ภูตธาตุ ภูตธรรม หลวงพ่อประสิทธิ์ ปุญญมากโร

เทศนา วนั ที่ ๒๒ ม.ิ ย. ๒๕๔๖
(เรื่องภตู ธาตุ ภตู ธรรม)

หลวงพอ่ ประสทิ ธิ์ ปญุ ญมากโร
ฤดกู าลคือฤดรู อ้ นจะหมด จะหมดฤดแู ลว้ ก็ใกลเ้ ขา้ สฤู่ ดฝู น
ระหวา่ งความรอ้ นกบั ความเยน็ ฝนมนั ก็เยน็ นา้ํ รอ้ นมนั ก็รอ้ น
แสงแดด รอ้ นธาตไุ ฟ มนั ใกลม้ นั มาบรรจบกนั นา้ํ กบั ไฟ มนั เป็น
ธาตุ มนั เป็นธรรมเคร่อื งมีอยใู่ นรา่ งกายของเรา เรยี กวา่ เป็นภตู
ธาตุ ภตู ธาตนุ ่มี นั เป็นพวกตงั้ อย่เู ป็นภเู ขา ตงั้ อย่ใู นตวั ของเราทกุ
คน คอื ภเู ขามนั ก็เป็นช่ือของดนิ ของตน้ ไมห้ ละทีนี้ แตว่ า่ รา่ งกาย
ท่ีมนั เป็นธาตุ มนั เป็นสงิ่ ท่ีมีในตวั เรา มนั จงึ วา่ ภตู ธาตุ เม่ือความ
เปล่ียนแปลงหรอื วา่ การเป็นอยหู่ รอื การทรงไวซ้ ง่ึ สภาพคือความ
รอ้ น ความเยน็ อย่างนี้ เชน่ นนั้ ธาตคุ อื ธรรม หรอื วา่ ทรงตวั ของ
เราไว้ มีอย่ใู นรา่ งกายของตวั เรา ทา่ นจงึ เรยี กวา่ ภตู ธาตุ มนั
ตงั้ อย่เู หมือนตวั ภเู ขา แลว้ มนั ก็มีอย่ใู นตวั ของเรา แลว้ มนั มีครบ
มีทงั้ ๔ ธาตุ คอื มีนา้ํ มีไฟ แลว้ ก็มีดนิ มีลม น่นั มนั เป็นธาตเุ ป็น
ธรรมท่ีมีอยกู่ บั รา่ งกายของคนเรา แลว้ ก็มีอยกู่ บั พืน้ โลกท่ีเรา

1

อาศยั อย่นู ่ี มนั ก็ตดิ กนั อยกู่ บั ตวั เรา เวลามนั มีอาการ มนั
หมนุ เวียน มนั กระทบ มนั ก็เกิดอาการขนึ้ อยา่ งท่ีวา่ มนั ทาํ ให้
หนาวก็ได้ ทาํ ใหร้ อ้ นก็ได้

เหตนุ นั้ ธาตุธรรมคอื สง่ิ ท่ีปฏิบตั ิแลว้ ก็เป็นเครอ่ื งทรงอยู่ ทรง
อยซู่ ง่ึ สภาพตามสง่ิ ท่ีมีอย่ใู นโลกในตวั เราน่นั น่ะ คาํ วา่ ธาตุ
แปลวา่ ทรงไวซ้ ง่ึ ธรรม ถา้ เรามากาํ หนดเอารา่ งกายของเรา มา
ปฏิบตั ิตวั ของเรา แลว้ ก็เราปฏบิ ตั ิตามธรรมะ ตามธดุ งค์ ตามขอ้
วตั รอย่างนี้ แตท่ วา่ เรามาทาํ ธรรมะส่ิงท่ีมีในตวั เราใหเ้ กดิ ความรู้
ขนึ้ มาในรา่ งกายในจิตของเราใหร้ ูจ้ กั รูจ้ กั วา่ มนั มที ่ีมา สง่ิ ท่ีตวั
เราไดม้ าน่ี แลว้ สง่ิ ตา่ งๆท่ีเรามีอยู่ ไดอ้ าศยั อย่ทู กุ วนั นี้ มนั ก็มา
จากธรรม จากการปฏิบตั ิ แลว้ การปฏบิ ตั นิ นั้ มนั ก็ตอ้ งไดร้ บั การ
ฝึกสอนอบรม คือการท่ีทา่ นใหค้ าํ แนะนาํ หรอื ใหก้ รรมฐาน ให้
อบุ ายเพ่ือจะปฏบิ ตั ริ า่ งกาย ปฏบิ ตั ธิ รรมท่ีมีอย่ใู นตวั เราใหม้ นั
เกิดขนึ้ ใหม้ นั รูป้ รากฏขนึ้ มาอยา่ งนี้

แตว่ า่ เราก็รูธ้ รรมดามาแตเ่ กิด มนั ไม่ใช่มนั ไม่รู้ แตเ่ รารูไ้ ป
ตามธาตตุ า่ งๆทีนี้ เราไม่ไดร้ ูจ้ กั แก้ ไม่ไดร้ ูจ้ กั ปอ้ งกนั รกั ษาอย่าง

2

นี้ กเ็ รอ่ื งคาํ สอนตามพระพทุ ธศาสนาคือสอนเร่อื งปฏิบตั ิ คือ
สอนกนั สอนแกส้ ิง่ ท่ีเราเขา้ ใจผดิ ทาํ ผิดมากอ่ นแลว้ ก็ไดเ้ ป็นนิสยั
เป็นอปุ นิสยั เป็นปัจจยั ท่ีจาํ มาท่ีทรงความรูม้ า มนั เป็นฝ่ายกิเลส
ฝ่ายสงิ่ ท่ีไมด่ ีอยา่ งนนี้ ะ่ สว่ นการปฏิบตั ทิ า่ นก็สอนใหเ้ ราแกใ้ ห้
เราขดั ขดู ชาํ ระออกจากจติ ของเรา เรยี กวา่ ผลของการปฏิบตั มิ นั
เป็นการแก้ การเปล่ียนแปลงจากสิ่งท่ีผดิ มา การทาํ ผดิ มา คาํ พดู
ผดิ มา ความคดิ ผดิ มาก่อน มนั มที ่ีมาอย่างนี้ ดงั นนั้ การท่ีเรามาสู่
รูป สรู่ า่ งกายเราน่ี มนั มาจากความมืด และก็มาจากความ
กาํ หนดั ยนิ ดี มาจากความหลง มนั ทาํ ใหเ้ ราไดม้ าเกิด อย่างคน
มาเกิดน่ี เรามาเกิด คนอ่ืนมาเกิดมนั ก็มาทางเดียวกนั มาท่ี
เดยี วกนั อยา่ งนนั้ แหละ

แตค่ วามแตกตา่ งจากท่มี าท่ีเกิดนะ่ นะ จากการปฏิบตั มิ า
อบรมมาอยา่ งนีน้ ่ะ อยา่ งท่ีเรานบั มา เรม่ิ ตน้ จากท่ีเราเกดิ ในชาติ
ปัจจบุ นั น่ี เกิดจากพอ่ แม่แตล่ ะคนอยา่ งนี้ อนั นนั้ คอื เราเรม่ิ ตน้
แตส่ ว่ นท่ีมนั ยาวตอ่ ไปเบอื้ งหลงั น่นั แนะ่ จงึ เป็นชาติกอ่ นชาตทิ ่ี
ลว่ งมานะ่ เราไม่ตอ้ งเอามานบั มาตอ่ มนั มีมากอ่ นแลว้ แลว้ มนั ก็

3

เปล่ยี นแปลงไปอย่างนีแ้ หละ เหมือนกบั เรานบั ผลการปฏิบตั ิ
อย่างเราปลกู พืชผลประจาํ ปี อย่างท่วี า่ เราปลกู ขา้ วอยา่ งนี้ เป็น
พืชประจาํ ปีของคนเราแตส่ ว่ นปีกอ่ นๆไปเราก็ไมน่ บั แตเ่ ราก็ได้
พืชไดพ้ นั ธมุ์ าจากปีก่อนน่นั แหละ ไดเ้ ชือ้ ไดข้ า้ วปลกู มา มนั ถงึ ได้
เอาหวา่ นมาปลกู มาทาํ ปักดาํ ได้ ถา้ มนั ไมม่ ีเชือ้ มีพนั ธมุ์ าจากเกา่
มนั ก็ไมม่ ีท่ีจะมาเพาะ

แตว่ า่ ท่ีเราจะนบั การปฏบิ ตั ิ เราก็นบั ปี นบั เรม่ิ ตน้ อยา่ งนี้
อย่างท่ีวา่ ตามพระพทุ ธศาสนาท่านกน็ บั ตน้ ปี นบั ฤดฝู นอยา่ งนี้
เป็นตน้ ปีของพระพทุ ธศาสนา อย่างท่ีวา่ พระพทุ ธเจา้ ของเรา
อบุ ตั ขิ นึ้ มาในโลก นบั ตงั้ แตท่ า่ นไดต้ รสั รูเ้ ป็นพระศาสดา เป็น
พระสมั มาสมั พทุ ธเจา้ นะน่ี ก็นบั ตงั้ แตน่ นั้ มาก็ ๔๕ พรรษาอยา่ ง
นี้ ทา่ นก็นบั กนั อย่างนนั้ คอื นบั ปี นบั พรรษา นบั กาลเวลาของ
ฤดู ก็เหมือนอยา่ งท่ีเราอย่ปู ัจจบุ นั นี้ มนั ก็เป็นฤดทู ่ีจะมาชนกนั
มาตอ่ กนั คือรอ้ นกบั ฝน นา้ํ กบั ไฟ อยา่ งนีม้ นั จะตอ่ มนั ก็มีการ
กระทบ มีดินฟา้ อากาศท่ีใหเ้ ราไดส้ มั ผสั มนั ก็จะรอ้ นๆ มนั ก็จะมี
อาการรบกวนทาํ ใหร้ า่ งกายของเราน่ีไดร้ บั ความรูส้ กึ มนั ก็เป็น

4

ส่งิ ท่ีเก่ียวกบั วา่ ภตู ธาตทุ ่ีมีในตวั เราคอื สิง่ ท่ีมีเชือ้ ท่ีมีในรา่ งกาย
เรา ถา้ ตวั เราไมม่ ีธาตมุ ีภู มีท่ีตงั้ มีภมู ิรบั อย่างนี้ มนั ก็ไมร่ ู้ ถา้
อยา่ งคนตายอย่างนี้ ธาตมุ นั ดบั ธาตมุ นั ไมร่ บั ไม่ทาํ งาน มนั ไมร่ ู้
แลว้ วา่ ดนิ ฟา้ อากาศของฤดกู าลโลกมนั จะเป็นอยา่ งไร มนั ก็ไม่รู้
แตม่ นั รูไ้ ดก้ ็เพราะวา่ จิตเรามีธาตใุ นตวั ของเรายงั ครบถว้ น ยงั
ทาํ งานอยู่ มนั ก็จะรบั รูห้ ละทีนี้ ทีนีจ้ ติ ของเราก็รูไ้ ปตามอาการ
ของมนั บางทเี ราก็มีความคดิ เกิดอารมณข์ นึ้ วา่ มนั ไมพ่ อดี แลว้
มนั ไม่พอเหมาะกบั ความตอ้ งการของจิตเราอย่างนี้ บางทีมนั
รอ้ น มนั เหง่ือออก มนั เหนียวตวั มนั อะไร มนั มีประจาํ เป็นภตู
ธาตุ เป็นภตู ธรรมท่ีมีประจาํ โลกมานาน

เชน่ นนั้ พระพทุ ธเจา้ ทา่ นก็อนญุ าตหลกั พระวนิ ยั ไวอ้ ยา่ งนนั้
อยา่ งท่ีวา่ ๑๕ วนั จากทา้ ยฤดรู อ้ น ๑๕ วนั ก่อนฤดฝู น รวมกนั
แลว้ เป็นหนง่ึ เดือน ก็เป็นอากาศท่ีไม่คอ่ ยดีเพราะมีผลกระทบ
จะทาํ ใหร้ อ้ นๆหนาวๆ ทาํ ใหร้ า่ งกายมีเหง่อื ไคลไหล ท่านกท็ รง
อนญุ าตให้ ถา้ มีศรทั ธาของทายก ทายกิ าถวายผา้ อาบนา้ํ ฝน ซง่ึ
เป็นผา้ ท่ีสาํ หรบั ใชใ้ นฤดฝู น หรอื นอกนนั้ ถา้ เราไมม่ ที ่ีจะไดม้ า

5

เรารูจ้ กั วา่ ผคู้ นมีศรทั ธาอยากทาํ บญุ ทา่ นก็จะปรารภใหเ้ ขารูส้ กึ
เกิดศรทั ธามีสตริ ะลกึ ขนึ้ วา่ ตอนนีใ้ กลจ้ ะถงึ ฤดฝู น เขาก็จะนกึ ได้
ทีนี้ เขาก็จะถวายผา้ อาบนา้ํ ฝนอย่างนี้ บางวดั ก็ปฏบิ ตั กิ นั มา
เป็นกิจเป็นประจาํ น่นั แหละ ศรทั ธาบางท่ีบางกลมุ่ เขาก็รวมกนั
ทาํ อยา่ งนี้ เขาทาํ ทกุ ปี แตข่ องท่ีเราน่ี เราไมไ่ ดร้ วมกนั ทาํ มา เรา
ทาํ อยา่ งอ่นื เราถวายเฉพาะผา้ ออกพรรษา สว่ นผา้ อาบนา้ํ ฝนน่ี
ท่ีอ่ืนเขานาํ มาถวาย เขานบั จาํ นวนพระอยา่ งนี้ อยา่ งทางอาํ เภอ
ฝางเคา้ น่ที าํ มาประจาํ เป็นสบิ ๆปี ถึงเวลาเคา้ ก็จะมาถวายผา้
อาบนา้ํ ฝนอยา่ งนี้ อนั นนั้ เป็นกาลทาน คือเป็นการใหท้ านตาม
กาลตามฤดนู ่นั หละ ก็พระพทุ ธเจา้ ทรงอนญุ าตใหถ้ วาย แตถ่ า้
เราถวายนอกฤดกู ็ได้ มนั ก็ไมผ่ ดิ อะไร มนั ก็เป็นบญุ

แตค่ นเราถา้ ทาํ ถกู กาล ตามฤดู มนั ก็จะเป็นคณุ เป็น
ประโยชนก์ วา่ คอื มนั ไดใ้ ชต้ ามเหตกุ ารณส์ ถานท่ี อยา่ งท่วี า่ ฤดทู ่ี
มนั รอ้ นมนั เหง่อื ไคลอะไร ผา้ มนั ก็เปื้อนงา่ ย ก็ไดใ้ ชท้ ีนี้
ผลดั เปล่ยี นนงุ่ ท่านจงึ ทรงอนญุ าตใหใ้ ชไ้ ปก่อน คอื พนิ ทุ
อธิษฐานใชเ้ ป็นช่ืออ่ืนก่อน ภายในหนง่ึ เดอื นกอ่ นฤดฝู น พอถงึ

6

ฤดฝู นทา่ นก็ใหอ้ ธิษฐานเป็นช่ือผา้ อาบนา้ํ ฝนเพราะวา่ เป็นฤดทู ่ี
ถงึ แลว้ เพราะพระองคท์ รงเหน็ โลกท่มี นั เป็นธรรม เป็นภตู ธาตุ
ภตู ธรรมท่ีมีอยมู่ านาน ถึงรอบปีซง่ึ เป็นการนบั รอบนบั อายขุ อง
คนน่นั แหละทา่ นกน็ บั หละทนี ี้ อยา่ งท่ีเรานบั มาอยา่ งนี้
เขา้ พรรษา ออกพรรษา ก่อนเขา้ พรรษา หลงั ออกพรรษาอยา่ งนี้
เราก็รูก้ นั แลว้ ก็การศรทั ธาญาตโิ ยม ทายก ทายกิ า เคา้ ก็ทาํ ไป
ตามกาลหละทีนี้ คอื ใหท้ านถวายทานตามกาล ก็เป็นการบาํ รุง
พระพทุ ธศาสนา ถวายเครอ่ื งใชป้ ัจจยั ไวใ้ นพระพทุ ธศาสนา แต่
วา่ มนั ก็มีครบทงั้ ๔ อยา่ งน่นั แหละ อยา่ งท่ีวา่ ผา้ ถา้ เป็นผา้ อาบ
นา้ํ ฝนก็ถวายฤดฝู น อนั นนั้ ประเภทผา้ อย่างอาหารน่ีเราทาํ เป็น
ประจาํ อยู่ แลว้ ก็ท่ีอย่อู าศยั เสนาสนะ เรากม็ ีอยแู่ ลว้ แตเ่ ราก็มี
การปฏบิ ตั ิ มีวดั มีวินยั เก่ียวกบั การปฏิบตั ิรกั ษาเสนาสนะ และ
นอกนนั้ ก็มีศรทั ธา มีทายก ทายกิ าเคา้ ปรารถนาบญุ เคา้ ก็รว่ ม
สรา้ ง บางทีก็รว่ มซอ่ ม เพ่ือใหม้ นั ไดอ้ ย่อู าศยั พวกเครอ่ื งรกั ษา
หยกู ยาอยา่ งนี้ เราก็ตอ้ งมีไว้ เตรยี มไวท้ กุ อยา่ งหละทีนี้

7

เพราะวา่ การเขา้ อยฤู่ ดฝู นก็เป็นฤดทู ่ีไม่สะดวกกบั การจะ
แสวงหาจะทาํ อะไร

สาํ หรบั ในฤดฟู ้าฝนตกนะ่ ทา่ นก็จดั ก็เตรยี มไว้ แลว้ ก็ทาํ เป็น
กิจวตั ร แลว้ ก็เป็นขอ้ ปฏบิ ตั ิสาํ หรบั ผทู้ า่ นรูจ้ กั กาลรูจ้ กั เวลาอย่าง
นี้ กท็ าํ ไว้ ในธรรมวินยั ทา่ นก็วางไวอ้ ธิบายไว้ เรอ่ื งพิธีเขา้ พรรษา
ภาวนาออกพรรษาอยา่ งนี้ ทา่ นกว็ างไวใ้ หเ้ ราไดเ้ ขา้ ใจ อนั นีเ้ ป็น
ธรรมท่ีปฏิบตั สิ าํ หรบั ตวั ของเรา เป็นภตู ธรรม ภตู ธาตทุ ่ีเรา
จะตอ้ งปฏบิ ตั แิ ลว้ เป็นขอ้ วตั รเป็นศีลหละทีนี้ แลว้ ก็เป็นขอ้ ศกึ ษา
ขอ้ ปฏบิ ตั เิ ป็นกิจภาวนาของพทุ ธบรษิ ัทดว้ ย อยา่ งท่ีวา่ ญาติโยม
อยา่ งนีไ้ ม่ไดถ้ ือเพศบวชเหลอื งอยา่ งพระแตก่ ็ถือขอ้ ปฏิบตั คิ รบ
๔ เหมือนกนั อยา่ งนี้ อย่างผา้ อยา่ งอาหาร อย่างท่ีอย่พู กั อาศยั
ยารกั ษาโรคภยั ก็ตอ้ งมีเหมือนกนั ถา้ เราขาดอยา่ งใดอยา่ งหน่งึ
มนั ก็เกิดความลาํ บากขนึ้ แตถ่ า้ เรามี เราเตรยี มไว้ เกิดมนั มีอะไร
ตอ้ งการจาํ เป็นมาอยา่ งนี้ มนั ก็ไมเ่ ดือดรอ้ น ท่ีอย่อู าศยั ก็
เหมือนกนั นะ่ เราซอ่ มเรารกั ษาไวด้ ี มนั ก็ไม่ลาํ บากเรอ่ื งถงึ เวลา

8

ถึงฤดอู ยา่ งนนี้ ่ะ แลว้ ก็เป็นการรกั ษาพวกวตั ถทุ ่ีอยอู่ าศยั ของผู้
ปฏิบตั ิดว้ ย คอื มนั เป็นศีล เป็นสกิ ขาบทใหเ้ ราไดป้ ฏิบตั ิทีนี้

อยา่ งกฏุ อิ ย่างนี้ มนั ก็ไม่ใช่กฏุ สิ ว่ นตวั มนั เป็นกฏุ ิสงฆ์ เรา
อย่ทู ่ีไหนหลงั ไหน เราก็ตอ้ งเขา้ ใจวา่ เป็นของเราเอง ถา้ เรามีสิทธิ์
ท่ีจะอย่จู ะรกั ษาจะตอ้ งปฏบิ ตั จิ ะตอ้ งดแู ลอะไรใหม้ นั ดอี ยา่ งนี้
นะ มนั ถงึ จะไม่มีหนีม้ ีบาป แลว้ ก็ถกู ตอ้ งตามพระวนิ ยั ดว้ ย ถา้
เราไมไ่ ดป้ ฏิบตั ิ ไมม่ ีความคดิ นกึ ไม่มีปัญญาท่ีจะสอดสอ่ งมอง
ไป แลว้ ก็ไม่ไดด้ ใู กลๆ้ ตวั เรา ท่ีของเราหละทีนี้ ถา้ เราคิดนอกคดิ
เป็นท่ีอ่นื ไปหละก็ วา่ ไม่ใช่ของเรา ไมใ่ ชท่ ่ีของเรา เราเพียงแต่
อาศยั ช่วั ระยะ มนั ไม่ใชห่ ละทีนี้ มนั เป็น…พระพทุ ธศาสนาน่ีเป็น
อนั หน่งึ อนั เดียวหมด ถา้ เราไมเ่ ขา้ ใจไมป่ ฏบิ ตั ไิ ม่รกั ษา ความผิด
ก็อย่ทู ่ีเราหละทีนี้ เพราะวา่ ในวนิ ยั ของพระก็มนั เป็นเร่อื ง
เก่ียวกบั ปัจจยั ๔ เทา่ นนั้ หละทีนี้ ถา้ เราเกดิ ประมาท เกดิ ไม่ใส่
ใจแกไ้ ขอะไร มนั ก็ความผิดก็เป็นเร่อื งของเราเอง เราไมม่ ีผาติ
กรรมการตอบแทนอยา่ งนี้ อยา่ งถา้ วา่ คนก็ไม่รูจ้ กั คณุ ของ
เคร่อื งใชป้ ัจจยั อะไรตา่ งๆ คอื ใชอ้ ย่แู ตไ่ มไ่ ดร้ ูจ้ กั คณุ คา่ ไมร่ ูจ้ กั

9

ท่ีมา ไม่รูจ้ กั แผเ่ มตตาตอบสนองอยา่ งนี้ ถา้ วา่ ตามภาษาโลก
เคา้ ก็วา่ เป็นคนท่ีหลบหลบู่ ญุ คณุ เป็นคนเนรคณุ เป็นคน
อกตญั �ู เคา้ ก็วา่ ไดห้ ลายอย่างหละทีนี้

แตถ่ า้ เราปฏิบตั ิถกู ปฏิบตั ิดี มนั ก็มีแตผ่ ลดี มีแตค่ วามดี มี
แตป่ ัญญาท่ีจะเกิดมาใหเ้ ราเกิดความดคี วามรูค้ วามฉลาดขนึ้ มา
หมดทนี ี้ แลว้ ก็ติดตวั เราไป เราอยทู่ ่ีไหน ไม่ใช…่ เราพระปฏบิ ตั ิ
ไม่ใช่เราจะอยยู่ าวตลอดชีวติ หละทนี ี้ เราก็จะตอ้ งมกี ิจโนน่ กิจน่ี
เราจะไปพกั ท่ชี ่วั คราว ไปทกุ หนทกุ แหง่ อย่างนีแ้ หละ มนั ก็คอื วดั
เป็นศลี ติดตวั หละทีนีไ้ ป ถา้ เราปฏบิ ตั ิ เราเขา้ ใจ เราวนิ ิจฉยั อย่าง
นี้ ไปอยทู่ ่ีไหนมนั ก็ตดิ ตวั เราไป มนั ติดไป มนั เป็นความดี มนั เป็น
ทรพั ยภ์ ายใน มนั เป็นความดที ่ีเหน็ ดว้ ยใจทา่ นวา่ นะ ฉะนนั้ เรา
เคยพดู อย่เู สมอ เราเคยสอนอย่เู สมอวา่ ศลี ท่ีเราสมาทานศกึ ษา
เราปฏบิ ตั ิ เราฟังกนั อยู่ อยา่ งพระปาตโิ มกขอ์ ยา่ งนี้ เป็น
สกิ ขาบทเป็นหวั ขอ้ เป็นหวั ขอ้ หา้ มไมใ่ หเ้ ราลว่ งเกินทาํ ผิดอยา่ งนี้
แหละ อนั นนั้ หละเป็นศีล เป็นศลี ตามขอ้ ตามสกิ ขาบท อนั นนั้
เป็นศลี รกั ษาตาํ รา รกั ษาตามเหตกุ ารณต์ ามสถานท่ี

10

แตส่ ว่ นศลี ท่ีปฏบิ ตั ิ ศีลท่ีเกิดจากจติ มนั เป็นศีลท่ีไดจ้ ากการ
ปฏบิ ตั ิ อยา่ งท่เี รยี กวา่ ศลิ ปะอยา่ งนี้ อนั นนั้ เรยี กวา่ มนั เป็นผล
ของศลี ภายนอก มนั เขา้ ไปเกิดไปมีในใจทนี ี้ มนั เป็นศลิ ปะไป คือ
เป็นศลี ท่ีปฏบิ ตั ิ แลว้ เป็นศลี ท่ีฉลาด อยา่ งท่ีเป็น ศ ศาลา ล ลงิ ป
ปลานนั้ มนั เป็นศิลปะ มนั เป็นตวั หนงั สอื ท่ีแตกตา่ งกนั และมี
ความหมาย แตศ่ ลี ธรรมดาเรยี กวา่ ส เสือ รกั ษาสิกขาบท อนั นนั้
เป็นการกนั ความช่วั เสยี ภายนอก ถา้ เรามีอยา่ งหน่งึ แตเ่ ราขาด
อยา่ งหนง่ึ เราก็ไมส่ มบรู ณน์ ะท่ีนี้ เราก็รูแ้ ตส่ กิ ขาบท ปาตโิ มกข์
ขอ้ นนั้ ขอ้ นี้ บางทีกย็ ่ิงไม่รูค้ วามหมายอกี นะ่ แลว้ ยงั ไมม่ ศี ลิ ปะ
ดว้ ย เราก็เป็นคนยากจนบกพรอ่ ง ฉะนนั้ คนท่ีมีศลิ ปะน่นั แหละ
เป็นคนท่ีมีบารมี มีทรพั ยใ์ นตวั ไปท่ีไหนกม็ ีความดี อยา่ งท่ีเรา
เห็นวา่ ถา้ คนมศี ิลปะเป็นชา่ งทาํ ชา่ งคิดได้ ออกแบบได้ แตเ่ ป็น
ชาวบา้ นก็เป็นคนดี จะเป็นพระเณรก็เป็นคนดี เพราะเคา้ ไปอย่ทู ่ี
ไหนเคา้ ก็ทาํ ความดีความเจรญิ ความประดบั สถานท่ี ถงึ วา่ มนั มี
คา่ กวา่ กนั หละทีนี้ ไม่ใชศ่ ลี ธรรมดา มีศิลปะ

11

ศลิ ปะจะเกิดขนึ้ ไดก้ ็เกิดจากการปฏิบตั ิ จากการภาวนา
จากการดรู า่ งกายฝึกจติ อะไรตอ่ อะไรหละทีนี้ ฝึกทาํ ฝึกจติ ทกุ
อย่างหละทีนี้ การคดิ การแตง่ การดดั แปลงตา่ งๆมนั เกิดจาก
ศลิ ปะทงั้ นนั้ คอื เกิดจากการปฏิบตั ิ คอื เราเหน็ แลว้ วา่ ส่ิงท่ีอย่กู บั
ท่ี กบั ตวั เรา สง่ิ ท่ีใกลก้ บั ตวั เรา เราเหน็ อยา่ งรา่ งกายเราอย่างนี้
เราก็ตอ้ งแกไ้ ข ตอ้ งเป็นเจา้ ของ ตอ้ งดตู ลอดหละทีนี้ ไมว่ า่ ถงึ
วตั ถทุ ่ีอยอู่ าศยั ขา้ งนอกหรอก คอื ตวั เราน่ีเขา้ ปฏิบตั ิ เพราะ
นอกนนั้ เรายงั แผ่ขยายไปวงกวา้ งถงึ กฏุ ถิ งึ วดั ถึงสถานท่ี บางท่ี
บางสว่ นเราก็ดไู มท่ ่วั ถงึ อยา่ งท่ีวา่ เราดเู ฉพาะในท่ีของเรา ถา้ เรา
ไม่ไดม้ องกวา้ งไม่ไดพ้ ิจารณารอบไป เราไม่ไดร้ ูเ้ รอ่ื งวา่ ภตู ธรรม
ภตู ธาตอุ ะไรมนั อยกู่ บั เราอยา่ งไร เราไม่เขา้ ใจ เราก็คบั แคบ
เหมือนกบั เราทอดตาลงเฉพาะตวั เราก็เหน็ แตถ่ า้ เรามองตา
สงู ขนึ้ ไป เรามองไกลไปก็เหน็ หละทีนี้

ดงั นนั้ การท่ีเราพดู ถงึ เมตตา ก็เหมือนเป็นความรูท้ ่ีเรามอง
ไป แตม่ นั ไม่ใชต่ าเราเหน็ อยา่ งท่ีเราเหน็ วตั ถเุ หน็ สถานท่ีอยา่ ง
นนั้ จิตเรามองไป เราก็จะเหน็ หละทนี ี้ เหน็ ความกวา้ ง ความ

12

เก่ียวขอ้ งกบั สตั วก์ บั บคุ คลกบั สถานท่ีกบั วตั ถทุ ่ีจะตอ้ งมีสาํ หรบั
เป็นเคร่อื งอยอู่ าศยั เป็นปัจจยั และก็เป็นเคร่อื งท่ีใหเ้ ราไดป้ ฏบิ ตั ิท่ี
เกิดศีลภายใน ใหเ้ กิดศลิ ปะขนึ้ เกิดศิลปะมนั ก็เป็นสง่ิ ท่ีเกิดจาก
รา่ งกายท่ีเราปฏิบตั เิ ราฝึก เราทาํ ใหก้ ายของเราไดเ้ กิดผลขนึ้ มา
มากนอ้ ยอะไรตา่ งๆน่ี ก็แลว้ แตท่ ่ีเราจะปฏบิ ตั ใิ หเ้ กิดขนึ้ เราก็รู้
หละทนี ี้ เพราะศีลมนั ก็จะมคี อู่ ย่างนี้ มนั จะมีศลี สิกขาบทรกั ษา
นอกนนั้ กม็ ีศลี ท่ีภายใน ศีลท่เี กิดจากจิต ศลิ ปะท่ีมนั เกิดมา มนั ก็
จะเป็นบอ่ ทรพั ย์ เหตนุ นั้ ท่านจงึ พดู วา่ ศิลปะนนั้ เป็นเงนิ เป็น
ทรพั ยเ์ ป็นเครอ่ื งประดบั หรอื เป็นเคร่อื งสาํ รบั กบั ผทู้ ่ีไปทางไกล ผู้
ท่ีจะมีชวี ติ เป็นไปอยู่ เม่ือมีศลิ ปะแลว้ ก็เป็นคนมีทรพั ยร์ ่าํ รวยเป็น
คนท่ีมีความดเี หลือลน้ จะไปอยทู่ ่ีไหน ก็มีขนึ้ ดว้ ยทรพั ยบ์ นั ดาล
ขนึ้ มา ทาํ ขนึ้ มา รวบรวมขนึ้ มาอย่างนี้ เหตนุ นั้ จงึ วา่ เป็น
เคร่อื งประดบั ตอ่ เม่ือเราไปเคล่อื นท่ียา้ ยไปไหนมนั ก็ตามเราไป
ท่านจงึ วา่ เป็นเงนิ เป็นทรพั ย์ ไปสาํ หรบั ยามเม่ือเราไปตกถ่ิน
กนั ดาลลาํ บากไกล ยามเราทกุ ขย์ ากจน เราก็เรยี กมาใช้ เราก็
เอามาใชต้ อนนนั้ หละทีนี้ ทา่ นจงึ วา่ มนั เป็นทรพั ยอ์ ยา่ งย่งิ เป็น

13

ทรพั ยภ์ ายในอนั เกิดจากจิตใจท่ีปฏบิ ตั ิ แลว้ ก็อานิสงสไ์ ปจากศีล
ท่ีรกั ษา แลว้ กไ็ ปจากปัจจยั ท่ีพระพทุ ธเจา้ ใหเ้ ราเอาไปพจิ ารณา
อยา่ งท่ีอาหารธาตตุ า่ งๆท่ีเราพิจารณา มนั ก็เป็นเคร่อื งบาํ รุง
เครอ่ื งอย่ขู องเรา มนั เป็นเครอ่ื งประกอบรา่ งกายของเรา อย่าง
พวกเสนาสนะ พวกผา้ พวกยาตา่ งๆ มนั ก็ชว่ ยรา่ งกายชีวติ ของ
เรา

ดงั นนั้ ภตู ธาตุ ภตู ธรรม ส่งิ ท่ีมีประจาํ ตวั ของเราแลว้ กม็ าเป็น
รูปของศลี แลว้ ก็มาเป็นศลิ ปะ เราเอามาฝึกปฏบิ ตั ิใหเ้ กิดขนึ้ มา
ดว้ ยสตปิ ัญญาของเราเอง เราฝึกเราคิดแลว้ ผล…เหตผุ ลท่ีไดไ้ ป
ก็ไปจากปัจจยั ๔ หละทีนี้ ท่ีเราอาศยั ฉนั กินอม่ิ มีความคดิ พอ
กินอ่ิมมีความคดิ แลว้ ก็ตอ้ งคิดวา่ จะทาํ อะไรตอ่ เร่อื งท่ีจะให้
เกิดผลเกิดทรพั ย์ แตพ่ ระพทุ ธเจา้ ทา่ นไมไ่ ดเ้ นน้ ไดบ้ งั คบั ใหเ้ รา
ไปทาํ วตั ถุ ทาํ การงานอะไรเพ่ือใหเ้ ป็นผลภายนอก คอื ทา่ นมงุ่ ให้
ปฏิบตั ิ ใหท้ าํ กจิ ทาํ กรรมฐานอย่างนีก้ บั ตวั เรา แตเ่ ร่อื งท่ีเป็น
ภายนอกมนั เป็นสง่ิ ท่ีงอกมาจากตวั เรากอ่ น ถา้ เราทาํ ตวั เราเป็น

14

แลว้ ภายนอกมนั ไม่ตอ้ งไปคดิ ไปแตง่ หละทีนี้ ถา้ ทาํ จิตทาํ ตวั เรา
ไม่เป็นน่ี เราจะไปภายนอกก็ไมเ่ ป็นเพราะวา่ มนั ผิดท่ี

มนั เหมือนตน้ ไมอ้ ย่างนี้ มนั ไม่ไดเ้ กิดจากเปลอื กมนั มนั เกิด
จากเมด็ มนั ตอ้ งงอกจากเมด็ ดงั นนั้ เราตอ้ งมาปลกู ท่ีจติ เราทีนี้
ปลกู ใหม้ นั เกดิ บางท่ีสิ่งท่ีมนั หอ่ หมุ้ เมด็ เชอื้ มนั พวกกิเลส มนั หอ่
หนา มนั ไมใ่ หเ้ ราออกไดห้ ละทีนี้ มนั ปิดมดิ เลย มนั ไมใ่ หเ้ ราคิด
ออก บางทีเราเดนิ เหยียบย่าํ บางทีเรามองตาเหน็ แตเ่ ราคิดไม่
ออก มนั ก็ไมม่ ไี มเ่ ป็นสิ่งเหลา่ นนั้ มนั ไมร่ บั รูก้ บั สติปัญญาของ
เราไม่ไปเก็บไปหามาหละทีนี้ มนั ก็ไม่มี น่ีนะมนั จะมี มนั ก็จาก
ท่ีวา่ เราทาํ ขา้ งในมา เราแกไ้ ข เราใชก้ ารอบ อย่างเมด็ พชื พนั ธุ์
มนั จะงอกจะเกิดมนั ก็เกิดจากการอบ การกระเทาะกระแทะ
ออกมา น่ีถา้ เราไม่ทาํ น่ี มนั หมุ้ ความปิดบงั ความเหน่ือย
ความเหน็ ลาํ บาก รา่ งกายมนั มีอาการขนึ้ มา เราก็อย่แู คน่ นั้ หละ
ทีนี้

อย่างท่ีวา่ ความสขุ ของโลก ความสขุ ของรา่ งกายก็ไดก้ ินอ่มิ
นอนหลบั ไมม่ ีโรคภยั เบียดเบยี น เราก็มีความสขุ ท่ีไมต่ อ้ งคิด

15

อะไรตอ้ งแกไ้ ขอะไรแลว้ แตส่ ิ่งท่ีปฏบิ ตั ิ สงิ่ ท่ีเราจะฝึกจะทาํ นนั้
มากกวา่ นนั้ ลกึ ลบั กวา่ นนั้ เยอะแยะไป ไมใ่ ช่ธรรมดาแคน่ นั้ เหตุ
นนั้ ความสขุ ท่ีเกิดจากอามสิ มนั เป็นความสขุ ท่ีอยไู่ ดข้ ณะระยะ
อย่างรสชาติอย่างนีม้ นั ก็ผา่ นลนิ้ เราแป๊ บหน่งึ ตาท่มี นั ไดอ้ าหาร
รูปมนั ก็แป๊ บหน่งึ ทกุ อยา่ งหละทีนี้ มนั ใหค้ วามสมั ผสั รูส้ กึ นิด
เดยี ว มนั ไม่ไดอ้ ่มิ ในจิต มนั กย็ งั หวิ โหย และยงั แสวงหา ถา้ มนั
อ่ิมมนั มีสติปัญญา มีศลิ ปะมีความดใี นจติ นะ่ มนั ก็ไมจ่ าํ เป็นทีนี้
ถงึ เราจะกินจะอ่ิมไมอ่ ่ิมอะไรตา่ งๆมนั ก็รูว้ า่ ไม่ใชค่ วามสขุ อยทู่ ่ี
กายท่ีภายนอกหละทีนี้ มนั อยทู่ ่ีจิต อยทู่ ่ีจติ ของเรามนั รูจ้ กั สงบ
รูจ้ กั อ่มิ

สว่ นรา่ งกายท่มี นั เป็นภตู ธาตุ ภตู ธรรมมนั ก็เป็นการปฏิบตั ิ
หละทนี ี้ มนั เรยี กรอ้ งมนั บอกใหเ้ รารูใ้ หเ้ ราแก้ ถา้ เราวา่ ไปตาม
กิเลสมนั ก็เพม่ิ หละทนี ี้ เราก็เสรมิ มนั เราก็แตง่ ใหม้ นั เมามนั
เรยี กวา่ มนั ไม่ใช่ความสงบสบาย ดงั นนั้ เราตอ้ งรูจ้ กั วา่ ภตู ธาตุ
ภตู ธรรม สง่ิ ท่ีเรามีเราไดเ้ น่ียแหละ หรอื โลกท่ีเราอาศยั อยอู่ ยา่ งน่ี
แหละ อาการของธรรมของธาตทุ ่กี ระทบกระเทือนอยมู่ นั เป็น

16

เครอ่ื งสอนใหเ้ รารูพ้ จิ ารณา ใหเ้ กิดสติปัญญาวา่ ท่ีมาท่ีไปเหตผุ ล
ตน้ ปลายอยา่ งไร เราตอ้ งตามไปดไู ปรูม้ นั แลว้ เราจะแกอ้ ยา่ งไร
ตรงท่ีมนั ติดขดั อยตู่ รงท่ีไหน เราจะรูจ้ กั หละทีนีเ้ พราะวา่ มนั มี
พรอ้ มอยใู่ นรา่ งกายของเราครบถว้ น ถงึ วา่ ภตู ธาตุ ภตู ธรรมมนั
ทาํ ใหเ้ ราเป็นเจา้ ของทีนี้

ฉะนนั้ สว่ นท่ีอยภู่ ายนอกเราทา่ นเรยี กวา่ มหาภตู รูป ภตู ธาตุ
ภตู รูป วา่ คอื อาหารน่ีเป็นสว่ นกวา้ งใหญ่ อยา่ งท่นี อกจากตวั
รา่ งกายของเราออกไป มนั กเ็ ป็นอนั เดยี วกนั หละทีนี้ ถา้ วา่ ขา้ ง
นอกสว่ นกวา้ งมนั เป็นอยา่ งนี้ แลว้ ตวั เรามนั ก็เป็นสงิ่ ท่ีสบื ท่ีทรงท่ี
เก่ียวขอ้ งกนั มนั ก็เป็นหละทีนี้ เราก็รูจ้ กั ทนี ี้ นอกจากจะตอ้ งทาํ
ใหม้ นั ไมท่ รมานไม่ทาํ ใหเ้ รา…บงั คบั ใหเ้ ราไปทาํ ช่วั ทาํ ผิดทาํ
บาป เราก็จะมีความรูห้ า้ มวา่ เป็นศลี เป็นขอ้ ปฏบิ ตั ิเป็นสิกขาบท
เป็นไตรสิกขาขนึ้ มาในจติ ของเราทนี ี้ นอกนนั้ จติ ของเราสงบ ไม่
หว่นั ไหว ไม่ดนิ้ รน มนั ก็เกิดเป็นสมาธิขนึ้ มาในจิตของเราหละ
เรารูว้ า่ อาการของมนั เป็นใหเ้ รารูเ้ ราเหน็ เราก็ดเู ขา้ มาท่ีจติ ฝึก
จติ ของเราใหม้ นั เกิดความสงบขนึ้ มา มนั ก็จะรูก้ นั หละทนี ี้ สง่ิ ท่ี

17

มนั ไมส่ งบกบั สิง่ ท่ีสงบมนั กจ็ ะตา่ งกนั มนั ก็เรยี กวา่ ทาํ สมาธิ มี
คณุ สมาธิเกิดขนึ้ แลว้ อารมณอ์ ะไรมนั จะกระทบมนั จะเกิดมนั ก็
รูจ้ กั และรูแ้ กด้ ว้ ย และนอกนนั้ ปัญญาเราก็เอามาฝึกมาทาํ ให้
เกิดใหม้ ีขนึ้ เอามาดู เอามาพจิ ารณา เอามาปฏิบตั หิ ละทีนี้

คือเร่อื งรูป เร่อื งภตู ธาตุ ภตู ธรรมอะไรตา่ งๆ ท่ีมนั เป็นเครอ่ื ง
ทรงเคร่อื งสอนเราน่ีเอามา สอน สง่ิ ท่ีแสดงอย่ใู นธาตใุ นรา่ งกาย
เรามนั ก็เป็นการสอนทีนี้ มนั เป็นสอนจิตสอนความรูส้ อนเจา้ ของ
ผอู้ ยอู่ าศยั น่ี เจา้ ของรา่ งกายเราน่ีใหม้ นั รูจ้ กั แตร่ ูจ้ กั แตอ่ าการ
ของรูปของความไม่สงบอยา่ งนนั้ มนั ก็ไมม่ เี คร่อื งแกไ้ ข มนั ก็
ทกุ ข์ แตเ่ ราปฏิบตั ริ ูจ้ กั แกอ้ าการสง่ิ ท่ีมนั ไม่ดที ่ีมนั เกิดขนึ้ มนั ก็
เป็นความดีทางธรรมทางปฏบิ ตั ิของเราทีนี้ คือมนั แกส้ ิ่งท่ีไมด่ ี
การท่ที าํ ไมด่ ี หา้ มตวั เราได้ เราไม่ปลอ่ ยไปใหม้ นั ลว่ งเกินใหม้ นั
ผิด อย่างศีลน่กี ็เหมือนกนั นะ่ เราก็รูข้ อ้ มนั ดี เราสมาทานเป็น
ประจาํ ก็รู้ เราก็กนั้ ไวท้ ีนี้ ไมใ่ หม้ นั ขา้ มมนั ลว่ งมนั เกนิ ไป

เหตนุ นั้ การท่ีเราฝึกปฏบิ ตั ฝิ ึกจติ อย่างเดยี วน่ี เราก็ไดค้ รบ
หมดหละ อยา่ งท่วี า่ ไตรสกิ ขา อยา่ งท่ีวา่ ศลี รกั ษา ศลิ ปะ ก็

18

เกิดขนึ้ หมด ถา้ เราทาํ ใหม้ นั เขา้ จิต ถกู จติ ถกู ภมู ิธรรม ภมู ริ ูแ้ ลว้
ได้ มนั เกิดเพราะมนั เป็นทางท่ีเจรญิ มนั เป็นทางท่ีสวา่ ง มนั
เกิดขนึ้ ก็จะเหน็ เห็นความแตกตา่ งอยา่ งคนท่ีจากทางบา้ นทาง
ฆราวาสอยา่ งนี้ ก็จะแตกตา่ งวา่ เราอยบู่ า้ น เรามาอยทู่ ่ปี ฏิบตั ิ
เราเป็นฆราวาสเรามาบวช เราบวชใหมบ่ วชเกา่ เราก็รูห้ ละทีนี…้
ความแตกตา่ ง ถา้ เราไมร่ ูไ้ มส่ งั เกต มนั กเ็ หมือนกบั วา่ เราปฏิบตั ิ
หลงผิดมาตลอดหละ เราไมเ่ คยไดด้ อี ะไรอย่างนี้ เราไมม่ ีความ
ปีติ ไมเ่ กิดจติ สงบเป็นสมาธิเลย เราปฏบิ ตั มิ ายาวนานอย่างนี้
มนั ไมม่ ีผลไดร้ บั อนั นนั้ คอื การปฏบิ ตั ิ เราก็ผิด มนั ไมม่ ีอะไรดขี นึ้
อะไรอยา่ งนี้ ก็เหมือนคนทาํ กิจทาํ การทาํ ปลกู อะไรตา่ งๆไมเ่ กิด
ไมเ่ ป็นผลอะไรอยา่ งนี้ บางทีมนั ก็อยแู่ คน่ นั้ มนั ไมอ่ ย่ไู ม่งาม มนั
ไมอ่ อกดอกออกผล มนั ก็ไมค่ มุ้ อย่างนนั้ ถา้ เราคมุ้ ก็ดทู ่ีจติ เรา ดี
ท่ีความดี ดทู ่ีความเปลย่ี นแปลงชีวิตของเรา ดนู ิสยั ของเรา เราดู
ไดด้ ี ไมต่ อ้ งใหค้ นอ่ืนไปทกั ไปวา่ หละทนี ี้ ถา้ เรารูด้ ีถกู ดี แลว้ คน
อ่นื เคา้ กม็ ีตามหี ดู ว้ ย เคา้ มีเครอ่ื งวดั รูห้ มดหละทีนี้ เราไมไ่ ปถาม
เคา้ รูไ้ ดว้ า่ คือคนดจี ติ ดปี ฏิบตั ิดี น่ีเรยี กวา่ เป็นภตู ธรรมท่ีเรา

19

จะตอ้ งตงั้ จะตอ้ งทาํ ใหเ้ กิดใหม้ ีในตวั ของเรา คอื ปฏบิ ตั ใิ หม้ ีขนึ้
สง่ิ ท่ีเรามีอยแู่ ลว้ เราก็มีแตไ่ ม่เต็มท่ีไม่เพียงพออยา่ งนี้ กท็ าํ ให้
สมบรู ณข์ นึ้ เราก็เป็นผไู้ ม่ยากจนหละทีนี้ และก็มีครบ มที งั้ นอก
ทงั้ ในสมบรู ณท์ งั้ กายทงั้ ใจเลย เรามาเป็นผเู้ ดินไปตามมรรคผล
นิพพานของพระพทุ ธเจา้

น่ีเรยี กวา่ คาํ เตือนใจใหเ้ ราไปคิดพจิ ารณา ไดร้ ูจ้ กั วา่ ภตู ธาตุ
ภตู ธรรมท่ีเรามีอยู่ เป็นท่ีเราจะตงั้ จะสรา้ งความดขี นึ้ ในใจของ
เรา เรากเ็ ป็นผเู้ จรญิ ในศาสนา น่ีเป็นธรรมะเตือนใจใหเ้ รานาํ ไป
พจิ ารณาก็จะเป็นผสู้ งบรม่ เยน็ ในศาสนา ขอยตุ ิไวเ้ พียงเทา่ นี้

ท่ีมา: https://youtu.be/skm09mss3oA

20