อุบายพัฒนาจิต โดย หลวงพ่อประสิทธิ์ ปุญญมากโร

อุบายพฒั นาจติ
หลวงพอ่ ประสิทธิ์ ปญุ ญมากโร
ก็จะไดเ้ ป็นเวลารอความพรอ้ มของคณะผทู้ ่ีจะมารว่ มฟัง
ธรรมและมาปฏบิ ตั ิธรรมรว่ มกนั จาํ นวนมาก แตเ่ วลาท่ีเรา
กาํ หนดก็ไดเ้ วลาถงึ แลว้ ตามท่ีเรากาํ หนดและประกาศไปวา่ จะ
ใชเ้ วลาบา่ ย ๑ โมง ๑๓ นาฬกิ า เป็นเวลาฟังธรรมอบรม
กรรมฐานตามท่ีเราตงั้ ขอ้ ธรรมะไวว้ า่ จะใหแ้ สดงธรรมเรอ่ื ง
พฒั นาจิต
เรอ่ื งแสดงอบุ ายแกจ้ ิตของผปู้ ฏบิ ตั ธิ รรม อนั นีค้ ือหวั ขอ้ ท่เี รา
ยกขนึ้ แตเ่ รอ่ื งธรรมของพระพทุ ธเจา้ ของเราก็เป็นเร่อื งพฒั นา
จิตใจโดยเฉพาะ คอื เป็นธรรมะท่ีชาํ ระจติ ใจของชาวพทุ ธบรษิ ัท
ทงั้ หลายมา นานตงั้ ๒๕๐๐กวา่ ปี ตงั้ แตพ่ ระพทุ ธเจา้ ของเราได้
ปฏบิ ตั ิ ไดต้ รสั รูเ้ ป็นพระสมั มาสมั พทุ ธเจา้ น่นั ก็เรยี กวา่ พระองค์
ก็พฒั นาจติ ใจ ชาํ ระจิตใจดว้ ยอบุ ายธรรมะท่ีเกิดขนึ้ จากจติ ของ
พระองคท์ ่ีไดร้ บั ความสงบท่ีเรานาํ มาฝึกสอนหรอื นาํ มา หรอื เรา
กาํ หนดจิตตงั้ สติไวอ้ ยา่ งนี้ เราตอ้ งตงั้ สัจจะ ตงั้ สติไวว้ า่ เรา

1

พยายามท่ีจะใหธ้ รรมออกกอ่ นอยหู่ นา้ เรา ใหก้ ิเลสอยหู่ ลงั เรา
มนั จะไดท้ นั มนั จะไดก้ นั อยอู่ ะไรอย่างนี้

อย่างเราสาํ หรบั ชาวบา้ นท่วั ๆไปก็มีกิเลสอนั เดียวกนั หมด
ไม่ตา่ งกนั นะ่ ทีนี้ คือตวั ท่ีช่ือวา่ กิเลสคือสง่ิ เลวรา้ ยสง่ิ ไม่ดี ส่ิง
ปลอมแปลงตา่ งๆ อยา่ งท่ีทา่ นใหเ้ อาตวั ของเราเป็นหลกั ให้
กาํ หนดตวั ของเราดเู ป็นหลกั เพราะเป็นท่อี ยู่ ท่มี ี ท่ีเป็นของตวั
ใครตวั มนั ทกุ คนน่นั นะ่ เราดกู ็เป็นสงิ่ ท่ีเราปรุงแตง่ เราเพ่มิ เตมิ
เราเอามาเสรมิ อะไรตา่ งๆใหม้ นั เป็นขนึ้ แตถ่ า้ ของเดมิ มนั ...เราก็
มีเฉพาะธรรมแตง่ ใหแ้ ตส่ ว่ นกิเลส สว่ นสิง่ ท่ีเราปรุงแตง่ เพ่มิ มาก
ขนึ้ น่นั น่ะ มนั เป็นสว่ นเพม่ิ ความย่งุ ยากความลาํ บากใหเ้ ราอีก

เหตนุ นั้ ทา่ นจงึ สอนใหเ้ ราเป็นผทู้ ่ีเอาธรรมะท่ีดงั้ เดิม คือเอา
เฉพาะท่ีกายท่ีทาํ ท่ีมีอยู่ เราไม่หลงสง่ิ ปรุงแตง่ เราไมห่ ลงวตั ถุ
สิ่งภายนอกอะไรอยา่ งนี้ แลว้ เราก็รูว้ า่ คาํ สอนพระพทุ ธเจา้
ทงั้ หมดนี้ ทา่ นก็สอนเพ่ือพฒั นาจิต เพ่ือชาํ ระจิตใหผ้ ่องใส
สะอาดทงั้ นนั้ แลว้ ก็เพ่ือทาํ จติ ใหส้ งบรม่ เยน็ มีความอย่เู ยน็ เป็น
สขุ ในจิตของเราผปู้ ฏบิ ตั ิ คือไดร้ บั ผล ไดร้ บั ความสงบสขุ ท่ีเราทกุ

2

คนมงุ่ ปฏบิ ตั ิ มงุ่ ท่ีจะใหจ้ ิตใจเราเป็นไปในธรรม ก็อาศยั อบุ ายที
นี้ อาศยั การปฏบิ ตั ติ ามหลกั คาํ สอนพระพทุ ธเจา้ คอื เรา…อบุ าย
คอื เป็นอบุ ายปัญญา ไม่ใชอ่ บุ ายตามสญั ญาตามท่ีเราฟังได้
อย่างนี้

อยา่ งท่ีหลวงพอ่ อธิบายน่ีก็ไมใ่ ชป่ ัญญาคอื เป็นสญั ญาอยู่
แตเ่ ราจาํ ไดแ้ ลว้ นาํ ไปปฏิบตั ใิ นท่ีของเราเฉพาะตวั ของเรา ในท่ี
ความสงบ ในท่ีเหมาะสม ทา่ นบอกวา่ น่นั คือเป็นการท่ีจะเปล่ยี น
จากสญั ญามาเป็นปัญญา คืออาศยั ปฏบิ ตั ทิ ีนี้ ตอ้ งเปลย่ี นจาก
ความศกึ ษา ความทรงจาํ พระสตู รมาเป็น ป ปลา คือใหเ้ กิด
ปัญญาขนึ้ จะเกิดปัญญาได้

ก็เราเปล่ียนจากรา่ งกายของเราน่ีแหละ คือใหเ้ รากาํ หนด
เปล่ยี นกาํ หนดรู้ ท่ีเราวา่ รา่ งกายของเรา แตพ่ ระพทุ ธเจา้ ทา่ น
ไมไ่ ดว้ า่ รา่ งกายของเรา ท่านวา่ เป็นรูปสตั วเ์ ป็นรูปบคุ คลหรอื
เวไนยสตั ว์ ทา่ นใหช้ ่ืออยา่ งนี้ ทนี ีถ้ า้ เราเปลย่ี นตาม เราแกไ้ ขให้
จิตเราเหน็ ไป มนั ก็เกิดปัญญาขนึ้ หละทนี ี้ มนั จะเหน็ วา่ เอ๊ะ ตวั
เราไปจาํ ไม่ใช่ ถา้ เราจะใชป้ ัญญาสอบถามก็ได้ เราก็ถามตวั

3

ของเรา ถามอวยั วะของเรา แขน ขา หู ตาวา่ มนั เป็นของเรามยั้
มนั จะตอบรบั เราเป็นเสยี งใหเ้ ราไดย้ ินไม่มี อนั นีก้ ็คือวา่ ธรรมะ
ตดั สนิ ใหเ้ รา คอื สงบไม่มีเสียงตอบ ถามตา ตาก็ไมต่ อบ ถามหู
หกู ็ไมต่ อบ ถามทกุ สว่ นในอวยั วะน่ะ น่นั คอื เรามีอบุ ายท่จี ะแก้
กิเลสหละทนี ี้ ท่ีจะถามกิเลส ใหก้ ิเลสเคา้ อาย เคา้ กลวั เรา ใหเ้ ขา
ไมม่ ารบกวนเราเพราะจิตเราเกิดปัญญา เรากนั ไวว้ า่ มนั ไมใ่ ช่
เรา

ฉะนนั้ ถา้ คือถา้ เราปฏิบตั ธิ รรมเราฟังธรรมตามแนวปฏิบตั ิ
เราไดค้ วามสงบ ไดส้ มาธิธรรมเป็นขนั้ ตน้ คอื เราจาํ อบุ ายครูบา
อาจารยท์ ่านสอนบอ่ ยๆ ทา่ นพดู บอ่ ยๆ คอ่ ยจาํ คอ่ ยปฏบิ ตั ไิ ป
ไมใ่ ช่วา่ เราจาํ ในเวลาท่ีเราฟังธรรมบรรยายมากๆ เวลาบรรยาย
มากๆเน่ีย มนั จาํ ยาก คอื ไมใ่ ช่อะไรหรอก เราจะจาํ ทกุ คาํ ทกุ บท
ได้ คอื สาํ หรบั หลกั ธรรมปฏบิ ตั ิ ท่านไมต่ อ้ งการความยืดยาว
ท่านตอ้ งการความรดั กมุ กะทดั รดั สนั้ เพ่ือจะไดจ้ าํ ไม่ยาก คือวา่
เราย่นความจาํ ยน่ สญั ญามาใหส้ นั้ ๆอยา่ งนี้ คือใหจ้ าํ เพียงคาํ
เดยี ว ของอนั เดียว กบั ของอนั มีจาํ นวนรอ้ ยจาํ นวนพนั อยา่ งนีม้ นั

4

ก็ตา่ งกนั อยา่ งนีม้ นั ก็จาํ ง่ายดงู ่าย ไอค้ วามจาํ ของเราท่ีมากๆมนั
ก็ยงุ่ ยากหละทีนี้

อยา่ งท่ีเราศกึ ษามามาก เราเหน็ มามาก เราไดย้ ินมามาก
อยา่ งนี้ มนั ก็ไมใ่ ช่วา่ จะมาชว่ ยใหก้ ารปฏบิ ตั ขิ องเราใหด้ ใี หส้ งบ
ได้ ท่ีเราจะดจี ะสงบไดก้ ็เกิดจากการปฏบิ ตั ิทงั้ หมด เปล่ยี นจาก
การศกึ ษา เปล่ยี นจากการใชส้ ญั ญาความจาํ เรามาใชก้ าร
ปฏิบตั เิ ป็นหลกั นาํ คือเปล่ยี นมาปฏิบตั ติ วั ของเราทกุ ๆคน คือเรา
มีเวลาท่ีจะปฏบิ ตั ิ เราไดท้ กุ คน เวลาไหนก็ได้ อยทู่ ่ีไหนก็ไดน้ นั้
เป็นเวลาสว่ นตวั เรากเ็ อาไปปฏบิ ตั ิ ไปเปล่ียนใหใ้ ชอ้ บุ ายคาํ สอน
พระพทุ ธเจา้ เน่ียแหละ คอื ซง่ึ เป็นสญั ญาไปนาํ หนา้ ก่อน แตเ่ รา
ปฏบิ ตั ิ เราถาม เราทกั บอ่ ยๆ จิตมนั ก็จะคอ่ ยรูค้ อ่ ยต่ืนขนึ้ มา

อย่างท่ีทา่ นใหภ้ าวนา ใหบ้ รกิ รรมวา่ พทุ โธสนั้ ๆ แต่
ความหมายของพทุ โธก็มีความหมายกวา้ ง ท่ีมีคณุ ท่ีสงู มาก
ท่านบอกวา่ คอื พทุ โธซง่ึ เแปลเป็นภาษาไทยเคา้ เรยี กวา่ ผรู้ ูธ้ รรม
ผรู้ ูต้ ่นื ผรู้ ูเ้ บิกบาน ผรู้ ูส้ งบอะไรอย่างเนีย้ ก็เป็นความ
หมายความแปลท่ีเป็นฝ่ายดี เหตนุ นั้ ถงึ เราจะนกึ คาํ เดยี ว แต่

5

ความหมายกม็ าก กวา้ ง คือกวา้ งท่ีจิตของเราน่นั แหละท่ีรู้ รูก้ าร
ทาํ ของเรา รูก้ ารปฏบิ ตั ธิ รรม คอื การเรอ่ื งนอ้ มนาํ อารมณม์ าใส่
ใจ เราไมค่ ิดสง่ ไปภายนอกอย่างท่ีเราเคยปลอ่ ยจติ เท่ยี วไปไมม่ ี
ขอบเขตอย่างนนั้ เราไมป่ ลอ่ ย คอื เราพยายามท่ีจะกาํ หนด ท่ีจะ
ตงั้ สตไิ วก้ บั รา่ งกาย รูส้ กึ ตวั อยตู่ ลอดอะไรอย่างนี้

ฉะนนั้ รา่ งกายของเราก็เป็นบา้ น เป็นสถานท่ีศกึ ษาหรอื เป็น
อาคารเรยี นของพระพทุ ธศาสนา อยา่ งเราท่ีมีสถานศกึ ษา มี
มหาวิทยาลยั มีอะไรตา่ งๆเน่ีย อนั นนั้ มนั เป็นโครงสรา้ งของ
สถานท่ี แตส่ ว่ นการสรา้ งการศกึ ษาทางธรรมก็คอื อาศยั รา่ งกาย
คอื อาคารหรอื โรงของส่ิงก่อสรา้ งจากกรรมท่ีนาํ มาใหเ้ ราเกิดเป็น
รา่ งกายน่นั มาเป็นสถานท่ปี ฏิบตั แิ ละศกึ ษา ถา้ คนไหนเป็น
นกั ศกึ ษาก็คือใจเป็นผอู้ ยศู่ กึ ษาในรา่ งกาย ตงั้ ใจศกึ ษา ตงั้ ใจเขา้
มาอยใู่ นโรง คอื อยใู่ นรา่ งกายตลอด ก็เหมอื นนกั ศกึ ษาท่ีตงั้ ใจ
ศกึ ษาดี ไมห่ นโี รงเรยี นแลว้ กไ็ มท่ าํ ความเสยี หายใหเ้ กิดขนึ้ ใน
โรงเรยี น ตงั้ ใจมาอย่ไู ม่ขาด ก็เหมือนกบั วา่ การปฏิบตั ิธรรม ก็
เป็นการท่ีเขา้ เรยี นศกึ ษาในรา่ งกายของเราแตล่ ะคน แลว้

6

โรงเรยี นก็มีของใครของมนั หละทีนี้ คือมีคนละโรงๆ แลว้ ก็มีครู
คนละคน ละคน คอื มีใจอย่ดู ว้ ยอาคารโรงเรยี นหลงั นี้

ทา่ นใหม้ าศกึ ษามาเรยี นท่นี ่พี ระพทุ ธเจา้ ของเรา เราจะ
กลายเป็นคนรูค้ นดีทีเนีย้ เพราะรูด้ ียงั ไง เพราะวา่ โรงเรยี นหลงั นี้
มีครูดี มีผสู้ อนดี มีผปู้ ฏบิ ตั ิดี ควบคมุ ดี ก็มหี ลกั สตปิ ัฏฐาน ๔ ท่ี
ท่านเอามาสอนเป็นหลกั การปฏบิ ตั ธิ รรมในพทุ ธศาสนา ก็มา
เพ่ือบาํ รุงเพ่ือใชเ้ ป็นหลกั สตู รเพ่ือใชใ้ นการศกึ ษาในโรง ใน
รา่ งกายอนั นี้ น่ีหละ อยา่ งท่วี า่ กายานุปัสสนา ท่านกย็ กหมาย
รา่ งกายเป็นโรงแรก แลว้ เวทนานุปัสสนา คือเร่อื งความสขุ
ความทกุ ขท์ ่ีเกดิ จากโรงเรยี นของเราเป็นไป หรอื เราผทู้ ่ีอาศยั
โรงเรยี นรบั รู้ วา่ รา่ งกายของเรา โรงเรยี นของเราทรุดโทรมยงั ไง
รบั ผลกระทบแดดลมฝนอยา่ งไร น่ีเรยี กวา่ เวทนา นอกนนั้ จติ
(จติ ตานุปัสสนา)ก็คือเจา้ ของโรงเรยี นเป็นผอู้ ย่เู ป็นผดู้ แู ล น่ี
ทา่ นวา่ อยา่ งนี้ ท่ีส่ีก็ ธรรมานุปัสสนา ก็เป็นธรรมของ
พระพทุ ธเจา้ ทงั้ หมดหละทีนี้ ในโรงเรยี นในรา่ งกายของเราแตล่ ะ
คนนะ

7

ดงั นนั้ เรามาเขา้ เรยี นเขา้ ลอู่ ยา่ งนีเ้ น่ีย ใครจะไปอย่ทู ่ีไหน
สถานท่ีไม่เก่ียวขอ้ งก็ตอ้ งเป็นคนดี ตอ้ งเป็นผรู้ ูด้ ีและผปู้ ฏิบตั ดิ ี
ไมห่ นี ไม่ทาํ ความเสยี หาย เราจะอยใู่ นชาติไหน ประเทศไหน ก็
รกั ษาความดไี วไ้ ด้ เพราะวา่ ทงั้ โรง ทงั้ ครู ทงั้ การศกึ ษา การ
ปฏิบตั ิ ก็อยดู่ ว้ ยกนั ครบถว้ น คือไมบ่ กพรอ่ งทนี ี้ แลว้ สง่ิ ท่ีดีคือ
ผลดี คือคณุ ความดีเกิดขนึ้ บญุ ท่ีเราปรารถนาซง่ึ เป็นบารมี
หลกั ธรรมของชาวพทุ ธเรา ก็เกิดขนึ้ ในสถานท่ีเราปฏบิ ตั ทิ ่ีเรา
ศกึ ษาน่ี หรอื วา่ มีขนึ้ เกิดขนึ้ ท่ีน่หี มด เราไม่ตอ้ งไปหาท่ีอ่นื ไปหา
วตั ถุ เอาไปถวายทาน หาสงิ่ ท่ีเป็นของมีมลู คา่ มากๆ ไมต่ อ้ ง
ท่านบอกวา่ มนั เกิดมีบญุ ขนึ้ ในการปฏิบตั ิ เกิดขนึ้ ในตวั ของเรา
เพราะวา่ ตวั ของเราทงั้ หมดน่ี มนั เป็นมรดก มนั เป็นกองทรพั ยอ์ นั
ประเสรฐิ ทา่ นวา่ อยา่ งนี้ ถา้ เราทาํ ใหเ้ กิด ใหม้ ี เราขดุ คน้ ขนึ้ มา
ได้ ก็ไม่อด ไม่อยาก ไม่จน สง่ิ ดๆี ท่ีมีในตวั ของเราท่เี ราจะทาํ ให้
เป็นคณุ ขนึ้ มา อย่างพระพทุ ธเจา้ ของเรากท็ าํ ไดต้ รงนี้ คือท่ีตวั ท่ี
จติ ของเราน่ีแหละ บารมีตา่ งๆเกิดขนึ้ ทนี ีค้ วามอดุ มสมบรู ณ์
เกิดขนึ้ เราก็แกค้ วามยากจน ความเดอื ดรอ้ นไดท้ ีนี้ เพราะวา่ เรา

8

มีพอ ไม่บกพรอ่ ง น่เี ราปฏิบตั ิ เราก็สงบขนึ้ คือเราไม่หวิ อะไรแลว้
น่ี จิตมนั ไมค่ ิดไปอยากอะไร ไม่อยากไปปรุงหาอะไร เพราะมนั มี
เหมือนคนมีของมีเงนิ ครบอยา่ งเนีย้ แลว้ เราก็มีความรูค้ รบ
ศกึ ษาครบจบชนั้ แลว้ จะไปเรยี นอะไรตอ่ ก็พอ ก็ปฏิบตั ิอย่าง
เดียวหละทนี ี้

แตส่ มยั ปัจจบุ นั ท่ีเราอย่นู ่ี เรารูส้ กึ เราเจรญิ เกินคาดหมาย
ถา้ เทียบครงั้ สมยั โบราณ หรอื ครงั้ พระพทุ ธเจา้ ของเราอยา่ งนี้ ก็
ไมไ่ ดศ้ กึ ษาก็ไมไ่ ดใ้ ชว้ ิชาการมาก แตใ่ ชก้ ารปฏบิ ตั ิมาก
เพราะวา่ การปฏิบตั ิมากน่ีมนั มีคณุ คา่ กวา่ หรอื ดีกวา่ อะไรอยา่ ง
นี้ แตก่ ารท่ีเราเรยี นรูม้ าก เราใชห้ ลกั วิชาการมาก ไม่มีการ
ปฏิบตั ชิ ว่ ย ผลท่ีจะเกิดจะไดร้ บั มนั ไมม่ ี มนั ไม่สมบรู ณแ์ ตถ่ า้ เรารู้
นอ้ ย เรยี นนอ้ ย เราปฏิบตั มิ ากน่นั นะ่ ถกู ตามหลกั คาํ สอนของ
พระพทุ ธเจา้ เพราะเรารูน้ อ้ ยแตเ่ ราปฏิบตั คิ วามรูใ้ หม้ าก ใหด้ ี
เพ่มิ ขนึ้ หลายเทา่ อยา่ งนี้ ก็มคี ณุ คา่ มากขนึ้ อย่างท่วี า่ สอนใหเ้ รา
มีอบุ ายเฉพาะอบุ ายเดียวเรอ่ื งเดียว เพ่ือแกไ้ ขกิเลสเฉพาะท่มี นั
มีในใจของเรานนั้ น่ะ มนั ก็ไมต่ อ้ งไปหาอยา่ งอ่ืนอีกมากทนี ี้ เรามี

9

ปัญญาเราก็แกพ้ วกกิเลส พวกสญั ญาท่ีมนั มีมนั รบกวนจติ ใจเรา
อยนู่ ่นั น่ะ ทนี ีม้ นั ก็ไมต่ อ้ งถามมากหละทีนี้ มนั มีนอ้ ย ฉะนนั้ เรอ่ื ง
ปัญญาก็เป็นสิ่งหนง่ึ ท่ีพระพทุ ธเจา้ เรานาํ มารกั ษา มาแกก้ ิเลสได้
เพราะปัญญา เพราะพระองคส์ รา้ งบารมีสรา้ งปัญญามาแกก่ ลา้
สมบรู ณแ์ ลว้ ทีนีป้ ัญญาของทา่ นก็แหลมคม เรยี กวา่ แข็งแรง คือ
ไม่กลวั กิเลส สามารถท่ีจะฝ่าฟันตดั กิเลสได้

แตถ่ า้ เราปัญญาเรายงั ออ่ นอยู่ เราก็ไมก่ ลา้ เพราะวา่ กเิ ลส
มนั เป็นของหยาบของหนาไม่ใชข่ องงา่ ย ถา้ ปัญญาของเราออ่ น
เราไมก่ ลา้ เราก็ตดั กิเลสไมไ่ ด้ ฉะนนั้ ปัญญาจงึ มีคณุ คา่ สาํ หรบั ท่ี
จะตดั กิเลสทกุ ประเภทได้ จากพระพทุ ธเจา้ ของเราก็ตดั ดว้ ย
ปัญญาอย่างนี้ เพราะวา่ กิเลสมนั เป็นสญั ญา สว่ นปัญญามนั
เป็นตวั ตดั หรอื วา่ กิเลสมนั เป็นตวั โลภ แตป่ ัญญามนั เป็นตวั
ธรรมท่ีจะนาํ ไปใชใ้ นการปฏบิ ตั ิชาํ ระจิตใจ พฒั นาจิตใจนะ่ ก็
ตอ้ งมีปัญญา อยา่ งท่ีเราพดู กนั วา่ ท่วั ๆไป อย่างท่ีเราหรอื คนอ่นื
เห็นกนั ท่ที าํ อะไรบางอยา่ งท่ีไม่แสดงออกดา้ นปัญญาเราก็วา่
โอ้ ทาํ ไมมนั โง่ มนั ไมม่ ีปัญญาอย่างนี้ เราจะทกั จะดา่ กนั ขอใหม้ ี

10

ปัญญาซกั หนอ่ ยก็จะดีขนึ้ อยา่ งเนีย้ เหมือนกบั วา่ เรารูว้ า่ โรคแต่
เราไม่รูย้ าอยา่ งนี้ แตถ่ า้ เรารูว้ า่ ตวั เรามีเชือ้ โรค แตเ่ รารูย้ าท่ีจะ
รกั ษาซกั อยา่ ง เราก็ยงั มีทางแก้ น่ีเหมือนกนั เรามาปฏบิ ตั ิ มา
ศกึ ษาพระพทุ ธศาสนา เอาอบุ ายปัญญาของพระพทุ ธเจา้ มาใช้
พฒั นาจิตใจของเราก็เหมือนกนั

ถา้ เราไดป้ ัญญา เราพฒั นาใหถ้ งึ ใจ เราปฏิบตั ิใหไ้ ดใ้ ห้
ประจาํ อย่างเนีย้ เราก็จะเหน็ เห็นผลเหน็ ความสะอาดในจิตของ
เราเน่ีย เห็นเครอ่ื งหมาย เหน็ การเปล่ยี นแปลง เหมือนเรากวาด
พืน้ ท่ีท่ีสกปรกมากอ่ นอย่างเนีย้ พอเราเอาไมก้ วาดกวาดไปรอย
หนง่ึ เราก็เห็นแลว้ วา่ คอื มนั สะอาดขนึ้ เราเห็นรอย เรากวาดไป
ครงั้ เดยี วมนั ก็เป็นรอยใหเ้ หน็ แตเ่ รากวาดไปหลายๆครงั้ กวาด
กวา้ งๆมนั ก็เหน็ กวา้ งไปเองน่นั หละทีนี้ เราก็เหน็ วา่ น่ีคอื ธรรมะก็
เป็นเครอ่ื งกวาดกิเลส เป็นเครอ่ื งขดั เกลากิเลสอยา่ งนี้ กิเลสท่ี
เป็นละอองท่ีมนั เป็นผง เป็นของสกปรก ท่ีมนั มากบั ลม คือลม
จิต ลมความคิด อารมณข์ องกิเลสท่ีมีในจิตนี้ มนั พลดั มาตกใส่
ท่านบอกวา่ กิเลส สง่ิ มวั หมอง สิ่งสกปรก เรามนั ตอ้ งอาศยั

11

ปัญญาน่ีแหละ เหมือนบา้ นเราสกปรก เราก็ตอ้ งอาศยั ไมก้ วาด
ผา้ เชด็ พนื้ ถงึ เราภาวนาทกุ วนั ก็เพ่ือปัดกวาดจิตใจนนั้ นะ่ ทา่ น
จงึ ใหป้ ฏบิ ตั เิ ป็นนิจเป็นกจิ ประจาํ วนั อยา่ งนี้ คือถา้ เราเวน้ ไป เรา
หา่ งไป มนั ก็จะสกปรกหนาขนึ้ แลว้ ทกุ อยา่ งท่ีมีในตวั เราหรอื
รอบตวั เราก็เหมือนกนั กจ็ ะไดเ้ หน็ กบั ตาหละวา่ เออ ถา้ เราไม่
ปฏบิ ตั นิ ่ีก็จะมีอะไรพลดั ตกใส่ ละอองอะไรตา่ งๆ เหมือนเราอยู่
ในกรุงอยา่ งนกี้ ็ย่งิ มาก เพราะวา่ มลพิษ แก๊สนา้ํ มนั มนั เยอะ แลว้
มนั ทาํ ความสะอาดยากดว้ ย เพราะมนั ไม่ใช่ฝ่นุ ธรรมดา อนั นีเ้ รา
ก็เหน็ ถงึ อารมณจ์ ิตท่ีมนั เหนยี วแนน่ ไปกบั กิเลสก็เหมือนกนั เรา
ก็จะใชป้ ัญญางา่ ยๆไมไ่ ด้ ปัญญาท่ีไม่แขง็ แรงไม่ได้ จะตอ้ งใช้
ปัญญาเขม้ แข็ง จะตอ้ งฝึกตอ้ งฝนอยา่ งดี ชบุ อย่างดีใหม้ นั แก่
กลา้ ถงึ จะเขา้ ไปน่นั ได้ ถา้ ไมด่ กี ็ไมไ่ ดล้ ะ

น่ีเรยี กวา่ เรามงุ่ เพ่ือขดั จติ ใจเพ่ือท่ีจะเปล่ียนความคิดในดา้ น
จิต เพ่ืออบุ ายพฒั นาจติ ใจของชาวพทุ ธเรา เราจะไดค้ ณุ พระ
ธรรมท่ีนาํ ไปปฏิบตั ิตวั เรา ถึงเราไมไ่ ดอ้ ย่ปู ฏบิ ตั อิ ย่างผทู้ ่ีเสียสละ
มาบวช แตเ่ ราเป็นชาวบา้ น เราก็มีเวลาพอท่ีเราจะปฏบิ ตั ไิ ด้ เรา

12

ไมเ่ อาไปเวลาไปทาํ กิจอย่างอ่นื เวลาประกอบอาชีพก็มีเวลาพอ
แตส่ ว่ นเวลาท่เี ราจะปฏิบตั ธิ รรมประจาํ ตวั ประจาํ ท่กี ็มีพอ เราก็
นา่ จะใชเ้ วลาปฏบิ ตั ิเฉพาะตวั เราน่ีแหละ เพ่ือเราจะไดก้ นั กนั
กิเลส หรอื กนั เวลาท่ีเราไปทาํ เสียหาย เขา้ มาสทู่ ่ีสใู่ จของเรา
น่นั น่ะ อย่างคนท่ถี ือพทุ ธจรงิ ๆเน่ีย ก็เราเป็นพทุ ธท่ีถงึ ใจหรอื วา่
พทุ ธท่ีเขา้ ถงึ หลกั ปฏบิ ตั ิอย่างนี้ เราก็ตอ้ งมีกิจของพทุ ธตลอด
คอื รูว้ า่ เราไมห่ ลงไมล่ ืมตวั ไม่ขาดสติอยา่ งนี้ ก็คือหลกั ของพทุ ธ
ท่านวา่ อยทู่ ่ีไหน อย่คู นเดยี วอย่รู วมหมอู่ ยใู่ นชมุ ชนมากนอ้ ย
เราก็พยายามท่ีจะกาํ หนด ไม่ใหส้ ตเิ ราสะเทือนหรอื วา่ เผลอไป
กระทบคนอ่นื อย่างเนีย้ เราก็ตอ้ งเป็นเร่อื งของพทุ ธหละทีเนยี้
เป็นรูจ้ ากเฉพาะตวั ไมห่ ลงสว่ นรวม

อย่างท่ีเราเป็นฆราวาสเหมือนกนั ก็รูเ้ ร่อื งเฉพาะตวั เฉพาะ
ครอบครวั หนา้ ท่ีของตวั ของครอบครวั ท่ีจะปฏบิ ตั ติ ามแนวของ
พทุ ธเราอยา่ งนี้ ท่ีฐานะหรอื สถานท่ีเราจะปฏบิ ตั ไิ ด้ แตถ่ า้ จะ
ปฏบิ ตั ิใหไ้ ดส้ ะดวกหรอื เต็มท่ี มธี รรมชาตทิ ่ีสมบรู ณม์ นั ก็ยงั ไม่ได้
เพราะเราอย่ใู นฐานะ อยใู่ นสภาพพืน้ ท่ีท่ีจะตอ้ งปฏบิ ตั ิใหม้ ี

13

พืน้ ฐานของพทุ ธ ใหเ้ ป็นพนื้ รองรบั อยู่ คือไมใ่ ช่วา่ เราเป็นพทุ ธแต่
ช่ือ เป็นพทุ ธแตท่ ่ีอารมณ์ เป็นแตเ่ พียงเราสวด เราไหว้ เราสวด
นนั้ ทา่ นบอกวา่ เป็นเพียงอารมณ์ เรยี กวา่ เป็นลม ยงั ไมไ่ ดเ้ ป็น
หลกั ยงั ไม่ไดเ้ ขม้ แข็ง ถา้ เราทาํ การปฏิบตั ิ เราขดั จิตใจ เรา
ฝึกฝนอบรมตอ่ สกู้ บั การปฏบิ ตั อิ ย่างเนีย้ ไม่ทอ้ ถอยคือวา่ เรา
หมายรา่ งกายเป็นหลกั คือตวั ของเราเป็นหลกั อย่างเนยี้ บางที
กิเลสมนั วา่ มา เราก็ตอ้ งเอาปัญญาแก้ ไลไ่ ปอยา่ งเนีย้ อย่างท่ี
อธิบายอบุ ายธรรมะเพ่ือพฒั นาจิตใจของพวกเราท่ีไมแ่ ตกตา่ ง
กนั คอื ลกั ษณะของกิเลสก็ไม่แตกตา่ งกนั ลกั ษณะของธรรมของ
ปัญญาก็ไม่แตกตา่ งกนั ถา้ เราไปใชใ้ หถ้ กู ท่ี เอาไปใชใ้ หเ้ ต็มท่ี
เตม็ สว่ นมนั ก็ไดผ้ ลหละทนี ี้ ไดผ้ ลเหมือนกนั

ฉะนนั้ ลกั ษณะปัญญาของพระพทุ ธศาสนาเน่ียเรยี กวา่ ใชแ้ ก้
ใชก้ นั กิเลสไดท้ กุ อยา่ งทกุ ดา้ น ถา้ ทา่ นเปรยี บเทียบ ศสั ตราหอก
ดาบมีดใหเ้ ราเห็น ก็เหมือนมีด เหมือนดาบมนั มหี ลายดา้ นท่ีจะ
ทาํ ได้ อยา่ งมดี ปลายแหลมอย่างนี้ แลว้ กม็ ีคม แลว้ ก็มีสนั แลว้ ก็
มีดา้ ม ทา่ นบอกวา่ คือใชไ้ ดท้ งั้ ส่อี ยา่ ง คอื ดา้ มก็ใชต้ าํ ทา่ นบอก

14

วา่ คมก็ใชฟ้ ัน สนั ก็ใชท้ บุ ปลายก็ใชแ้ ทง มนั ก็ใชป้ ระโยชนไ์ ด้
รอบดา้ นหละทีนี้ ถา้ เรามีปัญญาท่ีเราฝึกฝน ท่ีเราสรา้ งขนึ้ มาเอง
เราชบุ ขนึ้ ดว้ ยการปฏบิ ตั ิ ทาํ ดว้ ยบารมีธรรมท่ีพระพทุ ธเจา้ ทา่ น
นาํ ท่านสอน มนั เป็นขนึ้ มาไดอ้ ย่างนี้ เราก็เลยไดป้ ัญญา ได้
เครอ่ื งฝ่าฟันกิเลส เคร่อื งตดั กิเลส เคร่อื งชาํ ระกิเลสได้ ทา่ นบอก
เป็นเครอ่ื งหมายท่ีวา่ จิตของเราก็ตอ้ งรูอ้ ยา่ งนี้ รูว้ า่ ตอ้ งทาํ กบั ตวั
เราอยา่ งนี้ ถา้ ไปทาํ กบั ท่ีอ่ืนมนั ก็ไมถ่ กู ทนี ี้ ตอ้ งทาํ กบั รา่ งกาย
ของเราน่นั แหละ ถา้ ไปทาํ กบั คนอ่นื มนั ผิดหละทนี ีเ้ พราะวา่ มนั
ไมใ่ ช่ของเรา ของเราก็คอื รา่ งกายของเรา เราจงึ มที ่ีท่ีเราจะ
ปฏิบตั ธิ รรม ท่ีจะสรา้ งอบุ ายปัญญาใหเ้ กิดขนึ้ ในตวั ในใจของเรา
ทกุ คน

แตเ่ ราไม่เขา้ ใจ เราไม่ไดค้ ดิ วา่ อยใู่ นตวั ของเราอยา่ งนีน้ ะ
บางทีอะ้ หรอื บางคนก็ตอ้ งนกึ ไปไกลๆถึงพระพทุ ธเจา้ โนน่ ถงึ
คนอ่นื ไม่ไดน้ กึ เขา้ มาหาตวั เองอยา่ งนี้ แตพ่ ระพทุ ธเจา้ ทา่ นสอน
ใสค่ นท่ีเป็นชาวพทุ ธทกุ คนหละทีนี้ สอนเขา้ หาตวั หาจติ ใหเ้ อา
มาคิด มาสรา้ งปัญญาขนึ้ ใหเ้ รามากาํ หนดขนึ้ ใหเ้ รามาใช้

15

ปัญญา ใชค้ วามสงบ ใชส้ ติ สรา้ งขนึ้ มาอยา่ งทกุ คนน่ะ ใหม้ นั
เกิดขนึ้ แตม่ นั ไมใ่ ชส่ รา้ งงา่ ยนะ่ ทนี ี้ มนั ก็จะเห็นความลาํ บากใน
การสรา้ งในการปฏบิ ตั นิ ่ี ถา้ คนเราไมไ่ ดศ้ กึ ษาดี ไม่ไดร้ ูจ้ กั วธิ ี
อบุ ายแกน้ ะ่ มนั สรา้ งยาก แตถ่ า้ คนไหนท่มี ีบารมี มีปัญญา
พืน้ ฐานดี มนั ก็ดงู า่ ยขนึ้ เพราะวา่ มนั มีบารมีรูท้ ีนี้ รูจ้ กั สรา้ ง รูจ้ กั
แก้ รูจ้ กั ดดั แปลงอะไรอย่างนี้ เหมือนอยา่ งเราจะเป็นชา่ งจะตมี ีด
ใชเ้ ฉพาะตวั เรา ก็ตอ้ งเป็นชา่ งจะตอ้ งมีอปุ กรณค์ รบ แตถ่ า้ ไม่มี
โรง ไมม่ ีเคร่อื งอปุ กรณไ์ ม่มีชา่ งในตวั กท็ าํ ไมไ่ ด้ น่ีพระพทุ ธเจา้
ท่านก็ใหส้ รา้ งในตวั เราทกุ คนน่นั แหละ อยา่ งท่ีวา่ เรามีโรงมีรูปมี
อะไรครบ เรามีอาคารเรยี นในตวั ของเราทกุ คน ผหู้ ญิงผชู้ าย
อย่างเนีย้ เราไมต่ อ้ งไปเขา้ โรงเรยี น ไม่ตอ้ งไปหาสถานท่ี
สิน้ เปลอื ง ไมต่ อ้ งไปใชเ้ งินจา้ งครูสอน มนั ก็ตดั ปัญหา ตดั ภาระ
หมด

แตก่ ่อนเน่ียอย่างสมยั ท่ีโบราณอย่างนี้ ก็ไมส่ ิน้ เปลือง ไม่
ลาํ บากเร่อื งการท่ีจะฝึกสอน ท่ีจะแกไ้ ขความรูส้ าํ หรบั คนในชาติ
เรา ก็สรา้ งขนึ้ มาจากความรูด้ ว้ ยปัญญาจรงิ ๆ ก็งา่ ยขนึ้ เพราะ

16

คนท่ีมีปัญญา มีบารมีเน่ีย มนั จะมองเหน็ อะไรทกุ อย่างเป็นคณุ
เป็นประโยชน์ และเป็นส่ิงท่ีมาประกอบใหใ้ ชไ้ ดอ้ ะไรอย่างเนีย้
ถา้ คนไมม่ ีปัญญามนั ก็ทาํ อะไรไมไ่ ดน้ ะ่ แหละ ทา่ นวา่ ฉะนนั้
ปัญญาจงึ เป็นของมีคา่ สาํ หรบั ปฏบิ ตั ใิ นพทุ ธศาสนา และเป็น
ยอดของพระพทุ ธศาสนาดว้ ย ถา้ ไม่มีปัญญา ไมส่ มบรู ณก์ ็ตดั
กิเลสไม่ไดด้ ว้ ย น่เี รยี กวา่ สง่ิ ท่ีเราจะมาอบรมศกึ ษามาสรา้ ง
ปัญญากนั มาพฒั นาจติ ใจ ใหไ้ ดค้ วามผ่องใสความสงบอยทู่ ่นี ่ี
ใหไ้ ดเ้ รามีความเหน็ เห็นความดีท่ีเราทาํ เราปฏิบตั ใิ นจติ ของเรา
นีข้ นึ้ อยา่ งท่ีวา่ เราเขา้ ใจหลกั ปฏิบตั ิหรอื เขา้ ใจอบุ ายท่ีจะมาแก้
จิตของเราแตล่ ะคนเน่ีย จะทาํ จติ ของเราใหส้ งบ อาศยั อบุ าย
ปัญญาชว่ ยอย่างเนีย้ เราจะทาํ สมาธิแบบเอาความสงบ แบบ
จิตรวมสภู่ วงั คอ์ ยา่ งนีม้ นั ไมไ่ ดง้ ่ายๆ เพราะวา่ ความพรอ้ ม
สถานท่ี ทกุ สง่ิ ทกุ อยา่ งมนั ยงั ไม่เพียงพออะไรอยา่ งนี้

สมาธิท่ีเราอาศยั ปฏิบตั ิ อาศยั เป็นกิจการงานประจาํ ตวั ของ
เราเน่ียแหละ เป็นส่งิ จาํ เป็นทกุ คน เราก็ตอ้ งอาศยั สมาธิ ปัญญา
ท่ีอบรมใหเ้ ป็นสมาธิเน่ียแหละ มาใชเ้ ฉพาะตวั หละทีนี้ คือแบบ

17

ใชอ้ บุ ายปัญญาชว่ ยออกหนา้ อยา่ งท่ีอธิบายใหฟ้ ัง คอื ไม่เอาไว้
ทางหลงั ตอ้ งเอาปัญญาออกหนา้ เวลาเราจะคิดครงั้ ไหนท่ีใดก็
ตาม เราก็ตอ้ งตงั้ ปัญญาไวใ้ หม้ องเหน็ อยขู่ า้ งหนา้ เรา เราก็กนั
กิเลส กนั สญั ญาหลงๆท่ีจะมาตดิ จิตใจของเราน่นั แหละ มนั มา
ไม่ได้ เพราะวา่ มนั กนั อย่ขู า้ งหนา้ มนั ไปกอ่ นแลว้ กิเลสท่ีสง่ิ ไมด่ ี
มนั อยขู่ า้ งหลงั เรา เราไมไ่ ดด้ ู ไม่ไดจ้ ดจาํ หละทีนี้ มนั ก็ลบเลอื น
ไปทา่ นวา่ มนั ไม่ไดจ้ ะมาติดใจซะแลว้ สง่ิ ท่ีมนั ติดท่ีมนั อยู่
ขา้ งหนา้ คอื ตาเราเหน็ อยา่ งนีน้ ะ่ มนั เป็นกเิ ลสขนึ้ ตรงนี้ ตาเหน็
หไู ดย้ นิ สง่ิ รบั รูใ้ นรา่ งกายมนั จาํ เอามนั รบั เอา มนั ก็เลยมากอง
อย่ใู นใจเราหมด เลยมาเป็นกองกิเลสหละทีนี้

ทีนีม้ นั กองเยอะๆเน่ีย กวา่ เราจะโกยออกไป กวา่ เราจะแยก
จะลา้ งออกไป มนั ก็เหน่ือย เหมือนอย่างสงิ่ สกปรกอย่ใู นตวั ใน
เสือ้ ผา้ ของเราแตล่ ะคน อยใู่ นท่ีนอน ท่ีทาํ งานนะ่ ถา้ เกิดเรา
ปลอ่ ยนานๆซกั อาทิตย์ เราไมก่ วาด ไม่เชด็ ปลอ่ ยไวน้ านๆก็รู้ มนั
ก็หนาขนึ้ มาก เรามากวาดก็เหน่ือยมาก แลว้ ก็เสยี เวลามาก แต่
ถา้ เรากวาดบอ่ ยๆเน่ีย มนั กง็ า่ ยแลว้ มนั ก็ไมเ่ หน่ือย เพราะวา่ มนั

18

ไมไ่ ดก้ องกนั ขนึ้ มนั กระจายหนีไป อนั นกี้ ารปฏิบตั ิท่านก็เพ่ือวา่
ใหเ้ ราทาํ บอ่ ยๆ ถึงทาํ นอ้ ย ก็รกั ษาได้ แตถ่ า้ เราปลอ่ ยทงิ้ ไม่ทาํ
นานๆ นกึ ไดค้ อ่ ยนกึ อยา่ งพทุ โธอยา่ งเนีย้ วนั หนง่ึ เรานกึ ครงั้ หนง่ึ
หรอื สองครงั้ มยั้ เราลองนกึ ถามใจเราดอู ยา่ งเนีย้ บางทีเราเป็น
ชาวบา้ น โอกาสท่ีจะนกึ ก็ยากมาก พอเรานกึ ออกหนา้ ตงั้ แตว่ า่
เออ เราจะไปหา ไปเอาทรพั ย์ เอาความมี ความรา่ํ รวย จะไปหา
วิธี หาอาชีพท่ีดีๆ มนั ก็คิดไปแตเ่ รอ่ื งเงนิ น่นั แหละ มนั จะคดิ นกึ
ภาวนาพทุ โธมนั ไมใ่ ชง่ ่ายนะเน่ีย มนั เป็นวนั ๆมนั กน็ กึ ไม่ได้ มนั ก็
ห่างมาก

ฉะนนั้ เราตอ้ งดวู า่ การนกึ การทาํ ของเราน่ีแหละ จติ ใจของ
เราน่ีท่ีจะเป็นพทุ ธเป็นศาสนาเน่ียมนั ก็ไมใ่ ชง่ า่ ย จะตอ้ งอาศยั
เวลา อาศยั สติ อาศยั ความท่ีเรามงุ่ ม่นั ท่ีเราตงั้ ใจจรงิ ๆอะไรอยา่ ง
เนีย้ เราเห็นวา่ พระพทุ ธเจา้ ทา่ นใหใ้ ชอ้ บุ ายนี้ เอาหลกั ปฏบิ ตั นิ ี้
เป็นหลกั การของพระพทุ ธศาสนา เป็นมชั ฌมิ าปฏิปทาอย่ทู ่ี
ความรูท้ ่ีความสงบเน่ยี แหละ ความพอน่ีแหละ ความไม่
บกพรอ่ ง ความไมห่ ิว เราอ่มิ เราอ่มิ อย่ใู นกายในใจน่ี อาหารก็

19

อ่มิ อยใู่ นตวั หมด เพราะวา่ เราไปกินอาหาร เราก็เอาเนือ้ เอารูป
ของสตั วม์ าทาํ กิน แตใ่ นตวั เรามนั ก็มีอาหารเต็มตวั แลว้ มนั ก็ไม่
หิว ฉะนนั้ ทา่ นใหม้ าปฏบิ ตั ติ วั รูเ้ รอ่ื งของตวั เองทงั้ หมดได้ ก็เป็น
คนสมบรู ณไ์ ม่ยากจน เป็นคนดี ไมต่ อ้ งรบกวนคนอ่นื ไมต่ อ้ งไป
แย่งคนอ่นื ปลน้ คนอ่นื เรามีครบทกุ อย่าง ฉะนนั้ บอกวา่ โลกเรา
จะไดม้ ่งั มีอยเู่ ยน็ เป็นสขุ ไมอ่ ดไมอ่ ยาก

อย่างท่ีวา่ ในหลวงพระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยหู่ วั ก็เคยเตอื น
ไพรฟ่ า้ ประชาราษฎรม์ านาน ใหร้ ูจ้ กั ปฏิบตั ิสรา้ งครอบครวั
ตวั เองแตล่ ะคน ใหส้ รา้ งเศรษฐกิจพอเพียงจะไดแ้ กไ้ ขปัญหา
ความยากจน ทา่ นก็มองเหน็ อยู่ แตค่ นหลายๆคนถา้ ปฏบิ ตั ติ าม
หละทนี ี้ มนั กจ็ ะมีผลขนึ้ มา คือมนั เกิดจากปฏบิ ตั ิอยา่ งเดยี ว คอื
ทาํ ขนึ้ ถงึ มีนอ้ ย ถา้ มนั มีขนึ้ ก็เพ่ิมขนึ้ มากขนึ้ แลว้ เราปฏบิ ตั ิมนั ก็
ชว่ ยประหยดั ดว้ ย อยา่ งปฏบิ ตั ิธรรม กินขา้ วมือ้ เดียวหนเดียว
อยา่ งเนีย้ มนั ก็ช่วยประหยดั ไดเ้ ยอะ แตช่ าวบา้ นเน่ียมนั น่ีไม่
กาํ หนดหละทนี ี้ อยากเวลาไหนก็กิน บางทีกลางคนื ดกึ ดน่ื หวิ ก็
ลกุ มากนิ มนั จะช่วยไดไ้ ง เพราะวา่ มนั มีแตเ่ พ่ิม ก็เรยี กวา่

20

สง่ เสรมิ ความอยาก ปอ้ นตณั หาใหม้ นั อว้ นอะไรอยา่ งนี้ มนั เป็น
ทางท่ีสรา้ งโรค ถา้ อยา่ งท่ีเราจะแกโ้ รค ลดโรคใหเ้ บาบางเราฝึก
แลว้ มนั ก็ดใี หผ้ ลดที ีหลงั คือผลดีท่ีเราไมต่ อ้ งลาํ บากไมต่ อ้ ง
เปลืองไมต่ อ้ งกงั วล เวลา ไมต่ อ้ งห่วงวา่ กลวั จะเลยเวลาเพล
เวลาท่ีเรากินไดอ้ ย่างเนีย้ มนั ก็ตดั กงั วลไปแลว้ คือไมห่ ว่ งแลว้
แลว้ จะไปทาํ อะไรก็ไดง้ านดขี นึ้ เต็มเวลามากขนึ้ แตถ่ า้ เราหว่ งแต่
ตวั แตป่ ากแตก่ ินนะ่ เรากท็ าํ อะไรไมไ่ ดเ้ ต็มท่ี เพราะวา่ มนั ไป
เสียเวลากบั เรอ่ื งท่ีเราไปยงุ่ ไปมวั กิน มวั เพลินอะไรอยอู่ ยา่ งน่ี

น่ีเรยี กวา่ ท่านใหแ้ กไ้ ขในเรอ่ื งกิเลส ในเรอ่ื งตวั ของเรา ใช้
อบุ ายปัญญา ใชอ้ บุ ายธรรมะท่ีพระพทุ ธเจา้ ทา่ นนาํ มาปฏิบตั ิ
มาไดต้ รสั รูน้ ่นั นะ่ ไดช้ าํ ระกิเลสออกไปจากใจของพระองคจ์ รงิ ๆ
ทา่ นก็สรา้ งเป็นตวั อยา่ งใหเ้ ราไดป้ ฏบิ ตั ิ เพราะเราถือพทุ ธ เราถือ
ตามความศรทั ธาในหลกั คาํ สอนในหลกั พระสตู รน่นั หละ แตถ่ า้
เรามาปฏิบตั ิ เราไดเ้ กิดความศรทั ธาในธรรม ในพระปัญญา เรา
มีความเช่ือม่นั ทนี ีเ้ ราเห็นชดั ดว้ ยจิตเรา วา่ พระพทุ ธเจา้ ทา่ นเห็น
อย่างนีจ้ รงิ ๆ แลว้ เป็นเรอ่ื งอยา่ งนีม้ าแตค่ รงั้ พระพทุ ธเจา้ ของเรา

21

สองพนั กวา่ ปี นนั้ ก็มีมา น่ีเรยี กวา่ พระพทุ ธเจา้ ท่านไดป้ ฏิบตั ิ
วดั ผลมา และท่านก็รบั รองพระพทุ ธศาสนาเรามาถึงทกุ วนั นี้
แหละ คือสว่ นสาํ หรบั ทางโลกก็ช่วยใหช้ าวโลก ใหบ้ า้ นเมอื งเรา
อยเู่ ย็นเป็นสขุ สว่ นทางศาสนาก็ใหผ้ ปู้ ฏิบตั ิ ผเู้ สยี สละเขา้ ไป
บวช ไดอ้ ย่สู งบรม่ เยน็ ไม่เดือดรอ้ นกระทบกระเทือนไปถึงกนั

แตบ่ า้ นเมืองเราทกุ วนั นีก้ ็รูก้ นั ท่วั ประเทศวา่ มนั มีผลกระทบ
คนท่ีอย่ใู นชมุ ชน อยทู่ ่ีในเมืองเจรญิ แลว้ กระทบไปถงึ รอบนอก
ชนบทป่าเขา ครูบาอาจารยอ์ ยสู่ งบภาวนาจะตอ้ งไปบวชไป
รายงานตวั น่ีไมใ่ ช่วา่ ไมใ่ ช่มี คือมีเป็นประจาํ หลวงพอ่ อยู่
เชียงใหม่ไปจากกรุงเทพภาคตะวนั ออก ภาคอสี าน บอกวา่ ตาย
แลว้ สมยั เนีย้ ! หนที้ ว่ มหวั จะทาํ อยา่ งไร โห มนั ไมใ่ ชเ่ ร่อื งนอ้ ยๆ
คนมาไมร่ ูท้ งั้ ประเทศน่ะ อยู้ ไมใ่ ช่หลวงพอ่ เป็นในหลวงเวย้ !
หลวงพอ่ เป็นพระ ถา้ เป็นในหลวงจะแจกเงินใหพ้ อใชท้ กุ คนแลว้
ก็หมดเรอ่ื ง น่ีแหละ มนั แสดงผลอย่จู รงิ ๆนะ่

บางคนบอกวา่ มนั นอนไมห่ ลบั ขนาดนนั้ แลว้ โห ทกุ ขข์ นาด
ไหน นอนไมห่ ลบั เน่ีย ทกุ ขท์ ่สี ดุ หละ ธรรมดาเคา้ มีกลางวนั

22

กลางคนื ใหน้ อนนะ่ โลก พระอาทิตย์ พระจนั ทร์ เคา้ มีไวใ้ หเ้ รา
นอนใหท้ าํ งาน แตเ่ ราทาํ เกินโลกเขาหละทนี ี้ กลางคนื เคา้ ให้
นอนหลบั ตวั กน็ อนไมห่ ลบั เพราะมนั ทกุ ขม์ าก อนั นีเ้ ราจะแกไ้ ข
อยา่ งไร…

ถา้ เรามาใชพ้ ระพทุ ธศาสนาของเราเน่ยี พระพทุ ธเจา้ ท่านใช้
มาถกู ตอ้ งเน่ีย เอามาปฏิบตั กิ นั ทีนี้ ปัญหาตา่ งๆเราก็ไม่ตอ้ งไป
ตามแกม้ นั หรอก มนั สงบลงท่ีปัญญาหมดหละทนี ี้ ตวั นนั้ น่ะ คอื
ปัญหาทงั้ หมดน่ีรวมปัญหาทงั้ โลกน่ีนะ มนั ไม่ไดเ้ กิดมาท่ีไหน
มนั เกิดมาจากตณั หาซง่ึ มนั มีตวั อกั ษรคลา้ ยกนั ความหมายท่ีตวั
แกเ้ หมือนกนั แตว่ า่ มนั เกิดมาจากตณั หาทงั้ หมด ถา้ ไมม่ ตี ณั หา
ปัญหามนั เกิดไมไ่ ดอ้ ะไรอย่างเนยี้ ถา้ แกต้ ณั หาแลว้ ปัญหากจ็ บ
หมด

อย่างพระพทุ ธเจา้ พระอรยิ เจา้ คือทา่ นแกต้ ณั หาหมด
ปัญหาไมม่ ี มนั เกิดไม่ไดเ้ พราะไมม่ ที ่ีมาเกดิ เพราะมนั มเี พราะ
มนั มาเกิดอยู่ มนั ยงั มาเกิดคดิ เรอ่ื งนนั้ เรอ่ื งนีน้ ่นั นะ่ ตณั หา ทีนี้
ปัญหามนั ก็ขยายไปวา่ เอะ๊ เร่อื งนีค้ อื ตณั หาเฉพาะเร่อื ง แลว้ ก็

23

เร่อื งนีแ้ ยกออกไปเฉพาะ เหมือนก่ิงไมท้ ่ีมนั แตกออก แยกกนั กนั
ขา้ งบนนะ่ มนั เยอะ มนั มาจากรากจากตน้ เดยี วน่นั แหละ ทา่ น
บอกวา่ อยา่ งนกี้ ็เลยเป็นปัญหารอบดา้ น เพราะมนั ย่งิ ปลอ่ ยให้
มนั สรา้ งมากๆ มนั ปิดบงั มืดทบึ หมดเลย น่ีท่านวา่ เรอ่ื งตณั หาท่ี
เราตามแกไ้ ขกนั อยู่ เรามีขอ้ ขอ้ งใจกนั อยอู่ ะไรอย่างนี้

ฉะนนั้ ถา้ เรามาปฏบิ ตั ิธรรมเขา้ มาหาหลกั ตณั หาไดอ้ ย่าง
เนีย้ เกิดความสงบ ทาํ จติ ใจสงบไดน้ ะ่ มนั ก็จบปัญหาลงท่ีใจเรา
หละทนี ี้ มนั ไมไ่ ปหาเร่อื งแลว้ ทีนี้ เพราะวา่ มนั ไปหาแลว้ มนั ก็รูว้ า่
มนั กลบั คนื มาขอ้ งใจเรา ใจเราก็พยายามท่ีจะไม่เกาะแลว้ ทีนี้
ไมใ่ หม้ นั มาแลว้ เราก็ระวงั กม็ ีสตจิ อ้ งอย่เู สมอ จะไมใ่ หม้ นั เผลอ
จะตอ้ งรบี ปลดทนั ที หรอื วา่ เวลาไปถกู เกาะนิดหนอ่ ยเราก็รูส้ กึ
เราก็รบี แกต้ อนท่ีมนั ไมต่ ดิ ลกึ มนั ยงั ไมแ่ นน่ มนั กง็ ่ายขนึ้

น่ีแหละเร่อื งวา่ วนั นที้ ่ีเรากาํ หนดเวลา แลว้ ก็หวั ขอ้ ธรรมท่ีจะ
ใหน้ าํ บรรยายเร่อื งอบุ ายพฒั นาจิตใจของชาวพทุ ธเรานนั้ ก็เป็น
เรอ่ื งท่ีไดน้ าํ มาอธิบายใหพ้ วกเราไดฟ้ ัง ไดจ้ าํ ไดเ้ ขา้ ใจเพ่ือเราจะ
ไดค้ ดั เอาอบุ ายเฉพาะเรา ในเร่อื งท่ีจะใชป้ ัญญาท่ีจะมาแกต้ วั

24

เรา ปฏบิ ตั ิตวั เรา เปล่ียนแปลงตวั เราน่นั นะ่ ใหเ้ กิดปัญญาได้
ปัญญาใหม่เกดิ ขนึ้ เราจะไดแ้ กไ้ ขปัญหามากมายท่ีเรายงุ่ ยาก
อย่ทู กุ วนั นีน้ ะ ท่ีเราวา่ กนั อยนู่ ่ี ไมร่ ูว้ า่ ใครก็ใสใ่ นหลวงเตม็ หมด
น่นั แหละ ก็นกึ ในหลวงพระองคเ์ ดียวน่นั แหละ ท่วั ประเทศหละ
บา้ นนอก ไมร่ ูจ้ ะพ่งึ ใครแลว้ เคา้ วา่ เงีย้ เคา้ บอกวา่ แสดง
เคร่อื งหมายรกั ในหลวงทงั้ หมด เพราะในหลวงมีบญุ ท่เี ขาจะ
เคารพรกั เพราะอะไร เราตอ้ งคดิ วา่ จะปฏบิ ตั ิ จะเอาใหใ้ นหลวง
ไดป้ กปอ้ งคมุ้ ครองเรา เรากท็ าํ บญุ อยา่ งท่ีเราแสดงออกเน่ีย
แหละ น่นั แหละคอื เทิดพระเกียรติ ถวายในหลวงดว้ ยการปฏบิ ตั ิ
อยา่ งนี้

เน่ียก็ความรูส้ กึ เร่อื งบญุ เป็นเร่อื งของจิต มนั ดล มนั แผไ่ ป
ท่วั โลกท่วั ประเทศหละ มนั ไปซมึ ซาบเขา้ จติ ใจของผมู้ ีบญุ หละที
นี้ กเ็ ลยรูน้ กึ ได้ ถึงจะบา้ นเมืองมนั เดอื ดรอ้ นมนั ไมน่ ่ิง แตก่ ็มีบญุ
มีผมู้ ีบญุ อะไรอยา่ งเนีย้ ท่ีจะพง่ึ พาอาศยั อย่างนี้ น่ีเราก็
เหมือนกนั ก็เหมือนกบั วา่ มนั เป็นยคุ เป็นสมยั ท่ีจะคดั คนรวมคน
เพราะวา่ คนเด๋ยี วนเี้ ราก็เพ่ิมจาํ นวนมากขนึ้ บางทีก็ตอ้ งมีภยั มี

25

อบุ ตั ิเหตุ ตายเป็นกลมุ่ เป็นกอ้ นอยา่ งนีก้ ็แสดงใหเ้ ราเหน็ อยู่ อนั
นีก้ ็เป็นส่งิ หนง่ึ ท่ีใหเ้ ราไดเ้ อามาเทียบกบั พระพทุ ธศาสนาของเรา
เม่ือเราไดร้ ูไ้ ดม้ ีปัญญาอยา่ งนี้ เราก็แกไ้ ขปัญหาท่ีเกิดขนึ้ ปัจจบุ นั
คอื กลบั มาหาบญุ หาคณุ หาทาํ ความดีใหเ้ ราอยา่ งท่ีเราแนะนาํ
มานี้ ถา้ เราปฏิบตั ไิ ด้ เรามีคณุ พระพทุ ธเจา้ เต็มใจ มีการปฏิบตั ิ
ธรรมท่ีม่นั คงทนทาน ไมท่ อดทงิ้ ไมท่ อ้ ถอย ตลอดถงึ ขอ้ ปฏบิ ตั ิ
คณุ พระสงฆเ์ ราก็รกั ษาใหค้ รบถว้ น น่ี เราพยายามท่ีจะนกึ ๆใน
ใจเสมอแหละ เราไม่ตอ้ งไปหาสง่ิ อ่ืน ไมต่ อ้ งไปขอวตั ถสุ ่ิงคมุ้ กนั
แบบนนั้ อยา่ งนี้ ใหม้ นั เป็นเรอ่ื งเสยี หายคณุ ความดีของเรา น่ี
เรยี กวา่ ตรงตอ่ พระพทุ ธเจา้

น่ีหละวนั นีไ้ ดน้ าํ ธรรมะบรรยาย ซง่ึ พวกเราทา่ นทงั้ หลายมา
ไดร้ บั ฟังกนั พรอ้ มหนา้ กนั ทกุ คน ซง่ึ โอกาสท่ีเราจะไดม้ า ไดเ้ ห็น
ไดพ้ บกนั อยา่ งนี้ ก็ไมใ่ ช่ของง่ายดว้ ยเนอะ เพราะเฉพาะหลวง
พอ่ เองไมใ่ ช่วา่ เป็นพระท่ีไดม้ ากรุงเทพ มาไดร้ ูเ้ ห็นกบั ใคร ก็ดว้ ย
วา่ ถงึ คราวท่ีความเป็นไปของในกรุงในอะไรหลายๆอยา่ ง ก็
พจิ ารณาแลว้ มนั ก็ไมร่ ูจ้ ะทาํ อยา่ งไร ก็ตอ้ งมาดวู า่ มนั เป็น

26

อย่างไรอย่างนี้ แตถ่ งึ ดอู ย่ขู า้ งนอกก็เหน็ แตม่ นั ไมใ่ กล้ ถา้ มนั ดู
ใกลๆ้ มนั ก็เตม็ ท่ีหละทนี ี้ ถา้ รูอ้ ยไู่ กลๆน่ี มนั ยงั หา่ ง มนั ยงั มีธรรม
สงิ่ อ่ืนแทรกซอ้ นอยู่ ถา้ มาอยกู่ บั ท่ีเน่ีย มนั เรยี กวา่ มนั เป็นของแท้
เลยหละทีนี้ เรยี กวา่ เตม็ ตงึ เต็มท่ี แนน่ อดึ อดั เต็มท่ีอะไรอยา่ งนี้ ก็
ไดย้ นิ เสียงบน่ ก็มาดวู า่ มนั กเ็ ป็นตามท่ีคนท่ีไดร้ บั ผลกระทบ
เหมือนกนั แตว่ า่ กรรมก็บนั ดาลใหเ้ ราตอ้ งทนอยทู่ ่ีน่ี ถงึ บน่ แลว้ ก็
ยงั ไม่หอบไมห่ นี อะไรอยา่ งเนีย้ บางคนก็ยงั หาท่ีมาสรา้ งมาอยู่
ก็เลย เจ็ดสิบกวา่ จงั หวดั ก็เลยมาแนน่ กนั อยนู่ ่ี ท่นี ่ี ฉะนนั้ ถา้ เรา
ปฏิบตั ิธรรม เราหาความสงบ หาท่ีสะดวกสบายก็มมี ากมาย
ประเทศไทยเรา ท่ีจะอยกู่ บั ธรรม อย่ปู ฏบิ ตั ิ อยสู่ ะดวกนีก้ ม็ ีเยอะ
แตเ่ ราอย่นู ีก้ ็อยดู่ ว้ ยบญุ เหมือนกนั เพราะอย่ใู กลบ้ ญุ คอื อยใู่ จ
วงั ในหลวง คอื อยใู่ กลต้ วั เงนิ อนั นี้ คือทางโลกก็จดุ ก็มงุ่ อยตู่ รงนนั้
ดว้ ย

น่ีแหละเม่ือพวกเราทา่ นทงั้ หลายไดม้ ารว่ ม ไดม้ าฟัง ไดม้ า
ไดอ้ บุ ายปัญญาไปปฏบิ ตั กิ ็นาํ ไปปฏบิ ตั กิ นั ไม่ใชท่ ดลองนะ
ทดลองมนั ไม่ได้ มนั ตอ้ งตดั ความคดิ อยา่ งเดยี ว พระพทุ ธเจา้

27

ทดลองมากอ่ นเราแลว้ เราเน่ียใหท้ าํ ตรงเลย ถา้ ยงั ทดลองอยมู่ นั
ก็ยงั ไม่ถกู หละทีนี้ บางคนก็ เอะ๊ ทดลองปฏบิ ตั ิดวู า่ ก็ยงั เอา
ความสงสยั มาวา่ ไมไ่ ด้ คือวา่ จะวา่ เป็นยาอยา่ งนี้ พระพทุ ธเจา้
รบั รองมาหมดเป็นยาโดยตรงกบั โลก ไมต่ อ้ งทดลองคือตอ้ ง
ปฏิบตั ิ ถา้ เป็นของทดลองกย็ งั ไม่ใชศ่ รทั ธาจรงิ ทา่ นวา่ ศรทั ธา
จรงิ ๆตอ้ งไมต่ อ้ งทดลอง ตอ้ งทาํ ทาํ โดยเฉพาะตรงๆอยา่ งนี้
แหละ น่ีเรยี กวา่ เราเป็นผเู้ ช่ือตรง เช่ือจรงิ เพราะวา่ เราเช่อื
พระพทุ ธเจา้ จรงิ ๆวา่ ทกุ สงิ่ เน่ีย ความรูค้ วามเหน็ ความเป็นเน่ีย
พระพทุ ธเจา้ ไม่มีอะไรบกพรอ่ ง แตเ่ รามีความบกพรอ่ งอยู่ เราก็รู้
วา่ ตอ้ งรบี ทาํ ตอ้ งตาม ตอ้ งเรง่ อะไรอยา่ งเนีย้

น่ีเรยี กวา่ เป็นการเตือนใจ ใหเ้ รานาํ ไปปฏิบตั ิ เราก็จะมี
ความสขุ ความเจรญิ ในธรรม สติปัญญาของเราก็จะเจรญิ งอก
งามขนึ้ บญุ ทงั้ หลายท่ีเราไดเ้ ราก็รวมพลงั กนั ไปถวายใหใ้ น
หลวงของเราดว้ ย แบง่ มาใชแ้ กต่ วั ของเราดว้ ย ไมต่ อ้ งใหใ้ น
หลวงหมดหรอก เพราะตวั ของเราน่ีอดอยากอยนู่ ะ เด๋ยี วยกให้
ในหลวงหมดตวั ของเรากห็ วิ กนั หละ น่ีแหละใหต้ งั้ ใจ ใหป้ ฏบิ ตั ิ

28

รกั ษาไวอ้ ยา่ งนี้ เราก็เป็นชาวพทุ ธถว้ นหนา้ กนั ทีนี้ เรากด็ บั ความ
รอ้ นความวนุ่ วายกนั ช่วยกนั ได้ เราก็มีความสงบรม่ เยน็ น่ีเป็น
ธรรมะเตอื นใจของเราทกุ คน กพ็ อสมควรแก่กาลเวลา ก็ขอยตุ ิไว้
แตเ่ พียงเทา่ นี้

ท่ีมา: https://youtu.be/ZCqWQNizZyA

29