กรงขังของวัฏฏะ โดย หลวงตามหาบัว

กรงขังของวฏั ฏะ
หลวงตามหาบวั ญาณสมั ปันโน
เทศนอ์ บรมพระ ณ วดั ป่ าบา้ นตาด (๑๓ พฤษภาคม ๒๕๒๗)
นกั ปฏบิ ตั อิ ย่าไดม้ องดแู ละสนใจกบั ผใู้ ด ย่งิ กวา่
พระพทุ ธเจา้ และพระสาวกทา่ น และอยา่ นาํ แบบใดฉบบั ใด
นอกเหนือจากแบบฉบบั ของพระพทุ ธเจา้ และพระสาวกท่ีทา่ น
พาดาํ เนนิ แบบฉบบั ของท่านเป็นแบบเป็นฉบบั ท่ีทาํ ลายวฏั จกั ร
ทาํ ลายกองทกุ ขท์ งั้ มวลซง่ึ เป็นสาเหตมุ าจากวฏั จกั รวฏั จิต แบบ
นอกนนั้ สว่ นมากมีแตเ่ ร่อื งสง่ เสรมิ วฏั จกั รวฏั จิต โดยเจา้ ตวั ก็
ภมู ิใจวา่ ไดป้ ฏบิ ตั ดิ ีปฏบิ ตั ถิ กู หรอื ความหวงั พาใหเ้ คลิม้ ไปไม่
รูส้ กึ ตวั เหมือนคนเดนิ ทางไมส่ นใจในทาง แตม่ งุ่ หมายในจดุ ท่ี
ตนตอ้ งการแลว้ เดินไปอยา่ งเพลินตวั สาวเทา้ ไปเรอ่ื ย ๆ ไมท่ ราบ
วา่ ปลีกแวะไปทางใดทวีปใด
แตค่ วามหวงั ยงั เต็มหวั ใจวา่ จะถงึ จดุ ท่ีหมายซง่ึ ตนตอ้ งการ
ทงั้ ๆ ท่กี า้ วเทา้ ไปนนั้ ผิดไปโดยลาํ ดบั ลาํ ดา และหา่ งไกลตอ่ จดุ ท่ี
หมายไปโดยลาํ ดบั เจา้ ตวั ก็ไมร่ ู้ น่ีคอื ขาดความสนใจในสายทาง

1

ท่ีจะพาใหถ้ ึงความมงุ่ หมาย ขาดความสนใจในแบบฉบบั ตาม
หลกั ธรรมท่ีทา่ นพาดาํ เนินมา

ไอเ้ ร่อื งความหวงั นนั้ หวงั กนั ไดท้ งั้ นนั้ แหละ แตก่ ารท่ีจะ
สงั เกตสอดรูใ้ นปฏิปทาเครอ่ื งดาํ เนนิ เพ่ือใหถ้ งึ ความหวงั นนั้ เป็น
อีกแง่หน่งึ ซง่ึ ขนึ้ อยกู่ บั การพินิจพจิ ารณาความสนใจจดจอ่ ผู้
ปฏิบตั ทิ ่ีไม่สมความมงุ่ หมายนีแ้ ลว้ ก็ไปโทษใหอ้ รรถใหธ้ รรมให้
มรรคผลนิพพานวา่ ไรผ้ ลไรป้ ระโยชน์ ก็เพราะความโงเ่ งา่ เตา่ ตนุ่
ของตนซง่ึ เป็นเร่อื งของกิเลสลว้ น ๆ ทาํ ลายธรรมอย่ใู นการ
ปฏิบตั ิของตนนนั้ แล ไมใ่ ชส่ งิ่ อ่นื ใดมาทาํ ลายความมงุ่ หมายนนั้
ใหไ้ มส่ มหวงั หรอื จนกลายเป็นความมงุ่ หมายลม้ ละลายไปได้
เพราะไม่ปรากฏผลขนึ้ มาแมน้ ิดหน่งึ จากการปฏบิ ตั ิลมุ่ ๆ ดอน ๆ
นนั้ เลย

ดว้ ยเหตนุ ีผ้ ปู้ ฏิบตั จิ งึ ควรสาํ เหนียกศกึ ษาใหด้ ี อยา่ เสียดาย
กบั สง่ิ ใดท่ีพระพทุ ธเจา้ ไมพ่ าเสยี ดาย พระสงฆส์ าวกทา่ นผฆู้ า่
กิเลสใหฉ้ ิบหายวายปวงไปจากพระทยั และใจ ไม่พาเสียดาย
อย่าเสยี ดาย ฝืนความเสยี ดายนนั้ ดว้ ยการตอ่ สดู้ ว้ ยการสลดั

2

แลว้ นาํ ธรรมท่ถี กู ตอ้ งดงี ามเขา้ มาแทนท่ีกบั สิ่งท่ีอยากหรอื สงิ่ ท่ีรู้
ผิดเห็นผิดนนั้ จะช่ือวา่ ดาํ เนนิ ตามหลกั ศาสดา

ความผดิ ถกู ช่วั ดี ส่ิงท่ีควรฝืนไม่ควรฝืน พระพทุ ธเจา้ ทรง
ผา่ นมาไม่มีอนั ใดสงสยั แลว้ และไม่มีใครเกินศาสดาในการฝ่า
ฝืนความยงุ่ ยากการเลือกเฟน้ ไดร้ บั ความทกุ ขค์ วามทรมาน
เพราะการประพฤติปฏบิ ตั ิผิดบา้ งถกู บา้ งมาโดยลาํ ดบั จนถงึ ๖
พระพรรษา น่ลี ว้ นแลว้ ตงั้ แตส่ มบกุ สมบนั สว่ นมากเป็นทางท่ีผดิ
ไมใ่ ช่ทาง ๆ เรอ่ื ยมา ทรงสลดั ปัดออกเร่อื ย เสาะแสวงหาทางท่ี
ถกู ท่ีดโี ดยลาํ พงั พระองคเ์ องท่ีเรยี กวา่ สยมั ภู เม่ือไดต้ รสั รูแ้ ลว้
ทรงรูเ้ องเหน็ เองเพราะทรงแสวงเอง โดยปราศจากครูอาจารยส์ ่งั
สอนในทางท่ถี กู ตอ้ งดงี าม พระองคไ์ ดท้ รงผ่านมาหมดแลว้

ปฏปิ ทาใดความรูค้ วามเหน็ ใด ท่ีพระโอวาทไดแ้ สดงไวอ้ ย่าง
แจ่มแจง้ แลว้ นนั้ นนั้ แลคอื ปฏปิ ทาเคร่อื งฆา่ กิเลสโดยประการทงั้
ปวงท่ีเสดจ็ ผ่านไปแลว้ และสาวกก็ไดผ้ ่านพน้ ไปแลว้ ดว้ ย
ปฏปิ ทาอนั ออกมาจากการดาํ เนิน และสวากขาตธรรมท่ีตรสั ไว้
ชอบแลว้ นนั้

3

ผปู้ ฏบิ ตั ติ อ้ งเป็นผหู้ นกั แน่นอยา่ โยก ๆ คลอน ๆ อยา่ เอา
นิสยั ของฆราวาสนิสยั ของกิเลสซง่ึ เป็นขา้ ศกึ ตอ่ ธรรมมาใช้ จะไม่
เหน็ ผลท่ีมงุ่ หมายตลอดไป ถา้ ยงั เสยี ดายความรูค้ วามเหน็ จรติ
นิสยั ของตนท่ีเคยฝังจมมากบั กิเลสนนั้ มาใชใ้ นวงศาสนาแลว้ ก็
จะมาทาํ ลายการประพฤตปิ ฏิบตั ขิ องตน โดยท่ีเจา้ ตวั กภ็ มู ิใจวา่
ไดป้ ฏบิ ตั ิ วา่ ไดน้ ่งั สมาธิ วา่ ไดภ้ าวนา น่นั ละความละเอยี ดของ
สง่ิ ท่ีเป็นขา้ ศกึ ตอ่ ธรรม ละเลยี ดมากไมม่ ีสง่ิ ใดจะเหนือกวา่ ใน
สามแดนโลกธาตนุ ี้ เพราะธรรมชาตินีเ้ ป็นเจา้ อาํ นาจครอบ
โลกธาตอุ นั เป็นแดนสมมตุ นิ มี้ านานแสนนาน

โลกท่ีหลดุ รอดพน้ ไปไมไ่ ด้ ก็เพราะธรรมชาตินีเ้ กลยี้ กลอ่ ม
ครอบงาํ ขเู่ ขญ็ บงั คบั บญั ชา ความเกลีย้ กลอ่ มก็แหลมคม
ไพเราะเพราะพรงิ้ อาํ นาจกม็ ากไมม่ ีใครกลา้ ฝืน และไมม่ ีสิง่ ใด
จะปราบ ไม่มสี ิง่ ใดท่ีจะรูโ้ ทษของมนั ได้ และปราบมนั ลงไดใ้ หไ้ ด้
หลดุ พน้ ไปจากเคร่อื งกดข่ีบงั คบั เหลา่ นี้

เบอื้ งตน้ ก็มีพระพทุ ธเจา้ เพยี งพระองคเ์ ดียวเทา่ นนั้ จงึ เป็น
ความอศั จรรยม์ ากทีเดยี ว ท่พี ระพทุ ธเจา้ อบุ ตั ิขนึ้ ในโลกแตล่ ะ

4

พระองค์ ๆ นนั้ ไมใ่ ชเ่ ป็นเรอ่ื งเลก็ นอ้ ย เป็นเรอ่ื งสามแดนโลกธาตุ
น่ีหว่นั ไหวท่วั ถงึ กนั ทงั้ ฝ่ายมารทงั้ ฝ่ายท่ีหวงั พง่ึ พระพทุ ธเจา้ ท่ี
เป็นฝ่ายดสี ะเทือนไปหมด ฝ่ายมารก็สะเทือนใจ เพราะมีส่ิง
ทาํ ลายมีสงิ่ กีดขวางมีขา้ ศกึ ของตน เพราะฝ่ายอธรรมตอ้ งถือ
ธรรมเป็นขา้ ศกึ ศตั รูอย่างฝังลกึ

เม่ือธรรมไดป้ รากฏขนึ้ พระพทุ ธเจา้ ไดท้ รงอบุ ตั ิขนึ้ ในโลก
และตรสั รู้ ฝ่ายอธรรมจงึ กระเทือนจิตใจมาก ถา้ พดู เร่อื งความ
เสยี ใจเสยี ใจมาก อย่างพญามารเสียใจน่นั ฝ่ายดกี ็กระเทอื น
เหมือนกนั ดงั ท่ีทา่ นแสดงไวใ้ นธัมมจกั กปั ปวัตตนสูตร ตงั้ แต่
ภมุ มเทวดา สททฺ มนุสสฺ าเวสุง เร่อื ย ๆ คอื สง่ เสยี งกระจายกนั
ไปประกาศล่นั ไป พอพวกนีไ้ ดย้ ินแลว้ สททฺ ํ สุตวฺ า สททฺ ํ สุตวฺ า
น่ีเราพดู เพียงยอ่ ๆ เพ่ือใหไ้ ดใ้ จความเทา่ นนั้ วา่ เทวดาแตล่ ะชนั้
ละภมู ิเม่ือไดย้ ินไดฟ้ ังแลว้ ก็ประกาศตอ่ กนั ไปโดยลาํ ดบั
จนกระท่งั ถึงพรหมโลก น่ีฝ่ายดฝี ่ายหวงั พง่ึ ธรรม

เหมือนโรคเหมือนคนไขม้ ีความหวงั ในหมอในยาอยา่ งนนั้
แล เพราะการอบุ ตั ิขนึ้ นี้ แมพ้ ระพทุ ธเจา้ ทรงเป็นศาสดาถึงขนาด

5

นนั้ แลว้ ทรงแนะนาํ ส่งั สอนโลก ยงั ไมพ่ น้ ท่มี หาอาํ นาจแหง่ วฏั
จกั รจะครอบโลกไวใ้ หอ้ ย่ใู นเงือ้ มมือของตน รอดพน้ ไปไมไ่ ดย้ งั มี
อยเู่ ป็นจาํ นวนมาก ท่ีรอดพน้ ไปไดต้ ามฝ่ายของสวากขาตธรรม
แห่งพระพทุ ธเจา้ นนั้ มจี าํ นวนเพียงเลก็ นอ้ ยเทา่ นนั้

น่นั ละพระโอวาททงั้ หมดท่ีออกจากพระโอษฐเ์ อง ไมม่ ีแม้
นิดหนง่ึ ท่ีจะเคล่อื นคลาดจากหลกั ความจรงิ เพ่ือความสงั หารส่ิง
ท่ีเป็นขา้ ศกึ อยภู่ ายในจติ ใจ แมเ้ ช่นนนั้ ก็ยงั จบั เอามายดึ เอามา
ปฏบิ ตั ิ เพ่ือกาํ จดั ส่ิงท่ีกลา่ วส่งิ ท่ีธรรมตาํ หนินีไ้ ม่ได้ เพราะสง่ิ นนั้
ยงั แหลมคมเขา้ ไปอีกกวา่ ผไู้ ดเ้ ห็นไดย้ นิ ไดฟ้ ังผปู้ ฏิบตั ิธรรมนนั้
เป็นไหน ๆ

สตั วโ์ ลกใครจะไม่อยากหลดุ อยากพน้ จากความทกุ ขค์ วาม
ลาํ บาก เพราะตงั้ แตว่ นั เกิดมาไมว่ า่ รายใด จมอยดู่ ว้ ยความทกุ ข์
ความลาํ บากในแง่ตา่ ง ๆ จปิ าถะ วนั หนง่ึ คาํ นวณไม่ถกู เพราะ
ความทกุ ขท์ ่ีแสดงตวั ออกมาจากใจซง่ึ มีสงิ่ ผลกั ดนั ใหเ้ ป็นอย่าง
นนั้ ขนึ้ มา แตล่ ะราย ๆ จมอยกู่ บั กองทกุ ขท์ งั้ นนั้ มีรายไหนท่ีเวน้
ไมม่ ีกองทกุ ข์ ขนึ้ ช่ือวา่ อย่ใู นแดนสมมตุ นิ ีแ้ ลว้ ตอ้ งเป็นเหมือนกนั

6

หมด เป็นแตเ่ พียงวา่ มากกบั นอ้ ย หนกั กบั เบาตา่ งกนั เท่านนั้ เอง
เรอ่ื งกองทกุ ขท์ ่ีจะไมฝ่ ังจมอย่ภู ายในใจนนั้ ลงวฏั จกั รซง่ึ เป็นยา
พิษอนั สาํ คญั ไดฝ้ ังอย่ภู ายในใจแลว้ ทาํ ไมจะไม่ผลกั ดนั ออกมา
ใหเ้ ป็นเรอ่ื งความทกุ ขค์ วามลาํ บาก

สิ่งท่ีกลอ่ มสตั วท์ งั้ หลายก็คอื ในส่ิงท่ีเหน็ วา่ เป็นสขุ บา้ ง ทาํ
ใหเ้ กิดความเพลิดเพลนิ บา้ ง ใหม้ ีความสขุ ประเด๋ียวประดา๋ วบา้ ง
นีล้ ว้ นแลว้ แตเ่ หย่ือลอ่ ทงั้ นนั้ ลอ่ เพ่ือจะทบุ เพ่ือจะตีเพ่ือจะ
ทรมาน สตั วโ์ ลกจมอยใู่ นแหลง่ เหลา่ นที้ งั้ นนั้ ไม่มีรายใดท่ีจะเหน็
โทษเหน็ ภยั ของมนั เพราะสงิ่ ท่ีกลอ่ มไมใ่ หเ้ หน็ โทษยงั มีอกี ทีหนง่ึ
เป็นชนั้ ๆ เขา้ ไป

เราคาํ นวณดซู ิวา่ ในสามแดนโลกธาตนุ ีม้ ีสตั วโ์ ลกจาํ นวน
เท่าไร มีรายใดท่ีเลด็ ลอดตวั ออกไป ไดต้ งั้ อยใู่ นหรอื สถติ อย่นู อก
ขอบขา่ ยของกองทกุ ขม์ ากนอ้ ยเหลา่ นีไ้ ม่มเี ลย เพราะคาํ วา่
สมมตุ ิทงั้ สามแดนโลกธาตนุ ีเ้ ป็นเขตแดนของผคู้ รองอาํ นาจท่ีจะ
ใหท้ กุ ขแ์ กส่ ตั วโ์ ลกโดยดีอยแู่ ลว้ ใครจะเลด็ ลอดไปได้ แลว้ เรา
ประมวลมาดซู ิวา่ สตั วท์ กุ ตวั มีแตอ่ ย่ใู นกรงขงั นหี้ มด เหมือนกบั

7

ปลาก่ีรอ้ ยตวั ก็ตามท่ีเขาขงั ไว้ แมท้ ่ีสดุ ขงั ไวใ้ นทะเลมีตาข่าย
ครอบไวห้ มด นบั วนั นบั เวลาท่ีจะตายกนั ไปเร่อื ย ๆ แลว้ เอามา
เพ่มิ เร่อื ย ๆ ตายกนั ไปเร่อื ย ๆ ฆา่ เร่อื ย ๆ ตม้ แกงกนั อย่เู รอ่ื ย ๆ
นาํ เขา้ มาเพ่ิมเร่อื ย ๆ น่ีทาํ นองเดยี วกนั กบั สตั วโ์ ลกท่ที นทกุ ข์
ทรมานพอแลว้ ก็ตายไป แลว้ เกิดใหมเ่ รอ่ื ยมาแทนเร่อื ย ตายไป
เรอ่ื ยอย่ทู าํ นองนี้ ไม่มีสตั วต์ วั ใดท่ีไมเ่ ป็นอยา่ งนีเ้ ลย

นอกจากชนั้ สทุ ธาวาส ๕ ชนั้ แมม้ ที กุ ขอ์ ย่บู า้ งตามกิเลสท่ี
ละเอียดตามเชือ้ แหง่ วฏั ฏะท่ียงั มีละเอยี ดท่ีจะไม่กลบั มาเทา่ นนั้
เพราะ ๕ ชนั้ นีไ้ มก่ ลบั แตใ่ นขณะท่ีไมก่ ลบั นนั้ ก็ยงั อย่ใู นกรงขงั
หอ้ งขงั ของวฏั ฏะจนได้ จนกวา่ จะเพียงพอกบั การบาํ เพญ็ หรอื
จติ เต็มท่ีเตม็ ภมู ิในอรรถธรรมทงั้ หลายแลว้ ก็ผา่ นไป นอกนนั้ ไม่มี
ปรากฏวา่ รายใดท่ีจะอยนู่ อกขอบข่ายอนั นีไ้ ปได้ หรอื อย่นู อกรวั้
ของวฏั จกั รนีไ้ ปได้ น่ีละสตั วโ์ ลกทงั้ หมดอยกู่ นั ดว้ ยการหลบั หู
หลบั ตา ดว้ ยความมืดบอดตลอดเวลามา ไม่มีคาํ วา่ สวา่ ง ๆ

ตอ่ เม่ือธรรมะของพระพทุ ธเจา้ ไดก้ ระจายออกไปนนั้ จงึ มี
ทางเลด็ ลอดบา้ ง แมไ้ มม่ ากก็ตามกย็ งั ดอี ย่มู ากมาย เพราะจติ

8

แตล่ ะดวง ๆ นนั้ มีคณุ คา่ มากอยแู่ ลว้ เลยไดบ้ รรลธุ รรมหรอื ได้
สรา้ งคณุ งามความดี เพราะความเช่ือความเล่ือมใสในอรรถ
ธรรมของพระพทุ ธเจา้ ไดม้ ากนอ้ ยเพียงไร ก็ยงั มีคณุ คา่ แก่จติ ใจ
ของผนู้ นั้ อย่ไู มน่ อ้ ย น่ีละความอบุ ตั ขิ นึ้ ของพระพทุ ธเจา้ จงึ เป็น
สง่ิ ท่ีอศั จรรย์ ไมม่ ีใครแนะนาํ ส่งั สอนทางเลด็ ลอดใหพ้ ระองคเ์ ลย
แตท่ รงเสาะแสวงหาโดยลาํ พงั พระองคเ์ องจนไดต้ รสั รูข้ นึ้ มา จงึ
ใหน้ ามวา่ สยมั ภู ทรงรูเ้ องเป็นเองเหน็ เองไม่มีครูใดส่งั สอน ได้
วชิ ชาแขนงทาํ ลายวฏั จกั รนี้ เป็นวชิ ชาท่พี ระพทุ ธเจา้ ทรงขดุ คน้
ขนึ้ มาเอง

จากนนั้ กป็ ระทานอบุ ายใหแ้ กพ่ ทุ ธบรษิ ัทมีปฐมสาวกเป็น
ตน้ ไดย้ ดึ เอาหลกั เกณฑอ์ นั นนั้ ไปประพฤติปฏบิ ตั ิ พรอ้ มกบั
อบุ ายแนะนาํ ส่งั สอนเร่อื ย ๆ แลว้ ก็สรา้ งสตปิ ัญญาขนึ้ มา ซง่ึ เป็น
สติปัญญาท่ีควรแก่การสงั หารวฏั จกั รวฏั จติ ไดเ้ ป็นอยา่ งดี ขนึ้
ภายในตวั เองและอาศยั คติธรรมตา่ ง ๆ จากพระพทุ ธเจา้ ทรง
แสดง ก็ไดผ้ ่านพน้ ไปไดเ้ ป็นลาํ ดบั ลาํ ดา ดงั เบญจวคั คียท์ งั้ หา้
ท่ีวา่ ตรสั รูเ้ รว็ คอื ท่านเหลา่ นีพ้ รอ้ มแลว้ ท่ีจะรูไ้ ดอ้ ย่างรวดเรว็

9

เพราะฉะนนั้ ผปู้ ฏิบตั ิจงึ ตอ้ งปักใจลงใหแ้ นน่ หนาม่นั คง ใน
ความเช่ือตอ่ ปฏิปทาของศาสดา พรอ้ มกบั ธรรมของศาสดาและ
ปฏิปทาของสาวกท่าน ท่ีไดค้ ว่าํ วฏั จกั รลงจากจิตใจหมดแลว้
ยดึ เขา้ มาเป็นหลกั ใจฝากเป็นฝากตายกบั นี้ แลว้ ตงั้ ทา่ ฝืนในสง่ิ ท่ี
ควรฝืนอย่โู ดยสม่าํ เสมอ ไมล่ ดละความพากเพียร ไมล่ ดละ
ความฝ่าความฝืน แลว้ เรง่ ความพากเพียร ท่ีจะเป็นไปเพ่อื ความ
บรสิ ทุ ธิ์วมิ ตุ ตหิ ลดุ พน้ จากแหลง่ แหง่ กองทกุ ขน์ ี้

ดงั ท่ีเคยเทศนเ์ สมอวา่ พละ ๕ หรอื อินทรีย์ ๕ นนั้ เป็นธรรม
สาํ คญั มาก เก่ียวโยงกนั อยา่ งอทิ ธบิ าทกเ็ หมือนกนั ศรัทธา
วิริยะ สติ สมาธิ ปัญญา นเี้ รยี กวา่ พละ ๕ คอื กาํ ลงั ๕ อยา่ ง
รวมตวั กนั เขา้ หนนุ ดวงใจใหม้ ีกาํ ลงั แก่กลา้ หนนุ ทงั้ สติปัญญา
ทงั้ ศรทั ธาความเพียรทกุ ดา้ นใหม้ ีกาํ ลงั เพ่อื ปราบปรามสิ่งท่ีฝัง
จมอยภู่ ายในจติ นนั้ ใหข้ าดสะบนั้ ออกไป ฉันทะ วิริยะ จติ ตะ
วมิ ังสา ก็เหมือนกนั เช่นนนั้ ประมวลแลว้ เคร่อื งมือเหลา่ นีม้ ีแต่
เครอ่ื งมือจะฆา่ ฟันห่นั แหลกกบั สงิ่ ท่ีเป็นภยั แกต่ นมาตงั้ กปั ตงั้
กลั ป์ หรอื นบั กปั นบั กลั ป์ ไมถ่ ว้ นนีท้ งั้ นนั้ ไมม่ ีเครอ่ื งมือใดท่ีจะ

10

เป็นสง่ิ สง่ เสรมิ วฏั จกั รภายในจติ นีใ้ หเ้ จรญิ ย่งิ ขนึ้ ไปเพ่อื ทาํ ลาย
เรา

เพราะฉะนนั้ ความเช่ือในพระพทุ ธเจา้ ในปฏปิ ทาของ
พระองคแ์ ละศาสนธรรม ตลอดความเช่ือใน สงฆฺ ํ สรณํ คจฉฺ า
มิ ท่ที ่านดาํ เนินมาอย่างไรนนั้ จงึ เป็นกาํ ลงั ใจสาํ คญั ท่ีจะใหฟ้ ัน
ฝ่าอปุ สรรคซง่ึ เป็นของยาก นบั แตพ่ ระพทุ ธเจา้ และพระสาวกลง
มายากดว้ ยกนั ไมใ่ ชจ่ ะเสยี เปรยี บเฉพาะเราคนเดยี ว วา่ ธรรม
เป็นความยาก พระพทุ ธเจา้ และสาวกทงั้ หลายงา่ ยนิดเดยี ว ๆ
เชน่ นนั้

น่นั เป็นเรอ่ื งความหลอกหลอนของกิเลสซง่ึ มีอยตู่ ลอดเวลา
แทรกอยทู่ กุ ระยะ เม่ือสติปัญญาไม่ถึงขนั้ จะทราบไดน้ นั้ ทราบ
ไม่ได้ ทงั้ ท่ีถกู มนั พดั ผนั อย่ตู ลอดเวลาหาความสงบสขุ ภายใน
จติ ใจไมไ่ ดเ้ ลย เราก็ยงั ทราบสิ่งพดั ผนั นนั้ ไม่ไดว้ า่ คืออะไร น่ีละ
การดาํ เนินจงึ ตอ้ งอาศยั หลกั อาศยั เกณฑ์ มีท่ยี ดึ มีท่ีเกาะมีท่ีให้
เป็นกาํ ลงั ใจ มที ่ีใหค้ วามเช่ือความเล่อื มใส ความหวงั กเ็ ป็น
ขนึ้ มา จะหวงั ขนาดไหนก็เป็นขนึ้ จากความเช่ือนีเ้ ป็นส่ิงสาํ คญั

11

เม่ือเช่ือม่นั ตอ่ แดนแห่งความพน้ ทกุ ขแ์ ลว้ ความหวงั ความพน้
ทกุ ขก์ ็มาพรอ้ ม ๆ กนั เรอ่ื งวริ ยิ ะความพากเพียร เพียรไดท้ กุ ดา้ น
ทกุ อริ ยิ าบถ ทกุ ส่งิ ทกุ อยา่ งท่ีเขา้ มาสมั ผสั สมั พนั ธไ์ มม่ ียกเวน้ วา่
ความเพียรจะไม่เพียร การเพียรเพ่ือละเพ่อื ถอน เพียรเพ่อื
บาํ เพ็ญ เพยี รทงั้ นนั้

คาํ วา่ สวากขาตธรรม ตรสั ไวช้ อบแลว้ นี้ เหมือนกบั แบ
มรรคผลนิพพานใหด้ ู ดทู งั้ สายทางเดนิ ดทู งั้ จดุ ท่ีหมาย ใหเ้ หน็
ชดั เจนทงั้ สองอย่าง คอื ใหเ้ หน็ ทงั้ เหตใุ หเ้ หน็ ทงั้ ผลอย่างสด ๆ
รอ้ น ๆ ไม่มีคาํ วา่ กาลสถานท่ีเขา้ มาเก่ียวขอ้ งเลย ตามหลกั ธรรม
คือความจรงิ เป็นอยา่ งนนั้ ไอท้ ่ีวา่ กาลนนั้ สมยั นีม้ ีมรรคผล
นิพพานไม่มีมรรคผลนิพพานนนั้ เป็นเร่อื งของกิเลสท่ีหลอกลวง
สตั วโ์ ลกทงั้ มวล ธรรมของพระพทุ ธเจา้ ไมไ่ ดห้ ลอกลวง นอกจาก
ปราบสิ่งจอมปลอมทงั้ หลายนีใ้ หห้ มดไปจากใจ แลว้ ก็เช่ือ
พระพทุ ธเจา้ เตม็ รอ้ ยเปอรเ์ ซ็นตไ์ ปเองเท่านนั้

น่ีเราบวชมาดว้ ย พทุ ธฺ ํ ธมมฺ ํ สงฆฺ ํ สรณํ คจฉฺ ามิ เหตใุ ด
จงึ ใหก้ ิเลส สรณํ คจฺฉามิ เขา้ แทรกโดยไมเ่ ปลง่ วาจาถงึ มนั เลย

12

แตท่ างใจนนั้ หมอบราบกบั มนั อย่ตู ลอดเวลาสมควรแลว้ เหรอนกั
ปฏบิ ตั เิ รา แลว้ คาํ นีจ้ าํ ไวใ้ หด้ ี ขอใหผ้ ลิตสติปัญญาศรทั ธาความ
เพียรขนึ้ ใหพ้ อตวั เถอะ จะทราบภายในใจของตวั เอง เพราะสงิ่
เหลา่ นีไ้ มอ่ ยนู่ อกเหนือไปจากใจนีเ้ ลย ดนิ ฟา้ อากาศสถานท่ี
กวา้ งแคบอะไรไม่มีปัญหา ไมใ่ ช่สถานท่ีอยสู่ ถานท่ีหลบั ท่ีนอน ท่ี
ขบั กลอ่ มบาํ รุงบาํ เรอตนของมนั ใหส้ ะดวกสบายย่งิ กวา่ จติ ดวงนี้
เลย เม่ือผลติ สตปิ ัญญาขนึ้ ท่ีตรงนีแ้ ลว้ จะตอ้ งสมั ผสั สมั พนั ธ์
จะตอ้ งรูต้ อ้ งเหน็ จะตอ้ งไดเ้ ขน่ ไดฆ้ า่ กนั โดยไม่ตอ้ งสงสยั ดงั
พระพทุ ธเจา้ และสาวกพาเขน่ ฆา่ มาแลว้ ไมม่ ีปัญหาอนั ใดเลยท่ี
จะเขา้ ไปขดั แยง้ ทา่ นได้

ดงั ท่ีเคยพดู วา่ ปัญญา สุตมยปัญญา การไดย้ นิ ไดฟ้ ังเวลา
นีก้ ็เพ่ือความเฉลยี วฉลาด เพราะผสู้ อนกส็ อนเพ่ือความฉลาด
จนิ ตามยปัญญา พจิ ารณาไตรต่ รองหาเหตหุ าผลโดยอรรถโดย
ธรรม เพ่ือถอดเพ่ือถอนเพ่ือแกเ้ พ่ือไข เพ่ือใหร้ ูเ้ รอ่ื งส่งิ ท่ีพวั พนั กบั
ใจตนอนั เป็นขา้ ศกึ นนั้ ไปโดยลาํ ดบั เบอื้ งตน้ จะเกิดขนึ้ จาก สุ
ตมยปัญญา จนิ ตามยปัญญา นีก้ ่อน ตอ้ งไดใ้ ชก้ ารบงั คบั พา

13

พนิ ิจพจิ ารณา จนปรากฏผลขนึ้ มาบา้ งเลก็ ๆ นอ้ ย ๆ แลว้
ปรากฏขนึ้ ในขอ้ ใดแงใ่ ดยอ่ มจะเป็นสกั ขีพยาน ย่อมจะมีกาํ ลงั ใจ
ใหไ้ ดพ้ นิ ิจพจิ ารณาคน้ ควา้ มากยง่ิ กวา่ นนั้ และคลอ่ งตวั ไปโดย
ลาํ ดบั จนเขา้ ไปสภู่ าวนามยปัญญา

เม่ือจติ ไดก้ า้ วเขา้ สภู่ าวนามยปัญญา คอื หมนุ ตวั ไปโดยหลกั
ธรรมชาตภิ ายในจิตของตนเอง โดยไม่ตอ้ งไปศกึ ษาสาํ เหนียก
จากสิง่ ใดจากผใู้ ดดว้ ยเจตนา หากเป็นหลกั ธรรมชาติของ
สตปิ ัญญานีจ้ ะรบั ทราบกนั เองกบั สง่ิ ท่ีมาเก่ียวขอ้ ง เชน่ รูป เสียง
กลิ่น รส เคร่อื งสมั ผสั จะไม่มาสมั ผสั ท่ีใดนอกจากมาสมั ผสั ตา
หู จมกู ลนิ้ กายและใจ ความสมั ผสั ระหวา่ งอายตนะภายนอก
กบั ภายในนนั้ แล เป็นเหตใุ หส้ ตปิ ัญญาทาํ งานอยกู่ บั สงิ่ เหลา่ นี้
ไม่มีวนั ไมม่ ีคนื มีปีมีเดอื น ไมม่ ีคาํ วา่ มืดแจง้ สวา่ ง ไมม่ ีคาํ วา่
อริ ยิ าบถเวน้ แตห่ ลบั เสยี เทา่ นนั้ น่ีคอื ภาวนามยปัญญา

ปัญญาประเภทนีจ้ ะใหผ้ ใู้ ดมามอบใหไ้ ม่ได้ เป็นปัญญา
ประเภทท่ีเกิดขนึ้ กบั ตน ไมเ่ คยรูก้ ็รูข้ นึ้ มา ไมเ่ คยเหน็ เหน็ ขนึ้ มา
ไมเ่ คยคดิ เคยคน้ คิดคน้ ขนึ้ มา กิเลสอย่ใู นสถานท่ีใด หยาบกลาง

14

ละเอียดขนาดไหน เม่ือสติปัญญาประเภทนีไ้ ดเ้ รม่ิ ไหวตวั แลว้
จะเรม่ิ ทราบไปโดยลาํ ดบั ลาํ ดาและฆา่ ฟันห่นั แหลกไปไม่หยดุ ไม่
ยงั้ ไมม่ ีคาํ วา่ ยอมแพ้ จะยากลาํ บากขนาดไหนไม่มีคาํ วา่ ถอย
เอาจนรูเ้ อาจนเห็น เอาจนกิเลสประเภทตา่ ง ๆ พงั ทลายลงไป
เห็นประจกั ษด์ ว้ ยใจของตนเองโดยทางสตปิ ัญญา

น่ีละสติปัญญาประเภทนีแ้ ล เป็นสตปิ ัญญาประเภทท่ี
คว่าํ วฏั จกั รออกจากใจไดไ้ มม่ ีประเภทใด ประเภทเหลา่ นนั้ เป็น
แตเ่ พียงเครอ่ื งสง่ เสรมิ เขา้ มาใหป้ ระเภทนีม้ กี าํ ลงั เทา่ นนั้ เม่ือถงึ
ขนั้ นีแ้ ลว้ เป็นสติปัญญาโดยอตั โนมตั ขิ นึ้ มาภายในใจของผู้
ปฏบิ ตั ิ เพราะส่ิงท่ีกีดขวางลวงใจไมใ่ หเ้ กิดสติปัญญาไมใ่ หค้ ดิ ให้
คน้ เป็นเรอ่ื งของกิเลสทงั้ มวล

เม่ือความสวา่ งกระจา่ งแจง้ นีไ้ ดป้ รากฏขนึ้ ความมืด
ทงั้ หลายอนั เป็นเรอ่ื งของกิเลสก็คอ่ ยจางไป ๆ ความสวา่ ง
กระจา่ งแจง้ นยี้ ่งิ มีกาํ ลงั พงุ่ ตวั ออกไป ทงั้ กวา้ งทงั้ แคบทงั้ ลกึ ทงั้
ตืน้ และหยาบละเอียดไปไดห้ มด ท่ีน่กี ิเลสอย่ตู รงไหน อธรรมอยู่
ตรงไหน ยาพษิ ท่ีเคยฝังจมอย่ภู ายในใจอย่ตู รงไหน มนั แสดง

15

ลวดลายอยา่ งไรบา้ ง สตปิ ัญญานีไ้ ม่ตอ้ งบอกตามตอ้ นกนั ใหร้ ู้
หมดทกุ แงท่ กุ มมุ พรอ้ มกบั การสงั หารกนั ไปในตวั ดว้ ย ๆ น่ีละ
ท่ีวา่ ธรรมะสด ๆ รอ้ น ๆ มรรคผลนิพพานสด ๆ รอ้ น ๆ อยกู่ บั ผู้
ปฏบิ ตั ิอยา่ งนแี้ ล

ครงั้ พทุ ธกาลและครงั้ นีเ้ หมือนกนั เพราะกิเลสเป็นประเภท
เดียวกนั คาํ วา่ กิเลสแลว้ ไม่ขนึ้ อย่กู บั กาลสถานท่ีใด ๆ ทงั้ สิน้ แต่
อย่กู บั จติ ผลติ ตวั อยกู่ บั จิต สง่ เสรมิ กาํ ลงั ตวั อย่กู บั จติ ของสตั ว์
โลกโดยลาํ ดบั มา ไมไ่ ดเ้ สรมิ กาํ ลงั อยดู่ ว้ ยกาลนนั้ สถานท่นี นั้ เว
ล่าํ เวลาสมยั นนั้ สมยั นีอ้ นั ใดเลย ทนี ีเ้ ม่ือสตปิ ัญญาซง่ึ เป็นคปู่ รบั
หรอื เป็นคปู่ ราบปรามกนั ไดป้ รากฏขนึ้ แลว้ ก็เหมือนกนั เช่นนนั้
ขอใหผ้ ปู้ ฏิบตั ิอยา่ ไปสนใจกบั เวล่าํ เวลากาลสถานท่ีใด ๆ นนั้
เลย จะถกู กิเลสหลอกตม้ โดยไม่รูส้ กึ ตวั ใหส้ นใจกบั ความสตั ย์
ความจรงิ สจั ธรรมทงั้ ส่ี สตปิ ัฏฐาน ๔ ดว้ ยจติ ตภาวนาตงั้ แตข่ นั้
สตุ มยปัญญาไปถงึ จินตามยปัญญา แลว้ จะปรากฏภาวนามย
ปัญญาขนึ้ ภายในตวั เองโดยไม่ตอ้ งสงสยั จะไม่มีเวล่าํ เวลาดว้ ย

16

ท่ีน่ี จะเป็นทา่ มกลางแหง่ สนามรบอย่ตู ลอดเวลาระหวา่ งกิเลส
กบั ธรรมตอ่ สกู้ นั

เราไม่เคยไดป้ รากฏแตก่ ็ไดป้ รากฏ ประจกั ษก์ บั ขณะท่ี
ประกอบความพากเพยี ร หรอื ฟาดฟันห่นั แหลกกนั กบั กิเลส
ภายในหวั ใจของเรานีแ้ ล สติปัญญาไมเ่ คยคิด ๆ ขนึ้ มาจนได้ ไม่
เคยรู้ ๆ ขนึ้ มาจนได้ กิเลสประเภทใดไมเ่ คยรูเ้ คยเหน็ กนั เห็นจน
ไดร้ ูจ้ นไดฆ้ า่ จนไดจ้ นไมม่ ีอะไรเหลอื ดว้ ยอาํ นาจของสตปิ ัญญา
ประเภทนีแ้ ล ไม่ใช่ดว้ ยกาลดว้ ยสถานท่ีเวลา่ํ เวลาดงั ท่ีกิเลส
หลอกชาวพทุ ธเราท่วั ๆ ไป

สว่ นมากหลอกอยา่ งนนั้ แหละ แลว้ เช่ืออย่างนนั้ ดว้ ย
สดุ ทา้ ยก็มนั เอาเป็นเคร่อื งมือ นบั ถือศาสนาก็นบั ถือดว้ ยอาํ นาจ
ของกิเลสไปเสยี โดยไมร่ ูต้ วั จะทาํ บญุ ใหท้ านอะไรก็ใหม้ นั
กาํ หนดกฎเกณฑค์ ะแนนใหไ้ ปเสียหมด ไม่มีธรรมท่ีจะกาํ หนด
กฎเกณฑใ์ หไ้ ดบ้ า้ งเลย แลว้ จะเขา้ ถงึ ธรรมไดอ้ ยา่ งไร น่ีสาํ คญั

ดงั ท่ีมนั กาํ หนดกฎเกณฑใ์ หเ้ ราทาํ ความเพียรอยเู่ วลานีน้ ะ่ รู้
ไหม เดนิ จงกรมสติมีไหม ถา้ สตไิ มม่ ีเวลาใดนนั้ แลคือมนั ทาํ งาน

17

อย่แู ลว้ น่เี รากไ็ ม่รูเ้ ม่ือยงั ไม่ถงึ ขนั้ ท่ีรู้ น่งั สมาธิก็ไม่รูว้ า่ กิเลสเป็น
อย่างไร ทงั้ ๆ ท่ีกิเลสลากไปจนถลอกปอกเปิกก็ยงั ไมร่ ูว้ า่ กิเลส
คอื อะไร เดินจงกรมภาวนาก็เป็นแบบเดยี วกนั หมด
ถลอกปอกเปิกจนกระท่งั ไม่มีหนงั ติดตวั

ถา้ หากกิเลสเป็นเหมือนสตั วเ์ ป็นเหมือนบคุ คลลากถเู ราไป
อย่างนนั้ แลว้ พระในวดั ป่าบา้ นตาดนีจ้ ะไมม่ ีเนือ้ หนงั ติดตวั เลย
ดไี ม่ดีกระดกู ขาดไปก่ีทอ่ นก็ไมร่ ู้ แตแ่ ลว้ ยงั ครมึ้ ใจอยวู่ า่ ไดท้ าํ
ความพากความเพียร มนั เพียรอะไร นอกจากมนั เคลมิ้ ไปกบั
เพลงกลอ่ มของกิเลสลากไปเท่านนั้ หนงั ขาดออกไปก็ยงั พอใจ
กระดกู ขาดสะบนั้ ลงไปกย็ งั พอใจ ยงั ไม่รูว้ า่ กระดกู ของเจา้ ของ
หลดุ ไป หนงั เจา้ ของหลดุ ไป เนือ้ เจา้ ของหลดุ ไป ดีไมด่ กี ะโหลก
ศีรษะเจา้ ของก็จะหลดุ ไป ไม่มีศีรษะก็ยงั กลงิ้ กบั มนั ไดส้ บายไป
เลย

น่ีเม่ือยงั ไมถ่ งึ ขนั้ รูเ้ ราจะไมร่ ู้ มนั เป็นอยา่ งนี้ กเิ ลสลากหวั ใจ
เราไปถลงุ มนั ถลงุ อยา่ งนี้ แตเ่ ม่ือถงึ ขนั้ ท่ีควรรูด้ งั ท่ีอธิบายมาแลว้
นี้ ขอใหด้ าํ เนินตามนีเ้ ถอะจะรูม้ นั ทกุ แงท่ กุ มมุ ไปโดยลาํ ดบั ลาํ

18

ดา คอ่ ยขยายออกไปกวา้ งออกไป ๆ ละเอยี ดเขา้ ไป แลว้ จะเหน็
ความละเอยี ดของกิเลสถ่ียบิ เขา้ ไป สตปิ ัญญาก็ตามตอ้ นกนั เขา้
ไปเหมือนไฟไดเ้ ชือ้ เผาไปเป็นลาํ ดบั ลาํ ดา สดุ ทา้ ยไมม่ อี ะไร
เหลือ

แมก้ ระท่งั ท่ีแทรกอยภู่ ายในจติ ก็ไปกลอ่ มจติ อกี ธรรมดไี ม่ดี
เผลอตวั แตก่ ็เผลอไม่นาน คาํ วา่ ไมเ่ ผลอยงั พดู ไมไ่ ด้ ตอ้ งเผลอ
กอ่ นละคนเรา เพราะเพลงของกิเลสละเอยี ดขนาดนนั้ แตก่ ็ไม่
พน้ สตปิ ัญญาท่ีวา่ จิตตภาวนาหรอื วา่ ภาวนามยปัญญานีไ้ ปได้
เลย เด๋ยี วก็พงุ่ กนั ทะลไุ ปเลย หมดสนิ้ ซากภายในใจ

สิ่งท่ีปรากฏเดน่ ชดั และอศั จรรยท์ ่ีสดุ ครอบสามแดนโลกธาตุ
นี้ ก็คอื ใจท่ีบรสิ ทุ ธิ์ดว้ ยธรรม ธรรมกบั ใจเป็นอนั เดียวกนั พดู
อะไรไม่ถกู แตไ่ มส่ งสยั นีเ้ ทา่ นนั้ ท่ีเดน่ อยใู่ นโลก ธรรมกบั จิตเป็น
อนั เดียวกนั แลว้ เดน่ และจะสนกุ พจิ ารณายอ้ นหลงั ไปหากิเลส
ท่ีน่ี กิเลสมนั เดน่ ตรงไหน วิเศษวโิ สท่ีตรงไหน เลศิ เลอท่ตี รงไหน
มนั ใหเ้ ราไดร้ บั ความสขุ ความสบายท่ีตรงไหน จะยอ้ นรูห้ มด

19

ปิดไมอ่ ยเู่ ม่ือถงึ ขนั้ รู-้ รูห้ มด ทีนีก้ ิเลสอย่ใู นหวั ใจใด และ
หวั ใจนีไ้ ดฟ้ ัดกนั เสยี จนแหลกไม่มีอะไรเหลอื แลว้ ทนไมไ่ ดแ้ ลว้
พงั ทลายลงไปแลว้ มนั ยงั อยใู่ นหวั ใจใด แสดงออกมาโดย
อากปั กิรยิ าใดทาํ ไมจะไมร่ ู้ ปิดไดย้ งั ไง ไม่มญี าณก็ตามเถอะ
กิเลสมนั จะตอ้ งมีเคร่อื งมือเหมือนกนั แสดงออกมาทางตา ทาง
หู ทางจมกู ทางลนิ้ ทางกาย ทางกิรยิ ามารยาทจนได้ ใหร้ ูใ้ หเ้ หน็
กนั อยอู่ ยา่ งนนั้ ละ น่ีทางเดนิ ของกิเลสออกมาในไมน้ ี้ ๆ กิรยิ านี้
ๆ รูห้ มด เม่ือไดร้ ูอ้ ยา่ งนีแ้ ลว้ ก็กิเลสประเภทเดียวกนั มนั อย่ใู น
หวั ใจใดก็ตอ้ งรูจ้ นได้ แมผ้ นู้ นั้ ไมร่ ูก้ ็ตาม ผทู้ ่ีเคยรูเ้ คยละมนั
มาแลว้ จะตอ้ งรู้ ดงั พระพทุ ธเจา้ และพระอรหนั ตท์ ่านปิดทา่ นไม่
อยู่ น่ีละความเห็นโทษทา่ นเห็นถึงขนาดท่ีเหมือนกบั นา่ ใจหาย

คิดดซู พิ ระพทุ ธเจา้ เวลาตรสั รูใ้ หม่ ๆ ทรงทอ้ พระทยั ทงั้ ๆ ท่ี
ทรงปรารถนาโพธิญาณเพ่ือจะรอื้ ขนสตั วโ์ ลกออกจากแหลง่ แหง่
กองมหนั ตทกุ ขน์ ีอ้ ย่แู ลว้ แตเ่ วลาไดต้ รสั รูธ้ รรมแลว้ ยงั ทรงเกิด
ความขวนขวายนอ้ ย ก็เพราะวา่ มนั หนาแนน่ เอาจนขนาดทรงทาํ
ความขวนขวายนอ้ ยนนั้ เอง โอโ้ ห ถงึ ขนาดนีท้ าํ ไมใครจะรูไ้ ดเ้ ห็น

20

ได้ มนั สดุ วิสยั ของโลกท่ีจะรูไ้ ดเ้ ห็นได้ ถงึ ขนาดนีแ้ ลว้ ถา้ พดู
ภาษาอยา่ งตลาดของพวกเราก็วา่ เราไมค่ วรจะส่งั สอนใครอีก
แลว้ หนกั พอแลว้ ตงั้ แตเ่ ราฟัดกบั มนั มาก็ถงึ ขนาดสลบไสล แลว้
จะไปสอนใคร ใครจะกลา้ สลบไสลเหมือนเรา ใครจะกลา้ ไดร้ บั
ความทกุ ขค์ วามลาํ บากขนาดท่ีเราไดร้ บั ความทกุ ขค์ วามลาํ บาก
เพราะการตอ่ สกู้ บั กิเลสมานีเ้ ลา่ จะไมม่ ีรายใด แลว้ จะสอนไป
ยงั ไงเม่ือมนั เป็นขนาดนีแ้ ลว้ อย่ไู ปวนั หนง่ึ ๆ พอยงั มีชีวติ ให้
เป็นไปเทา่ นนั้ ก็พอแลว้ ถึงวนั ก็ไปเลย น่นั เพราะทรงรูเ้ ฉพาะ
วงจาํ กดั เทา่ นนั้ ยงั ไมท่ รงตีแผข่ ยายออกไปถึงปฏิปทาเคร่อื ง
ดาํ เนิน และอปุ นิสยั ของผทู้ ่สี ามารถรูย้ งั มอี ยู่

ตอ่ เม่ือไดพ้ จิ ารณากระจายลงไปโดยถือเอาพระองคเ์ องเป็น
ตน้ เหตวุ า่ ก็เม่ือเป็นสิง่ ท่ีสดุ วสิ ยั ของโลกของใคร ๆ จะรูไ้ ดแ้ ลว้
ทาํ ไมเราเป็นอะไร เป็นเทวบตุ รเทวดามาจากไหน วิเศษกวา่
มนษุ ยม์ าจากไหนถงึ รูไ้ ดเ้ หน็ ได้ รูไ้ ดเ้ พราะอะไร เพราะเหตผุ ล
กลไกอนั ใดถึงรูไ้ ด้ น่ีก็ไม่พน้ ปฏปิ ทาเคร่อื งดาํ เนิน รูไ้ ดเ้ พราะเหตุ
นนั้ ๆ แน่ะ ก็เม่ือแนะนาํ ส่งั สอนอบุ ายวธิ ีการทางเดนิ เครอ่ื ง

21

ดาํ เนนิ ใหเ้ ขารู้ แลว้ ทาํ ไมคนท่ีมงุ่ หวงั ตอ่ ความจรงิ มีอยจู่ ะไม่
ปฏิบตั ิ จะไม่รูไ้ มเ่ ห็นมีอยา่ งเหรอ ตอ้ งรู้ เรายงั รูไ้ ด้ คนอ่นื เขาก็
คนเหมือนกนั ตอ้ งรูไ้ ด้ ผมู้ ีอปุ นิสยั ปัจจยั ละเอียดลออยงั มีอยู่
เยอะ น่นั ทรงเลง็ ไปอีกเลง็ ญาณ กท็ ราบชดั วา่ มีไดท้ ่นี ่ี น่นั

ถงึ ขนาดนนั้ นะ่ เหน็ ไหม ความทอดอาลยั ตายอยากกบั การ
ส่งั สอนโลก เพราะอาํ นาจของกิเลสท่ีพระองคไ์ ดเ้ คยตอ่ สกู้ บั มนั
มามนั ถงึ ขนาดนนั้ ทกุ ขข์ นาดนนั้ ใครจะมากลา้ เส่ียง ใครจะมา
กลา้ ถวายชีวติ จิตใจของตนตอ่ พระพทุ ธศาสนาดงั ท่ีเราเป็นอยนู่ ี้
มีเหรอ เลยเขด็ หลาบในพระองค์ แลว้ ก็เขด็ หลาบในการส่งั สอน
คนอ่นื ๆ ใหเ้ ขาทาํ อย่างพระองค์ น่ีละหลกั ความจรงิ เป็นเชน่ นนั้

แตเ่ ม่ือทรงพิจารณาเหตผุ ลตน้ ปลายเหมาะสมกบั เหตกุ บั
ผลแลว้ พระองคก์ ็ขยายพระองคอ์ อกไปใหส้ มกบั ภมู ิของ
โพธิญาณ ตรสั รูเ้ ป็นศาสดาขนึ้ มา ทรงทาํ หนา้ ท่ีของพระองค์
อยา่ งเตม็ เม็ดเตม็ หนว่ ยตงั้ แตว่ นั ตรสั รูแ้ ลว้ จนกระท่งั ปรนิ พิ พาน
ยงั ประกาศธรรมสอนโลกไวต้ ลอดมาจนกระท่งั ถงึ ทกุ วนั นีว้ า่
ธรรมนีส้ ามารถ ๆ ขอใหผ้ นู้ าํ ไปปฏบิ ตั ิเป็นผสู้ ามารถเถอะ มรรค

22

ผลนิพพานจะอยใู่ นเงือ้ มมือไมต่ อ้ งสงสยั กิเลสจะพงั ไปดว้ ย
ธรรมเหลา่ นี้ ๆ วฏั จกั รวฏั จติ จะหนาแนน่ ขนาดไหน ทน
มชั ฌมิ าปฏิปทานีไ้ ปไมไ่ ดเ้ ลย พงั ดว้ ยกนั หมด เอาเถอะ ๆ
เหมือนอยา่ งนนั้

อยา่ ไปคดิ ใหเ้ สียเวล่าํ เวลา ท่ีถกู กิเลสกลอ่ มไปนนั้ นะ่ น่นั
ไมใ่ ชเ่ ราตถาคตสอน น่นั ไม่ใช่ธรรมตถาคต มนั เป็นกลมายาของ
กิเลส เป็นเพลงกลอ่ มของกิเลสตา่ งหาก อยา่ ไปเช่ือถา้ ไม่อยาก
จมอยใู่ นวฏั วนแลว้ อยา่ เช่ือ ใหเ้ ช่ือธรรมจะเป็นวิวฏั จติ ขนึ้ มา
ภายในใจ บรสิ ทุ ธิ์พทุ โธขนึ้ มาท่ีใจ ใหเ้ ช่ือตถาคตนะ

พทุ ธฺ ํ สรณํ คจฉฺ ามิ เปลง่ ถงึ ทา่ น อทุ ศิ ชีวติ จติ ใจขอ้ วตั ร
ปฏิบตั ิของตนใหถ้ ึงท่าน ธมมฺ ํ สรณํ คจฉฺ ามิ เป็นสิง่ ท่ีวเิ ศษเลิศ
เลอไม่มีอะไรเสมอแลว้ ในสามแดนโลกธาตนุ ี้ มีพระนพิ พานหรอื
วสิ ทุ ธิธรรมเทา่ นนั้ เป็นอนั เดยี วกนั เอา้ มงุ่ ใจถวายลงไป สงฆฺ ํ
สรณํ คจฉฺ ามิ ทา่ นเหลา่ นีเ้ ป็นผทู้ ่ีสละเป็นสละตายและไดไ้ ปถงึ
ธรรมขนั้ บรสิ ทุ ธิ์วมิ ตุ ตพิ ระนิพพานดว้ ยการอตุ สา่ หพ์ ยายาม เรา
เป็นลกู ตถาคตเราถอยหลงั ทาํ ไม เอาซิ สงฺฆํ สรณํ คจฺฉามิ นีว้ า่

23

ยงั ไง ถึงใจแลว้ ตอ้ งถงึ ตวั ถงึ ปฏปิ ทาการดาํ เนินทกุ สิง่ ทกุ อย่าง
แลว้ จะพน้ เงือ้ มมือไปไม่ไดน้ ะ

ไม่อย่ทู ่ีไหนมรรคผลนิพพาน อย่ทู ่ีจิตท่ีกาํ ลงั ถกู รุมลอ้ มอยู่
ดว้ ยยาพษิ ทงั้ หลายนี้ ฟันลงไปนกั ปฏบิ ตั อิ ยา่ ทอ้ ถอย อยา่ เหน็
อนั ใดเลศิ ย่งิ กวา่ ศาสนธรรม หรอื ย่งิ กวา่ สวากขาตธรรมท่ีตรสั ไว้
ชอบแลว้ นี้ เราเคยคลกุ เคลา้ เราเคยลม่ เคยจมมากบั วฏั วน กบั
เพลงของกิเลสนีม้ านานแสนนานแลว้ แมเ้ ราจาํ ไมไ่ ดก้ ็ตาม ให้
ถือหลกั ปัจจบุ นั ท่ีปรากฏอยทู่ กุ ว่ที กุ วนั ทกุ เวล่าํ เวลา ทกุ ขณะท่ี
สมั ผสั สมั พนั ธก์ นั อยนู่ ีเ้ ป็นสกั ขีพยานเถอะ แลว้ นาํ ธรรมเขา้ ไป
กาํ จดั จะไมม่ ีกิเลสตวั ใดท่ีเหนือขอไปได้ เหนืออาํ นาจแห่งธรรม
นีไ้ ปได้ เพราะธรรมนีเ้ ป็นธรรมปราบกิเลสโดยตรงแลว้ ไม่ใช่
ธรรมปราบธรรม ธรรมปราบกิเลส นาํ ไปปราบตอ้ งไดต้ อ้ งรูต้ อ้ ง
เห็น

การจะรูธ้ รรมเห็นธรรมรูด้ ว้ ยภาคปฏิบตั ิ ปรยิ ตั ศิ กึ ษาเลา่
เรยี นไดย้ ินไดฟ้ ังมาแลว้ วธิ ีการอย่างไร ใหน้ าํ วธิ ีการนนั้ มา
ประพฤตปิ ฏบิ ตั ิ ปฏเิ วธจะคอ่ ยรูแ้ จง้ เหน็ จรงิ ไปโดยลาํ ดบั ลาํ ดา

24

แตธ่ รรมนนั้ จะไม่เกิดเพียงความจาํ อยา่ งเดยี ว จาํ ไดเ้ ทา่ ไรก็เตม็
ตเู้ ตม็ หีบอย่อู ยา่ งนนั้ น่ีก็นา่ คิด

ศาสนธรรมคาํ ส่งั สอนของพระพทุ ธเจา้ เป็นธรรมท่ีเลิศท่ี
ประเสรฐิ แตก่ ลายเป็นคมั ภีรใ์ บลานไปหมด อยใู่ นตใู้ นคมั ภีรใ์ บ
ลาน ไปอยใู่ นความจดความจาํ ของผทู้ อ่ งบน่ สงั วธั ยาย โดยไม่
สนใจกบั การปฏิบตั เิ ลย ถา้ ศาสนธรรมคอื คมั ภีรใ์ บลาน คอื
ความจดความจาํ เท่านนั้ ใครก็จดไดจ้ าํ ได้ ทอ่ งบน่ สงั วธั ยายได้
กวา้ งแคบมากนอ้ ยก็เป็นแตเ่ พียงความจาํ โลกเขาก็จาํ ไดย้ าก
อะไร มนั ไมว่ เิ ศษ ไม่เหน็ ประจกั ษ์ ตอ้ งเอาภาคปฏิบตั ิจบั เขา้ ไป
ถา้ เราอยากจะรูจ้ ะเหน็

อย่าใหธ้ รรมะของพระพทุ ธเจา้ ตอ้ งเขา้ ไปดองอยใู่ นสถานท่ี
ไม่ควรดอง ไปดองอย่ใู นคมั ภีรใ์ บลาน อยใู่ นตนู้ นั้ หีบนี้ ใน
หนงั สือเลม่ นนั้ เลม่ นี้ ไปดองอย่ใู นความจดความจาํ ถือเอา
ความจดความจาํ เป็นของวเิ ศษ ถือเอาช่ือของอรรถของธรรม
ของกิเลสตณั หาอย่ใู นคมั ภีรใ์ บลานวา่ เป็นของวเิ ศษ วเิ ศษท่ีไหน
ช่ือ กิเลสในคมั ภีรใ์ บลานไดใ้ หค้ วามทกุ ขแ์ ก่คมั ภีรใ์ บลานมีเหรอ

25

มนั ทกุ ขอ์ ยทู่ ่ีใจของเราตา่ งหาก กิเลสอยทู่ ่ีไหนทกุ ขอ์ ยทู่ ่ีน่นั ให้
ย่าํ ยกี นั ลงท่ีน่ีกบั กิเลส อย่าใหก้ ิเลสย่าํ ยีเราก็แลว้ กนั ใหเ้ อามา
ใช้

เหมือนเรามีเคร่อื งไมเ้ คร่อื งมือ มีมากขนาดไหนไม่นาํ มาใชก้ ็
ไมเ่ กิดประโยชนอ์ ะไรเลย เตม็ ตเู้ ต็มหีบก็เต็มอย่นู นั้ แมเ้ งินทอง
ขา้ วของจะมีลน้ ฟา้ ก็ตาม มนั ก็ลน้ ฟา้ เฉย ๆ ไม่เกิดประโยชนแ์ กผ่ ู้
ไมน่ าํ มาใช้ น่ีเรยี นจดจาํ ไดม้ ากนอ้ ยเพยี งไรก็เท่านนั้ แหละ
เหมือนเคร่อื งมือลน้ ฟา้ น่นั เอง ไมน่ าํ มาแกม้ าไขมาถอดมาถอน
กิเลสอนั เป็นตวั ฟืนตวั ไฟเผาลนอย่ภู ายในจิตใจนี้ จะเกิดความ
รม่ เย็นเป็นสขุ สวา่ งกระจา่ งแจง้ ถงึ ความหลดุ พน้ ไปท่ีไหน เป็นไป
ไมไ่ ด้

พระพทุ ธเจา้ ทา่ นทรงสอนไวแ้ ลว้ ปรยิ ตั ิ ปฏบิ ตั ิ ปฏเิ วธ ธรรม
สามอย่างนีแ้ ยกกนั ไม่ได้ ถา้ ผตู้ อ้ งการผลจากศาสนธรรมอย่าง
แทจ้ รงิ ดงั ท่พี ระพทุ ธเจา้ ทรงรูท้ รงเห็นและทรงปฏิบตั มิ าจน
สมบรู ณแ์ ลว้ นนั้ ตอ้ งดาํ เนินตามหลกั ของครูท่ีสอนนี้ พากนั ตงั้

26

อกตงั้ ใจ ใหน้ าํ ออกมาใช้ นาํ ออกมาปฏิบตั ใิ หเ้ ป็นภาคปฏบิ ตั ิ
แลว้ ปฏิเวธจะแฝงตวั ขนึ้ มาภายในจติ ใจของเรานี้

ไมเ่ อาจรงิ ไม่เอาจงั ไปไมร่ อดนะ อยา่ เขา้ ใจวา่ กเิ ลสจะออ่ น
กาํ ลงั อยา่ เขา้ ใจวา่ กิเลสนีม้ ีวยั เหมือนเดก็ เลก็ เขา้ มาหาหน่มุ
สาวเฒา่ แกไ่ ปอยา่ งนนั้ นะ ราคะตณั หาคืออะไร คอื กิเลส มนั เคย
แก่ไหม ความโลภ ความโกรธ ความหลง เคยแกไ่ หม คนแก่แลว้
กิเลสแกด่ ว้ ยไหมเราพิจารณาดซู ิ กิเลสไม่เคยแก่ สงั ขารรา่ งกาย
เครอ่ื งมือของกิเลสมนั แก่ แตก่ ิเลสไม่เคยแก่ หนมุ่ ฟ้ออยนู่ นั้ คกึ
คะนองไดต้ ลอดจนกระท่งั จะหมดลมหายใจยงั คกึ คะนองได้
สบาย โกรธไดส้ บาย หลงไดส้ บาย เพราะอนั นีไ้ ม่ขนึ้ อยกู่ บั วยั
มนั ขนึ้ อยกู่ บั หลกั ธรรมชาตขิ องมนั เอง เม่ือเป็นเชน่ นนั้ ธรรมะ
เป็นอยา่ งไรตอ้ งนาํ มาประพฤติปฏบิ ตั ิ

ธรรมะไมม่ ีวยั เหมือนกนั ไม่มีคร่าํ ครา่ ชราไปเหมือนกนั ถา้
เราผปู้ ฏิบตั ธิ รรมไมเ่ ป็นตวั ครา่ํ ครา่ ชราเสียทงั้ ๆ ท่หี น่มุ ฟอ้ อย่นู ี้
นาํ มาประพฤตปิ ฏิบตั ติ อ้ งรูต้ อ้ งเหน็ ดงั พระพทุ ธเจา้ และสาวก
ทงั้ หลายทา่ นรูท้ า่ นเหน็ เพราะธรรมนีเ้ ป็นธรรมสด ๆ รอ้ น ๆ แท้

27

ๆ ไมม่ ีกาลไมม่ ีสถานท่ี เหมือนกบั กิเลสไมม่ ีกาลสถานท่ี ธรรมก็
ไม่มีกาลสถานท่ี ฟัดกนั ลงไป มนั มืดตรงไหนตามไฟขนึ้ ไปจะ
สวา่ งท่ีตรงนนั้ มนั รกรุงรงั ตรงไหนรอื้ ถอนสงิ่ ท่ีรกรุงรงั ออก ความ
เตียนโลง่ จะปรากฏขนึ้ มา

เด๋ียวนีม้ นั รกอย่ทู ่ีจิต มืดอยทู่ ่ีจิต ถอดถอนออกจากจิตนี้
เปิดสติ ปัญญา ศรทั ธา ความเพียรขนึ้ ท่ีจติ นี้ จะสวา่ งจา้ ขนึ้
ภายในใจแลว้ หายสงสยั ไมม่ ีอะไรท่ีจะหายสงสยั ย่ิงกวา่ จิตกบั
ธรรมเขา้ สมั ผสั สมั พนั ธแ์ ละเป็นอนั หนง่ึ อนั เดียวกนั นีเ้ ลย หาย
สงสยั ไม่ตอ้ งไปถามใคร

พดู แลว้ ก็สาธุ แมพ้ ระพทุ ธเจา้ ก่ีพระองคก์ ็ตามมาประทบั อยู่
ตรงหนา้ ก็ไมท่ ลู ถามท่าน ถามไปทาํ ไมของอนั เดยี วกนั รูอ้ ย่าง
เดยี วกนั สนฺทฏิ ฺ ฐิโก บง่ บอกชดั เจนอย่แู ลว้ สดุ ทา้ ยก็คอื บง่ บอก
ธรรมชาติท่ีบรสิ ทุ ธิ์นีเ้ องจะบง่ บอกอะไร บง่ บอกมาโดยลาํ ดบั ลาํ
ดาจนกระท่งั ถงึ ขนั้ บรสิ ทุ ธิ์เตม็ ดวงแลว้ ถามพระพทุ ธเจา้ หาอะไร
ของอนั เดียวกนั รูอ้ ยา่ งเดยี วกนั เหน็ อย่างเดียวกนั เหมือนกบั
เรารบั ประทานหรอื ฉนั จงั หนั นี้ มนั อ่มิ อยา่ งเดียวกนั รสชาตอิ ยา่ ง

28

เดียวกนั ถามกนั หาอะไร เม่ือถงึ ความพอตวั แลว้ มนั ก็หยดุ เอง
จากการรบั ประทานดว้ ยกนั ดว้ ยการขบการฉนั ไมจ่ าํ เป็นตอ้ ง
ถามกนั มีก่ีรอ้ ยก่ีพนั คนรบั ประทานอยใู่ นวงเดยี วกนั ก็ตาม ไมม่ ี
ใครถามใครแหละ เพราะเป็นความจรงิ อยา่ งเดียวกนั ถามกนั หา
อะไร น่ีก็เหมือนกนั ฉนั นนั้ ไมม่ ีอะไรผิดแปลกกนั เลย

รูส้ กึ เหน่ือย ๆ แลว้ เอาละนะ แคน่ ีพ้ อ
(ถอดเสยี งธรรมโดย www.luangta.com)
ท่ีมา: https://youtu.be/1SmK9vH8esE

29