สิ่งแวดล้อม

สขุ ศกึ ษาชัน้ มัธยมศึกษาปีท่ี 2 การเจริญเติบโตและพฒั นาการของวยั รุน่
11

2. สิง่ แวดลอ้ ม

สิ่งแวดล้อมเป็นปจั จยั สาคญั และมีอทิ ธิพลต่อการเจริญเติบโตและพฒั นาการของเด็ก สง่ิ แวดล้อมเร่ิมมี
อทิ ธพิ ลตอ่ ตัวเดก็ ต้ังแต่อยู่ในครรภ์มารดา จนกระท่ังคลอดเป็นทารก และมีการเจริญเติบโตตามช่วงวัยต่างๆ
โดยปกติเด็กวัยเดียวกันจะมีอัตราการเจริญเติบโตที่ใกล้เคียงกัน และถ้าอยู่ในสภาพแวดล้อมที่ดีจะมีการ
เจริญเติบโตได้เต็มตามศักยภาพหรือตามพันธุกรรมที่ควรเจริญเติบโต สิ่งแวดล้อมท่ีมีอิทธิพลต่อการ
เจรญิ เติบโต มีดงั น้ี

2.1 สิ่งแวดล้อมก่อนเกิด ได้แก่ สุขภาพของมารดา พฤติกรรมสุขภาพของมารดาจะมีผลต่อการ
เจริญเติบโตของทารกในครรภ์เป็นอย่างมาก ดังน้ันมารดาท่ีมีการดูแลสุขภาพร่างกายในขณะตั้งครรภ์
เป็นอย่างดีสม่าเสมอตลอดอายุครรภ์ ไม่ว่าจะเป็นการฝากครรภ์ การรับประทานอาหารท่ีมีคุณค่าทาง
โภชนาการ การออกกาลงั กาย การป้องกันการตดิ เชอื้ จะสง่ ผลให้ทารกในครรภม์ สี ขุ ภาพทด่ี ีด้วย

2.2 ภาวะโภชนาการ โภชนาการมีความสาคัญต่อการเจริญเติบโตของเด็กต้ังแต่อยู่ในครรภ์ เด็กที่มี
ภาวะโภชนาการดีจะมีน้าหนักและส่วนสูงเป็นไปตามเกณฑ์เมื่อเทียบน้าหนักกับส่วนสูงจะอยู่ในระดับ ปกติ
ไม่อ้วนเกินไปหรือผอมเกนิ ไป ซ่ึงในช่วงวัยรุ่นเปน็ ชว่ งวัยท่ีต้องการสารอาหารมาใช้ในการสรา้ งเสริมร่างกายท่ีมี
การเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว จึงต้องบริโภคอาหารอย่างครบถ้วน โดยบริโภคอาหารหลัก 5 หมู่ ในสัดส่วน
และปริมาณท่ีพอเหมาะกบั ความต้องการของรา่ งกาย และบรโิ ภคอาหารตามหลกั ธงโภชนาการ

ประเภทอาหารและสัดสว่ นปริมาณอาหารตามธงโภชนาการ

ท่ีมา : กรมอนามยั กระทรวงสาธารณสุข

สขุ ศกึ ษาช้ันมัธยมศกึ ษาปที ี่ 2 การเจรญิ เตบิ โตและพัฒนาการของวยั รนุ่
12

2.3 การออกกาลังกาย มีส่วนสาคัญต่อการเจริญเติบโตของวัยรุ่น เพราะทาให้ร่างกายได้มีการออก

แรงเคล่ือนไหว สร้างเสริมความแข็งแรงให้กับกล้ามเน้ือ กระดูกและข้อต่อ การเคล่ือนไหวยังทาให้เกิดการ

เผาผลาญพลังงาน จึงช่วยคุมน้าหนักตัวให้มีรูปร่างท่ีสมส่วน

หลงั การออกกาลงั กายจะร้สู ึกสดชน่ื กระปรี้กระเปร่า ช่วยผ่อนคลาย

ความเครียด การออกกาลังกายร่วมกับเพ่ือนช่วยสร้างความสามัคคี

ในกลมุ่ และทาให้ได้รู้จักเพ่ือนใหม่ๆ การเลือกวิธีออกกาลังกายต้อง

เลือกให้เหมาะสมกับเพศและช่วงวัยของตนเอง และควรปฏิบัติเป็น

ประจาอย่างน้อยสัปดาห์ละ 3 คร้ัง ครั้งละไม่น้อยกว่า 30 นาที

เพอื่ ใหม้ กี ารเจริญเติบโตและมีพัฒนาการทสี่ มวยั การเลน่ กฬี าและออกกาลงั กายจะชว่ ย

2.4 การพักผ่อน เป็นการให้ร่างกายได้หยุดพัก เพ่ือผ่อนคลาย ให้มีพัฒนาการทีส่ มวยั

ความเมอ่ื ยลา้ จากการทากจิ กรรมในชวี ิตประจาวนั การพกั ผอ่ นที่เหมาะสม

และเพียงพอกบั ความตอ้ งการของรา่ งกาย จะช่วยใหร้ ่างกายมีการเจริญเติบโต

และพฒั นาการทีด่ ี มภี ูมติ า้ นทานโรคจงึ ไม่เจ็บปว่ ยงา่ ย การพกั ผ่อนทาได้ 2 ลักษณะคือ

 การพักผ่อนทางร่างกาย ได้แก่ การหยุดพักจากกิจกรรมต่างๆ ท่ีทาให้เกิดความเม่ือยล้า

และการนอนหลับซ่ึงเป็นการพักผ่อนท่ีมีความสาคัญต่อการ

เจริญเติบโต วัยรุ่นควรนอนหลับประมาณวันละ 6-8 ชั่วโมง

การนอนหลบั พักผ่อนอย่างเพียงพอจะทาให้การหล่ังฮอร์โมน

ท่ีเกี่ยวข้องกับการเจริญเติบโตเป็นไปตามปกติ รู้สึกสดช่ืน

กระปรี้กระเปร่า อารมณ์ดี ไม่หงุดหงดิ ง่าย

การเต้นหรือการทากจิ กรรมทีช่ อบเป็นการใชเ้ วลาว่าง
ใหเ้ กดิ ประโยชน์และชว่ ยผ่อนคลายความเครยี ด

 การพักผ่อนทางจิตใจ เช่น การทากิจกรรมนันทนาการตามความชอบ ความสนใจ
ซึ่งนอกจากจะเป็นการใช้เวลาว่างให้เกิดประโยชน์แล้ว ยังทาให้จิตใจได้ผ่อนคลาย เกิดความเพลิดเพลิน
อารมณ์แจ่มใส เบกิ บาน สมองจึงสามารถจดจาและใชค้ วามคิดไดด้ ี

2.5 สภาพแวดล้อมทางสงั คม เปน็ อกี หนึง่ ปัจจัยสาคัญทม่ี อี ทิ ธิพลต่อการเจริญเติบโตและพัฒนาการ
ของวัยรุ่น เพราะการอยใู่ นสภาพแวดลอ้ ม ท่ีดจี ะสง่ ผลให้วัยรุ่นมีพฤติกรรมท่ี
เหมาะสม ดาเนินชวี ติ ถกู ต้องตามแบบอย่างท่ีดีในสังคม การมีพัฒนาการท่ีดี
ทาไดโ้ ดยการเขา้ รว่ มกิจกรรมตามประเพณขี องชมุ ชนหรือท้องถ่ินการรวมตัว
กับเพ่ือนทากิจกรรมต่างๆ ที่ก่อให้เกิดประโยชน์ ซ่ึงจะช่วยให้เกิดการเรียนรู้
และปรบั ตัวเขา้ กบั สภาพแวดลอ้ มท่ีเปลี่ยนแปลงได้ หลีกเลี่ยงสภาพแวดล้อม
ทไ่ี ม่เหมาะสม เชน่ แหลง่ มัว่ สมุ สารเสพตดิ แหล่งการพนนั

การทากจิ กรรมทเี่ ป็นประโยชน์ร่วมกับเพอ่ื น
จะชว่ ยพัฒนาตนเองและสังคม