ประวัติศาสตร์ศิลปะไทย

ป ร ะ วั ติ ศ า ส ต ร์ ศิ ล ป ะ ไ ท ย

นางสาวศศิธร เซ้งรักษา
ปวช.2/2

สาขาคอมพิวเตอร์กราฟิก
วิทยาลัยอาชีวศึกษานครปฐม

รายงานนี้เป็นส่วนหนึ่งของรายวิชาศิลปะไทย รหัสวิชา 20300 1005 การ
เรียนภาคฤดูร้อน ภาคเรียนที่2 ปีการศึกษาที่ 2564

จิ ต ร ก ร ร ม ไ ท ย

คือ ภาพเขียนซึ่งมีเอกลักษณ์ตามแบบอย่างของไทย โดยมีความแตกต่างแปลกแยก
จากศิลปะของประเทศอื่นอย่างชัดเจน มีลายไทย เป็นองค์ประกอบ ซึ่งหยิบนำรูปร่าง
มาจากธรรมชาติมาเป็นส่วนประกอบ เช่น ลายกนก, ลายประจำยาม, ลายเครือเถา

เป็นต้น รวมทั้งรูปที่มาจากความเชื่อ เช่น รูปเทวดา หรือ รูปยักษ์ เป็นต้น
สำหรับจิตรกรรมไทย จัดเป็นงานวิจิตรศิลป์ประเภทหนึ่ง โดยใช้เป็นเครื่องมือในการ
สะท้อนให้เห็นถึงวัฒนธรรมโบราณของประเทศชาติ อัดแน่นไปด้วยคุณค่าทางศิลปะ

ในยุคปัจจุบันใช้เป็นเครื่องมือในการศึกษาค้นคว้าเรื่องราวในอดีต ที่เกี่ยวข้องกับ
ศาสนา, ประวัติศาสตร์,วิถีชีวิต รวมทั้งการแสดงพื้นเมืองต่างๆ ซึ่งสามารถนำมา
ถ่ายทอดเป็นภาพจิตรกรรมไทยได้ เมื่อมีผู้รับชมงานจิตรกรรมจะเกิดสุนทรียภาพขึ้น
ภายในจิตใจมนุษย์ผู้นั้น สำหรับงานจิตรกรรมไทย สามารถแบ่งออกตามลักษณะซึ่ง

เป็นรูปแบบทางศิลปกรรม ได้ 2 แบบ คือ

จิตรกรรมไทยแบบประเพณี

จิตรกรรมไทยแบบร่วมสมัย

จิตรกรรมไทยแบบประเพณี

ได้รับการยกย่องให้เป็นศิลปะ อันมีความประณีตสวยงาม ซึ่งสะท้อนและแสดงให้
เห็นถึงความรู้สึกที่อยู่เบื้องลึกภายในจิตใจ รวมทั้งชูจุดเด่นของความเป็นไทยได้
อย่างดีเยี่ยม โดยเฉพาะในเรื่องของความอ่อนโยน จนกลายมาเป็นลักษณะประจำ
ชาติ นิยมเขียนบนฝาผนัง พร้อมเล่าเรื่องราวเกี่ยวกับพุทธศาสนา เขียนด้วยสีฝุ่น ซึ่ง

เป็นเทคนิคในการสร้างสรรค์ผลงานของช่างเขียนไทยในครั้งโบราณ

จิตรกรรมไทยแบบร่วมสมัย

มาจากความเจริญก้าวหน้าของโลก อันสะท้อนให้เห็นถึงเอกลักษณ์ของ
วัฒนธรรมไทยอันเต็มไปด้วยความเป็นเอกลักษณ์ ซึ่งอัดแน่นไปด้วยคุณค่าใน
รูปแบบของตัวเอง ดำเนินไปในแนวทางเดียวกันกับศิลปะตะวันตกภายใต้ลัทธิ

ต่างๆ มีการสร้างสรรค์ตามความชอบในของศิลปินในแต่ละคน

ประติมากรรมไทย

จัดเป็นผลงานศิลปะประเภทหนึ่ง ซึ่งแสดงออกผ่านทางการปั้ น, แกะสลัก, หล่อ
ตลอดจนประกอบให้เข้าเป็นรูปร่าง 3 มิติขึ้นมา โดยมีรูปแบบเป็นของไทยโดย
เฉพาะ ส่วนวัสดุที่ใช้ เช่น ดิน, ปูน, หิน, อิฐ ,เขาสัตว์, กระดูก และอื่นๆ สำหรับ
ผลงาน มีทั้งแบบนูนต่ำ, นูนสูง และลอยตัว นิยมสร้างสรรค์ขึ้นมาเป็นลวดลาย
เพื่อรวมเข้ากับงานสถาปัตยกรรม เช่น ลวดลายแกะสลักเพื่อนำไปประดับตาม
อาคาร, บ้าน, โบสถ์วิหาร และอื่นๆ อีกทั้งยังสามารถสร้างเป็นลวดลายตกแต่ง

งานประติมากรรมแบบลอยตัวได้อีกด้วย ซึ่งมักสร้างสรรค์ผลงาน ออกมาใน
ลักษณะของความเป็นพระพุทธรูป, เทวรูป รวมทั้งรูปเคารพต่างๆ จนถึงข้าว
ของเครื่องใช้ โดยมีลักษณะแตกต่างกันออกไปตามฝีมือของช่างในแต่ละแห่ง

หรือมีความแตกต่างกันไปตามคตินิยม

ประติมากรรมไทย หมายถึง ผลงานศิลปะที่แสดงออกโดยกรรมวิธี การปั้ น การ
แกะสลัก การหล่อ หรือการประกอบเข้าเป็นรูปทรง 3 มิติ ซึ่งมีแบบอย่างเป็นของ
ไทยโดยเฉพาะ วัสดุที่ใช้ในการสร้างมักจะเป็น ดิน ปูน หิน อิฐ โลหะ ไม้ งาช้าง เขา

สัตว์ กระดูก ฯลฯ



ผลงานประติมากรรมไทย มีทั้งแบบ นูนต่ำ นูนสูง และลอยตัว งานประติมากรรม
นูนต่ำและนูนสูงมักทำเป็นลวดลายประกอบกับสถาปัตยกรรม เช่นลวดลายปูนปั้ น

ลวดลายแกะสลักประดับตามอาคารบ้านเรือน โบสถ์ วิหาร พระราชวัง ฯลฯ
นอกจากนี้ ยังอาจเป็นลวดลายตกแต่งงานประติมากรรมแบบลอยตัวด้วย

สำหรับงานประติมากรรมแบบลอยตัว มักทำเป็นพระพุทธรูป เทวรูป รูปเคารพ
ต่างๆ (ศิลปะประเภทนี้จะเรียกว่า ปฏิมากรรม) ตุ๊กตาภาชนะดินเผา ตลอดจนถึง
เครื่องใช้ต่างๆ ซึ่งมีลักษณะที่แตกต่างกันออกไปตามสกุลช่างของแต่ละท้องถิ่น
หรือแตกต่างกันไปตามคตินิยมในแต่ละยุคสมัย โดยทั่วไปแล้วเรามักศึกษาลักษณะ
ของสกุลช่างที่เป็นรูปแบบของศิลปะสมัยต่างๆ ในประเทศไทยจากลักษณะของ
พระพุทธรูป เนื่องจากเป็นงานที่มีวิวัฒนาการมาอย่างต่อเนื่องยาวนาน จัดสร้าง
อย่างประณีตบรรจง ผู้สร้างมักเป็นช่างฝีมือที่เชี่ยวชาญที่สุดในท้องถิ่นหรือยุคสมัย
นั้น และเป็นประติมากรรมที่มีวิธีการจัดสร้างอย่าง ศักดิ์สิทธิ์เปี่ ยมศรัทธา ลักษณะ

ของประติมากรรมของไทยในสมัยต่างๆ สามารถลำดับได้ดังนี้



ศิลปะทวารวดี
ศิลปะศรีวิชัย
ศิลปะลพบุรี
ศิลปะล้านนา

สถาปัตยกรรมไทย

จัดเป็นศิลปะการก่อสร้างของไทยที่มีตั้งแต่โบราณ แสดงให้เห็นถึงเอกลักษณ์อัน
เป็นรสนิยมของชาวไทย เช่น อาคาร บ้านเรือน, โบสถ์, วิหาร ตลอดจนสิ่งก่อ
สร้างอื่นๆ โดยรูปแบบของสถาปัตยกรรมในแต่ละท้องถิ่น จะมีลักษณะที่แตก
ต่างกันไปบ้าง ตามสภาพทางภูมิศาสตร์ และความเชื่อในแต่ละท้องถิ่น หากแต่
อย่างไรก็ตามสิ่งก่อสร้างทางศาสนา จะมีลักษณะที่ไม่ค่อยแตกต่างกันมากเท่า
ไหร่นัก ซึ่งสามารถแบ่งแยกหมวดหมู่ได้ 2 ประเภท คือ
ใช้เป็นที่อยู่อาศัย

เกี่ยวข้องกับศาสนา

ใช้เป็นที่อยู่อาศัย

เช่น บ้าน, ตำหนัก, วัง เป็นต้น โดยมีทั้งการก่อสร้างด้วยไม้และการก่อสร้าง
ด้วยปูน ลักษณะเรือนไม้ของประเทศไทยในแต่ละท้องถิ่นจะมีรูปแบบที่แตก
ต่างกัน หากแต่ส่วนใหญ่จะมีลักษณะเป็นเรือนไม้ชั้นเดียว ยกใต้ถุนสูง ส่วน
วังเป็นที่อยู่อาศัยของชนชั้นสูง และพระราชวัง เป็นที่ประทับของพระมหา

กษัติรย์

เกี่ยวข้องกับศาสนา

ส่วนใหญ่สามารถพบเห็นได้ในบริเวณ วัด โดยประกอบไปด้วยสถาปัตยกรรม
หลายประเภท เช่น โบสถ์, วิหาร, กุฎิ, หอไตร และอื่นๆ