อวิชชารวมตัวปกปิดจิตแท้ โดย หลวงตามหาบัว

อวิชชารวมตวั ปกปิ ดจติ แท้
หลวงตามหาบวั ญาณสมั ปันโน
เทศนอ์ บรมพระ ณ วดั ป่ าบา้ นตาด

(๕ ธนั วาคม ๒๕๐๙)
น่ีคอื เวลาเรม่ิ พิจารณาเขา้ สจู่ ดุ รวมของกิเลสวฏั ฏ์ ซง่ึ ไดแ้ ก่
อวชิ ชา ขณะท่ีพจิ ารณาก็ยงั ไมท่ ราบวา่ ตวั เองพจิ ารณาอวิชชา
เป็นแตเ่ พียงคดิ วา่ นีม้ นั อะไรนา เป็นขอ้ ขอ้ งใจสงสยั อยตู่ รงนี้
แลว้ ก็หย่งั จติ ลงไปท่ีน่นั ทาํ ความสนใจในจดุ นนั้ พิจารณาวา่ มนั
เป็นยงั ไงไปยงั ไงมายงั ไง แตก่ ็ไปถกู จดุ ทงั้ นีเ้ พราะเราไมร่ ูช้ ่ือมนั
วา่ อะไรเป็นอวชิ ชา อวชิ ชาท่แี ทจ้ รงิ กบั ช่ือมนั ผดิ กนั มาก เหน็ แต่
กระแสของมนั กระจายไปท่วั โลก นนั้ มนั เป็นเพียงก่ิงกา้ น เหมือน
เราไปหาจบั โจรผรู้ า้ ย ไปจบั ก็จะไดแ้ ตส่ มนุ ของมนั เทา่ นนั้ จบั คน
ไหนก็เป็นสมนุ ของมนั ๆ ไมท่ ราบวา่ นายมนั อยทู่ ่ีไหน มีรูปรา่ ง
หนา้ ตาเป็นอยา่ งไร เพราะไมเ่ คยเหน็ หวั หนา้ มนั
จบั มากตอ่ มาก จบั เขา้ ไปๆ ตีตะลอ่ มเขา้ ไปๆ ท่ีเรยี กวา่ ลอ้ ม
โจร คอื เจา้ หนา้ ท่ีมีจาํ นวนมากและกม็ ีกาํ ลงั มาก ตา่ งคนตา่ ง

1

อาศยั กนั รวมกนั เขา้ ก็มีกาํ ลงั มาก ลอ้ มรอบจดุ ท่ีโจรอาศยั อยู่ จบั
คนนี้ มดั คนนนั้ เขา้ ไปๆ เม่ือถกู ถาม ตามธรรมดาโจรมนั จะไม่
บอกวา่ ใครเป็นนายของมนั ถา้ ใครเป็นโจรก็มดั มนั เขา้ ไปหมด
จนไม่ใหม้ ีเหลอื สกั คนในวงลอ้ มนนั้ คนสดุ ทา้ ยนนั้ นะ่ เป็นนาย
โจร คนสดุ ทา้ ยมนั จะอย่ใู นท่ีสาํ คญั คอื สมนุ ของโจรจะตอ้ ง
ลอ้ มรอบขอบชดิ รกั ษาไวอ้ ยา่ งดีทีเดียว ไม่ใหพ้ บหวั หนา้ ของมนั
อยา่ งงา่ ยดาย

ถกู จบั เขา้ ไปเป็นลาํ ดบั ๆ จนถงึ อโุ มงคท์ ่ีหวั หนา้ โจรหลบซอ่ น
ก็ฆา่ หมดไม่มเี หลือในท่ีนนั้ แลว้ มนั ก็ทราบชดั กนั ละท่ีน่ี วา่
หวั หนา้ โจรตวั ฉลาดไดถ้ กู ฆา่ ใหส้ ญู พนั ธไุ์ ปเสียแลว้ อนั นีเ้ ป็นแต่
เพียงรูปเปรยี บ คอื จติ ท่ีมีความเก่ียวขอ้ งกบั ส่งิ ใด มนั ก็เป็นแขนง
ของความหลง ไม่วา่ จะหลงทางดีทางช่วั มนั เป็นเร่อื งของอวชิ ชา
และก่ิงกา้ นของอวชิ ชาทงั้ นนั้ แตต่ วั อวชิ ชาจรงิ ๆ มนั ไม่
มี เพราะฉะนนั้ อบุ ายวธิ ีพจิ ารณาตา่ งๆ ถา้ จะเทียบอปุ มาก็
เหมือนอย่างเราวิดนา้ํ เพ่ือจะเอาปลา ถา้ นา้ํ มีมาก ปลาจะมีอยู่
จาํ นวนมากนอ้ ยเพียงไรก็ไม่ทราบ วดิ นา้ํ ออกจนนา้ํ แหง้ ลงไป

2

เป็นลาํ ดบั ๆ ปลาก็รวมตวั เขา้ ไปๆ ตวั ไหนอย่ทู ่ีไหนก็ว่งิ ลงในนา้ํ
ๆ นา้ํ ก็ถกู วิดออกเร่อื ย ๆ ปลาก็รวมตวั เขา้ ไป ตวั ไหนว่งิ ไปไหนก็
มองเหน็ เพราะนา้ํ แหง้ ลงไปเรอ่ื ยๆ ผลสดุ ทา้ ยเม่ือนา้ํ แหง้ แลว้
ปลาก็ไม่มีท่ีหลบซอ่ นก็จบั ตวั ปลาได้

ขนึ้ ช่ือวา่ รูป เสยี ง กลิน่ รส เคร่อื งสมั ผสั กบั อาการของจติ ท่ี
คละเคลา้ กนั มนั ก็เหมือนกบั นา้ํ ซง่ึ เป็นท่ีอาศยั ของปลา การ
พิจารณาสง่ิ เหลา่ นีก้ ็ไมห่ มายจะเอาสง่ิ เหลา่ นี้ แตจ่ ะฆา่ กิเลส
ตา่ งหาก เหมือนกบั คนวดิ นา้ํ ไม่หมายจะเอานา้ํ แตห่ มายจะเอา
ปลาตา่ งหาก การพจิ ารณาก็ไม่หมายจะเอาสิง่ เหลา่ นี้ แตใ่ หร้ ูส้ ิง่
เหลา่ นีเ้ ป็นลาํ ดบั ๆ พอรูไ้ ปถึงไหนจิตก็หายกงั วล รูท้ งั้ ส่งิ ท่ไี ป
เก่ียวขอ้ ง รูท้ งั้ ตวั เองผไู้ ปเก่ียวขอ้ งวา่ เป็นผผู้ ดิ เป็นความเหน็ ผดิ
ของตวั จงึ ไปหลงรกั หลงชงั ในส่งิ เหลา่ นนั้ ทีนีว้ งแหง่ การ
พิจารณาก็แคบเขา้ มาๆ เหมอื นกบั นา้ํ แหง้ ลงไปๆ จะพจิ ารณาใน
ธาตใุ นขนั ธอ์ ะไร มนั ก็เหมือนกบั สงิ่ ท่วั ไปภายนอก มนั ไม่มีอะไร
แปลกกนั ถา้ เป็นดา้ นวตั ถุ

3

พดู ถงึ เรอ่ื งธาตกุ ็เป็นธาตอุ นั เดยี วกนั มนั มีแปลกอย่ทู ่ีอาการ
ของจิตแสดงตวั ออก แตเ่ ราไม่รูก้ ็ไปหมาย อนั นีม้ นั กย็ งั เป็นก่งิ
กา้ นของอวชิ ชาอยู่ แตม่ นั จะซมึ ซาบเขา้ ไปหาสว่ น
ใหญ่ พจิ ารณาเหน็ สิ่งท่ีมาเก่ียวขอ้ งชดั เทา่ ไร ก็ย่งิ เหน็ ตวั
ออกไปเก่ียวขอ้ งชดั ขนึ้ ทกุ ที เหมือนกบั นา้ํ แหง้ ลงไปเทา่ ไรก็ย่งิ
เหน็ ตวั ปลาชดั ขนึ้ ทกุ ทีๆ

การพจิ ารณาเห็นสภาพทงั้ หลายทงั้ ภายนอกกายทงั้ ภายใน
กาย ทงั้ ในเจตสิกธรรมของตวั ชดั ขนึ้ เทา่ ไร มนั ก็เหน็ จดุ ท่อี ยทู่ ่ี
อาศยั ของตวั การสาํ คญั ชดั ขนึ้ ๆ เม่ือพิจารณาตะลอ่ มเขา้
ไป ความรูข้ องจติ มนั ก็แคบเขา้ ไป ความกงั วลของใจกน็ อ้ ยเขา้
ไป กระแสของใจท่ีสง่ ออกไปก็แคบ พอกระเพ่ือมตวั ออกไป
เก่ียวกบั ส่งิ ใดก็พจิ ารณาเก่ียวกบั สงิ่ นนั้ ดว้ ย พิจารณาความ
กระเพ่ือมของจิตท่ีออกไปแสดงตวั ดว้ ย กเ็ หน็ ทงั้ สองเง่ือน รูเ้ หตรุ ู้
ผลกนั ทงั้ สองดา้ น คือดา้ นท่ไี ปเก่ียวขอ้ งสง่ิ ท่ีถกู เก่ียวขอ้ งหนง่ึ ผู้
ไปเก่ียวขอ้ งหน่งึ ปัญญาก็ขยบั ตวั เขา้ ไปเป็นลาํ ดบั ๆ

4

เม่ือเขา้ ไปถึงตวั อวชิ ชาจรงิ ๆ โดยมากนกั ปฏิบตั ิถา้ ไม่มีครู
อาจารยค์ อยแนะไวก้ ่อนแลว้ จะตอ้ งไปถือเอาตวั นนั้ แลวา่ เป็น
ตวั จรงิ เพราะทกุ สงิ่ ทกุ อยา่ งไดพ้ จิ ารณาเหน็ ชดั ภายในใจแลว้ วา่
ไดร้ ูเ้ ทา่ และปลอ่ ยวางไปหมดไมม่ ีสง่ิ ใดเหลือ แตผ่ ทู้ ่ีรูส้ ่งิ
ทงั้ หลายนนั้ คอื อะไรน่นั ทีนกี้ ็ไปสงวนอนั นนั้ ไว้ น่ีแลท่ีวา่ อวชิ ชา
รวมตวั แลว้ แตก่ ลบั มาเป็นตวั ขนึ้ โดยไมร่ ูส้ กึ จิตก็มาหลงอยนู่ นั้
ท่ีวา่ อวิชชาก็คอื หลงตวั เองน่ีแหละ สว่ นท่ีหลงส่งิ ภายนอกนนั้ ยงั
เป็นก่งิ กา้ น ไม่ใชเ่ ป็นเร่อื งของอวิชชาอนั แทจ้ รงิ

การมาหลงอนั นีแ้ ล มาหลงผทู้ ่ีรูส้ ิ่งทงั้ หลายนีแ้ ล ผนู้ ีเ้ ป็น
อะไรเลยลืมวพิ ากษพ์ ิจารณาเสยี เพราะจติ เม่ือมีวงแคบเขา้
มาแลว้ จะตอ้ งรวมจดุ ตวั เอง จดุ ของจติ ท่ีปรากฏตวั อยเู่ วลานนั้
จะเป็นจติ ท่ีผอ่ งใส มีความยมิ้ แยม้ แจม่ ใส มีความองอาจกลา้
หาญ ความสขุ ก็รูส้ กึ วา่ จะรวมตวั อยทู่ ่ีน่นั หมด สงิ่ เหลา่ นี้
ทงั้ หมดมนั เป็นผลของอะไร ถา้ จะพดู วา่ เป็นผลก็ยอมรบั เป็นผล
จะพดู วา่ เป็นผลของปฏิปทาเคร่อื งดาํ เนินกถ็ กู ถา้ หากเราไม่หลง
อนั นีน้ ะ ถา้ ยงั หลงอยมู่ นั ก็ยงั เป็นสมทุ ยั น่ลี ะจดุ ใหญ่ของสมทุ ยั

5

แตถ่ า้ นกั ปฏบิ ตั ผิ มู้ ีความสนใจพิจารณาในส่งิ ท่ีเก่ียวขอ้ งอยู่
เสมอแลว้ ไมม่ องขา้ มไป ยงั ไงกท็ นไม่ได้ ตอ้ งสนใจเขา้ พิจารณา
จดุ นนั้ เพราะทกุ สิ่งทกุ อย่างเราก็เคยพจิ ารณาและเคยรูเ้ รอ่ื ง
มาแลว้ ใจก็ไมส่ มั ผสั จะแยกจติ ออกไปพจิ ารณาอะไรมนั ก็ไม่
สมั ผสั เพราะพอตวั ในสง่ิ นนั้ ๆ แลว้ อาการท่ีเกิดขนึ้ ก็เกิดขนึ้
จากนนั้ จิตท่ปี รุงขนึ้ มามนั ก็ปรุงขนึ้ จากนนั้ สขุ ท่ีปรากฏขนึ้ ก็
ปรากฏอยทู่ ่นี ่นั ความสขุ ท่ปี รากฏขนึ้ มามนั ก็มีอาการ
เปล่ียนแปลงใหเ้ หน็ ซง่ึ เป็นเหตใุ หพ้ ิจารณาอีก เพราะในขนั้ นี้
เป็นขนั้ ท่ีใชค้ วามสงั เกตมาก เม่ือสงั เกตความสขุ มนั ก็ไมแ่ นน่ อน
เพราะความสขุ ท่ีผลติ จากอวชิ ชามนั เป็นสมมตุ ิ บางทีก็มอี าการ
เฉาๆ บา้ งเลก็ ๆ นอ้ ยๆ พอใหท้ ราบวา่ มนั แสดงอาการไม่
สม่าํ เสมอ มนั คอ่ ยเปล่ียนตวั เองอยอู่ ย่างนนั้ ตามขนั้ แหง่ ธรรมท่ี
ละเอียด น่ีเป็นจดุ ท่ีจะนอนใจตายใจและยอมเช่ือสาํ หรบั ผทู้ ่ี
ปฏิบตั ดิ ว้ ยความเขม้ แขง็ ดว้ ยความสนใจอย่างย่งิ แตจ่ ะมานอน
ใจในจดุ นี้ ตดิ ในจดุ นี้ หากไมม่ ีผอู้ ธิบายใหท้ ราบไวล้ ว่ งหนา้ กอ่ น

6

ถึงจะนอนใจก็ทนท่ีจะทราบไม่ไดเ้ หมือนกนั ถา้ ใชค้ วาม
สนใจ เพราะมเี ท่านนั้ เป็นสงิ่ ท่ีดดู ด่มื ของใจ เป็นเหตใุ หด้ ดู ด่มื
เป็นเหตใุ หพ้ อใจในส่ิงท่ีปรากฏนนั้ เทา่ ท่ีเคยพิจารณามาเป็น
อย่างนนั้ จนไมท่ ราบวา่ อะไรเป็นอวิชชา กเ็ ลยเขา้ ใจวา่ อนั นี้
แหละท่ีจะเป็นนิพพาน อนั สวา่ งกระจา่ งแจง้ อย่ตู ลอดเวลานีแ้ ล
คาํ วา่ ตลอดเวลาในท่ีน่ีหมายถงึ ตลอดเวลาของผมู้ ีความเพียร มี
การชาํ ระซกั ฟอกกนั อยเู่ สมอ ไมน่ อนใจตดิ อยกู่ บั สงิ่ นนั้
ถ่ายเดียว ความสงวนก็มาก อะไรจะมาแตะตอ้ งไม่ได้
ระมดั ระวงั อยา่ งเต็มท่ี พออะไรมาสมั ผสั กร็ บี แกก้ นั ทนั ที

แตส่ ิง่ ท่ีรกั สงวนนนั้ ตนหาไดท้ ราบไมว่ า่ คอื อะไร ทงั้ ท่ีความ
รกั ความสงวนนนั้ มนั กเ็ ป็นภาระของจิตอยโู่ ดยดี แตใ่ นเวลานนั้
มนั ไมท่ ราบ จนกวา่ สมควรแก่กาลท่ีควรรูแ้ ลว้ จงึ เกิดความสนใจ
ท่ีจะพิจารณาในจดุ นี้ น่ีมนั คอื อะไรนา ทกุ สิง่ ทกุ อย่างเราก็เคย
พิจารณามา แตส่ ง่ิ นีม้ นั คืออะไรนา ท่ีน่ีจิตก็จอ่ เขา้ ไปตรงนนั้
ปัญญาก็สอดสอ่ งเขา้ ไป นีม้ นั คืออะไรแนน่ ะ อนั นีม้ นั เป็นความ

7

จรงิ แลว้ หรอื ยงั ไม่จรงิ อนั นีเ้ ป็นวชิ ชาหรอื เป็นอวชิ ชา มนั ยงั เป็น
ขอ้ กงั ขาสงสยั อย่นู นั้ แหละ

แตอ่ าศยั การพิจารณาทบทวนดว้ ยปัญญาอยไู่ ม่
หยดุ เพราะเป็นสง่ิ ไม่เคยรูไ้ ม่เคยประสบมากอ่ น วา่ ทาํ ไมมนั จงึ
รกั ทาํ ไมมนั จงึ สงวน ถา้ หากวา่ เป็นของจรงิ แลว้ ทาํ ไมจะตอ้ งรกั
สงวนกนั ทาํ ไมจะตอ้ งรกั ษากนั ความรกั ษาน่ีมนั ก็เป็นภาระ ถา้
อย่างนนั้ อนั นมี้ นั ก็ตอ้ งเป็นภยั อนั หน่งึ สาํ หรบั ผสู้ งวนรกั ษา หรอื
เป็นสิ่งหนง่ึ ท่ีไม่น่าไวใ้ จ ทงั้ ๆ ท่ีก็ไมท่ ราบนะวา่ น่นั คอื อะไร จะ
เป็นอวชิ ชาจรงิ หรอื ไม่ เพราะเราไมเ่ คยเหน็ น่ีวา่ วชิ ชาท่ีแทจ้ รงิ
กบั อวชิ ชามนั ตา่ งกนั อยา่ งไร วมิ ตุ ตกิ บั สมมตุ มิ นั ตา่ งกนั อย่างไร
ปัญญาก็เรม่ิ สนใจพิจารณาละท่ีน่ี

อนั นีร้ ูส้ กึ วา่ พสิ ดารมาก ถา้ จะพดู ตามท่ีพจิ ารณามาหรอื ยน่
ยอ่ เขา้ มาเฉพาะใหไ้ ดค้ วามตามโอกาสอนั ควร สรุปกนั ทเี ดียววา่
อนั ใดท่ีปรากฏตวั ขนึ้ มาใหพ้ ิจารณา อนั นนั้ สง่ิ ท่ีปรากฏตวั ขนึ้ มา
นนั้ เป็นเรอ่ื งสมมตุ ทิ งั้ นนั้ น่ีหมายถงึ ธรรมละเอยี ดปรากฏอย่ทู ่ีใจ
แมท้ ่ีสดุ จดุ ท่ีมีความสวา่ งไสวอย่นู นั้ แลคือจดุ อวชิ ชาแท้ กาํ หนด

8

ลงไปท่ีน่นั ดว้ ยปัญญาสภาวธรรมท่วั ๆ ไปน่นั เป็นสภาพธรรม
อนั หนง่ึ ๆ ฉนั ใด ธรรมชาตินีก้ ็เป็นสภาพธรรมอนั หนง่ึ ฉนั นนั้ เรา
จะถือวา่ เราเป็นของเราไม่ได้ แตค่ วามสงวนอยนู่ ีแ้ สดงวา่ เราถือ
วา่ เป็นเราเป็นของเราซง่ึ เป็นความผดิ

ปัญญาสอดเขา้ ไปวา่ น่ีมนั เป็นอะไรแน่ๆ นะ เหมือนกบั วา่
เรายอ้ นมาดตู วั ของเราเรามองออกไปขา้ งนอก ดนิ ฟา้ อากาศเรา
ก็เหน็ มีอะไรมาผา่ นทางสายตาเราก็เห็น แตเ่ ม่ือเราไม่มองมาดู
ตวั ของเรา เราก็ไมเ่ หน็ ตวั ของเรา ปัญญาขนั้ นีร้ วดเรว็ มาก
ยอ้ นกลบั ไปกลบั มาดจู ดุ สดุ ทา้ ยหรอื วาระสดุ ทา้ ย การพจิ ารณา
ก็เหมือนกบั พจิ ารณาสิง่ อ่นื ไมพ่ จิ ารณาเพ่อื ถือเอา พิจารณา
เพ่ือใหร้ ูส้ ิง่ นนั้ ตามความจรงิ ของมนั โดยถ่ายเดียว

เวลาอนั นีจ้ ะดบั มนั ไมเ่ หมือนส่ิงทงั้ หลายดบั ส่งิ ทงั้ หลาย
ดบั เป็นความรูส้ กึ ของเราวา่ เขา้ ใจแลว้ ในสง่ิ นี้ แตอ่ นั นีด้ บั มนั ไม่
เป็นอยา่ งนนั้ มนั ดบั แบบสลายลงไปทนั ทีเหมือนฟา้ แลบ คือมนั
เป็นขณะอนั หน่งึ ท่ีทาํ งานของตวั เอง หรอื วา่ มนั พลิกก็ได้ มนั
พลกิ คว่าํ แลว้ หายไปเลย พออนั นีห้ ายไปแลว้ ถงึ จะทราบวา่ นี้

9

คอื อวชิ ชาแทล้ ะท่ีน่ี เพราะเหตวุ า่ อนั นีห้ ายไปแลว้ มนั ไมม่ ีอะไร
ปรากฏขนึ้ มาใหเ้ ป็นขอ้ สงสยั

ส่งิ ท่ีเหลืออย่กู ็ไม่เป็นอย่างนี้ แตเ่ ป็นธรรมชาติท่ีบรสิ ทุ ธิ์และ
ไม่เคยเหน็ ก็ตาม แตเ่ วลาปรากฏในขณะนนั้ มนั ก็ไมม่ ีอะไรเป็นท่ี
น่าสงสยั น่นั ละภาระมนั ถึงหมดไป คาํ วา่ เราก็หมายถงึ อนั นีเ้ อง
หมายถงึ อนั นีย้ งั ตงั้ อยู่ พจิ ารณาอะไรก็พิจารณาเพ่ืออนั นี้ คาํ วา่ รู้
ก็คือเราตวั นีร้ ู้ คาํ วา่ สวา่ งก็เราสวา่ ง คาํ วา่ เบาก็วา่ เราเบา คาํ วา่
สขุ ก็วา่ เราสขุ คาํ วา่ เราๆ กห็ มายถงึ ตวั นีเ้ อง น่ีละคอื ตวั อวิชชา
แท้ ทาํ อะไรตอ้ งเพ่ือมนั ทงั้ นนั้ พออนั นีส้ ลายไปแลว้ ไมม่ เี พ่ือ
อะไรอกี …..หมด

ถา้ จะเทียบอปุ มาก็เหมือนกน้ หมอ้ ท่ีถกู ทาํ ลายเสยี แลว้ แม้
จะเทนา้ํ ลงไปมากเทา่ ไรก็ไมม่ ีอะไรจะขงั อยไู่ ด้ ทกุ สง่ิ ทกุ อย่างท่ี
ปรุงขนึ้ มาตามธรรมชาตขิ องขนั ธ์ ก็ปรุงขนึ้ ไดแ้ ตไ่ ม่ตดิ เพราะ
ภาชนะคอื อวชิ ชาตวั สาํ คญั มนั ดบั สลายไปแลว้ พอสงั ขารปรุง
พบั และดบั ไป ผา่ นไปตามธรรมดา หายไปๆ เพราะไม่มีท่ีเก็บ ไม่
มีใครเป็นเจา้ ของ ธรรมชาตทิ ่ีรูส้ กึ ตวั เองวา่ ไม่มีอะไรเป็นเจา้ ของ

10

นนั้ ก็เป็นความพอตวั ของธรรมชาตนิ นั้ อยแู่ ลว้ น่นั จงึ เป็น
ธรรมชาติท่ีบรสิ ทุ ธิ์แท้ และหมดภาระท่จี ะระมดั ระวงั รกั ษาพิษ
ภยั อีกตอ่ ไป

อวิชชานีเ้ องท่ีปกปิดจิตแทธ้ รรมแทเ้ ร่อื ยมา จงึ ไม่เหน็ ความ
อศั จรรยใ์ นหลกั ธรรมชาติของจิตอนั แทจ้ รงิ ผปู้ ฏิบตั ดิ าํ เนิน
มาถงึ ขนั้ หลมุ พรางตาจงึ หลงยดึ วา่ เป็นของอศั จรรยไ์ ปเสยี จงึ มา
รกั สงวนหงึ หวงไว้ มาเขา้ ใจวา่ เป็นเราเป็นของเรา จิตเราสวา่ ง
ไสว จติ เราจงึ มีความองอาจกลา้ หาญ จิตเราเป็นสขุ จติ เรานีร้ ู้
ทกุ ส่งิ ทกุ อย่าง แตธ่ รรมชาติอนั นีไ้ มร่ ูต้ วั เอง ท่านเรยี กวา่ อวิชชา
แท้ พอกลบั มารูอ้ นั นีๆ้ ก็สลายไป พออนั นสี้ ลายไปแลว้ ก็
เหมือนกบั เปิดฝาหมอ้ ขนึ้ มาน่นั เอง มีอะไรอย่ใู นนนั้ ก็เหน็ หมด
อวชิ ชานีเ้ ทา่ นนั้ ปิดไว้

ความจรงิ ท่ีเป็นความจรงิ พเิ ศษจากสจั จะ คอื ทุกข์ สมุทยั
นิโรธ มรรค ก็คือ ความบรสิ ทุ ธิ์ นีเ้ ป็นความจรงิ ท่ีนอกจาก
สจั จะทงั้ ส่ี สจั จะทงั้ ส่ีนี้ สองสจั จะหนง่ึ เป็นฝ่ายผกู มดั สองสจั จะ
หนง่ึ เป็นฝ่ายแกฝ้ ่ายดบั ดบั อะไรผกู อะไร ก็คอื ผกู จติ ไวค้ ือ

11

มาปกคลมุ ไว้ แกก้ ็คอื เปิดออก เปิดสง่ิ ท่ีปกคลมุ นนั้ ใหไ้ ดเ้ ห็น
ความบรสิ ทุ ธิต์ ามความจรงิ ของตน ความจรงิ นนั้ มีอยอู่ ย่างนนั้
แลว้ แตส่ จั จะทงั้ สองคือทกุ ข์ สมทุ ยั นี้ มนั ปิดเหมือนกบั ฝาหมอ้
ปิดหมอ้ ไว้ มีอะไรอย่ใู นนนั้ ก็ไม่เห็น มรรคคือขอ้ ปฏิบตั …ิ .เปิด
มรรค นิโรธเปิดขนึ้ มาก็เหน็ ส่งิ ท่ีอย่ใู นหมอ้ นนั้ ชดั วา่ เป็น
อะไร ความบรสิ ทุ ธิ์เป็นของมีอย่กู ็ตาม แตถ่ กู สจั จะทงั้ สองนีป้ ิด
และถกู สจั จะท่ีเป็นฝ่ายแกท้ งั้ สองนนั้ เปิดขนึ้ มา น่ีละเปิดก็เปิด
ใหอ้ นั นี้ ผกู ก็ผกู อนั นีป้ ิดอนั นีไ้ ว้ พอเปิดขนึ้ มาแลว้ ก็หมดปัญหา

สจั จะทงั้ สองนเี้ ป็นกิรยิ าอนั หน่งึ ๆ เป็นสมมตุ ดิ ว้ ยกนั มรรคก็
เป็นสมมตุ ิ นิโรธก็เป็นสมมตุ ิ พอทาํ หนา้ ท่ีเสรจ็ แลว้ ก็ผ่านไป
ทกุ ขก์ บั สมทุ ยั ก็เป็นสมมตุ ิ สมมตุ ทิ งั้ สองแกส้ มมตุ ทิ งั้ สองนีไ้ ด้
แลว้ ธรรมชาตนิ นั้ กเ็ ป็นธรรมชาตติ ายตวั ส่งิ ท่ีเหน็ นนั้ เรยี กวมิ ตุ ติ
คอื เปิดใหเ้ หน็ วมิ ตุ ตคิ ือความบรสิ ทุ ธิ์โดยหลกั ธรรมชาติ น่ีละ
ภาระหมดกห็ มดตรงนี้ เม่ือบรสิ ทุ ธิ์แลว้ ไมเ่ สกสรรปั้นยอตวั เอง
สว่ นภายนอกคอื โลกธรรมนอก เก่ียวกบั สงิ่ ภายนอกมนั หา่ งไกล

12

โลกธรรมในท่ีเคยวา่ ดี วา่ ช่วั วา่ สขุ วา่ ทกุ ขภ์ ายในตวั เองก็หมด
ปัญหาไปกบั จดุ นีส้ ลายไป

ถา้ พิจารณามาถึงขนั้ นีแ้ ลว้ ไมก่ วา้ ง ไดอ้ บุ ายจากครูอาจารย์
ผทู้ ่ีทา่ นเคยรูเ้ คยเหน็ และผา่ นไปอธิบายใหฟ้ ังก็ไปไดอ้ ยา่ ง
รวดเรว็ แตส่ าํ คญั อยา่ ไปคาดคะเน ความคาดคะเนไมใ่ ช่ทาง
อะไรปรากฏก็พิจารณาจดุ นนั้ สง่ิ ท่ีปรากฏนนั้ เป็นลาํ ดบั ๆ และ
เขา้ ใจกนั ไปเรอ่ื ยๆ นีเ้ ป็นทางท่ีถกู และอวชิ ชาก็หมายถงึ
ธรรมชาติท่ีอธิบายผ่านมาน่นั แลเป็นอวชิ ชาแท้ นอกนนั้ ก็เป็น
ก่ิงกา้ นสาขา เหมือนเถาวลั ยเ์ กิดขนึ้ ท่ีน่ีแตเ่ ลือ้ ยไปท่ีไหนบา้ งก็ไม่
ทราบ ยาวเทา่ ไรก็เลือ้ ยไปๆ เวลาจบั ถกู แลว้ ตามเขา้ มาๆ จนถงึ
ลาํ ตน้ ของมนั ลาํ ตน้ มนั อยทู่ ่ีน่ี รากมนั อยทู่ ่ีน่ี พอถอนรากขนึ้ แลว้
ก็ตายไปดว้ ยกนั หมด ก่งิ กา้ นสาขาอวิชชามนั จงึ กวา้ งขวาง
มากมาย พอถงึ อวิชชาจรงิ ๆ จงึ ไม่รูว้ า่ อะไรเป็นอวชิ ชา แตก่ ็
พิจารณา เร่อื งของปัญญาก็พจิ ารณาเขา้ ไป ถึงจะไม่รูว้ า่ นีค้ อื
อวชิ ชาก็ตาม แตก่ ารพจิ ารณานนั้ มนั ถกู ทางแลว้ มนั ก็เปิดขนึ้ เอง

13

เช่นเดยี วกบั เรารบั ประทาน ความอ่มิ ก็แสดงขนึ้ มาใหเ้ หน็ ชดั เป็น
ลาํ ดบั ๆ

สรุปเร่อื งอวิชชาเป็นอุปปัตตภิ พหรอื กรรมภพ ก่อภพทาํ
กรรมอยไู่ มห่ ยดุ ไม่ถอย มนั ก็เป็นเร่อื งของวฏั จกั รอนั เดยี วนี้ มนั
หากกอ่ ภพกอ่ ชาติภายในตวั เองอยอู่ ยา่ งนนั้ เร่อื งของจติ จะอยู่
เฉยๆ ไม่ได้ มแี ตเ่ ร่อื งก่อภพกอ่ ชาตอิ ย่เู ป็นประจาํ ทาํ งานส่งั สม
เพ่ือตวั เอง แตโ่ ดยมากจะส่งั สมทางกดถว่ งใจใหด้ ่งิ ลงทางต่าํ อยู่
เสมอ ท่วี า่ ทาํ ลายกงกรรมกท็ าํ ลายตวั นีแ้ ล พอทาํ ลายตวั นีแ้ ลว้
มนั กห็ มดเคร่อื งสบื ตอ่ กอ่ ภพกอ่ ชาตลิ งทนั ที ถงึ สิง่ ภายนอกท่ี
เคยมาเก่ียวขอ้ งกบั เรามนั กเ็ ก่ียวขอ้ งไปตามธรรมดา ผา่ นไป
ผ่านมาไม่ไดซ้ มึ ซาบ ไม่ไดเ้ ขา้ ตงั้ บา้ นตงั้ เรอื น ไม่ไดเ้ ขา้ มาอย่มู า
อาศยั ในจดุ นเี้ หมือนแตก่ ่อน เพียงแตผ่ ่านไปผา่ นมาธรรมดา
แลว้ ก็ทราบชดั วา่ ธรรมชาตนิ ีไ้ มไ่ ดส้ ืบตอ่ กบั อะไร

ความสบื ตอ่ ของธรรมชาตนิ เี้ ราทราบมาเป็นลาํ ดบั แลว้ เม่ือ
มาถงึ ขนั้ ไมส่ บื ตอ่ กบั อะไรก็ทราบ การรูเ้ รอ่ื งของภพของชาติวา่
ตอ่ ไปจะเกิดอกี หรอื ไมน่ นั้ ก็ไมต่ อ้ งไปคาดคะเน เพราะปัจจบุ นั นี้

14

บอกอย่แู ลว้ อย่างชดั เจนวา่ เม่ือไม่สบื ไมต่ อ่ ไมก่ ่อภพกอ่ ชาติ
ภายในตวั เองใหเ้ หน็ ประจกั ษอ์ ย่แู ลว้ ก็ไม่มีภพมีชาตอิ ะไรจะสืบ
ตอ่ ไปขา้ งหนา้ อีก เพราะโรงงานนีไ้ ดถ้ กู ทาํ ลายไปแลว้ ไม่มีทาง
กอ่ ตวั ขนึ้ มาหรอื ไม่มีทางก่อเหตขุ นึ้ มาเหมอื นอยา่ งท่เี คยเป็นมา
โรงงานผลิตทกุ ขไ์ ดถ้ กู ทาํ ลายโดยสนิ้ เชิงแลว้

ท่ีวา่ ขนั ธล์ ว้ นๆ ก็หมายถึงตอนนี้ ขนั ธก์ ็เป็นขนั ธล์ ว้ นๆ ไม่
เป็นกิเลส ถา้ จติ ดวงนนั้ ไม่เป็นกิเลส ขนั ธก์ ็ไม่เป็นกิเลส เป็นแต่
เพียงเครอ่ื งมือ ถา้ สว่ นใหญ่คือจิตเป็นกิเลส ขนั ธท์ กุ ขนั ธก์ ็เป็น
กิเลสไปตามๆ กนั รูปก็เป็นเครอ่ื งเสรมิ กิเลสใหพ้ อกพนู ภายใน
ใจ เวทนา สญั ญา สงั ขาร วญิ ญาณก็เป็นเคร่อื งเสรมิ กิเลส
ภายในใจทกุ อยา่ ง ถา้ จติ บรสิ ทุ ธิ์ขนั ธก์ ็บรสิ ทุ ธิ์ตามสว่ นของขนั ธ์
ไมม่ ีอะไรเป็นกิเลส ถา้ จิตเป็นกิเลส ขนั ธก์ ็เป็นกิเลสวนั ยงั ค่าํ
ความจรงิ เป็นอย่างนนั้

การกอ่ ภพก่อชาติเป็นเรอ่ื งของจติ ผลิตตวั เองอยอู่ ยา่ งนนั้
มนั อยเู่ ฉยๆ ไมไ่ ด้ ลกั ษณะของจติ ท่ีมีกงจกั รเป็นเจา้ ของงานหรอื
เป็นหวั หนา้ งาน มนั จะตอ้ งหมนุ ตวั อยเู่ สมอ หมนุ อะไรก็เพ่ือเรอ่ื ง

15

ของภพของชาติทงั้ นนั้ พอกงจกั รนนั้ สลายตวั ลงไปก็ไม่มอี ะไรจะ
กอ่ ภพก่อชาตอิ กี ตอ่ ไป จิตท่ีทา่ นรูแ้ ลว้ ท่านก็ออกอทุ านในใจ
หรอื ประกาศธรรมสอนโลกไดเ้ ตม็ ปากเต็มใจ วา่ ตอ่ ไปไมม่ ีภพให้
เกิดอกี แลว้ อย่างพระพทุ ธเจา้ ทา่ นอทุ านออกมาใน อเนกชาติ
สสํ ารํ เป็นตวั อย่าง เพราะทา่ นรูอ้ ยใู่ นปัจจบุ นั นนั้ ไม่มีอะไรจะมา
ก่อตวั ดีก็เป็นสว่ นดไี มม่ าซมึ ซาบกนั ไม่มาคละเคลา้ กนั ช่วั ก็
เป็นสว่ นช่วั ไมซ่ มึ ซาบหรอื คละเคลา้ กนั มนั ไมว่ ่งิ เขา้ ถงึ กนั คาํ วา่
ไมว่ ่ิงถงึ กนั ก็ไมไ่ ดบ้ งั คบั มนั เป็นธรรมชาตขิ องมนั เอง เวลามนั ว่ิง
เขา้ ถงึ กนั เรากไ็ ม่ไดบ้ งั คบั มนั หากมีส่ือของมนั ว่งิ ตอ่ ถงึ กนั เอง
เม่ือมนั หมดส่อื แลว้ ก็ขาดวรรคขาดตอนของมนั เอง

ตามความรูส้ กึ ของกระผมท่ีพิจารณามานี้ ตอนท่ีอนั นีจ้ ะ
ดบั ลงไปมนั มขี ณะบอกอยา่ งชดั แจง้ ทีเดยี ว มนั เป็นขณะ คือ
ขณะนนั้ เราไมไ่ ดค้ าดไดฝ้ ัน มนั เป็นขณะอนั หน่งึ ท่ที าํ ใหส้ ะดดุ ใจ
ขณะท่ีอวิชชาดบั มนั เป็นขณะอนั หนง่ึ ท่ีแสดงขนึ้ คลา้ ยกบั วา่ มนั
พลิกตวั เองเป็นโลกใหมถ่ า้ วา่ โลกนะ มนั เป็นโลกใหม่ มนั พลิก
พบั เดยี วอวิชชาก็ดบั ไปขณะนนั้ แตไ่ ม่ไดอ้ ยใู่ นการคาดคะเน

16

ไมไ่ ดอ้ ย่ใู นความตงั้ ใจวา่ จะพลิก มนั เป็นขนึ้ มาเอง อนั นเี้ ป็นสว่ น
ละเอยี ดมากสดุ วสิ ยั ท่ีจะกราบเรยี นใหถ้ กู ตอ้ งกบั ความจรงิ ของ
ขณะนนั้ ได้

การปฏบิ ตั ิในศาสนานีถ้ า้ ปฏบิ ตั เิ พ่ือความพน้ ทกุ ขจ์ รงิ ๆ มนั
ก็มีเคลด็ ลบั อยสู่ องคือ ระหวา่ งอปุ าทานของกายกบั จิต กายกบั
จิตเป็นอปุ าทานตอ่ กนั จะแยกจากกนั นีเ้ ป็นเคลด็ ลบั
อนั หน่งึ กบั มาเคลด็ ลบั ท่ีสองอนั เป็นจดุ สดุ ทา้ ยแห่ง
ความสามารถของกระผมท่เี ป็นขนึ้ มา นอกจากนนั้ ก็ไมม่ ีอะไรท่ี
น่าสงสยั

กระผมเคยไปบาํ เพญ็ อยทู่ ่ีวดั ดอยฯ ปัญหาเร่อื งอวชิ ชานีม้ นั
ทาํ ใหง้ งอยนู่ านเหมือนกนั คอื ขณะนนั้ จติ มนั สวา่ งจนตวั เองเกิด
ความอศั จรรยใ์ นความสวา่ งไสว ทกุ ส่ิงทกุ อย่างท่ีจะเป็นเหตใุ ห้
อศั จรรยน์ นั้ รูส้ กึ มารวมตวั อยใู่ นจติ นนั้ หมด จนเกิดความ
อศั จรรยใ์ นตวั เองวา่ แหม จติ ของเราทาํ ไมถึงไดอ้ ศั จรรยถ์ ึง
ขนาดนนี้ ะ มองดกู ายทงั้ กายไมเ่ ห็น มนั เป็นอากาศธาตเุ สยี หมด
วา่ งไปหมด จติ มีความสวา่ งไสวอย่างเตม็ ท่ี

17

แตเ่ ดชะนะ พอเวลาเกิดความอศั จรรยต์ วั เองขนึ้ มา ถงึ กบั
อทุ านในใจในเวลานนั้ ดว้ ยความหลงไมร่ ูส้ กึ ตวั ถา้ พดู ถงึ ธรรมะ
สว่ นละเอยี ดมนั เป็นความหลงอนั หนง่ึ มนั อศั จรรยต์ วั เอง ทาํ ไม
จติ ของเราถึงไดเ้ ป็นขนาดนี้ พอวา่ อยา่ งนนั้ ก็มีธรรมะบนั ดาล
ขนึ้ มา อนั นีก้ ็ไม่คาดไม่ฝันเหมือนกนั ผดุ ขนึ้ มาเหมือนกบั มีคน
พดู อย่ภู ายในจติ นี้ แตไ่ ม่ใชค่ นพดู ผดุ ขนึ้ มาเป็นบทๆ วา่ “ถา้ มี
จุดมตี ่อมแหง่ ผู้รู้อยู่ทไี่ หน นั้นแลคือตวั ภพ” วา่ อยา่ งนนั้

ธรรมชาตนิ นั้ มนั เป็นจดุ จรงิ ๆ จดุ ของความรู้ จดุ ของความ
สวา่ งนนั้ มนั มจี ดุ จรงิ ๆ ดงั อบุ ายผดุ ขนึ้ มาบอก ทีนีเ้ ราก็ไมไ่ ด้
คาํ นงึ วา่ อะไรมนั เป็นจดุ เลยงงไปเสยี อีก แทนท่ีจะไดอ้ บุ ายจาก
คาํ เตอื นท่ีผดุ ขนึ้ นนั้ เลยเอาปัญหานนั้ มาขบคดิ จนกวา่ ไดม้ า
พิจารณาถึงตอนนี้ ตอนท่ีวา่ จดุ นี้ ปัญหาอนั นีจ้ งึ ยตุ ลิ งไป ถงึ ได้
ยอ้ นกลบั คนื ไปรูเ้ ร่อื งท่ีวา่ ถา้ มีจดุ มีตอ่ มแห่งผรู้ ูอ้ ยทู่ ่ีไหน นนั้ แล
คือตวั ภพ ไดอ้ ย่างชดั เจน ถงึ ไดค้ วาม ออ๋ คาํ วา่ จดุ วา่ ตอ่ ม
หมายถงึ อนั นีเ้ อง แตก่ ่อนไม่เขา้ ใจ มนั เป็นจดุ จรงิ ๆ จะอศั จรรย์
แคไ่ หนมนั ก็เป็นจดุ ของความอศั จรรย์ มนั เป็นจดุ ใหร้ ูอ้ ยู่ พออนั

18

นนั้ สลายลงไปแลว้ มนั ไม่มจี ดุ เพราะจดุ มนั เป็นสมมตุ ทิ งั้ นนั้ จะ
ละเอียดแคไ่ หนมนั ก็เป็นสมมตุ ิ

ถึงไดเ้ ทศนส์ อนหมเู่ พ่ือนเสมอวา่ เม่ือเขา้ ไปถงึ จดุ นนั้ แลว้
อย่าไปสงวนอะไรทงั้ นนั้ ใหพ้ ิจารณาลงไป แมท้ ่ีสดุ จติ จะฉิบหาย
ลงไปดว้ ยการพจิ ารณาจรงิ ๆ ก็ขอใหฉ้ ิบหายไป อะไรจะรบั รูว้ า่
บรสิ ทุ ธิ์ก็ใหร้ บั รูไ้ ป หรอื จะฉิบหายไปหมดไม่มีอะไรจะรบั รูว้ า่
บรสิ ทุ ธิ์ก็ขอใหร้ ูก้ นั อยา่ ไดส้ งวนอะไรไวเ้ ลย ก็เพ่ือกนั ไวว้ า่ กลวั
จะมาสงวนอนั นีเ้ อง ถา้ หากไมเ่ ตือนถงึ ขนาดนนั้ แลว้ อยา่ งไรก็
ตอ้ งตดิ ขอใหร้ ูเ้ ท่านนั้ อะไรๆ จะดบั ไปก็ดบั ไปเถิด แมท้ ่ีสดุ จติ
ดวงนจี้ ะดบั ไปดว้ ยอาํ นาจของการพิจารณาก็ขอใหด้ บั ไป ไม่
ตอ้ งสงวนเอาไว้ เวลาพจิ ารณาตอ้ งลงถงึ ขนาดนนั้

แตจ่ ะหนีความจรงิ ไปไม่พน้ ส่ิงใดท่ีเกิดส่งิ นนั้ ก็ตอ้ งดบั สงิ่
ใดท่ีจรงิ เป็นหลกั ธรรมชาตขิ องตวั เองแลว้ ก็จะไม่ดบั คอื จิตท่ี
บรสิ ทุ ธิ์นนั้ จะไมด่ บั ทกุ สงิ่ ทกุ อยา่ งดบั ไป ผทู้ ่ีรูว้ า่ ดบั นนั้ ไม่ดบั
อนั นนั้ ดบั ไป อนั นีด้ บั ไป ผทู้ ่ีรูว้ า่ สง่ิ เหลา่ นนั้ ดบั ไปนนั้ ไมด่ บั จะวา่
เอาไวก้ ็ไดไ้ มเ่ อาไวก้ ็ได้ มนั ก็รูอ้ ย่อู ยา่ งนนั้ ถา้ เราสงวนน่ีก็

19

เทา่ กบั เราสงวนอวิชชาไวน้ ่นั เอง เพราะอวชิ ชามนั ละเอยี ด มนั
อย่กู บั จิต ถา้ สงวนจิตก็เท่ากบั สงวนอวชิ ชา เอา้ ถา้ จิตจะฉิบ
หายไปดว้ ยกนั ก็ขอใหฉ้ ิบหายไป อปุ มาเหมือนกบั ฟันกฟ็ ันลงไป
เลยไม่ใหม้ ีอะไรเหลือ ใหม้ นั มว้ นเส่อื ลงไปดว้ ยกนั หมด ขนาดนนั้
พอดี

ถา้ หากจะมีการแบง่ สแู้ บง่ รบั กนั อยู่ อยา่ งไรก็ตอ้ งตดิ ในขนั้ นี้
แน่ จงึ ไมย่ อมแบง่ สแู้ บง่ รบั เลย เอากิเลสออกใหห้ มด อะไรจะดบั
ก็ดบั ใหห้ มด พอดี สว่ นท่ีไมอ่ ย่ใู นฐานะท่ีจะดบั ยงั ไงก็ไมด่ บั พดู
ง่ายๆ ก็เหมือนกบั วา่ โจรมนั เขา้ ไปอย่ใู นบา้ นนี้ ถา้ เราจะสงวน
บา้ นโจรมนั ก็อย่ทู ่นี ่นั เด๋ยี วโจรมนั ก็ยงิ ปา้ งออกมาตาย เอา้ ควร
จะเผาบา้ นทงั้ หลงั ก็เผาเสยี หากวา่ จะปลอ่ ยโจรนีไ้ ว้ มนั ก็จะ
ทาํ ลายสิ่งท่ีมคี ณุ คา่ มากกวา่ บา้ นตอ่ ไปอกี ยอมเสียสละเสีย
บา้ นหลงั นี้ เอาไฟเผาเขา้ ไปเลย น่ีแหละท่วี า่ เผาอวิชชา เอา้ จติ
จะดบั จรงิ ๆ ก็ใหด้ บั ซิ แทจ้ รงิ จิตไมด่ บั เม่ือเผานนั้ หมดถึงจะ
รู้ ออ๋ ส่งิ ท่ีมีคณุ คา่ มนั อยใู่ ตอ้ าํ นาจอวิชชา มนั ครอบไวห้ มด พอ

20

อวชิ ชาดบั ไปพบั อนั นีก้ ็เปิด แทนท่ีจะดบั ไปดว้ ยแตไ่ มด่ บั ถา้
สงวนไวแ้ ลว้ เป็นอนั ตดิ ไปไมร่ อด

ตอนท่ีพจิ ารณาจดุ นีเ้ ป็นตอนท่พี อ่ แมค่ รูจารยม์ ่นั ท่านเสยี ไป
แลว้ กระผมรูส้ กึ จนตรอกจนมมุ มาก อยกู่ บั หมเู่ พ่ือนไมต่ ดิ อยู่
กบั ใครไมไ่ ด้ มนั ไมส่ ะดวก มนั ไม่สนกุ พจิ ารณาทางความเพียร
ภายใน เพราะระยะนนั้ จติ มนั หมนุ จรงิ ๆ ถงึ ขนั้ หมนุ หมนุ ไม่มี
เวลายบั ยงั้ เลย ใหช้ ่ือในขณะนนั้ วา่ จติ หมนุ เป็นธรรมจกั ร ไม่ใช่
เป็นวฏั จกั ร หมนุ เพ่ือจะแกต้ วั เอง หมนุ ตลอดเวลา พอถึงท่ีพอ
ตวั เต็มท่ีแลว้ จติ ก็หยดุ ไดอ้ ยา่ งผิดคาดผดิ หมาย

ทีแรกจนเกิดความราํ คาญ อ๋อื จิตนีพ้ ิจารณาไปเทา่ ไร
ละเอยี ดเขา้ ไปเทา่ ไร แทนท่ีภาระเราจะลดนอ้ ยถอยลงไป เหตใุ ด
จงึ กลบั มีภาระมากมายอยา่ งนี้ และไมม่ วี นั มีคนื ดว้ ย ทาํ ไมจงึ
เป็นอยา่ งนี้ มนั เกิดความกงั วลราํ คาญเหมอื นกนั ทงั้ ๆ ท่ี
ราํ คาญอยนู่ นั้ มนั ก็ไมถ่ อย มนั ยงั หมนุ อย่ตู อ่ หนา้ ตอ่ ตาน่นั
แหละ หมนุ เพ่ือคยุ้ เข่ียหาสงิ่ ท่ีเรายงั ไม่รูไ้ มเ่ หน็ หรอื อะไรท่ี
ขดั ขอ้ งกนั ตรงไหนมนั คยุ้ เข่ียหาของมนั พอสมั ผสั กนั พบั มนั ก็จบั

21

และตดิ ตามกนั ทนั ที พอเขา้ ใจกนั แลว้ ก็ผา่ นไปหายไป เอา้ คน้
อกี น่ถี า้ ท่านอาจารยใ์ หญ่ (ม่นั ) ยงั อย่ตู อนนนั้ ก็จะรวดเรว็ ย่ิงขนึ้

จงึ ไดส้ อนหมเู่ พ่ือน เอา้ เป็นยงั ไงเป็นกนั ถงึ ไหนถึงกนั ถา้
เราไม่สามารถแกห้ ม่เู พ่ือนไดแ้ ลว้ เราจะพาไปหาครูอาจารยท์ ่ี
ท่านสามารถแกไ้ ด้ เอาขนาดนนั้ เลยกระผม เพ่ือใหห้ ม่เู พ่อื นลง
ใจ เพราะฉะนนั้ เทศนบ์ างกณั ฑจ์ งึ ไมย่ อมใหอ้ ดั เทป เพราะเป็น
อย่างนี้ เทศนก์ นั อยา่ งเตม็ ท่ี พอเทศนแ์ ลว้ หายไปเลย ฟังกนั
เฉพาะๆ ผทู้ ่ีเขาไม่เขา้ ใจในเรอ่ื งนีก้ จ็ ะหาวา่ อวดดิบอวดดอี ะไร
ไป แทจ้ รงิ เราพดู ตามความจรงิ และพดู เพ่ือเป็นกาํ ลงั ใจของลกู
ศิษยว์ า่ เอา้ ตอ้ งเป็นอย่างนี้ เอา้ ฟันเขา้ ไปอย่างนีน้ ะ วา่ อย่างนนั้
เลยไมผ่ ิด ก็เทา่ กบั เอาตวั เราเป็นตวั ประกนั เพ่ือใหล้ กู ศิษยเ์ ป็นท่ี
ลงใจตามนนั้ วา่ ไมผ่ ดิ และมแี กใ่ จไดห้ มนุ ตวั ลงในความเพียร
อยา่ งเขม้ แข็ง ทนี ีผ้ อู้ ่ืนท่ีเขาไมเ่ คยทราบเรอ่ื งราวอะไรของ
เรา เขาก็จะหาวา่ อวด แทนท่ีเขาจะเป็นประโยชนเ์ ขาก็กลบั
เป็นโทษไป หากเราไมเ่ ป็นโทษเขาก็อาจจะเป็น ตอ้ งไดร้ ะวงั

22

ฉะนนั้ บางกาลบางรายท่ีควรจะพดู ใหถ้ งึ ฐานจรงิ ๆ กพ็ ดู ให้
ถงึ ฐาน ไมอ่ ยา่ งนนั้ ผนู้ นั้ จะไม่เป็นท่ีลงใจได้ จงึ ตอ้ งหมนุ กนั
อยา่ งเต็มท่ี คลา้ ยๆ กบั เปิดรบั ถงึ กนั ถงึ ไหนถึงกนั ไมม่ อี ะไร
เหลอื สกั สตางค์ อยา่ งนนั้ ก็มี แตก่ ็มีเป็นบางกาลไมม่ ีเร่อื ยๆ
แลว้ แตเ่ หตกุ ารณท์ ่ีควรจะเป็นไปแคไ่ หน ถา้ ลงขนาดนนั้ แลว้ คน
อ่ืนมาฟังเขากจ็ ะหาวา่ บา้ กระผมเองเวลาฟังเทศนท์ ่านอาจารย์
ใหญ่(ม่นั ) ถา้ ทา่ นเทศนข์ นาดนนั้ แลว้ มนั ถงึ ใจ เวลาลว่ งไป ๓
วนั นีค้ ลา้ ยๆ กบั ใบไมไ้ มไ่ หวตงิ เลยนะในความรูส้ กึ ปรากฏวา่
บรรยากาศสงบเงียบเชยี ว อาํ นาจของธรรมะทา่ นครอบหมด
เพราะผฟู้ ังก็ตงั้ ใจฟังอยา่ งเตม็ ท่ี ผเู้ ทศนก์ ็ตงั้ ใจเทศนอ์ ย่างเตม็ ท่ี
มนั รบั กนั พวกเราแมบ้ อกวา่ น่ีนา่ ๆ มนั กย็ งั ไม่เห็น ก็ชีใ้ หค้ นตา
บอดดู น่าสงั เวชเหมือนกนั

ฉะนนั้ กระผมไปอย่ทู ่ีไหนถา้ ไม่ไดก้ ราบทา่ นอาจารยม์ ่นั แลว้
นอนไมไ่ ด้ อยทู่ ่ีไหนก็เหมือนกนั แมท้ ่ีสดุ จะเดนิ จงกรมก็ตอ้ งหนั
หนา้ ไปไหวท้ ่านเสียกอ่ น ถา้ มีรูปทา่ นเป็นท่ีหมายของสมมตุ กิ ็
กราบไหวร้ ูปของทา่ น หากไมม่ ีอะไรเลยก็เอาคณุ ธรรมของทา่ น

23

ประกอบเรอ่ื งของสมมตุ นิ อ้ มนมสั การไป พระคณุ ของทา่ นไม่มี
วนั จืดจาง ประหนง่ึ วา่ ทา่ นไมไ่ ดล้ ว่ งลบั ไป ธรรมชาติอนั หนง่ึ
เป็นอยา่ งนนั้ เหมือนกบั ดเู ราอย่ตู ลอดเวลา

น่ีบรรดาสาวกทา่ นท่ีเหน็ หลกั ความจรงิ ของพระพทุ ธเจา้
อยา่ งเต็มใจแลว้ จงึ ไดย้ อมพระพทุ ธเจา้ คอื ยอมในหลกั ความ
จรงิ อนั เป็นหลกั ธรรมชาติ ไมไ่ ดย้ อมในรูปในนามอะไร ยอม
ตามหลกั ความจรงิ วา่ เป็นเหมือนกนั แลว้ ยอ่ มไม่มีวนั จืดจาง ถงึ
จะอยใู่ กลอ้ ยไู่ กลกนั ขนาดไหนก็ไมม่ ีวนั เวลาจืดจาง เพราะความ
จรงิ เป็นเหมือนกนั อยา่ งท่ีวา่ ทา่ นนิพพานไปแลว้ ๒,๕๐๐ กวา่ ปี
ก็ไม่มีปัญหากระทบกระเทือนกบั ความจรงิ ท่ีปรากฏอย่ใู นใจเรา
นอกจากเป็นกาลของสมมตุ นิ ิยมของเวล่าํ เวลา หรอื ของธาตุ
ขนั ธไ์ ปเทา่ นนั้ แตห่ ลกั ความจรงิ นนั้ ไม่เคล่อื นท่ี เป็นผบู้ รสิ ทุ ธิ์อยู่
เชน่ นนั้ ทงั้ ท่ีมีชีวิตอยแู่ ละนพิ พานไปก็เป็นผบู้ รสิ ทุ ธิ์ อนั นีเ้ ป็น
ความจรงิ อนั ตายตวั ผทู้ ่ีรูใ้ นหลกั ความจรงิ ก็ยอ่ มเช่ือตอ่ หลกั
ความจรงิ อนั นนั้ เหมือนกนั หมด เพราะพทุ ธะแท้ ธรรมะแท้
สงั ฆะแทอ้ ย่ทู ่ใี จ ใจท่ีบรสิ ทุ ธิ์แทค้ ือ พทุ ธะ ธรรมะ สงั ฆะโดย

24

สมบรู ณ์ ไมม่ ีกาลสถานท่ีเขา้ ไปเก่ียวขอ้ งวนุ่ วายเหมือนสมมตุ ิ
ท่วั ๆ ไป

(ถอดเสียงธรรมโดย www.luangta.com)
ท่ีมา: https://youtu.be/6xsna7QbboA

25