จิตดวงแรก โดย หลวงพ่อวิริยังค์ สิรินฺธโร

จติ ดวงแรก ปฏสิ นธจิ ติ ภวังคจติ
หลวงพอ่ วิรยิ งั ค์ สิรนิ ฺธโร

การทาํ สมาธินนั้ ถือวา่ เป็นการบาํ เพ็ญจิตใจ จติ ใจนนั้ คอื ตวั
ของเราท่ีไม่ตาย ในรา่ งกายนกี้ ็มีใจเป็นใหญ่ เป็นประธาน
รา่ งกายของเราเป็นเพียงหนุ่ กระบอก ใจนนั้ เป็นผบู้ งั คบั บญั ชา
ใหม้ ีความสขุ ใหม้ ีความทกุ ข์ และใจนนั้ บงั คบั บญั ชาใหว้ ่ิงให้
เดนิ ใหท้ าน ใหท้ าํ อะไรทกุ อยา่ งก็ใจเป็นผบู้ งั คบั บญั ชา

เม่ือใจเป็นใหญ่เป็นประธานอย่างนี้ พระพทุ ธองคจ์ งึ ไดท้ รง
ตรสั ถงึ ความเป็นใหญ่ของใจไดว้ า่ มโนปพุ พงคฺ มา ธมมฺ า มโน
เสฏฺ ฐา มโนมยา ธรรมทงั้ หลายมีใจถงึ กอ่ น มีใจประเสรฐิ
สาํ เรจ็ แลว้ ดว้ ยใจ นีเ้ ป็นพระดาํ รสั ของพระพทุ ธองค์ ทรงให้
ความสาํ คญั ของใจนนั้ อยา่ งย่ิง แมเ้ ม่ือพระองคจ์ ะไดต้ รสั รูเ้ ป็น
พระพทุ ธเจา้ พระองคก์ ็ยงั น่งั สมาธิอยทู่ ่ีใตโ้ คนโพธิ์ ปัจจบุ นั
เรยี กวา่ พทุ ธคยา

ท่ีโคนโพธิน์ นั้ พระองคป์ ระทบั น่งั อยถู่ ึง ๗ วนั ในบรเิ วณนนั้
พระองคไ์ ดท้ รงเสวยวิมตุ ติสขุ ตามตน้ ไมต้ า่ งๆถงึ ๗ อาทติ ย์ เป็น

โดยทมี งานกรธุ รรม grudhamma.com 1

เวลาถงึ ๔๙ วนั การบาํ เพญ็ ท่ีพระองคท์ รงบาํ เพญ็ ในทางจติ นนั้
จงึ ทาํ ใหพ้ ระองคเ์ กิดความบรสิ ทุ ธิ์ ปราศจากกิเลส และพระองค์
ก็ไดต้ รสั รูเ้ ป็นพระสมั มาสมั พทุ ธเจา้ ขนึ้ ในโลก ก็ดว้ ยเหตคุ ือการ
ทาํ สมาธิ เพราะฉะนนั้ เม่ือพระองคไ์ ดท้ รงประสบผลสาํ เรจ็ อย่าง
นีแ้ ลว้ ก็ตอ้ งการท่ีจะใหพ้ วกเรานีไ้ ดส้ าํ เรจ็ ผลเช่นกบั ดว้ ย
พระองคน์ นั้

พระองคจ์ งึ ไดท้ รงประกาศศาสนธรรม หรอื ประกาศ
พระพทุ ธศาสนา พระองคท์ รงประกาศพระพทุ ธศาสนานนั้ ก็
เพ่ือใหพ้ วกเราพากนั บาํ เพญ็ เพ่ือความสาํ เรจ็ การใหท้ าน การ
รกั ษาศีลตา่ งๆเหลา่ นนั้ พระองคก์ ็ไดท้ รงประกาศเพ่ือใหเ้ ป็น
พืน้ ฐาน สว่ นการทาํ จติ นนั้ พระองคท์ รงประกาศเป็นขอ้ สาํ คญั
เพราะคนเรานเี้ กิดมาในไมช่ า้ ก็ตายดว้ ยกนั ทงั้ นนั้

เม่ือตายไปแลว้ เคยพดู ก็ไม่ไดพ้ ดู ก็หมดเสยี งไป อย่ใู น
ความทรงจาํ ของบคุ คลช่วั ครูช่ ่วั ยาม ในท่ีสดุ ก็หมด ไมม่ ีใครรู้
เร่อื ง คนเราเกิดขนึ้ มา ตายไปทกุ คน ไมไ่ ดเ้ ลอื ก เวลาท่ีจะถงึ

โดยทมี งานกรุธรรม grudhamma.com 2

ความตายท่ีเป็นเวลาท่ีจะถงึ นนั้ ก็มีเวลา เวลานนั้ จะเป็นเวลาใด
เราก็รูไ้ ม่ได้ แตว่ า่ จะตอ้ งไปถึงท่นี ่นั คือความตาย

เม่ือเวลาตายนนั้ จิตก็จะตอ้ งเขา้ ภวังค์ เวลาเกิด จิตก็เขา้
ภวงั ค์ เขา้ ภวงั คน์ นั้ กเ็ หมือนกบั เรานอนหลบั การนอนหลบั น่นั
หละคือจิตเขา้ ภวงั ค์ จะไปรูก้ ็ตอ่ เม่ือต่นื ขนึ้ มา คนเราตายก็
เหมือนกนั จิตมนั จะตอ้ งเขา้ ไปตรงนี้ ก็ไปรูเ้ อาเวลาท่ีเกิดขนึ้
มาแลว้ แลว้ กจ็ าํ ไมไ่ ดด้ ว้ ย เหมือนกบั เรานอนฝัน เราจาํ ไมไ่ ด้
อยา่ งนนั้ นะ่ เราก็จาํ ไมไ่ ดด้ ว้ ย เพราะฉะนนั้ เม่ือจิตเขา้ ภวงั ค์ ท่ี
จะเขา้ ไปสภู่ วงั คน์ นั้ ก็ตอ้ งอาศยั ความสงบ

ถา้ จติ ไมส่ งบแลว้ จิตมนั ก็เขา้ ภวงั คไ์ มไ่ ด้ คอื ปลอ่ ยหมด
เหมือนกนั กบั คนจะตายอยา่ งนี้ ก็ตอ้ งปลอ่ ยหมด รา่ งกายก็
เจ็บปวด ตลอดจนกระท่งั ลมหายใจก็หยดุ ท่ีจะหายใจ หมดท่ี
จะตอ้ งหยดุ ลมหายใจอย่างกะทนั หนั จิตนนั้ ก็จะตอ้ งรบี เขา้
ภวงั คโ์ ดยพลนั เม่ือเขา้ ภวงั คไ์ ปแลว้ คราวนีเ้ ราก็ไม่ไดเ้ ป็นตวั
ของเราแลว้

โดยทมี งานกรธุ รรม grudhamma.com 3

เราลองคดิ ดเู วลาท่ีเรานอนหลบั เราเป็นยงั ไงม่งั เรากท็ าํ
อะไรไม่ได้ เราอยากจะเหาะ ก็คดิ อยากจะเหาะ มนั ก็ไม่ไดเ้ หาะ
หรอื เราอยากจะไปอยใู่ นปราสาทราชวงั สวยๆงามๆ เราก็ไป
ไมไ่ ด้ หรอื เราอยากจะเหน็ อะไร เราก็คิดเอาเหมือนกนั นะ่ ตงั้ แต่
เม่ือยงั ไมท่ นั ไดห้ ลบั แตพ่ อเวลาหลบั แลว้ มนั ก็ไปไม่ได้ คือมนั
ไมไ่ ดเ้ ป็นตวั ของเราแลว้ ฉนั ใดก็ดี สาํ หรบั เวลาท่ีจติ ของเราจะ
ออกจากรา่ ง คือเม่ือถึงคราวเวลาท่ีจะตอ้ งตาย จติ ก็เป็น
เชน่ เดียวกนั ไปรูเ้ อาก็ตอ่ เม่อื อา้ ว มาเกิดอย่ทู ่ีน่ซี ะแลว้ อย่างนี้

อนั นีแ้ หละ ท่ีเราตอ้ งพากนั ทาํ สมาธิ ตอ้ งการท่ีจะใหม้ ีสติ
ตอ้ งการท่ีจะใหร้ ูว้ า่ ภวงั คค์ อื อะไร เราทาํ จติ ใหส้ งบ เอาเวลาสงบ
ลงไปแลว้ เม่ือจติ สงบ พอเวลาสงบลงไปแลว้ เราก็ผลอยลงไป
บางทีก็สบาย น่นั แหละคอื จติ เขา้ ภวงั คไ์ ปแลว้ แตว่ า่ ท่ีเขา้ ภวงั ค์
อยา่ งนี้ มนั ไมเ่ หมือนกบั เรานอนหลบั จรงิ ๆ เพราะเรานอนหลบั
จรงิ ๆน่ีมนั ไม่รูเ้ รอ่ื งอะไรเอาเลย จะสขุ จะสบายแคไ่ หนมนั ก็ไมร่ ู้
เรอ่ื ง แตถ่ า้ หากวา่ จติ ของเราสงบ เขา้ สภู่ วงั คแ์ ลว้ เกิดความ
สบาย เรารู้ แมแ้ ตเ่ สียงขา้ งนอกเราก็ยงั ไดย้ นิ เสยี งอะไรตอ่ อะไร

โดยทมี งานกรธุ รรม grudhamma.com 4

เราก็ยงั ไดย้ ิน แตเ่ ราก็รูส้ กึ มนั มีความสบายนกั หนา บางทีมนั ก็มี
ความซงึ้ สบายอย่างยง่ิ อะไรอย่างเนีย้

น่ีแหละคอื ท่ีเราทาํ สมาธิแลว้ จติ มนั เขา้ ภวงั ค์ และมนั เขา้
อยา่ งนีท้ ่ีเราพากนั ทาํ จิตน่ีตอ้ งนบั ครงั้ ไมถ่ ว้ น ตงั้ แตเ่ ราทาํ มา มนั
ก็นานมาแลว้ จิตมนั ก็เขา้ ภวงั คไ์ ปทกุ ครงั้ ๆอยา่ งนี้ มนั นานมาก
ตอ่ นานมากเขา้ มนั ก็เกิดความชาํ นาญ เพราะฉะนนั้ พวกเราจงึ
ตอ้ งมีความตงั้ ใจท่ีจะน่งั สมาธิกนั ใหม้ ากๆ ก็เพราะเหตนุ ีเ้ ป็น
เหตหุ น่งึ คอื ผทู้ ่ีไดท้ าํ สมาธิแลว้ น่ี สมาธิท่ีเราไดท้ าํ ไว้ จะเป็นครงั้
หนง่ึ สองครงั้ สิบครงั้ รอ้ ยครงั้ พนั ครงั้ ก็ตาม สมาธิเหลา่ นนั้ จะ
ไม่สญู เสยี ไปในทางใด นอกจากฝังสนิทติดอย่ใู นใจของเรา

ดว้ ยเหตอุ ยา่ งนี้ เม่ือเวลาท่ีจติ นีจ้ ะออกจากรา่ งนีไ้ ป สมาธิ
ทงั้ มวลท่ีมีอยกู่ ็รวบรวมพลงั ทงั้ สนิ้ แลว้ ก็มารวมอยู่ ณ ท่ีจิตนนั้
เม่ือเป็นเชน่ นนั้ บคุ คลผนู้ นั้ ก็ตอ้ งเป็นผทู้ ่ีมีความดี และเป็นผทู้ ่มี ี
ตาสวา่ ง หรอื เป็นผทู้ ่ีมีความผ่องใส เม่ือเป็นเชน่ นี้ อนั ท่ีผทู้ าํ
สมาธิจะไปตกนรก หรอื จะไปเกิดเป็นสตั วเ์ ดรจั ฉาน หรอื จะไป
เกิดเป็นเปรตอะไรอยา่ งเนีย้ ไปไมไ่ ด้ เพราะเหตทุ ่ีวา่ จติ นีไ้ ดร้ บั

โดยทมี งานกรุธรรม grudhamma.com 5

การฝึกฝนชาํ นาญแลว้ ยกเวน้ แตว่ า่ ทาํ ไมไ่ ดจ้ รงิ ไมไ่ ดจ้ งั แต่
บคุ คลผทู้ าํ ไดจ้ รงิ ไดจ้ งั นนั้ พอเวลาจติ รวมลงไปแลว้ มนั เกิด
ความสบาย เราก็รูว้ า่ เราสบาย น่นั แหละคือสติ แลว้ ก็คอื ความ
ชาํ นาญ

เม่ือเวลาจติ ของเราจะออกจากรา่ งนนั้ สมาธิเท่าท่ีเราทาํ นนั้
มนั จะเขา้ มารวมตวั การรวมตวั นนั้ จะรวมเสรจ็ ภายในวินาทีเท่า
นนั้ เอง เรยี กวา่ ชวนะจติ เราลองคดิ ดวุ า่ ชวนะจติ มนั เรว็ แคไ่ หน
อย่างท่ีเราจะนกึ ไปสหรฐั อเมรกิ าอยา่ งนี้ เพียงวนิ าทีถงึ แลว้ ไมร่ ู้
วา่ อะไรมนั จะเรว็ แคไ่ หน มนั เรว็ เกินกวา่ วาระจิตของตนไมไ่ ด้
อย่างเราจะคดิ ไปถงึ บา้ นในช่วั วนิ าทีก็ถงึ แลว้ เทา้ เรายงั ไมข่ ยบั
เสียอกี เพราะฉะนนั้ จติ ของเราท่ีไดศ้ กึ ษาและท่ีไดป้ ฏบิ ตั ิ ท่ีได้
กระทาํ เอาไวน้ นั้ น่นั แหละ มนั ก็จะมารวมกนั ช่วั วินาทเี ทา่ นนั้ เอง

เพราะฉะนนั้ จงึ เป็นการทนั การ เพราะวา่ การท่ีจติ ท่ีจะออก
จากรา่ งน่ี มนั ก็ช่วั เสีย้ ววนิ าทีท่ีมนั จะออกจากรา่ ง เพราะอะไร
เพราะวา่ มนั เรว็ พลนั ในการท่ีจิตจะออกจากรา่ งนนั้ มนั เรว็ เพีย้ บ
เรยี กวา่ ป๊ับเดยี วเทา่ นนั้ ก็ออกแลว้ ถา้ หากวา่ ชวนะจติ ท่ียงั ไปนกึ

โดยทมี งานกรธุ รรม grudhamma.com 6

ไปคดิ อะไรอ่นื ๆอย่นู นั้ มนั ก็ไม่เรว็ มนั ไม่เกดิ ความรวดเรว็ แตช่ ว
นะจิตท่ีไดร้ บั การฝึกฝนไวแ้ ลว้ มนั เรว็ มาก รวมตวั กนั เพยี งช่วั
วินาที ก็พรอ้ มแลว้ พรอ้ มท่ีจะเดินทางตอ่ ไป พรอ้ มท่ีจะมีอะไร
ตา่ งๆท่ีจะทาํ ได้ เรยี กวา่ พรอ้ ม

น่ีเม่ือมาหนั มาพดู กนั ถงึ คนท่ีเคา้ ไมไ่ ดท้ าํ สมาธินนั้ เคา้ จะ
เป็นอยา่ งคนทาํ สมาธิไม่ได้ ไม่ไดเ้ ป็นอนั ขาด ถา้ เราจะ
เปรยี บเทียบก็เหมือนกบั คนท่ีไมไ่ ดร้ ูห้ นงั สอื อะไรเลย กบั คนท่ี
เป็นปรญิ ญาเอก หรอื เรยี กวา่ ด๊อกเตอร์ คนท่ีไมร่ ูห้ นงั สอื อะไร
เลยนนั้ จบั หนงั สอื เอามาแกะไปทีละตวั สองตวั ก็ไมร่ ูเ้ รอ่ื ง ตอ้ งไป
ถามคนอ่นื ถามวา่ ไอต้ รงนเี้ คา้ วา่ ยงั ไง มนั มีเรอ่ื งอะไร อยา่ งนี้
เป็นตน้ แตส่ ว่ นผทู้ ่ีเป็นดอ๊ กเตอร์ หรอื ผทู้ ่ีเรยี นหนงั สืออา่ นออก
แลว้ น่ี ไมจ่ าํ เป็น พอจบั ขนึ้ มาป๊ับก็รูแ้ ลว้ วา่ ตวั หนงั สือนนั้ คืออะไร
มนั ช่วั ชวนะจติ เท่านนั้ แหละ

ฉนั ใดก็ดี การท่ีจิตของบคุ คลผทู้ ่ีไมไ่ ดฝ้ ึกฝนในการทาํ สมาธิ
นนั้ ก็ตอ้ งไปตามยถากรรม จงึ ไม่สามารถท่ีจะควบคมุ ในขณะท่ี
จติ นนั้ จะออกจากรา่ งได้ คอื ควบคมุ ไมไ่ ด้ เม่ือควบคมุ ไม่ได้ ก็สดุ

โดยทมี งานกรธุ รรม grudhamma.com 7

แลว้ แตช่ วนะจติ หรอื ความนกึ ความคดิ ของจติ นนั้ จะไปยดึ เอาท่ี
ตรงไหน ไปยดึ เอาท่ีตรงโนน้ ตรงนี้ ก็ไปเกดิ ตามภาวะแห่งการ
ยดึ ถือ

เพราะฉะนนั้ อุปาทาน ทา่ นจงึ บอกวา่ อปุ าทานเป็นปัจจยั
ใหเ้ กิดภพในปฏจิ จสมุปบาท ทา่ นแสดงวา่ อปุ าทานเป็นปัจจยั
ใหเ้ กิดภพ ความจรงิ กเ็ ป็นอยา่ งนนั้ คือเม่ือเวลาท่ีบคุ คลผทู้ ่ีไม่ได้
รบั การฝึกฝนจติ นนั้ จาํ นวนมากเหลอื เกิน แตผ่ ฝู้ ึกฝนจติ นนั้
จาํ นวนนิดนอ้ ยเม่ือเปรยี บเทียบ เพราะฉะนนั้ ผทู้ ่ีไมไ่ ดร้ บั การ
ฝึกฝนจติ นนั้ ก็ทาํ บญุ ทาํ ทานไปก็นกึ ถงึ บญุ ทานไดก้ ็ยงั ดี หรอื วา่
ไมไ่ ดท้ าํ บญุ ทาํ ทานอะไรกบั เขา มีแตค่ ิดถึงลกู ถงึ เตา้ มีแตค่ ดิ ถึง
ทรพั ยส์ นิ สมบตั ิ น่นั นะ่ ๑๐๐ เปอรเ์ ซ็นตท์ ่ีจะตอ้ งไปเกาะเป็น
ตาํ แหนง่ ของสตั วเ์ ดรจั ฉานอย่างใดอยา่ งหน่งึ หรอื ไปเป็นเปรต
อยา่ งใดอยา่ งหนง่ึ หรอื ไปเป็นอสรุ ภายอยา่ งใดอยา่ งหนง่ึ อนั นี้
เป็นสง่ิ ท่ีแนน่ อน

แตว่ า่ ก็เหมือนกนั กบั จบั พลดั จบั ผลู บางทีไปนกึ ถงึ วา่ เออ
เราเคยไดใ้ หร้ างวลั คนใชซ้ กั ๑๐๐ บาท นกึ ไดแ้ คน่ นั้ เขาก็

โดยทมี งานกรุธรรม grudhamma.com 8

อาจจะไมต่ อ้ งไปเกิดเป็นสตั วเ์ ดรจั ฉานหรอื ในนรกก็ได้ คือการ
สงเคราะหบ์ างทีก็ช่วยเหลือคนในฐานะท่ีคนท่ียงั ไมเ่ ขา้ ใจอะไร
ในขอ้ นีท้ กุ คนน่ี ไม่เขา้ ใจกนั เป็นสว่ นมาก ก็นกึ วา่ เขาก็ตาย เราก็
ตายเหมือนกนั ก็ไม่เหน็ วา่ มนั จะแตกตา่ งกนั ตรงไหน เราซะอีกมี
เงนิ มากเยอะๆ เวลาเราตายแลว้ เคา้ จะไดท้ าํ ศพใหเ้ ราสวยหรู
ตงั้ หม่นื ตงั้ แสน ตงั้ ลา้ น บางทีเขาอาจจะคดิ วา่ ในเวลานีก้ ็มีการ
สวดพระอภิธรรมบา้ ง สวดบงั สกลุ มาตกิ า ถวายอาหารพระสงฆ์
เพ่ือจะทาํ อทุ ศิ สว่ นกศุ ลไปให้ ก็รอเพียงแคน่ นั้ สาํ หรบั ผทู้ ่ีไม่ได้
ฝึกฝนในทางจติ ใจ ก็รอวา่ เม่อื เวลาตายแลว้ เคา้ จะทาํ ใหเ้ ราได้
บา้ ง ถึงจะทาํ มากมายกา่ ยกองบางครงั้ ผทู้ ่ีไดร้ บั ก็อาจจะไดร้ บั
เหมือนกนั แตม่ นั ก็เป็นสว่ นนอ้ ย ไดร้ บั นอ้ ย บางทกี ็อาจจะไดร้ บั
เพียงเรยี กวา่ เลก็ นอ้ ยมาก ไม่เหมือนกนั กบั เราทาํ เอาไวเ้ อง

เราทาํ เอาไวเ้ องน่ีรอ้ ยทงั้ รอ้ ย เราก็ได้ ไม่มีใครแบง่ ไปไหน
เพราะฉะนนั้ เวลาท่ีเคา้ จะทาํ บญุ ใหก้ บั ใครๆน่ี เคา้ จะตอ้ งออก
ช่ือผทู้ ่ียงั อยคู่ อื คนท่ียงั ไมต่ ายก่อน เชน่ อยา่ ง นาง ก อทุ ิศใหน้ าย
ข เคา้ จะตอ้ งวา่ อย่างนนั้ ไม่ใชว่ า่ นาย ข ไดส้ รา้ งส่ิงนนั้ ไมใ่ ช่ แต่

โดยทมี งานกรุธรรม grudhamma.com 9

วา่ นาง ก ไดอ้ ทุ ศิ ใหน้ าย ข เขาก็ตอ้ งพดู อย่างนีต้ ลอดไป
เพราะฉะนนั้ สว่ นการท่ีจะไดร้ บั สว่ นกศุ ลนนั้ ก็จาํ เป็นจะตอ้ งมี
การกระทาํ ท่ีคนอ่นื เคา้ กระทาํ แลว้ เคา้ แบง่ ใหเ้ ราถงึ จะได้

ดว้ ยเหตอุ ยา่ งนีเ้ องแล องคส์ มเด็จพระสมั มาสมั พทุ ธเจา้
พระองคไ์ ดต้ รสั แกส่ าวกวา่ อยา่ ไดไ้ ปคอยรบั บญุ กศุ ลคนอ่นื เขา
เลย ตนของตนเองรบี ทาํ เสยี ในวนั นีท้ ีเดยี ว พระองคท์ รงตรสั
วา่ อชฺเชว กจิ จฺ มาตปปฺ ํ กิจสง่ิ ใดท่ีเป็นบญุ กศุ ลรบี ทาํ ในวนั นี้
โก ช�ญฺ า มรณํ สุเว ใครเลา่ จะรูจ้ กั วา่ ความตายจะมาถงึ เรา
ในวนั พรุง่ นี้ น่ีเป็นคาํ ตกั เตอื น ตกั เตือนพทุ ธบรษิ ัท เพราะวา่ ผทู้ ่ี
จะมารบั สว่ นกศุ ลนนั้ ถา้ หากวา่ ไปตกนรกเสยี แลว้ ก็ยาก
เหลือเกนิ ท่ีจะรบั ได้ ถา้ เป็นขนั้ เปรตก็ยงั พอท่ีจะรบั ไดอ้ ย่บู า้ ง
อยา่ งเนีย้ หรอื วา่ ผทู้ ่ีเป็นเทพบางประเภทอยา่ งนี้ อนั นีก้ ็รบั ได้
เยอะ แตท่ นี ีเ้ ราตายไปแลว้ น่ี บคุ คลตายไปแลว้ น่ีจะไปอยู่
ตรงไหน จะไปอย่ตู รงนรก หรอื ไปอยตู่ รงเปรต หรอื ไปอย่ตู รงเทพ
หรอื จะไปอย่ตู รงสมั ภเวสี อะไรอย่างนี้ เวลาตายแลว้ เราจะไปอยู่
ตรงไหน เราแนใ่ จของเราวา่ เราจะไปอย่ตู รงไหน มนั ก็ไมแ่ นอ่ กี

โดยทมี งานกรุธรรม grudhamma.com 10

เพราะฉะนนั้ เรอ่ื งของการท่ีเราจะไปคอยรบั สว่ นกศุ ลคนอ่นื
นนั้ เป็นเรอ่ื งความเขา้ ใจผิด แตถ่ ึงอย่างไรก็ตาม พระเจา้ พมิ
พสิ ารทา่ นก็ไดท้ าํ กศุ ลใหแ้ กญ่ าตขิ องทา่ น ทาํ ใหญ้ าตขิ องทา่ น
ไดไ้ ปเกิดเป็นเทวดาแลว้ ก็เน่ืองจากญาตขิ องทา่ นนะ่ ไปกินของ
สงฆ์ เม่ือไปกินของสงฆค์ ือเร่อื งของเร่อื งในอดตี ชาตนิ นั้ ญาติ
ของพระเจา้ พมิ พสิ าร มีพระเจา้ แผ่นดิน โอรสของพระเจา้
แผ่นดินพากนั ไปบวช บวชแลว้ ก็ใหล้ กู นอ้ งน่ีทาํ ครวั ถวาย ซือ้
อาหารมาแลว้ ก็ทาํ ครวั แลว้ ก็ถวายพระ ทา่ นก็บอกวา่ ทา่ นไม่
เก่ียวขอ้ ง ทีนพี้ วกท่ที าํ ครวั พอทาํ แลว้ ครงั้ แรกๆนี้ ก็ไมก่ ลา้ กิน
ถวายพระกอ่ นแลว้ คอ่ ยทานอย่างนี้ พอทีหลงั มาลกู มนั รอ้ งหวิ ก็
เลยใหล้ กู กิน ตอ่ มาเม่ือลกู กนิ แลว้ ตวั เองก็เลยกินดว้ ย ในท่ีสดุ ก็
เลยขโมยกนิ ของสงฆ์ กอ่ นแตท่ ่ีจะถวายพระไม่ไดก้ ินเสรจ็ ก็กิน
ของสงฆ์ พวกนีก้ ็เรยี กวา่ เป็นพวกญาตขิ องพระเจา้ พมิ พสิ าร
ตอ้ งไปเป็นเปรตถงึ ๙๒ กปั ป์ แลว้ ถงึ จะไดพ้ บกบั พระเจา้ พิม
พิสารไดอ้ ทุ ศิ สว่ นกศุ ลไวใ้ ห้

โดยทมี งานกรุธรรม grudhamma.com 11

น่ีอนั นีก้ ็เป็นหลกั ฐานท่ีพอจะไดร้ บั สว่ นกศุ ลได้ เพราะฉะนนั้
ท่ีชีวติ จะออกจากรา่ งนี้ มนั เป็นเร่อื งสาํ คญั ท่ีสดุ แตเ่ ราทาํ สมาธิ
ไวอ้ ย่างท่พี วกเราทาํ กนั ทกุ วนั นี้ อาตมาก็แน่ใจวา่ พวกเราไม่ตอ้ ง
ไปแลว้ ทงั้ เปรตทงั้ นรก เป็นอนั วา่ ปิดกนั ได้ เพราะอะไรถึงแนใ่ จ
อยา่ งนี้ ก็เพราะวา่ จติ ของเรานนั้ ไดส้ งบเป็นสมาธิดว้ ยกนั ทกุ คน
ทกุ คนนีไ้ ดท้ าํ สมาธิแลว้ จติ ก็ไดเ้ ป็นสมาธิดว้ ยกนั ทกุ คนอย่างนี้
อนั นีก้ ็เป็นอนั วา่ รบั รองไดว้ า่ ไม่ตอ้ งไปในอบายภมู ิเหลา่ นนั้ มนั
น่าหวาดเสยี วอย่างย่งิ สาํ หรบั จิตของคนท่จี ะออกจากรา่ ง เขา
เรยี กวา่ จติ ปฏสิ นธิ

จิตปฏสิ นธินนั้ เป็นจติ ท่ีอย่ยู งคงกระพนั หรอื เรยี กวา่ อมตะ
เป็นสงิ่ ท่ีไมต่ าย ปฏิสนธิจิตนีท้ ่ีจะเขา้ ไปอยใู่ นครรภข์ องมารดา
ถา้ หากวา่ ในครรภข์ องมารดานนั้ ไมม่ ีจิตปฏสิ นธิน่ีแลว้ ในครรภ์
ของมารดาก็จะเกิดเป็นคนไม่ได้ ก็เรยี กวา่ เป็นหมนั ไป แตถ่ า้
หากวา่ จติ ตปฏิสนธินี้ เขา้ ยดึ ในสัมภวธาตุเม่ือไร สมั ภวธาตนุ นั้
ก็จะเจรญิ วยั ขนึ้ ทนั ที จงึ เรยี กวา่ จติ ปฏสิ นธิ ถา้ หากวา่ สมั ภวธาตุ

โดยทมี งานกรธุ รรม grudhamma.com 12

นนั้ ไมส่ มบรู ณบ์ รบิ รู ณ์ เกิดการเนา่ เสยี จิตปฏิสนธิก็ตอ้ งถอน
ออก ไม่สามารถท่ีจะเขา้ และอย่ใู นท่ีนนั้ ตอ่ ไปอกี ได้

จิตปฏสิ นธิท่ีจะเขา้ มาถือปฏสิ นธิ สมั ภวธาตขุ องมารดานนั้
จติ นนั้ จะตอ้ งเขา้ มานบั จาํ นวนรอ้ ยๆดวงท่จี ะเขา้ แลว้ แยง่ กนั เขา้
มาท่ีจะเขา้ มาเกิด ใครมีอทิ ธิพลมากกวา่ ก็เขา้ ไปได้ เม่ือเขา้ ไป
แลว้ ผทู้ ่ีมีอทิ ธิพลนอ้ ยกวา่ กต็ อ้ งถอยออกไป เรยี กวา่ กลบั เขา้ ไป
ไมไ่ ด้ ในคมั ภีรไ์ ตรโลกวติ ถาร ทา่ นแสดงไวว้ า่ การท่ีดวงจติ จะ
เขา้ มาถือปฏสิ นธิในครรภข์ องมารดานนั้ เรยี กวา่ นบั จาํ นวนเป็น
รอ้ ยๆ เรยี กวา่ เขา้ คิวเป็นรอ้ ยๆ แตถ่ า้ ใครเขา้ ไปก่อนแลว้ คนอ่นื ก็
เขา้ ตอ่ ไมไ่ ด้ เม่ือเป็นเชน่ นี้ ถา้ หากวา่ เกิดสมั ภวธาตนุ นั้ สญู เสีย
ไม่สามารถท่ีจะก่อตวั ได้ จติ ปฏสิ นธินนั้ ก็ถอยออกมา คราวนี้
พวกอ่นื ก็จะตอ้ งเขา้ มาตอ่ คิวกนั ตอ่ ไป

แตว่ า่ ไมใ่ ชเ่ ขา้ คิวกนั เหมือนคนเราไปซอื้ ต๋วั แตเ่ ขา้ คิวดว้ ย
บญุ กรรม บางทีบญุ กรรมท่ีมารดานนั้ เคยทาํ กบั จิตวิญญาณนีไ้ ว้
จิตวญิ ญาณนีก้ ็เขา้ ไปได้ ถา้ ไม่เคยทาํ เอาไว้ ถงึ จะเขา้ ไปยงั ไงก็
เขา้ ไมไ่ ด้ ก็จะตอ้ งมีผอู้ ่ืนท่ีเคยมีบญุ ท่ีเคยสะสมกนั เอาไวห้ รอื วา่

โดยทมี งานกรุธรรม grudhamma.com 13

จะมีบญุ มีกรรมก็สดุ แลว้ แต่ ก็จะตอ้ งมีความสมั พนั ธก์ นั ในอดีต
จิตปฏสิ นธินีจ้ งึ จะเขา้ ไปสคู่ รรภข์ องมารดานนั้ ได้ เพราะฉะนนั้

เรอ่ื งของจิตของเราเน่ีย ท่ีเราพากนั มีอยใู่ นทกุ วนั นี้ แลว้ ก็มี
รา่ งกายตวั ตนอย่ใู นทกุ วนั นี้ ก็ถือวา่ เป็นผลบญุ ผลกรรมท่ีเรามี
อยใู่ นอดตี สรา้ งขนึ้ มาใหเ้ ป็นรา่ งกายและตวั ตนขนึ้ มา

เม่ือเรามีความตงั้ ใจท่ีจะหาหนทางแกไ้ ข เร่อื งจติ ปฏสิ นธินี้
แลว้ ทา่ นวา่ ตอ้ งใหบ้ าํ เพญ็ วิปัสสนา ถา้ เราบาํ เพ็ญวิปัสสนาได้
จะตอ้ งแกต้ รงจติ ปฏสิ นธิ ตอ่ ไปจงึ จะไมต่ อ้ งมาเกิดอีก แตถ่ า้ แก้

ตรงจติ ปฏิสนธินีไ้ ม่ได้ เราก็ตอ้ งมาเกิดอกี รา่ํ ไป เรยี กวา่ ตอ้ งมา
เวยี นวา่ ยตายเกิดกนั ตอ่ ไปอีก เพราะฉะนนั้ พระพทุ ธองคจ์ งึ ได้
ตรสั วา่
อเนกชาตสิ สํ ารํ สนฺธาวสิ สฺ ํ อนิพพฺ สิ ํ

คหการกํ คเวสนฺ โต ทุกฺขา ชาติ ปนุ ปปฺ ุนํ
คหการก ทฏิ ฺ โฐสิ ปุน เคหํ น กาหสิ
สพพฺ า เต ผาสุกา ภคคฺ า คหกูฏํ วสิ งขฺ ตํ
วิสงขฺ ารคตํ จติ ตฺ ํ ตณฺหานํ ขยมชฌฺ คา

โดยทมี งานกรุธรรม grudhamma.com 14

อนั นีเ้ ป็นภาษาบาลซี ง่ึ แปลเอาใจความวา่ กิเลสเป็นเครอ่ื ง
หมุ้ ห่อจติ ใจ ทาํ ใหเ้ ราตถาคตตอ้ งไปเกิด อเนกชาตสิ สํ ารํ ก็
เรยี กวา่ นบั ชาตินบั ภพไมถ่ ว้ น บดั นเี้ ราไดท้ าํ จติ เขา้ ถึงปฏิสนธิจิต
กาํ จดั อวชิ ชาไดแ้ ลว้ เราจงึ หกั ช่อฟา้ นนั้ นะ่ เรยี กวา่ ภตู ัง เรยี กวา่
ชอ่ ฟ้า พระองคท์ รงหกั ไดแ้ ลว้ เม่ือหกั แลว้ ตวั เจา้ จะมาทาํ ใหเ้ รา
ก่อเกิดตอ่ ไปอกี ยอ่ มไม่ได้ น่ีเป็นขอ้ ความท่ีเราแปลกนั ออกมา
เพ่ือใหร้ ูว้ า่ การท่ีเวยี นวา่ ยตายเกิดนนั้ พระพทุ ธองคก์ ็เวียนวา่ ย
ตายเกิดมาแลว้ ก็เหมือนกนั กบั เราท่เี วียนวา่ ยตายเกิด
เหมือนกนั แตว่ า่ การเวยี นวา่ ยตายเกิดนนั้ ก็อยทู่ ่ีจติ ปฏิสนธิอนั นี้
คอื จติ ใจอนั นีเ้ ป็นใหญ่

จติ ปฏิสนธินะ่ เม่ือเขา้ ไปถือปฏสิ นธิ เกิดเป็นตวั ขนึ้ มาหรอื
เป็นรา่ งกายท่ีเรามีกนั อยอู่ ยา่ งนีแ้ ลว้ ท่ีเรามีกนั อยนู่ ่ี จติ อนั นนั้ ก็
ยงั อยคู่ งสภาพเดิม ไม่ไดเ้ ปล่ยี นแปร คอื คงสภาพเดิม แลว้ ก็อยู่
ในอตั ภาพคอื รา่ งกายของเราน่ีแหละ จะวา่ อย่สู ว่ นสมองก็ไม่ได้
จะวา่ อยสู่ ว่ นเทา้ ก็ไมไ่ ด้ จะวา่ อยสู่ ว่ นหวั อกเบอื้ งซา้ ย น่นั มนั ก็
เป็นหทยั แตว่ า่ ก็อย่ใู นท่ีใดท่ีหนง่ึ เรารูไ้ ดก้ ็ตอนท่ีเราใช้ เช่นอยา่ ง

โดยทมี งานกรธุ รรม grudhamma.com 15

เราจะคิดอย่างหน่งึ ขนึ้ มา ความรูเ้ กิดขนึ้ น่นั แหละเรยี กวา่ จติ ใจ
จะอยตู่ รงไหนก็ไดใ้ นรา่ งกายอนั นี้

เพราะฉะนนั้ จติ นีน้ ่ี เม่ือเราไดส้ รา้ งสมาธิขนึ้ มา เรากเ็ ขา้ ไป
ถงึ จติ ดวงนีแ้ ลว้ เพราะวา่ การท่ีทาํ จิตเขา้ สภู่ วงั คน์ นั้ ก็คือการทาํ
จิตของเราเขา้ ไปถึงจติ เรากไ็ ดร้ บั ผลประโยชนอ์ นั มหาศาล การ
ท่ีพระพทุ ธเจา้ ไดท้ รงประกาศคาํ ส่งั สอนของพระองคน์ นั้
พระองคม์ ิไดท้ รงคิดและเดาหรอื คาํ นวณเอา แตพ่ ระองคน์ าํ เอา
ของจรงิ ท่พี ระองคไ์ ดพ้ บ เอามาประกาศ เพราะฉะนนั้ ในจิตนีท้ ่ี
พระองคไ์ ดท้ รงคน้ พบแลว้ น่ี แลว้ พระองคก์ น็ าํ เอามาประกาศ
เพ่ือท่ีจะใหพ้ วกเราเน่ียสามารถทาํ จติ ของเรานีใ้ หเ้ ขา้ ไปสภู่ าวะท่ี
เรยี กวา่ ภวังค์ ใหเ้ ขา้ ไปสภู่ าวะท่เี รยี กวา่ ภวงั คจติ และเขา้ ไปถงึ
สง่ิ ท่ีแทจ้ รงิ คอื สิง่ ท่ีเป็นผไู้ ม่ตาย

พระองคเ์ ห็นอยา่ งนีแ้ ละรูอ้ ยา่ งนี้ พระองคต์ รสั รูอ้ ยา่ งนี้ แลว้
พระองคจ์ งึ ไดท้ รงประกาศความตรสั รูน้ นั้ ใหพ้ วกเราทงั้ หลายได้
พากนั ปฏิบตั ิ แลว้ เราก็จะไดท้ าํ จิตใหเ้ ขา้ ถงึ ซง่ึ ภาวะนี้ เม่ือเราทาํ
จิตเขา้ ถึงภาวะนี้ อนั ดบั แรก เราก็ปิดอบายไวซ้ ะกอ่ น เราจะไป

โดยทมี งานกรธุ รรม grudhamma.com 16

ทาํ สงิ่ ใดส่ิงหนง่ึ ท่ีสงู ขนึ้ ตอ่ จากนีไ้ ป ก่อนอ่ืนเราก็ปิดอบายไวก้ อ่ น
เพราะวา่ ถา้ หากวา่ เราจบั พลดั จบั ผลไู ป ไปเกิดในอบายแลว้ ก็
เสยี เวลาอกี มากเหลอื เกนิ

ถา้ หากวา่ สมมตุ ิวา่ เราไปตกนรกอยา่ งนี้ มนั กห็ มดไปไม่รูก้ ่ี
กปั ป์ หรอื วา่ ไปเกิดเป็นสตั วเ์ ดรจั ฉาน เม่ือไปเกิดเป็นสนุ ขั หรอื วา่
เป็นโค เป็นกระบือ เป็นสตั วอ์ ะไรก็ได้ แลว้ มนั กย็ นิ ดใี นสตั ว์ สตั ว์
ตอ่ สตั วม์ นั กย็ นิ ดีซง่ึ กนั และกนั ตายแลว้ มนั ก็เป็นสตั วอ์ ยอู่ ย่าง
นนั้ โหย กวา่ มนั จะกลบั มาเกดิ เป็นคนไดอ้ ีก มนั ก็ตอ้ งเสยี เวลา
ไปอกี นานนกั

ปอ้ งกนั การคลาดเคล่ือนหรอื วา่ ปอ้ งกนั ความพลาดพลงั้
พระพทุ ธองคจ์ งึ ไดท้ รงยนื ยนั ในการท่ีจะใหพ้ ทุ ธบรษิ ัทปฏิบตั ิใน
ทางดา้ นจิตใจ อยา่ งท่ีพระองคไ์ ดท้ รงบญั ญตั พิ ระธรรมคาํ ส่งั
สอนของพระองคท์ ่ีเรยี กวา่ พระไตรปิฎกนนั้ มีถงึ ๘๔๐๐๐ พระ
ธรรมขนั ธ์ ท่านแบง่ ออกเป็นพระสตู รเสยี ๒๒๐๐๐ ทา่ นแบง่
ออกเป็นพระวนิ ยั เสยี ๒๒๐๐๐ แตไ่ ปเป็นพระปรมตั ถิ ึง ๔๔๐๐๐
เรยี กวา่ ครง่ึ หน่งึ พระปรมตั นิ นั้ ก็คอื การทาํ จิตใจนนั้ เอง พระองค์

โดยทมี งานกรุธรรม grudhamma.com 17

จงึ ทาํ ไมจงึ ไดใ้ หค้ วามสาํ คญั ในคาํ สอนท่ีวา่ มีพระปรมตั ถิ งึ
๔๔๐๐๐ ก่ีงนงึ ของศาสนา ก็แสดงวา่ พระองคท์ รงเจาะจงท่ีจะ
ใหพ้ วกเราพากนั ไปสสู่ วรรค์ หรอื พระนิพพานน่นั เอง ไม่ตอ้ งการ
ท่ีจะใหพ้ วกเรานีต้ อ้ งไปสอู่ บาย ไปบงั เกดิ ในอบาย หรอื วา่ เป็น
สตั วเ์ ดรจั ฉาน เป็นนรกอะไรเหลา่ นนั้

เพราะฉะนนั้ เม่ือเราไดม้ าพจิ ารณาตวั ของเรา มีโอกาสท่ีจะ
ไดเ้ ขา้ ใจในตวั ของเรา ในเรอ่ื งการทาํ สมาธิน่ีแลว้ จงึ เป็นโชคอนั
มหาศาล การท่ีเราจะมีศรทั ธาขนึ้ มาไดน้ นั้ ไมใ่ ช่ง่ายนกั จาํ เป็น
ท่ีจะตอ้ งศกึ ษาหาความรู้ หาครูหาอาจารย์ หาสถานท่ี หา
โอกาส หาเวลาเรามีอายอุ านามของเราอย่างนี้ เราตอ้ งมีฐานะ
มีความเป็นอยู่ มิฉะนนั้ เราจะเอาโอกาสท่ีไหนมาวดั ได้ ถา้ หาก
วา่ มีความเดอื ดรอ้ นทางบา้ นมนั ก็มาไม่ได้ รา่ งกายทพุ พลภาพ
มนั ก็มาไม่ได้ หรอื มาไดแ้ ตไ่ ม่มีครูมีอาจารยม์ นั ก็เทา่ นนั้ มนั ถงึ
เป็นอยา่ งนีแ้ หละ ท่ีวา่ การท่จี ะมาประสบพบกนั อย่างท่ีมีความ
สมบรู ณท์ งั้ สนิ้ นี้ เป็นสงิ่ ท่ีหาไดย้ าก

โดยทมี งานกรธุ รรม grudhamma.com 18

แตส่ ่ิงนนั้ เม่ือเราประสบพบแลว้ ก็เหลืออย่ทู ่ีวา่
ความสามารถของเราจะกระทาํ กนั แคไ่ หน ความสามารถหรอื วา่
ศรทั ธาท่ีมีความม่นั คงแขง็ แรงนี้ ถือวา่ เป็นสิง่ สาํ คญั ท่ีสดุ ท่ีเราจะ
รกั ษาความเป็นไปของเราอนั ท่ีเรยี กวา่ ความดีอนั นีไ้ วไ้ ด้ เม่ือเรา
รกั ษาความดกี ารปฏบิ ตั สิ มาธิของเราอนั นีไ้ วไ้ ดแ้ ลว้ น่ี เราก็จะยง่ิ
ประสบผลสาํ เรจ็ มากยง่ิ ขนึ้ สมเจตจาํ นงย่งิ ขีน้ ปอ้ งกนั อบายได้
อย่างประเสรฐิ อย่างนเี้ ป็นตน้

เพราะฉะนนั้ เราจงึ จาํ เป็นเหลอื เกินท่ีจะตอ้ งรกั ษาความดี
ของเราไว้ ท่ีเราไดพ้ ากนั ปฏบิ ตั ิและกระทาํ น่ี เราตอ้ งรกั ษาไว้
ดว้ ยชีวติ ชีวิตอนั นนี้ นั้ เราถือวา่ ไม่เท่าไรนกั หรอก ไม่ชา้ ก็ตาย
ดงั กลา่ วแลว้ แตว่ า่ จติ ของเราท่ีมนั ไม่ตายน่ีสิ มนั ไปอกี หลายพนั
หลายหม่นื หลายลา้ นปี เรยี กวา่ ไมร่ ูเ้ ทา่ ไหรท่ ีเดยี ว แตว่ า่ สว่ น
รา่ งกายนีม้ นั ก็ไมอ่ ยอู่ กี ปีก็ตาย เพราะฉะนนั้ เราจะตอ้ งสละ
แมว้ า่ รา่ งกายนีจ้ ะลาํ บากหนอ่ ยก็ชา่ งมนั เราตอ้ งการเอาความดี
ลาํ บากก็ช่างมนั เป็นไร๊ อดขา้ วเยน็ ก็ไมเ่ หน็ เป็นไร น่งั ปวดขาก็ไม่

โดยทมี งานกรธุ รรม grudhamma.com 19

เห็นเป็นไร หรอื วา่ เสียการเสยี งานก็ไม่เหน็ เป็นไร เราก็สละให้
หมด ตงั้ ความม่นั คงของจิตเอาไว้

ถา้ เราตงั้ ความม่นั คงของจติ เอาไวท้ ่ีมีความแนว่ แนอ่ ยา่ งนี้
ชีวิตของเราตอ่ ไปก็อกี สิบปีบา้ ง ย่ีสิบปีบา้ ง สามสิบปีบา้ งกวา่
เราจะตาย ก็ไดอ้ กี เยอะมากมายกา่ ยกอง ไม่วา่ เราจะอยทู่ ่ีบา้ น
หรอื ไม่วา่ เราจะอย่ทู ่ีวดั เรากท็ าํ ได้ ความดสี มาธิเหลา่ นีเ้ ราทาํ ได้
ถา้ หากวา่ ศรทั ธาแลว้ นนั้ ทกุ สง่ิ ทกุ อย่างสาํ เรจ็ ขนึ้ มาไดอ้ ย่าง
แน่นอน

ส่ิงท่ีเรากลวั นกั หนาน่นั น่ะ กค็ อื พวกอนั ธพาล อนั ธะแปลวา่
มืด พาละแปลวา่ โง่ ความจรงิ นนั้ นะ่ เราเรยี กอนั ธพาลนะ่ คอื คน
มืด คนโง่ ทงั้ โง่ทงั้ เงา่ ก็พดู กนั วา่ อยา่ งนนั้ ท่ีเรากลวั ท่ีสดุ คอื กลวั
อนั ธพาล อนั ธพาลนนั้ คอยจะมากลบ คือคอยจะมากลบเกล่ือน
หาเรอ่ื งกบั เรา ไม่ใหเ้ ราทาํ สมาธิ ตอ่ ไปนีก้ ท็ าํ สมาธิกนั ตอ่ ไป

ท่ีมา: https://youtu.be/s9oNakW48b8

โดยทมี งานกรธุ รรม grudhamma.com 20