หลักสูตรการเพาะเห็ดนางฟ้า

หลักสูตรการเพาะเห็ดนางฟ้า
จ านวน 40 ชั่วโมง

ศูนย์ฝึกและพัฒนาอาชีพราษฎรไทยบริเวณชายแดนปัตตานี

ความเป็นมา
เห็ด เป็นแหล่งอาหารโปรตีนจากธรรมชาต ที่มีวิวัฒนาการมาจากการประสานเส้นใยจ านวนมากของ
ิ
็
เชื้อราชั้นสูง และถึงแม้เห็ดจะขาดกรดอะมิโนบางตัวไปบ้าง แต่ในเรื่องของรสชาติและเนื้อสัมผัสเหดเป็นท ี่
็
ี่
ุ
่
ยอมรับของผู้บริโภคทั่วไป ทส าคัญเหดยังให้คณคาทางโภชนาการและสรรพคุณทางยา ซึ่งมีคุณสมบัติที่ช่วย
เสริมภูมิกันในร่างกายและช่วยลดอัตราความเสี่ยงจากโรคร้ายต่างๆ เช่น โรคมะเร็ง เบาหวาน อัลไซเมอร์
หลอดเลือดหัวใจอุดตัน และความดันโลหิตสูง
เห็ดจัดเป็นอาหารประเภทผักที่ปราศจากไขมัน มีปริมาณน้ าตาลและเกลือค่อนข้างต่ า และยังเป็น
ี่
แหล่งโปรตีนที่ดี เมื่อเทียบกับผักอีกหลายชนิด อีกทั้งยังมีรสชาติและกลิ่นทชวนรับประทาน ซึ่งรสชาติที่โดด
เด่นนี้ มาจากการที่เห็ดทีกรดอะมิโนตัวที่จะท าหน้าที่ช่วยกระตุ้นประสาทการรับรู้รสอาหารของลิ้นให้ไวว่าปกต ิ
และท าให้มีรสชาติคล้ายกับเนื้อสัตว์ โดยเฉพาะวิตามินบีรวม และในอาซิน ซึ่งจะช่วยควบคุมการท างานของ

ี่
ระบบย่อยอาหาร ในส่วนของเกลือแร่ เห็ดจัดเป็นแหล่งเกลือแร่ทส าคัญ โดยมีเกลือแร่ต่างๆ เช่น ซิลิเนียม ท า
หน้าที่ช่วยต้านอนุมูลอิสระ ลดความเสี่ยงต่อการเกิดโรคมะเร็ง โรคหลอดเลือดหัวใจอุดตัน โปแตสเซียม ท า
หน้าที่ควบคุมจังหวะการเต้นของหัวใจ สมดลของน้ าในร่างกาย การท างานของกล้ามเนื้อและระบบประสาท
ุ
ต่างๆ ลดการเกิดโรคความดันโลหิตสูง อัมพฤกษ์ และอัมพาต ส่วนทองแดง ท าหน้าที่ช่วยเสริมสร้างการ
ท างานของธาตุเหล็ก
เห็ด มีสรรพคณทางยามากมาย เช่น ช่วยควบคุมการท างานของอวัยวะส าคัญต่างๆ เช่น สมอง หัวใจ
ุ
ปอด ตับ และระบบไหลเวียนของโลหิต เนื่องจากชาวจีนจัดเหดเป็นยาเย็น เพราะสรรพคุณช่วยลดไข้ เพิ่มพลัง
็
ชีวิต ดับร้อนใน แก้ชาใน บ ารุงร่างกาย ลดระดับน้ าตาลและคอเรสเตอรอลในหลอดเลือด ลดความดน ขับ
้
ั

ปัสสาวะ ช่วยให้หายหงุดหงิด บ ารุงเซลซ์ประสาท รักษาอาการอัลไซเมอร์ และที่สาคัญ คือช่วยยับยั้ง
เซลล์มะเร็ง
ศูนย์ฝึกและพัฒนาอาชีพราษฎรไทยบริเวณชายแดนปัตตานี ได้ตระหนักถึงความส าคัญของการ

ประกอบอาชีพการเพาะเห็ด ในฐานะที่เป็นหน่วยงานสนับสนุนด้านการจัดการศึกษาให้กับกลุ่มเป้าหมาย คือ
ผู้ไม่มีอาชีพ หรือผู้มีอาชีพและต้องการพัฒนาอาชีพของตนให้มีความมั่นคง จึงได้จัดทาหลักสตรการประกอบ
ู

อาชีพการเพาะเห็ดนางฟ้าขึ้น โดยเน้นให้กลุ่มเป้าหมายสามารถประกอบอาชีพการเพาะเห็ดนางฟ้า เพื่อให้
็
สามารถประกอบอาชีพการเพาะเหดนางฟ้าและมีรายได้และมีงานท าอย่างมั่นคง

หลักการของหลักสูตร
การจัดการศึกษาเพื่อการพัฒนาอาชีพเพื่อการมีงานท า ก าหนดหลักการไว้ดังนี้
่
้
้
้
ั
้
ั
ี่
1. เป็นหลกสตรทเน้นการบูรณาการให้สอดคลองกับศกยภาพดานตางๆ 5 ดาน ไดแก่
ู
ี่
ั
ศกยภาพของทรัพยากรธรรมชาตในแตละพื้นท ศกยภาพของพื้นทตามลกษณะภูมิอากาศ ศกยภาพภูมิ
ั
ั
ี่
ั
่
ิ
่
ี
ประเทศและทาเลทตงของแตละประเทศ ศกยภาพของศลปะ วัฒนธรรม ประเพณ และวิถีชวิตของแตละ
ั
ี
ิ
ั้
่

ี่
พื้นที่และศักยภาพของทรัพยากรมนุษย์ในแต่ละพื้นท ี่
้
ุ
2. มุ่งพัฒนาคนไทยให้ไดรับการศกษาเพื่อพัฒนาอาชพและการมีงานทาอย่างมีคณภาพ

ึ
ี
ทั่วถึงและเท่าเทียมกัน สามารถสร้างรายได้ที่มั่นคง และเป็นบุคคลที่มีวินัยเปี่ยมไปด้วยคุณธรรม จริยธรรม

มีจิตส านึกความรับผิดชอบต่อตนเอง ผู้อื่น และสังคม


3. ส่งเสริมให้มีความร่วมมือในการด าเนินงานร่วมกับภาคีเครือข่าย
้
ิ
ู้
4. เน้นการฝกปฏิบัตจริงเพื่อให้ผเรียนเกิดความรู้ ความเขาใจ และสามารถน าไปประกอบ
ึ
ี
ี
ี
์
้
้
ี่
อาชพให้เกิดรายไดทมั่นคง มั่งคง และยั่งยืนในอาชพสงเสริมให้มีการเทยบโอนความรู้และประสบการณเขาส ู่
่
ั่
ู
ึ
ึ
ี่
ู้
ู
หลกสตรการศกษาขั้นพื้นฐานเป็นหลักสตรทเน้นการฝกปฏบัตจริงโดยใช้กระบวนการเปิดโอกาสให้ผเรียนได ้
ิ
ั
ิ
้
ู
ฝึกทักษะและเป็นหลักสตรที่ผเขารับการอบรมสามารถน าความรู้ไปปรับใชไดจริงเพิ่มชองทางในการประกอบ
้
่
้
ู้
อาชีพ

ุ่
จุดมงหมาย
1. เพื่อให้ผู้เรียน ผู้รับบริการมีความรู้ความเข้าใจหลักการและวิธีการเพาะเห็ดนางฟ้า
ู้
2. เพื่อให้ผู้เรียน ผรับริการ มีทักษะการเพาะเห็ดแครงได้เรียนรู้วิธีการเพาะเห็ดนางฟ้าได ้
ถูกต้อง
3. เพื่อให้ผู้เรียน ผู้รับบริการ น าไปใช้ในการประกอบอาชีพ
ิ
4. เพื่อให้ผู้เรียน ผู้รับบริการ มีเจตคตที่ดีต่อสังคม

กลุ่มเป้าหมาย
กลุ่มเป้าหมายคือประชาชนกลุ่มเป้าหมายนอกระบบ
1. ประชาชนทั่วไป
2. กลุ่มเกษตรกร
ระยะเวลา
- ระยะเวลาการเรียนรู้ของหลักสูตรจานวน 40 ชวโมง
ั่
- ภาคทฤษฎี 15 ชั่วโมง
- ภาคปฏิบัต 25 ชั่วโมง
ิ
โครงสร้างของหลักสูตร
1. ช่องทางการประกอบอาชีพการเพาะเห็ดนางฟ้า จ านวน 5 ชั่วโมง
1.1 ความสาคัญของการประกอบอาชีพการเพาะเหดนางฟ้า

็
1.2 ความเป็นไปได้ในการประกอบอาชีพการเพาะเห็ดนางฟ้า
1.2.1 เงินทุน
1.2.2 การใช้แรงงาน
1.2.3 การจัดหาวัสดุ อุปกรณ ์
1.2.4 ความต้องการของตลาด
1.3 แหล่งเรียนรู้
1.4 ทิศทางการประกอบอาชีพ

2. ทักษะการประกอบอาชีพการเพาะเห็ดนางฟ้า จ านวน 20 ชั่วโมง
2.1 ขั้นตอนการเตรียมการประกอบอาชีพการเพาะเห็ดนางฟ้า
2.1.1 การสร้างโรงเรือน
ุ

2.1.2 การเตรียมวัสดอุปกรณ์ในการทาก้อนเห็ดนางฟ้า

2.2 ขั้นตอนการเพาะเห็ดนางฟ้า
2.2.1 การท าก้อนเชื้อเห็ดนางฟ้าบรรจุในถุงพลาสติก

2.2.2 การนึ่งฆ่าเชื้อ
็
2.2.3 การหยอดเชื้อเหดนางฟ้า
2.2.4 การบ่มก้อนเชื้อเห็ดนางฟ้า
2.2.5 การท าให้เกิดดอก

2.2.6 การให้น้ า
2.2.7 การเก็บดอกเห็ดนางฟ้า
2.3 โรคและแมลงในการเพาะเห็ดนางฟ้า
3. การบริหารจัดการในการประกอบอาชีพการเพาะเห็ดนางฟ้า จ านวน 10 ชั่วโมง

3.1 การบริหารจัดการ การเพาะเห็ดนางฟ้า
ุ
3.1.1 การจัดการควบคุมคณภาพในการเพาะเห็ดนางฟ้า
3.1.2 การลดต้นทุนในการเพาะเห็ดนางฟ้า
3.1.3 การวางแผนการผลิตเห็ดนางฟ้า

3.2 การจัดการตลาดในการเพาะเห็ดนางฟ้า
3.2.1 การท าฐานข้อมูลลูกค้า
็
3.2.2 การจ าหน่ายเหดนางฟ้าไปสู่ผู้บริโภค
3.2.3 การวางแผนการตลาด
3.3 การจัดการความเสี่ยง
3.3.1 การวิเคราะห์และควบคุมความเสี่ยง
1) ต้นทุนการผลตกับการจ าหน่าย
ิ
2) ผลผลิตต่อก้อน

3) การก าหนดราคาจ าหน่าย
4) คู่แข่งขัน
3.3.2 การวางแผนการจัดการความเสี่ยง

4. โครงการประกอบอาชีพการเพาะเห็ดนางฟ้า จ านวน 5 ชั่วโมง
4.1 ประโยชน์ของโครงการอาชีพการเพาะเห็ดนางฟ้า
4.2 องค์ประกอบของโครงการอาชีพการเพาะเห็ดนางฟ้า
4.3 การเขียนโครงการการเพาะเห็ดนางฟ้า


วิธีการจัดกระบวนการเรียนร ู้
1. ศึกษาข้อมูลจากเอกสาร /ภูมิปัญญา
2. การศึกษาดูงานจากแหล่งเรียนรู้
3. อบรม แลกเปลี่ยนเรียนรู้

4. การบรรยาย
ั
5. สาธิต/ฝึกปฏิบติจริง
สื่อการเรียนร ู้

ในการจัดการเรียนรู้ ใชสื่อการเรียนรู้ที่หลากหลาย ได้แก่ สื่อสิ่งพิมพ์ สื่ออิเล็กทรอนิกส์ สอ
ื่
้
ั
บุคคล ภูมิปญญา แหล่งเรียนรู้ที่มีอยู่ในท้องถิ่น

การวัดและประเมินผล
1. การประเมินผลก่อนเรียนและหลังเรียน

ิ
2. การประเมินจากผลการเรียนจากการปฏบัตจริง ระหว่างเรียน
ิ
3 การติดตามผู้เรียนหลังจบหลักสูตร

การจบหลักสูตร
1. มีเวลาเรียน ไม่น้อยกว่าร้อยละ 80
2. มีผลการประเมินตลอดหลักสตร ไม่น้อยกว่าร้อยละ 50
ู
3. มีผลงานที่มีคณภาพ
ุ

เอกสารหลักฐานการศึกษา
1. หลักฐานการประเมินผล

2. ทะเบียนคุมวุฒิบัตร
3. วุฒิบัตร ออกโดยสถานศึกษา


การเทียบโอน
ี่
ู
ู้
ั
ึ
ผเรียนทจบหลกสตรนี้สามารถน าไปเทยบโอนผลการเรียนรู้กับหลกสตรการศกษานอกระบบระดบ
ั
ี
ั
ู
ี่
ึ
ี
ึ
ั
ั
ู
การศกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศกราช 2551 หรือหลกสตรการศกษาอื่นทกระทรวงศกษาธิการก าหนดให้เทยบ
ึ
โอนไดในสาระการประกอบอาชีพวิชาเลือกที่สถานศึกษาได้จัดท าขึ้น
้

รายละเอียดโครงสร้างหลักสูตรการเพาะเห็ดนางฟ้า


จ านวนชั่วโมง
ที่
เรื่อง จุดประสงค์การเรียนร ู้ เนื้อหา การจัดกระบวนการเรียนร ู้ ทฤษฏี ปฏิบัต ิ



1. ช่องทางการ 1.1 บอกความสาคัญ 1.1 ความส าคัญของ 1.1 วิทยากรบรรยายให้ความรู้ 5

้
็
ประกอบ ของการประกอบอาชีพ การประกอบอาชีพ โดยใชเอกสารสออิเลกทรอนิกส์
ื่
้
ื่
อาชีพการ การเพาะเห็ดนางฟ้าได การเพาะเห็ดนางฟ้า สถานประกอบการ สอของจริง
เพาะเห็ด 1.2 บอกความเป็นไปได 1.2 ความเป็นไปได้ใน สื่อบุคคลในชุมชน เพื่อน าข้อมูล
้
นางฟ้า มาวิเคราะห์และใชในการ
้
ในอาชีพการเพาะเห็ด การประกอบอาชีพ
ี
ี่
นางฟ้า ได้แก่ เงินทุน การเพาะเห็ดนางฟ้า ประกอบอาชพทมีความเป็นไป
การใช้แรงงาน การ 1.2.1 แหล่ง ได้ในชุมชน
จัดหาวัสดุอุปกรณ และ เงินทุน 1.2 วิทยากรร่วมกับผู้เรียน
์
ความต้องการของตลาด วิเคราะห์อาชีพที่จะสามารถ
1.2.2 การใช ้ เลือกประกอบอาชีพได้ในชุมชน
1.3 บอกและหาแหล่ง แรงงาน
่
เรียนรู้ได ้ จากข้อมูลตางๆ
1.2.3 การ 1.3 ศึกษาดูงานในสถาน
1.4 บอกทิศทางการ จัดหาวัสดุ อุปกรณ ์
ประกอบอาชีพการ 1.2.4 ความ ประกอบการ แหล่งเรียนรู้ต่างๆ

เพาะเห็ดนางฟ้าได ้ ในอาชีพที่ตัดสินใจเลือก
ต้องการของตลาด
ู้
1.4 ครู ผสอน และผู้รู้ ร่วมกัน
1.3 แหล่งเรียนรู้ อภิปรายเกี่ยวกับทิศทาง


1.4 ทิศทางการ การประกอบอาชีพการเพาะเห็ด
ประกอบอาชีพการ นางฟ้าในรูปแบบที่เหมาะสมกับ
เพาะเห็ดนางฟ้า ตนเอง เช่น ลูกจ้าง เจ้าของ

กิจการ ร่วมทุน พ่อค้าคนกลาง

แปรรูปผลิตภัณฑ์ ฯลฯ โดย
ค านึงถึงความเสี่ยงจากภัย
ธรรมชาติ ความคุ้มค่า และ

ความต้องการของตลาด

จ านวนชั่วโมง
จุดประสงค์การ
ที่ เรื่อง เนื้อหา การจัดกระบวนการเรียนร ู้
เรียนร ู้ ทฤษฏี ปฏิบัต ิ


2. ทักษะการ 2.1 เตรียมการ 2.1 ขั้นเตรียมการ 2.1 จัดให้ผู้เรียนศึกษา 5 15

ประกอบ ประกอบอาชีพการ ประกอบอาชีพการเพาะ เอกสารเกี่ยวกับการเพาะ
อาชีพการ เพาะเห็ดนางฟ้า เห็ดนางฟ้า เห็ดนางฟ้าในถุงพลาสติก
เพาะเห็ด ได้แก่ การสร้าง 2.1.1 การสร้างโรงเรือน 2.2 อภิปรายแลกเปลี่ยน

นางฟ้า โรงเรือน การเตรียม การเพาะเห็ดนางฟ้า เรียนรู้
วัสดุอุปกรณ์ในการ

ู้
เพาะเห็ดนางฟ้า และ 2.1.2 การเตรียมวัสด ุ 2.3 จัดผเรียนไปศึกษาดูงาน
ความรู้ที่เกี่ยวข้องได ้ อุปกรณ์ในการเพาะเห็ด ในแหล่งเรียนรู้ชุมชนพร้อม
นางฟ้า 2.2ขั้นตอน จดบันทึก

การเพาะเห็ดนางฟ้า
2.4 จัดท าแผนการฝึกทักษะ
2.2 สามารถเพาะเหด 2.2.1 การท าก้อนเชื้อเหด การประกอบอาชีพการเพาะ
็
็
้
นางฟ้าได นางฟ้าบรรจุในถุงพลาสติก เห็ดนางฟ้า

2.2.2 การนึ่งฆ่าเชื้อด้วย 2.5 ปฏิบัติการการเพาะเห็ด

หม้อนึ่งลูกทุ่ง นางฟ้า

็
2.2.3 การหยอดเชื้อเหด 2.6 จดบันทึกผลการเรียนรู้
นางฟ้า
2.7 ด าเนินการวัดและ
2.2.4 การบ่มก้อนเชื้อเห็ด ประเมินผลตามที่หลักสตร
ู
นางฟ้า ก าหนด

2..2.5 การท าให้เกิดดอก


2.2.6 การให้น้ า


2.2.7 การเก็บดอกเห็ด
นางฟ้า

2.3 โรคและแมลงในการ


เพาะเห็ดนางฟ้า



ู
2.3 สามารถดแล
รักษาเรื่องโรคและ

แมลงในการเพาะเห็ด

นางฟ้าได้

จ านวนชั่วโมง
จุดประสงค์การ
ที่ เรื่อง เนื้อหา การจัดกระบวนการเรียนร ู้
เรียนร ู้ ทฤษฏี ปฏิบัต ิ


3 การบริหาร 3.1 สามารถบริหาร 3.1 การบริหารจัดการ 3.1 การบริหารจัดการการ 5 5
จัดการใน จัดการการเพาะเห็ด การเพาะเห็ดนางฟ้า ผลิต จัดให้ผู้เรียน

การ นางฟ้าได ้ 3.1.1 การจัดการ 3.1.1 ส ารวจและ
ประกอบ - การควบคุมคุณภาพ ควบคุมคณภาพในการ ศึกษาแหล่งวัสดุ อุปกรณ
ุ
์
อาชีพการ การผลิต เพาะเห็ดนางฟ้า และการใช้ประโยชน์ของ
เพาะเห็ด แหล่งทรัพยากรธรรมชาติ

นางฟ้า - การลดต้นทุนในการ 3.1.2 การลดต้นทุน และทุนต่างๆ
เพาะเห็ดนางฟ้า ในการเพาะเห็ดนางฟ้า
3.1.2 การก าหนด
- การวางแผนการ 3.1.3 การวางแผนการ
ุ
และการควบคุมคณภาพ
ผลิตเห็ดนางฟ้า ผลิตเห็ดนางฟ้า
ผลผลิตที่ต้องการ
3.2 สามารถจัดการ 3.2 การจัดการตลาดใน
การตลาดในการเพาะ การเพาะเห็ดนางฟ้า 3.1.3 ศึกษาการลด
่
เห็ดนางฟ้าได ้ ต้นทุนการผลิตแตคุณภาพคง
3.2.1 การท าฐานข้อมูล เดิม
- ท าฐานข้อมูล ลูกคา
้
3.2 การบริหารจัดการ
- การจ าหน่ายเห็ด 3.2.2 การจ าหน่ายเหด การตลาด จัดให้ผู้เรียน
็

นางฟ้าไปสู่ผู้บริโภค นางฟ้าไปสู่ผู้บริโภค ศึกษา

- การวางแผน 3.2.3 การวางแผน 3.2.1 ข้อมูลการตลาด
การตลาด การตลาด และวิเคราะห์ความต้องการ

3.3 สามารถจัดการ 3.3 การจัดการความเสี่ยง ของตลาด

ความเสี่ยงในการ 3.3.1 การวิเคราะห์และ 3.2.2 วิธีการจ าหน่าย
เพาะเห็ดนางฟ้าได ้ ควบคุมความเสี่ยง เห็ดแครงไปสู่ผบริโภค
ู้

- ต้นทุนการผลตกับ 1) ต้นทุนการผลิต 3.2.3 กระบวนการ
ิ
การจ าหน่าย และการจ าหน่าย การวางแผนการตลาด เช่น

การโฆษณาการก าหนด
- ผลผลิตต่อก้อน 2) ผลผลิตต่อก้อน
- การก าหนดราคา 3) การก าหนดราคา ราคาขาย การส่งเสริมการ


การจ าหน่ายปลีกและ จ าหน่าย ขาย จ าหน่ายสินค้า ฯลฯ
ส่ง
4) คู่แข่งขัน

- คู่แข่งขัน

จ านวนชั่วโมง
จุดประสงค์การ
เรื่อง เนื้อหา การจัดกระบวนการเรียนร ู้
เรียนร ู้ ทฤษฏี ปฏิบัต ิ


4. โครงการ 1. บอกประโยชน์ 1. ประโยชน์ของ 1. จดให้ผเรียนศึกษาเนื้อหาจากใบ - 5
ู้
ั
ประกอบอาชีพ ของโครงการอาชีพ โครงการอาชีพการเพาะ ความรู้ เรื่อง ความส าคัญของ
การเพาะเห็ด เห็ดนางฟ้า โครงการอาชีพ ประโยชน์ของ
นางฟ้า การเพาะเห็ดนางฟ้า โครงการอาชีพ องค์ประกอบของ
2. องค์ประกอบของ
ั
ได ้ โครงการอาชีพการเพาะ โครงการอาชีพ แล้วจดกิจกรรม
ี่
2. บอกองค์ประกอบ เห็ดนางฟ้า การสนทนาแลกเปลยนข้อมูลความ
คิดเห็น เพื่อสร้างแนวคิดในการ
ของโครงการอาชีพ 3. การเขียนโครงการ ด าเนินกิจกรรมการเรียนรู้
อาชีพการเพาะเห็ด
การเพาะเห็ดนางฟ้า 2. จดให้ผู้เรียนศกษาสาระข้อมูล
ั
ึ
นางฟ้า
ได ้ จากใบความรู้ เรื่องตัวอย่างการ
เขียนโครงการอาชีพที่ดี เหมาะสม
3. สามารถเขียน และถูกต้อง พรอมจดการอภปราย
ั
้
ิ
ิ
โครงการการเพาะ เพื่อสรุปแนวคดเป็นแนวทางใน
การเขียนโครงการอาชีพที่ดี
เห็ดนางฟ้าได ้
เหมาะสม และถูกต้อง

3. จดให้ผเรียนฝกปฏิบัต การ
ั
ู้
ึ
ิ
เขียนโครงการอาชีพ
ั
ู้
4. จดให้ผเรียนปรับปรุง
ี
โครงการอาชพ ให้มีความ
้
เหมาะสมและถูกตอง
5. ก าหนดให้ผู้เรียนเขียนโครงการ
อาชีพของตนเอง เพื่อเสนอขอรับ

การสนับสนุนงบประมาณ
ด าเนินงานอาชีพ และใช้ในการ

ด าเนินการประกอบอาชีพต่อไป