BAB 10

BABBIDANG TEMA 4 : Penerokaan Bumi dan Angkasa Lepas
PEMBELAJARAN
Penerokaan Angkasa Lepas
10
Space Exploration

Konsep PENTING
IMPORTANT concepts

Sumbangan ahli astronomi
seperti Ptolemy,
Copernicus dan Kepler
Contribution of
astronomers such as
Ptolemy, Copernicus and
Kepler

Kepentingan penerokaan PENEROKAAN Alat astronomi seperti
angkasa lepas ANGKASA LEPAS stesen angkasa lepas
The importance of space SPACE EXPLORATION dan teleskop radio
exploration Astronomical
instruments such as
space stations and radio
telescopes

Teknologi penderiaan jauh Pembinaan roket,
digunakan dalam bidang satelit dan kuar
seperti pertanian dan geologi angkasa
Remote sensing technology Construction of
used in fields such as rockets, satellites and
agriculture and geology space probes

APAKAH PENEROKAAN ANGKASA LEPAS?
WHAT IS SPACE EXPLORATION?

Kapal angkasa, teleskop radio, satelit dan sebagainya telah dicipta untuk membantu manusia
membongkar rahsia angkasa lepas. Kini, teknologi angkasa lepas telah diperkembangkan dan
ditingkatkan lagi. Satelit telah membolehkan komunikasi sedunia dilakukan.
Spacecraft, radio telecopes, satellites and many more have been invented to help humans discover the
secrets of space. Nowadays, space technology has improved tremendously. Satellites have enable global
communication to be conducted.

138

NOTA BESTARI

Perkembangan dalam Astronomi Development in Astronomy

1. Astronomi adalah bidang kajian tentang objek semula 1. Astronomy is the field of study about natural objects
jadi di langit. in the sky.

2. Sumbangan ahli astronomi termasuklah: 2. The contributions of astronomers include the
(a) Claudius Ptolemy following:
• Beliau mencadangkan Bumi adalah pusat Sistem (a) Claudius Ptolemy
Suria. • He suggested that Earth is the centre of the
• Beliau memperkenalkan model geosentrik yang Solar System.
menyatakan bahawa Bumi berada pegun pada • He introduced the geocentric model which
pusat Sistem Suria dan semua objek seperti stated that the Earth is stationary at the centre
Matahari dan planet lain mengorbit mengelilingi of the Solar System and all objects such as the
Bumi dalam orbit yang membulat. Sun and other planets revolve around the Earth
(b) Nicholas Copernicus in circular orbits.
• Beliau memperkenalkan model heliosentrik. (b) Nicholas Copernicus
• Beliau menyatakan bahawa Matahari berada • He introduced the heliocentric model.
pada pusat Sistem Suria dan dikelilingi oleh • He stated that the Sun is at the centre of the
planet lain dalam orbit membulat. Bumi Solar System and is surrounded by other planets
berputar pada paksinya. in circular orbits. The Earth rotates on its axis.
(c) Johannes Kepler (c) Johannes Kepler
• Mengubah suai model heliosentrik • He adapted the heliocentric model
• Beliau menyatakan bahawa Matahari berada di • He stated that the Sun is located at the centre
pusat Sistem Suria dan semua planet beredar of the Solar System and all planets are orbiting
mengelilingi Matahari dalam orbit elips. around the Sun in elliptical orbits.

Penerokaan Angkasa Lepas Space Exploration BAB

1. Teleskop 1. Telescopes
• Teleskop astronomi seperti teleskop radio, Teleskop • Astronomical telescopes such as the radio telescope,
Angkasa Hubble dan Spitzer digunakan untuk Hubble and Spitzer Space Telescope are used for
memerhatikan objek-objek angkasa lepas. observing objects in outer space.

2. Kapal angkasa 2. Spaceships
• Kapal angkasa yang membawa angkasawan telah • Spaceships (spacecraft) that carry astronauts have
dilancarkan ke angkasa lepas untuk memperoleh been launched into outer space to obtain various
pelbagai maklumat. information.
• Kuar angkasa atau prob angkasa ialah kapal angkasa • A space probe is a spaceship that does not carry
yang tidak membawa manusia. Contoh-contoh prob humans. Examples of space probes are Voyager
angkasa lepas ialah Voyager 2, Viking 1, Pioneer 2, Viking 1, Pioneer 10 and Mariner 10, to collect
10 dan Mariner 10, untuk mengumpul maklumat information about the Solar System.
tentang Sistem Suria.
3. Rockets and space shuttles
3. Roket dan kapal angkasa ulang-alik • Used for launching objects like spaceships or probes
• Digunakan untuk melancarkan objek-objek seperti and satellites.
kapal angkasa atau prob dan satelit. • Rockets cannot be used repeatedly but space shuttles
• Roket tidak boleh digunakan berulang kali tetapi can be used repeatedly.
kapal angkasa ulang-alik boleh digunakan berulang
kali. 4. Satellites
• Man-made satellites have been launched into certain
4. Satelit orbits to play a role in remote sensing in the fields
• Satelit buatan manusia telah dilancarkan ke like agriculture and geology.
orbit tertentu untuk memainkan peranan dalam
penderiaan jauh dalam bidang seperti pertanian 10
dan geologi.

Nota Grafik

139

10.1 AKTIVITI Standard Kandungan Tarikh:
10.1 Perkembangan dalam astronomi
PERBINCANGAN PBD
Perkembangan sejarah model sistem suria Masteri

The development of the history of the solar system model

Buku teks m/s 270 – 271

1 Kenal pasti ahli astronomi yang menyumbang dalam kajian Sistem Suria dan model Sistem
Suria (jika ada). Kemudian, padankan model Sistem Suria dengan nama ahli astronomi dan
penerangannya. TP1
Identify the astronomers who contributed in the study of the Solar System and the model of
the Solar System (if any). Then, match the model of the Solar System with the astronomers Praktis
and their explanation. Kendiri

Kepler   Ptolemy   Copernicus   Heliosentrik/Heliocentric   Geosentrik/Geocentric

Ahli astronomi/Astronomer Maklumat/Information
(a)

Ahli astronomi,
matematik dan astrologi
Jerman
German astronomer,
mathematician and
astrologist


Ptolemy

(b)

Ahli astronomi, astrologi
Copernicus dan geografi Yunani
Greek astronomer,
(c) astrologist and
geographer
BAB
10 Ahli astronomi,
Kepler matematik, ekonomi dan
doktor Poland
Polish astronomer,
mathematician,
economist and doctor
140

Bumi
Earth

Penerangan/Explanation Matahari
• ‘Geo’ bermaksud Bumi manakala ‘Sentrik’ Sun

bermaksud berpusat. Bumi
'Geo' means Earth and 'Centric' means centering. Earth
• Bumi berada pegun pada pusat Sistem Suria.
The Earth is stationary at the centre of the Solar Model geosentrik
System. Geocentric model
• Semua objek seperti Matahari dan planet lain
mengorbit mengelilingi Bumi dalam orbit yang
membulat.
All objects such as the Sun and other planets
revolve around the Earth in circular orbits.

• Matahari berada pada pusat Sistem Suria. Matahari
The Sun is located at the centre of the Solar Sun
System.
Model heliosentrik yang dikemaskinikan
• Semua planet beredar mengelilingi Matahari
dalam orbit elips.
All planets are orbiting the Sun in elliptical
orbits.

dengan Hukum Kepler
Modified heliocentric model according to
Kepler's Law Matahari
Sun

• ‘Helio’ bermaksud Matahari manakala ‘Sentrik’ Musytari
bermaksud berpusat.
‘Helio’ means Sun and 'Centric' means centering. Marikh Zuhrah BAB
Matahari Zuhal
• Matahari berada pada pusat Sistem Suria dan Utarid
dikelilingi oleh planet lain dalam orbit yang Bumi 10
membulat.
The Sun is located at the centre of the Solar Bulan
System and is surrounded by other planets in
circular orbits. Model heliosentrik
Heliocentric model
• Bumi berputar pada paksinya.
The Earth rotates on its axis. Matahari
141 Sun

10.2 AKTIVITI Standard Kandungan Tarikh:
10.2 Perkembangan teknologi dan aplikasinya dalam penerokaan angkasa lepas
PERBINCANGAN PBD
Perkembangan dalam penerokaan angkasa lepas Masteri

The development in space exploration

Buku teks m/s 273

Pilih perkataan yang betul tentang sebahagian daripada peristiwa yang berkaitan dengan perkembangan
dan teknologi dalam penerokaan angkasa lepas./Choose the correct words about parts of the events related
to the development and technology in space exploration. TP2

12

Abad ke-11: China mencipta serbuk 1609: Teleskop astronomi pertama dicipta
(logam, letupan) dan menggunakan (roket, oleh (Galileo Galilei, Aristotle).
senapang) primitif dalam pertempuran. 1609: The first astronomical telescope was
11th Century: China created (metal, invented by (Galileo Galilei, Aristotle).
explosive) powder and used primitive 7
(rocket, gun) in battle.
8

1989: Penerbangan pertama ke (Utarid, 1981: Pelancaran kapal angkasa (ulang-
Neptun) – US Voyager 2 alik, prob) pertama oleh NASA, Amerika
1989: First flight to (Mercury, Neptune) – Syarikat.
US Voyager 2 1981: The launching of the first space
9 (shuttle, probe) by NASA, US.
10

BAB
10 1990: Amerika Syarikat melancarkan
Teleskop Angkasa Lepas (Hubble, James 1996: Satelit Malaysia, MEASAT (1 dan 2,
Webb) dari kapal angkasa ulang-alik 2 dan 3) dilancarkan.
Discovery. 1996: Malaysian Satellite, MEASAT
1990: US launched the (Hubble, James (1 and 2, 2 and 3) were launched.
Webb) Space Telescope from the Discovery 142
space shuttle.

34

1957: (Kapal angkasa, Satelit) 1961: Manusia pertama berada
pertama – USSR Sputnik di (orbit, Bulan) – Yuri Gagarin,
1957: The first (spaceship, satellite) dalam kapal angkasa USSR
– Sputnik USSR Vostok 1
1961: The first man in (orbit, Moon)
– Yuri Gagarin, in the USSR
Vostok 1

65

1972: Penerbangan pertama ke 1969: Manusia pertama Video
(Zuhrah, Musytari) – Prob angkasa menjejakkan kaki di Bulan – Video
Amerika Syarikat, Pioneer 10 (Neil Armstrong, Michael Collins),
1972: First flight to (Venus, kapal angkasa US Apollo 11
Jupiter) – space probe of US, 1969: The first man stepping foot
Pioneer 11 on the Moon – (Neil Armstrong,
11 12 Michael Collins), US Apollo 11
spacecraft

13

2002: Agensi Angkasa BAB
Negara (ANGKASA, 10
2000: Mikrosatelit MEASAT) ditubuhkan di 2011: Stesen Angkasa
Malaysia yang (pertama, Malaysia Antarabangsa (ISS,
kedua) TiungSAT-1 2002: National Space NASA) siap dibina dengan
dilancarkan Agency (ANGKASA, lengkap
2000: The (first, second) MEASAT) was established 2011: International Space
Malaysian Microsatellite, in Malaysia Station (ISS, NASA) has
TiungSAT-1 was launched been built completely
143

Tarikh:

10.3 AKTIVITI Perkembangan teknologi dalam penerokaan angkasa lepas (1) PBD
The development of technology in space exploration (1)
PERBINCANGAN Masteri

Buku teks m/s 274

Kenal pasti jenis teleskop mengikut perkembangannya yang berkaitan dengan penerokaan angkasa lepas.
Identify the type of telescope according to its development in relation to space exploration.

Teleskop angkasa Hubble Teleskop pantulan Sekstan astronomi Teleskop angkasa Spitzer
Hubble space telescope Reflection telescope Astronomical sextant Spitzer space telescope

Teleskop Galileo Teleskop pembiasan Teleskop radio
Galilean telescope Refracting telescope Radio telescope

(a) (b) (c)

Sekstan astronomi Teleskop Galileo Teleskop angkasa Hubble
Astronomical Galilean telescope Hubble space telescope
sextant • Teleskop astronomi yang • Ditempatkan di orbit Bumi
• Digunakan untuk mengukur paling banyak digunakan untuk memerhati dan
altitud (ketinggian) bintang The astronomical telescope mengumpulkan maklumat
Used to measure the which is used the most tentang galaksi dan nebula
altitude (height) of stars Placed in the Earth’s orbit to
(e) observe and gather information
(d) on galaxies and nebulae

Teleskop radio Teleskop angkasa Spitzer
Radio telescope Spitzer space telescope
• Mengesan gelombang radio dari angkasa lepas • Teleskop angkasa infra merah yang mengkaji
Detects radio waves from outer space galaksi muda dan pembentukan bintang
An infrared space telescope that studies the young
galaxies and forming stars

(f) • Teleskop pembiasan dan
teleskop pantulan masing-masing
BAB10 menggunakan kanta untuk mengambil
dan menghantar gambar foto tentang
angkasa lepas.
The refracting telescope and
reflecting telescope use lens and mirror
Teleskop pembiasan Teleskop pantulan respectively to take and send photographs
Refracting telescope Reflecting telescope

of outer space.

144

10.4 AKTIVITI Penerokaan angkasa lepas dan satelit buatan manusia Tarikh:
PBD
PERBINCANGAN Space exploration and man-made satellites
Masteri
1 Nyatakan alat teknologi yang digunakan dalam penerokaan angkasa lepas. TP1 Buku teks m/s 275
State the technology devices used in space exploration.
Roket
Kapal angkasa ulang-alik Satelit Kuar angkasa (prob angkasa) Rocket
A space shuttle Satellite Space probe

(a) (b) (c) (d)


Kuar angkasa Satelit
(prob angkasa) Satellite
Roket Kapal angkasa Space probe
Rocket ulang-alik
A space shuttle

2 Satelit buatan manusia mengkaji keadaan di Bumi dari angkasa lepas. Apakah peranan yang dimainkan
oleh objek ini? TP1
Man-made satellite studies the conditions on Earth from space. What is the role played by this object?
Penderiaan jauh/Remote sensing

3 Kenal pasti bidang-bidang yang mengaplikasikan satelit penderiaan jauh untuk mengumpulkan
maklumat. TP2
Identify the fields which apply the remote sensing satellites in collecting information.

Geologi Pertanian Perhutanan Pertahanan Pengurusan bencana
Geology Agriculture Forestry Defence Disaster management


Bidang/Field Aplikasi/Application

(a) Pertanian Untuk mengesan kawasan pembangunan pertanian
Agriculture yang bersesuaian
To detect suitable agricultural development areas

(b) Geologi Untuk mengesan lokasi seperti sumber mineral,
Geology susutan jisim dan susutan darat/To detect the location
of the sources of minerals, mass wasting and mass
movement

(c) Pengurusan Memantau pencemaran, pembakaran hutan, banjir, BAB
bencana tanah runtuh dan tumpahan minyak 10
Disaster Monitors pollution, forest fires, floods, landslides and
management oil spills
Untuk mengesan pencerobohan kapal, pesawat udara
(d) Pertahanan dan kenderaan musuh
Defence To detect the invasion of ships, aircraft and enemy
vehicles

(e) Perhutanan Memantau pembalakan haram Praktis
Forestry Monitors illegal logging Kendiri



145

Tarikh:

10.5 AKTIVITI Perkembangan teknologi dalam penerokaan angkasa lepas (2) PBD
The development of technology in space exploration (2)
PERBINCANGAN Masteri

Buku teks m/s 274

Gambar foto dan rajah di bawah menunjukkan pelancaran roket dan struktur roket. Diketahui bahawa
roket digunakan secara meluas dalam penerokaan angkasa lepas.
The photographs and diagram below show the launching and structure of a rocket. It is known that rocket
is widely used in space exploration.

1 Baca petikan di bawah./Study the passage below. Hidrogen Oksigen
Apabila bahan api di dalam roket terbakar, gas cecair cecair
yang panas dibebaskan pada kelajuan yang Liquid Liquid
tinggi melalui bahagian bawah roket tersebut. hydrogen oxygen
Pembebasan gas ini menghasilkan daya yang Kebuk
menolak roket ke atas. pembakaran
When the fuel inside the rocket burns, the hot gas Combustion
is released at high speed through the bottom of chamber
the rocket. The release of gas produces a force that
pushes the rocket upwards. Struktur roket/The structure of the rocket

BAB Daripada maklumat dalam rajah di atas, nyatakan bahan api roket. TP1
From the information in the above diagram, state the fuel of rockets.
Hidrogen cecair/Liquid hydrogen

10 2 Roket perlu membawa bekalan oksigen sendiri. Berikan sebab. TP2
The rockets need to carry their own oxygen supply. Give a reason.
Tiada oksigen di angkasa lepas./ No oxygen
in outer space.

3 Di manakah bahan api dibakar di dalam roket? TP1 Video
Where does the fuel burn in the rocket?

Dalam kebuk pembakaran /In the combustion chamber

146

4 Tandakan (✓) objek-objek yang boleh dilancarkan
oleh roket ke angkasa lepas. TP1
Mark (✓) the objects that can be launched by rockets
to outer space.

✓ Kapal angkasa
Spaceship

✓ Kuar angkasa
Space probe

Kapal angkasa ulang-alik
Space shuttle

✓ Satelit
Satellite

5 Pada pandangan anda, apakah kekurangan roket?
In your opinion, what is the disadvantage of the
rocket? TP2

Roket tidak boleh digunakan berulang kali .
Rockets cannot be used repeatedly .

6 Rajah di sebelah menunjukkan sebuah kapal angkasa
yang boleh mengambil alih tugas roket. TP1
The diagram on the right shows a spacecraft that can
take over the task of a rocket.

(a) Apakah kapal angkasa yang dilancarkan?
What is the spacecraft which is being launched?

Kapal angkasa ulang-alik/A space shuttle

(b) Apakah kelebihan kapal angkasa jenis ini BAB
berbanding dengan roket? TP2
What is the advantage of this type of spacecraft 10
compared to a rocket?

Kapal angkasa ulang-alik boleh

digunakan berulang kali tetapi roket hanya
boleh diguna sekali.
A space shuttle can be reused many times but
a rocket can only be used once.

147

PT3 PRAKTIS PENGUKUHAN 10 KOMPONEN
PP

Arahan: Jawab semua soalan. 2 Apakah kegunaan satelit? II Mengumpul maklumat
Instructions: Answer all questions. What is the use of satellites? tentang galaksi
A Menipiskan lapisan ozon Collecting information on
Bahagian A/Section A Make the ozone layer thinner galaxies
B Memainkan peranan dalam
1 Antara yang berikut, yang penderiaan jauh III Mengesan gelombang radio
manakah sumbangan Nicholas Play a role in remote sensing dari angkasa lepas
Copernicus kepada pengajian C Mengawal cuaca dalam Detecting radio waves from
astronomi? negara tertentu space
Which of the following is Control the weather in
the contribution of Nicholas certain countries IV Mengesan lokasi sumber
Copernicus to astronomy? D Menghalang kejadian pe­ mineral
A Memperkenalkan hukum manasan global Detecting the location of
graviti Prevent the occurrence of mineral sources
He introduced the law of global warming
gravity A I dan II
B Mengelaskan bintang ber­ 3 Antara yang berikut, yang I and II
dasarkan kecerahannya manakah adalah kegunaan
He classified stars according satelit penderiaan jauh? B III dan IV
to their brightness Which of the following are III and IV
C Mencadangkan Matahari the uses of the remote sensing
adalah pusat Sistem Suria satellites? C II dan III
He suggested that the Sun I Memantau tumpahan minyak II and III
is the centre of the Solar di lautan
System Monitors oil spills in the sea D I dan IV
D Mencadangkan Bumi ada­ I and IV
lah pusat Sistem Suria
He suggested that the Earth
is the centre of the Solar
System

Bahagian B/Section B

1 (a) Tandakan ( ✓ ) pada pernyataan yang betul.
Mark ( ✓ ) the correct statements.

(i) Teleskop Galileo ialah teleskop astronomi yang paling banyak digunakan. ✓
Galilean telescope is the astronomical telescope which is used the most.

(ii) Kuar angkasa membawa angkasawan.
The space probe carries astronaut.

BAB (iii) Kuar angkasa tidak mengorbit Bumi seperti satelit tetapi bergerak jauh dari Bumi dan di ✓
luar Sistem Suria.
10
The space probe does not orbit around the Earth like a satellite but moves further from the
Earth and outside the Solar System.

[2 markah/2 marks]

148

(b) Padankan alat teknologi di bawah. Nama/Name
Match the technology devices below.
(i) Kapal angkasa ulang-alik
Space shuttle
(ii)
Kuar angkasa
Space probe
Bahagian C/Section C
2 Baca petikan di bawah./Read the passage below. Roket
Rocket

[2 markah/2 marks]

Satelit kaji cuaca membantu kita meramal keadaan cuaca dengan tepat. Satelit jenis ini dapat mengesan BAB
perubahan suhu, angin dan tekanan di atmosfera. Maklumat yang diterima daripada satelit ini dapat membantu
kita meramal tempat dan masa berlakunya ribut taufan, banjir, siklon dan pasang-surut air laut. Satelit ini dapat
mengambil gambar foto seperti awan, litupan ais, serta salji dan menghantarnya melalui isyarat ke stesen-stesen
kaji cuaca di muka Bumi. Dengan kemudahan ini, amaran awal dapat diberi dan langkah-langkah dapat diambil
untuk mengatasi atau mengelakkan bencana alam yang mungkin berlaku.
A meteorological (weather) satellite helps us to forecast weather accurately. This type of satellite can detect changes in
temperature, wind and pressure in the atmosphere. The information received from this satellite can help us in forecasting
the place and time of the occurrence of typhoons, floods, cyclones as well as high and low tides. This satellite is able to
take photographs such as clouds, ice and snow and send them through signals to meteorological stations on Earth. With
this facility, an early warning can be given and steps can be taken to overcome or avoid possible disasters.

(a) Jika anda adalah seorang jurutera pembinaan, bincangkan kepentingan ramalan cuaca. TP5/Menilai
If you were a construction engineer, discuss the importance of weather forecast.

10 Ramalan cuaca yang tepat membolehkan jurutera menjadualkan masa yang terbaik untuk menjalankan

projek yang besar seperti pembinaan jambatan, lebuh raya dan empangan.

Accurate weather forecasts enable engineers to plan the best time to carry out big projects such as building bridges,

highways and dams.

[3 markah/3 marks]

149

BAB (b) Selain kapal angkasa ulang-alik, cadangkan satu alat yang boleh digunakan untuk menghantar satelit ke
orbit Bumi. Nyatakan satu kekurangan alat itu. TP2
Beside space shuttle, suggest one instrument that can be used to launch satellites into the Earth’s orbit. State
one disadvantage of the instrument.

Roket. Roket boleh diguna sekali sahaja.
Rocket. Rocket can only be used once.
[2 markah/2 marks]

(c) Wajarkan keperluan meneruskan penerokaan angkasa lepas. TP5/Menilai
Justify the need to continue space exploration.

Untuk membongkar rahsia Bumi, planet-planet dan objek angkasa lepas lain, mencari penempatan
baharu bagi manusia di Bulan, planet lain atau di angkasa lepas, memperoleh mineral seperti aluminium,
kalium, magnesium dan ferum yang terdapat di Bulan, planet lain atau asteroid/mengetahui lebih lanjut
tentang fenomena semula jadi seperti angin suria

To expose the secrets of the Earth, planets and other space objects, to search for new settlements for humans
on the Moon, other planets or in space, to obtain minerals such as aluminium, potassium, magnesium and iron
found on the Moon, other planets or asteroids/to learn more about natural phenomena such as solar wind
[4 markah/4 marks]
(d) Nyatakan jenis satelit yang membantu kapal dan kapal terbang menentukan kedudukannya.
State the type of satellite which helps ships and airplanes determine their positions.
Satelit pelayaran
Navigational satellite

[1 markah/1 mark]

Praktis
Formatif

10

150