لکنت زبان

‫درمان های موثر بر لکنت‬
‫دوران بزرگسالی‬

‫عنوان‪:‬درمان های موثر بر لکنت دوران بزرگسالی‬
‫گروه هدف‪:‬بزرگسالان دارای لکنت‬

‫درس‪:‬تکنولوژی آموزشی‪،‬کارشناسی بهداشت عمومی‬
‫استاد درس ‪:‬خانم دکتر فرشته زمانی‬
‫منتور دوره ‪:‬خانم محدثه خوشگفتار‬
‫تهیه کننده‪ :‬سمانه عزیزی‬
‫پاییز ‪1401‬‬

‫مقدمه‪:‬‬

‫لکنت چیست؟‬

‫• گفتار جنبه های مختلفی دارد که عبارتند از‪ :‬تنفس‪ ،‬آواسازی‪ ،‬تشدید‪ ،‬تولید و روان بودن گفتار‬

‫• روان بودن گفتار یکی از ویژگی هاای گفتاار یبی ای اسات و منااور از آن ‪ ،‬فصااتت گفتاار اسات و شاامل‬
‫عوامل ساختاری مهمی نایر‪ :‬سرعت‪ ،‬سهولت در تولید و ریتم می باشاد‪ .‬هرگوناه اخات د در تاداوس‪ ،‬سارعت‬
‫تولید‪ ،‬برنامه ریزی‪ ،‬ریتم گفتاری و یا ترکیبی از این عوامل‪ ،‬باعث ایجاد پدیاده ای باه نااس نااورانی یاا لکنات‬

‫خواهد شد‪.‬‬
‫• لکنت یک اخت د چند ب دی است ‪.‬لکنت شامل عناصر هسته ای‪ ،‬یاا "ساححی" و همچناین شاامل عناصاری‬

‫می شود که در زیر سحح هستند‪.‬‬

‫• عناصر سححی جنبه های رفتارهای هسته ای لکنت‪ -‬ترکاا تولیادی تکرارشاونده‪ ،‬وتا یت هاای تولیادی‬
‫ثابت شده‪ ،‬و هرگونه رفتارهای غیرک می و ک می مرتبط با لکنت مانند شکلک های چهره ای‪ ،‬به میان انادازی‬

‫ها و تاشیه گویی ها‪ -‬را دربرمی گیرند‪.‬‬

‫• عناصری که در زیر سحح قرار دارند‪ ،‬شاامل جنباه هاای پنهاان یاا عاایفی لکنات هساتند‪ ،‬مانناد اجتناا از‬
‫صحبت کردن‪ ،‬کاهش مشارکت اجتماعی و شغلی و عملکرد عایفی منفی در کنترد خلق و خو و اتحرا ‪.‬‬

‫• لکنت به دو دسته ی اصلی اکتسابی و رشدی یبقه بندی می شود‪ .‬درمان لکنت رشدی در سه فاز زمانی‬
‫پیش دبستانی‪ ،‬سن مدرسه و بزرگسالی مورد بررسی قرار می گیرد‪.‬در زمینه ی اجزای اصلی درمان‬

‫لکنت دربزرگسالان‪ ،‬اخت ف نارا بسیاری وجود دارد‪.‬‬

‫• با وجود اینکه رویکردهای درمانی بسیار مختلفی برای درمان لکنت در بزرگسالان وجود دارد‪ ،‬بسیاری از‬
‫این رویکردها را می توان به دوگروه تقسیم بندی کرد‪ .‬این گروه ها شامل آن دسته از رویکردهایی‬
‫هستند که عمدتا به (مسائل شناختی‪ /‬اتحرابی)یا (افزایش روانی گفتار) اختصاص یافته اند‪ .‬این دو‬

‫گروه به ترتیب به عنوان "مدیریت لکنت و "بازسازی گفتار نامیده می شوند‪.‬‬

‫• رویکردهای مدیریت لکنت م مولا به فرد آموزش می دهند که با شد کمتری لکنت کند و رویکردهای‬
‫شکل دهی روانی یا بازسازی گفتار به فرد آموزش می دهند که بحور روانتر صحبت کند‪.‬‬

‫• به دلیل اینکه الگوهای پیچیده ی لکنت پیشرفته ‪،‬شامل رفتارها‪ ،‬هیجانا و شناخت ها می گردد‪،‬‬
‫درمانی بیشترین کارآمدی را دارد که همه ی این تیحه ها را مورد هدف قرار دهد‪.‬‬

‫خلاصه ای از رويکردهای‬
‫درمان لکنت بزرگسالي‬

‫رويکردهای مديريت لکنت و بازسازی شناختي‬

‫• لکنت اغلب با نتایج منفی در یود دوره ی زندگی مرتبط است‪ .‬کودکان دارای لکنت مورد آزار و اذیت و‬
‫تمسخر قرار می گیرند و ممکن است واکنش های منفی از جانب همسن و سالانشان تجربه کنند‪ .‬این‬

‫مشک در نوجوانی بزرگتر می شوند و تاثیرا منفی بر اعتماد به نفس‪ ،‬سحوح اتحرا ‪ ،‬ت ام‬
‫اجتماعی و عملکرد تحصیلی خواهند گذاشت‪.‬‬

‫• کودکان‪ ،‬نوجوانان و بزرگسالان دارای لکنت‪ ،‬اغلب واکنش های شنوندگان و کلیشه هایی منفی را تجربه‬
‫می کنند و در بسیاری از آنها نگرش های منفی نسبت به صحبت کردن ایجاد می شود و اجتنا ‪ ،‬ت ش و‬
‫تق یا اتحرا را در موق یت های گفتاری تجربه می کنند‪ .‬در نتیجه بزرگسالان دارای لکنت ممکن است‬

‫در م رض خحر بیشتری برای رشد مشک روانشناختی‪ ،‬هیجانی و رفتاری باشند ‪.‬‬

‫• درمان های مدیریت لکنت بر ترکیب فرآیندهای هدایت شده به سمت تساسیت زدایی نسبت به لکنت‪،‬‬
‫افزایش پذیرش لکنت خود و تکنیک های ترکتی هدایت شده به سمت کاهش تنشن مرتبط با لحاا‬

‫لکنت‪ ،‬پایه ریزی شده اند‪ .‬یکی از نشانه های درمان های بازسازی شناختی یا مدیریت لکنت این است که‬
‫در درجه ی اود این درمان ها کاهنده ی اتحرا هستند ولی شامل تکنیک هایی نیز می شوند که تغییر‬

‫ماهیت وقایع لکنت را مورد هدف قرار می دهند‪.‬‬

‫‪SSMP‬‬

‫• یکی از برنامه های مدیریت لکنت‪" Successful Stuttering Management Program " ،‬است‪.‬‬
‫• مبتنی بر رویکردهای درمانی ک سیک ون رایپر است‪.‬‬

‫• درمان های مدیریت لکنت‪ ،‬شامل ‪،SSMP‬ترکیبا گوناگونی از تکنیک های درمانی‪ ،‬شامل تساسیت‬
‫زدایی نسبت به لکنت و تکنیک های اص ح لکنت را برای کاهش تنشن عض نی مرتبط با لحاا لکنت در‬

‫خود جای می دهند‪.‬‬

‫• هدف نهایی همه ی رویکردهای مدیریت لکنت‪ ،‬افزایش پذیرش لکنت‪ ،‬کاهش ترس و اجتنا از لکنت و‬
‫لکنت کردن با ت ش و تق ی کمتر است‪.‬‬

‫‪CBT‬‬
‫‪cognitive behavioral therapy‬‬

‫• برای افرادی بکار می رود که سحوح ناتوان کننده ای از اتحرا اجتماعی مرتبط با لکنت و صحبت کردن‬
‫را تجربه می کنند‪.‬‬

‫• اجزای آن شامل‪ :‬بازسازی شناختی‪ ،‬تجار رفتاری و تمرین توجهی‬

‫• مجموعه ای از جلسا تشکیل می شود که تفکرا منفی مرتبط با لکنت و ت امل اجتماعی بحور‬
‫سیستماتیک اص ح می شوند‪.‬‬

‫• اولین گاس برای مراجع و درمانگر‪ ،‬گسترش درک نسبت به مشکل است‪ .‬الگوهای افکار بی فایده‪،‬‬
‫بازشناسی می شوند‪ .‬سپس مراج ین افکار منفی را که در ارتباط با گفتار و لکنتشان دارند‪ ،‬دوباره مورد‬

‫ارزیابی قرار می دهند‪.‬‬

‫رویکردهای بازسازی گفتار‪/‬شکل دهی روانی‬

‫• بازسازی گفتار اشاره به نوعی از گفتاردرمانی دارد که در آن به مراجع آموزش داده می شود که یک‬
‫الگوی گفتاری جدید را بکار گیرد‪ .‬این رویکردها درمان های "شکل دهی روانی" یا "گفتار کشیده " نیز‬

‫نامیده می شوند‪ .‬گفتار آهسته یا کشیده م مولا اولین جزء هر الگوی گفتاری جدید است‪.‬‬
‫• گفتار کشیده موثرترین گزینه برای بهبود گفتار بزرگسالان دارای لکنت است‪ .‬همچنین به فرد دارای‬
‫لکنت آموزش داده می شود که ترکا گفتاری را با فشار تولیدی کمتری انجاس دهد و ارت اش تارهای صوتی‬
‫را به شیوه ای تدریجی و کنترد شده آغاز کند‪ .‬فرض بر این است که گویندگان دارای لکنت به یور عادتی‬
‫از استراتژی های تولید گفتاری استفاده می کنند که خارج از توانایی های کنترد ترکتی گفتارشان هستند‪.‬‬

‫هدف بازسازی گفتار ارتقای یک الگوی تولید گفتاری جدید است که به گفتاری روان می انجامد‪.‬‬

‫‪Camperdown Program‬‬

‫• مثالی از یک رویکرد درمانی است که اساسا مبتنی بر گفتار کشیده است‪.‬‬
‫• این برنامه‪ ،‬درمانی رفتاری است که برای استفاده درمورد بزرگسالان و نوجوانان بالای ‪ 12‬ساد ارائه‬

‫شده است‪.‬‬
‫• برنامه ی کمپرداون نوعی از برنامه های م تبر بازسازی گفتار است و برای درمان لکنت خفیف یا شدید‬

‫مناسب می باشد‪.‬‬
‫• این روش درمانی از یک مدد تمرینی برای نشان دادن گفتار بیان شده به یک شیوه ی کند اغراق آمیز‬

‫بهره می گیرد‪.‬‬
‫• چهار مرتله آن شامل‪ :‬آموزش اجزای درمان‪ ،‬ایجاد گفتار یبی ی بدون لکنت با درمانگر‪،‬ت میم و تفظ‬

‫رویکردهای جامع‬

‫• بیشتر متخصصین لکنت می دانند که لکنت اخت لی چندب دی است‪ .‬با وجود اینکه درمان های بازسازی‬
‫گفتار می توانند تاثیرا متوسط تا زیادی برای مد زمان متوسط تا یولانی مد ایجاد کنند‪ ،‬شکست در‬
‫تفظ تاثیرا درمان‪ ،‬مشکلی رایج است ‪.‬بنابراین تتی ب د از دستیابی به کنترد لکنت با درمان‪ ،‬افراد‬

‫دارای لکنت همچنان خودشان را ب نوان فردی دارای لکنت درنار میگیرند‪.‬‬
‫• بنابراین میتوان فرض کرد که هرگونه درمان کامل لکنت نیازمند یک رویکرد جامع است ‪.‬رویکردهای‬
‫جامع به ناس رویکردهای ترکیبی‪ ،‬رویکردهای فراگیر‪ ،‬رویکردهای یکپارچه یا رویکردهای کل فرد نیز شناخته‬

‫میشوند‪.‬‬
‫• یک رویکرد جامع بحور م مود هم عناصر سححی لکنت و هم ویژگی های عمیق تر لکنت مانند اتحرا ‪،‬‬

‫ترس از لکنت‪ ،‬مسائل رویکرد‪ -‬اجتنا ‪ ،‬مسائل اعتماد به نفس و مسائل خود ادراکی را دربرمی گیرد‪.‬‬

‫• در این تالت‪ ،‬درمان های لکنت باید تنها درصورتی موفقیت آمیز درنارگرفته شوند که بسامد لکنت و‬
‫همچنین "محدودیت های مشارکت یا محدودیت های ف الیت" را کاهش دهند‪.‬‬

‫• درمان لکنت م مولا زمانی بیشترین کارآمدی را دارد که به شیوه ای همه جانبه انجاس گردد‪ .‬منحق این‬
‫واقیت شبیه به اصل غویه وری در یادگیری زبان دوس است؛ به بیان دیگر‪ ،‬مهار های جدیدی که با‬
‫یادگیری یک زبان جدید (یا یک الگوی گفتاری جدید) پیچیده می شوند‪ ،‬با یک روش فشرده یا غویه وری‪،‬‬

‫بهتر انجاس می شوند‪.‬‬

‫• این رویکرد چندب دی از دستورال مل ‪ WHO‬پیروی می کند‪.‬‬

‫‪CSP‬‬

‫• برنامه ی جامع لکنت‪ ،‬مثالی از یک رویکرد جامع به درمان لکنت است‪CSP .‬برنامه ی درمانی برای‬
‫نوجوانان و بزرگسالان است که‬

‫• ‪) 1‬کشیده گویی و کاربرد دیگر تکنیکهای افزایش روانی‪،‬‬
‫• ‪)2‬مهارتهای مدیریت لکنت‪،‬‬

‫• ‪) 3‬مهارتهای شناختی‪ -‬رفتاری که به پیامدهای هیجانی‪ -‬نگرشی لکنت می پردازند‪ ،‬را یکپارچه می کند‪.‬‬
‫• عموما در برنامه های درمانی فشرده ی سه هفته ای اجرا می شود‪ ،‬با این وجود به اشکاد گوناگون دیگر‬

‫نیز (مث برنامه های درمانی انفرادی یا برنامه های درمانی نیمه فشرده) انجاس می گیرد‪.‬‬

‫‪ISCAA‬‬
‫‪Intensive Stuttering Clinic for Adults and Adolescents‬‬

‫• یک برنامه ی درمانی فشرده ی ‪ 14‬روزه است‪.‬‬

‫• رویکردهای شکل دهی روانی و اص ح لکنت را همراه با درمان شناختی رفتاری‪ -‬برای هدف قرار دادن‬
‫نگرش ها نسبت به لکنت و ارتباط‪ -‬بکار می برد‪ .‬جلسا درمانی از ‪ 4‬تا ‪ 7‬ساعت دریود روز یود می‬
‫شوند و شامل جلسا درمانی گروهی و انفرادی می شوند‪ .‬م مولا پنج تا هفت دانشجوی فارق التحصیل‬
‫درمان را ارائه می دهند و پرسنل کلینیک یک متخصص سرشناس در زمینه ی اخت لا روانی گفتار و‬

‫چندین درمانگر که گواهی کفایت بالینی موسسه ی گفتار‪ ،‬زبان و شنوایی را دریافت کرده باشند‪.‬‬

‫• درمان به چهار مرتله ی مجزا ولی دارای همپوشانی تقسیم شده است‪ .‬مرتله ی اود متمرکز بر کمک به‬
‫مراج ین برای افزایش آگاهی از رفتارهای لکنت است‪ ،‬هدف مرتله ی دوس هدایت مشارکت کننده ها از‬
‫یریق فرآیند کاهش شد لکنت آنهاست‪ .‬مرتله ی سوس آموزش تکنیک های اص ح لکنت و بهبود روانی‬
‫را دربرمی گیرد و مرتله ی چهارس بر توس ه ی یک برنامه ی منحصربه فرد تفظ درمان برای هر فرد تمرکز‬
‫دارد‪ .‬این مرتله شامل پیگیری درمان است که به شکل کارگاه های فشرده ی هفتگی‪ ،‬درمان منام‬

‫غیرفشرده‪ ،‬یا از یریق تمرین تلفنی صور می گیرد‪.‬‬

‫• گرچه این برنامه های درمانی بر درمان فشرده تاکید دارند‪ ،‬باید توجه کنیم که همه ی این رویکردها را‬
‫می توان برای شرایط درمانی غیرفشرده نیز تحابق داد‪.‬‬

‫• واق یت این است که اکثر درمان های لکنت به شیوه ای غیرفشرده انجاس می شوند‪ .‬بسیاری از افراد‬
‫دارای لکنت به سادگی نمی توانند بحور منام در کلینیک های فشرده ی ‪ 2‬یا ‪ 3‬هفته ای تضور یابند‪.‬‬

‫• هزینه های مالی قابل توجه شامل هزینه های درمان‪ ،‬مسافر ‪ ،‬محل اقامت‪ ،‬همراه با زمان کار یا مدرسه‬
‫اغلب تضور در یک کلینیک فشرده را دچار چالش زیادی می کنند‪.‬‬

‫• محال ا درمیان افراد دارای لکنت فارسی زبان نیز نشان داده است که روش های تلفیقی شناختی‪-‬‬
‫گفتاری در درمان لکنت بزرگسالی اثربخش تر بوده اند‪.‬‬

‫جمع بندی‬

‫• لکنت درمانی برای بزرگسالان بحور سنتی بر‬
‫• ‪) 1‬آموزش شیوه های جدید مدیریت و برخورد با لکنت‬
‫• ‪) 2‬آموزش شیوه های جدید گفتاری که گفتار روان را تسهیل می کنند‪ ،‬تمرکز داشته است‪.‬‬
‫• این دو رویکرد "مدیریت لکنت و بازسازی گفتار" به یور فزاینده ای با هم استفاده می شوند تا به فرد‬
‫دارای لکنت برای برخورد با رفتارهای هسته ای لکنت و نیز جنبه های عایفی‪ ،‬اتحرابی‪ ،‬هیجانی و‬

‫شناختی این اخت د کمک کنند‪.‬‬
‫• در همه ی موارد گوینده ی دارای لکنت برای متوقف کردن رفتارهای غیرمفید قبلی و جایگزین کردن‬

‫رفتارهای جدید کارآمد دچار چالش می شود‪.‬‬

‫• در نهایت‪،‬درمان باید متناسب با نیازهای فردی مراج ین باشد‪ .‬در تاد تاتر هیچ درمانی برای لکنت در‬
‫بزرگسالان وجود ندارد‪.‬‬

‫• بنابراین همه تکنیک های درمانی‪ ،‬اساسا‪ ،‬درمان های جبرانی هستند‪.‬‬

‫• ماهیت تکنیک های جبرانی اینگونه است که باید آنها را بحور مستمر برای تفظ بهبودی ادامه داد‪.‬‬

‫• بنابراین تروری است که هرنوع درمان لکنت‪ ،‬استراتژی یولانی مدتی برای آموزش را در خودجای دهد‬
‫تا مراج ین‪ ،‬درمانگران خودشان بشوند وهمچنین فرصت هایی برای پیگیری درمانی یولانی مد فراهم‬

‫گردد‪.‬‬