Pages from Nom-Ulaanbaatar-barilgajilt-tuuh-v5_page3 (1)-3

1976-1986 он

Улаанбаатар хотыг хөгжүүлэх
гуравдугаар ерөнхий төлөвлөгөө

1975 онд хотын хүн ам 348,7 мянгад хүрсэн нь Улаанбаатар хотын Улаанбаатар хотыг хөгжүүлэх гуравдугаар ерөнхий төлөвлөгөөг
хоёрдугаар ерөнхий төлөвлөгөөг дахин шинэчлэх шаардлагатай хэрэгжүүлсэн он жилүүдэд орон сууцны 240 мянган м.кв талбай бүхий
болгожээ. Ийнхүү Улаанбаатар хотын 3 дахь ерөнхий төлөвлөгөөг шинээр 1, 3, 4, 6, 10, 13, 21 дүгээр хорооллыг соёл ахуйн үйлчилгээний барилга
боловсруулж, 1976 онд Сайд нарын зөвлөлийн 275 дугаар тогтоолоор байгууламжийн хамт цогцолбороор барьж байгуулав. Үүний үр дүнд
баталсан байна. 1976-2000 он хүртэл мөрдөх, 25 жилийн хугацаатай тус орон сууцны хангамж ихээхэн дээшилж, хотын оршин суугчдын 49 хувь
төлөвлөгөөнд Улаанбаатар хотыг орон сууцны 21 хороолол, үйлдвэрийн нь шинэ орон сууцанд амьдрах болов.
3 район болгон, Зуун мод, Баянцогт, Эмээлт, Сонгино, Налайх зэрэг
дагуул хотуудтай иж бүрэн хөгжүүлж, 2000 онд 4 сая гаруй м.кв талбай Их бүтээн байгуулалтын ажилтай уялдан дулааны 4 дүгээр цахилгаан
бүхий орон сууц шинээр барьж, нэг хүнд ногдох сууцны талбайг 12 м.кв станц, байшин үйлдвэрлэх 1, 2 дугаар комбинатыг барьжээ. “Буянт-
байхаар тусгажээ. Ухаа” олон улсын нисэх онгоцны буудал, Соёлын төв өргөө, Пионерын
ордон, Хуримын ордон, Шастины нэрэмжит 3 дугаар эмнэлэг, 40 гаруй
Шинэ ерөнхий төлөвлөгөөг өмнөх төлөвлөгөөнүүдийн хот төлөвлөлтийн сургууль, цэцэрлэг, Гурвалжингийн гүүр, Гутлын үйлдвэр, Ээрмэлийн
үндсэн зарчмыг хадгалан, шинэ нөхцөлд нийцүүлэн шинжлэх ухааны болон тэмээ ямааны ноолуурын үйлдвэрүүд баригдав. Улаанбаатар
ололт амжилтаар баяжуулан төлөвлөсөн байна. хотод анх удаа 40,0 км урт троллейбусны шугам тавигдаж нийслэлчүүд
цахилгаан тээврийг ашиглах болов.
136

Улаанбаатар хотын барилгажилтын түүх

Мөн Улаанбаатар хотын алслагдсан дүүргийн нэг Багануур хотыг бүтээн
босгов. Гэвч, Улаанбаатар хотыг 1976-2000 онд хөгжүүлэх ерөнхий
төлөвлөгөөнд Улаанбаатар хотоос үйлдвэр аж ахуйн газар 13, улсын
чанартай материал техник хангамжийн бааз зургаа, зарим эрдэм
шинжилгээний институт зэрэг 31 байгууллагыг дагуул хотуудад нүүлгэн
шилжүүлэхээр төлөвлөсөн боловч хэрэгжүүлж чадаагүй юм. 1976 оны
ерөнхий төлөвлөгөөнд гэр хорооллыг хөгжүүлэх төлөвлөлт хийгдээгүй
байна.

1980-аад оны эхээр ерөнхий төлөвлөгөөний техник-эдийн засгийн
зарим үзүүлэлт зөрчилдөж, хүн амын үйлчилгээ, орон сууцны хангамж,
хөдөлмөр эрхлэлт зэрэг олон асуудлыг шийдвэрлэхэд бэрхшээл учруулж
эхэлжээ. Энэ бүх байдлыг харгалзан үзэж, хотыг хөгжүүлэх ерөнхий
төлөвлөгөөнд тодотгол хийх үүднээс дараачийн ерөнхий төлөвлөгөөг
1986 онд боловсруулсан байна.

Улаанбаатар 1987 он. 137

Бүлэг 4 БНМАУ-ын нийслэл Улаанбаатар хот: 1924-1990 он

138

Улаанбаатар хот ерөнхий төлөвлөгөөтэйгөөр хөгжиж ирсэн үе: 1954-1990 он | Улаанбаатар хотыг хөгжүүлэх гуравдугаар ерөнхий төлөвлөгөө (1976-1986 он)

Богд хааны өндгөн сүргийн нутаг
(дунд гол, туул голын дундах нутаг
бэлчээрийг тийн нэрлэдэг байв)-т
1930-аад оноос айл суурьшин гэр
хороолол үүссэний дээр үйлдвэрийн
ажилчдын орон сууцны болон 120
мянгатын орон сууцны хорооллыг
барьжээ. Дунд голын сав газраар
байсан гэр хорооллын айлууд 1966
оны их үерт автаж сүйрснээс болж
Яармагийн дэнжид нүүн шилжсэнээр
Хан-Уул дүүргийн нутагт “Яармаг”
хэмээх гэр хороолол буй болжээ.

139

Бүлэг 4 БНМАУ-ын нийслэл Улаанбаатар хот: 1924-1990 он

Баянгол зочид буудал, Соёл амралтын
парк буюу Хүүхдийн паркийг барьж
байгаа нь. 1964 он.

220 мянгат дахь Хүүхдийн цэцэрлэг. БНХАУ-ын техник, эдийн засгийн
1982 он. тусламж, барилгачдын хүчээр 220
мянгатын орон сууцны барилгуудыг
140 хэсэгчлэн барьж ашиглалтад оруулжээ.

Улаанбаатар хот ерөнхий төлөвлөгөөтэйгөөр хөгжиж ирсэн үе: 1954-1990 он | Улаанбаатар хотыг хөгжүүлэх гуравдугаар ерөнхий төлөвлөгөө (1976-1986 он)

Улаанбаатар хотын төв хэсэг. 1983 он.

141

Бүлэг 4 БНМАУ-ын нийслэл Улаанбаатар хот: 1924-1990 он

Гэрлэх ёслолын ордныг барьж байгаа нь.
1970-аад оны сүүлч.

142

Улаанбаатар хот ерөнхий төлөвлөгөөтэйгөөр хөгжиж ирсэн үе: 1954-1990 он | Улаанбаатар хотыг хөгжүүлэх гуравдугаар ерөнхий төлөвлөгөө (1976-1986 он)

Хүүхдийн ордны барилгыг
ЗХУ-ын тусламжаар 1984
онд барьжээ. 2014 он.

143

Бүлэг 4 БНМАУ-ын нийслэл Улаанбаатар хот: 1924-1990 он

144

Улаанбаатар хот ерөнхий төлөвлөгөөтэйгөөр хөгжиж ирсэн үе: 1954-1990 он | Улаанбаатар хотыг хөгжүүлэх гуравдугаар ерөнхий төлөвлөгөө (1976-1986 он)

1974 оны 11-р сард ЗХУКН-ын Төв хорооны Ерөнхий нарийн
бичгийн дарга Л.И.Брежнев тэргүүтэй төлөөлөгчид хоёр дахь
удаагаа Монголд айлчилж, олон барилга байгууламжийг
бэлэг болгон барьж байгуулах тухай хэлэлцээр байгуулжээ.
Тус хэлэлцээрийн дагуу 1976-1986 оны хооронд 3, 4 дүгээр
хороолол, хүүхдийн цэцэрлэг, ахуйн үйлчилгээний иж бүрэн
төвүүдийг ашиглалт оруулжээ.

145

Бүлэг 4 БНМАУ-ын нийслэл Улаанбаатар хот: 1924-1990 он

Хорооллын дундуур тавьсан авто замын
хойд талын хэсгийг 3 дугаар хороолол,
өмнө талын хэсгийг 4 дүгээр хороолол гэх
болжээ. Ахуйн үйлчилгээний барилгуудыг
төв гудамжны хоёр талаар 1-2 давхар
үргэлжилсэн байдлаар, 5 давхар угсармал,
12 давхар цамхаг хэлбэрийн барилгуудыг
хоёр, гурваар нь нь шигтгэн байрлуулах
зарчмаар зохиомжилсон байна. Зураг
төсөл ба барилгын ажлыг ЗХУ-ын (хуучин
нэрээр) барилгачид гүйцэтгэжээ.

146

Улаанбаатар хот ерөнхий төлөвлөгөөтэйгөөр хөгжиж ирсэн үе: 1954-1990 он | Улаанбаатар хотыг хөгжүүлэх гуравдугаар ерөнхий төлөвлөгөө (1976-1986 он)

3, 4 дүгээр хороолол. 1980-аад он.

147

Бүлэг 4 БНМАУ-ын нийслэл Улаанбаатар хот: 1924-1990 он

148

Улаанбаатар хотын барилгажилтын түүх

Улаанбаатар хотын
төвийн хэсэг.
1981 он.

Улаанбаатар хотын төв талбай.
1974 он.

Улаанбаатар хотын төв талбай.
1980-аад он.

149

Бүлэг 4 БНМАУ-ын нийслэл Улаанбаатар хот: 1924-1990 он

Улаанбаатар хот ерөнхий төлөвлөгөөтэйгөөр хөгжиж ирсэн үе: 1954-1990 он

1954-1961 он 1961-1976 он 1976-1986 он 1986-1990 он

Анх дугаар Хоёрдугаар Гуравдугаар Дөрөвдүгээр
ерөнхий төлөвлөгөө ерөнхий төлөвлөгөө ерөнхий төлөвлөгөө ерөнхий төлөвлөгөө

1986-1990 он

Улаанбаатар хотыг хөгжүүлэх
дөрөвдүгээр ерөнхий төлөвлөгөө

1980-аад оны эхэн үед үйлдвэрлэх хүчний байршил, хүн амын шилжилт бий болгон, тохижилттой орон сууц барихаар нөөцөлсөн газруудыг
хөдөлгөөн, бүс нутгийн нийгэм, эдийн засгийн тэнцвэргүй байдал хувийн эзэмшил байшин, гэр хороолол эзлэн тэлжээ.
зэргээс шалтгаалж нийслэл Улаанбаатар хотын хүн ам урьдын адил
хурдацтай өссөөр байв. Энэхүү нөхцөл байдлаас шалтгаалан 1986-1987 1986 онд 107 мянган м.кв талбай бүхий орон сууцны барилгыг барьж,
онуудад Москва хотын “Гипрогор”, “Пи-2” институтуудад Улаанбаатар 3500 айл орон сууцанд оржээ. 1987 онд 114.0 мянган м.кв талбайтай,
хотын ерөнхий төлөвлөгөөний тодотгол нэртэйгээр 4 дэх ерөнхий 3600 айлын орон сууц ашиглалтанд өгч нийтдээ 524.2 сая төгрөгийн
төлөвлөгөөг 2010 он хүртэл хугацаанд төлөвлөн боловсруулжээ. 2010 барилга угсралтын ажил хийсэн байна. 1987-1990 онд хотын хэмжээнд
оны үед Улаанбаатар хотод дагуул хотуудыг оролцуулан 850 мянган хүн, 6.4 тэрбум төгрөгийн хөрөнгө оруулалт хийгдэж 467.1 мянган м.кв
үүнээс Улаанбаатар хотын төвийн районд 750 мянга, дагуул хотуудад талбай бүхий 16 мянган айлын орон сууц, 21 сургууль, 26 ясли цэцэрлэг,
зуу гаруй мянган хүн оршин сууна гэж тооцоолжээ. 9 эмнэлэг, сувиллын газар, 16 дэлгүүр (нийт 7.6 мянган м.кв талбайтай),
12 нийтийн хоолны газрыг барьж байгуулжээ.
1986 оны 1-р сарын байдлаар (урьдчилан тооцоолсноор 1990 онд 440
мянган хүнд хүрнэ гэж байсан) Улаанбаатар хотын хүн ам 492 мянга 1980-1990 онд Улаанбаатар хотод оршин суугчид 560.0 мянга болж,
болсон байв. Үүнтэй холбоотойгоор хүн амын өсөлтөөс орон сууцны гуравдугаар ерөнхий төлөвлөгөөний тоонд бараг хүрсэн байна. 1991
барилга барих ажил их хоцорсон байна. Үүний зэрэгцээ шинэ суурьшил онд Улаанбаатар хотод хөдөө орон нутгаас 5795 хүн шилжин иржээ.

150