เ คู่มือ ฝ้าระวังควบคุมโรคติดต่อในชุมชน งานควบคุมป้อป้งกันโรคและระบาดวิทยา ศูนย์บริการสาธารณสุขเทศบาลเมืองลำ พูน
สารบัญ โรคอุบัติใหม่-อุบัติซ้ำ คืออะไร.... โรคระบาดคืออะไร สำ คัญแค่ไหน ตัวอย่างรายชื่อโรคที่ทำ ให้เกิดการระบาดได้บ่อย ในพื้นที่ต่างๆ โรคระบาดมีความสำ คัญเพราะ จะป้อ ป้ งกันและควบคุมโรคระบาดได้อย่างไร มาตราการป้อ ป้ งกันควบคุมการระบาด การเฝ้า ฝ้ ระวังเหตุการณ์ คือการเฝ้า ฝ้ ระวังโรคจากข่าว ทำ อย่างไรจึงจะทราบสถานการณ์โณ์ รคได้รวดเร็วขึ้น 1 2 3 4 4 5 6 6
สารบัญ (ต่อ) ใคร...บ้างที่จะทราบข่าวเหตุการณ์ใณ์ นชุมชน เครือข่ายเฝ้า ฝ้ ระวังเหตุการณ์ใณ์ นชุมชน ถ้าจะแจ้งข่าวเหตุการณ์ มีเกณฑ์และวิธีการอย่างไร... วิธีการแจ้งข่าวไปยังศูนย์รับแจ้งข่าวประจำ ตำ บล หมอเอาข่าวที่แจ้งไปทำ อะไร... ควบคุมโรคระบาดเบื้องต้นโดยชุมชน เพื่อชุมชน ตัวอย่างโรคหรือกลุ่มอาการที่สำ คัญ และกิจกรรม ควบคุมการระบาดเบื้องต้น กลุ่มโรคติดต่อที่นำ โดยยุง กลุ่มอาการไข้ และอาการทางสมอง กลุ่มโรคติดต่อระหว่างสัตว์และคน กลุ่มโรคอื่นๆ 7 8 9 10 11 12 13 14 16 18 20
1 โรคอุบัติใหม่-อุบัติซ้ำ คืออะไร.... โรคอุบัติใหม่: โรคติดเชื้อใหม่ๆ ที่ปรากฏมีรายงาน ผู้ป่ว ป่ ยเพิ่มขึ้นในช่วงประมาณ 2-3 ทศวรรษที่ผ่านมา หรือโรคติดต่อที่มีแนวโน้ม น้ จะพบมากขึ้นในอนาคต อันใกล้นี้ โรคอุบัติซ้ำ : โรคติดเชื้อที่เคยแพร่ระบาดในอดีต และสงบไปแล้วเป็นเวลานานหลายปี แต่กลับมา ระบาดขึ้นอีก
1. มีจำ นวนผู้ป่วป่ยมากกว่าจำ นวนปกติที่เคยมีหรือมากกว่า จำ นวนที่คาดว่าจะมีได้ในช่วงเวลาหนึ่ง เช่นหมู่บ้านแห่งหนึ่ง ปกติจะมีผู้ป่วป่ยอุจจาระร่วงวันละ 1-2 ราย ถ้ามีผู้ป่วป่ยเพิ่มเป็น 5 ราย ในวันเดียวกัน เรียกว่า"โรคอุจจาระร่วงระบาด" 2. มีผู้ป่วป่ยพร้อมกันจำ นวนมาก (ตั้งแต่สองรายขึ้นไป) หลังจาก ไปร่วมกิจกรรมบางอย่างด้วยกันมาเช่น มีผู้ป่วป่ยโรคอาหารเป็น พิษพร้อมกันมากกว่า 10 ราย หลังจากที่ไปร่วมงานเลี้ยงในงาน แต่งงานแห่งหนึ่งเรียกได้ว่า "โรคอาหารเป็นพิษระบาด" 3. มีผู้ป่วป่ยเป็นโรคที่กระทรวงสาธารณสุขกำ หนด ว่าเป็นโรค อันตราย แม้เพียง 1 ราย เช่น อหิวาตกโรค โรคไข้หวัดนก โรคโปลิโอ โรคพิษสุนัขบ้า เป็นต้น 4. มีผู้ป่วป่ยเป็นโรคที่ไม่รู้จัก หรือเหตุการณ์ที่ ณ์ ที่ไม่เคยพบในพื้นที่ มาก่อน ให้นับว่าเป็นการระบาดไว้ก่อน เช่น ไก่ป่วป่ยตายผิดปกติ จำ นวนมาก โรคระบาดคืออะไร??? สำ คัญแค่ไหน!!! โรคระบาดมีหลายแบบ การเจ็บป่วป่ยทุกอย่างทำ ให้เกิดการ ระบาดได้ ถ้ามีลักษณะอย่างใดอย่างหนึ่ง ดังนี้ 2
- โรคอุจจาระร่วง - โรคอาหารเป็นพิษ - โรคมือ เท้า ปาก - โรคไข้เลือดออก - โรคไข้ปวดข้อยุงลาย - โรคไข้หวัดใหญ่ - โรคไข้ฉี่หนู - โรคตาแดง(ชนิดระบาด) - โรคหัด ฯลฯ ตัวอย่างรายชื่อโรค ที่ทำ ให้เกิดการระบาดได้บ่อยในพื้นที่ต่าง ๆ 3
ทำ ให้มีผู้เสียชีวิตก่อนวัยอันสมควร ผู้ป่วป่ยและญาติ ทุกข์ทรมานจากการเจ็บป่วป่ย เกิดความเครียด วิตกกังวล และมีปัญหาสุขภาพจิต ผู้ป่วป่ยและญาติ ต้องเสียค่าใช้จ่ายในการดูแลรักษาพยาบาล ประเทศชาติสูญเสียทางเศรษฐกิจ เช่น โรคไข้หวัดนก ทำ ให้เป็ด ไก่ และไข่ขายไม่ได้ ต้องทำ ลายทิ้ง จำ นวนมหาศาล ทำ ให้เกิดความสูญเสีย และพบการเกิดโรคระบาดบ่อยครั้งมากขึ้น ทุกขณะ ตัวอย่างความสูญเสียจากโรคระบาด เช่น และสูญเสียรายได้จากการไปทำ งานไม่ได้ โรคระบาดมีความสำ คัญเพราะ... ต้องทำ การป้อ ป้ งกันการเกิดโรคอย่างเข้มแข็ง และมีมาตรการเพิ่ม เติมเพื่อควบคุมการระบาดของโรค มาตรการป้อ ป้ งกันการเกิดโรค เพื่อป้อ ป้ งกันไม่ให้เจ็บป่วป่ยในคน แต่ละคน เช่น รับประทานอาหาร และน้ำ ที่สะอาดป้อ ป้ งกันโรคอุจจาระร่วง นอนในมุ้งป้อ ป้ งกันโรคไข้เลือดออก สวมรองเท้าบู๊ทป้อ ป้ งกันโรคไข้ฉี่หนู ฉีดวัคซีนป้อ ป้ งกันโรคไข้หวัดใหญ่ จะป้อ ป้ งกันและควบคุมโรคระบาดได้อย่างไร 4
มาตราการป้อ ป้ งกันควบคุมการระบาด การเฝ้า ฝ้ ระวังโรค เป็นการติดตามสถานการณ์โณ์ รคดูว่ามีแนวโน้ม น้ เพิ่มขึ้น หรือมีความผิดปกติอย่างไรหรือไม่ การสอบสวนโรค ถ้าพบผู้ป่วป่ยผิดปกติต้องสอบสวนหาที่มาหรือ แหล่งโรคโดยเร็ว เพื่อกำ จัดต้นเหตุการระบาด การควบคุมการระบาด โดยการควบคุมโรคที่ต้นเหตุและเร่งรัด มาตรการป้อ ป้ งกันโรคบางอย่างให้เข้มงวดเป็นพิเศษ เป็นการดำ เนินการเพื่อไม่ให้มีจำ นวนผู้ป่วป่ยที่เข้าข่ายเป็นการระบาด ได้แก่ 1. 2. 3. 5
การเฝ้า ฝ้ ระวังเหตุการณ์ คือการเฝ้า ฝ้ ระวังโรคจากข่าว ทำ อย่างไรจึงจะทราบสถานการณ์ โรคได้รวดเร็วขึ้น การเฝ้า ฝ้ ระวังโรคมีหลายวิธีที่สำ คัญคือ เฝ้า ฝ้ ระวังในกลุ่มผู้ป่วป่ยที่มารับ การรักษา และเฝ้า ฝ้ ระวังจากข่าวการเจ็บป่วป่ยในชุมชนการเฝ้า ฝ้ ระวังโรคใน ผู้ป่วป่ย ใช้วิธีนับรายงานผู้ป่วป่ยที่รักษาในโรงพยาบาลและสถานีอนามัย ซึ่งผู้ป่วป่ยมีการวินิจฉัยโรคแน่นอนจากแพทย์ และพยาบาลที่ได้รับการ ฝึกอบรม มีการวิเคราะห์ข้อมูลทางสถิติ ทำ ให้ทราบว่าโรคเกิดกับคน กลุ่มใด ส่วนใหญ่เกิดที่ไหน ช่วงเวลาใด วิธีการนี้เชื่อถือได้มาก แต่บาง ครั้งล่าช้า และไม่ครบถ้วน เพราะไม่รวมข้อมูลผู้ป่วป่ยที่รักษาเองหรือไป คลินิก ข่าวการเกิดโรคสามารถบอกได้ว่ามีโรคเกิดขึ้นที่ไหน ข่าวเรื่องผิดปกติเป็นที่นิยมพูดคุยหรือส่งข่าวมากกว่าเรื่อง ปกติ การแจ้งหรือส่งข่าวเป็นวิธีที่เร็วกว่าการรายงานเป็นขั้นตอน ข่าว จึงใช้เฝ้า ฝ้ ระวังโรคได้ เรียกว่า "การเฝ้า ฝ้ ระวังเหตุการณ์"ณ์ โดยเฝ้า ฝ้ สังเกตการเจ็บป่วป่ยในชุมชน ถ้าพบเหตุการณ์ที่ ณ์ ที่น่าจะผิด ปกติ ให้รีบแจ้งข่าวหรือส่งข่าวถึงกันทันที วิธีการนี้ง่ายสะดวก เหมาะสำ หรับใช้ในชุมชน แต่มีข้อควรระวังจากการแจ้งข่าวซ้ำ ซ้อน และการแจ้งข่าวคลาดเคลื่อน เนื่องจากจำ ข้อมูลมาผิด หรือลืม ข้อมูลที่สำ คัญบางอย่าง 6
เจ้าหน้า น้ ที่สาธารณสุข (รพ.สต./สอ./ศบส.) ในพื้นที่ อาสาสมัครสาธารณ์สุ ณ์ สุ ข (อสม.) และอาสาสมัครอื่น ๆ เช่น อาสาสมัครปศุสัตว์ อาสากู้ชีพกู้ภัยฯ เพื่อน เพื่อนบ้าน ผู้ร่วมงาน กำ นั้นผู้ใหญ่บ้าน สมาชิก อบต./เทศบาล นักการเมืองท้องถิ่น ครู ตำ รวจ ผู้สื่อข่าวในพื้นที่ ผู้ดำ เนินรายการวิทยุชุมชน ชมรมผู้สูงอายุ ชมรมออกกำ ลังกาย กลุ่มเยาวชน-สตรี คลินิกเอกชน ร้านขายยา พระเณรที่วัด เจ้าของร้านค้าปลีกในชุมชน ฯ ใคร...บ้างที่จะทราบข่าว เหตุการณ์ใณ์ นชุมชน สมมติว่าเกิดโร่คอุจจาระร่วงในครอบครัวที่มีผู้ป่วป่ย 4 คน (พ่อ แม่ ลูก ปู่)ปู่ผู้ทราบข่าว ได้แก่ ผู้ที่รู้จักหรือเกี่ยวข้องกับผู้ป่วป่ยทุกคน มีโอกาสทราบข่าวการป่วป่ยได้ ทั้งหมด 7
ศูนย์รับแจ้งข่าวประจำ ตำ บล (รพ.สต./สอ./ศบส.*) ผู้ป่วป่ยและ ญาติ อสม. เทศบาล/อบต. (ศูนย์รับเรื่องฯ)/ ประชาสัมพันธ์ แหล่งข่าวอื่น ในพื้นที่ แหล่งข่าวอื่น นอกพื้นที่ เพื่อนบ้านผู้ป่วป่ย ผู้นำ ชุมชน กำ นัน ผู้ใหญ่บ้าน กลุ่มเยาวชน-สตรี ชมรมฯ อปพร. อาสาฯ ผู้บริหาร ส.ท., ส.อบต. นักการเมือง ประชาชน ทั่วไป วัด โรงเรียน ร้านค้า วิทยุชุมชนฯ โรงพยาบาล หน่วยงาน สาธารณสุข หนังสือพิมพ์ วิทยุโทรทัศน์ อินเตอร์เน็ตน็ *คำ ย่อ รพ.สต.= โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำ บล สอ.= สถานีอนามัย ศบส.= ศูนย์บริการสาธารณสุขเทศบาล เครือข่ายเฝ้า ฝ้ ระวังเหตุการณ์ใณ์ นชุมชน 8
3.1 มีสัตว์ป่วป่ยและตายจำ นวนมาก 3.2 พบอาหารและน้ำ ที่ไม่ปลอดภัยจำ นวนมาก 3.3 อันตรายจากสิ่งแวดล้อม ถ้าจะแจ้งข่าวเหตุการณ์ มีเกณฑ์และวิธีการอย่างไร... เกณฑ์แจ้งข่าว มีทั้งเหตุการณ์เ ณ์ กิดโรคและปัจจัยเสี่ยง ได้แก่ 1.1 มีผู้ป่วป่ยเป็นกลุ่มพร้อมกันหลายคนด้วยอาการแบบเดียวกัน 1.2 มีผู้ป่วป่ยเป็นโรคที่สำ คัญ รวมถึงสงสัยว่าจะป่วป่ย 1.3 มีผู้ป่วป่ยเป็นโรคที่รุนแรงกว่าปกติ 2.โรคใหม่หรือกลุ่มอาการที่ไม่เคยพบในพื้นที่ 2.1 มีผู้ป่วป่ยเป็นโรคที่ไม่รู้จักหรือไม่เคยพบในพื้นที่มาก่อน 2.2 มีผู้เสียชีวิตอย่างรวดเร็วโดยไม่ทราบสาเหตุ 3.เหตุการณ์ที่ ณ์ ที่เป็นปัจจัยเสี่ยงต่อการเกิดโรคในคน 1.โรคหรือกลุ่มอาการทั่วไปที่พบบ่อย 9
บอกข่าวด้วยตนเองที่โรงพยาบาลหรือสถานีอนามัย แจ้งทางโทรศัพท์ไปที่เจ้าหน้า น้ ที่สาธารณสุขใกล้บ้าน แจ้งข่าวผ่านอาสาสมัครสาธารณสุข (อสม.) แจ้งเหตุการณ์เ ณ์ สี่ยงต่อโรคหรือเหตุรำ คาญที่เทศบาล หรือ อบต. ชื่อผู้แจ้งพร้อมเบอร์โทรศัพท์ ชื่อโรคที่ทราบ รายละเอียดของอาการหรือ เหตุการณ์ที่ ณ์ ที่สงสัย จำ นวนผู้ป่วป่ยและผู้เสียชีวิต (ถ้ามี) วัน เดือน ปี และสถานที่เกิดเหตุ วิธีการแจ้งข่าว ไปยังศูนย์รับแจ้งข่าวประจำ ตำ บล จงมั่นใจก่อนว่าเป็นเหตุการณ์ผิ ณ์ ผิดปกติจริง ตามเกณฑ์แจ้งข่าว ไม่ควรแจ้งข่าวลือ หรือข่าวที่บอกต่อกันมาโดยไม่มีหลักฐาน 1. 3. รายละเอียดในการแจ้งข่าวที่ไปเยี่ยมครอบครัวที่ป่วป่ยจนทราบ จำ นวนผู้ป่วป่ย 2. ช่องทางการแจ้งข่าว ทำ ได้หลายช่องทาง 10
1. รับข่าว 2. ตรวจ สอบความ น่าเชื่อถือ 3. ตรวจ สอบข้อ เท็จจริง 4. ตรวจ สอบความ ผิดปกติ 5. เตือนภัย หมอเอาข่าวที่แจ้งไปทำ อะไร... ทุกข่าวที่ได้รับแจ้ง จะมีการนำ ไปตรวจสอบ และวิเคราะห์ว่ามีการ ระบาดของโรคหรือไม่ ตามขั้นตอน ดังนี้ ข่าวทั้งหมดที่ได้รับ จะนำ ไปบันทึก เป็นหลักฐานในทะเบียนรับแจ้งข่าว พิจารณาว่าได้ข่าวจากใครบ้างความน่า เชื่อถือให้ข้อมูล ตรงกันไหม มีหลักฐาน ยืนยันหรือไม่ ตรวจสอบข้อเท็จจริงของเหตุการณ์ ข้อเท็จจริง และหาข้อมูลเพิ่มเติมจาก ที่เกิดเหตุ วิเคราะห์ว่าโรคนั้นผิดปกติจริงหรือไม่ จะแพร่ระบาดหรือสูญเสียเพิ่มขึ้นหรือ ไม่ รีบรายงาน หรือส่งข่าวต่อถึงผู้เกี่ยวข้อง รวมทั้งแจ้งเตือนภัยให้ประชาชนทราบ 11
ควบคุมโรคระบาดเบื้องต้น โดยชุมชน เพื่อชุมชน การควบคุมโรคระบาดเบื้องต้น เป็นการทำ ให้โรคหยุดแพร่ระบาด หรือหมดไป ชุมชนในพื้นที่สามารถทำ กิจกรรมบางอย่างได้ก่อน เพราะใกล้ชิดเหตุการณ์ที่ ณ์ ที่สุดประสิทธิภาพในการควบคุมการระบาด ของโรคขึ้นอยู่กับ ความร่วมมือจากทุกภาคส่วน ทั้งในชุมชนและนอกพื้นที่ มีการดำ เนินการเบื้องต้นบางอย่างทันทีที่เกิดเหตุ เช่น เก็บอาหารที่สงสัยไว้ เพื่อรอเจ้าหน้า น้ ที่นำ ไปตรวจหาเชื้อ โรคอาหารเป็นพิษ การสอบสวนโรคที่มีประสิทธิภาพ สามารถค้นหาที่มา หรือแหล่งโรคของการระบาดได้เร็ว ทำ ให้กำ จัดต้นเหตุ ของปัญหาได้ ใช้วิธีการควบคุมโรคที่ถูกหลักวิชาการ ตรงกับชนิด ของโรค 12
ตัวอย่างโรค หรือกลุ่มอาการที่สำ คัญ และกิจกรรมควบคุมการระบาดเบื้องต้น 13
ส่งข่าวให้ รพ.สต./ศูนย์บริการฯ ทราบทันที เช็ดตัวลดไข้ และแนะนำ ให้ไปพบแพทย์ ป้อ ป้ งกันยุงกัดผู้ป่วป่ย โดยทายากันยุงและนอนในมุ้ง ทั้งกลางวันและกลางคืน เพื่อไม่ให้แพร่เชื้อสู่คนอื่น สำ รวจความชุกชุมของลูกน้ำ ยุงลายในรัศมี 100 เมตร รอบบ้านผู้ป่วป่ย และทำ ลายแหล่งเพาะพันธุ์ยุง กลุ่มโรคติดต่อที่นำ โดยยุง ตัวอย่างโรคในกลุ่มนี้และอาการที่พบ ตัวอย่างโรคในกลุ่มนี้และอาการที่พบ เช่น โรคไข้เลือดออก มีอาการไข้สูงหลายวัน เบื่ออาหาร ปวดท้อง ท้องอืด มีจุดเลือดตามตัว อาจซึมหรือช็อค หรือไปหาหมอแล้วพบว่าเป็นไข้เลือดออก กิจกรรมเบื้องต้นที่ควรดำ เนินการโดยอสม. และเทศบาล 14
กิจกรรมในการควบคุมการระบาด กลุ่มโรคติดต่อที่นำ โดยยุง (ต่อ) การพ่นยาฆ่าแมลง การป้อ ป้ งกันยุงกัด ความร่วมมือจากประชาชน ในการลดแหล่งเพาะพันธุ์ยุงลาย การจัดการสิ่งแวดล้อม 15
ส่งข่าวให้ รพ.สต./ศูนย์บริการฯ ทราบทันที ระวังไม่ให้โดนน้ำ ลาย หรือ เสมหะของผู้ป่วป่ย แนะนำ ให้ส่งผู้ป่วป่ยไปรักษาที่โรงพยาบาล เนื่องจาก อาจเป็นโรคติดต่อร้ายแรง กลุ่มอาการไข้ และอาการทางสมอง ตัวอย่างโรคในกลุ่มนี้เช่น ไข้สมองอักเสบ ไข้กาฬหลังแอ่น ไข้หูดับ โรคติดเชื้อทางระบบประสาทอื่นๆ มีอาการไข้สูงเฉียบพลัน ปวดศีรษะมาก การรับรู้ตัวเปลี่ยนแปลง (สับสน ชัก ซึม หรือหมดสติ) อาจมีอาการคอแห้ง หรือพบจุดเลือดออกใต้ผิวหนัง เป็นจ้ำ เลือด บางรายเสียชีวิตอย่างรวดเร็ว บางชนิดเมื่อหายแล้วทำ ให้หูหนวก กิจกรรมเบื้องต้นที่ควรดำ เนินการโดยอสม. และเทศบาล ตัวอย่างโรคในกลุ่มนี้และอาการที่พบบ่อย 16
ให้วัคซีนป้อ ป้ งกันโรคในกลุ่มที่เสี่ยง (เฉพาะโรคที่มีวัคซีน) กำ จัดลูกน้ำ ยุงตัวแก่ และทำ ลาย แหล่งเพาะพันธุ์ยุง แนะนำ การปรับปรุงสิ่งแวดล้อมในบ้าน และอาคารที่มีผู้คนแออัด แนะนำ การป้อ ป้ งกันการติดเชื้อจากหมู และวิธีการเลี้ยงหมูให้ปลอดจากโรค กิจกรรมในการควบคุมการระบาด กลุ่มอาการไข้ และอาการทางสมอง (ต่อ) สร้างการมีส่วนร่วมของชุมชนในการป้อ ป้ งกันโรค เช่น ป้อ ป้ งกันยุงกัด จัดสิ่งแวดล้อมในหมู่บ้านให้ถูกสุขลักษณะฯ 17
ส่งข่าวให้ รพ.สต./ศูนย์บริการฯ ทราบทันที ค้นหาผู้ที่ถูกสัตว์ที่สงสัยกัด หรือผู้ป่วป่ยรายอื่น เพื่อแนะนำ ให้ไปหาหมอ แจ้งปศุสัตว์ เพื่อมาจัดการสัตว์ที่สงสัยให้เหมาะสม แนะนำ ให้ไปรักษา และบอกหมอเรื่องประวัติเสี่ยง กลุ่มโรคติดต่อระหว่างสัตว์และคน โรคพิษสุนัขบ้า มีอาการไข้ ปวดศีรษะ ปวดตัว กลัวน้ำ กลัวลม ระดับการรับรู้ตัวผิดปกติ โรคฉี่หนู มีอาการปวดศีรษะเฉียบพลัน ไข้สูง ปวดกล้ามเนื้อ มากโดยเฉพาะที่น่อง ***บางรายอาการอาจไม่ชัดเจน*** กิจกรรมเบื้องต้นที่ควรดำ เนินการโดยอสม. และเทศบาล ตัวอย่างโรคในกลุ่มนี้และอาการที่พบบ่อย 18
ระมัดระวังการสัมผัส การป้อ ป้ งกันและกำ จัดหนู การทำ ลายสัตว์ป่ว ป่ ย และกักกันฝูงสัตว์ การควบคุมสัตว์เลี้ยง กิจกรรมในการควบคุมการระบาด กลุ่มโรคติดต่อระหว่างสัตว์และคน (ต่อ) การปรับปรุงสิ่งแวดล้อม 19
ส่งข่าวให้ รพ.สต./ศูนย์บริการฯ ทราบทันที แนะนำ พ่อแม่ให้พาเด็กไปรักษา และให้หยุดเรียน ดูแลตัวเองที่บ้านจนกว่าจะหาย แนะนำ ให้ใช้ช้อนกลาง และหลีกเลี่ยงการใช้ สิ่งของร่วมกัน กิจกรรมเบื้องต้นที่ควรดำ เนินการโดยอสม. และเทศบาล กลุ่มโรคอื่นๆ ตัวอย่างอาการที่พบในทารกและเด็กเล็ก ได้แก่ เจ็บปาก ไม่ยอมรับประทานอาหาร เนื่องจากมีตุ่มหรือแผลที่ลิ้น เหงือก และ กระพุ้งแก้ม พบตุ่มหรือผื่นที่ฝ่าฝ่มือ นิ้วมือ ฝ่าฝ่เท้า อาจพบที่ก้นและ หัวเข่าด้วย มีโอกาสเกิดโรคแรกซ้อนที่ทำ ให้เสียชีวิตได้ โรคมือ เท้า ปาก ตัวอย่างโรคในกลุ่มนี้และอาการที่พบบ่อย 20
ดูแลสุขลักษณะของศูนย์พัฒนาเด็กเล็ก สถานรับเลี้ยงเด็ก และโรงเรียน ถ้ามีเด็กป่ว ป่ ยจำ นวนมาก อาจจำ เป็นต้องปิด สถานที่ต้นเหตุ สร้างการมีส่วนร่วมของผู้ปกครอง และผู้เลี้ยง ดูเด็กในการป้อ ป้ งกันโรค เช่น ไม่พาเด็กไปใน สถานที่แออัด ล้างมือทุกครั้งหลังสัมผัสน้ำ มูก น้ำ ลาย หรืออุจจาระเด็กฯ กิจกรรมในการควบคุมการระบาด กลุ่มโรคอื่นๆ โรคมือ เท้า ปาก (ต่อ) 21
ส่งข่าวให้ รพ.สต./ศูนย์บริการฯ ทราบทันที แนะนำ ผู้ที่มีอาการ ผู้อยู่ร่วมบ้านกับผู้ป่วป่ย ผู้ที่อยู่ใน ภาวะเสี่ยง ไปตรวจหาเชื้อวัณโรคที่โรงพยาบาล ใกล้บ้าน แนะนำ การปฏิบัติตัวในการรักษาวัณโรค และป้อ ป้ งกัน การแพร่กระจายเชื้อ พร้อมทั้งให้กำ ลังใจผู้ป่วป่ยในการ กินยาครบตามกำ หนดการรักษา กิจกรรมเบื้องต้นที่ควรดำ เนินการโดยอสม. และเทศบาล กลุ่มโรคอื่นๆ ตัวอย่างอาการที่พบได้แก่ ไอเรื้อรังนานกว่า 2 สัปดาห์ ไอแห้งๆ หรือไอมีเสมหะ หรือไอเป็นเลือด เจ็บหน้า น้ อก เหนื่อยหอบ มีไข้ต่ำ ๆ ตอนบ่าย หรือตอนค่ำ ๆ เบื่ออาหาร น้ำ หนักลด เหงื่อออกผิดปกติ ตอนกลางคืน โรควัณโรค ตัวอย่างโรคในกลุ่มนี้และอาการที่พบบ่อย 22
เป็นพี่เลี้ยงกำ กับการกินยา โดยให้ผู้ป่ว ป่ ยกินยา ต่อหน้า น้ และทำ เครื่องหมายบันทึกการกินยา ในสมุดกำ กับการกินยา เยี่ยมผู้ป่ว ป่ ยและให้กำ ลังใจ ติดตามผู้ป่ว ป่ ยที่ขาดยาโดยเร็ว ไม่ให้ผู้ป่ว ป่ ยขาดยานานหลายวัน กิจกรรมในการควบคุมการระบาด กลุ่มโรคอื่นๆ โรควัณโรค (ต่อ) ค้นหาผู้ป่ว ป่ ยวัณโรคในชุมชน โดยการแนะนำ ให้ผู้ที่มีความเสี่ยงไปตรวจวัณโรคที่โรงพยาบาล หรือสถานบริการสาะารณสุขใกล้บ้าน 23
จัดทำ โดย งานควบคุมป้อ ป้ งกันโรคและระบาดวิทยา ศูนย์บริการสาธารณสุขเทศบาลเมืองลำ พูน