาตรการ Social distancing

8. การนำปัญหา อปุ สรรคและแนวทางแกไ้ ขในการจดั โครงการทผี่ า่ นมา มาปรบั ปรุงแกไ้ ขในการจดั

กิจกรรมครัง้ นี้

ปญั หาและอุปสรรค การนำปญั หาและอุปสรรคมาปรับปรงุ แก้ไข

ผลิตภัณฑข์ า้ วหอมชายังไมเ่ ป็นท่ีรู้จกั และแพรห่ ลาย ศนู ยก์ ารเรยี นรู้ข้าวหอมไชยาควรพฒั นาหลกั สูตรกจิ กรรม

การเรียนรู้ การปลูกข้าวหอมไชยา ใหก้ บั กล่มุ คนทมี่ คี วาม

สนใจ อาจทำเป็นลักษณะของกิจกรรมเชิงการท่องเท่ยี ว

2. สร้างเพจขายผลติ ภณั ฑ์ข้าวหอมไชยาแบบออนไลน์

ลงชื่อ............................................ผรู้ บั ผดิ ชอบโครงการ
(ดร. ทวัช บญุ แสง )

ตำแหนง่ อาจารยป์ ระจำหลกั สูตรสาขาสังคมศกึ ษา

ลงช่อื .......................................................คณบดี
( ผู้ชว่ ยศาสตราจารย์ ดร.จริ ศักด์ิ แซ่โคว้ )
ตำแหนง่ คณบดีคณะครศุ าสตร์

สว่ นท่ี 3
ภาคผนวก

 1) เอกสารการอนุมัติโครงการ/กจิ กรรมและกำหนดการ

 2) ใบลงช่อื ผ้เู ข้าร่วมโครงการ
 3) คำส่งั แต่งตั้งคณะกรรมการ / รายชื่อคณะกรรมการดำเนินงาน

 4) บนั ทึกข้อความต่าง ๆ (ถา้ มี)
 5) จดหมายเชญิ วทิ ยากร (ถา้ มี)

 6) รายงานการประชุม (ถา้ มี)

 7) แบบประเมินโครงการ
 8) อื่นๆ

หมายเหตุ: กรณีทมี่ กี จิ กรรมย่อยหลายกิจกรรม / หลายครงั้ / หลายรนุ่ ใน 1 โครงการใหญ่ การจดั ทำ
รายงานผลระบใุ ห้ชัดเจนในทุกกจิ กรรม