ชุมชนกือดาจีนอ (ชุมชนตลาดจีน)

ชุมชนกือดาจีนอ ย่านเมืองเก่าปัตตานี ชุมชนกือดาจีนอ (ชุมชนตลาดจีน) หรือชุมชนหัวตลาด ตั้งอยู่พื้นที่ถนนอาเนาะรู ถนนปัตตานีภิรมย์ และถนนฤาดี ชุมชนที่นี้เป็นพื้นที่อยู่อาศัยร่วมกันของชาวไทย พุทธ ชาวไทยมุสลิม และชาวไทยเชื้อสายจีน โดยเป็นชุมชนจีนที่ขนาบข้างด้วย ชุมชนอาเนาะซูงาและคลองช้างที่มีชาวไทยพุทธและชาวไทยมุสลิม

กือดาจีนอ เป็นภาษามลายู ซึ่งคำ ว่า กือดา แปลว่า ตลาด ส่วนคำ ว่า จีนอ แปลว่า จีน กือดาจีนอประกอบด้วยถนนปัตตานีภิรมย์ซึ่งวิ่งขนานกับแม่น้ำ ปัตตานี ไปบรรจบกันที่ถนนอาเนาะรู ซึ่งมีศาลเจ้าแม่ลิ้มกอเหนี่ยวตั้งอยู่ที่นั่น กือดาจีนอ เป็นย่านเมืองเก่าที่มีความเจริญรุ่งเรืองทางด้านการค้าในอดีต แถมปัจจุบันยังคง เหลือสถาปัตยกรรมผสมผสานแบบไทยและจีนหลงเหลืออยู่ให้เห็นอีกหลายหลัง แถมยังคงความเป็นเอกลักษณ์ของผู้คนในชุมชนให้ทุกคนได้เห็นและสัมผัสกันอีก ด้วย

ถนนอาเนาะรู : ถนนอาเนาะรู เป็นถนนสายที่เป็นที่ตั้งของศาลแห่งเจ้าแม่ลิ้มกอ เหนี่ยว ซึ่งมีการแห่พระสมโภชน์เจ้าแม่ จัดขบวนแห่พระลุยน้ำ ลุยไฟอย่างยิ่งใหญ่ ทุกปี ถนนอาเนาะรูยังประกอบไปด้วยอาคารที่แสดงถึงสถาปัตยกรรมของชาวจีน ให้เห็นอยู่หลายหลัง เพราะเป็นถนนสายแรกที่ชาวจีนฮกเกี้ยนล่องเรือจากสงขลา มาตั้งรกรากที่นี่ บ้านหลังแรกที่สะดุดตาคือ บ้านกงสี 1.บ้านกงสี : บ้านเลขที่ 27 บนถนนอาเนาะรู เป็นบ้านเดิมของหลวงสำ เร็จกิจกร จางวาง (ปุ่ย แซ่ตัน) ชาวจีนฮกเกี้ยนที่มาตั้งถิ่นฐานในสมัยรัชกาลที่ 3 บ้านกงสีมี ลักษณะเรียบง่าย ตรงกลางบ้านเป็นห้องโถงสำ หรับประดิษฐานเทพเจ้าต่าง ๆ สอง ข้างของห้องโถงกลางเป็นห้องพัก ส่วนด้านหลังจะเป็นห้องครัว

2.บ้านธรรมศาลา : บ้านบุตรสาวหลวงสำ เร็จกิจกรจางวาง ซึ่งภายหลังได้ ปรับปรุงบ้านหลังนี้เป็นโรงธรรม โดยได้สร้างเป็นอาคารโล่งสำ หรับใช้บรรจุกระดูก และแท่นบูชา ในส่วนของฝาผนังจะมีการจารึกเรื่องราวของวงศ์สกุล 3.บ้านเลขที่ 1 : เดิมเป็นบ้านของบุตรสาวคนโตของหลวงสำ เร็จกิจกรจางวาง โดยบ้านหลังนี้เป็นบ้านทรงจีน 2 ชั้น โดยบ้านหลังนี้เป็นบ้านหลังแรกที่ได้รับการ ออกบ้านเลขที่โดยเทศบาลเมืองปัตตานี

4. บ้านรังนก : บ้านหลังนี้ถือเป็นบ้านหลังแรกในปัตตานี ที่มีนกนางแอ่นเข้ามา อาศัยทำ รัง 5.บ้านตึกขาว : เป็นบ้านของคุณพระจีนคณานุรักษ์ เป็นบ้านทรงจีนโบราณ ในสมัย รัชกาลที่ 5 เคยแวะประทับเมื่อครั้งเสด็จประพาสตลาดจีนและศาลเจ้าแม่ลิ้มกอเหนี่ยว ต่อมาภายหลังได้มีการปรับปรุงจากตึกจีนโบราณเป็นตึกทรงทันสมัยและทาสีบ้านทั้ง หลังคนทั่วไปจึงเรียกบ้านหลังนี้ว่า "บ้านตึกขาว"

6.บ้านหลวงวิชิตศุลกากร : เป็นบ้านที่ตกเป็นกรรมสิทธิ์ของลูกชาย หลวงสำ เร็จ กิจกรจางวาง ในอดีตบ้านหลังนี้เคยเปิดเป็นร้านขายของชำ ร้านแรกบนถนนอาเนาะ รู มีชื่อร้านว่า "หย่งชาง" 7.เรือนรับรองบ้านหลวงสุนทรสิทธิโลหะ : บ้านหลังนี้ใช้เป็นเรือนรับรองสำ หรับผู้ มาเยือนหลวงสุนทรศิทธิโลหะ บ้านหลังนี้เป็นตึกจีน 2 ชั้นอยู่ในสวนด้านหลัง ปัจจุบัน ได้ถูกเปลี่ยนเป็นร้านอาหาร "โรงเตี๊ยมอาเนาะรู"

8. ศาลเจ้าแม่ลิ้มกอเหนี่ยว : หรือที่มีชื่อเป็นทางการว่า ศาลเจ้าเล่งจูเกียง เป็น ศาลเจ้าเก่าแก่คู่บ้านคู่เมืองของ จ.ปัตตานีมาตั้งแต่โบราณ ตั้งอยู่ที่ถนนอาเนาะรู อำ เภอเมือง ปัตตานี ซึ่งเป็นปูชนียสถานอันทรงความศักดิ์สิทธิ์แห่งหนึ่งของจังหวัด ปัตตานี คนในชุมชนอยู่กันด้วยความรัก ช่วยเหลือซึ่งกันและกัน รักกันเหมือนพี่เหมือน น้องตั้งแต่บรรพบุรุษ นับว่าเป็นชุมชนที่มีการผสมผสานทางพหุวัฒนธรรม ซึ่งบ้าน เรือนในชุมชนจีนแห่งนี้มีความเก่าแก่ และส่วนใหญ่มีอายุหลายร้อยปี ในสมัยอดีต ชุมชนแห่งนี้ยังเป็นย่านที่มีการค้าขายหรือเป็นตลาดในยุคแรกๆของปัตตานี โดยมีทั้ง ชาวไทยพุทธ ชาวไทยมุสลิม และชาวไทยเชื้อสายจีน ได้มีการค้าขายร่วมกัน เกิดเป็น "กือดาจีนอ" ซึ่งสินค้าที่ชาวไทยเชื้อสายจีนนำ มาขาย คือ ถ้วย จาน ชาม ส่วนชาวไทย มุสลิม จะนำ สินค้าประเภทผัก ผลไม้ เครื่องเทศและอาหารทะเล เช่น ปลา เนื่องด้วย ในสมัยนั้นส่วนใหญ่ชาวไทยมุสลิมมีอาชีพประมงอีกด้วย

ในสมัยนั้นผู้คนทั้งชาวไทยพุทธ ชาวไทยมุสลิมและชาวไทยเชื้อสายจีน มี ความสนิทสนมกัน แม้แต่บ้านของคุณอนันต์ คณานุรักษ์ แม่ครัวทำ อาหาร เป็นชาวไทยมุสลิม คือ แม่ของบังโช๊ะ (ครัวบังโซ๊ะ) ซึ่งคนไทยเชื้อสายจีนหรือ ชาวไทยมุสลิมก็สามารถเข้าออกบ้านได้ 24 ชั่วโมง มีการทำ อาหารเป็นกะทะ ใหญ่ ทุกคนสามารถไปรับประทานอาหารได้ ทำ ให้ผู้คนไม่ว่าจะเป็นเชื้อสาย จีน พุทธ หรือมุสลิม รักคุณอนันต์คณานุรักษ์ เป็นอย่างมาก อีกทั้งในชุมชนนี้มีศาลเจ้าแม่ลิ่มก่อเหนี่ยว เป็นสถานที่ศักดิ์สิทธิ์ เป็นที่ เคารพศรัทธาของชาวไทยเชื้อสายจีน ซึ่งในสมัยก่อนจะมีชาวไทยมุสลิมเชื้อ สายจีนบางส่วนที่มีความเชื่อเจ้าแม่ลิ่มก่อเหนี่ยว เป็นมุสลิมที่อาศัยอยู่ที่ชุม ชนกรือเซะ ได้มีการมาขอบ่นกับเจ้าแม่ลิ่มก่อเหนี่ยวขอให้ลูกหายจากการ ป่วย หรือลูกหลานผีเข้า ก็จะมีการเอาผงธูปไปทาลูก พอหายก็จะมาทำ บุญ โดยมีการมาบ่นบานซื้อผลไม้มาแก้บ่นอีกด้วย นอกจากนี้ในสมัยก่อนยังมีการแต่งงานข้ามศาสนา อีกทั้งความสัมพันธ์ ของชาวไทยพุทธ จีน และมุสลิม ในสมัยนั้นทุกคนเป็นเพื่อนกัน สามารถไป นอน เข้าออกบ้านได้โดยไม่กังวลหรือระแวงกัน รับประทานอาหารที่บ้าน เวลามีงานหรือมีกิจกรรมก็จะทำ ร่วมกัน ช่วยเหลือกัน มีการเอาอาหาร ผลไม้ ไปให้ กรณีเป็นงานพิธีกรรมทางศาสนาจะไม่ร่วมงานแต่จะไปช่วยเหลือ จะ ไม่มีการแบ่งแยกกัน ทำ ให้ทั้งสามวัฒนธรรม ของชุมชนแห่งนี้สามารถอยู่ด้วย กันได้เต็มไปด้วยความอบอุ่นและความสุข

นอกจากนี้แล้วกือดาจีนอยังประกอบไปด้วย " ถนนปัตตานีภิรมย์ "ซึ่ง วางขนานกับแม่น้ำ ปัตตานี ถนนเส้นนี้เป็นย่านธุรกิจที่เจริญรุ่งเรืองในอดีต มี ทั้งโรงเตี๊ยม โรงหนัง โรงโบว์ลิ่ง ร้านค้า และร้านอาหาร แต่ปัจจุบันคงเหลือ เพียงแค่อาคารแต่ก็ยังมีบางกิจกรรมที่ยังคงสืบสานมาจากอดีตถึงปัจจุบัน " ปัตตานี เป็นเมืองที่มีเอกลักษณ์เฉพาะตัว มีการผสมผสานหลาย ๆ วัฒนธรรม อยากให้ทุกคนลองมาเที่ยวปัตตานีกันดูนะคะ แล้วรับรองว่าทุก คนจะต้องตกหลุมรักเมืองและผู้คนที่นี่ และสุดท้ายอย่างฝากว่า ปัตตานีไม่ ได้น่ากลัวอย่างที่คิด แต่ปัตตานี เป็นเมืองที่มีเสน่ห์และใครมารับรองต้อง อยากมารอบสองอีกแน่นอน "

อ้างอิง นูรียะห์ ดาแซ. (ม.ป.ป.). ชุมชนตลาดจีน ย่านเมืองเก่าปัตตานี. จาก https://shorturl.asia/QmDH8. สืบค้นเมื่อ30/01/2567. Allize. 2562. กือดาจีนอ: เมืองเก่าสุดชิคในปัตตานีที่ใครๆ ก็ต้องมา. จาก https://travel.trueid.net/detail/5JXDD4v4p3DJ.สืบค้นเมื่อ30/01/2567.