หนังสือ เห็ดและราทำลายแมลง - เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าเขาสอยดาว

คํานิยม

หนังสอื “฼ห็ดปา ฽ละราทําลาย฽มลง : ฼ขตรกั ษาพนั ธุสตั วป า฼ขาสอยดาว”
ภ า ย ฿ ตຌ ฾ ค ร ง ก า ร วิ จั ย ค ว า ม ห ล า ก ห ล า ย ข อ ง ฼ ช้ื อ ร า ทํ า ล า ย ฽ ม ล ง ฽ ล ะ ฼ ห็ ด ป า
฿นพ้ืนทีไปาอนุรักษ฿นภาคตะวันออก฽ละภาคตะวันออก฼ฉียง฼หนือของประ฼ทศไทย
คณะนักวจิ ัยขอขอบคุณหัวหนຌา฼ขตรักษาพนั ธสุ ัตวป า฼ขาสอยดาว นายสิทธชิ ัย บรรพต
หัวหนຌาศูนยศึกษาธรรมชาติ฽ละสัตวปา฼ขาสอยดาว นายอํานาจ มวงปรางค ฽ละ
นายวิทยา อุน฼รือน รวมถึง฼จຌาหนຌาทไี฿นพื้นทไีศึกษาทุกทาน ทีไ฿หຌความชวย฼หลือ
฼ปน อยา งด฿ี นการปฏบิ ัติงานภาคสนาม

ขอขอบคุณ นายบุญสง ศรียศสมบตั ิ ฿นการชวย฼ก็บตัวอยาง นางสาว
นิตยา สุจริตธรรม ฽ละนางสาวสุวิมล ทองคํา ทไีชวย฼หลืองานดຌานธุรการ
ดร. ฽กวຌ ภวกิ า รัตนจันทร ฽ละนายมรุต ฼ครือหงษ นักกีฏวิทยา ทไีชว ยจํา฽นก฽มลง
ทีไถูกรา฼ขຌาทําลาย นางสาวกนกศรี ทัศนาทัย ฽ละนางสาววาสนา นຌอยศรีภูมิ
นักวิจัยจากศูนยพันธุวิศวกรรม฽ละ฼ทค฾น฾ลยีชีวภาพ฽หงชาติ ทไีชวย฼หลือ฽ละ
สนับสนุนงาน฿นหຌองปฏิบัติการ ฽ละ฾ดย฼ฉพาะ นางสาวจันจิรา อายะวงศ
฿นการรว มสํารวจ฼หด็ ปา ฽ละราทําลาย฽มลงดຌวยความอุตสาหะ

สุดทຌายนี้ ขอขอบคุณ ผูຌอํานวยการสํานักวจิ ัยการอนุรักษปาไมຌ฽ละพันธพุ ืช
นางกรภัทร ดํารงคไทย ฽ละผຌู อํ านวยการส วนวิจั ยการอนุ รักษ ปาไมຌ
นางสิริรัตน จันทรมห฼สถียร สําหรับการสนับสนุนการดํา฼นินงาน฿น฾ครงการวิจัยนี้
จนสามารถจัดทาํ หนังสือ฼พอืไ ฼ผย฽พรผลงานวจิ ัยของ฾ครงการ

คณะผຌูวจิ ยั
สิงหาคม 2560

คํานาํ

ประ฼ทศไทยอยู฿น฼ขตรຌอนช้ืน มีความหลากหลายทางชีวภาพสูง
อุดมสมบูรณไปดຌวยพันธุพืช สัตวปา ฽ละจุลินทรียชนิดตาง โ ฾ดย฼ฉพาะกลุมรา
ซไึงจัด฼ปนจุลินทรียทไีมีบทบาทสําคัญตอระบบนิ฼วศปาไมຌ ทั้งยังมีศักยภาพ
฿นการนําไปพัฒนาตอยอด ฼พไือ฿ชปຌ ระ฾ยชน฿ นดาຌ นตา ง โ ไดอຌ ยา งกวຌางขวาง

หนังสือ "฼ห็ดปา฽ละราทําลาย฽มลง : ฼ขตรักษาพันธุสัตวปา
฼ขาสอยดาว" ฼กิดขึ้นจากการศึกษาวจิ ัย฼รไือง "ความหลากหลายของ฼ชอื้ ราทําลาย฽มลง
฽ละ฼ห็ดปา฿นพื้นทไีปาอนุรักษ฿นภาคตะวันออก฽ละภาคตะวันออก฼ฉียง฼หนือ
ของประ฼ทศไทย" ซึไง฼ปน฾ครงการวิจัยภาย฿ตຌกิจกรรมวิจัยดຌานปาไมຌ฽ละสัตวปา
฾ดยนักวิจัยของกรมอุทยาน฽หงชาติ สัตวปา ฽ละพันธุพืช รวมกับนักวิจัยของ
ศูนยพ ันธุวิศวกรรม฽ละ฼ทค฾น฾ลยีชีวภาพ฽หงชาติ สํานักงานพัฒนาวิทยาศาสตร
฽ละ฼ทค฾น฾ลยี฽หง ชาติ การ฼ผย฽พรขอຌ มูลชนิดพันธุของ฼ห็ดปา฽ละราทําลาย฽มลง
ทีไสํารวจพบ฿นพื้นทีไ฼ขตรักษาพันธุสัตวปา฼ขาสอยดาว พรຌอมภาพประกอบคร้ังน้ี
สํานักวิจัยการอนุรักษปาไมຌ฽ละพันธุพืช หวัง฼ปนอยางยไิงวาจะ฼ปนประ฾ยชน
ตอผຌูสน฿จ ฽ละ ผูຌศึกษาดຌานจุลินทรียปาไมຌ กอ฿หຌ฼กิดความตระหนัก฽ละหวง฽หน
ทรัพยากรธรรมชาติ ฼พไือคงไวຌซึไงสายพันธุของสไิงมีชีวิตชนิดตาง โ อีกทั้งยังมี
จุลินทรียจํานวนมากมายมหาศาลทไีรอการคຌนพบ฽ละศึกษา฼พืไอนํามา฿ชຌประ฾ยชน
ตอ ไป

(นางกรภทั ร ดาํ รงคไทย)
ผຌอู ํานวยการสํานกั วจิ ัยการอนุรักษป าไม฽ຌ ละพันธพุ ืช

สิงหาคม 2560

CONTENTS

฼ขตรักษาพันธุส ัตวปา฼ขาสอยดาว 1 Micromphale cf. foetidum 45
46
฼ห็ด 2 Cystoagaricus trisulphuratus 47
ราทําลาย฽มลง 11 Psathyrella sp. 48
49
Glaziella splendens 16 Deflexula fascicularis 50
51
Aleuria luteonitens 17 Collybia sp. 52
53
Cookeina sulcipes 18 Omphalina sp. 54
55
Cookeina tricholoma 19 Omphalina sp. 56
57
Agaricus sp. 20 Auricularia cf. delicata 58
59
Cyathus cf. striatus 21 Auricularia mesenterica 60
61
Lepiota sp. 22 Boletus sp. 62
63
Lepiota sp. 23 Boletus sp. 64
65
Lepiota sp. 24 Boletus sp. 66
67
Lycoperdon perlatum 25 Gomphidius sp. 68
69
Lycoperdon sp. 26 Geastrum mirabile 70
71
Entoloma sp. 27 Geastrum saccatum 72
73
Laccaria sp. 28 Geastrum cf. triplex 74
75
Hygrocybe cf. conica (old) 29 Coltricia cf. perennis 76

Hygrocybe cf. flavescens 30 Hymenochaete sp.

Crepidotus cf. variabilis 31 Dictyophora multicolor

Termitomyces clypeatus 32 Phallus indusiatus

Termitomyces indicus 33 Amauroderma sp.

Termitomyces cf. radicatus 34 Ganoderma sp.

Marasmius haematocephalus 35 Hexagonia subtenuis

Marasmius hypochroides 36 Lentinus arcularius

Marasmius pellucidus 37 Lignosus rhinoceros

Marasmius cf. pseudopurpureostriatus 38 Polyporus squamosus

Marasmius pulcherripes 39 Polyporus cf. varius

Marasmius purpureostriatus 40 Stereopsis sp.

Trogia infundibuliformis 41 Lactarius sp.

Favolaschia manipularis 42 Russula sp.

Hemimycena candida 43 Russula sp.

Xeromphalina sp. 44 Russula sp.

CONTENTS

Stereum ostrea 77

Stereum sp. 78

Coprinellus disseminates 79

Stereum subtomentosum 80

Calocera cornea 81

Tremella cf. foliacea 82

Aschersonia badia Pat. บน฼พลยี้ หอย 83

Aschersonia confluens Henn. บน฼พลยี้ หอย 84

Achersonia luteola Hywel-Jones & Mongkols. บน฼พลยี้ หอย 85

Aschersonia samoensis Henn. บน฼พลยี้ หอย 86

ราระยะสืบพนั ธ฽ุ บบไมอาศัย฼พศของ Conoideocrella luteorostrata (Zimm.) D. 87
Johnson, G.H. Sung, Hywel-Jones & Spatafora บน฼พลยี้ หอย
Metarhizium anisopliae (Metschn.) Sorokīn บนดวຌ ง 88

Moelleriella mollii (Koord.) P. Chaverri, M. Liu & K.T. Hodge บน฼พลย้ี หอย 89
Moelleriella raciborskii (Zimm.) P. Chaverri, M. Liu & K.T. Hodge บน฼พลี้ยหอย 90
ราระยะสบื พันธ฽ุ บบไมอ าศยั ฼พศของ Moelleriella aff. oxystoma บน฼พลย้ี หอย 91
ราระยะสืบพนั ธ฽ุ บบไมอ าศยั ฼พศของ Moelleriella raciborskii บน฼พลยี้ หอย 92

ราระยะสืบพนั ธ฽ุ บบไมอาศยั ฼พศของ Moelleriella reineckeana บน฼พลย้ี หอย 93

ราระยะสบื พันธ฽ุ บบอาศัย฼พศของ Aschersonia luteola บน฼พลยี้ หอย 94

ราระยะสืบพันธ฽ุ บบอาศยั ฼พศของ Aschersonia samoensis บน฼พลย้ี หอย 95

Akanthomyces pistillariiformis บนผ฼ี สอ้ื กลางคืน 96

Beauveria bassiana (Bals.-Criv.) Vuill. บนมด 97

Beauveria loeiensis Luangsa-ard, Tasanathai, Artit Khonsanit, 98

Thanakitp. & Somrith. บนจ้ิงหรีด
Cordyceps ninchukispora (C.H. Su & H.H. Wang) G.H. Sung, J.M. Sung, 99

Hywel-Jones & Spatafora บนหนอนผ฼ี สอ้ื
Gibellula pulchra Cavara บน฽มงมุม 100

Isaria tenuipes Peck บนหนอนผ฼ี สื้อ 101

Torrubiella hemipterigena Petch บน฼พล้ยี กระ฾ดด 102

Verticillium hemipterigenum Petch บน฼พลย้ี กระ฾ดด 103

Ophiocordyceps cf. communis บนปลวก 104

Ophiocordyceps cf. obtusa บนหนอนดຌวงดีด 105

CONTENTS

Ophiocordyceps longissima (Kobayasi) G.H. Sung, J.M. Sung, 106
Hywel-Jones & Spatafora บนตัวออนจกั จไนั
107
Ophiocordyceps nutans (Pat.) G.H. Sung, J.M. Sung,
Hywel-Jones & Spatafora บนมวน 108
109
Ophiocordyceps sp. บนหนอนดຌวงดีด
Ophiocordyceps sphecocephala (Klotzsch ex Berk.) G.H. Sung, J.M. Sung, 110
111
Hywel-Jones & Spatafora บนตอ
Ophiocordyceps unilateralis (Tul. & C. Tul.) Petch บนมด 112
Polycephalomyces nipponicus (Kobayasi) Kepler & Spatafora
113
บนตวั ออน฽มลงชຌาง
Purpureocillium takamizusanense (Kobayasi) S. Ban, Azuma & 114

Hirok. Sato บนมวน 115
ราระยะสืบพันธ฽ุ บบไมอาศยั ฼พศของ Ophiocordyceps cf. communis 116
117
บนปลวก 118
ราระยะสืบพันธ฽ุ บบไมอ าศยั ฼พศของ Ophiocordyceps cf. obtusa 119

บนหนอนดวຌ งดีด
ราระยะสืบพันธุ฽บบไมอาศัย฼พศของ Ophiocordyceps irangiensis บนมด
ราระยะสบื พันธ฽ุ บบไมอ าศัย฼พศของ Ophiocordyceps sp. บนหนอนดຌวงดีด
ราระยะสืบพันธ฽ุ บบไมอ าศัย฼พศของ Ophiocordyceps sp. บน฼พลยี้ กระ฾ดด฽บน
ราระยะสบื พนั ธ฽ุ บบไมอาศัย฼พศของ Ophiocordyceps unilateralis บนมด
฼อกสารอຌางองิ

฼ขตรกั ษาพันธุสตั วปา฼ขาสอยดาว ฼ห็ดปา ฽ละราทาํ ลาย฽มลง 1

฼ขตรักษาพันธุสัตวปา ฼ขาสอยดาว มีชอไื ฼ดิมวา "ปาสงวน฼ขาสอยดาว"
อาจ ฼นืไองมาจาก ฼ปนภู฼ขาทไีมีความสูงมาก ประมาณ 1,675 ฼มตร
จากระดับน้ําทะ฼ล ฼วลากลางคืนจะ฼ห็นดวงดาวอยู฿กลຌยอด฼ขา หยิบหรือสอยถึงไดຌ
นิ฼วศวทิ ยาของปา ฿นพืน้ ทไี฼ขตรักษาพันธสุ ัตวปา฼ขาสอยดาวประกอบดวຌ ย 1) ปาดิบชน้ื
(Moist Evergreen Forest) สภาพปา มคี วามชมุ ชน้ื ฼นืไองจากอยู฿ นลกั ษณะภมู อิ ากาศ
ทีไฝนตกชุก ลักษณะ฾ครงสรຌางของปาหลายชั้น ไมຌช้ันบน฼ปนไมຌขนาด฿หญ฽ละ
฼ปนไมຌมีคาทาง฼ศรษฐกิจ ซไึงสวน฿หญ฼ปนปาตຌนน้ําลําธารของลําหຌวยลําธารหลายสาย
พันธุไมຌทไีสําคัญ ฼ชน ตะ฼คียนทอง มะคา฾มง ไมຌตระกูลยาง สมพง กะบก ตะ฽บก
มะหาด ขนุนปา กะบาก ประดู ฯลฯ สวนไมຌพ้ืนลาง฽นนทึบ฽ละมีอยู฼ปน
จํานวนมาก ไดຌ฽ก หวาย ฼รว กระวาน ฽ละขา ฼ปนตຌน 2) ปา฼ต็งรังหรือ
ปา฾ปรง (Deciduous Forest) ฼ปน฽หลงทไีมีทุงหญຌา฽ละมีพนั ธไุ มຌ ซไึง฼ปน อาหารทไี
สําคญั ของสตั วปาหลายชนิด ได฽ຌ ก ฼ตง็ รัง พลวง ฽ดง ฯลฯ

ปจจุบนั การศกึ ษา฼ห็ดปา ฽ละราทาํ ลาย฽มลงภาย฿นพื้นทไีดงั กลาวยังมี
อยูไมมาก ฽ละขຌอมูลกระจัดกระจาย การศึกษาวิจัย฼รไือง "ความหลากหลายของ
฼ ช้ื อ ร า ทํ า ล า ย ฽ ม ล ง ฽ ล ะ ฼ ห็ ด ป า ฿ น พ้ื น ทไี ป า อ นุ รั ก ษ ฿ น ภ า ค ต ะ วั น อ อ ก ฽ ล ะ
ภาคตะวันออก฼ฉียง฼หนือของประ฼ทศไทย" ดํา฼นินการ฿นปงบประมาณ พ.ศ. 2560
฾ดยการสํารวจ฽ละ฼ก็บตัวอยาง฼ห็ดปา฽ละราทําลาย฽มลงทไี฼ขตรักษาพันธุสัตวปา
฼ขาสอยดาว จังหวัดจันทบุรี ฿นชวง฼ดือนพฤษภาคม - กรกฎาคม พ.ศ. 2560 ฼พไือ
ร ว บ ร ว ม อ ง ค ค ว า ม รຌู ฼ กีไ ย ว กั บ ค ว า ม ห ล า ก ห ล า ย ท า ง ชี ว ภ า พ ข อ ง ฼ ห็ ด ป า ฽ ล ะ
ราทําลาย฽มลง ซไึงขຌอมูลทไีไดຌจะ฼ปนฐานขຌอมูลความหลากหลายของ฼ห็ด฽ละ
ราทําลาย฽มลงของประ฼ทศไทย ฽ละทราบถึงบทบาท฿นระบบนิ฼วศ ฽ละศักยภาพ
ของรา฼พไือการพัฒนา฿ชปຌ ระ฾ยชน฿ นดาຌ นอไนื โ ตอ ไป

2 ฼ห็ดปา ฽ละราทาํ ลาย฽มลง ฼ห็ด (Mushroom)

฼ห็ด฼ปน สิไงมีชีวิตทีไจัดอยู฿นอาณาจักร฼ชื้อรา (Kingdom of Fungi) ฾ดย
สวน฿หญการดํารงชีวิตของ฼ชื้อราจะ฼ปน฼สຌนสาย (hypha) ยก฼วຌน฼ชื้อรา฿นกลุมยีสต
(yeast) ฽ละมีลักษณะการสืบพันธุอยู 2 ฽บบ คือ การสืบพันธุ฽บบไมอาศัย฼พศ
(asexual reproduction) ฽ละการสืบพันธุ฽บบอาศัย฼พศ (sexual reproduction)
฼ชื้อราทไี฼รียกวา “฼ห็ด” อยู฿นชวงระยะ฼วลาของการสืบพันธุ฽บบอาศัย฼พศ
฾ดย฼ช้ือราทไี฼ปน฼สຌนสายจะ฼จริญ฼ติบ฾ต฽ละรวมตัวกันสรຌาง฾ครงสรຌางขนาด ฿หญ
ทไีสามารถมอง฼ห็นไดຌงายทีไคนทไัวไป฼รียกกันวา “ดอก฼ห็ด” (fruiting body หรือ
mushroom) ฾ครงสรຌางดังกลาวอาจมีขนาด฼ล็กถึง฿หญ รูปราง ลักษณะ ฽ละสีสัน
฼ปนทีไสะดุดตาสําหรับผຌูพบ฼ห็น ฽ละมีหลักฐานทไีชัด฼จนวามนุษยไดຌมีการนํา฼ห็ด
มา฿ชຌประ฾ยชน฿นชีวิตประจําวันตั้ง฽ต฾บราณมาจนถึงปจจุบัน ไมวาจะ฼ปน฿น฽ง
ของการบริ฾ภค฼ปนอาหาร฾ดยตรง การนํามาสกัดสารออกฤทธิ่ทางชีวภาพ฽ละ
พัฒนา฼ปนผลิตภัณฑยา การทําสียຌอม฼สຌน฿ยธรรมชาติ หรือ฽มຌ฽ตการประดับ
ตก฽ตง ฼พือไ ความสวยงาม
การจัดอนุกรมวิธานของ฼ห็ดปจจุบัน฽บงออก฼ปน 2 ไฟลัม฿หญ
฾ดย฼ห็ดกวา รຌอยละ 80 อยู฿นไฟลัม฼บสิด฾ิ อไม฾คตา (Phylum Basidiomycota) ฽ละ
อีกรຌอยละ 20 อยู฿นไฟลัม฽อส฾คไม฾คตา (Phylum Ascomycota) ซึไงดูจากการสรຌาง
฼ซลลสืบพันธ฽ุ บบอาศัย฼พศที฽ไ ตกตา งกัน฼ปน หลัก
พื้นทีไ฼ขตรักษาพันธุสตั วป า ฼ขาสอยดาว จังหวดั จันทบุรี พบ฼ห็ดท้ังส้ิน
247 ตัวอยาง สามารถจํา฽นกไดຌ รวม 178 ตัวอยาง ฽บง ฼ปนระดบั ชนิด (species
level) จาํ นวน 118 ตวั อยา ง ระดบั สกุล (genera level) จาํ นวน 60 ตวั อยา ง ฽ละยังรอ
การจํา฽นกอีก 69 ตัวอยาง สําหรับตัวอยางทีไจํา฽นกไดຌ 178 ตัวอยาง จัดจํา฽นกอยู฿น
81 ชนิด (species) 76 สกุล (genera) 38 วงศ (Family) 12 อันดบั (order) 5 ชน้ั
(class) ฽ละ 2 ไฟลัม (phylum) ฾ดยรายชไือชนิด ขຌอมูลการรับประทาน ฽ละหนຌาทไี฿น
ระบบนิ฼วศของ฼ห็ดทไีพบ฿นพื้นทไี฼ขตรักษาพันธุสัตวป า฼ขาสอยดาว จังหวัดจันทบุรี
฽สดงตามตารางตอ ไป

฼ห็ดปา฽ละราทาํ ลาย฽มลง 3

ชอื่ วทิ ยาศาสตร EI1 EF2
Phylum Ascomycota
Class Pezizomycetes
Order Pezizales
Family Glaziellaceae
Glaziella splendens (Berk. & M.A. Curtis) une sap
Berk
Family Pyronemataceae
Trichaleurina javanica (Rehm) M. Carbone, edi sap
Agnello & P. Alvarado
Aleuria luteonitens (Berk. & Broome) Gillet une sap
Family Sarcoscyphaceae
Cookeina sulcipes (Berk.) Kuntze ine sap
Cookeina tricholoma (Mont.) Kuntze ine sap
Sarcoscypha coccinea (Gray) Bound. edi sap
Class Sordariomycetes
Order Xylariales
Family Xylariaceae
Poronia gigantea Sacc. ine sap
Xylaria cf. hypoxylon ine sap
Xylaria polymorpha (Pers.) Grev. ine sap
Xylaria sp.1 ine sap
Xylaria sp.2 ine sap
Xylaria sp.3 ine sap
Phylum Basidiomycota
Class Agaricomycetes
Order Agaricales
Family Agaricaceae
Agaricus sp.1 une sap
Agaricus sp.2 une sap
Calvatia gardneri (Berk.) Lloyd une sap

4 ฼ห็ดปา฽ละราทาํ ลาย฽มลง EI1 EF2
ชื่อวทิ ยาศาสตร une sap
une sap
Coprinus sp.1 une sap
Cyathus stiratus (Huds.) Willd. une sap
Lepiota sp.1 une sap
Lepiota sp.2 une sap
Lepiota sp.3 une sap
Lepiota sp.4 poi sap
Lepiota sp.5 poi sap
Leucocoprinus birnbaumii (Corda) Singer edi sap
Leucocoprinus cepistipes (Sowerby) Pat. une sap
Lycoperdon perlatum Pers. une sap
Lycoperdon sp.1 edi ect
Lycoperdon sp.2 une ect
Family Amanitaceae une ect
Amanita fulva Fr. une sap
Amanita sp.1 une ect
Amanita sp.2 une ect
Family Bolbitiaceae une ect
Cobocybe sp.1 une ect
Family Clavariaceae edi ect
Mucronella cf. calva edi ect
Family Cortinariaceae
Cortinarius sp.1
Family Entolomataceae
Entoloma sp.1
Family Hydnangiaceae
Laccaria sp.1
Family Hygrophoraceae
Hygrocybe cf. conica
Hygrocybe cf. flavescens

฼ห็ดปา ฽ละราทาํ ลาย฽มลง 5

ช่ือวทิ ยาศาสตร EI1 EF2
Family Inocybaceae
Crepidotus cf. variabilis une sap
Inocybe sp.1 une ect
Family Lyophyllaceae
Termitomyces clypeatus R. Heim edi ter
Termitomyces eurrhizus (Berk.) R. Heim edi ter
Termitomyces indicus Natarajan edi ter
Termitomyces microcarpus edi ter
(Berk. & Broome) R. Heim
Termitomyces cf. radicatus Natarajan edi ter
Family Marasmiaceae
Campanella junghuhnii (Mont.) Singer une sap
Marasmius florideus Berk. & Broome une sap
Marasmius haematocephalus (Mont.) Fr. une sap
Marasmius cf. hypochroides une sap
Marasmius cf. mokfaensis une sap
Marasmius pellucidus Berk. & Broome edi sap
Marasmius cf. pseudopurpureostriatus une sap
Marasmius pulcherripes Peck une sap
Marasmius purpureobrunneolus Henn. une sap
Marasmius purpureostriatus Hongo une sap
Marasmius siccus (Schwein.) Fr. une sap
Marasmius cf. xestocephalus une sap
Pleurocybella cf. porrigens une sap
Trogia infundibuliformis Berk. & Br. une sap
Family Mycenaceae
Favolaschia manipularis (Berk.) Teng une sap
Hemimycena candida (Bres.) Singer une sap
Mycena holoporphyra (Berk. & M.A. Curtis) une sap
Singer

6 ฼ห็ดปา ฽ละราทาํ ลาย฽มลง

ช่อื วทิ ยาศาสตร EI1 EF2
Mycena sp.1 une sap
Xeromphalina sp.1 une sap
Family Omphalotaceae
Gymnopus cf. foetidus (Sowerby) P.M. Kirk ine sap
Family Physalacriceae
Hymenopellis radicata (Relhan) R.H. edi sap
Petersen
Family Psathyrellaceae
Coprinellus disseminatus (Pers.) J.E. Lange edi sap
Cystoagaricus trisulphuratus (Berk.) Singer une sap
Psathyrella candolleana (Fr.) Maire edi sap
Psathyrella sp.1 une sap
Psathyrella sp.2 une sap
Family Pterulaceae
Deflexula fascicularis (Bres. & Pat.) Corner une sap
Family Schizophyllaceae
Schizophyllum commune Fr. edi sap
Family Strophariaceae
Gymnopilus aeruginosus (Peck) Singer poi sap
Family Tricholomataceae
Clitocybe sp.1 une sap
Collybia sp.1 une sap
Lepista sordida (Schumach.) Singer edi ect
Omphalina sp.1 une sap
Omphalina sp.2 une sap
Resupinatus applicatus (Batsch) Gray une sap
Order Auriculariales
Family Auriculariaceae
Auricularia delicata (Mont. ex Fr.) Henn. edi sap

฼ห็ดปา฽ละราทาํ ลาย฽มลง 7

ชือ่ วทิ ยาศาสตร EI1 EF2
Auricularia fuscosuccinea (Mont.) Henn. edi sap
Auricularia mesenterica (Dicks.) Pers. ine sap
Auricularia sp.1 une sap
Order Boletales
Family Boletaceae une ect
Boletus sp.1 une ect
Boletus sp.2 une ect
Boletus sp.3 une ect
Boletus sp.4 une ect
Boletus sp.5 une ect
Boletus sp.6 une ect
Family Gomphidiaceae edi ect
Gomphidius sp.1 edi ect
Family Sclerodermataceae une ect
Scleroderma areolatum Ehrenb.
Scleroderma cf. verrucosum une sap
Scleroderma sp.1 une sap
Order Geastrales une sap
Family Geastraceae une sap
Geastrum mirabile Mont. une sap
Geastrum saccatum Fr. une sap
Geastrum cf. triplex
Geastrum sp.1 une sap
Geastrum sp.2 une sap
Geastrum sp.3
Order Hymenochaetales
Family Hymenochaetaceae
Coltricia cf. perennis
Coltricia sp.1

8 ฼ห็ดปา ฽ละราทาํ ลาย฽มลง EI1 EF2
ชื่อวทิ ยาศาสตร une sap
une sap
Hymenochaete sp.1 une par
Hymenochaete sp.2
Hymenochaete sp.3 edi sap
Order Phallales edi sap
Family Phallaceae
Dictyophora multicolor Berk. & Broome une sap
Phallus indusiatus Vent. edi sap
Order Polyporales une sap
Family Ganodermataceae une sap
Amauroderma sp.1 une sap
Ganoderma cf. applanatum une sap
Ganoderma sp.1 une sap
Ganoderma sp.2 une sap
Ganoderma sp.3 une sap
Family Polyporaceae une sap
Favolus grammocephalus (Berk.) Imazeki une sap
Favolus tenuiculus P. Beauv. une sap
Hexagonia subtenuis Berk. ex Cooke ine sap
Hexagonia tenuis (Hook.) Fr. une sap
Hexagonia sp.1 une sap
Lentinus arcularius (Batsch) Zmitr. une sap
Lenzites sp.1 une sap
Lignosus rhinocerus (Cooke) Ryvarden ine sap
Polyporus leptocephalus (Jacq.) Fr. une sap
Polyporus retirugus (Bres.) Ryvarden
Polyporus squamosus (Huds.) Fr.
Polyporus cf. varius
Trametes cingulata Berk.
Family Stereopsidaceae
Stereopsis sp.1

฼ห็ดปา฽ละราทาํ ลาย฽มลง 9

ช่ือวทิ ยาศาสตร EI1 EF2
Order Russulales une ect
une ect
Family Russulaceae une ect
Lactarius sp.1 une ect
Lactarius sp.2 une ect
Russula sp.1 une ect
Russula sp.2 une ect
Russula sp.3 ine sap
Russula sp.4 une sap
Russula sp.5 une sap
une sap
Family Stereaceae
Stereum ostrea (Blume & T. Nees) Fr. ine sap
Stereum subtomentosum Pouzar
Stereum sp.1 une sap
Xylobolus frustulatus (Pers.) P. Karst. edi sap
edi sap
Class Dacrymycetes
Order Dacrymycetales
Family Dacrymycetaceae
Calocera cornea (Batsch) Fr.

Class Tremellomycetes
Order Tremellales
Family Tremellaceae
Tremella cf. foliacea
Tremella fuciformis Berk.
Tremella cf. mesenterica

1 edibility information (EI) : ขຌอมูลการรับประทาน ไดຌ฽ก รับประทานไดຌ (edi)
รบั ประทานไมไดຌ (ine) ฼ห็ดพษิ (poi) ฽ละไมทราบขอຌ มลู (une)
2 ecological function (EF) : หนาຌ ทีไ฿นระบบนิ฼วศ ได฽ຌ ก ฼ห็ดผูยຌ อยสลาย (sap)
฼หด็ ฼อค฾ตไมคอรไรซา (ect) ฼หด็ ปลวก (ter) ฽ละ฼ห็ด฾รคพืช (par)

10 ฼ห็ดปา฽ละราทาํ ลาย฽มลง
นอกจากศึกษาความหลากชนิด฽ลຌว นักวิจัยยังไดຌศึกษาการนํามา

รับประทาน฾ดยการตรวจ฼อกสาร฽ละสอบถามประชาชนทไีอยู฿กลຌ฼คียงพ้ืนทีไศึกษา
พบวา ฼ปน ฼ห็ดทไีรับประทานไดຌ (edible mushroom) จํานวน 26 ชนิด ฼ห็ดทีไรับประทาน
ไมไดຌ (inedible mushroom) ฼นืไองจากมี฾ครงสรຌาง฽ข็ง ฼หนียว ไม฼ปน ทไีนิยมนํามา
รับประทาน จํานวน 11 ชนิด ฼ห็ดพิษ (poisonous mushroom) จํานวน 3 ชนิด ฽ละ
฼หด็ ทีไยังไมท ราบขอຌ มูลการรับประทาน จาํ นวน 100 ชนิด

รบั ประทานไดຌ รบั ประทานไมไ຋ ดຌ เหด็ พษิ ไม຋ทราบขຌอมลู

นอกจากขຌอมูลการนํามารับประทาน฽ลຌว ยังพบวา฼ห็ดมีสวนชวย
฿น฼รไืองของระบบนิ฼วศอีก฼ชนกัน ฾ดยพบ฼ห็ดทไีดํารงชีวิต฼ปนผຌูยอยสลาย
อินทรยี วตั ถุ (saprophytic mushroom) จํานวน 106 ชนิด ฼ห็ด฼อค฾ตไมคอรไรซา
(ectomycorrhizal mushroom) จํานวน 28 ชนิด ฼ห็ดปลวก หรือ฼ห็ด฾คน (termite
mushroom) จาํ นวน 5 ชนิด ฽ละ฼หด็ ฾รคพชื (plant parasitic mushroom) จาํ นวน
1 ชนิด

เหด็ ผูຌยอ຋ ยสลาย เห็ดเอคโตไมคอรไ รซา เหด็ ปลวก เห็ดโรคพืช

฼ห็ดปา฽ละราทาํ ลาย฽มลง 11

ราทาํ ลายแมลง (Entomopathogenic Fungi)
ราทําลาย฽มลง ฼ปนสิไงมีชีวิตทีไจัดอยู฿นอาณาจักร฼ชื้อรา
(Kingdom Fungi) มรี ปู ฽บบของการดาํ รงชีวติ ฽บบทไี฼รียกวา "ปรสิต (parasite)
฼ขຌาทําลาย฽ละทํา฿หຌ฼กิด฾รค฿น฽มลง฽ละ฽มงมุมไดຌ บทบาทสําคัญของรากลุมน้ี
คือ ชวยควบคุมจํานวน฽มลง฿นธรรมชาติ฿หຌสมดุล ฽ละถือ฼ปนดัชนี
ช้ีวัดความสมบูรณของปาไมຌ การสาํ รวจความหลากหลายของราทําลาย฽มลง
฿น฼ขตรักษาพันธุสัตวปา฼ขาสอยดาว พบราทําลาย฽มลง 600 ตัวอยาง
จาํ ฽นกไดຌจาก 420 ตัวอยาง ดຌวยขຌอมูลลักษณะทางสัณฐานวิทยา ราทั้งหมด
จัดอยู฿นอันดับ Hypocreales ประกอบดຌวย 3 วงศ คือ Clavicipitaceae,
Cordycipitaceae ฽ละ Ophiocordycipitaceae ฾ดยรา฼ขຌาทําลาย฽มลง 7
อันดบั ไดຌ฽ก Coleoptera, Hemiptera, Hymenoptera, Isoptera, Lepidoptera,
Neuroptera, Orthoptera ฽ละทําลาย฽มงมุมอันดับ Araneae
ร า ย ชไื อ ช นิ ด ข อ ง ร า ทํ า ล า ย ฽ ม ล ง ฽ ล ะ อั น ดั บ ข อ ง ฽ ม ล ง ทไี ถู ก
฼ขຌาทําลายทีไพบ฿นพื้นทไี฼ขตรักษาพันธุส ัตวปา฼ขาสอยดาว จังหวัดจันทบุรี ฽สดง
ตามตาราง

ชื่อวทิ ยาศาสตร ฽มลง/อันดับของ฽มลง
Phylum Ascomycota
฼พลี้ยหอย/Hemiptera
Class Sordariomycetes ฼พลยี้ หอย/Hemiptera
Order Hypocreales ฼พลี้ยหอย/Hemiptera
Family Clavicipitaceae
Aschersonia badia Pat.
Aschersonia luteola Hywel-
Jones & Mongkols.
Aschersonia samoensis Henn.

12 ฼ห็ดปา฽ละราทาํ ลาย฽มลง

ช่ือวทิ ยาศาสตร ฽มลง/อนั ดับของ฽มลง
Conoideocrella luteorostrata ฼พลย้ี หอย/Hemiptera
(Zimm.) D. Johnson, G.H.

Sung, Hywel-Jones &

Spatafora ดຌวง/Coleoptera
฼พลี้ยหอย/Hemiptera
Metarhizium anisopliae
(Metschn.) Sorokīn

Moelleriella mollii (Koord.) P.
Chaverri, M. Liu & K.T.
Hodge
Moelleriella raciborskii (Zimm.) ฼พลีย้ หอย/Hemiptera

P. Chaverri, M. Liu & K.T.
Hodge
ราระยะสบื พนั ธ฽ุ บบไมอาศยั ฼พศของ ฼พลีย้ หอย/Hemiptera
Conoideocrella luteorostrata

ราระยะสืบพันธ฽ุ บบไมอ าศัย฼พศของ ฼พลี้ยหอย/Hemiptera
Moelleriella aff. oxystoma ฼พลย้ี หอย/Hemiptera
ราระยะสบื พันธ฽ุ บบไมอ าศัย฼พศของ ฼พลี้ยหอย/Hemiptera
Moelleriella mollii ฼พลี้ยหอย/Hemiptera
ราระยะสบื พันธ฽ุ บบไมอ าศยั ฼พศของ ฼พลย้ี หอย/Hemiptera
Moelleriella raciborskii
ราระยะสืบพันธ฽ุ บบไมอาศัย฼พศของ
Moelleriella reineckeana
ราระยะสบื พนั ธุ฽บบอาศยั ฼พศของ
Aschersonia luteola
ราระยะสบื พันธุ฽บบอาศยั ฼พศของ ฼พลี้ยหอย/Hemiptera
Aschersonia samoensis

฼ห็ดปา ฽ละราทาํ ลาย฽มลง 13

ชอื่ วทิ ยาศาสตร ฽มลง/อนั ดบั ของ฽มลง
Family Cordycipitaceae
Akanthomyces pistillariiformis ผ฼ี สื้อกลางคนื /Lepidoptera
(Pat.) Samson & H.C.
Evans
Beauveria bassiana (Bals.-Criv.) มด/Hymenoptera
Vuill.
Beauveria loeiensis Luangsa- จ้ิงหรดี จ้ิง฾กรง/Orthoptera
ard, Tasanathai, Artit
Khonsanit, Thanakitp. &
Somrith.
Cordyceps ninchukispora (C.H. หนอนผี฼ส้อื /Lepidoptera
Su & H.H. Wang) G.H.
Sung, J.M. Sung, Hywel-
Jones & Spatafora
Cordyceps tuberculata ผ฼ี สอื้ กลางคนื /Lepidoptera

(Lebert) Maire ฽มงมมุ /Araneae
Gibellula sp.
Gibellula pulchra Cavara ฽มงมุม/Araneae
Hyperdermium sp. ฼พลยี้ หอย/Hemiptera
Isaria sp. ฽มงมมุ /Araneae
Isaria tenuipes Peck หนอนผี฼สื้อ/Lepidoptera
Torrubiella hemipterigena ฼พลย้ี กระ฾ดด/Hemiptera
Petch
Verticillium hemipterigenum ฼พล้ยี กระ฾ดด/Hemiptera
Petch

14 ฼ห็ดปา ฽ละราทาํ ลาย฽มลง

ชือ่ วทิ ยาศาสตร ฽มลง/อนั ดบั ของ฽มลง
Family Ophiocordycipitaceae
Ophiocordyceps cf. communis ปลวก/Isoptera
Ophiocordyceps cf. obtusa หนอนดຌวงดดี /Coleoptera
Ophiocordyceps irangiensis มด/Hymenoptera
(Moureau) G.H. Sung, J.M.
Sung, Hywel-Jones &
Spatafora
Ophiocordyceps longissima จักจันไ /Hemiptera
(Kobayasi) G.H. Sung, J.M.
Sung, Hywel-Jones &
Spatafora
Ophiocordyceps myrmecophila มด/Hymenoptera
(Ces.) G.H. Sung, J.M. Sung,
Hywel-Jones & Spatafora
Ophiocordyceps nutans (Pat.) มวน/Hemiptera
G.H. Sung, J.M. Sung,
Hywel-Jones & Spatafora

Ophiocordyceps sp. หนอนผ฼ี สือ้ /Lepidoptera
Ophiocordyceps sp. ฼พล้ยี กระ฾ดด฽บน/Hemiptera
Ophiocordyceps sphecocephala ตอ ฽ตน/Hymenoptera
(Klotzsch ex Berk.) G.H.
Sung, J.M. Sung,
Hywel-Jones & Spatafora

Ophiocordyceps unilateralis มด/Hymenoptera
(Tul. & C. Tul.) Petch
Polycephalomyces nipponicus ตัวออ น฽มลงชาຌ ง/
(Kobayasi) Kepler & Neuroptera
Spatafora

฼ห็ดปา฽ละราทาํ ลาย฽มลง 15

ช่ือวทิ ยาศาสตร ฽มลง/อนั ดบั ของ฽มลง
Purpureocillium takamizusanense มวน/Hemiptera
(Kobayasi) S. Ban, Azuma &
Hirok. Sato
ราระยะสบื พนั ธ฽ุ บบไมอาศัย฼พศของ ปลวก/Isoptera
Ophiocordyceps cf. communis
ราระยะสบื พนั ธ฽ุ บบไมอาศยั ฼พศของ หนอนดຌวงดดี /Coleoptera
Ophiocordyceps cf. obtusa
ราระยะสบื พนั ธุ฽บบไมอาศัย฼พศของ มด/Hymenoptera
Ophiocordyceps myrmecophila
ราระยะสืบพนั ธ฽ุ บบไมอาศยั ฼พศของ ฼พล้ยี กระ฾ดด฽บน/Hemiptera
Ophiocordyceps sp.
ราระยะสบื พันธุ฽บบไมอาศัย฼พศของ จกั จนัไ /Hemiptera
Ophiocordyceps sp.
ราระยะสบื พันธ฽ุ บบไมอาศัย฼พศของ มวน/Hemiptera
Ophiocordyceps sp.
ราระยะสืบพันธุ฽บบไมอาศยั ฼พศของ หนอนผี฼สอ้ื /Hemiptera
Ophiocordyceps sp.
ราระยะสบื พันธุ฽ บบไมอาศยั ฼พศของ หนอนดวຌ ง/Coleoptera
Ophiocordyceps sp.
ราระยะสืบพนั ธ฽ุ บบไมอาศยั ฼พศของ มด/Hymenoptera
Ophiocordyceps unilateralis

16 ฼ห็ดปา฽ละราทาํ ลาย฽มลง

นา้ํ มูก Glaziella splendens (Berk. & M.A. Curtis) Berk

฼ห็ดปา฽ละราทาํ ลาย฽มลง 17

จานเหลอื ง Aleuria luteonitens (Berk. & Broome) Gillet

18 ฼ห็ดปา ฽ละราทาํ ลาย฽มลง

ถวยแชมเปญ Cookeina sulcipes (Berk.) Kuntze

฼ห็ดปา฽ละราทาํ ลาย฽มลง 19

ถวยแชมเปญขน Cookeina tricholoma (Mont.) Kuntze

20 ฼ห็ดปา฽ละราทาํ ลาย฽มลง

Agaricus sp.

฼ห็ดปา฽ละราทาํ ลาย฽มลง 21

รงั นก Cyathus cf. striatus

22 ฼ห็ดปา฽ละราทาํ ลาย฽มลง

Lepiota sp.

฼ห็ดปา฽ละราทาํ ลาย฽มลง 23

Lepiota sp.

24 ฼ห็ดปา฽ละราทาํ ลาย฽มลง

Lepiota sp.

฼ห็ดปา฽ละราทาํ ลาย฽มลง 25

ลกู ฝุนหัวหนาม Lycoperdon perlatum Pers.

26 ฼ห็ดปา฽ละราทาํ ลาย฽มลง

Lycoperdon sp.

฼ห็ดปา฽ละราทาํ ลาย฽มลง 27

Entoloma sp.

28 ฼ห็ดปา฽ละราทาํ ลาย฽มลง

Laccaria sp.

฼ห็ดปา ฽ละราทาํ ลาย฽มลง 29

ปากนกแกว Hygrocybe cf. conica (old age)

30 ฼ห็ดปา ฽ละราทาํ ลาย฽มลง

หมวกเหลืองทอง Hygrocybe cf. flavescens

฼ห็ดปา ฽ละราทาํ ลาย฽มลง 31

หอยขาว Crepidotus cf. variabilis

32 ฼ห็ดปา฽ละราทาํ ลาย฽มลง

โคนปลวกจกิ Termitomyces clypeatus R. Heim

฼ห็ดปา ฽ละราทาํ ลาย฽มลง 33

โคนปลวกขา วตอกยอดนา้ํ ตาล
Termitomyces indicus Natarajan

34 เหด็ ปา่ และราทาลายแมลง

โคนปลวกรากปม Termitomyces cf. radicatus

฼ห็ดปา ฽ละราทาํ ลาย฽มลง 35

Marasmius haematocephalus (Mont.) Fr.

36 ฼ห็ดปา ฽ละราทาํ ลาย฽มลง

Marasmius hypochroides Berk. & Broome

฼ห็ดปา ฽ละราทาํ ลาย฽มลง 37

รมกระดาษไข Marasmius pellucidus Berk. & Broome

38 ฼ห็ดปา฽ละราทาํ ลาย฽มลง

รมนางฟา รอ งมว ง Marasmius cf. pseudopurpureostriatus

฼ห็ดปา ฽ละราทาํ ลาย฽มลง 39

มว งมณี Marasmius pulcherripes Peck

40 ฼ห็ดปา฽ละราทาํ ลาย฽มลง

เฟอ งลอสีมว ง Marasmius purpureostriatus Hongo

฼ห็ดปา ฽ละราทาํ ลาย฽มลง 41

กรวยแกว Trogia infundibuliformis Berk. & Br.

42 ฼ห็ดปา฽ละราทาํ ลาย฽มลง

ดาวลกู ไก Favolaschia manipularis (Berk.) Teng

฼ห็ดปา฽ละราทาํ ลาย฽มลง 43

Hemimycena candida (Bres.) Singer

44 ฼ห็ดปา฽ละราทาํ ลาย฽มลง

Xeromphalina sp.