UJIAN MADRSAHA BAHASA JAWA 1
UJIAN MADRSAHA BAHASA JAWA 2
UJIAN MADRSAHA BAHASA JAWA 3 BAB 1 AKSARA JAWA A. AKSARA JAWA B. AKSARA WILANGAN
UJIAN MADRSAHA BAHASA JAWA 4 C. SANDHANGAN
UJIAN MADRSAHA BAHASA JAWA 5 BAB 2 BAHASA KRAMA Basa Krama Lugu (Madya) Yang dimaksud dengan basa krama lugu atau basa madya adalah basa yang kata-kata dalam kalimatnya menggunakan kata krama semua tanpa dicampur dengan krama inggil. Ciri-ciri dari basa krama lugu adalah sebagai berikut: Kata-kata yang digunakan adalah krama tanpa dicampur dengan krama inggil Awalan dan akhirannya dikramakan Kata “ku” atau “aku” diubah menjadi “kula” Kata “kowe” diubah menjadi “sampeyan” Berikut adalah penggunaan basa krama lugu dan contohnya:
UJIAN MADRSAHA BAHASA JAWA 6 Percakapan antar teman yang belum akrab Contohnya: Pak Andi, kula mangke badhe ningali bal-balan. Sampeyan napa tumut? (Pak Andi, saya nanti mau nonton sepak bola. Anda apa ikut?) Percakapan orang tua kepada orang yang lebih muda yang tidak akrab Contohnya: Nak, Sampeyan napa wis dhahar? (Nak, kamu apakah sudah makan?) Percakapan orang kepada orang lain yang baru ketemu Contohnya: Mas, mangga tumut bis niki, enggal malih bidhal. (Mas, mari ikut bis ini, sebentar lagi berangkat) Percakapan bawahan kepada atasannya. Contohnya: Bu, niki sampun jam sanga, sampeyan siyos kesah jam pinten? (Bu, ini sudah jam sembilan, Anda jadi pergi jam berapa?) Basa Krama Alus (Inggil) Basa krama alus atau inggil adalah basa krama yang kata-kata dalam kalimatnya tercampur dengan krama inggil. Adapun ciri-ciri dari basa krama alus ini adalah sebagai berikut: Kata-katanya krama dan tercampur dengan krama inggil Awalan dan akhirannya dikramakan Kata “ku” atau “aku” diubah menjadi “kula” Kata “kowe” berubah menjadi “panjenengan” Kata yang di krama inggilkan adalah: bagian tubuh, sandhangan dan kriya (kata kerja) yang dilakukan orang yang diajak bicara atau yang dibicarakan. Berikut adalah penggunaan krama alus atau inggil dan contohnya: Percakapan anak terhadap orang tuanya Contohnya: Paklik, panjenengan mangke punapa siyos tindak kaliyan rama? (Paman, paman nanti apakah jadi pergi bersama ayah?) Percakapan bawahan kepada majikannya Contohnya: Bu, kalawau wonten tamu madosi panjenengan (Bu, tadi ada tamu yang mencari ibu) Percakapan bawahan kepada atasannya Contohnya: Pak, panjenengan kemawon ingkang paring dhawuh pangandika! (Pak, Bapak saja yang memberikan kata sambutan!) Percakapan orang yang lebih muda kepada orang yang lebih tua Contohnya: Mangga Bik, Panjenengan pinarak rumiyin (Mari bi, mampir dahulu)
UJIAN MADRSAHA BAHASA JAWA 7 BAB 3 UKARA PITAKON A. JENIS – JENIS UKARA PITAKON Ngoko Krama Sapa Sinten Apa Menapa Pira Pinten Kepriye Kados pundi Ana ngendi Wonten pundi Kenangapa Kenging menapa Kapan Kapan B. CONTOH Berikut ini adalah contohnyq: Opo sebabe panjenengan ora sida sowan simbah, Mbak? (Apa sebabnya kamu tidak jadi ke simbah, mbak?) Kelas pira Tono saiki? (Kelas berapa Tono sekarang?) Sopo sing mbarengi Pak Dhe marang stasiun? (Siapa yang menemani Pak Dhe ke stasiun?) Pira regane beras sak kiilo? (Berapa harganya beras satu kilo?) Opo sebabe omahe Bu Asih kobongan? (Apa sebabnya rumah bu Asih kebakaran?) Sopo sing njaluk lombok? (Siapa yang meminta cabai?) Ana ngendi omahe mbahmu? (Dimana rumah nenekmu?) Pira regane sepatu model anyar kuwi? (Berapa harga sepatu model baru ini?) Ana ngendi kantor pajak? (Dimana kantor pajak?) Pira sangumu? (Berapa uang sakumu?) Sopo sing ora kuat poso romadhon? (Siapa yang tidak kuat puasa ramadhan?) Opo sing di hadiahke mbk Ayu marang adhimu? (Apa yang di hadiahkan mbak Ayuk ke adikmu?) Kepriye carane dolan catur? (Bagaimana cara bermain catur?) Pira cacahe buku kelas 6? (Berapa jumlah buku kelas 6?)
UJIAN MADRSAHA BAHASA JAWA 8 Kapan ibumu ono ning omah? (Kapan ibumu ada di rumah?) Pira jumlahe adhimu? (Berapa jumlah adikmu?) Kapan kowe masuk kampus? (Kapan kamu masuk kampus?) Sopo sing ora melu jalan santai? (Siapa yang tidak ikut jalan santai?) Opo sing di masak ibumu? (Apa yang di masak ibumu?) Opo sing di doleki mbak Ratna? (Apa yang di cari mbak Ratna?) Sopo jenenge kancane mbk Andin? (Siapa nama teman mbak Andin?) Pira jumlahe kancamu kelas 6? (Berapa jumlah temanmu kelas 6?) Kenangapa bu lek ndoleki ibu? (Kenapa bu lek mencari ibu?) Kepala sekolah nggonmu apa wis ganti maneh ta, Wan? (Kepala sekolah tempatmu apa sudah ganti lagi, Wan?) Sopo sing ono ning kamare Ibu? (Siapa yang ada di kamar ibu?) Kepriye watake pandawa lima? (Bagaimana watak pandawa lima?) Kenangapa kowe ing sekolahan dino minggu? (Kenapa kamu ke sekolahan hari minggu?) Opo sebabe kowe entuk nilai C? (Apa sebabnya kamu mendapar nilai C?) Sopo sing di ajak ibu tindak pasar? (Siapa yang di ajak ibu ke pasar?) Pira regane salak sing mbok tumbas? (Berapa harga salak yang kamu beli?) Kepriye carane gawe gethuk? (Bagaimana caranya membuat gethuk?) Sopo sing nyusul adhimu? (Siapa yang menjemput adikmu?) Pira cacahe sapi sing nak omahmu? (Berapa jumlah sapi yang ada di rumahmu?) Kepriye watake gatot kaca? (Bagaimana wataknya gatot kaca?) Pira jumlahe guru basa Jawa ing Sekolahmu? (Berapa jumlah guru bahasa Jawa di sekolahmu?) Ana ngendi lapangan sekolah? (Dimana lapangan sekolah?)? Kenangapa kowe wingi ora masuk sekolah? (Kenapa kamu kemarin tidak masuk sekolah?) Kepriye carane jawab soal nomer 3? (Bagaimana caranya menjawab soal nomor 3?) Ana ngendi omahe Pak Guru Basa Inggris? (Dimana rumah pak guru bahasa inggris?) Kepriye sifate adhimu? (Bagaimana sifatnya adikmu?) Pira cacahe pitikmu? (Berapa jumlah ayammu?) Ana ngendi rumah sakit Dr. Soetomo? (Dimana rumah sakit Dr. Soetomo?) Pira cacahe pulpen sing nduk tasmu? (Berapa jumlah pulpen yang ada di tasmu?) Kapan panjenengan tindak menyang Solo? (Kapan kamu pergi ke Solo?) Ana ngendi panggone wong dodol mie ayam? (Dimana tempat orang jualan mie ayam?) Kenangapa Danis merenung wae? (Kenapa Danis merenung saja?) Opo ibu sampun nedha dereng? (Apa ibu sudah makan belum?) Ana ngendi kemah pramuka SMP 1? (Dimana kemah pramuka SMP 1?) Jam pira kowe tangi? (Jam berapa kamu bangun?) Ana ngendi wong dodol wedang ronde? (Dumana orang jualan wedang ronde?) Kenangapa adhimu nangis? (Kenapa adikmu menangis?) Ana ngendi Doni lan Andi sinau bareng? (Dimana Doni dan Andi belajar bersama?) Sapa jenenge sepupune Sinta? (Siapa nama sepupunya Sinta?)
UJIAN MADRSAHA BAHASA JAWA 9 Ana ngendi kantor kepala sekolah? (Dimana kantor kepala sekolah?) Kepriye kabare kanca-kanca alumni SMP 1, Ir? (Bagaimana kabar teman teman alumni SMP 1, Ir?) BAB 4 TEMBANG MACAPAT A. JENIS TEMBANG MACAPAT B. CONTOH Tembang Mijil biasanya mempunyai wewaton atau kaidah 10i, 6o, 10e, 10i, 6i dan 6o sementara contohnya bisa anda perhatikan dengan baik di bawah ini, yaitu : Poma kaki dipun eling Ing pitutur ingong Sira uga atriya arane Kudu anteng jatmika ing budi Ruruh sarta wasis Samubarangipun
UJIAN MADRSAHA BAHASA JAWA 1 0 BAB 5 ARANE ANAK KEWAN LAN SWARA KEWAN A. ARANE ANAK KEWAN “Jenenge Anak Kewan dalam bahasa Jawa “ atau sebutan untuk nama anak hewan dalam bahasa jawa hewan yang sering kita dengar sehari hari 1. Anak Jaran Arane /jenege Belo 2. Anak Sapi arane/Jenenge Pedhet 3. Anak wedhus/Kambing jarane /jenenge Cempe 4. Anak banyak Arane/jenenge blengur 5. Anak Pitik (Ayam) jenenge/ arane Kuthuk 6. Anak Bebek arane/Jenenge Meri 7. Anak Kebo arane/jenenge gudel 8. Anak Tikus arane/Jenenge Chindil 9. Anak Ulo jenenge/arane Kisi/Ucet 10. Anak teket diarani / jenenge celolo 11. Anak boyo ( Buaya ) arane /jenenge Krete 12. Anak kodok Jenenge/arane precil 13. Anak lawa jenenge /arane kampret 14. Anak macan jenenge/arane gogor 15. Anak singo jenenge/arane dibal B. ARANE SWARA KEWAN 1. Arane Swara babon (ayam betina) yaiku petok-petok 2. Arane Swara banyak (angsa) yaiku pating krengah. 3. Arane Swara bebek yaiku kwek-kwek. 4. Arane Swara cecak (cicak) yaiku ngecek. 5. Arane Swara dara (merpati) yaiku mbekur. 6. Arane Swara gajah yaiku ngempret. 7. Arane Swara gemak (Puyuh) yaiku ngelung. 8. Arane Swara jago (Ayam Jantan) yaiku kluruk. 9. Arane Swara jalak yaiku ngoceh. 10. Arane Swara jaran (Kuda) yaiku beker/ bengingeh. 11. Arane Swara jangkrik yaiku ngerik. 12. Arane Swara kebo (Kerbau) yaiku ngowek. 13. Arane Swara kethek (Kera) yaiku mere. 14. Arane Swara kodhok (Katak) yaiku ngorek. 15. Arane Swara kucing yaiku ngeong. 16. Arane Swara kuthuk (Anak ayam) yaiku kiyik-kiyik.
UJIAN MADRSAHA BAHASA JAWA 1 1 17. Arane Swara lamuk (Nyamuk) yaiku nging-nging. 18. Arane Swara macan yaiku mbaung/ nggero. 19. Arane Swara sapi yaiku mbengah. 20. Arane Swara singa yaiku nggero.