หลวงปู่เหรียญ โดยกรุธรรม

ก็เอาไปคดิ เอาไปปรบั ปรุงส่ิงท่อี าํ นวยสะดวกให้ มนั เพ่งนอกเชน่ อยา่ ง
วา่ ยกตวั อย่างวา่ สรา้ งบา้ นอยา่ งนีน้ ะ บา้ นหลงั หนง่ึ นีเ้ ราจะสรา้ ง
แบบไหน มนั ก็คดิ วาดภาพดวู ่าเราจะตอ้ งทาํ โครงสรา้ งอยา่ งนนั้ อยา่ ง
นนั้ ๆ กวา้ งเทา่ นนั้ ยาวเทา่ นนั้ สงู เทา่ นนั้ ใชว้ สั ดอุ ปุ กรณอ์ ย่างนนั้ ๆ
แลว้ เงนิ ทนุ มเี ทา่ นนั้ พอท่จี ะสรา้ งบา้ นหลงั นีใ้ หเ้ สรจ็ ได้ มนั มีแตเ่ รอ่ื งเพง่
นอก ไอค้ วามรูใ้ นทางโลกน่ีนะ ทส่ี รา้ งบา้ นสรา้ งเรอื น สรา้ งส่งิ อาํ นวย
ความสะดวกใหต้ ่างๆนานาหม่นู ี้ สว่ นความรูใ้ นทางธรรมอนั เป็นไปเพอ่ื
ความหลดุ พน้ นี้ มนั เป็นการทวนกระแสของโลก ไมป่ ลอ่ ยจติ ใหเ้ พง่ เลง็
ไปกบั โลกสงสารอนั นี้ ทวนกระแสจิตกลบั เขา้ มาภายในปัจจบุ นั ไม่คดิ
สง่ ออกไปภายนอก ทวนกระแสความคิดความนึกเขา้ มาในปัจจบุ นั นี้
ใหม้ ารูก้ ายกบั จติ อยนู่ ี้ รูว้ า่ กายนเี้ ป็นของแตกของดบั ก็รูต้ ามสภาพ
ความเป็นจรงิ เป็นสิ่งน่าเบอ่ื นา่ หนา่ ยก็รูว้ า่ น่าเบ่อื นา่ หน่ายจรงิ ๆ

เบ่อื หนา่ ยทาํ ไมอะ้ เอา้ กม็ นั ไปประคบประหงมทะนบุ าํ รุงดว้ ยขา้ ว
นา้ํ ผา้ นงุ่ ผาุ้ หม่ อาหาร ท่อี ยทู่ ่อี าศยั หยกู ยาแกโ้ รคภยั ตา่ งๆนานา
มนั ตอ้ งแสวงหา สงิ่ บาํ รุงปรนเปรอรา่ งกายอนั นีอ้ ยู่ รา่ งกายอนั นี้ มนั จงึ
พอประทงั อยไู่ ด้ พจิ ารณาเหน็ อยา่ งนีแ้ ลว้ จงึ เบ่อื หนา่ ย เหน่ือยหมดนะ
ถา้ ไมพ่ จิ ารณาบอ่ ยๆ อยา่ งนีไ้ ม่เห็นแจง้ อย่างนีม้ นั ไม่เบ่ือ เพราะวา่
ส่งิ ท่ีมนั ย่วั ยวนชวนใหเ้ กิดความรกั ความใครน่ ะ่ มนั มอี ย่ใู นโลกอนั เนีย้
รูปสวยๆงามๆ เสยี งไพเราะเพราะพรงิ้ กล่นิ หอมหวล รสอรอ่ ย สมั ผสั

48

อนั ออ่ นนมุ่ น่มิ หม่นู ีม้ นั มอี ยู่ เม่อื บคุ คลมาหลงสมมตุ นิ ่ีแลว้ จิตใจมนั ก็
เลยตดิ เกาะขอ้ งกบั สิ่งเหลา่ นี้ มนั จงึ หลดุ พน้ ไปไมไ่ ด้ เม่อื เราอบรม
ปัญญาใหเ้ กิดขนึ้ แลว้ ปัญญาก็มาแฉใหจ้ ิตดู ใหจ้ ติ ไดร้ ูอ้ ยา่ งนนั้ รูป
เสียง กล่ิน รส สมั ผสั ท่ีตนหลงรกั หลงใครอ่ ย่นู ่นั น่ะ มนั เป็น
อย่างนีๆ้ อยา่ งนีๆ้ มนั มคี วามเกิดขนึ้ แลว้ แปรปรวนแตกดบั ไป ในเวลาท่ี
มนั ยงั ไมแ่ ตกไมด่ บั น่ี มนั ก็แปรปรวนทนทกุ ขท์ นไดย้ ากลาํ บากอยอู่ ยา่ ง
นนั้ ทงั้ เป็นของไมส่ วยไมง่ ามตามท่ีเขา้ ใจนนั้ เลย มนั จะมอี ะไรสวยงาม
รูปรา่ งอนั นีน้ ะ มนั มหี นงั หมุ้ อยเู่ ทา่ นนั้ เอง มนั จงึ สงิ่ ไม่สวยไมง่ าม
จงึ ไมป่ รากฏมาก แตม่ นั กป็ รากฏอยแู่ ลว้ หละถึงจะมหี นงั หมุ้ อยกู่ ต็ าม
เช่น เหง่อื ไคล นา้ํ ลาย นา้ํ มกู อจุ จาระ ปัสสาวะ ตา่ งๆหมนู่ นี้ ะ
มนั แสดงออกปรากฏใหเ้ ห็นแลว้ สง่ิ โสโครก หากวา่ สง่ิ โสโครกเหลา่ นีไ้ ม่
ถกู ระบายออกมาแลว้ รา่ งกายนอี้ ย่ไู ม่ไดเ้ ลย เพียงแตท่ อ้ งผกู ๒ วนั ๓
วนั นีก้ แ็ ยแ่ ลว้ อะ้ คนเราอะ้ ป่วนป่ันแลว้ ทอ้ งน่ะ ปวดทอ้ งแลว้ ทอ้ งอดื
ทอ้ งเฟ้อ รบั ประทานอาหารก็ไม่ไดม้ าก เพราะมนั อาหารเกา่ มนั ค่งั คา้ ง
อย่ใู นกระเพาะอย่ใู นลาํ ไสโ้ นน่ น่ะ เพียงเทา่ นีม้ นั กเ็ ห็น มนั ก็เป็นทกุ ขใ์ ห้
เห็นแลว้ เป็นอยา่ งนนั้

ผมู้ ีปัญญาทงั้ หลายก็ลองพจิ ารณาดซู ิ พระพทุ ธเจา้ ทรงสอนนะ่
สอนในเวลาน่งุ หม่ กพ็ จิ ารณาก่อนแลว้ จงึ น่งุ จงึ หม่ ไดผ้ า้ ใหมม่ ากด็ ี
หรอื วา่ ผา้ เกา่ ก็ช่างแหละ หม่ น่งุ หม่ เวลาใด กพ็ ิจารณาผา้ นงุ่ ผา้ หม่

49

เหลา่ นีก้ ็ไม่เท่ียง น่งุ ห่มไปนานไปกเ็ ศรา้ หมองไป ก็ชาํ รุดทรุดโทรม
ไม่ตอ้ งไดท้ งิ้ ก็เป็นอยา่ งนแี้ หละ อนั รา่ งกายน่ีฉนั ใดกเ็ หมอื นกบั ผา้ นงุ่
ผา้ ห่มนนั้ แล อาศยั มนั นานไปมนั กช็ าํ รุดทรุดโทรมไป เม่อื แกไ้ ขทะนุ
บาํ รุงเตม็ ท่แี ลว้ มนั กป็ กติดี คืนไม่ได้ มนั ก็ตอ้ งแตก ทาํ ลายลงเท่านนั้
เองน่ะ เหมอื นเครอ่ื งนงุ่ เครอ่ื งห่มอย่างท่ีวา่ น่นั แหละ อะไรๆกอ็ าศยั
อยชู่ ่วั คราวเท่านนั้ กลา่ วโดยสรุปแลว้ อนั นีแ้ หละปัญญานะใหพ้ ากนั คิด
ใหพ้ ากนั พิจารณา หาอบุ ายอนั ประกอบไปดว้ ยความจรงิ น่ะ มาสอนจิต
อนั นี้ ไมใ่ ชเ่ ป็นอบุ ายท่ีหลอกเอา โดยท่เี ร่อื งไม่จรงิ กเ็ อามา สอนจิตอนั นี้
อย่างนีไ้ ม่ใชน่ ะ อบุ ายตา่ งๆน่ีลว้ นเป็นอบุ ายเรอ่ื งเป็นจรงิ ทงั้ นนั้ เลย เพ่อื
สอนจิตใหจ้ ติ มนั รบั รูค้ วามจรงิ ดงั กลา่ วมาแลว้ นนั้ แหละ

จติ น่ีมนั ถกู อวชิ ชาตณั หายอ้ ม แลว้ มนั จงึ เห็นไปวา่ โลกอนั นี้ ทงั้
ภายนอกทงั้ ภายใน ทงั้ ไกล ทงั้ ใกล้ ทงั้ หยาบ ทงั้ ละเอยี ดอนั นเี้ ป็น
ของน่าช่ืนชมยนิ ดอี ยู่ น่ีแหละอวชิ ชาตณั หา มนั หลอกลอ่ จติ ใจ มนั จงึ
ไดห้ ลงใหลยดึ ม่นั อยู่ มนั จงึ ไมย่ อมปลอ่ ยยอมวางน่นั เองแหละ บดั นีเ้ ม่ือ
เราอบรมสมาธิใหเ้ กิดขนึ้ แลว้ กห็ ดั เจรญิ ปัญญาหาอบุ ายมาสอนจติ ดงั
แสดงมาใหฟ้ ังมาน่ีนะ เออ สอนบอ่ ยๆเขา้ จิตน่ีมนั ก็ยอมรบั รู้
ความจรงิ เหลา่ นีแ้ หละ อนั นี้ เออ่ เป็นจรงิ แทๆ้ แลว้ เป็นส่ิงท่ีไม่ควรยดึ
ไม่ควรถือ ควรปลอ่ ยควรวางจรงิ ๆ เอาใหจ้ ติ มนั ลงความเห็นลงอยา่ ง
นีน้ ะ ถา้ จิตมนั ลงความเห็นอย่างนนี้ ะ มนั ก็ปลงได้ วางได้ จรงิ ๆแหละ

50

มนั กไ็ ม่ลงั เลเลย แตว่ างแลว้ ปลงลงไปแลว้ แตก่ ย็ งั อาศยั รูปธรรม
นามธรรมน่ีอยนู่ นั้ เองนะ อาศยั รูปเสยี งกล่ินรส เครอ่ื งสมั ผสั ภายนอก
นนั้ อยู่ ไมใ่ ช่วา่ ปลอ่ ยวางแลว้ ไม่ตอ้ งอาศยั เลย ไมต่ อ้ งรบั ประทานอะไร
ไม่ตอ้ งน่งุ ห่มอะไรตอ่ ไปอกี อยา่ งนี้ ไมใ่ ชน่ ะ ถึงรูเ้ ทา่ แลว้ รูแ้ จง้ แลว้
ก็ยงั อาศยั ส่ิงเหลา่ นีอ้ ยู่ ในเม่อื บญุ กรรมท่ีทาํ ตา่ งๆมาน่ียงั ไมห่ มด รูปอนั
นีม้ นั กย็ งั เป็นไปอยู่

ทา่ นผรู้ ูท้ งั้ หลายเม่อื มปี ัญญาเกิดขนึ้ แลว้ พิจารณา แมจ้ ะไดร้ บั
ความเบ่ือหน่าย ท่านก็เบ่อื หนา่ ยดว้ ยอาํ นาจแห่งปัญญาอยา่ งท่ีวา่ มา
นนั้ แหละ เม่อื เบ่อื หนา่ ยแลว้ ทาํ ยงั ไงจงึ จะพน้ จากของไม่เท่ยี ง ของเป็น
ทกุ ขท์ นไดย้ ากอยา่ งนี้ กต็ อ้ งปลอ่ ยวางเทา่ นนั้ เองแหละ ไมถ่ ือม่นั วา่
เป็นตวั ตนเราเขา น่ี แตป่ ลอ่ ยวางแลว้ เราก็ยงั อาศยั มนั อยเู่ พราะบญุ
กรรมท่ีทาํ มาแตก่ อ่ นนนั้ มายงั ไมห่ มดไม่สนิ้ มนั ยงั ใหผ้ ลอยู่ ผรู้ ูท้ งั้
หลายก็รูต้ ามความเป็นจรงิ อยา่ งนีแ้ ลว้ กอ็ าศยั มนั ไป อย่างพระอรหนั ต์
ทงั้ หลายมพี ระพทุ ธเจา้ เป็นตน้ เน่ีย พระองคก์ ็ทรงชีวิตอนั นีไ้ ปโดยลาํ ดบั
เพ่ือแนะนาํ ส่งั สอนเวไนยสตั วท์ งั้ หลาย ใหร้ ูแ้ นวทางปฏิบตั ิเพ่ือจะเอาไป
ฝึกฝนจติ ใจตวั เองใหเ้ กิด ความรูค้ วามฉลาดเหมอื นอยา่ งพระพทุ ธเจา้
สามารถละอปุ าทานความยดึ ม่นั ถือม่นั ในขนั ธ์ ๕ นีไ้ ด้

51

พระพทุ ธเจา้ นนั้ ทรงพระมหากรุณาธิคณุ แก่สตั วโ์ ลกทงั้ หลายเป็น
อย่างยง่ิ เลย พระองคจ์ งึ ไดเ้ อาทกุ ขเ์ ป็นทนุ สรา้ งบญุ บารมมี าใน
สงสารน่ีคณานบั ชาติไม่ถว้ น กวา่ บญุ ญาบารมีนีจ้ ะเตม็ บรบิ รู ณ์ แม้
พทุ ธศาสนิกชนทงั้ หลายกข็ อใหเ้ ขา้ ใจอย่างนแี้ หละ อนั บคุ คลท่จี ะหลดุ
จะพน้ จากวฏั สงสารอนั นีไ้ ดต้ อ้ งอาศยั บญุ บารมเี ท่านนั้ สรา้ งบญุ กศุ ล
ใหม้ นั มากไปเทา่ ใด บญุ กศุ ลอนั นีแ้ หละ หนนุ จติ ใจใหเ้ กิดปัญญา
ปัญญาเกิดขนึ้ สอนจติ ใหเ้ ห็นจรงิ ตามเป็นจรงิ ในสงิ่ ท่ีตนอาศยั อยนู่ ่ีนะ
วา่ มนั ไมเ่ ท่ยี งเป็นทกุ ขท์ นไดย้ ากลาํ บากจรงิ ๆนะ มนั เป็นอนตั ตาบงั คบั
ไมไ่ ด้ บอกไม่ได้ ไม่เป็นไปตามใจหวงั ไม่ใชข่ องใคร ไม่ใชข่ องเรา
ของเขาจรงิ ๆ อนั นีเ้ ป็นความจรงิ แทๆ้

เม่อื ปัญญามนั สอนจติ ใหเ้ ห็นลกั ษณะอาการของสงั ขารทงั้ ปวงมนั
ดงั กลา่ วมานีแ้ ลว้ มนั ก็จะเกิดนิพพทิ า ความเบอ่ื หนา่ ยขนึ้ มา เม่อื เบอ่ื
หน่ายเขา้ บอ่ ยๆ เบ่อื หน่ายดว้ ยอาํ นาจของปัญญาเน่ียนะ่ มนั จะคลาย
ความกาํ หนดั ยินดีน่ีไปเร่อื ยๆ คลายออกๆเรอ่ื ยไป มนั ก็นอ้ ยลงไป
เบาบางไปกิเลสอนั นีน้ ะ จะขอใหจ้ ติ น่ีมนั เบ่อื หน่ายดว้ ยปัญญาดงั
กลา่ วมาแลว้ นนั้ นะ่ มนั กค็ อ่ ยคลายออกไป คลายทเี ดยี วไมห่ มด มนั ก็
คลายไปทีละนอ้ ยๆไป ในท่สี ดุ มนั กห็ มดลงได้ ท่านเรยี กวา่
สมุจเฉทวิมุตติ์ แปลวา่ หลดุ พน้ ไดโ้ ดยเด็ดขาด ไมก่ ลบั คืนมายดึ ม่นั
ถือม่นั ในขนั ธ์ ๕ นีอ้ ีกตอ่ ไป ทแี รกนีก้ ็หลดุ พน้ ไปเป็นขนั้ ๆดงั กลา่ วมา

52

แลว้ นนั้ แหละ เชน่ รกั ษาศีลใหบ้ รสิ ทุ ธิ์อยา่ งนีน้ ะ มนั กห็ ลดุ พน้ จากบาป
อกศุ ลมาไดข้ นั้ หนง่ึ แลว้ นนั้ แหละ แลว้ คราวนีม้ นั ยงั กิเลสอยู่ ถงึ แมบ้ าป
กศุ ลจะระงบั ไป แตก่ ิเลสสว่ นท่ีมนั ไมเ่ ป็นบาปเป็นกรรมนนั้ มนั ก็ยงั มีอยู่
ฉะนนั้ จงึ วา่ ภาวนาเขา้ ทาํ จิตใหส้ งบลงไป ทาํ จติ ใหส้ งบระงบั ลงไปแลว้
มนั ก็หลดุ พน้ จากกิเลสนนั้ ไปช่วั ระยะหน่งึ อย่างนีน้ ะ เม่อื สมาธินนั้
ถอนออกมาแลว้ กิเลสนนั้ มนั กต็ ดิ ตามมาอีก แตว่ า่ มนั เบาลงเพราะ
อานภุ าพแหง่ สมาธินนั้ มนั ก็สามารถทาํ กิเลสท่ีหยาบๆใหเ้ บาลงเหมอื น
กนั นะ่ มนั เป็นอย่างนนั้ เม่อื กิเลสหยาบๆน่นั มนั ระงบั ไป ยงั เแต่
กิเลสอย่างกลาง เช่นนีก้ อ็ าศยั ปัญญาในวนั นีน้ ะ อาศยั ปัญญาสอนจิต
นีเ้ ขา้ ไป จิตนีเ้ ม่อื มนั เห็นตามปัญญาแลว้ มนั กป็ ลอ่ ย มนั กว็ างไป
เร่อื ยๆไป มนั เป็นอยา่ งนนั้

การท่ีบคุ คลใหท้ านก็ดี รกั ษาศีลกด็ ี ไหวพ้ ระภาวนาทาํ ใจใหส้ งบ
ระงบั ลงไปก็ดี ลว้ นแตเ่ ป็นการสรา้ งบญุ สรา้ งกศุ ลทงั้ นนั้ เลย ขอใหเ้ ขา้ ใจ
เม่ือทาํ ไปมากๆเขา้ ไป บญุ กศุ ลน่ีมนั มากเขา้ มนั กท็ าํ ใหจ้ ติ ใจนีม้ ีกาํ ลงั
เขม้ แขง็ จิตใจหนกั แน่นตงั้ ม่นั อยดู่ ว้ ยดแี ลว้ ปัญญามนั ก็เกิดขนึ้ จากจติ
ท่ีสงบระงบั ตงั้ ม่นั อย่ใู นบญุ ในคณุ น่นั เองแหละ ปัญญามนั จะเกิดขนึ้ ก็
เพราะมบี ญุ มคี ณุ พระพทุ ธ พระธรรม พระสงฆอ์ ย่ใู นจติ ใจเป็นพนื้ ฐาน
จติ จะสงบอย่ไู ดก้ เ็ พราะอาศยั บญุ คณุ น่ีเองนะ ขอใหเ้ ขา้ ใจ ถา้ คนไมม่ ี
บญุ มีคณุ ดงั กลา่ วมานีแ้ ลว้ จติ สงบไมไ่ ดเ้ ลย

53

ดงั นนั้ ในอนุสติ ๑๐ อนั เป็นสมถกรรมฐาน อนั เป็นกรรมฐานท่ี
ผสู้ นใจในการเจรญิ สมถะวิปัสสนาจะตอ้ งบาํ เพ็ญ น่นั เหละทรงแสดงไว้
ใหห้ ม่นั ระลกึ คณุ พระพทุ ธเจา้ คณุ พระธรรม คณุ พระสงฆ์ ใหห้ ม่นั
นกึ ถงึ ทาน การบรจิ าคของตน นกึ ถงึ ศีลท่ีตนไดร้ กั ษามา นกึ ถงึ คณุ ท่ที าํ
บคุ คลใหเ้ ป็นเทวดา นกึ ถงึ ความตายอนั มแี ก่ตน นกึ ถงึ รา่ งกายสงั ขาร
อนั ไมเ่ ท่ียงไม่ย่งั ยนื ทงั้ ไม่สวย ไมง่ าม เป็นอารมณอ์ ย่เู สมอ นกึ ถงึ
ความตายเป็นอารมณอ์ ยเู่ สมอ น่ีหละความตายน่ี ก็หมายความวา่
รา่ งกายน่ีมนั จะตอ้ งแตกดบั เป็นท่ีสดุ ท่านก็เลยสมมตุ วิ า่ ตายเท่านนั้
เองแหละ ท่จี รงิ แลว้ รา่ งกายน่ีมนั เกิดแลว้ มนั กแ็ ปรปรวนแตกดบั ลง
เท่านนั้ แหละ แลว้ ก็นกึ ถึง อานาปานุสติ น่ีนะ ลองคิดดซู ิ อนสุ ติ ๑๐
น่ีนะ พระพทุ ธเจา้ แสดงได้ สาํ คญั แคไ่ หนนะ่ อานาปานสติการตงั้ สติ
รูล้ มหายใจเขา้ หายใจออกอยา่ งนี้ มนั ทาํ ใหจ้ ิตรวมลงได้ ทาํ ใหจ้ ิตน่ีละ
อารมณท์ ่ีเป็นอดีตอนาคตไป น่นั แหละ เม่อื จิตท่มี นั ละอารมณท์ ่ี
เป็นอดีตอนาคตแลว้ มนั ก็รวมลงเป็นหนง่ึ ในปัจจบุ นั นีไ้ ดเ้ ลย

ฉะนนั้ อย่าลืมหละ การนกึ ถงึ ลมหายใจเขา้ ออกน่ีมนั ทาํ ใหจ้ ติ สงบ
จติ หยดุ คดิ หยดุ นกึ แลว้ การนกึ ถงึ คณุ แห่งพระนิพพานอนั เป็นธรรมชาติ
สงบระงบั จากกิเลสและกองทกุ ขท์ งั้ มวล อนั นีก้ ็เป็นหนา้ ท่ีเราทกุ คน
จะตอ้ งนกึ ถงึ อย่เู สมอ ถา้ ไม่นกึ ถงึ พระนิพพานมนั ก็ไม่อยากบรรลพุ ระ
นิพพานน่ีนะ ไมน่ กึ ถงึ พระนิพพาน ก็ไม่เหน็ คณุ แหง่ พระนพิ พานวา่

54

วเิ ศษอยา่ งไร อยา่ งเช่นบางคนท่ีมีความเห็นเคล่ือนคลาดจากความ
เป็นจรงิ ไมย่ อมรบั รูค้ าํ สอนของพระพทุ ธเจา้ มนั ก็พดู ไปตา่ งๆนานาวา่
พระนพิ พานน่ีไม่มบี า้ นไม่มีเรอื น ไม่มีรถราข่ี ไมส่ นกุ ไม่อยากไปหรอก
คราวนีก้ ม็ ผี วู้ า่ อย่างนีอ้ ย่บู อ่ ยๆอย่เู หมอื นกนั นะน่นั ผทู้ ่เี ห็นเชน่ นนั้ แสดง
วา่ มนั ติดความสขุ ช่วั คราว ไอเ้ ร่อื งความทกุ ขไ์ ม่เอาบวกลบคณู หาร
กนั ดบู า้ งเลย เลอื กเอาแตค่ วามสขุ ช่วั คราวนนั้ นะมาวา่ โลกนีส้ นกุ สนาน
อยา่ งโนน้ อย่างนนี้ ่ีนะ มนั ขาดปัญญา อยา่ งวา่ น่นั แหละ ถา้ หากวา่
บคุ คลผมู้ ปี ัญญาแลว้ นะ เอาความสขุ ในโลกนีก้ บั ความทกุ ขใ์ นโลกนี้
มาบวกกนั เขา้ เอามาเทียบกนั เขา้ ลองดอู ่ะ น่ีเราจะรูไ้ ดว้ า่ ไอ้
ความสขุ ในโลกนีน้ ะ่ มนั ประเด๋ยี วประดา๋ วหน่งึ แตค่ วามทกุ ขอ์ นั นีม้ นั
เป็นประจาํ เลย ทกุ ขแ์ ก่ ทกุ ขเ์ จบ็ ป่วยไข้ ทกุ ขต์ าย อนั นีน้ นั้ มนั เป็น
ทกุ ขป์ ระจาํ แทๆ้ เลย เม่อื ความทกุ ขเ์ หลา่ นีม้ นั มอี ย่ปู ระจาํ อย่างนีแ้ ลว้
ไอค้ วามสขุ อนั เกดิ จากความสขุ อนั ช่วั คราวเช่น สขุ ในการกิน สขุ ในการ
นอน สขุ ในการซอ่ งเสพกามคณุ เมถนุ สงั โยชน์ สขุ ในการดมู หรสพ
ครบครนั ตา่ งๆนานาหม่นู ี้ มนั ลว้ นแตเ่ ป็นเหย่อื ลอ่ ใหต้ ิดอย่ใู นทกุ ขท์ งั้
นนั้ เลย เพราะมนั เป็นสขุ ช่วั คราวอย่างท่ีวา่ น่ีแหละ ไมเ่ ห็นมอี ะไรย่งั ยนื
อย่ไู ดเ้ ลย ท่านเรยี กวา่ อามิสสขุ สขุ องิ อาศยั วตั ถุ เม่อื วตั ถสุ ิง่ ของ
เหลา่ นนั้ มนั วิบตั ิแปรปรวนไป ความสขุ เหลา่ นนั้ มนั กห็ มดไป อนั นีเ้ ป็น
ความจรงิ แทๆ้ เลย เพราะฉะนนั้ ผปู้ ฏิบตั ธิ รรมทงั้ หลายอย่าละเลย

55

ตอ้ งนอ้ มเขา้ มาสอนจิตตวั เองอยเู่ สมอ ไม่เช่นนนั้ แลว้ มนั ก็ตดิ ความสขุ
ช่วั คราวน่ีแหละดงั ท่เี ราเหน็ กนั อย่นู ่นี ะ่

ระเบยี บการปฏบิ ตั ิในพระพทุ ธศาสนาน่ีทา่ นสอนใหต้ ่ืนดกึ ลกุ เชา้
ทาํ ความเพยี รอย่างนีน้ ะ บคุ คลผตู้ ิดความสขุ ในการนอนน่ะกเ็ อาแลว้
นอนจมปิง้ เลย หมดคืนก็ไมต่ ่ืน ไปต่นื เอาเม่อื น่นู สวา่ งนนู่ แสง
พระอาทติ ยข์ นึ้ สอ่ งสทู่ อ้ งฟา้ นนู่ บางคนยงั ไมต่ ่นื ขนึ้ เลย แสงอาทติ ย์
มากด็ ี อย่างนีแ้ หละเรยี กวา่ มนั ตดิ อย่ใู น อามสิ สุข สขุ ท่อี ิงอาศยั
วตั ถเุ หลา่ นีอ้ ยู่ ดงั นนั้ กล็ องคดิ ดซู ิ ถา้ เม่ือรา่ งกายอนั นีม้ นั เป็นปกติ
โรคภยั ยงั ไมเ่ บยี ดเบียนนะ่ กน็ อนหลบั ไดส้ นิทสบาย บดั นีเ้ ม่อื รา่ งกาย
อนั นี้ มนั วบิ ตั ิแปรปรวนไปแลว้ เอาหละนอนกไ็ ม่หลบั นะบดั นนี้ ะ
กระสบั กระสา่ ย รบั ประทานอาหารก็ไมอ่ รอ่ ยแลว้ เม่ือเป็นเช่นนมี้ นั
จะเป็นยงั ไงแลว้ บดั นีน้ ะ มนั กเ็ ป็นทกุ ขแ์ ลว้ ไอจ้ ติ ท่ีมนั ไมร่ ูเ้ ทา่
มนั กเ็ ดือดรอ้ น โอ๊ย เราน่ีจะตายแลว้ เขาวา่ นอนกไ็ ม่หลบั รบั ประทาน
อาหารกไ็ ม่ได้ เม่ือวติ กถงึ ความตายไปแลว้ กย็ ง่ิ เดอื ดรอ้ นเลย เพราะ
ไม่อยากตายน่ี ไม่อยากพลดั พลากจากความสขุ ช่วั คราวดงั กลา่ วมา
แลว้ น่นั แหละ ดงั นนั้ ผมู้ ีปัญญาทงั้ หลาย ทา่ นจงึ เห็นพจิ ารณาเห็น
เช่นนนั้ แลว้ กจ็ งึ เบ่ือหน่ายความสขุ ช่วั คราวนนั้ เบ่ือหน่ายวตั ถทุ ่ดี วงจติ
อาศยั อยนู่ ี้ ไดแ้ กธ่ าตดุ นิ นา้ํ ไฟ ลม รวมกนั เขา้ เป็นรา่ งกายสงั ขารอนั นนั้
จงึ ไดเ้ บ่อื หน่าย ไม่ยนิ ดใี นการหลบั การนอน ไมย่ นิ ดีในรสชาติของ

56

อาหาร ไม่ยินดีในผา้ น่งุ ผา้ หม่ เคร่อื งใชไ้ มส้ อย สง่ิ อาํ นวยสะดวกตา่ งๆ
ใหเ้ ช่นรถรา หมนู่ ีเ้ ป็นตน้ กเ็ ป็นของอาํ นวยความสะดวกใหช้ ่วั คราว อา้ ว
รถราคนั งามๆน่งั สบายอยา่ งนีน้ ะ แตเ่ ม่อื รา่ งกายมนั ทรุดโทรมไปแลว้
นะ มนั จะไปน่งั ไดย้ งั ไงอย่างนนั้ น่งั กไ็ มไ่ ด้ ก็ถึงแมว้ า่ สิ่งเหลา่ นนั้ มนั จะ
ยงั อยู่ แตร่ า่ งกายน่ีมนั ชาํ รุดทรุดโทรมไปแลว้ มนั ก็ไมม่ คี วามหมาย
อะไรเลย มนั กต็ อ้ งพจิ ารณาหมดทกุ สิง่ ทกุ อยา่ งท่แี วดลอ้ มตวั เองอยนู่ ่ี
ตอ้ งทาํ ความรูเ้ ท่าไปทกุ ประการเลยอยา่ งนี้ อนั นีแ้ หละ ไดช้ ่ือวา่ ทาง
หลดุ พน้ จากทกุ ขภ์ ยั ในวฏั สงั สาร ดงั แสดงมาก็มีดว้ ยประการฉะนี้

ทม่ี า: https://youtu.be/0T7FZO8rGyU

57

วิธีสะกดจิตให้สงบพบสุข
พง่ึ พากนั ตงั้ ใจใหด้ ี บดั นีถ้ งึ วาระท่เี ราจะตอ้ งอบรมจิตใจของตวั
เอง ใหเ้ ขา้ ถงึ ความสงบ เพราะความสขุ นนั้ อ่นื เสมอดว้ ยความสงบไม่มี
หมายความวา่ ความสขุ อยา่ งอ่นื นะ่ มนั จะไปย่งิ กวา่ ความสงบนนั้ ไมม่ ี
ดงั นนั้ ผตู้ อ้ งการความสขุ ท่ีแทจ้ รงิ มนั ก็ตอ้ งมาฝึกจิตใจน่ีใหเ้ ขา้ ถงึ ความ
สงบ กจ็ ะไดพ้ บกบั ความสขุ แทจ้ รงิ
ผปู้ ระพฤติธรรมในพทุ ธศาสนาน่ี กต็ อ้ งใหม้ นั มจี ดุ หมาย ถา้ มนั ไม่
ตงั้ จดุ หมายไวอ้ ยา่ งนี้ มนั กไ็ มไ่ ดผ้ ลการปฏบิ ตั ิน่นั นะ จดุ หมายคือมงุ่ ท่ี
จะทาํ ใจใหส้ งบ น่นั แหละคือจดุ หมาย ในขนั้ แรกน่ีทาํ อย่างไรจติ จงึ จะ
สงบลงไปได้ เรากท็ าํ ลงไป กอ็ าศยั สตนิ ่นั แหละสาํ คญั มาก ถา้ สติเขม้
แข็ง แลว้ กส็ ามารถท่สี ะกดจติ นีใ้ หส้ งบลงไปไดโ้ ดยเพง่ ลมหายใจเขา้
ออกเป็นอารมณ์ เป็นเครอ่ื งดาํ เนิน หมายความวา่ อย่างนนั้ เราจกั ไม่คดิ
ไปในเรอ่ื งอ่ืนใด จกั ดแู ตล่ มหายใจเขา้ หายใจออกเทา่ นี้ หายใจเขา้ ไป
ถา้ ไม่ออกมาก็ตาย หายใจออกไปแลว้ ไม่กลบั เขา้ มาก็ตาย ชีวิตของเรา
นีม้ ีนอ้ ยนิดเดยี วนงึ ถา้ เพ่งดใู หจ้ รงิ ๆแลว้ มอี ยแู่ ค่ ลมหายใจเขา้ ออก
แคน่ ีเ้ อง ลองสงั เกตดู ลมหายใจเขา้ ออกมนั ก็มอี ยใู่ น ปัจจบุ นั นีเ้ ท่านนั้
ไมใ่ ชม่ ีอย่ใู นอดีตท่ีลว่ งแลว้ มาท่ีลว่ งแลว้ มา มนั ก็ดบั ไปแลว้ น่ี ลมหายใจ

58

มนั หายไปแลว้ ท่ลี ว่ งแลว้ มานะ่ อนาคตลมหายใจกย็ งั ไปไมถ่ งึ มอี ยู่
แคป่ ัจจบุ นั นเี้ ท่านเี้ อง ท่ใี หต้ วั เองรูว้ า่ ตนยงั มชี ีวิตอยกู่ เ็ ท่านีแ้ หละ

แตม่ นษุ ยเ์ ราสว่ นมากมนั ไม่สาํ คญั วา่ ชีวิตมเี ทา่ นี้ มนั สาํ คญั วา่ ตน
นนั้ จะมอี ายยุ ืนยาวนานไปอยู่ เหตฉุ ะนนั้ จงึ ไดเ้ พลิดเพลินมวั เมา จงึ ตงั้
อย่ใู นความประมาท ไม่รบี เรง่ บาํ เพญ็ บญุ กศุ ล อนั เป็นหนทางแหง่
ความสขุ ใหแ้ กต่ วั เอง เอาแตเ่ พลดิ เพลนิ ในการละเลน่ ตา่ งๆในการแสวง
หาความสขุ สนกุ สนานช่วั คราว อนั นีน้ บั วา่ เป็นความประมาทของ
มนษุ ยเ์ รา สาํ หรบั ผใู้ ดต่ืนตวั ไดไ้ ม่ประมาทก็นบั วา่ เป็นวาสนาของผนู้ นั้

เชน่ อย่างวา่ ผทู้ ่ีคดิ บวชเรยี นในพระพทุ ธศาสนานี้ กน็ บั วา่ เป็นผตู้ งั้
อย่ใู นความไมป่ ระมาท แตบ่ างคนในเบือ้ งตน้ นะไมป่ ระมาท แตใ่ นทา่ ม
กลางคอื ตอ่ ไปเกดิ ความประมาทขนึ้ กม็ ี ในขนั้ แรกรูส้ กึ กะปรกี้ ะเปรา่
ทาํ ความดี ขยนั ขนั แข็งสาํ รวมตนดว้ ยดี ครนั้ เม่อื ไปๆกลาย เป็นคนเลิน
เลอ่ เผลอสติ ไมร่ ูจ้ กั สาํ รวมกายวาจาใจใหเ้ ป็นปกติเหมือนแตก่ อ่ น ผนู้ นั้
กเ็ ลยถงึ ซง่ึ ความเส่อื ม การเป็นนกั บวชเน่ียนะ

เพราะฉะนนั้ ทกุ คนตอ้ งรกั ษาความไม่ประมาทไวใ้ หไ้ ด้ คือรกั ษา
สติน่นั เองน่ะ ตนพิจารณาเห็นรา่ งกายนีเ้ ป็นของไม่เท่ยี ง เป็นทกุ ข์
เป็นอนตั ตาอยา่ งไร ก็ใหก้ าํ หนดรูเ้ หน็ อยอู่ ยา่ งนนั้ เรอ่ื ยไป อยา่ ใหม้ นั เหน็
เป็นอยา่ งอ่ืนไป เชน่ รา่ งกายนีเ้ ป็นอสุภะ คือไม่สวยไม่งามกใ็ หพ้ จิ ารณา

59

เหน็ วา่ มนั ไม่สวยไมง่ ามอยา่ งนนั้ เสมอไป เม่อื รา่ งกายนีม้ นั เป็นของไม่
เท่ยี ง ก็ใหเ้ กิดความรูค้ วามเห็นวา่ มนั ไม่เท่ยี งอยอู่ ย่างนนั้ เม่อื รา่ งกาย
นีม้ นั เป็นทกุ ขท์ นไดย้ ากลาํ บาก มนั ทนอย่นู ่งิ ๆไมไ่ ด้ ก็ใหม้ นั เหน็ วา่ เป็น
ทกุ ขท์ นไดย้ ากจรงิ เพราะวา่ รา่ งกายน่ีมนั ตอ้ งไดเ้ คล่ือนไหวอยเู่ ร่อื ยไป
จงึ พอประทงั ได้ แตถ่ า้ จะมาน่งั น่ิงๆอยตู่ ลอดเวลาเน่ียไปไม่ไดเ้ ลย
หรอื จะตอ้ งนอนตลอดเวลาน่ีกไ็ มไ่ ดอ้ กี จะตอ้ งเดนิ อยตู่ ลอดเวลากไ็ ม่ได้
จะตอ้ งยืนอย่ตู ลอดเวลากไ็ ม่ได้ น่นั แหละมนั ทนอย่ไู มไ่ ดเ้ ลย มนั ทนอยู่
อยนู่ ่ิงๆไม่ไดเ้ ลยรา่ งกายนี้ตอ้ งเคลอ่ื นไหวไปมาอย่างนี้มนั จงึ พอประทงั
อย่ไู ด้

น่ีแหละลกั ษณะแหง่ ความทกุ ขข์ องรา่ งกาย ใหพ้ าพิจารณาดู
ใหม้ นั เหน็ อยา่ ไปเขา้ ใจวา่ เป็นเร่อื งธรรมดาไปอยา่ งนนั้ เปลา่ ๆโดยไม่
มองเหน็ ลกึ ไปกวา่ นนั้ ธรรมดาจรงิ อยู่ แตธ่ รรมดาทกุ ขต์ อ้ งใหเ้ ขา้ ใจ
อย่างนนั้ ไมใ่ ชธ่ รรมดาเฉยๆ การยืน เดิน น่งั นอน กิน ด่ืม พดู จา
ทาํ การงานตา่ งๆหม่นู ีน้ ะมนั เรอ่ื งของความทกุ ขท์ งั้ นนั้ เลย เรอ่ื งของ
ความทนอยไู่ มไ่ ดข้ องรา่ งกายสงั ขารนี้ ตอ้ งไดเ้ คล่อื นไหวไปมาอย่อู ยา่ ง
นนั้ น่ีตอ้ งพิจารณาใหเ้ หน็ อยอู่ ยา่ งนีแ้ ลว้ มนั ก็จะไดเ้ กิด นิพพทิ ทา
ความเบ่ือหน่าย ทาํ ไมมนั ยงั เป็นอยอู่ ยา่ งนนั้ กม็ นั บงั คบั ไม่ได้ ไม่มี
อาํ นาจใดๆในโลกจะมาบงั คบั รา่ งกายนีอ้ ยนู่ ่ิงๆไดห้ รอื ใหม้ นั เท่ยี ง
ไม่ตอ้ งแปรผนั เป็นอย่างอ่ืนเลย อย่างนีม้ นั เป็นไปไมไ่ ด้ ธรรมชาตไิ ม่ได้

60

สรา้ งมาอย่างนนั้ ธรรมชาติสรา้ งขนึ้ มาแลว้ มนั ก็ใหม้ นั แปรผนั ไป ในท่ี
สดุ ก็มนั แตกดบั ลง อนั นีธ้ รรมชาตมิ นั สรา้ งมาอย่างนีน้ ะ สงั ขารรา่ งกาย
อนั นี้ นอกรา่ งกายน่ีออกไปกเ็ หมอื นกนั หมดเลย กต็ อ้ งพจิ ารณาใหม้ นั
เห็นอยา่ งนีจ้ งึ เรยี กวา่ เป็นผไู้ มป่ ระมาท คือเป็นผคู้ น้ หาความจรงิ ของ
ชีวติ ของอตั ภาพรา่ งกายนีอ้ ยู่

ถา้ บคุ คลไมม่ าเพ่งพินจิ พิจารณารา่ งกาย ใหเ้ ห็นตามสภาพความ
จรงิ อย่างวา่ นีแ้ ลว้ เม่อื เวลารา่ งกายมนั วิบตั ิลง มนั แปรปรวนไป ดวงจติ
ดวงนีก้ ็เป็นทกุ ขเ์ ป็นโศกแลว้ บดั นี้ ทงั้ สะดงุ้ หวาดกลวั ตอ่ ความตาย จิตนี้
ย่งิ เป็นทกุ ขห์ ลาย เม่ือไมไ่ ดพ้ จิ ารณาใหร้ ูล้ ว่ งหนา้ ไวอ้ ะ้ แลว้ กต็ ณั หา
มนั ก็ไมบ่ รรเทาลงเลย ผใู้ ดพจิ ารณาเห็นวา่ ชีวติ นีม้ ปี ระมาณนอ้ ยนดิ
เดยี วอย่างวา่ นีน้ ะ มนั กท็ าํ ใหต้ ณั หาความทะเยอทยานอยากไดอ้ ะไร
ตอ่ อะไรในโลกนมี้ นั เบาบางลงไปเลย มนั ไม่ทราบวา่ จะไปขวนขวายไป
อะไรนกั หนา

ในเม่ือชีวติ นีม้ นี อ้ ยนดิ เดยี วหน่งึ ไมท่ นั ไรก็จะจากโลกนีไ้ ปแลว้
บางคนผมู้ กี รรมมีเวรติดตามมาแต่กอ่ น มาตดั รอนเอา อายนุ ่ียงั ไม่ถงึ
อายไุ ข กต็ ายกอ่ นแลว้ บางคนพอเกิดมาไดไ้ ม่ก่ีวนั ก่ีเดอื น กต็ าย
บางคนเกิดมาแลว้ พอเป็นเด็กเป็นเลก็ กาํ ลงั นา่ รกั เอา้ ก็มาตายเสยี
บางคนพอเกิดขนึ้ แลว้ พอมาเป็นเดก็ นกั เรยี น เอา้ บางทกี ็น่งั รถ

61

ไปโรงเรยี น รถคว่าํ รถชนกนั เอา้ กต็ ายหมู่ อยา่ งนีน้ ะ บางคน
กก็ าํ ลงั อยใู่ นวนั หน่มุ วยั สาวก็มอี นั เป็นไป มาตายไปเสีย บางคนกอ็ ยใู่ น
วยั กลางคน เอา้ กาํ ลงั แบกภาระของการเลยี้ งลกู เลยี้ งเมยี กาํ ลงั
ขวนขวายตงั้ เนือ้ ตงั้ ตวั ใหร้ ่าํ ใหร้ วย เป็นฝ่ังเป็นฝาเหมอื นเพ่อื นทงั้ หลาย
ก็มีอนั เป็นไปคือมาตายจากลกู จากเมยี จากผวั ไปเสยี บางคน ก็ถงึ วยั แก่
วยั ชรา เอา้ รา่ งกายก็ทรุดโทรมลงจะตายกไ็ มต่ ายก็ทนทกุ ขท์ รมาน
เดนิ ไปไหนมา ไหนกล็ าํ บาก บางคนกเ็ ป็นอมั พาต อมั พาตน่ีนาน
ตายกวา่ นี้ ทนทกุ ขท์ รมาน ขา้ วนา้ํ กต็ อ้ งใหผ้ อู้ ่ืนปอ้ น จะไปไหนก็
ตอ้ งผอู้ ่นื ไดป้ ระคบั ประคอง ตอ้ งเอาใสร่ ถเขน็ ไป น่ี ตายกไ็ มต่ าย
มนั จะมกี าํ ลงั แข็งแรงขนึ้ กวา่ เก่ากไ็ ม่มี บางคนก็หตู งึ บางคนกต็ ามวั
ตาฝา้ มองอะไรก็ไมเ่ หน็ ชดั แตก่ ไ็ มต่ ายงา่ ย

น่ีแหละลกั ษณะแห่งความทกุ ข์ ใหพ้ ง่ึ พากนั พิจารณากนั ใหด้ ี
มนั ทนไดย้ ากลาํ บากอยอู่ ย่างนีแ้ ลว้ จะไปเพลดิ เพลินไปเอาอะไรเลา่ จะ
เพลดิ เพลนิ ไดก้ ่ีนานก่ีเดือนก่ีปี ไอร้ า่ งกายอนั นีม้ นั จะมีกาํ ลงั วงั ชาพอ
ท่ใี หส้ นกุ สนานไปนะ ลองบวกลบคณู หารกนั ดู นอ้ ยเดียวหนง่ึ นะ
เพลดิ เพลินมวั เมาความสขุ สนกุ สนานอนั นนั้ น่ะ มนั แทรกอย่ดู ว้ ยทกุ ข์
เหมือนด่งั ยาพษิ เคลอื บนา้ํ ตาลดงั กลา่ วใหฟ้ ังมาแลว้ น่ะ มที งั้ สขุ มที งั้
ทกุ ขค์ ลกุ เคลา้ กนั ไป ชีวติ ของผคู้ รองเรอื น เอา้ ฝ่ายหน่งึ ไปสนกุ สนานดี
ฝ่ายหน่งึ กลบั เศรา้ ใจคบั แคน้ ใจ บงั เอญิ เงนิ ขาดมือลงไป ไมม่ ีเงินจะ

62

จ่ายย่งิ เดอื ดรอ้ นใหญ่ บงั เอญิ อนั นนั้ กข็ าดไป อนั นีก้ ไ็ ม่มี ซอื้ รถมาข่ี เอา้
รถก็มาชาํ รุดลงไม่มีเงินจะซอ่ มรถ เอาแลว้ ก็เดอื ดรอ้ นแลว้ ปลกู บา้ น
แปลงเรอื นอยู่ อย่ไู ปอยมู่ าตนมเี งนิ นอ้ ยจะทาํ ใหแ้ ขง็ แรงก็ไมไ่ หว บา้ น
เรอื นกช็ าํ รุดลง ไมม่ เี งนิ จะซอ่ มแซม ไม่มเี งินจะสรา้ งใหมก่ เ็ ป็นทกุ ข์

อนั นีล้ องพจิ ารณาดู ชีวิตของคนเราน่ีมนั มแี ตก่ องทกุ ขแ์ ทๆ้ นา้
ถา้ ไมพ่ ิจารณาก็ไมเ่ หน็ เอา้ ถา้ มนั ทกุ ขอ์ ยา่ งนนั้ น่ะ คนเรามนั จะ
ไม่ฆา่ ตวั ตายหมดซะแลว้ หรอื …ไม่ฆา่ เพราะมนั มสี ขุ ช่วั คราวนนั้ เป็น
เหย่อื ลอ่ เอา้ มนั ทกุ ขไ์ ปพกั นงึ นอ้ ยนงึ กก็ ลบั สขุ ขนึ้ มา อยา่ งนแี้ หละ
มนั ใหเ้ พลดิ เพลนิ สนกุ สนานไประยะนงึ ไปๆหนอ่ ยนงึ ทกุ ขก์ ป็ ระดงั
ประเดขนึ้ มา กลมุ้ ใจ บางคนทกุ ขต์ ดิ ตอ่ เน่ือง กนั ไปนานก็ฆา่ ตวั
ตายโดยวิธีใดวธิ ีหนง่ึ มีอยถู่ มไปโลกอนั นี้ น่ีพรรณนาถึงความทกุ ข์
แหง่ ชีวติ น่ี กท็ าํ ไมมนั จงึ เป็นทกุ ขอ์ ย่างนนั้ ก็มนั เป็นอนตั ตา มนั บงั คบั
ไมไ่ ด้ มนั ไมอ่ ยใู่ นบงั คบั บญั ชาของผใู้ ด รา่ งกายสงั ขารอนั นีน้ ะ นอกรา่ ง
กายน่ีออกไปกเ็ หมือนกนั เชน่ แกว้ แหวน เงนิ ทอง ของมีคา่ ตา่ งๆ
ในโลกอนั นี้ ไดม้ าแลว้ ก็สญู หายไป ไดม้ าแลว้ ใชไ้ ป จ่ายไป ก็หมดไป
เอา้ สว่ นใดท่ีไม่หมด โจรขโมยมนั รูเ้ ขา้ มนั มาลกั เอาไป หรอื มีการเอา
ปืนเอามดี มาจีเ้ อาเฉยๆน่ีนะ พวกเจา้ ของทรพั ยก์ ็ระทมใจ ช่วยกนั
พจิ ารณาความจรงิ ของชีวิตนีใ้ หม้ นั รูม้ นั เหน็

63

ถา้ พิจารณาเห็นตามท่แี นะนาํ มาน่ีนะ ตณั หามนั ตอ้ งเบาบางลง
แนน่ อนเลยทีเดยี ว ความทะเยอทยานอยากในจติ ใจกเ็ บาลง มนั จกั
ไมแ่ กก่ ลา้ ขนึ้ ไปไดเ้ ลย เพราะมองดแู ลว้ มนั ไม่มอี ะไรเป็นแก่นเป็นสาร
ถา้ ขืนไปยดึ ไปถือเอาไวเ้ ท่าไรมนั ย่ิงเป็นทกุ ขห์ ลายเทา่ นนั้ ตณั หากบั
อปุ าทานนะ มนั เป็นคกู่ นั เม่อื ไม่ละตณั หาน่ีใหม้ นั สงบลง มนั กย็ ดึ ถือบน่ ่ี
น่นั แหละ มนั กลายเป็นอปุ าทานไป เม่อื มนั ยดึ ถือไวแ้ ลว้ มนั ก็เป็น
เหตใุ หแ้ สวงหาในสิ่งท่ตี นยดึ ไวใ้ นใจนนั้ เม่อื แสวงหาไปไม่ไดส้ มหวงั
กเ็ อาแลว้ เป็นทกุ ขแ์ ลว้ เดือดรอ้ น อยา่ งนีแ้ หละ

นอกจากจะเป็นทกุ ขอ์ ยใู่ นปัจจบุ นั น่ีแลว้ มนั ความยดึ ความถือน่ี
ยงั เป็นตวั กรรมนาํ ดวงจติ ใหไ้ ปเกิดในภพนอ้ ยภพใหญ่ตอ่ ไป แตเ่ กิดใน
ชาติใดกไ็ ปผกู พนั กบั ของไม่เท่ยี งน่นั แหละ ไปผกู พนั อยกู่ บั สรอ้ ยคอ
ตมุ้ หู แหวนเพชร นาฬิกาขอ้ รองเทา้ สน้ สงู เสอื้ คลยุ สาํ หรบั
ประดบั เกียรติผเู้ ป็นบณั ฑติ เรยี นจบปรญิ ญาตรี ปรญิ ญาโท เอา้
ไปช่ืนชมยินดอี ยกู่ บั เครอ่ื งหม่ ของผมู้ อี าํ นาจเชน่ ตาํ รวจ ทหาร เคา้ เอา
เคร่อื งประดบั มาตดิ ตวั เขา้ ให้ ดีอกดีใจวา่ ตนมีเกียรตมิ ยี ศ เวลาเกิด
สงครามมาเคา้ ก็ใชเ้ ราไปตายกอ่ นเพ่อื น น่ีแหละตณั หาน่ะ พิจารณาเอา
มนั ยงั วา่ ดอี ย่นู ่ี เคา้ ยกย่องวา่ ทแกลว้ ทหาร ทหารหาญของชาติ พอเคา้
ยกยอ่ งเขา้ ไปก็ฮกึ เหมิ ฮกึ เหมิ ขนึ้ เลย ลมื ตายไปน่นั แหละ ดงั นนั้ หม่นู ี้
มนั ตอ้ งเก็บมาคดิ มาพจิ ารณา คนเรานะ่ ถา้ ไม่พจิ ารณาใหเ้ หน็ ความจรงิ

64

ของชีวติ ดงั กลา่ วมาน่ีแลว้ มนั จงึ ตดิ จงึ ขอ้ งอย่ใู นโลกนีแ้ หละ มนั จงึ
ผกู พนั อย่ใู นโลกนี้ จงึ ไม่อยากหนีออกจากโลกนี้ เรอ่ื งมนั น่ะ จะเกบ็ เอา
มาคดิ มากรองดใู หด้ ีแลว้ มนั ไม่เป็นส่ิงท่คี วรจะปรารถนา อยากจะอยู่
อยากจะผกู พนั กบั มนั เลย โลกอนั นีน้ ะ่

นกั ปราชญท์ งั้ หลายมพี ระพทุ ธเจา้ เป็นตน้ ท่พี ระองคท์ า่ นพน้ ไป
แลว้ นนั้ หรอื วา่ พระอรหนั ตท์ งั้ หลาย นกั ปราชญท์ งั้ หลายท่ที า่ นพน้ ไป
แลว้ น่นั กเ็ พราะท่านมาพิจารณาเหน็ ความเป็นไปของชีวติ ตามความ
เป็นจรงิ ดงั กลา่ วมาน่ีเอง สรุปลงแลว้ วา่ ทกุ ส่งิ ทกุ อย่างไมม่ ตี วั ไมม่ ตี น
ไม่มีเราไม่มีเขา เอา้ ถา้ ไมม่ ีตวั ไม่มีตนอย่างนนั้ แลว้ จะทาํ บญุ กศุ ล
ไปใหใ้ คร พระพทุ ธเจา้ จงึ สอนใหล้ ะช่วั ทาํ ดีไปเพ่ือใคร ไอท้ ่พี ระพทุ ธเจา้
ทา่ นสอนใหล้ ะช่วั ทาํ ดีน่นั น่ะ กเ็ พราะวา่ มนษุ ยแ์ ละสตั วท์ งั้ หลายนนั้ นะ่
เม่ือมนั ยงั ไมร่ ูแ้ จง้ ในธรรมของจรงิ นะ มนั กย็ ดึ เอาขนั ธ์ ๕ น่ีมาเป็นตวั
เป็นของของตน มนั พาขนั ธ์ ๕ น่ีทาํ ดีบา้ งทาํ ช่วั บา้ งไป สะสม
บาปกรรมใสต่ วั เอง น่นั แหละ บาปกรรมนนั้ มนั ก็เลยฉดุ ครา่ ไปสนู่ รก
อบายภมู ไิ ดจ้ นทกุ ขท์ รมานอยู่ พระพทุ ธเจา้ ผปู้ ระเสรฐิ ในโลก พระองค์
ไดส้ รา้ งบารมมี ากอ่ นคนอ่ืนสรา้ งบารมีมาเต็มแลว้ พระองคพ์ น้ แลว้
พน้ จากอาํ นาจแหง่ ตณั หาน่ีแลว้ ถงึ สุญญตานุปัสนา คอื เห็นแจง้ วา่
ทกุ สงิ่ ทกุ อยา่ งไมใ่ ชข่ องเรา โลกอนั นีน้ ะ ทา่ นเห็นแจง้ ดว้ ย ท่านพน้
ดว้ ยน่นั แลว้ พระองคเ์ จา้ จงึ มาแนะนาํ ส่งั สอนใหพ้ ทุ ธบรษิ ัทละช่วั ทาํ ดี

65

เม่ือละความช่วั ได้ ทาํ แตค่ วามดใี สต่ วั เช่นนี้ ความดคี ือบญุ กศุ ลน่ีมนั ก็
ยกยอชีวิตใหส้ งู ขนึ้ ไปตามลาํ ดบั

น่ีแหละทาํ ไมพระศาสดาทา่ นสอนใหล้ ะช่วั ทาํ ดีน่ะ กท็ าํ ดเี พอ่ื
ตวั เองน่ีแหละ ตวั เองยงั หลงยดึ หลงถือของไมเ่ ทย่ี งอยู่ ยงั ปลอ่ ยวาง
ของไม่เท่ยี งไมไ่ ดเ้ พราะอะไรมนั ถงึ ปลอ่ ยวางไม่ได้ ก็เพราะวา่ บญุ ตวั มนั
นอ้ ยสติปัญญากน็ อ้ ย น่ี ตอ้ งใหเ้ ขา้ ใจเหตผุ ลอยา่ งนี้ เหตนุ นั้ น่ะ เราจงึ
ตอ้ งสรา้ งบญุ สรา้ งกศุ ลตอ่ ไป บญุ กศุ ลน่ีแหละมนั ไปหลอ่ หลอมจติ ให้
เกิดปัญญาความรูค้ วามฉลาดขนึ้ มา บคุ คลผมู้ ีปัญญาแหลมคมเตม็ ท่ี
เท่านนั้ แหละ ถงึ จะถอนตนออกจากโลกอนั นีไ้ ด้ ถงึ จะอยเู่ หนือโลกนีไ้ ด้
จงึ จะมองเหน็ วา่ ทกุ สิ่งไม่ใชข่ องเรา แลว้ กท็ งั้ เหน็ ดว้ ย ทงั้ ปลงทงั้ วางลง
ดว้ ยทีนี้ น่นั แหละ ถึงจดุ โน่นนะมนั ถึงจะพน้ ทกุ ขไ์ ด้ ถึงจะเหน็ อนตั ตา
แจม่ แจง้ ได้ ถึงตรงนนั้ แลว้ ก็ไม่ตอ้ งทาํ อะไร แลว้ บดั นีไ้ ม่ตอ้ งละช่วั ทาํ ดี
เพราะวา่ มนั พน้ แลว้ น่ี พน้ จากดพี น้ จากช่วั ไปหมดแลว้ จิตมนั อยเู่ หนือ
ความดีความช่วั ทงั้ หมดแลว้ ความดคี วามช่วั มนั เป็นสมบตั ขิ องโลกนี้
จติ ของผใู้ ดยงั ไมร่ ูแ้ จง้ ก็ตอ้ งอาศยั ดกี บั ช่วั อยใู่ นโลกนี้ หมายความวา่
อย่างนนั้ เม่อื ช่วั มนั ใหผ้ ลกเ็ ป็นทกุ ขท์ รมานไป เม่อื ความดีมนั ใหผ้ ลก็มี
ความสขุ สบายไปช่วั ระยะหน่งึ เป็นอยอู่ ย่างเนีย้ ชีวิตปถุ ชุ นเรานะ
พจิ ารณาใหม้ นั เห็น

66

กน็ กั ปราชญผ์ มู้ ปี ัญญา ท่านพิจารณาเหน็ ความสขุ ในโลกนีน้ ะวา่
มีนอ้ ยนิดเดียวหนง่ึ ไมพ่ อแก่ความประสงคข์ องดวงจิตนีเ้ ลย ความ
ประสงคข์ องจติ น่มี นั ตอ้ งการมีความสขุ สม่าํ เสมอตลอดไปเลย ไม่ตอ้ ง
การใหค้ วามสขุ อนั นีม้ นั แปรผนั เป็นอยา่ งอ่นื ไป แตแ่ ลว้ มนั ไม่เป็นไป
ตามใจหวงั สิ เพราะความสขุ ในโลกนีม้ นั อิงอาศยั วตั ถสุ ่งิ ของ เม่อื วตั ถุ
สงิ่ ของนนั้ สญู สนิ้ ไป ความสขุ อนั นีก้ ส็ ญู สนิ้ ไปตามกนั เชน่ อย่างความ
สขุ เกิดจากการมเี งนิ มาก การจา่ ยเงิน การใชจ้ ่ายเงินมาบาํ รุงบาํ เรอชีวติ
ก็นบั วา่ มคี วามสขุ แลว้ บดั นีถ้ า้ เงินทองมนั หมดไปเราจะวา่ ไงหละทนี ี้
ความสขุ นนั้ มนั ก็หมดไปตามกนั อย่างนีแ้ หละลองคดิ ดู แมส้ ่งิ อ่นื ๆท่มี นั
อาํ นวยความสขุ ใหก้ ็เหมือนกนั น่นั แหละ เชน่ รถราอย่างนีน้ ะ จรงิ อยู่
หละมนั พาใหว้ ่ิงไปสจู่ ดหมายไดจ้ รงิ แตแ่ ลว้ ไปๆมาๆโน่นกช็ าํ รุดลงแลว้
เสยี หายลงไปแลว้ ใชก้ ารไมไ่ ดแ้ ลว้ อา้ ว เจา้ ของรถกเ็ สยี ดายเสยี ใจ
ไอค้ วามสขุ ท่ีมรี ถมรี าน่นั ก็หายไปหมดเลย ความทกุ ขเ์ กิดขนึ้ มาแทน
ไม่มีรถข่ี ว่ิงเตน้ หาเงนิ หาทองมาซือ้ รถ น่ีแหละ มนั ไดท้ งั้ ทกุ ขไ์ ดท้ งั้ สขุ
โลกสงสารอนั นีน้ ะ ชีวิตอนั ทอ่ งเท่ยี วอย่ใู นสงสารนีน้ ะ แตแ่ ลว้ เม่อื สรุป
ลงสสู่ ดุ ทา้ ยแลว้ มีแตท่ กุ ข์ อนั สขุ ท่ีวา่ น่นั หายหนา้ ไปแลว้

ลองคิดดเู ม่อื เวลาคนเรา คนจะตายนะ เราจะไปเรยี กรอ้ งหา
ความสขุ ท่ีไหนมาใหไ้ ดค้ วามอนุ่ ใจเลา่ มีแตท่ กุ ขน์ ่นั แหละ มีแตค่ วาม
รูส้ กึ ท่เี ป็นทกุ ขอ์ ยา่ งเดยี ว เม่ือเวลาจวนจะตาย ไฉนจงึ วา่ อยา่ งนนั้

67

ก็วา่ อย่างนนั้ กเ็ พราะรา่ งกายน่ีมนั อาศยั ไม่ไดแ้ ลว้ น่ี มนั จะแตกอยู่
มะรอมมะรอ่ แลว้ น่ี มนั แปรปรวนไป พอแปลงแลว้ น่ีแลว้ จะไมใ่ หจ้ ติ ท่ี
อาศยั อยนู่ ่เี ป็นทกุ ขเ์ หลอื ลน้ ยงั ไงเลา่ แลว้ จติ นีเ้ ม่อื ไมร่ ูเ้ ทา่ รา่ งกายอนั นี้
ไม่รูเ้ ทา่ ขนั ธ์ ๕ น่ี ปลงไมต่ ก วางไม่ลงละก็ น่นั แหละ เป็นทกุ ขใ์ หญ่
เลยจิตนะ่ น่ีมนั กระวนกระวายเดอื ดรอ้ นเลย กค็ ิดดชู ีวิตนีน้ ะ่ สรุปตอน
สดุ ทา้ ยแลว้ มีแตท่ กุ ขอ์ ย่างเดียว สขุ หายหนา้ ไปหมดเลย ท่านผรู้ ูท้ งั้
หลายทา่ นไดเ้ จรญิ วปิ ัสสนาปัญญาใหเ้ กิดขนึ้ แลว้ มากาํ หนดรูแ้ จง้ ใน
ขนั ธ์ ๕ นี้ ตามเป็นจรงิ ทา่ นปลงท่านวางขนั ธ์ ๕ น่ีเดด็ ขาดลงไปแลว้
จติ ของท่านอย่เู หนือขนั ธ์ ๕ แลว้ บดั นี้ เวลาขนั ธ์ ๕ นีม้ นั แปรผนั
จวนจะแตกดบั ท่านกไ็ มเ่ ศรา้ โศก จิตใจอนั นนั้ ท่านกไ็ ม่เดอื ดรอ้ น
ไม่วนุ่ วาย เพราะวา่ ทา่ นปลงวางเด็ดขาดลงไปแลว้ มนั ขาดจากกนั แลว้
มนั ไมม่ เี ย่ือใยเลย

น่ีแหละการท่ีบคุ คลจะหลดุ พน้ จะเหน็ อนัตตานุปัสนาไดโ้ ดย
แจม่ แจง้ จรงิ ๆนะ่ จะเห็นวา่ ทกุ สง่ิ ไมใ่ ชข่ องเรา มนั กต็ อ้ งทาํ ความดีแลว้
กล็ ะความช่วั โดยลาํ ดบั มา จนบญุ บารมีแกก่ ลา้ จนปัญญาบงั เกิดขนึ้
อยา่ งวเิ ศษเลยน่ี ปัญญาน่นั แหละมาตดั โลกสงสารอนั นีข้ าดออจาก
ดวงจติ นี้ ขาดตอนกนั เลยบดั นี้ จิตนนั้ ก็เป็นโลกตุ รธรรม แปลวา่ จิต
นนั้ ตงั้ อย่ใู นธรรมเหนือโลก ธรรมอนั นนั้ เป็นธรรมเหนือโลก ไม่ใชอ่ ยใู่ ต้
โลก ไม่ใช่ปนอย่กู บั โลกท่ที ่านกลา่ ววา่ พระนิพพานน่นั แหละ เพราะฉะนี้

68

การท่ีคนเราจะมีจติ ใจสงู อย่างวา่ น่นั นะ เรากต็ อ้ งฝึกใหม้ นั สงู ไปแตน่ ี้
แหละ อย่าใหม้ นั คดิ ไปในทางต่าํ

เช่นบวชเขา้ มาแลว้ อยา่ งน่ีนะอยา่ ไปคิดสกึ ขาลาเพศไป เพราะการ
คิดสกึ ขาลาเพศไปอยา่ งนนั้ ความคดิ มนั ตกต่าํ ไปแลว้ น่นั นะ มนั ถอย
หลงั เขา้ คลอง แลว้ จะไปคิดทาํ บาปสิ่งใดเป็นบาปเป็นกรรม อย่า ใจอยา่
ไปนกึ หวนหาเร่อื งเร่อื งบาปเรอ่ื งกรรม เพราะถา้ วา่ จติ คิดหวนไปหาบาป
กรรมท่ีตนเคยทาํ มา ทาํ ความพอใจกบั บาปนนั้ อยเู่ รยี กวา่ จิตมนั ตก
ต่าํ ไปแลว้ มนั ไมไ่ ดอ้ ยเู่ หนือโลก อยา่ งบาปกรรมเหลา่ นนั้ แลว้ เม่อื เป็น
เช่นนีแ้ ลว้ มนั จะไปหมนุ หาความช่วั ไดอ้ กี อยา่ งไรหละจิตใจท่เี ป็นอยา่ ง
นนั้ นะ เพราะฉะนนั้ น่ะการท่ีจิตจะอยเู่ หนือโลกได้ เรากต็ อ้ งฝึกตงั้ แต่
มนั ยงั อยกู่ บั โลกน่แี หละ หดั พยายามประคองจติ นีไ้ วอ้ ยา่ ใหม้ นั ตกต่าํ ไป
ถา้ เป็นคฤหสั ถผ์ คู้ รองเรอื นอย่างนกี้ พ็ ยายามประคองจิตของตน ใหต้ งั้
ม่นั อย่ใู นบญุ ในคณุ ใหไ้ ด้ อยา่ ใหจ้ ติ มนั ตกต่าํ ไปในทางบาปอกศุ ล
อย่าใหจ้ ิตนีไ้ ปคิดเพ่งเลง็ อยากจะไดส้ มบตั ิผอู้ ่ืนมาเป็นของตน ตนแสวง
หามาไดเ้ ทา่ ไหรก่ ็ยินดีบรโิ ภคใชส้ อยอยเู่ ทา่ นนั้ ประคองจิตนีไ้ วใ้ หด้ ี
อย่าใหจ้ ติ นีม้ นั โกรธ อย่าไปสรา้ งความโกรธใหม้ หนาแนน่ ขนึ้ ในจติ ใจ
พยายามตดั ทอนใหม้ นั เบาบางลงเร่อื ยๆ ยกจิตนีใ้ หส้ งู กวา่ ความโกรธ
นนั้ อยา่ งนีน้ ะจงึ เรยี กวา่ มนั ถึงจะอย่เู หนือโลกได้ มนั ถึงจะบรรลถุ ึง
โลกตุ ตรธรรมได้ ถา้ ไมฝ่ ึกจติ ใหอ้ ยเู่ หนือโลกไปแตเ่ วลาอยกู่ บั โลกนีแ้ ลว้

69

ไมม่ ที างหละ มนั จะอยเู่ หนือโลกได้ จะท่องเท่ยี วเกิดตายในโลกน่ี
เกิดตายก่ีภพ ก็ไมพ่ บกบั โลกตุ ตรธรรมเลย

เพราะฉะนนั้ ถา้ ใครไดม้ โี อกาสมาบวชเรยี นในพระพทุ ธศาสนาน่ี
นบั วา่ เป็นบญุ วาสนาของผนู้ นั้ อยา่ งสงู เพราะผนู้ นั้ จะมีโอกาสฝึกจติ
ของคนใหอ้ ย่เู หนอื โลกไปเรอ่ื ยๆ พยายามยกจิตของตวั เองใหอ้ ยเู่ หนือ
โลกแห่งบาปกรรมความช่วั ตา่ งๆ ความรกั ความใครต่ า่ งๆ หม่นู ีน้ ะ
ใหม้ นั ห่างไกลไปเรอ่ื ยๆ เรามโี อกาสท่จี ะไดฝ้ ึกตนอย่างนนั้ จรงิ ๆเลย
ถา้ ไปครองเรอื นแลว้ น่นั ก็เหมือนกบั ปลา มนั ไปแชอ่ ยใู่ นนา้ํ น่นั เองแหละ
นา้ํ มนั จะเย็นยงั ไงปลามนั กท็ นทกุ ขอ์ ย่ไู ปอย่างนนั้ แหละ เพราะวา่ มนั
พอใจในนา้ํ มาแตก่ าํ เนดิ แลว้ ถา้ มคี นจบั โยนบนบกน่ี ดิน้ กระเสอื ก
กระสนอยากจะลงไปหานา้ํ กอ็ ปุ มาไดเ้ หมือนกบั กลุ บตุ รกลุ ธิดาท่ีเกดิ
มาในโลกนีแ้ หละ สาํ หรบั ผนู้ บั ถือพทุ ธศาสนา มารดาบดิ ากน็ บั ถือ
พทุ ธศาสนาอย่างแรงกลา้ เม่อื ตนไดล้ กู ไดห้ ลานมา ก็ประสงคอ์ ยากให้
ลกู หลานของตนสืบพทุ ธศาสนานี้ กจ็ งึ พยายามชกั จงู แนะนาํ ใหเ้ กิด
ฉนั ทะพอใจในการบวชเรยี นในพทุ ธศาสนา ฝ่ายลกู หลานขดั พ่อแม่
ไม่ไดก้ ็ตกลงมาบวช พอมาบวชเขา้ ไปแลว้ เอา้ รอ้ นไม่ไดอ้ าบ
อยากไมไ่ ดก้ ิน เขา้ มาน่ีอย่างนีจ้ ิตก็ดนิ้ ไปเลย ดิน้ ไปอยากแสวงหาสง่ิ
ท่ีตอ้ งการเหมอื นเดิม รอ้ นใหม้ นั ไดอ้ าบเลย อยากใหม้ นั ไดก้ ินเลย
เอาหละ บดั นีน้ กึ หวนหานกึ ทบทวนหาความสขุ ช่วั คราวท่ตี นไดส้ มั ผสั

70

กบั มนั มาแลว้ กไ็ ม่เป็นอนั น่งั สมาธิภาวนา ไม่เป็นอนั เดนิ จงกรม
วนุ่ วายเดือดรอ้ น เหมอื นกบั เคา้ จบั ปลาไดแ้ ลว้ เคา้ ก็โยนขนึ้ บนบกน่นั
แหละ ดิน้ กระเสอื กกระสนไป ก็เม่อื ผใู้ ดรูต้ วั อยา่ งนีแ้ ลว้ กไ็ มค่ วร
ประมาทอย่างนนั้ เพราะวา่ มนั มีแตท่ กุ ขใ์ นโลกนี้ ดงั พรรณนาใหฟ้ ังมา
น่นั แหละ

แตบ่ างคนกม็ เี จตนาศรทั ธาอยากบวชใหต้ นเองจรงิ ๆกม็ ี เม่อื เวลา
ศรทั ธามนั ยงั เกิดปีติ มนั ยงั เกิดอย่ใู นใจน่นั กิเลสหยาบๆตา่ งๆมนั ก็
บรรเทาลงไม่ปรากฏ อย่างนีน้ ะ ก็มาฝึกฝนอบรมตนอย่ใู นวดั จนไดบ้ วช
ไดเ้ รยี นเลยกม็ ี พอบวชเขา้ มาแลว้ บดั นีก้ ิเลสเหลา่ นีม้ นั คอยเชงิ อย่นู ่ี
เพราะวา่ ตนเผลอสตเิ ขา้ ไป มนั กค็ รอบงาํ เอาทนั ทีเลย ตนไมร่ ูม้ ายา
ของกิเลสกเ็ ลยดนิ้ ไปตามอาํ นาจของกิเลสแลว้ บดั นี้ มนั เป็นอย่างนนั้
เรอ่ื งมนั นะ่ สาเหตทุ ่ีผบู้ วชเขา้ มาในศาสนาจะอย่ไู ปไม่ไดก้ ็เพราะเหตผุ ล
ดงั กลา่ วมาเน่ีย

เพราะฉะนนั้ ทกุ คนนะ่ จะอย่ปู ระพฤตพิ รหมจรรยน์ ่ีไปได้ มนั กต็ อ้ ง
อาศยั การเจรญิ สมาธิภาวนา ไดม้ าเพ่งพจิ ารณาเหตผุ ลแหง่ ชีวิต ดงั
บรรยายใหฟ้ ังมาน่ีนะ ใหม้ นั เห็นแจง้ ตามเป็นจรงิ ไปแลว้ กเิ ลสมนั ก็
จะไมเ่ ป็นตวั มารมาคอยฉดุ ครา่ เอาดวงจติ นี้ ใหด้ นิ้ ไปแสวงหาของไม่
เท่ียง ไมย่ ่งั ยนื ดงั กลา่ วมาแลว้ นนั้ ตอ่ ไป เพราะฉะนนั้ ผทู้ ่กี าํ ลงั ฝึกฝน

71

อบรมตนจะบวชอยกู่ พ็ งึ เขา้ ใจไวอ้ ยา่ งนี้ ตอ้ งระมดั ระวงั ไอม้ ารมนั จะมา
ขดั ขวางเอา การท่เี พ่ินใหฝ้ ึกคนซะก่อนใหน้ านพอสมควรก่อนจงึ คอ่ ย
บวชน่นั นะ กเ็ พราะตอ้ งการใหท้ ดสอบกาํ ลงั ใจตนเองวา่ ตนจะสกู้ บั
กิเลสไดไ้ หม น่นั แหละ เพราะบางรายเหน็ มาแลว้ พอมาฝึกตนเขา้ ไป
หน่อยนงึ สกู้ ิเลสไม่ได้ ลกั หนีไปก็มี ลาหนีเอาซง่ึ หนา้ กม็ ี บางรายพอมา
ฝึกตนเอาเขา้ วดั อยไู่ ม่ก่ีวนั ก็ไดบ้ วช พอบวชเขา้ มากเ็ ดอื ดรอ้ นใหญ่
ดนิ้ รนอยากสกึ ขาลาเพศไป อย่างนีม้ นั มีมาแลว้ เพราะฉะนนั้ แหละ
เม่ือมนั เป็นบทเรยี นมาอยา่ งนนั้ แลว้ นะ ผใู้ ดมาสมคั รขอบวชในวดั นีน้ ะ
กจ็ งึ ตอ้ งใหไ้ ดฝ้ ึกฝนอบรมตนไปพอสมควรก่อน เห็นวา่ ใจคอหนกั แนน่
พอท่ีจะประพฤตพิ รหมจรรยไ์ ปได้ อย่างนแี้ ลว้ จงึ ไดบ้ วชให้ เพราะอย่า
ใหม้ นั เสียเวลา เตรยี มบวชกนั ไมใ่ ช่งา่ ย การตงั้ กองบวชแตล่ ะกอง
พ่อแม่พ่ีนอ้ งตอ้ งขวนขวายอะไรตอ่ อะไรเลยี้ งแขก เลีย้ งคน ตอ้ งใชจ้ ่าย
เงนิ ทองไปไมใ่ ชน่ อ้ ยเหมอื นกนั นะ บวชลกู บวชหลานแตล่ ะครงั้ เพราะ
ฉะนนั้ ผเู้ ป็นลกู เป็นหลานตอ้ งคิดดอู ย่างนี้ ตอ้ งคดิ เหน็ อกพอ่ แมล่ งุ ปา้
นา้ อา พวกเราสนบั สนนุ ใหต้ นไดม้ าบวช ไมค่ วรท่จี ะไปทาํ ใจให้
เหลาะแหละออ่ นแอ ยอมพ่ายแพต้ อ่ มาร ยอมเสยี เกียรตยิ ศช่ือเสยี ง
ใครจะวา่ ไงกต็ าม บทมนั จะลบู่ ทมนั จะพยศมาแลว้ เหมือนกบั
ความพยศ ววั พยศ เอาลาก ครากลากไถไป ลากลอ้ ลากเกวียนไป
เดินไปดีๆบทมนั จะพยศ มนั ก็ทิง้ คนออกจากนอกทางเกวียนไปซะ

72

ปลดแอกอยา่ งนนี้ ะ ววั อย่างนนั้ นะ ควายอย่างนนั้ นะ เคา้ ขายไป
เขา้ หลกั ไปเลย มนั เป็นอยา่ งนนั้ นะเร่อื งมนั นะ่

ไอค้ นเราน่ีนบั วา่ มีบญุ กศุ ลถึงไดเ้ กดิ มาเป็นคน เราตอ้ งรกั ษาความ
เป็นคนไวใ้ หไ้ ด้ รกั ษาเกียรติของความเป็นคนไวใ้ หไ้ ด้ เม่ือเราตดั สนิ ใจ
ลงวา่ จะทาํ อะไร จะดาํ เนินชีวติ ไปอยา่ งไรแลว้ น่ี ตอ้ งใหม้ นั เด็ดขาด
ลงไป ตายเป็นตาย จะพบอปุ สรรคอยา่ งไรมาก็สู้ มนั ตอ้ งอย่างนนั้
จงึ เรยี กวา่ เป็นผรู้ กั ษาเกียรตขิ องความเป็นมนษุ ยไ์ ว้ ไม่ไดร้ อ้ นก็เอาเย็น
น่ี ธรรมดาบณั ฑติ นกั ปราชญท์ งั้ หลาย ตอ้ งมีความพากเพยี รเป็นทต่ี งั้
ไมใ่ ช่วา่ การเขา้ มาบวชน่ี จะไปคดิ เสียวา่ อย่บู า้ นอย่เู รอื น ทาํ แตก่ าร
แตง่ าน ไม่ไดพ้ กั ผ่อนเลย ลาํ บากมาก หนีไปบวชแลว้ จะไดพ้ กั ผอ่ นบา้ ง
คดิ อยา่ งนีแ้ ลว้ เขา้ มาบวช พอบวชเขา้ มาแลว้ ไมท่ าํ อะไรแลว้ พกั ผ่อน
จรงิ ๆ เรยี นธรรมเรยี นวินยั กไ็ มเ่ รยี น อา้ ว เพ่ินจดั การใหไ้ ดเ้ รยี น
นกั ธรรมกนั อยา่ งนี้ พอเรยี นไปหน่อยนงึ เห็นวา่ มนั ย่งุ ยาก หยดุ เสยี
ไม่เรยี นเอาดอื้ ๆ ใครจะวา่ ไงกว็ า่ ไป อย่างน่ี อนั นเี้ คา้ เรยี กรกั ษา
เกียรตขิ องความเป็นมนษุ ยไ์ วไ้ มไ่ ดเ้ ลย เพราะฉะนนั้ ทกุ คนนะใหพ้ งึ
เขา้ ใจ คอื วา่ ถือโอกาสตกั เตอื นเวลาอย่างนี้ เพราะเวลามนั หายาก
เหลือเกิน ทจ่ี ะไดม้ ีโอกาสไดต้ กั เตือนไดแ้ นะนาํ ภาระกิจอย่างอ่นื ก็
มากมาย ดงั นนั้ ใหเ้ ขา้ ใจตามท่พี ดู ใหฟ้ ังมาน่ี

73

เร่อื งการบวชน่ะ ไอช้ ีวติ ของคนสมยั นีม้ นั ไมเ่ หมือนสมยั กบั พระ
พทุ ธเจา้ คนสมยั นีบ้ ญุ มนั นอ้ ย แตค่ รงั้ พระพทุ ธเจา้ นนั้ ทา่ นเป็นผมู้ ี
บญุ มาก พอไปขอบวชกบั พระองคใ์ นเวลานนั้ พระองคก์ ็บวชใหเ้ วลา
นนั้ เลย เพราะพระองคท์ รงรูแ้ จง้ วา่ คนเหลา่ นีม้ บี ญุ มากแลว้ อยา่ งนีน้ ะ
พอบวช เขา้ มาแลว้ ตงั้ อกตงั้ ใจทาํ ความเพียร ไม่นานกส็ าํ เรจ็ มรรคผล
เขา้ ไปแลว้ อยา่ งนีแ้ หละ สาํ หรบั คนเกิดมาในยคุ นีส้ มยั นีน้ ่ี สมองกท็ บึ
เรยี นอะไรก็จาํ ไมค่ อ่ ยได้ แลว้ กไ็ อค้ วามฉนั ทะความพอใจ ในการกระทาํ
คณุ งามความดกี ็อ่อนแอเต็มที ทาํ อะไรก็ไม่เขม้ แขง็ ไมเ่ อาจรงิ เอาจงั
ไมท่ าํ ความพอใจใหย้ ่งิ ศกึ ษาเลา่ เรยี นอยา่ งนีน้ ะก็ไมเ่ อาจรงิ อย่าวา่ แต่
มาเรยี นธรรมะเรยี นวนิ ยั เม่อื เรยี นภาษาของชาติ ภาษาไทยอะ้
เรยี นวชิ าความรูใ้ นโลก ก็เหมอื นกนั บางคนน่ะไมเ่ อาไหนเลย อย่ไู ปกบั
เพ่อื นไปยงั งนั้ นะ เลน่ ไป ไปโรงเรยี นกด็ ี พอหมดวนั หมดเวลาไป
อย่ไู ปพออายคุ รบแลว้ เคา้ ก็จาํ หนา่ ยออกไปเลย ไมไ่ ดก้ ช็ า่ ง ทกุ วนั เนยี้
เพราะวา่ เนือ้ ท่ีของโรงเรยี นมนั จาํ กดั เด๋ยี วเอาคนอ่ืนเขา้ ไปเรยี นแทน
คนท่เี รยี นมาแลว้ ไดห้ รอื ไม่ไดก้ โ็ ละออกไป ผใู้ ดสอบไดผ้ ใู้ ดไดด้ กี เ็ ป็น
โชคของผนู้ นั้ ไป ผใู้ ดเกียจครา้ นเฉ่ือยชากเ็ ลยตกกระป๋ องไป ไมม่ คี วาม
รูอ้ ะไรตดิ ตวั ของตวั ออกไปจากโรงเรยี นเลย ไออ้ ยา่ งนนั้ มนั มีอยเู่ ป็น
จาํ นวนมาก น่นั น่ะ มนั สอ่ แสดงใหเ้ ห็นเลยวา่ คนบญุ นอ้ ย มนั เป็น
อย่างนนั้

74

อนั เขา้ มาบวชในวดั วาศาสนานี้ กย็ ่งิ แลว้ ใหญ่เลยน่ี แนะนาํ ให้
ท่องนวโกวาท หลกั สตู รนกั ธรรมอย่างนี้ ไมอ่ ยากเอาเลย อนั นีใ้ หพ้ า
กนั เขา้ ใจไว้ เราไดเ้ ขา้ มาบวชอยา่ งนีน้ ะ อย่าไปทาํ ตนเป็นคนออ่ นแอ
ทอ้ แทอ้ ย่างนนั้ ตอ้ งทาํ คนใหเ้ ป็นคนเขม้ แขง็ จรงิ ๆ ตอ้ งเช่อื ถอ้ ยฟังคาํ
ของอปุ ัชฌายอ์ าจารย์ เม่อื อปุ ัชฌายอ์ าจารยแ์ นะนาํ ใหป้ ฏิบตั ติ น
อย่างไร ทาํ อย่างไรตอ้ งตงั้ ใจทาํ ตามจรงิ ๆ ตอ้ งทาํ ความพอใจท่จี ะทาํ
ตามคาํ แนะนาํ ส่งั สอนของทา่ นเตม็ ท่ีเลย มนั ตอ้ งอยา่ งนนั้ การท่ีเป็นคน
ดอี ะ้ เพราะวา่ เราวาสนาบารมียงั นอ้ ยอยู่ สติปัญญากน็ อ้ ย อยา่ งนีถ้ า้
เราไมเ่ คารพตอ่ คาํ แนะนาํ ส่งั สอนของอปุ ัชฌายอ์ าจารยเ์ ชน่ นีแ้ ลว้ จะ
เป็นคนดไี มไ่ ดเ้ ลย คนเรามนั ทาํ ดีไดน้ ะ ทาํ ไมจะทาํ ไมไ่ ด้ แตท่ ่มี นั ทาํ
ไม่ไดเ้ พราะมนั ไม่เช่ือไม่เคารพตอ่ ครูบาอาจารย์ อนั นีส้ าํ คญั มาก
เพราะฉะนนั้ จงึ เตอื นไวก้ อ่ น สาํ หรบั ผทู้ ่ีเขา้ มาขอบวชเรยี นในวดั วา
ศาสนาน่ีนะ ถา้ คิดวา่ ตนจะไม่เคารพตอ่ อปุ ัชฌายอ์ าจารยแ์ ลว้ อย่าบวช
เลย บวชเขา้ มาแลว้ ก็ไมไ่ ดป้ ระโยชนอ์ ะไร ไมไ่ ดป้ ระโยชนอ์ ะไรเลย
ฉะนนั้ มนั ตอ้ งตดั สนิ ใจใหแ้ นว่ แนท่ กุ คน วา่ ทา่ นบอกเขา้ รูกจ็ ะเขา้ เลย
หละ ตอ้ งตงั้ ใจลงอยา่ งนนั้ จรงิ ๆ มนั ถึงจะ…การประพฤติพรหมจรรยน์ ี้
จงึ จะมอี านสิ งสม์ าก จงึ จะไดผ้ ลคมุ้ คา่ ท่เี ราเขา้ มาบวช

75

พอ่ แม่พ่นี อ้ งก็จะไดอ้ านสิ งสด์ ว้ ย แลว้ ก็จะ…เราผเู้ ขา้ มาบวชน่ีกไ็ ด้
ตอบบญุ แทนคณุ มารดาบิดา ลงุ ปา้ นา้ อา ครูบาอาจารยผ์ มู้ อี ปุ การะ
คณุ หลาย อย่าไปเขา้ ใจวา่ เราไม่เป็นหนีบ้ ญุ คณุ ของทา่ นนะ เกิดมาแต่
ละคนเน่ีย เอาหนีต้ ิดตวั มาพรอ้ มแลว้ นะ หนีบ้ ญุ หนีค้ ณุ เลย ไม่ใชห่ นี้
เงนิ ทองหรอก ทท่ี า่ นไดเ้ ลีย้ งดเู รานะ่ นกึ ดรู เึ ปลา่ มารดาบดิ าน่ะ เมตตา
กรุณามีความรกั ใครเ่ อ็นดตู อ่ ลกู เหลอื ลน้ พน้ ประมาณ จงึ เลยี้ งลกู ใหญ่
มาได้ ถา้ มารดาบิดาขาดเมตตาจิตนีแ้ ลว้ ท่านปลอ่ ยใหเ้ ราตายแตย่ งั
นอ้ ยโนน่ เรากต็ ายแลว้ นะป่านนี้ เพราะเราช่วยตวั เองไม่ไดเ้ ลยน่ี เกิดมา
ทแี รกน่ะ ท่จี ะใหญ่โตมาไดน้ ่ีนะ โหย มารดาบิดาตอ้ งทะนถุ นอมเอาซะ
เต็มท่เี ขา้ นะ ไม่เห็นแกค่ วามยากลาํ บากเลย ซกั ผา้ ขีต้ ีผา้ เย่ียวสารพดั
ทวา่ อย่ใู นอปุ การะของมารดานะ่ เป็นสว่ นใหญ่ บดิ านนั้ เรยี กวา่ อย่วู ง
นอก บิดานนั้ เป็นผรู้ บั ภาระหาเงนิ หาทองมาจนุ เจอื มาเลยี้ งลกู เลยี้ งเมยี
เมียน่นั ก็เลยี้ งลกู ใหผ้ วั ไปหาเงิน ทรุ กรรมลาํ บาก กวา่ จะเลยี้ งลกู ใหญ่
แตล่ ะคนนะ่ มนั ตอ้ งคิดใหเ้ ห็นวา่ เราน่ี แหละเป็นลกู หนีข้ องท่านแน่นอน
เลย หนบี้ ญุ หนีค้ ณุ

ทาํ อยา่ งไรเราจงึ จะชดใชห้ นีบ้ ญุ คณุ นีไ้ ด้ พระพทุ ธเจา้ ตรสั วา่
บวชแลเป็นการใชห้ นีบ้ ญุ คณุ ของทา่ นผมู้ ีอปุ การะตนไดเ้ ป็นอยา่ งดีเป็น
อย่างสงู สงู กวา่ ผอู้ ยคู่ รองเรอื นแลว้ อปุ ถมั ภบ์ ดิ ามารดา เพราะวา่ ผทู้ ่ี

76

เขา้ มาบวชแลว้ น่ี พอ่ แมก่ ด็ อี กดใี จหลาย ลกู ของคนไดล้ ว่ งเกินพ่อแม่
มาอย่างไรพ่อแมก่ ็อโหสิกรรมใหห้ มด ไม่ถือโกรธถือเกลยี ดเลย ดซู ิ
พอ่ กบั แมน่ ่ะ พอ่ แมถ่ ึงไดบ้ ญุ ดว้ ยน่นั แหละ ถา้ หากวา่ ลกู น่นั บวชเรยี น
ธรรมวินยั ไปฝึกฝนอบรมจิตใจตนเองไป ไดค้ วามรูค้ วามฉลาดในธรรม
ในวินยั ตนกม็ คี ณุ ธรรมอยใู่ นใจอยา่ งไร และกพ็ ยายามแนะนาํ ชกั จงู
พอ่ แมท่ ่มี ีความเห็นผิดใหเ้ กิดความเหน็ ถกู ขนึ้ มา พอ่ แมย่ งั ทาํ ความช่วั
อย่กู แ็ นะนาํ ใหล้ ะความช่วั ใหท้ าํ ความดไี ด้ ไออ้ ย่างนี้ เน่ียย่ิงเป็น
การตอบบญุ แทนคณุ คาํ ขา้ วฟ้อนและนา้ํ นมของพอ่ ของแมไ่ ด้ เป็นอยา่ ง
สงู ทเี ดยี วเลย ผเู้ ป็นนกั บวชเน่ียพ่อแมเ่ คารพน่ี ถา้ ทาํ ดีจรงิ ๆนะ
ถา้ ทาํ ตวั เป็นพระเป็นเณรจรงิ ๆ พอ่ แมก่ ็กราบกไ็ หวโ้ นน่ นะ่ ใหค้ ิดดู
ดงั นนั้ มนั จะไมเ่ ป็นการตอบแทนบญุ คณุ ทา่ นไดอ้ ยา่ งไรหละ แตท่ ีนี้
ถา้ หากตนทาํ ไมด่ ีประพฤติเหลวไหลใจคอเหลาะแหละ ไมฝ่ ึกตนให้
หนกั แนน่ ใหต้ งั้ ม่นั ดว้ ยดอี ย่างนีล้ ะก็พ่อแม่กไ็ ม่นบั ถือแลว้ อยา่ งนี้ ทาํ ให้
พอ่ แม่เสยี ใจอกี ซา้ํ นะ โอย้ ลกู เราน่ีบวชทงั้ ทีเอาดกี ไ็ ม่ได้ อยา่ งนีก้ ็
ทาํ ใหพ้ ่อแมห่ นกั ใจเลย การบวชเช่นนีน้ บั วา่ ไดป้ ระสบในสิ่งท่ไี ม่ใชบ่ ญุ
ซะแลว้ ไม่ใชไ่ ดบ้ ญุ นะบดั นีน้ ะ

เพราะฉะนนั้ ทกุ คนใหร้ ะลกึ ไวเ้ สมอ เม่อื เราบวชเขา้ มาแลว้ เราจะ
ตอ้ งประพฤตติ นทาํ ตนใหพ้ อ่ แม่ยนิ ดีดว้ ยจรงิ ๆ ใหอ้ ปุ ัชฌายอ์ าจารย์
ยกยอ่ งนบั ถือจรงิ เราจกั ไม่ทาํ ตวั เป็นคนเลว ใหต้ งั้ อกตงั้ ใจไวอ้ ยา่ งนี้

77

และใหต้ ง้ ใจวา่ เราจะตอ้ งเรยี นธรรมเรยี นวนิ ยั ใหไ้ ด้ บวชเขา้ มาแลว้ นะ
เพราะธรรมวนิ ยั นีน้ ะเป็นตวั ของพทุ ธศาสนานะ่ ใหเ้ ขา้ ใจคาํ วา่ เรานบั
ถือพระพทุ ธศาสนากน็ บั ถือธรรม นบั ถือวนิ ยั น่ีนะ คาํ วา่ นบั ถือตอ้ ง
เรยี นรูส้ ิ ตอ้ งจาํ ใหไ้ ด้ เม่อื เรยี นรูจ้ าํ ไดแ้ ลว้ ลงมอื ปฏบิ ตั ติ ามส่งิ ใด
ท่ีทรงสอนใหล้ ะเวน้ เรากเ็ วน้ สงิ่ ใดท่ีทรงสอนใหท้ าํ ตาม เราก็ทาํ บดั นี้
อยา่ งนีถ้ งึ เรยี กวา่ ผนู้ บั ถือพระพทุ ธศาสนา เพราะฉะนนั้ แหละ เม่ือไดย้ นิ
ไดฟ้ ังอย่างนีแ้ ลว้ ใหพ้ ง่ึ พากนั ตงั้ อกตงั้ ใจประพฤตปิ ฏบิ ตั ิไปดว้ ยความ
ไม่ประมาท

ทม่ี า: https://youtu.be/t2AqFo4L-9I

78

หัวใจการเจริญเมตตา
ใหพ้ ากนั ตงั้ ใจสาํ รวมใจของตนใหด้ ี ใจนีเ้ ม่อื มนั ยงั มกี ิเลสรบกวน
อย่มู นั กว็ อกแวก ถา้ ละกิเลสไดเ้ ทา่ ไรมนั กส็ งบลงไปไดเ้ ทา่ นนั้ ดงั นนั้
ตอ้ งใหเ้ หน็ ความสาํ คญั ของการละกิเลส คนเรานนั้ น่ะ จะเป็นสขุ ก็
เพราะฝึกฝนใจใหด้ ี จะเป็นทกุ ขก์ เ็ พราะไม่ฝึกฝนใจปลอ่ ยใหก้ ิเลสมนั
ครอบงาํ เอา เราจะไปหาความสขุ ความทกุ ขท์ ่อี ่นื มนั ไมพ่ บหรอก อย่าไป
สงสยั นอกจากรูจ้ ากทกุ ขด์ ทู ่ีใจนนั้ อยากรูจ้ กั ความสขุ กด็ ทู ่ีใจ ดงั นนั้
พระพทุ ธเจา้ จงึ สอนใหเ้ ราภาวนากเ็ พ่ือท่ีจะใหร้ ูแ้ จง้ ในสขุ ในทกุ ขน์ นั้
แหละ
ถา้ ใจกวดั แกวง่ อยเู่ นีย้ มนั ไมร่ ูเ้ ร่อื งมนั น่ะ มนั ไม่รูผ้ ดิ ไม่รูถ้ กู ซะ
เม่ือไร เม่อื ใจมนั กวดั แกวง่ อยู่ สิง่ นีเ้ ป็นโทษมนั กไ็ มร่ ู้ สง่ิ นีเ้ ป็นคณุ
มนั ก็ไม่รู้ อนั นีแ้ หละสาเหตนุ ีใ้ หค้ นเราทาํ ความช่วั อยใู่ นโลก นีห้ ละ
ก็เพราะความไมร่ ูน้ ่ีเอง ท่ีไมร่ ูเ้ พราะไมฝ่ ึกใจใหส้ งบระงบั ปลอ่ ยให้
ตณั หามนั ครอบงาํ เอา ความอยากมนั ทว่ มทน้ จติ ใจแลว้ กม็ นั มีอวชิ ชา
กาํ กบั ดว้ ย อวชิ ชาคอื ความไมร่ ูน้ นั้ นะ ทงั้ อยากทงั้ ไมร่ ูอ้ ย่างนนี้ ะ
มนั จงึ ไดท้ าํ ช่วั ลงไป ไมร่ ูว้ า่ ความอยากไดอ้ นั นี้ อยากทาํ อนั นีม้ นั เป็น
คณุ หรอื เป็นโทษ มนั ไมร่ ูอ้ ย่างนีน้ ะ มนั ถงึ ไดท้ าํ ลงไป จงึ ไดท้ าํ ช่วั ไป

79

ดงั นนั้ เรามาฝึกจิตนีใ้ หเ้ กิดความรูค้ วามฉลาดขนึ้ ตามแนวทางท่ีพระ
ศาสดาทรงแนะนาํ ไว้

ความรูค้ วามฉลาดย่อมเกิดขนึ้ ได้ ๓ ทาง ทางนงึ เกิดขนึ้ ไดด้ ว้ ย
การเรยี น การท่อง การจาํ การฟังธรรมะคาํ สอนของพระพทุ ธเจา้ จาก
นกั ปราชญผ์ รู้ ูท้ งั้ หลาย ทางท่สี อง เกิดจากการดาํ รติ รติ รองคาํ สอน
ของพระพทุ ธเจา้ ท่ีไดย้ นิ ไดฟ้ ัง ไดจ้ ดจาํ เอามาแลว้ ไวใ้ นใจของตน
จะไดจ้ าํ ไวเ้ ฉยๆ ถา้ ไม่นอ้ มสติเขา้ ไปตรติ รองพจิ ารณาอยา่ งนี้ ก็ไม่
สามารถจะรูแ้ นวทางปฏิบตั ิได้ เม่อื เรานอ้ มเขา้ ไป ทาํ จิตใหต้ งั้ ม่นั
ลงไปพิจารณา ไอธ้ รรมะขอ้ นีม้ ีความหมายอย่างนี้ คือมีความหมายใน
ทางปฏิบตั อิ ยา่ งนีน้ ะ อยา่ งนีจ้ ะยกตวั อย่างใหฟ้ ัง เหมอื นอยา่ งเมตตา
อย่างนีน้ ะ ความหมายคือวา่ ปรารถนาจะใหเ้ ป็นสขุ ทีนีม้ นั ก็มเี ง่ือนไข
อย่วู า่ ไอจ้ ติ ใจของตนน่ีนะ่ ตนปรารถนาใหค้ นและสตั วท์ งั้ หลาย
ทงั้ หมดเป็นสขุ กนั ถว้ นหนา้ กนั หรอื ไม่ หรอื วา่ ตนปรารถนาใหต้ งั้ แต่
เป็นมติ รเป็นญาตขิ องตนดีตอ่ ตนเทา่ นนั้ มีความสขุ ถา้ ผใู้ ดไม่ทาํ ดี
ไม่พดู ดีตอ่ ตน แสดงเป็นศตั รูตน อย่างนีก้ ป็ รารถนาอยากจะใหม้ นั
ฉิบหายวายวอดลงไป ความคดิ มีอยา่ งนีห้ รอื เปลา่ ถา้ ความคิดเป็นไป
อยา่ งนี้ ไม่ช่อื วา่ เป็นผเู้ จรญิ เมตตาในพระพทุ ธศาสนา เมตตาในพทุ ธ
ศาสนาน่ีเป็นอปั ปมญั ญาท่วั ไปแกบ่ คุ คล ไม่จาํ กดั เพศ ไมจ่ าํ กดั วยั
ไม่จาํ กดั ชาติ ศาสนา เรยี กวา่ คนดีคนช่วั ปรารถนาใหส้ ตั วท์ งั้ หลาย

80

เป็นสขุ ท่วั หนา้ กนั หมดเลย ทงั้ คนดีทงั้ คนช่วั ทงั้ สตั วเ์ ดรจั ฉานท่ีมีพิษ
ไม่มีพิษ ท่ีดรุ า้ ย ไมด่ รุ า้ ยกต็ าม น่ีตอ้ งวางใจใหเ้ สมอในสตั วท์ งั้ หลาย
เหลา่ นี้ คอื มีความปรารถนาท่จี ะใหเ้ ขาเหลา่ นีเ้ ป็นสขุ ท่วั หนา้ กนั น่ีอยา่ ง
นีน้ ะคาํ วา่ เมตตามนั มีความหมายอย่างนี้ แนวทางปฏบิ ตั นิ ่ะ ถา้ เรารู้
ความหมายนีเ้ ราเจรญิ เมตตาภาวนาน่งั เรากน็ กึ คิดดาํ รติ รติ รองไป
อยา่ งนี้ อย่างนีแ้ หละจงึ เรยี กวา่ เป็นผรู้ ูจ้ กั ความม่งุ หมายของธรรมะ
แตล่ ะขอ้ ท่ีเราจะตอ้ งลงมอื ปฏบิ ตั ใิ หเ้ กิดมีขนึ้ ในใจ

กรุณา ความสงสารฉะนี้ อะ้ สงสารยงั ไงน่ี น่ีมนั มีความหมายอะ้
กเ็ ม่อื เหน็ คนอ่นื ตกทกุ ขไ์ ดย้ ากลาํ บากเชน่ นี้ เรากค็ ิดชว่ ยเหลอื เกือ้ กลู
เคา้ ใหพ้ น้ จากความทกุ ขย์ ากลาํ บากนนั้ ไปใหเ้ ท่าท่ีเราจะช่วยไดต้ ามสติ
กาํ ลงั ความสามารถ เหน็ คนเจ็บอย่หู รอื เหน็ คนวิบตั ิอย่างใดอย่างหน่งึ
แลว้ เบอื นหนา้ หนี หนีไปเสยี ไมเ่ หลียวแลไมช่ ว่ ยเหลอื อนั นีท้ า่ นเรยี ก
วา่ คนใจดาํ คนขาดกรุณา คนสงสารเอน็ ดใู นฐานะเป็นสตั วโ์ ลกรว่ มกนั
คอื เป็นเพ่อื นทกุ ขเ์ กิดแกเ่ จ็บตายดว้ ยกนั ธรรมดาผมู้ ีจติ ใจประกอบไป
ดว้ ยกรุณาธรรมอยใู่ นใจแลว้ เม่ือเห็นเพ่ือนผอู้ ่ืนตกทกุ ขไ์ ดย้ ากถึงความ
วบิ ตั อิ ย่างใดอย่างหน่งึ อย่างนีเ้ ราอดไม่ได้ จะเบือนหนา้ หนีไมไ่ ด้ ถา้ พอ
ชว่ ยไดก้ ็ชว่ ย ถา้ ช่วยเหลอื ไม่ไดก้ น็ กึ ถงึ กรรมถึงเวรของเขาท่เี ขาทาํ มา
แตก่ อ่ นมนั ตามมาสนองเอา ใครกช็ ่วยไม่ได้ เม่ือนกึ ถงึ กรรมเวรของ
สตั วท์ งั้ หลายอยา่ งนีแ้ ลว้ กว็ างจิตเป็นอุเบกขาลง

81

น่ีทา่ นวา่ วางเฉยลงไปไม่ตอ้ งเสียใจไมด่ ีใจ การเจรญิ พรหมวหิ ารน่ะ
ตอ้ งมีอเุ บกขาเป็นท่สี ดุ

สว่ นมุทติ า ความพลอยยินดเี ม่อื เหน็ ผอู้ ่ืนไดด้ ี น่ีคนผทู้ ่ีมีกิเลส
ชอบอจิ ฉารษิ ยาผอู้ ่นื แลว้ พอเหน็ คนอ่นื เขาไดด้ ิบไดด้ ี มคี นยกยอ่ ง
นบั ถือมลี าภมาก คิดอจิ ฉาในใจแลว้ อจิ ฉาอยากจะกด อยากจะขม่
เขาลง ใหย้ กตนขนึ้ ใหเ้ ป็นผดู้ มี ผี ยู้ กยอ่ งสรรเสรญิ เยนิ ยอ เชน่ นเี้ รยี ก
วา่ เป็นผทู้ ่ีขาดมทุ ติ า ความพลอยยนิ ดใี นเม่ือผอู้ ่ืนไดด้ ีมนั ก็เกิดความ
อิจฉาพยาบาทขนึ้ มา หรอื เกิดความโกรธความไม่พอใจขนึ้ มาในบคุ คล
เหลา่ นนั้ อนั นีม้ นั กเ็ ป็นการสะสมกิเลสใหห้ นาแนน่ ขนึ้ ในใจเป็นอยา่ งนี้
นะ น่แี หละความหมายของธรรมะแตล่ ะขอ้ ตอ้ งใหเ้ ขา้ ใจแนวทาง
ปฏิบตั ิ

เม่อื เป็นเช่นนี้ หากวา่ จรติ นิสยั ของตนเคยเป็นมาเชน่ นนั้ เม่อื มา
เรยี นธรรมรูธ้ รรมอย่างนแี้ ลว้ เราก็ละนสิ ยั อย่างนนั้ นะ ขม่ ใจละเขา้ ไป
เรยี กวา่ เป็นกิเลสท่เี ราจะตอ้ งละ ถา้ ไม่ละแลว้ กจ็ ะเป็นคนดไี มไ่ ดเ้ ลย
จะไปเขา้ อย่กู บั สงั คมใดเขากร็ งั เกียจ สงั คมท่ีเขาตงั้ อย่ใู นยตุ ธิ รรม เขาก็
รงั เกียจแหละ ทางท่ีดีเม่อื เห็นเขาทาํ ดเี ขาไดด้ ีกวา่ เขาไดร้ บั ความยก
ย่องจากสงั คมมาก เราปรารถนาอย่างนนั้ กท็ าํ ดเี ขา้ ไป คนเราน่ะมนั
จะทาํ ดอี ยา่ งเดียวกนั ไดท้ งั้ หมด ไม่ใช่หรอก มนั กท็ าํ ไดค้ นละอย่างกนั

82

ผใู้ ดมีความชาํ นิชาํ นาญอยา่ งไร ก็พยายามทาํ การงานเก่ียวแกค่ วาม
ชาํ นชิ าํ นาญของตนใหด้ ขี นึ้ ใหค้ นทงั้ หลายไดย้ อมรบั รูว้ า่ ผนู้ ีฉ้ ลาดงาน
อยา่ งนี้ อยา่ งนนี้ ะ เม่อื เหน็ เคา้ ฉลาดกบั งานการอย่างนนั้ ๆ เรากย็ ก
ยอ่ งเขา้ ไป เรากแ็ สดงความพลอยยนิ ดีดว้ ย ไมค่ ดิ อจิ ฉารษิ ยา อย่างนี้
นะจงึ เรยี กวา่ เม่ือเหน็ ผอู้ ่นื ไดด้ ี กพ็ ลอยยินดีไปดว้ ย ไมอ่ ิจฉารษิ ยา
น่ีความหมายของธรรมะมนั เป็นอยา่ งนีน้ ะ

เม่ือเราปฏบิ ตั ิตามนีแ้ ลว้ มนั ก็เป็นไปเพ่อื ความสงบทอ่ี ย่ดู ว้ ยกนั หมู่
มากกไ็ ม่ทะเลาะววิ าทกนั ไมข่ ดั แยง้ กนั ในหนา้ ท่กี ารงาน อา้ วใครถนดั
ความรูใ้ นทางไหนมาก กท็ าํ การงานอย่างนนั้ ตามความรูข้ องตนใหม้ นั
เป็นไป แตถ่ า้ ผใู้ ดไม่มีความรูอ้ ะไรอยา่ งนีก้ ย็ อมตนลง ยกผทู้ ่มี คี วามรู้
สงู กวา่ ยกยอเขา้ ไป อาศยั ปวารณาตวั ใหเ้ ขาแนะนาํ ไมถ่ ือตวั วา่ ตนก็
คนๆหน่งึ ละ ไม่ยอมใหใ้ ครสอน ไปถือเอาถือตวั อยา่ งนนั้ ก็ไมม่ ีความรู้
อะไรเลย น่ีมนั เป็นอย่างนนั้ คนเราน่ะ เม่ือตนไมร่ ูไ้ ม่ฉลาดอะไร เคา้ รูก้ วา่
ตนอยา่ งนี้ เรากต็ อ้ งยอมลงใหเ้ คา้ สอน แมเ้ ราจะมอี ายมุ ากกวา่ เคา้ ก็
ตาม จะมคี ณุ วฒุ อิ ่ืนอย่างอ่นื นนั้ สงู กวา่ กช็ า่ ง เรากย็ อมวาง ลงไป
วางตนลงไป เม่ือผใู้ ดทาํ ไดอ้ ยา่ งนีม้ นั ก็ไดค้ วามรูเ้ พ่มิ เติมสิ ความรู้
ความฉลาดท่ีมนั มอี ย่ใู นตวั ของบคุ คลอ่นื เรายอมพดู งา่ ยๆวา่ เรายอม
เป็นศษิ ยข์ องเขา เขากถ็ า่ ยทอดความรูน้ นั้ มาใหเ้ รา เคา้ กฝ็ ึกเราใหร้ ู้
ใหฉ้ ลาดในการงานอนั นนั้ เรากไ็ ดค้ วามรูข้ นึ้ มา มนั ก็ไม่เสยี หายอะไร

83

มีแตด่ ขี นึ้ อยา่ งนีน้ ะ แลว้ คนอ่นื เห็นเรามีความสามารถทาํ ไดอ้ ย่างนนั้
เคา้ กย็ กยอ่ งเหมอื นกนั

ทีแรกน่ีมนั กธ็ รรมดาแหละ เม่อื ตนยงั ไมม่ คี วามรูก้ ็ถกู คนอ่นื ดถู กู
ดหู ม่นิ เอาม่งั ตาํ หนติ ิเตียนเอาม่งั ก็อดเอาทนเอา กท็ าํ ยงั ไงตนมนั ไมม่ ี
ความรูน้ ่ี กย็ อมใหเ้ พ่นิ วา่ แหละ ใหเ้ พ่ินวา่ อย่างนนั้ แสดงวา่ ใหเ้ พ่นิ
เตือนนะ เตอื นตนใหร้ ูส้ กึ วา่ ตวั วา่ ตนนนั้ ไม่มคี วามรูอ้ ะไร ทาํ อะไรก็ไม่
เป็นอย่างนีน้ ะ อย่าไปถือวา่ เพ่นิ ตาํ หนติ ิเตยี นเหยยี ดหยามดหู ม่ินตน
ถา้ มวั ไปถืออย่างนนั้ แลว้ ไม่มคี วามรูค้ วามฉลาดซกั ทอี ยา่ งดงั กลา่ วมา
แลว้ แหละ แถมกย็ งั เกิดการทะเลาะววิ าทอะไรตอ่ อะไรกนั ไป กลายเป็น
คนไม่ดีไป น่ีมนั เป็นอยา่ งนีน้ ะ คนเราน่ะมวั แตถ่ ือเนือ้ ถือตวั ในทางท่ี
ผิดอยนู่ ่นั น่ะ มนั ไม่เป็นไปเพ่อื ความเจรญิ ใหเ้ ขา้ ใจ ถา้ ถือตวั ในทางท่ี
ถกู นะ่ มนั ดี เชน่ อย่างวา่ เราไมย่ อมทาํ ความช่วั แหละ

ถา้ เป็นพระภิกษุสามเณรอยา่ งนีน้ ะ เม่อื บวชเขา้ มาแลว้ ตอ้ งตงั้
อธิษฐานใจลงไปวา่ เราจะปฏบิ ตั ติ ามธรรมวินยั ใหค้ รบถว้ น เวน้ เสยี แต่
มนั พลงั้ เผลอเทา่ นนั้ เราจะไมแ่ กลง้ ลว่ งสกิ ขาวนิ ยั นอ้ ยใหญ่ทงั้ หลาย
เพราะวนิ ยั นนั้ เป็นรากแกว้ ของพระศาสนา พทุ ธศาสนาจะตงั้ ย่งั ยนื อยู่
ไดก้ เ็ พราะบคุ คลมาสาํ รวมวนิ ยั ไม่ลว่ งละเมิดวนิ ยั ท่ีพระองคเ์ จา้ ทรง
บญั ญตั ิไวอ้ ยา่ งนี้ เราอธิษฐานใจลงไปอย่างนแี้ ลว้ บวชเขา้ มาก็ตงั้ ใจ

84

เรยี นตงั้ ใจดู พทุ ธบญั ญตั ิตา่ งๆทรงหา้ มไวอ้ ย่างไร เรยี นใหร้ ู้ เม่อื รูแ้ ลว้
เราก็สาํ รวมระวงั นะ่ มีสตสิ มั ปชญั ญะ ระมดั ระวงั ไม่แกลง้ ลว่ ง ไออ้ ยา่ ง
นีจ้ งึ เรยี กวา่ เป็นผทู้ ่ปี รารถนาดีตอ่ ตวั เอง จงึ ไดช้ ่ือวา่ เป็นคนดีในโลก

บรรดาคนผดู้ ีทงั้ หลายในโลกน่ีเคา้ ยอ่ มทาํ ตามระเบียบของหมขู่ อง
คณะ ไมว่ า่ แตใ่ นพระธรรมวนิ ยั นีเ้ ลย แมใ้ นภายนอกผทู้ ่ีเคา้ ไดเ้ ป็นใหญ่
เป็นโตมเี กียรติมยี ศมีคนนบั ถือลอื หนา้ มากๆ ลองฟังดสู ิ เคา้ ทาํ ความดี
เคา้ มคี วามสามารถความฉลาดในหนา้ ท่ีการงานนนั้ ๆ เคา้ ทาํ ใหจ้ น
ปรากฏในคนหม่มู าก ไดเ้ ห็นยอมรบั วา่ ผทู้ ่มี คี วามสามารถในหนา้ ท่ี
อยา่ งนีจ้ รงิ ๆ เชน่ นีน้ ะ คนสว่ นใหญ่เคา้ กย็ กยอ่ งขนึ้ อยา่ งนีแ้ หละ
อย่างเช่นยกตวั อยา่ งในบรรดาราชวงศข์ องพระมหากษัตรยิ อ์ ย่างนีน้ ะ
ในปัจจบุ นั นี้ พระราชโอรส พระราชธิดา กม็ ีความสามารถในหนา้ ท่ี
การงาน เรยี นรูใ้ นหนา้ ท่ีการงาน เม่อื รูแ้ ลว้ กล็ งมอื ปฏบิ ตั จิ นใหค้ น
ทงั้ หลายยอมรบั วา่ พระองคไ์ ดม้ คี วามรูจ้ รงิ ความรูข้ องท่านนนั้ ทาํ ให้
เป็นประโยชนแ์ กส่ ว่ นรวมไดจ้ รงิ ๆอย่างงีน้ ะ เพราะฉะนนั้ เสด็จไปท่ไี หน
กม็ ีคนตอ้ นรบั มากมายก่ายกอง ยงั มคี นบรจิ าคเงนิ ทองขา้ วของให้
เยอะแยะเลย แทนพระราชบดิ าพระราชมารดาไดเ้ ลย น่ีแหละใหข้ นึ้ ช่อื
วา่ ความรูค้ วามฉลาดน่ีนะ รูฉ้ ลาดดว้ ยและตงั้ ใจดีดว้ ย ทงั้ มคี วามอดทน
ตอ่ คาํ สรรเสรญิ และคาํ นินทาของคนทงั้ หลายไดอ้ กี ดว้ ย

85

น่ีคนเรามนั จะดีไดน้ ะมนั ตอ้ งมีคณุ ธรรมเหลา่ นีอ้ ย่ใู นใจ ใหพ้ ากนั
เขา้ ใจ ไม่ใชว่ า่ เราจะดเี องโดยไมไ่ ดป้ ฏิบตั ติ ามคาํ ส่งั สอนของพระพทุ ธ
เจา้ มนั กด็ ีไปไดอ้ ย่างนีไ้ ม่ใชน่ ะ ดซู ิ ผทู้ ่ไี มป่ ฏิบตั ิตามคาํ สอนของพระ
พทุ ธเจา้ ไมว่ า่ คนไทย คนตา่ งประเทศ กเ็ บียดเบียนกนั ฆ่ากนั
ตายอย่อู ย่างนนั้ นะ่ โดยเฉพาะคนตา่ งประเทศพวกนบั ถือลทั ธิอน่ื ถือกนั
เป็นก๊กเป็นเหลา่ วนั ดคี นื ดกี ย็ กพวกตกี นั ถา้ คนของก๊กนนั้ เหลา่ นนั้ ไป
ทาํ ผิดหน่อยหนง่ึ ไปกระทบกระท่งั กบั คนอกี พวกหน่งึ อกี เขา้ นดิ หนอ่ ย
เท่านนั้ แทนท่จี ะทงั้ สองฝ่ายมาประนีประนอมกนั ใหย้ กเลกิ กนั ไป
ไม่แลว้ ยกพวกมาตีกนั เขา้ ไป จนลม้ จนตายจนเจบ็ จนปวด อยา่ งนีม้ ี
ในศาสนาอ่นื ลทั ธิอ่ืนนะ น่ียกใหฟ้ ังวา่ ไอค้ วามรูใ้ นลทั ธิอ่นื ศาสนาอ่นื น่ะ
มนั ไมเ่ ป็นไปเพ่อื ละกิเลสตณั หาพยาบาทอะไรเลย

สาํ หรบั ในพทุ ธศาสนาน่ีนนั้ แหละอยา่ งวา่ พทุ ธองคท์ รงแสดงธรรม
ไว้ ผใู้ ดมาปฏิบตั ติ ามคาํ สอนของพระองคแ์ ลว้ ยอ่ มไม่ทะเลาะกนั เลย
มนั จะอย่ดู ว้ ยกนั หมมู่ ากก็อยไู่ ดส้ บายๆ ผนู้ อ้ ยกเ็ คารพตอ่ ผใู้ หญ่ กใ็ ห้
พงึ เขา้ ใจ เราบวชมาน่ีนะ เราจะไดบ้ วชเป็นพระเป็นเจา้ มาน่ีนะก็เพราะ
สงฆ์ สงฆเ์ ห็นดเี ห็นชอบดว้ ย การบวชน่ีในปัจจนั ตประเทศ ในประเทศ
นอกจากอนิ เดียออกมาน่ีนะ ทรงอนญุ าตใหส้ งฆ์ ๕ รูปขนึ้ ไป ทางสว่ น
มากไมก่ าํ หนด มากเท่าไหรก่ ็ย่งิ ดี ไปน่งั หอ้ มลอ้ มรอผบู้ วชน่ีอยา่ งนี้
แหละ คอยสงั เกตวา่ การบวชมนั ถกู ตอ้ งหรอื ไม่ ถา้ หากวา่ การบวชมนั ไม่

86

ถกู ตอ้ งตรงไหน สงฆท์ ่ีน่งั อยใู่ นท่ีนนั้ ก็มีสิทธิ์ทกั ทว้ งได้ ตกั เตือนได้
ทงั้ นีก้ เ็ พ่อื ใหก้ ารบวชนนั้ นะ่ เป็นไปโดยถกู ตอ้ งตามพระธรรมวนิ ยั

แลว้ ก็มีกรรมวาจา ผชู้ าํ นาญในการสวด ผมู้ ีพรรษานบั แต่ ๕ ขนึ้ ไป
สวดสมมตุ ใิ หเ้ ป็นพระเป็นเจา้ ขนึ้ มาตามพระวินยั นยิ ม กวา่ จะเป็นพระ
มาไดน้ ะมนั เป็นอย่างนีใ้ หเ้ ขา้ ใจ เพราะฉะนนั้ พระพทุ ธเจา้ จงึ ไดท้ รง
สอนใหเ้ คารพในสงฆ์ เม่ือบวชเขา้ มาแลว้ นะ เม่อื สงฆม์ ีความเหน็ รว่ ม
กนั วา่ พระรูปนีน้ ะ่ ประพฤตไิ ม่ดี ลว่ งธรรมลว่ งวนิ ยั อยา่ งนีน้ ะ ควรตอ้ ง
สาํ รวมระวงั ตอ่ ไปอย่าไปลว่ งอย่างนี้ ตกั เตอื นอยา่ งนนั้ กย็ อมรบั
ยอมปฏบิ ตั ติ ามดว้ ยดี ไม่โกรธ ไมต่ อบโต้ ไมค่ ดั คา้ น ความเหน็ ของ
สงฆห์ มมู่ ากท่ีมคี วามเหน็ ตรงตามธรรมตามวินยั อย่างนีน้ ะ อย่าไป
ลมื ตวั กวา่ จะไดเ้ ป็นพระเป็นเจา้ มานะ่ มนั ตอ้ งมีกรรมวธิ ี มอี ปุ ัชฌาย์

เป็นประธานในการบวช มีสงฆเ์ ป็นคณะเป็นสกั ขีพยาน เป็นอย่างนนั้

เพราะฉะนนั้ ผบู้ วชเขา้ มาใหมน่ ่ะ อย่าไปตีตนเสมอกบั พระผบู้ วช

มาก่อน ใหถ้ ือวา่ เพ่นิ เป็นอาจารยข์ องเราโดยลาํ ดบั ทีเดียว
อุปสัมปทาจารย์ อาจารยผ์ ใู้ หอ้ ปุ สมบทน่ี มนั ลว้ นตงั้ แตค่ ณะสงฆ์
ทงั้ นนั้ แหละอนั ขอ้ นีน้ ะ และมีอีก ๒ รูป หน่งึ ท่านเรยี กวา่

กรรมวาจาจารย์ อาจารยผ์ สู้ วด เป็นผสู้ วดใหส้ มมตุ ขิ นึ้ ถามความดี
ความช่วั ของตวั เอง วา่ ตนนะ่ มคี วามบกพรอ่ งมยั้ เชน่ เป็นขีท้ ดู กดุ ถงั

87

เป็นกลากเป็นเกลอื้ น อย่างนีน้ ะ มหี นีม้ สี นิ ตดิ ตวั มยั้ ไดเ้ ป็นโจรหวั ไมม้ ยั้
อะไรอยา่ งนีน้ ะ น่ีหละกรรมวาจาจารยไ์ ดถ้ ามไถ่ เรากต็ อบวา่ ถา้ ไม่มกี ็
ตอบวา่ ไม่มี อย่างนีแ้ หละ ถา้ อนั ใดมนั มี ไม่ผิด เชน่ บาตร จีวรมีแลว้ มยั้
มแี ลว้ อย่างนีน้ ะ กรรมวาจาจารยก์ ็เป็นผถู้ ามอยา่ งนี้ ไอเ้ ราผบู้ วช
เขา้ มาตอ้ งยกทา่ นเหลา่ นีเ้ ป็นอาจารยอ์ กี ชนั้ นงึ เรยี กวา่ กรรมวาจาจารย์
ตอ้ งใหเ้ ขา้ ใจอยา่ งนนั้

แลว้ สงฆท์ งั้ หมดท่ไี ปน่งั หตั ถบาสเรยี กวา่ อปุ สมั ปทาจารย์ อาจารย์
ผเู้ ป็นสกั ขีพยานใหใ้ น การบวชของเราวา่ เราบวชจรงิ มอี ปุ ัชฌายจ์ รงิ
มอี าจารยจ์ รงิ เรากเ็ ป็นท่ียอมรบั ของหม่สู งฆท์ งั้ หลายวา่ ผนู้ ีว้ า่ คาํ
ขอบวชก็ถกู อกั ขระพยญั ชนะ ไม่ผิดเพยี้ น อย่างนีน้ ะ มนั ถงึ เป็นพระเป็น
เจา้ มา ตอ้ งคิดใหเ้ หน็ เพราะฉะนนั้ เม่อื พระอปุ ัชฌายไ์ มอ่ ยู่ เชน่ พระ
กรรมวาจาจารยห์ รอื อุทเทศาจารย์ อาจารยผ์ ฝู้ ึกผสู้ อนคาํ บวช
สาํ เนียงในการขานนาค ขออปุ สมบทตา่ งๆอยา่ งนีน้ ะ กใ็ หถ้ ือเป็น
อาจารยร์ องจากอปุ ัชฌายล์ งมา ปวารณาตวั ใหท้ า่ นแนะนาํ ส่งั สอนได้
เม่ือทา่ นแนะนาํ ส่งั สอนอยา่ งใด เหน็ เราทาํ ผดิ ทา่ นตกั เตือนอยา่ งนีก้ ็
ตอ้ งเช่ือฟัง ตอ้ งงด อย่าไปฝืน ถา้ หากวา่ ไปฝืน ไมเ่ คารพยาํ เกรง
เช่นนนั้ แลว้ การบวชของผนู้ นั้ ก็ไมเ่ จรญิ ไปได้ เตม็ ไปดว้ ยทิฐิมานะ
มีแตก่ ิเลสเตม็ อยใู่ นหวั ใจ มนั จะเป็นไปเพ่อื ความเจรญิ รุง่ เรอื งเจรญิ

88

ดว้ ยบญุ กศุ ลไมม่ ี ผทู้ ่มี ีทิฐิมานะแข็งกระดา้ งกระเด่อื ง ไม่เคารพตอ่ ผมู้ ี
อปุ การะคณุ แก่ตน กใ็ หพ้ งึ เขา้ ใจอยา่ งนี้

การปฏบิ ตั ติ ามคาํ สอนของพระพทุ ธเจา้ นนั้ แมว้ า่ ผทู้ ่ไี ม่ไดเ้ ป็นพระ
กรรมวาจาจารยส์ วดให้ สมมตุ ิใหแ้ ก่เราเป็นพระกอ็ ยา่ งท่วี า่ มนั นนั้ นะ่
พวกคณะสงฆท์ ่นี ่งั เป็นสกั ขีพยาน ก็ถือวา่ เป็นอาจารยช์ นั้ นงึ ผใู้ ห้
โอวาทผฝู้ ึกสอนในสาํ เนียงหางเสยี งในการวา่ คาํ บวช ผฝู้ ึกสอนใน
ระเบยี บการกราบ การไหว้ การบวช ทาํ ยงั ไงๆเน่ีย กเ็ ป็นอทุ เทศาจารย์
แปลวา่ อาจารยผ์ ใู้ หโ้ อวาทหรอื ผสู้ อน ธรรมสอนวนิ ยั ให้ อย่างนีน้ ะ
ผแู้ นะนาํ ตกั เตือนในทางท่ีผิดทางท่ีถกู ใหต้ นไดร้ ูท้ างผดิ ทางถกู อย่างนี้
ท่านเรยี กวา่ อทุ เทศาจารย์ อาจารยผ์ ใู้ หโ้ อวาสแนะนาํ ส่งั สอน
เราตอ้ งรูเ้ ราตอ้ งเคารพ นอกจากอาจารยเ์ หลา่ นีแ้ ลว้ ก็เรยี กวา่ ผทู้ ่ีไดร้ บั
นิมนตไ์ ปรบั หตั ถบาส ชว่ ยเป็นสกั ขีพยานใหใ้ นการบวชของตนหมนู่ ี้
ใหถ้ ือวา่ เป็นครูบาอาจารยท์ งั้ นนั้ แหละ อย่าไปลว่ งเกินอยา่ ไปปรามาส
อย่าไปตีตนเสมอ น่ีตอ้ งถอ่ มตนเสมอไป ใหเ้ ขา้ ใจไว้ ผทู้ ่บี วช
เขา้ มาแลว้ ก็ดี ผทู้ ่ีกาํ ลงั จะบวชกด็ ี ตอ้ งใหเ้ ขา้ ใจในทางปฏบิ ตั ิตาม
คาํ สอนของพระพทุ ธเจา้ อย่างนี้ เป็นหนา้ ทท่ี ่ขี องเราทกุ คนจะตอ้ ง
ปฏิบตั ติ าม ตอ้ งใหม้ ีอย่ใู นใจทงั้ นนั้ เลยนกั บวชน่ีนะ

89

ถา้ เป็นนกั บวชน่ีหากขาดพรหมวิหารธรรม ๔ ประการนีแ้ ลว้ น่นั
แหละมนั แสดงบทบาท แขง็ กระดา้ งกระเด่ือง ชอบเหยียดหยาม
ดหู ม่ินผอู้ ่นื เหน็ ผอู้ ่ืนเขาไดด้ ิบไดด้ ีก็เดอื ดรอ้ นใจ น่ีคอยกดเคา้ ลงใหต้ ่าํ
กวา่ ตน อย่าใหม้ นั สงู ขนึ้ มาได้ อนั นีเ้ ป็นกิเลสจดั อยใู่ นจาํ พวกอปุ กิเลส
นา กิเลสท่ที าํ ใหใ้ จเศรา้ หมอง อุปกเิ ลส ๑๖ น่ะ อจิ ฉารษิ ยา
เหน็ เคา้ ไดด้ ที นอย่ไู มไ่ ด้ แลว้ ก็มานะความถือตวั วา่ ตนนนั้ ดกี วา่ เขา
ตนนนั้ มคี วามรูส้ งู กวา่ คนอ่ืนอยา่ งนีน้ ะ ปลาสะ ตีตนเสมอยกตนเสมอ
คอื ถือตวั ไอต้ นนนั้ นะมคี ณุ สมบตั นิ อ้ ยกวา่ เพ่อื น มีความรูค้ วามฉลาด
ก็นอ้ ยกวา่ ถา้ เป็นนกั บวชก็ตนก็เพ่งิ บวชเขา้ มาใหมอ่ ยา่ งนีน้ ะ แลว้ ยงั ไป
ยกตนตีตนเสมอกบั ผทู้ ่ีเคา้ บวชมากอ่ น แลว้ ไมแ่ สดงอาการเคารพทาง
กายทางวาจาอะไร อยา่ งนีไ้ ดช้ ่ือวา่ มนั ไม่ถกู ทางเสยี แลว้ ไมเ่ ป็นธรรม
ผดิ ธรรมใหเ้ ขา้ ใจ อย่าตีตนเสมอน่นั หมายความวา่ เช่นอย่างวา่ น่งั กนั น่ี
น่งั เสมอกนั เลย อยา่ งนีน้ ะ บางคนน่งั ไขวห่ า้ ง เอาขาขดั กนั ส่นั ดกิ๊ ๆ
คยุ กบั ผทู้ ่ีเคา้ มอี าวโุ สสงู กวา่ อย่างนีก้ ม็ นี ิ น่นั ไออ้ ย่างนีไ้ มถ่ กู นะอยา่
ไปทาํ กนั

ใหร้ ูว้ า่ ใครเป็นอาจารยข์ องเราในประเภทไหน อยา่ งท่ีแนะนาํ มาน่ี
แหละ เพราะวา่ อปุ สมั ปทาจารยห์ มายถึงอาจารยผ์ ใู้ หอ้ ปุ สมบทรวม
หมดเลยอนั นีน้ ่ะ ก็ไปน่งั ในโบสถน์ ่ีแหละแตใ่ นทกุ วนั นี้ เพ่ินใหจ้ ดั ให้
พระทงั้ อปุ ัชฌายด์ ว้ ยรวมเป็น ๑๐ รูป เป็นสกั ขีพยานในการบวช ตงั้ แต่

90

ครงั้ พระพทุ ธเจา้ นนู่ ไอพ้ วกทอ่ี ย่นู อกประเทศอนิ เดยี ออกมาอย่างนี้
ทรงอนญุ าตใหส้ งฆม์ กั จะ ๕ รูปรวมทงั้ อปุ ัชฌายด์ ว้ ยขนึ้ ไปบวชได้
แตม่ าทกุ วนั นีค้ ณะธรรมยตุ เิ ราก็ถา้ หากวา่ มนั หาพระไม่ไดจ้ รงิ ๆ ๕ รูปก็
ใหบ้ วชได้ เพราะประเทศไทยกอ็ ยนู่ อกประเทศอนิ เดียมาแลว้ น่ี แตถ่ า้ มี
พระพอหาไดอ้ ยู่ ไม่ควรท่ีจะไปบวช ๕ องคเ์ ทา่ นนั้ ตอ้ งนบั แต่ ๑๐ องค์
ขนึ้ ไปใหเ้ ขา้ ใจอยา่ งนี้

การบวชไมใ่ ชว่ า่ ทาํ ไดง้ ่ายๆ มนั ตอ้ งมีระเบยี บแบบแผนมกี ิจจะ
ลกั ษณะ ทีนอี้ ทุ เทศาจารยอ์ าจารยผ์ ใู้ ห้ ผฝู้ ึกปรอื ในการบวชอย่างท่ี
วา่ มาแลว้ นะ น่ีทบทวนอกี แลว้ กน็ อกจากนนั้ กผ็ แู้ นะนาํ ในทาง
ธรรมทางวินยั ทาํ อยา่ งนีผ้ ดิ ธรรม ทาํ อยา่ งนีผ้ ดิ วินยั อย่างนีน้ ะ
ผใู้ ดท่านมีความฉลาดในธรรมในวินยั ทา่ นแนะนาํ ตกั เตือนใหเ้ ราไดร้ ู้
ธรรมรูว้ ินยั น่นั ช่ือวา่ อทุ เทศาจารย์ อาจารยผ์ ใู้ หโ้ อวาท ตอ้ งใหเ้ ขา้ ใจ
อนั เป็นบคุ คลท่ีเราตอ้ งเคารพนอบนอ้ มดว้ ยกายวาจาใจ ไม่ลว่ งเกิน
กรรมวาจาจารย์ อาจารยผ์ สู้ วดสมมตุ ิใหเ้ ราเป็นภกิ ษุภาวะในพทุ ธ
ศาสนา โดยมากนยิ ม ๒ รูป ด่งั ท่กี ระทาํ กนั มาน่นั แหละ อปุ ัชฌายาจารย์
คืออาจารยผ์ นู้ าํ กลุ บตุ รผจู้ ะบวชนนั้ มาเขา้ หมู่ มาแจง้ ตอ่ สงฆว์ า่ บรุ ุษคน
นีแ้ หละมปี ระสงคอ์ ยากจะบรรพชาอปุ สมบทในพทุ ธศาสนา ขอใหส้ งฆ์
พจิ ารณาดู สมควรจะบวชไดห้ รอื ไม่ อย่างนีน้ ะ ถา้ สงฆท์ งั้ หลายน่ิงอยู่
ไมม่ ใี ครคดั คา้ นในการบวชนนั้ อยา่ งนี้

91

ก็ดาํ เนนิ ในการบวชไปไดเ้ ร่อื ยๆจนจบ แลว้ อปุ ัชฌายาจารยน์ ่ียงั จะตอ้ ง
ดแู ล สัทธวิ หิ ารกิ ผทู้ ่ตี นนาํ เขา้ หมสู่ งฆบ์ วชอยา่ งใกลช้ ดิ ดแู ลความ
ประพฤตทิ ่ีไม่ตรงตอ่ ธรรมตอ่ วนิ ยั แนะนาํ ตกั เตือนให้ ประพฤตติ รงต่อ
ธรรมตอ่ วนิ ยั อยา่ งนีอ้ ยา่ งท่แี นะนาํ อยเู่ ด๋ยี วนีแ้ หละใหเ้ ขา้ ใจ เม่ือ
อปุ ัชฌายอ์ าจารยไ์ มอ่ ยู่ กต็ อ้ งเป็นหนา้ ท่ีอทุ เทศาจารย์ หรอื วา่
กรรมวาจาจารยน์ ีน้ ะเป็นผทู้ าํ หนา้ ท่แี ทนอปุ ัชฌายาจารย์ คือดแู ลความ
ประพฤติของพระเณรผบู้ วชเขา้ มาใหม่ น่ี กเ็ ห็นวา่ ไมด่ ี ทาํ ผดิ วนิ ยั
ยงั ไงก็ตกั เตือนหา้ มไมใ่ หท้ าํ แตบ่ างคนบางรูปกเ็ พ่นิ หา้ มไมใ่ หท้ าํ ยงั ฝืน
ทาํ ก็มนี ะ เพราะฉะนนั้ ใหร้ ูไ้ ว้ ไม่ไดน้ ะ ไปขืนลว่ งเกินคาํ ตกั เตอื น
ของครูบาอาจารย์ ผทู้ ่ที า่ นรูธ้ รรมรูว้ ินยั ผปู้ ระพฤตติ อ่ ธรรม
วินยั ดมี าแลว้ อยา่ งนีเ้ รายงั ไม่เช่ือไม่ทาํ ตามในวินยั ทา่ นใหถ้ ือวา่ เป็น
ผวู้ า่ ยากสอนยาก ลว่ งธรรมลว่ งวนิ ยั ไมย่ อมปฏบิ ตั ติ ามคาํ ตกั เตอื นของ
ครูบาอาจารย์ อยา่ งนีก้ จ็ ะตอ้ งเรยี กผนู้ นั้ มามาตกั เตือนเสียกอ่ น ถา้
เตือนแลว้ ยงั ไม่ฟัง กจ็ ะประชมุ สงฆเ์ รยี กเขา้ ไปในสงฆ์ ไปสวด
สมนุภาสน์ ตงั้ กรรมวาจาจารยส์ วดขนึ้ เพ่ือตกั เตอื นใหผ้ ทู้ าํ ความผดิ
นนั้ ไดร้ ูส้ กึ ตวั สวดจบไปลงไปครงั้ ท่หี น่งึ ถา้ ผนู้ นั้ รูส้ กึ ตวั แลว้ ยอมรบั ผิด
ขอยอมสาํ รวมระวงั ตอ่ ไป สงฆท์ งั้ หลายก็ยอมรบั ก็เป็นอนั วา่ เลกิ การ
สวดสมนภุ าสนอ์ นั นนั้ แตถ่ า้ สวดจบไปครงั้ ท่หี นง่ึ กย็ งั น่ิงอยู่ ไม่ยอมรบั
ผิด อยา่ งนีก้ ็สวดอีกครงั้ ท่ี ๒ จบลงกย็ งั น่งิ อยไู่ มย่ อมรบั ออกมา

92

ไม่สารภาพผดิ ดว้ ยวาจาอย่างนี้ พอกรรมวาจาจารยส์ วดจบลงครงั้ ท่ี ๓
ยงั น่งิ เฉยอยู่ อนั นนั้ ท่านกป็ รบั เป็นอาบัตสิ ังฆาทเิ สส หมายความวา่
เป็นบคุ คลวา่ ยากสอนยาก สอนใหป้ ระพฤตติ ามธรรมตามวนิ ยั ไม่ได้
ก็ปรบั อาบตั ิสงั ฆาทิเสสใหอ้ ยกู่ รรม น่ีแหละ ถา้ ไมย่ อมทาํ ตามอยา่ งนี้
เพ่นิ กอ็ ปั เปหิ ออกไปจากหมู่ ระเบยี บพระวินยั มอี ย่างนนั้ นะ แตโ่ ทษ
ไม่ถึงใหส้ กึ ก็ไม่สกึ หรอก ตอ้ งอาบตั ปิ าราชิกน่นั มนั ถงึ มสี ิทธิ์บงั คบั
ใหส้ กึ ได้ หรอื ไปด่ืมเหลา้ เมาสรุ า กญั ชาฝ่ินเฮโรอนี อยา่ งนีใ้ หม้ นึ เมา
สอนกไ็ มฟ่ ัง ไปตดิ ของติดงอมแงมเน่ีย อนั นีบ้ ญั ญตั ิพระราชคณะ
สงฆย์ อมใหส้ กึ ไดเ้ ลย แตถ่ า้ หากวา่ ไมล่ ว่ งปาราชกิ ๔ และก็ไมต่ อ้ ง
เสพของเสพติดจนตดิ งอมแงม ไมล่ ะไดอ้ ยา่ งนี้ ความผิดนอกนนั้ นะ่
ถา้ ดือ้ ดงึ อย่างนีก้ ท็ ่านกใ็ หข้ บั ไลห่ นเี สยี จากวดั แลว้ แตจ่ ะไปไหน ตาม
พระวินยั เป็นอยา่ งนนั้

เพราะฉะนนั้ ใหพ้ ากนั เขา้ ใจไว้ เราบวชเขา้ มานนั้ มรี ะเบยี บนะ
ไม่ใช่บวชเขา้ มาไมม่ ีระเบียบ บวชเขา้ มาแลว้ จะอยอู่ ะไรตามชอบใจของ
ตนเองไป ไม่ยอมฟังคาํ ตกั เตือนของครูบาอาจารยอย่างนีไ้ มไ่ ด้ ขอให้
เขา้ ใจ แลว้ จะเป็นคนดีไม่ได้ ถา้ เพ่ินขบั ไลอ่ อกจากหมคู่ ณะไปแลว้
ใหไ้ ปหาผอู้ ่ืน ย่ิงรา้ ยเลย ไมเ่ คารพนบั ถือใครแลว้ ตงั้ แตอ่ ปุ ัชฌาย์
อาจารยข์ องตน สอนอย่แู ทๆ้ ยงั ไม่ทาํ ตามอยา่ งนีน้ ะ แลว้ จะไปอย่กู บั
สาํ นกั อ่ืนทอ่ี ่นื ซง่ึ ไมใ่ ช่เป็นครูเป็นอาจารยน์ ่ี จะยากอยนู่ ะเน่ีย มนั จะทาํ

93

ตาม มนั กจ็ ะเลวรา้ ยไปเท่านนั้ เอง จะเอาดไี มไ่ ดเ้ ลย ตอ้ งใหเ้ ขา้ ใจนะ
น่ีตกั เตือนน่ะ ใหเ้ ขา้ ใจกนั

น่ีหละเราบวชมาหวงั เอาบญุ เอากศุ ล หวงั ตอบแทนคณุ มารดา
บดิ าท่ีท่านมีอปุ การคณุ แกเ่ รา ท่านใหข้ า้ วฟอ้ นนา้ํ นมแตอ่ อ้ นแตอ่ อก
ซกั ผา้ ขีต้ ีผา้ เย่ยี ว โอย้ ตงั้ แตไ่ ปนอนในทอ้ งมารดา ก็มารดาลาํ บาก
พอไดแ้ ลว้ จะกินเผ็ดกินเคม็ อะไรกไ็ ม่ได้ กลวั ลกู ในทอ้ งจะรอ้ นเอา
จะไปไหนมาไหน ตอ้ งระมดั ระวงั กลวั จะหกลม้ กระทบกระเทอื นลกู อยู่
ในทอ้ ง ถา้ อย่างนีน้ ะตอ้ งนกึ ถึงมารดาผใู้ หก้ าํ เนดิ เราใหม้ ากๆ เม่อื
มารดาเรารกั ใครเ่ อน็ ดอู ย่างนนั้ เราก็จงึ ไดค้ ลอดออกมา คลอดออกมา
แลว้ มาเลยี้ งกนั แสนยากแสนลาํ บาก กวา่ จะเจรญิ วยั ใหญ่โตมาได้
บดั นีค้ วามม่งุ หมายของมารดาบิดาน่ะ กเ็ พ่อื ใหล้ กู ตนนะ่ เป็นคนดกี ะ
เขา ไดส้ ืบแทนตระกลู รกั ษาตระกลู ไมใ่ หเ้ ส่ือม กจ็ งึ ไดใ้ หอ้ ายุ ๖ ขวบ ๗
ขวบใหศ้ กึ ษาเลา่ เรยี นความรูใ้ นภาษาไทย ความรูใ้ นทางโลกในการ
ทาํ มาหาเลีย้ งชีพใหร้ ูใ้ หเ้ ขา้ ใจ เผ่อื วา่ เจรญิ วยั ใหญ่โตมาก็จะไดม้ คี วาม
รูค้ วามฉลาดทาํ มาหาเลยี้ งชีพ ดาํ รงวงศต์ ระกลู ใหเ้ จรญิ ตอ่ ไป พ่อแม่
หวงั ดตี อ่ ลกู จะไดข้ วนขวายหาเงนิ หาทองมาสง่ เสยี ใหล้ กู ไดศ้ กึ ษาเลา่
เรยี น เอา้ มคี วามรูใ้ นทางโลกเทา่ นนั้ ยงั ไมพ่ อ เพราะมนั ยงั กาํ จดั
กิเลสอนั ช่วั รา้ ยบางอยา่ งไมไ่ ดเ้ ลย เอา้ พอ่ แมผ่ หู้ วงั ดตี อ่ ลกู มาแนะนาํ ให้
ลกู มาบวชเรยี นในพทุ ธศาสนานีน้ ่ีนะ แลว้ ไดม้ ามอบหมายใหอ้ ปุ ัชฌาย์

94

อาจารยเ์ ป็นผแู้ นะนาํ ส่งั สอนใหเ้ ป็นคนดบิ คนดี น่ีเหลา่ นีม้ นั ผ่านขนั้
ตอนมาอยา่ งนี้

คนเราน่ีกวา่ จะดบิ จะดไี ด้ กวา่ จะเป็นผรู้ บั ความยกยอ่ งสรรเสรญิ
จากคนหมมู่ ากวา่ คนนีเ้ ป็นคนดีมศี ีลมธี รรมไดน้ ะ่ มนั ตอ้ งผา่ นการ
ฝึกตนมาโดยลาํ ดบั จนมาถงึ ขนั้ อดุ มเพศ เป็นเพศภกิ ษุสามเณรขนึ้ มา
อย่างนแี้ ลว้ ยงั สอนไม่ได้ ยงั กระดา้ งกระเด่ืองอยู่ ประพฤตอิ ะไร
เอาตามใจชอบ ตวั เองอยอู่ ย่างนี้ ผนู้ นั้ มนั ไมม่ ที างจะดีไดต้ อ่ ไปนะ
จะบอกใหท้ ราบลว่ งหนา้ ไวเ้ ลย ก็ตอ้ งมาเป็นพระเป็นเจา้ เป็นผมู้ ีเพศ
อนั อดุ มกวา่ คฤหสั ถค์ รองเรอื น มธี รรมวนิ ยั เป็นเคร่อื งบงั คบั กาย วาจา
ใจอยปู่ านนี้ ยงั ทาํ ดีไม่ไดล้ ะกแ็ มน้ วา่ สกึ ออกไปเป็นผคู้ รองเรอื นก็เอาดี
ไม่ได้ ถา้ ไม่เช่ือลองสงั เกตดนู ะ ดมู นั เอาดไี มไ่ ดห้ รอก มนั เป็นอยา่ งนนั้
เพราะฉะนนั้ ผใู้ ดหวงั ดีตอ่ ตวั เอง ไดบ้ วชเขา้ มาแลว้ นนั้ ใหเ้ ขม้ งวดตอ่
ธรรมตอ่ วนิ ยั จรงิ ๆตอ่ ขอ้ วตั รปฏิบตั ิ อยา่ ไปเกียจครา้ นสาํ รวมในพระ
วนิ ยั ทกุ สกิ ขาบทไปเลย อยา่ งนีถ้ งึ จะเป็นคนดไี ด้ แมว้ า่ ถา้ ตนมีวาสนา
นอ้ ยอย่ไู มไ่ ดใ้ นพระศาสนานี้ สกึ ออกไปกจ็ ะตอ้ งเป็นคนดี เพราะอยู่
ในเพศพรหมจรรย์ ไดร้ บั การฝึกปรอื จากอปุ ัชฌายอ์ าจารย์ ไดฝ้ ึกตน
ตามธรรมตามวินยั มกี าย วาจา ใจ ออ่ นนอ้ มออ่ นโยน ไมก่ ระดา้ ง
กระเด่อื ง อยา่ งนีน้ ะ เม่ือไปเป็นคฤหสั ถเ์ ขา้ ไปมนั กม็ ีนสิ ยั ดตี ดิ ตวั ไป
เขา้ หาผหู้ ลกั ผใู้ หญ่ผมู้ ีเกียรติมยี ศเท่าไหนกเ็ ขา้ ได้ ไม่เกอ้ ไมเ่ ขิน เพราะ

95

วา่ ตนไดฝ้ ึกจรรยามารยาทมาแลว้ คนท่ีไมไ่ ดฝ้ ึกตนอยา่ งวา่ น่ีอาจจะไป
เขา้ ใกลผ้ หู้ ลกั ผใู้ หญ่ ผเู้ ฉลยี วฉลาด ผมู้ คี ณุ ความดยี งั ไงน่ี เขา้ ใกล้
ไม่ไดเ้ ลย เกอ้ ละอาย กระดาก ถือวา่ ตนนีเ้ ป็นผตู้ ่าํ ตอ้ ยไม่มคี วามรูอ้ ะไร
น่ีก็เลยเป็นคนป่าคนเถ่ือนอย่เู รอ่ื ยไป หากินอย่ตู ามป่าตามดงไปอยา่ ง
นนั้ จะไปสงั คมกบั คนผดู้ ีในบา้ นใหญ่เมอื งใหญ่ไมไ่ ดเ้ ลย

น่ีตอ้ งคิดใหร้ ูใ้ หเ้ ขา้ ใจนะ พระธรรมวนิ ยั คาํ สอนของพระพทุ ธเจา้ น่ี
ดีจรงิ ๆ เราสมควรทาํ ตามแทๆ้ เม่อื เราปฏิบตั ติ ามไดด้ ี เรากเ็ ป็น
คนดใี นโลกน่ะ ไมเ่ สียหายอะไร น่ีใหเ้ ขา้ ใจ โดยเฉพาะมาฝึกจติ ใจ
ใหส้ งบระงบั ใหต้ งั้ ม่นั ลงไปเป็นสาํ คญั น่ะ การสาํ รวมจติ น่ีอย่าไปลืมน่ะ
อย่างท่แี นะนาํ มาแลว้ หม่นู นั้ แหละ เพราะฉะนนั้ ความสาํ รวมตอ้ งมี
สติสมั ปชญั ญะ สาํ รวมจติ ใจทกุ อริ ยิ าบถ ยืน เดนิ น่งั นอน สาํ รวมยงั ไง
สาํ รวมไมใ่ หค้ วามโลภครอบงาํ แมม้ นั อยากไดอ้ ะไรตอ่ อะไรอนั ผดิ ธรรม
ผิดวนิ ยั สาํ รวมจติ ไมใ่ หค้ วามโกรธครอบงาํ เม่อื มอี ารมณท์ ่ไี ม่นา่ พอใจ
อะไรกระทบกระท่งั กอ็ ดกลนั้ ทนทานหา้ มจติ ไมใ่ หม้ นั โกรธ หา้ มตน
ใหม้ นั ได้ ไม่แสดงกิรยิ าความโกรธออกมาทางกาย ทางวาจา น่จี งึ
เรยี กวา่ สาํ รวมใจ เพราะวา่ ใจเป็นใหญ่กวา่ กาย กวา่ วาจา เม่อื สาํ รวมใจ
ใหด้ ีแลว้ เรากด็ ี กายกด็ ี วาจากด็ ี น่ีใหเ้ ขา้ ใจกอ่ นจะพดู อะไร
กบั ใครท่ีไหนก็ตอ้ งคดิ ตอ้ งตรองเสยี กอ่ น เม่อื เหน็ วา่ มนั ไมผ่ ดิ ธรรม
ผดิ ศลี ผดิ วินยั แลว้ ก็จงึ คอ่ ยพดู ถา้ เหน็ วา่ มนั ผดิ ละก็ อยา่ พดู

96

น่ีเพราะฉะนนั้ การสาํ รวมใจฝึกใจจงึ ช่ือวา่ เป็นความดีในพระพทุ ธ
ศาสนา ดงั แสดงมา

ทม่ี า: https://youtu.be/n0qE7mULvwA

97