ใจเป็นธรรมก็ไม่มีทุกข์ โดย หลวงพ่อชา สุภัทโท

ใจเป็ นธรรมก็ไม่มีทกุ ข์
หลวงพอ่ ชา สภุ ทั โท

พทุ ธบรษิ ัททงั้ หลาย ทงั้ พระภกิ ษุและสามเณร และอบุ าสก
อบุ าสิกาทงั้ หลายท่ีไดม้ ารว่ มในงานพธิ ีวนั นี้ วนั นีเ้ ป็นวนั หนง่ึ ซง่ึ
อาตมาไดม้ าพบกบั ญาติโยมทงั้ หลาย มที า่ นพระครู เจา้ คณะ
อาํ เภอเป็นประธาน ดงั นนั้ การมาท่ีน่ีมีประโยชน์ เพ่ือประโยชน์
ตน และประโยชนบ์ คุ คลอ่ืนเสมอไป

สถานท่นี ีอ้ าตมาก็ไดพ้ ยายามมาบอ่ ยครงั้ เพราะวา่ สถานท่ีนี้
มาแลว้ สบายใจ ทาํ ไมมนั ถึงสบายใจ สบายใจเพราะวา่ มีครูบา
อาจารยอ์ ยใู่ นสถานท่นี ี้ มีทา่ นเจา้ คณะอาํ เภอเป็นตน้ มี
ความเห็นพรอ้ มเพรยี งในการประพฤตปิ ฏบิ ตั ใิ นทางพทุ ธศาสนา
เม่ือมาท่ีน่กี ็สบายใจ จะพดู อะไรก็ง่าย จะพดู อะไรก็ไม่ตอ้ ง
เกรงใจ เพราะวา่ ไดน้ อ้ มจิตใจมาในเสน้ ทางอนั เดียวกนั แลว้
ถึงแมพ้ ระครูทา่ นจะเป็นผปู้ ฏบิ ตั ิคณะสงฆโ์ ดยเฉพาะกจ็ รงิ แต่
วา่ ยงั มีผลสะทอ้ นมาถงึ ผปู้ ฏบิ ตั อิ ยใู่ นป่าดว้ ย ใหค้ วาม
สะดวกสบาย

1

ดงั นนั้ อาตมาถงึ วา่ มาท่นี ่ีแลว้ มนั สบายใจ มนั สบายใจคอื
มนั รูเ้ ร่อื งอะไรกนั หลายๆอยา่ ง ไมม่ ีอะไร อนั นีเ้ ฉพาะท่ีน่ี ท่ีอ่ืน
นนั้ ลาํ บาก ท่ีอ่ืนยงั ลาํ บาก เพราะวา่ พทุ ธบรษิ ัทเราทงั้ หลายนนั้
ทงั้ พระหรอื เณร หรอื อบุ าสก อบุ าสกิ า ก็เพยี งแตว่ า่ เป็นอบุ าสก
อบุ าสิกา เป็นพทุ ธบรษิ ัท แตย่ งั ไม่ยอมรบั ความจรงิ ซง่ึ พวกเรา
ทงั้ หลายหนั หนา้ เขา้ มากราบพระ ไหวพ้ ระ บวชใน
พระพทุ ธศาสนาแลว้ ก็จรงิ แตย่ งั ไม่ยอมรบั ความจรงิ ในดา้ น
พทุ ธศาสนานะ่ มนั มีมาก ถา้ หากวา่ เป็นเชน่ นีก้ ็เป็นภยั เป็นภยั
ตอ่ ผปู้ ระกาศพทุ ธศาสนานี้ ฉะนนั้ ท่นี ่ีไม่มอี ะไร แมถ้ ึงทา่ นพระ
ครูท่านก็ มีโอกาสทา่ นก็ไปเย่ียมวดั ป่าพงบอ่ ย ไดพ้ ดู อะไรกนั
หลายๆอยา่ ง ก็เรยี กวา่ ทา่ นยอมรบั จงึ เป็นท่ีสบายใจมาก
สถานท่ีนี้ ท่ีไดม้ าสรา้ งอยทู่ ่ีน่ีก็เพราะทา่ น ก็เพราะทา่ นเป็น
ประมขุ ประธานองคห์ นง่ึ เหมอื นกนั

ดงั นนั้ วนั นีก้ ็จงึ ขออนญุ าตญาตโิ ยมทงั้ หลาย จะขอพดู ไป
ตามความจรงิ เทศนไ์ ปตามความรูส้ กึ เทศนไ์ ปตามความรูส้ กึ
เพราะวา่ ภายในเวลานกี้ ็สขุ ภาพอาตมาปีนรี้ ูส้ กึ วา่ ไมค่ อ่ ยดี

2

เทา่ ไหร่ สขุ ภาพไม่คอ่ ยดี จะยืน จะเดนิ จะน่งั จะนอน มนั ขดั ไป
ทงั้ นนั้ แหละ แตว่ า่ กพ็ อท่ีเราอยไู่ ดก้ บั มนั ก็เรยี กวา่ มนั เป็นอย่าง
นนั้ ไอส้ งั ขารมนั เป็นอย่างนนั้ เม่ือมาเรยี นรูว้ า่ สงั ขารมนั เป็น
อยา่ งนนั้ ก็ย่ิงมีความสบาย มนั จะเจบ็ มนั จะไข้ มนั จะเป็นอะไร
ตา่ งๆไปก็มีความเหน็ วา่ มนั เป็นอย่างนนั้ ของมนั ก็มีความสบาย
ภายในจิตของเจา้ ของอยเู่ สมอ

ฉะนนั้ การปฏบิ ตั ินี้ ในทางพทุ ธศาสนานี้ โดยมากพวกพทุ ธ
บรษิ ัทเราทงั้ หลายนนั้ ยงั ไมย่ อมรบั กนั คือยงั ไมเ่ หน็ ทงั้ ๆเรา
เป็นอยู่ เราก็ยงั ไมเ่ หน็ อยู่ เชน่ ทา่ นพดู วา่ ปลาอย่ใู นนา้ํ ไมเ่ หน็ นา้ํ
อนั นีม้ นั ก็จรงิ เหมือนกนั ไสเ้ ดือนมนั อยใู่ นแผน่ ดิน มนั ไมเ่ หน็ ขี้
ดนิ อนั นีก้ ็เหมือนกนั ฉนั นนั้ อนั นที้ งั้ เรากราบทงั้ เราไหว้ ทงั้ เรา
สาธยายธรรมะองคส์ มเด็จพระสมั มาสมั พทุ ธเจา้ ของเรานนั้ ก็ยงั
ไมย่ อมรบั ธรรมะของทา่ นไวใ้ นใจ อนั นีเ้ ป็นความจรงิ

ไอธ้ รรมะเม่ือเราฟังแลว้ ไม่ใช่วา่ มนั รูท้ ีเดยี วนะ ไม่ใชม่ นั รู้
ทีเดยี ว เปรยี บใหฟ้ ังงา่ ยๆ ธรรมะนี้ เหมือนกนั กบั ผลไมบ้ างอยา่ ง
ซง่ึ เราไปบา้ นญาติ บา้ นเพ่ือนมิตร แลว้ เคา้ เอาผลไมฝ้ ากเรา เอา

3

ผลไมฝ้ าก เราก็เพง่ิ หยบิ เอาผลไมไ้ วใ้ นมือเราเทา่ นนั้ แหละ
เท่านนั้ แหละ ไม่ใช่วา่ มนั รูเ้ ปรยี้ วรูห้ วาน รูฝ้ าด รูอ้ ะไรตา่ งๆ ไม่
รูอ้ ะ้ แตว่ า่ จบั ผลไมแ้ ลว้ แตก่ ็ยงั ไม่รูร้ สของผลไม้ ก่อนท่ีจะรูร้ ส
ของผลไมน้ ะ่ จะตอ้ งเอาผลไมน้ ่นั มาทานมากิน มาขบ มาเคยี้ ว
จงึ จะรูว้ า่ มนั เปรยี้ ว มนั หวาน มนั มีรสชาตติ า่ งๆตามสญั ญาของ
เรา ธรรมะนีก้ ็เหมือนกนั ฉนั นนั้ ทกุ อยา่ งพระพทุ ธเจา้ เราทา่ นให้
เอาตนเป็นพยานของตน ไมต่ อ้ งเอาคนอ่นื เป็นพยาน

เร่อื งของคนอ่นื นนั้ ตดั สนิ ไดย้ ากลาํ บาก เพราะเรอ่ื งของคน
อ่นื ถา้ เร่อื งของเราแลว้ นะ่ มนั งา่ ยท่ีสดุ แหละ ตดั สนิ อยา่ งนีก้ ็ได้
ก็เพราะความจรงิ มนั อยกู่ บั เรา เพราะมีเราเป็นพยาน ธรรมะนีก้ ็
เหมือนกนั ฉนั นนั้ เม่ือเราฟังแลว้ จะตอ้ งเอามาภาวนาใหม้ นั เป็น
ศาสนา ปรยิ ตั ศิ าสนา ปฏบิ ตั ศิ าสนา ปฏิเวธศาสนา ปรยิ ตั ิก็คือ
การเรยี นรู้ ปฏบิ ตั ิ รูแ้ ลว้ มาปฏิบตั ิตามคาํ สอนของพระพทุ ธเจา้
ของเรา แลว้ เกิดความรูข้ นึ้ มาตามความเป็นจรงิ อนั นีก้ ็
เหมือนกนั ฉนั นนั้ เหมือนเราไดผ้ ลไมม้ าจากเพ่ือน จากญาติ
ดว้ ยมือตนเอง ไดม้ าแลว้ ก็ยงั ไม่รูร้ สวา่ มนั เปรยี้ ว มนั หวาน

4

อนั นนั้ ก็เหมือนกนั การฟังธรรมะนีก้ ็ฉนั นนั้ เหมือนกนั เราฟัง
เฉยๆก็รูด้ ว้ ยสญั ญาของเรา รูด้ ว้ ยสญั ญาของเรา ยงั ไม่รูต้ าม
ความจรงิ ฉะนนั้ มนษุ ยเ์ ราทงั้ หลายนนั้ ผยู้ อมรบั คาํ ส่งั สอนของ
พระพทุ ธเจา้ นนั้ โดยมากก็ไปพดู เรยี กวา่ ตามสญั ญาใหก้ นั ฟัง ไม่
พดู ความจรงิ ใจใหฟ้ ัง ฉะนนั้ พวกเราทงั้ หลายนนั้ จงึ ไม่เขา้ ถงึ
ธรรมะ ไม่สอดสอ่ งถึงธรรมะ รูธ้ รรมะ เรยี นธรรมะ และปฏิบตั ิ
ธรรมะ แลว้ ก็เห็นธรรมะ ทงั้ สามส่ีอย่างนีย้ งั ไม่บรสิ ทุ ธิ์ ถา้ มี
คณุ สมบตั สิ ามส่อี ย่างกลา่ วมานีจ้ ะตอ้ งใหเ้ ป็นธรรมะ ใหเ้ ป็น
ธรรม พดู ไดก้ ด็ ี เรยี นไดก้ ็ดี รูไ้ ดก้ ็ดี ปฏิบตั ิไดก้ ็ดี แตว่ า่ ใจไม่เป็น
ธรรม ใจไมเ่ ป็นธรรม แตพ่ ดู เป็นธรรมก็ได้ ทาํ เป็นธรรมกไ็ ด้ แต่
ใจไมเ่ ห็น ไมเ่ ป็นธรรม น่ีก็เรยี กวา่ ยงั ไมส่ มบรู ณแ์ บบตามทาง
พทุ ธศาสนา

อาตมาเคยไดผ้ า่ นมาหลายอย่างเรอ่ื งปฏบิ ตั ินนั้ เชน่ วา่
อบุ าสก อบุ าสกิ าเรานนั้ สอนธรรมะให้ สอนศีลพดู งา่ ยๆ สอนศีล
๕ ปาณา อทนิ นา กาเม มสุ า สรุ า ไมค่ อ่ ยยอมรบั กนั กลวั เราให้
ศีลยงั มาขอกบั เราอกี ขอกอ่ นเถิด ขอกอ่ นเถิด ขอเร่อื ย อาตมาก็

5

มานกึ เอ๊ มนั กลวั เราจะดี กลวั เราจะไดข้ องดี น่ีก็เรยี กวา่ เรายงั
ไมเ่ ห็นความจรงิ ไอค้ วามเป็นจรงิ น่นั นะ มนั โทษมนั ทงั้ นนั้ นะ่ ไอ้
ศลี ทงั้ ๕ ประการนนั้ นะ่ ท่ีเราใหไ้ ปแลว้ กย็ งั บอกยงั ขออกี อยา่ ง
นอ้ ยก็ตอ้ งขอใหน้ านๆ ขอเอาความช่วั ไว้ ขอเอาความผิดไว้ ขอ
เอาอะไรความยงุ่ ยากไว้ หลายอย่างซง่ึ ท่ีเรายงั ไม่รูค้ วามจรงิ ของ
ศีล

อาตมาเคยไดพ้ บลกู ศษิ ยท์ างชาวตะวนั ตกท่ีเคา้ ไปเคา้ มา
เคา้ มาถามหลวงพอ่ วา่ ทาํ ไมคนเมืองไทยเน่ียเป็นพทุ ธบรษิ ัททกุ
คน ทาํ ไมเคา้ จงึ กนิ เนือ้ กนั อยู่ แน่ะเคา้ ถาม โดยมากเคา้ วา่ ไม่กนิ
เนือ้ ไมก่ ินเนือ้ กินปลากนั โดยมากเป็นโยมผหู้ ญิงฝร่งั มาถาม
อาตมาวา่ ไมร่ ูเ้ ร่อื ง ไปถามคนอ่ืนดกี วา่ คือปัญหาน่ีมนั หนกั มนั
หนกั เสียแลว้ เคา้ จะไมใ่ หก้ นิ เนือ้ แน่ะ แตเ่ ราพากนั วา่ ไอเ้ นือ้ น่ีมนั
เป็นโทษ สตั วน์ ่ีมนั เป็นโทษ หา้ มกนั กลางๆ ไมไ่ ดย้ ิน อนั นี้
ชาวตะวนั ตกชอบเป็นอยา่ งนี้ โดยมากเคา้ ชอบฉนั เจกนั หรอื ไม่
เจเคา้ ก็เรยี กวา่ ไม่ฆา่ สตั วก์ นั ไม่ฉนั เนือ้ สตั วก์ นั โดยมากเป็น
อยา่ งนนั้ ทีนีเ้ ม่ือเคา้ มาถงึ เมืองไทยเรา เหน็ พระ เหน็ เณร เหน็

6

พทุ ธบรษิ ัททงั้ หลายทงั้ ปวงม่วั สมุ กบั สง่ิ ทงั้ หลายเหลา่ นี้ เคา้ ก็
เกิดความสงสยั ขนึ้

อาตมาก็เลยแกอ้ าหาร แกป้ ัญหาน่ีเป็นพลางๆไป “โยม เอา
ขนาดนนั้ ท่ีเรยี กวา่ คนอ่นื ฆา่ แลว้ กินไม่ไดเ้ หรอ รองเทา้ ของ
โยมนะ่ ใสม่ าทาํ ไมหนงั สตั ว์ ตลบั มีดน่นั น่ะ กระเป๋ าสตางคน์ ่นั น่ะ
หนงั สตั วท์ งั้ นนั้ แหละ” อาตมาก็แกข้ ่นุ ๆไปเท่านนั้ แหละ ก็ไม่มี
อะไร น่ีก็สง่ เสรมิ ใหเ้ คา้ ทาํ เหมือนกนั ไอค้ วามเป็นจรงิ กว็ กมา
ทางวา่ ประเทศไทยเมืองไทยเคา้ ทาํ กนั มาอย่างนีน้ านแลว้ อนั นี้
ใหพ้ ดู เป็นสว่ นบคุ คลซะดีกวา่ เราเหน็ โทษ เราก็เลกิ มนั ซะดีกวา่
อนั นีจ้ ะไม่มีภาระอะไรมาก มนั จะนอ้ ยลง เราไมต่ อ้ งย่งุ ในสงิ่
ทงั้ หลายเหลา่ นนั้

อนั นีพ้ ดู ใหฟ้ ังใหเ้ ราไปพิจารณาดู ทางชาวตะวนั ตกถา้ เคา้
ถึงพระ เคา้ ก็ไม่วนั พระ แตเ่ คา้ มาวดั ทกุ วนั ตอนน่งั กรรมฐานก็
มาทกุ วนั แตเ่ คา้ ไม่มีวนั พระ เราหกวนั หกวนั เจ็ดวนั มีวนั พระก็วา่
ดแี ลว้ เคา้ ไม่มวี นั พระแตเ่ คา้ มากนั ทกุ วนั น่งั กรรมฐาน ก็ไม่ได้
พดู ถงึ เลา่ เร่อื งศลี อะไรตา่ งๆ มาน่งั กรรมฐานกนั เลย อนั นมี้ นั ไป

7

กนั ซะอยา่ งนนั้ ฉะนนั้ พวกเราทงั้ หลายนนั้ อาตมาเหน็ วา่ มนั พดู
กนั ไปๆมาๆ ย่าํ ยีกนั อยนู่ ่นั แหละ มนั ไดห้ ลงทางซะ จะเอาจรงิ ก็
ไม่เอา จะเอาจงั ก็ไมเ่ อา ก็อยกู่ นั อยา่ งนนั้ มนั ก็เลยเป็นของ
ลาํ บากอยู่

ฉะนนั้ ฝ่ายพระภิกษุสามเณร พวกเราทงั้ หลายนกี้ ็เหมือนกนั
ถา้ พดู น่ีมนั ขดั นะ มนั ขดั ใจคน กเ็ พราะวา่ ธรรมะคาํ สอน
พระพทุ ธเจา้ น่ที าํ ใหค้ นตาย ใหพ้ ระเกิดขนึ้ มา ถา้ คนไมต่ าย พระ
ไมเ่ กิด ทาํ ความผดิ ใหห้ มดไป ไอค้ วามไมผ่ ดิ ถึงจะเกิดขนึ้ มา พดู
กนั งา่ ยๆ คาํ สอนของพระพทุ ธเจา้ นีเ้ หมือนกนั ทาํ คนใหต้ าย ให้
พระเกิดขนึ้ มา ทาํ ความผิดใหม้ นั หมด ไอค้ วามถกู มนั จะเกิด
ขนึ้ มา ทาํ ความช่วั ใหม้ นั หมด ไอค้ วามดมี นั จะเกิดขนึ้ มา สง่ิ
ทงั้ หลายท่ีพดู มานี้ เราจะดกู ารงานของเราก็แลว้ กนั อยา่ งบา้ น
เราน่นั น่ะมนั สกปรก มนั ก็ไมส่ ะอาดใชม่ ยั้ ไมต่ อ้ งดไู กลหรอก ถา้
เราเอาไมก้ วาดแลว้ ก็เชด็ สกปรกออก มนั ก็สะอาด แนะ่ ทาํ ไม
มนั ถงึ สะอาดแลว้ เพราะความสกปรกมนั หายไป บา้ นเราก็

8

สะอาด น่ธี รรมะ งา่ ยๆ ไอค้ วามผดิ ทงั้ หลายไมห่ มด ไอค้ วามถกู
มนั ก็เกิดขนึ้ ไมไ่ ด้ มนั เป็นเร่อื งของงา่ ยๆ

แตว่ า่ ถา้ หากเราไมภ่ าวนา ไมร่ ูว้ า่ อะไรมนั เป็นอะไรกนั
โดยมากก็อยา่ งชาวพทุ ธเราทกุ วนั นีต้ ามวดั วาอาราม ตามบา้ น
ตามช่องของเราน่นั นะ อาตมาก็เคยดไู ปน่นั ไม่รูว้ า่ อะไรตอ่ อะไร
ถา้ เขา้ ไปทาํ บญุ ทาํ ทานในวดั ด่ืมเหลา้ กนั กินเหลา้ กนั ตกี ลอง
กนั ฟ้อนอนั ใดๆวนุ่ วาย เลยถือเป็นของเลน่ ไม่รูเ้ รอ่ื งวา่ มนั บาปท่ี
ไหน บญุ ท่ีไหน ความสงบท่ไี หน ความวนุ่ วายท่ีไหน เม่ือมาถงึ
บดั นี้ ท่ีทาํ กนั มานานแลว้ มผี มู้ าหา้ มก็โกรธให้ ก็ตอ้ งโกรธ
โดยมากกรรมฐานไม่เคยพดู มาก แตว่ า่ คนโกรธกรรมฐาน แนะ่
คือท่านพดู ไปตรงๆ ไอค้ วามเป็นจรงิ นนั้ น่ะ สงสารท่ีสดุ เพราะวา่
พระเณรน่ี

ตวั อาตมาเองน่ีหละเม่ือบวชในพทุ ธศาสนาแลว้ กพ็ ยายาม
หาพิธีท่ีจะปอ้ งกนั แนะนาํ พรา่ํ สอนญาติโยมเพราะทาํ ไม
ประโยชนต์ น ประโยชนค์ นอ่นื ใหส้ มบรู ณ์ พระพทุ ธเจา้ ทา่ นสอน
อยา่ งนนั้ เพราะวา่ อาศยั ทกุ สงิ่ ทกุ อยา่ งนนั้ อาศยั ญาติโยม ท่ีอยู่

9

ท่ีอาศยั การขบการฉนั ทกุ ประเภทนะ่ จะตอ้ งอาศยั ญาตโิ ยม
เม่ืออาศยั ญาติโยมจะตอ้ งสงเคราะหญ์ าตโิ ยมในทางท่มี นั ถกู ไอ้
ความถกู ความผดิ นีย้ งั ไมเ่ หน็ กนั ซะแลว้ ไม่เหน็ ไม่รูเ้ ร่อื ง ไมร่ ู้
เรอ่ื งกนั ขดั ไปหลายอย่าง

อนั นีต้ งั้ แตค่ รงั้ ท่านอาจารยเ์ สาร์ ทา่ นอาจารยม์ ่นั สมเดจ็
มหาวีรวงศอ์ อกประกาศพระศาสนา เขา้ บา้ นไหนมนั แตกบา้ น
นนั้ แหละ ท่านสมเด็จฟัง เออ้ ทา่ นม่นั ทา่ นเสารน์ ่ีใหไ้ ปส่งั สอน
ญาติโยมใหก้ ลมเกลียวกนั ทาํ ไม๊ เขา้ ไปบา้ นไหนแตกบา้ นนนั้
เลย ท่านพดู ตามความจรงิ บางทีผวั เขา้ วดั เมียไมเ่ ขา้ เมียเขา้
ผวั ไมเ่ ขา้ พอ่ แมเ่ ขา้ ลกู ไม่เขา้ ลกู เขา้ พอ่ แมไ่ ม่เขา้ ทาํ ไมมนั ถงึ มนั
เป็นอยา่ งนนั้ ทา่ นสมเดจ็ มหาวีรวงศอ์ งคก์ ่อนนะ่ ก็ใหโ้ ทษทา่ น
อาจารยเ์ สาร์ อาจารยม์ ่นั นะ่ มนั ไปพดู อะไร มนั ไปทาํ ยงั ไง ใหไ้ ป
ส่งั สอนประชาชนใหก้ ลมเกลยี วกนั เขา้ บา้ นไหนแยกกนั บางที
ผวั เมียแยกกนั พ่นี อ้ งแยกกนั อะไรมนั แยกกนั ทงั้ นนั้ แหละ

อนั นที้ ่านยงั ไม่เขา้ ใจ ท่านเจา้ คณุ สมเดจ็ องคก์ ่อนยงั ไม่
เขา้ ใจ ไอค้ วามเป็นจรงิ ธรรมะมนั ถงึ เป็นอยา่ งนนั้ ถา้ อยา่ งนนั้ มนั

10

ก็ไม่มีอาํ นาจธรรมะ ธรรมะของพระพทุ ธเจา้ มีอาํ นาจมาก ถา้ ทาํ
คนเปล่ยี นจติ ใจไม่ได้ มนั ก็ไม่ใชธ่ รรมะท่ีมอี าํ นาจ ทาํ ปถุ ชุ น
สามญั ชนใหเ้ ป็นอรยิ ชนก็เพราะธรรมะ เหน็ ธรรมะ มนั ถงึ มี
อาํ นาจ คนมีความเหน็ ผิด ไดฟ้ ังธรรมแลว้ มีความเหน็ ถกู ขนึ้ มา
มนั เปล่ยี นไปงนั้ ธรรมะมนั ตอ้ งเป็นอยา่ งนนั้ ทีนีท้ ่านสมเดจ็ ท่าน
วา่ เขา้ ไปตรงไหน ก็ตอ้ งกลมเกลียวกนั พ่ีนอ้ งกลมเกลียวกนั พอ่
แม่กลมเกลยี วกนั ลกู หลานกลมเกลียวกนั ทงั้ นนั้ อยา่ งนนั้ ไอ้
ความเห็นทา่ นเป็นอยา่ งนนั้ แตว่ า่ เม่ือพดู ถงึ ธรรมะ มนั ไมใ่ ช่
อย่างนนั้ แตเ่ น่ียจติ มนั ไมเ่ หมือนกนั คนหนง่ึ หยาบ คนหนง่ึ
ละเอียด เม่ือไปพดู ถึงธรรมะแลว้ คนนงึ ก็เห็นธรรมะ คนนงึ ไม่
เห็น เหน็ เป็นพษิ เป็นภยั ฉะนนั้ การวนุ่ วายถงึ เกิดขนึ้ มา

ตลอดทกุ วนั นีอ้ าตมาก็เคยเผชิญมาหลายแลว้ เร่อื งไปตงั้ วดั
ป่าท่ีไหนๆก็ดี ครงั้ แรกตอ้ งทะเลาะกนั บา้ นเจา้ ของยงั ทะเลาะ
กนั เลย ไม่ใชค่ นอ่ืน พอ่ แมเ่ จา้ ของยงั ทะเลาะกนั ไม่ใชอ่ ่นื หรอก
เม่ือพดู ขนึ้ ธรรมะขนึ้ น่ะ มนั ตดั ขนึ้ มาซะ มนั ตา่ ง ฉะนนั้ หละ
อาตมาถงึ เป็นหว่ ง ลกู ศิษยล์ กู หาไปท่ีไหนๆหละเป็นหว่ งมาก

11

เพราะวา่ คนยงั ไมร่ ูน้ ะ คนยงั ไมร่ ู้ มนั เอาจรงิ ๆนะ่ ไม่รู้ คนไมร่ ูอ้ ยู่
จะทาํ ไง ความไมร่ ูห้ ละมนั เอา

เหมือนกนั กบั คน คนเราน่ะสมยั โบราณกาลชอบจะเป็น
อย่างนี้ ชอบถือผีกนั ตามบา้ นนอกเรานะ่ ถา้ มีอีกซกั คนหนง่ึ นะ
ไปทาํ นาก็รวย หาเงนิ ก็รวย เลยี้ งสตั วก์ ็รวย แกก็ขยนั ถา้ มนั รวย
ขนึ้ ๆแปลกประหลาดซะแลว้ มนั ตา่ งคนวา่ งนั้ แหละ ก็มองไปใน
แงผ่ ิด น่ีตาแกค่ นนีเ้ หน็ คงมขี องทาํ นาซะแลว้ ม๊งั เหน็ แกมีมนต์
ทาํ ไรแ่ ลว้ ซะละมงั้ เหน็ แกมมี นตเ์ รยี กสตั วแ์ ลว้ มงั้ ก็เน่ยี มนั
แปลกเพราะมนั รวยกวา่ เขาน่ี แลว้ ก็ไมด่ คู วามขยนั เคา้ ไมร่ ู้
ความเพียรเคา้ เห็นแตค่ วามรา่ํ รวยเคา้ เกดิ ขนึ้ มา ดเู หมือนจะทาํ
ไงมนั เป็นปอบหละ

เดก็ คนนงึ ไดย้ นิ วา่ เป็นปอบเลย ปอบ สองคน ปอบทงั้ นนั้ ๆ
เลยเป็นปอบไป คนนงึ วา่ มนั จะเป็นปอบหรอก ไอค้ นท่ีสองวา่
ปอบเลย เลยตงั้ กนั เป็นปอบ ตงั้ กนั เป็นปอบมนั ก็เป็นน่นี ะ่ ตงั้
เป็นผใู้ หญ่บา้ นมนั ก็ยงั เป็นอยู่ ตงั้ เป็นกาํ นลั ก็ยงั เป็น ตงั้ เป็น
ปลดั ก็ยงั เป็นอย่เู น่ีย ตงั้ ใหก้ นั เป็นปอบมนั ก็เป็นทงั้ นนั้ แหละ

12

ทาํ ไมมนั ไมเ่ ป็นหละ คนนีก้ ็ปอบ คนนนั้ กป็ อบ ทงั้ บา้ นทงั้ เมือง
มนั ก็เป็นปอบขนึ้ มาน่นั แหละ ฆา่ กนั แกงกนั สารพดั อยา่ ง น่ีมนั
เกิดมาอยา่ งนี้ เพราะเราไมร่ ูเ้ รอ่ื งมนั เป็นอย่างนนั้

ไอก้ ารสมมตุ ิน่แี หละมนั เป็นหละ สมมตุ ขิ นึ้ เป็นเลย สมมตุ ิ
ใหเ้ ป็นอะไรก็เป็นอยอู่ ยา่ งนนั้ แหละ มนั เป็นขนึ้ อยา่ งนนั้ ใหเ้ ป็นผี
เป็นปอบขนึ้ มนั ก็เป็นเด๋ียวนนั้ การสมมตุ ิน่ีมนั เป็นขนึ้ มา อยา่ ง
เราน่ะ เกิดขนึ้ มาไม่มีช่ือหรอก เกิดขนึ้ มาวา่ นายสี ก็เป็นนาย
สีมาทกุ ๆวนั น่ี ไมไ่ ดเ้ ป็นนายมีหรอก ถา้ ผหู้ ญิงก็เรยี กวา่ นางสา
มนั ก็เป็นนางสามาทกุ วนั น่ีแหละเพราะสมมตุ ิน่ีเอง มนั ไมไ่ ดเ้ ป็น
นางโสมหรอก น่ีมนั เป็นมาอยา่ งนี้ ถา้ เรามงุ่ ม่นั วา่ ใหต้ งั้ ช่ือโดย
สมมตุ อิ ยา่ งนี้ มนั ก็เป็นอยา่ งนีเ้ ร่อื ยๆมา อนั นีค้ อื คนไม่รูเ้ รอ่ื ง
อะไรกนั เลยเป็นตน้ หาตน้ เหตไุ ม่มี

มฉิ ะนนั้ การฟังธรรมะเราจะตอ้ งมาภาวนา ภาวนาน่นั คอื
การมาพนิ ิจ มาพิจารณาแยกสว่ นออกไป มีเหตผุ ล ใหเ้ หน็
เหตผุ ลมนั ตามความจรงิ ใหม้ นั แน่นอน ใหจ้ ิตใจมนั สงบระงบั
ในสมยั โบราณกาลมีบงึ บอ่ ซง่ึ มีตน้ ไมใ้ หญ่ๆคลมุ อยู่ เราเกิดมา

13

เป็นเดก็ เกิดมาทหี ลงั ไปเหน็ ปลา ไปเหน็ เตา่ เหน็ จระเขอ้ ยทู่ ่ีน่นั
แหละ คนนงึ วา่ หนองนนั้ นะ่ มนั เขด็ นะ่ ลอื ชาปรากฏกนั ไป ถา้
หากวา่ ใครอยากจะดจู ระเข้ อยากจะดเู ตา่ เอาดอกไมไ้ ป เอา
เทียนไป ขอเจา้ ท่ีเจา้ ฐานนนั้ น่ะใหป้ ลอ่ ยสตั วท์ งั้ หลายเหลา่ นี้
ขนึ้ มาใหเ้ หน็ อธิษฐานแลว้ ก็น่งั อย่นู ่นั แหละ ไม่หนี น่งั อย่บู นคู
น่นั บนสระน่นั จระเขใ้ จจะขาดมนั ก็ฟขู นึ้ มาเทา่ นนั้ แหละ เตา่ ใจ
จะขาดมนั ก็ฟขู นึ้ มานะ่ น่นั เจา้ ท่ีเจา้ ฐานน่นั ท่านไดเ้ หน็ แลว้
เท่านีแ้ หละก็เช่ือกนั ไปทงั้ บา้ นทงั้ เมืองเลย คนท่ีคดิ วา่ เออ มนั ใจ
จะขาดมนั ก็ฟขู นึ้ มาน่นั แหละใหเ้ ราเหน็ ไมม่ ีใครคดิ อยา่ งนี้ ผี
ทงั้ นนั้ ท่มี นั มีอิทธิฤทธิ์ตา่ งๆอยา่ งนี้ นีค้ นเหน็ ไปอยา่ งนีซ้ ะ
โดยมาก มนั ก็ไม่เหน็ ความจรงิ มนั ซะ

ธรรมะนีก้ ็เหมอื นกนั ฉนั นนั้ หละ ทกุ วนั นีเ้ ราอย่ดู ว้ ยธรรมะ
เขา้ ใจมยั้ อยดู่ ว้ ยธรรมะ เราอย่เู พ่ือธรรมะกนั ธรรมะคอื ความท่ี
ถกู ตอ้ ง พดู งา่ ยๆวา่ ธรรมะคอื ความท่ีถกู ตอ้ ง เราอย่ดู ว้ ย
ความถกู ตอ้ งกนั มนั ถงึ สบาย ถา้ เราอย่ดู ว้ ยความไมถ่ กู ตอ้ งทาง
กาย ทางวาจา ทางใจ อยยู่ าก อยลู่ าํ บาก เดือดรอ้ นวนุ่ วาย

14

เพราะไมอ่ ยตู่ ามธรรมะ เพราะไมม่ ีธรรมะในใจของเรา ทกุ สง่ิ ทกุ
สว่ นนนั้ แหละ ธรรมะเป็นท่ีพง่ึ ของเรา พระพทุ ธเจา้ ทา่ นจงึ สอน
ใหพ้ วกเราพิจารณาธรรมะ ใหป้ ฏิบตั ิธรรมะ เพราะธรรมะนนั้ ให้
เราอยเู่ ยน็ เป็นสขุ

ถา้ หากวา่ เรามาเทศนม์ าสอนกนั คนท่ีไมร่ ูเ้ รอ่ื ง ไดย้ นิ ก็ “ฮึ
ใหม้ นั กินธรรมน่นั นะ่ อยา่ ไปกินขา้ วเลย” โดยพดู กระแทก
แดกดนั ไปขา้ งๆคๆู เสยี แตค่ วามจรงิ นนั้ ถา้ พจิ ารณาธรรมะให้
เหน็ ธรรมะ ใหม้ นั งา่ ย ใหม้ นั ถกู ใหม้ นั ตอ้ งขนึ้ เชน่ วา่ บา้ นเราเน่ีย
วดั เนีย้ มนั เป็นป่าชา้ หลายๆบา้ น ทีนีเ้ ม่ืออาจารยร์ คิ มาอยู่ ก็มา
คิดวา่ เออ้ ไอน้ ีม้ นั บา้ นพอ่ เรา บา้ นแม่เราเวย้ บา้ นญาตเิ รา ควร
จะใหป้ รบั ปรุงใหม้ นั สะดวกอะไรตอ่ อะไรตา่ งๆ เชน่ วา่ มาสรา้ ง
เมรุกนั เสยี พยายามใหญ้ าตโิ ยมเอามารวมๆกนั มาเผาท่ี
เดียวกนั นี้ มนั จะไดเ้ ป็นมิตรกนั จะไดเ้ ป็นญาตกิ นั มนั จะเป็น
สามคั คกี นั เผาท่ีน่ีก็ไม่ตอ้ งตดั ตน้ ไมอ้ ะไรตา่ งๆใหม้ นั วนุ่ วาย
ตอ่ ไปก็ทาํ ศาลาท่ีพกั ศพใหม้ นั งา่ ยๆขนึ้

15

อนั นีเ้ ป็นความคิดท่ีถกู ตอ้ งแลว้ แตม่ นั ไมถ่ กู ตอ้ งกนั คนบาง
คน มนั ก็เกิดปัญหาขนึ้ มา เชน่ วา่ แดนนาเราเป็นตน้ พอ่ แม่เราทาํ
ให้ ไอค้ ดๆงอๆ เลีย้ วไปเลยี้ วมา วกไปวนมาน่ี มีตาแกค่ นนงึ วา่
เฮย้ อยา่ ทาํ เลย มนั เปื้อนนา ตดั ใหม้ นั ตรงซะนา่ ไม่เอา มนั งอให้
มนั งออยา่ งนี้ มนั จะเป็นอะไรหละ ไปทาํ มนั ทาํ ไมอยา่ งนีเ้ ป็นตน้
อนั นีก้ ็เหมือนกนั ฉนั ใด ถา้ หากวา่ ไมใ่ ช่บา้ นเรา ญาติเรา พ่ีเรา
นอ้ งเรา อะไรเรานะ จะมาทาํ ทาํ ไม น่ีทพเพ่ือประโยชน์ น่ีทาํ เพ่ือ
ประโยชนต์ น ทาํ เพ่ือประโยชนค์ นอ่นื ถงึ ทา่ นอาจารยร์ คิ ทา่ นมา
ตายไป ลกู หลานเราเกิดขนึ้ มา จะไดท้ าํ อยา่ งนี้ จะมารวมๆท่ี
เดียวกนั จะทาํ บญุ สนุ ทานท่ีเดียวกนั มนั ก็สบาย

ไอพ้ วกเรามนั ก็ไมเ่ หน็ ทาํ ไมไม่เหน็ เพราะไมเ่ คยทาํ มา
ไมไ่ ดท้ าํ อยา่ งนี้ เคยหามไปโนน่ เอาไข่โยนขนึ้ ไปถึงปลายไมโ้ นน่
โยนไปเหอะ มนั แตกตรงไหน ก็เผาตรงนนั้ แหละ ตน้ ไมใ้ นป่ามนั
รกๆก็ไปตดั ตน้ ไมท้ งิ้ เอามนั ตรงนนั้ แหละ วา่ เคา้ จะอยตู่ รงนี้
อย่างนีเ้ ป็นตน้ อนั นีป้ ระเพณีอนั นีแ้ กย้ าก แกล้ าํ บากเหลือเกิน
ใหญ้ าตโิ ยมทงั้ หลายเอาไปพินิจพจิ ารณา ถา้ หากวา่ บา้ นเราทกุ

16

บา้ น ทงั้ หา้ บา้ น หกบา้ นเน่ีย ทาํ ท่นี ่ีเป็นศนู ยร์ วม เม่ือตาย
มาแลว้ จะไดม้ าเผากนั ท่ีท่ีเผาศพก็ใหส้ ะอาด พระท่านน่งั ก็ให้
สะอาด ทาํ อะไรก็ใหส้ ะอาด มนั ก็ดีขนึ้ ประหยดั ทกุ สิ่งทกุ
ประการ

ทกุ วนั นีต้ อ่ ไปบา้ นเมืองของเราน่นั น่ะ ตน้ ไมม้ นั จะนอ้ ย ท่ีมนั
จะคบั แคบ อยา่ งนีเ้ ป็นตน้ เพราะญาติโยมไปหาเหตุ ไปโทษพระ
อะไรตอ่ อะไรวนุ่ วาย ท่ีดนิ ประมาณ ๑๘๖ไร่ เด๋ียวนีท้ าํ กาํ แพง
รอบหมดแลว้ ขนาดนีจ้ งึ มีความสบาย ทกุ วนั นีข้ า้ ราชการใน
เมืองเสรจ็ งานแลว้ กินขา้ วแลว้ เอารถ เอาครอบเอาครวั น่งั ใส่
รถบรรทกุ ไปท่วี ดั ป่าพง ไปอยสู่ บาย ไปน่งั สบาย ไปดกู ระแต ไป
ดกู ระรอก ไปดไู กป่ ่า ไปดสู ารพดั อยา่ ง เป็นเหตใุ หส้ บายใจ
เด๋ียวนเี้ ราสบายใจเสยี แลว้

น่ีหละใหพ้ วกเราทงั้ หลายควรไดภ้ าวนา ใหภ้ าวนาใหม้ นั ดี
เกิดมาถา้ เรามาพจิ ารณาธรรมะแลว้ มนั ก็รูเ้ รอ่ื งของมนั ทกุ อยา่ ง
ฉะนนั้ การปรบั ปรุงบา้ นเมืองของเรานนั้ นะ่ ดีมาก เชน่ พระ พระ
น่ีหละตวั สาํ คญั เหมือนกนั แหละ ผมู้ ีเจตนาเน่ียใหท้ ่านพฒั นา

17

ชว่ ยท่าน ทา่ นไม่เอาอะไร ทา่ นไมเ่ อาอะไรกบั ญาตโิ ยมทงั้ หลาย
หรอก ทา่ นตอนเชา้ มาท่านกบ็ ิณฑบาต ใหข้ า้ วคนละกอ้ นๆน่ะ
ฉนั ไม่หมดหรอก พอ ทา่ นรกั ษาป่าไวก้ ็เพ่อื กลุ บตุ รลกู หลาน เพ่ือ
ประโยชนส์ าธารณะท่วั ไปเทา่ นนั้ ไม่มีอย่างอ่นื หรอก แตว่ า่ คน
คดิ ผดิ คิดไม่ค่อยดี คดิ ไม่คอ่ ยถกู ใหค้ ิดลกึ ๆ ใหพ้ ิจารณา
อาตมาเคยผา่ นมาน่ีหลาย บางทีหา้ มกินเหลา้ สมุ อย่ใู นบา้ นเลย
น่นั มดั กรรมฐานเชน่ นีก้ ็เลยวา่ ไปตา่ งๆ อนั นกี้ ็ฉนั นนั้ เหมือนกนั

ฉะนนั้ การท่ีทา่ นมาพฒั นาบา้ นเมืองน่ะดแี ลว้ โยมนะทกุ ๆ
คน พิจารณาไปเถอะ ถา้ ใครเหน็ วา่ มนั ผิด ก็จงอยา่ เสียวา่ มนั ผิด
ถึงรอ้ ยเปอรเ์ ซน็ ตน์ ะ ใหด้ ๆู กนั ไปกอ่ นวา่ พระทา่ นทาํ ยงั ไง ทา่ นมี
ความหมายอยา่ งไร งานรูจ้ กั นะ น่มี นั งานรูจ้ กั ไอค้ วามหมายนี้
เพราะวา่ ทาํ ไมถึงไม่เช่ือคน กโ็ ยมไม่เช่ือใจของโยมน่นั แหละ ยงั
ไมเ่ ป็นธรรมะ น่นั มนั เป็นขโมยในใจ น่ีเหน็ วา่ พระจะเป็นขโมย
เรามกั มากอยใู่ นใจของเรา ก็นกึ วา่ พระจะมกั มาก อะไรทงั้ นนั้ นะ่
ตอ้ งวดั ท่ีตวั เจา้ ของ ไอค้ วามเป็นจรงิ นนั้ อย่ไู ปนานๆสิ พจิ ารณา
นานๆเถอะ ดเู หตผุ ลดีๆซิ อาตมาเหน็ วา่ มนั เป็นประโยชน์ ฉะนนั้

18

ในท่นี ีจ้ งึ ไดถ้ วายท่ีน่ีแกพ่ ระครูดแู ลพิจารณา ใหม้ นั สะดวก ให้
มนั สบาย กลุ บตุ รลกู หลานท่ีเขา้ มาสทู่ ่นี ่ี ตอ่ ไปเราจะไดพ้ ระท่ีดี
ไดเ้ ณรท่ีดี ลกู หลานเราจะไดบ้ วชท่นี ่ี

ถา้ นานๆไปนะมนั จะบวชไม่ได้ เหมือนทางเชียงราย เชยี งคาํ
นกึ วา่ ตอ้ งกินขา้ วเยน็ ถงึ อยไู่ ด้ ไมไ่ ดก้ ินขา้ วเยน็ ไมบ่ วช อาตมา
อยากไปถามอยู่ โยม ทาํ ไมจงึ ใหพ้ ระกินขา้ วเยน็ โอ๋ ใหก้ ินขา้ ว
เย็นขนาดนี้ ทา่ นก็ยงั ไม่อยากจะอยเู่ ลย้ นะ มีพระกรรมฐานไป
กินขา้ วทีเดยี วหละทนี ี้ ไมฝ่ ันซะแลว้ วา่ จะทาํ ได้ เน่ีย ถา้ มนั คลอ้ ย
ไปทางต่าํ ๆน่ะมนั เรว็ เหลือเกนิ มนั งา่ ยๆ ไมต่ อ้ งไปสอนมนั หรอก
ไมต่ อ้ งไปสอนมนั เลย บวชกนิ ขา้ วเยน็ กนั ถงึ จะอยู่ กินกนั เร่อื ยๆ
หลายวดั กินเลย ตอ่ ไปนะ่ ตอ่ ไปนะ่ ไมไ่ ดก้ ินขา้ วเยน็ ไมไ่ ดอ้ ย่นู ะ่
คือบวชตอ้ งกนิ ขา้ วเย็น ไมม่ ีพระอย่กู ็ตอ้ งใหข้ า้ วเยน็ ใหพ้ ระให้
ลกู ใหห้ ลานไดก้ ิน การใหข้ า้ วเยน็ ใหพ้ ระใหล้ กู หลานไมเ่ หน็ เป็น
โทษ ไมเ่ หน็ เป็นภยั เพราะมนั พรอ่ งไปแลว้ อนั นีเ้ รยี กวา่ คาํ สอน
ของพระนะ่ มนั เส่อื มไปแลว้ เราไมร่ ูเ้ รอ่ื งแตเ่ ราก็สบาย อะไรทกุ
อยา่ งมนั จะเสอ่ื มไปก็ตอ้ งเป็นอย่างเนีย้

19

อนั นีข้ อญาติโยมเราทงั้ หลายนนั้ จงพากนั ช่วยกนั ชว่ ยกนั
ปฏบิ ตั ิ ถา้ หากวา่ พวกเราทงั้ หลายนนั้ อยกู่ นั ดว้ ยธรรมะน่นั เรา
จะสบายย่ิงกวา่ นี้ งา่ ยกวา่ นีอ้ ีก สบายกวา่ นี้ มีความสขุ กวา่ นี้
สเี ลนะ สุคตงิ ยันติ สีเลนะ โภคะสัมปทา สเี ลนะ นิพพตุ งิ
ยัติ ตัสมา สลี ัง วิโสทะเย น่ีเอาสิ มีศีลเป็นสขุ มยั้ ไมไ่ ป
เบียดเบียนใคร ไมไ่ ปฆา่ ใคร ไม่ไปวนุ่ วายใคร มนั ก็สบายเท่านนั้
แหละ ทาํ ไมมนั จะไม่เป็นสขุ หละ มนั เป็นสขุ ทงั้ นนั้ แหละ แตเ่ รา
ไม่พิจารณาความจรงิ ตามธรรมะ

ฉะนนั้ เราจะไปคดิ เอาเฉยๆมนั ไม่ได้ อนั เนีย้ มนั จะตอ้ งไป
ภาวนา ไปคดิ พินิจพจิ ารณาใหใ้ จเรามนั ยอมรบั เชน่ วา่ คาํ ท่ี
ลกึ ซงึ้ ไปยง่ิ กวา่ นี้ เชน่ วา่ อนิจจัง ทกุ ขงั อนัตตา อะไรกไ็ ม่ใช่
ตวั ของเรานะ ไม่ใชต่ วั เรานะ ไม่ใชข่ องของเรานะ พอไดย้ นิ เทา่ นี้
แหละ โยมลกุ พรบึ เลย “ไมใ่ ช่ตวั ของเรา เอาไวท้ าํ ไม” ฟังไมด่ ีนะ
ฟังไมด่ ีนะ ฟังไมถ่ กู ธรรมะนะ ทีนที้ ่ีเราเรยี กวา่ ตวั เราหรอื ของๆ
เรานะ่ มนั มีจรงิ มยั้ ไดม้ ยั้ ใครไดอ้ ะไรมยั้ ตายไปไดอ้ ะไรมยั้
มีมยั้ ท่ีวา่ ตวั เราน่นั มีมยั้ ไดไ้ ปมยั้ ของเรานะ่ ไดไ้ ปดว้ ยรเึ ปลา่ น่ี

20

คอื เราไม่คิดดู ไอค้ วามเป็นจรงิ เราจะวา่ ตวั เรา จะวา่ ของเราซกั
วนั อะไรก็ตาม มนั ไมไ่ ดห้ รอก

อนั นีท้ า่ นบอกใหช้ ดั เจน อนั นนั้ ไม่ใช่ตวั เรานะ ไม่ใชข่ องของ
เรานะ เทา่ นีเ้ ราฟังไมถ่ กู ฟังไมถ่ ึง ก็เกิดโลภ เกิดโกรธ เกิดหลง
ขนึ้ มา เถียง ไอค้ วามเป็นจรงิ มนั เป็นอยา่ งนนั้ ใครเคยไดอ้ ะไรมยั้
เคยไดต้ วั เรามยั้ อาํ เภอแวง อาํ เภอโพนทองเราน่ี เสลภมู เิ ราน่ี
แหละ ตวั เราเคยไดม้ ยั้ ของเราเคยไดม้ ยั้ โอย มีพระทา่ นมาบอก
วา่ ไม่ใช่ตวั เราไม่ใชข่ องเรา มนั สาธุเถอะนา่ ทา่ นพดู ถกู แลว้ นา่
แตเ่ รายงั ไม่ถกู แตว่ า่ เราเขา้ ใจวา่ เราถกู นา

อย่างพระองคลุ ีมารโจรกบั พระพทุ ธเจา้ น่นั ไปรอ้ งตะโกนวา่
พระพทุ ธเจา้ เดินไปอย่ยู งั ไมห่ ยดุ ไปหาวา่ พระพทุ ธเจา้ ไม่หยดุ
ว่งิ ไปจะไปประหตั ถป์ ระหารทา่ น ทาํ ไมพระสมณะโกหกเน่ีย
ทาํ ไมวา่ หยดุ แลว้ ทาํ ไมถงึ เดนิ ไปอย่หู ละ ทา่ นวกมาถามวา่
อย่างนนั้ โยมฉนั น่หี ยดุ แลว้ คือหยดุ การเบยี ดเบียนสตั วแ์ ลว้ การ
เบียดเบียนมนษุ ยแ์ ลว้ การเบยี ดเบยี นอะไรทงั้ หลายๆน่ะฉนั หยดุ
แลว้ แตเ่ ธอยงั ไม่หยดุ ไม่ใช่วา่ การเดนิ น่หี ยดุ จิตของขา้ หยดุ แลว้

21

คาํ เทา่ นีผ้ มู้ นี สิ ยั พระองคลุ มี ารโจรหยดุ ชะงกั เลย เออ้ หยดุ
ขนาดนีเ้ ราก็ไมร่ ูจ้ กั เวย้ มนั เหน็ แตว่ า่ เดินฉบึ ๆๆไป หยดุ พอเหน็
วา่ หยดุ จิตหยดุ นนั้ ไมเ่ หน็

ไอค้ วามเป็นจรงิ น่นั นะ ไอท้ ่ีมนั หยดุ น่ะเร่อื งจติ มนั สาํ คญั
มาก เชน่ วา่ การเกิดตายเหลา่ นีแ้ หละ การเกิดตาย การเกดิ การ
ตายน่ี เราทกุ วนั นีไ้ ม่เหน็ การตายกนั น่ะ ทกุ วนั นี้ เหน็ แตว่ า่
รา่ งกายน่ีมนั ตายไป ลมหายใจไม่มีช่ือวา่ มนั ตาย คนทาํ ผดิ ๆอยู่
เดินไปเดนิ มาอย่นู ่ีคอื คนตายแลว้ ไมร่ ูจ้ กั ไมม่ ีใครรูห้ รอก คนตาย
เดินไปก็ได้ พดู ก็ได้ กินขา้ วอยกู่ ็ได้ อะไรก็ได้ ไม่เหน็ คนตายเราช
น่ี ไมเ่ ห็น แตใ่ จมนั ประมาทอยู่ ไม่รูส้ กึ ความผิดชอบอะไรตา่ งๆ
น่นั เหมือนกนั กบั สตั ว์ ทา่ นเรยี กวา่ คนตายแลว้ ปมาโท มจจฺ ุโน
ปทํ คนประมาทแลว้ คอื คนตายแลว้ เราหายใจอยนู่ กึ วา่ เราไม่
ตาย ตายเยอะแยะไปแลว้ ตายจากคณุ งามความดี ตายจากสง่ิ
ท่ีเป็นประโยชน์ ตายจากมนษุ ย์ จติ อนั นีม้ นั ตาย

ไอค้ วามเกิดแกเ่ จ็บตายน่ี รา่ งกายน่ีอาตมาวา่ ไมย่ ากหรอก
มนั จะทกุ ขย์ ากมนั ทาํ ไม พอ่ แมเ่ ลยี้ งมา เอาขา้ วกบั อาหารใหก้ ิน

22

มา มนั กโ็ ตมาขนาดนี้ อาตมาวา่ มนั ไมย่ ากหรอก เกิดกบั ตายน่ี
มนั นาน เกิดแบบนีต้ ายแบบนีม้ นั ง่าย มนั ตายทกุ วนั ๆน่ี วนั นี้
ตายก่ีหนก็ไม่รูเ้ ร่อื ง บางทโี กรธคนนนั้ ตายจากโกรธคนนี้ โลภ
คนนี้ มนั โกรธ มนั วนุ่ มนั วาย มนั ตาย คณะนีเ้ อาอนั นี้ คณะนนั้
ทิง้ อนั นนั้ วนุ่ วาย วนั หน่งึ ตายก่ีหน ไม่รูเ้ ร่อื ง เราไม่รูเ้ ร่อื งวา่ การ
เกิดการตายของเรา แตเ่ ราเห็นแตว่ า่ ไอค้ นนอนหลบั ตาไม่มีลมน่ี
ตาย อยา่ งนี้ อนั นีเ้ รยี กวา่ ทางจิต คนเรามนั มีกายกบั จติ เทา่ นนั้
แหละ ไอเ้ ร่อื งจิตน่ีน่ะมนั เกดิ มนั ตาย มนั ถึงยากลาํ บาก บางวนั
ถึงรอ้ งไหเ้ ร่อื ย มนั ทกุ ข์ มนั ยาก มนั ลาํ บาก ไอท้ ่ีเกิดครงั้ เดียว
ตายครงั้ เดียวมนั ไมย่ ากหรอก มนั งา่ ยๆ ไอท้ ่ีมนั ตายทกุ วนั ๆ
วนั นีม้ นั เกิด วนั นีม้ นั ตาย สารพดั อย่างนีแ้ หละ มนั ทกุ ขม์ นั ยาก
มนั ลาํ บาก มนั หลายภพหลายชาตกิ ็เพราะเร่อื งจิตใจน่ีมนั ตาย
เร่อื งกายมนั ไม่ยากหรอก มนั งา่ ยๆ มนั นิดเดยี ว นิดเดยี ว

เร่อื งผใู้ หญ่ เรอ่ื งเดก็ อนั นีเ้ ราก็ไม่รูเ้ ร่อื งกนั เร่อื งคนแก่ เร่อื ง
คนหนมุ่ น่ี เราก็ไมร่ ูจ้ กั เหมือนกนั เราไมเ่ หน็ วา่ ผมหงอกแกแ่ ลว้
อยา่ งนี้ ไอค้ วามเป็นจรงิ เร่อื งรา่ งกายน่ีมนั เร่อื งของรา่ งกาย เรอ่ื ง

23

มนั โตมนั เลก็ คอื เร่อื งหวั ใจของเรา เร่อื งจิตใจของเรา ใจมนั ใหญ่
ใจมนั สงู ใจมนั กลา้ ใจมนั แขง็ เฒา่ จนหวั หงอกมนั ก็ยงั เหมือน
เด็กอย่เู ยอะไป เหน็ มยั้ โกรธงา่ ยๆ เครยี ดง่ายๆ ยงั เป็นเดก็ อยู่
ยงั ไมโ่ ตหรอก เป็นยวุ ชน คนไมเ่ ห็น เหน็ วา่ แตว่ า่ เราแกแ่ ลว้ เฒา่
แลว้ แกแ่ ลว้ มนั รา่ งกาย คนเราน่ีมีแตร่ า่ งกาย ใจไม่มีรึ เร่อื งจิต
น่ีเป็นของสาํ คญั มาก เป็นปรมตั ธรรม ฉะนนั้ เราควรรบั ฟังแลว้ ไป
พจิ ารณาใหม้ นั เหน็ ชดั

ฉะนนั้ อาตมาจงึ เหน็ วา่ พทุ ธบรษิ ัทเรานีย้ งั ไมย่ อมรบั ความ
จรงิ วา่ อนิจจงั มนั ไมเ่ ท่ยี ง กย็ งั ไมร่ บั ความจรงิ อนั นีไ้ ม่ใชต่ วั เราก็
ยงั ไม่ยอมรบั อนั นีไ้ มใ่ ชข่ องเราก็ยงั ไมย่ อมรบั ใหเ้ ป็นของเรา ให้
เป็นตวั เราเสยี แทๆ้ มนั ก็ไม่มีอะไรจะได้ หมด ไมม่ ี มนั จรงิ แลว้
นะ มนั จรงิ อยอู่ ยา่ งนนั้ ฉะนนั้ ธรรมะนีเ้ ราน่งั ทบั มนั อยู่ นอนทบั
มนั อยู่ อะไรมนั อย่ทู กุ อยา่ งแหละ แตเ่ ราไม่เหน็ มนั ทา่ นจงึ
เปรยี บวา่ ปลาอยใู่ นนา้ํ ไมเ่ หน็ นา้ํ อยา่ งนี้ ไสเ้ ดอื นมนั อยใู่ นดนิ
กินขีด้ ิน ไม่เหน็ ดนิ

24

อนั นีม้ าถกู กบั อาตมาอกี แหละ อาตมาเป็นเดก็ ๆ ไปพบคน
แกค่ นหนง่ึ ฟันหลดุ ออกไปหมดซะ แกไปกนิ ขา้ วอยนู่ ่นั อาตมา
ไปหวั รอ่ ไอค้ าํ ขา้ วโตๆใหญ่ยดั เขา้ ไป อาตมาคดิ วา่ เอ้ ไอฟ้ ันมนั
หลดุ ไปแลว้ ไอค้ าํ ขา้ วทาํ ไมจงึ ไม่คาํ เลก็ ๆ ทาํ ไมคาํ โตๆอย่างนนั้
ยงั ไม่รูจ้ กั ยงั เขา้ ใจวา่ คนแกน่ ่ีโลภโมโทสนั มาก เม่ือมาถงึ อาตมา
เขา้ น่ะ เม่ือสามส่หี า้ ปีหลงั เขา้ ไปน่นั ฟันอาตมาหลดุ ออกหมด
ไม่มีฟันอย่ปู ระมาณ ๗๐ กวา่ วนั แลว้ ไปกินขา้ วดนู ะ เอย้ ไอค้ าํ
ขา้ วเลก็ มนั เป็นไม่ได้ มนั ว่งิ อยนู่ ่นั คลาํ ไมท่ นั คลาํ ไมเ่ หน็ นะ่ มนั
ว่ิงทางโนน้ ทางนีอ้ ยู่ จาํ เป็นจะตอ้ งเอาคาํ ขา้ วใหญ่ๆยดั ใหม้ นั
เต็ม มนั ถึงเคยี้ วได้ เออ้ เราก็เกือบจะตายแลว้ จงึ รูจ้ กั คนแกค่ น
นนั้ วา่ มนั เป็นอยา่ งนนั้

อนั นีค้ อื ความไมร่ ูจ้ กั ฉะนนั้ จงึ วา่ ปลาอย่ใู นนา้ํ ไม่เหน็ นา้ํ
ไสเ้ ดอื นอยใู่ นดนิ มนั ไม่รูจ้ กั ดิน เหน็ ดนิ จรงิ ถา้ เราเหน็ คนแก่อยู่
แตเ่ ราไมร่ ูจ้ กั คนแก่ ถา้ เราแกแ่ ลว้ ฟันเราหลดุ ออกหมด จงึ จะรูว้ า่
คนแกน่ ่ี มนั เป็นซะอยา่ งนี้ ทาํ ไมมนั ถึงรูอ้ ยา่ งนี้ มนั เป็นพยาน
สิขีภโู ต เอาตนเองเป็นพยานของตน พยานขา้ งนอกดว้ ย พยาน

25

ขา้ งในดว้ ย อชั ฌัตตาธัมมา พะหทิ ธาธัมมา ทงั้ ภายในดว้ ย
ทงั้ ภายนอกดว้ ย ท่ีมนั เกิดขนึ้ มาเราจงึ รูจ้ กั ฉะนนั้ อาตมาจงึ เช่ือ
แนว่ า่ เราไมแ่ ก่ เราไม่รูจ้ กั คนแก่ ไม่รูจ้ กั คนแก่ เม่ือเราแก่แลว้ ฟัน
หลดุ เราจงึ รูจ้ กั คนแก่ มนั เป็นซะอยา่ งนนั้

ฉะนนั้ บรรดาสาธชุ นทงั้ หลายนนั้ ใหพ้ ากนั เปล่ยี นความคิด
มนั จะขาดทนุ นะ มนั จะขาดทนุ มีวดั หนองป่าพงสมยั กอ่ น มี
ญาตโิ ยมกม็ าปฏิบตั คิ รงั้ แรก มีตาแกค่ นนงึ โอย้ คนหลงใหลคน
นนั้ ใหม้ นั ไป พวกมงึ ไปวดั ป่า มงึ ตายกจู ะไปเอาเมียมงึ ใหม้ นั ไป
หมด ไม่ถงึ ก่ีเดอื นนะ ตาย ไลเ่ คา้ มา เมียเราไปเสยี แตก่ อ่ นนะ
เหลา้ น่ีพระพทุ ธเจา้ ท่านหา้ มมนั มนั เป็นของเบียดเบียนศาสนา
ไป เราพากนั ไปกินใหม้ นั หมด ตายกอ่ นเหลา้ มนั หมด เน่ยี คือ
พดู ไปเรอ่ื ยๆไป ไมไ่ ดเ้ รอ่ื งไดร้ าว ผลท่ีสดุ ก็ตาย เหลา้ ก็ยงั ไม่หมด
วา่ จะไปเอาเมียเขา เคา้ เอาเมียเราไปดว้ ย ตายกอ่ นเขาเราจะทาํ
ไงหละ น่ีแหละพดู กนั ไปอยา่ งเนีย้ เราไมร่ ูจ้ กั ธรรมะ ฉะนนั้ ถา้
หากเราซง่ึ เป็นชาวพทุ ธทงั้ หลายมารบั ธรรมะนะ มารบั ธรรมะ
คาํ ส่งั สอนของพระพทุ ธเจา้ มายอมรบั วา่ มนั เป็นจรงิ อยา่ งนนั้ ๆ

26

จรงิ ๆซะแลว้ เทา่ นนั้ เราก็จะเขา้ ถึงพระพทุ ธ เขา้ ถงึ พระธรรม
เขา้ ถึงพระสงฆ์

เรอ่ื งศีลน่ีก็เหมือนกนั นะ่ ถา้ เราพจิ ารณานานๆ เราจะละมนั
นานๆ อาตมาไปพบคนแกค่ นนงึ อายุ ๘๐ กวา่ ปี เดินก็ไมไ่ ด้
“โยม หยดุ ไปทอดแหรยึ งั ” “หยดุ แลว้ ครบั ” “หยดุ เพราะเหตุ
อะไร” นกึ วา่ กลวั บาป ไมใ่ ช่ไปทอดแหไม่ได้ เดนิ ไมไ่ ด้ มนั ถงึ
หยดุ กนั หยดุ แบบนนั้ นะ่ เราจะหยดุ กนั แบบนนั้ เรอะ น่ี หยดุ ก็
ตอ้ งเหน็ โทษมนั วา่ เออ อนั นีม้ นั เป็นงานอยา่ งอ่นื นะ ไม่คอ่ ยดี
เรามนั แกแ่ ลว้ เราควรหยดุ ซะ มนั เป็นบาปเป็นกรรม ถอย
ออกมาซะ อนั นนั้ คนแก่คนนนั้ หยดุ ไปทอดแหเพราะอะไร เพราะ
อาย๘ุ ๐กวา่ ปี ไปไม่ได้ มนั จะลม้ ตายก็เลยหยดุ มนั หยดุ เพราะ
มนั ไปไม่ได้ อนั นงึ หยดุ เพราะกลวั บาปกลวั ความผดิ มนั ตา่ งกนั
อย่างนนั้ หยดุ เหมือนกนั นะ แตม่ นั ตา่ งกนั อนั นีก้ เ็ หมือนกนั ฉนั
นนั้

ถา้ เรายอมรบั ธรรมะตามคาํ ส่งั สอนขององคส์ มเดจ็ พระ
สมั มาสมั พทุ ธเจา้ แลว้ พวกเราน่ะจะเกิดปีนี้ เกิดเดอื นนี้ เกิดใน

27

ชาตอิ นั นี้ ไมต่ อ้ งชาติหนา้ แลว้ รูจ้ กั ธรรมะเด๋ยี วนี้ ของอนั นี้
พระพทุ ธเจา้ ทา่ นสอนวา่ ธรรมะน่ีเหน็ ปัจจบุ นั น่ี เหน็ นรกใน
ปัจจบุ นั นี้ เหน็ สวรรคใ์ นปัจจบุ นั นี้ เหน็ พระนิพพานในปัจจบุ นั นี้
ไม่ตอ้ งตายแลว้ ถึงจะเหน็ หรอก ไมต่ อ้ งตายถึงจะเหน็ อตตี า ธัม
มา อนาคตา ธัมมา ปัจจุปันนา ธัมมา นะ เราทกุ คนน่งั อยู่
เด๋ยี วนีน้ ่ะ เราตะครุบทงั้ ผล ตะครุบทงั้ เหตุ ผลคืออะไร ผลคอื ผล
ของอดีตท่ีเป็นอยอู่ ยา่ งนี้ เหตคุ อื อะไร คอื เหตใุ นปัจจบุ นั นีจ้ ะ
เป็นอนาคตตอ่ ไป ทกุ คนเป็นไปอย่างนี้ ฉะนนั้ จงพากนั ตระหนกั
ในธรรมะ พากนั ไปภาวนาและไปยอมรบั ไม่รบั เฉยๆ ก็ตอ้ งเหน็
ยอมรบั

ฉะนนั้ บรรดาสาธชุ นทงั้ หลายนนั้ คอ่ ยๆแกต้ วั ของตวั ซะ อย่า
ไปมองอย่างอ่นื มาก ใหม้ องในตวั ของเรา ฉะนนั้ พระพทุ ธเจา้ นะ่
ธรรมะอยใู่ นตวั เรา ไม่ใชอ่ ยทู่ ่ีอ่ืน แตเ่ ราก็ไมร่ ูว้ า่ ตวั เราอยทู่ ่ีไหน
อย่ตู รงไหน ไมร่ ูเ้ ร่อื ง ฉะนนั้ จงึ ไมย่ อมรบั ฉะนนั้ วนั นีข้ อญาตโิ ยม
ทงั้ หลายทกุ ๆคนนะใหร้ บั ไปพจิ ารณา อย่าเพ่งิ วา่ มนั ผดิ หรอื

28

อยา่ เพ่งิ วา่ มนั ถกู เอาไปรบั พจิ ารณาใหป้ ัญญาเราเกิด ถา้ อะไร
เรารบั พจิ ารณา อนั นนั้ มนั จะเกิดผลขนึ้ มา

อาตมาเคยส่งั สอนประชาชนมาหลายหม่นื หลายแสนคน
แลว้ วา่ โยมศลี ๕ เอาไหมหละ บางคนก็วา่ ใหผ้ มไปดกู อ่ นครบั
ผมจะพิจารณาพยายามตอ่ ไป อกี คนหนง่ึ ผมไมเ่ อาหรอกครบั
ผมทาํ ไมไ่ ด้ สองคนน่ีมีผลตา่ งกนั ไอค้ นท่ียอมรบั ผมจะไป
พิจารณาดกู อ่ นครบั ไอค้ นนีเ้ ปิดทางเจา้ ของ เปิดประตเู อา
เจา้ ของ คนท่ีวา่ ผมไมเ่ อาหรอกครบั ผมไปไม่ไหวแลว้ ไอค้ นนี้
ปิดประตเู ลย ไมม่ ีวนั ท่ีจะเกิดขนึ้ แลว้ ไมม่ วี นั จะสรา้ งคณุ งาม
ความดี เพราะเคา้ ไมร่ บั รูอ้ ะไรเลย อนั นีก้ ็ฉนั นนั้ เหมือนกนั
ฉะนนั้ การฟังธรรมะนนั้ ทกุ แห่งธรรมะมนั ดที กุ แหง่ น่นั หละทกุ
อยา่ ง ไมต่ อ้ งมากมายอะไร ไมต่ อ้ งไปเรยี นมนั มากนะโยม อนั นี้
มนั ผิด เราละมนั เสีย เห็นวา่ อนั นีม้ นั ถกู แลว้ เป็นตน้ เราก็
ประพฤติปฏบิ ตั มิ นั เสยี

อยา่ ง สพพฺ ปาปสสฺ อกรณํ กุสลสสฺ ูปสมฺปทา สจติ ตฺ ปริ
โยทปนํ การไมก่ ระทาํ บาปอะไรทงั้ ปวงน่นั หละดี เอตํ พุทธฺ าน

29

สาสนํ อนั นีเ้ ป็นคาํ สอนของพระพทุ ธเจา้ อนั นีเ้ ป็นหวั ใจของ
พระพทุ ธเจา้ กุสลสสฺ ูปสมปฺ ทา ทาํ จิตใจของเราใหส้ บาย
สะดวก เป็นบญุ เป็นกศุ ล เอตํ พทุ ธฺ าน สาสนํ อนั นีเ้ ป็นหวั ใจ
พระศาสนา สะจติ ตะปะริโยทะปะนัง ผลท่ีสดุ นนั้ ใจเราก็สบาย
กรรมใดท่ีมนษุ ยท์ งั้ หลายทาํ แลว้ ภายหลงั คิดมาแลว้ เดอื ดรอ้ น
กรรมนนั้ ไม่ดี กรรมใดท่ีมนษุ ยท์ งั้ หลายทาํ ไปแลว้ คิดขนึ้ มาได้
เม่ือไรเป็นตน้ กรรมนนั้ สบายสะดวก แลว้ กรรมนนั้ ดี ใหเ้ ราคิด
เชน่ นี้

ฉะนนั้ บาปบญุ คณุ โทษทงั้ หลายนนั้ ใหม้ องดทู ่ีใจของเรา
เรอ่ื งของคนอ่นื นนั้ ตดั สนิ ยาก เรอ่ื งของเราน่ีตดั สินได้ เพราะเรา
เหน็ เราอยทู่ กุ วนั ทกุ เวลา ถา้ เราพิจารณาตามธรรมะรบั รูข้ อ้
ประพฤตปิ ฏบิ ตั ขิ องพระพทุ ธเจา้ แลว้ และรูต้ วั ของเจา้ ของแลว้
พระพทุ ธเจา้ เหน็ บาปบญุ คณุ โทษ เหน็ ผดิ ถกู ท่ีอยใู่ นจิตใจของ
เจา้ ของ ฉะนนั้ สาธุชนเราทกุ คนรบี ตอ้ งพยายามควรท่ีสดุ ท่ีจะ
เหน็ ตวั เจา้ ของ

30

เราพยายามเรอ่ื งของเรา อยา่ เขา้ ใจวา่ เราไม่มีเวลาภาวนา
เวลาเรามีภาวนา ถา้ เรารกั ภาวนา เราตอ้ งมีเวลา บางคนเขา้ ใจ
วา่ ผมไมม่ ีเวลาภาวนา ไม่มีเวลาโอกาส อาตมาไดถ้ ามวา่ โยม
โยมเคยทาํ งานมยั้ เคยทาํ งานมีโอกาสหายใจมยั้ มีครบั ทาํ ไม
จะไมม่ ีโอกาสหายใจ ใครมีโอกาสหายใจ คนนนั้ ก็มีโอกาส
ภาวนาเทา่ นนั้ อนั นีเ้ ราคดิ ยอ้ นกลบั มา อยา่ เพ่งิ ดว่ นไปไกลเลย

ฉะนนั้ วนั นีข้ อญาตโิ ยมทงั้ หลายทกุ คน จงเขา้ อกเขา้ ใจใน
ธรรมะ การพดู ธรรมะไปมากๆ การพดู ธรรมะไปนานๆ มนั ก็ไม่มี
อะไรมากมาย พดู ซกั คาํ หรอื สองคาํ สามคาํ ใหเ้ ราเขา้ ใจเสีย จะ
ทาํ ยงั ไง อนั นีด้ กี วา่ ฉะนนั้ การประพฤติปฏบิ ตั นิ นั้ มนั เกดิ จาก
การเขา้ ใจ ถา้ ไม่เขา้ ใจแลว้ ก็อย่อู ย่างนนั้ แหละ ไมเ่ ขา้ ใจ ถา้ หาก
วา่ เราไปดอู ะไร ไปเห็นอะไร แตม่ นั รูใ้ นใจ มนั ลายในใจ ไปทาํ มนั
ก็เป็น ถา้ ไมม่ ีอย่ใู นใจแลว้ เราทาํ ไม่ไดห้ รอก จะไปทาํ อะไรก็ไมไ่ ด้
ก็ไม่ได้ จะทาํ บา้ นทาํ ช่องมนั มีอยใู่ นใจเราแลว้ เราจงึ ทาํ เป็น จะ
ทาํ เรอื ทาํ แพ มนั มีในใจแลว้ มนั จงึ เป็น ไมม่ ีในใจเราทาํ ไมไ่ ด้

31

หรอก ทกุ อยา่ งจะทาํ ไปตอ้ งมีในใจทกุ อย่างจงึ ทาํ ได้ ใหเ้ ขา้ ใจ
อยา่ งนี้ เรยี กวา่ เราเขา้ ใจในธรรมะ

ผลท่ีสดุ นีข้ อญาติโยมทกุ ๆคน ไดฟ้ ังแลว้ จงึ นอ้ มกลบั ไปเป็น
โอปนยิกธรรม นาํ ธรรมะทงั้ หลายเหลา่ นีเ้ ขา้ ไปรวมท่ีจิต ใหจ้ ติ ดู
จติ ใหจ้ ิตเป็นคนเหน็ ใหจ้ ิตเป็นคนรู้ ใหจ้ ิตเป็นละ ใหจ้ ติ เป็นคน
วาง สิง่ ท่ีอาตมาตอ้ งการวนั นีก้ ็คอื ตอ้ งการจิตใจญาตโิ ยม ไม่
ตอ้ งการอยา่ งอ่นื มากมาย อะไรมนั ก็พอๆอยแู่ ลว้ หละ ตอ้ งการ
จิตใจญาติโยมใหห้ นั เหกลบั มาในทางธรรมะขององคส์ มเด็จพระ
สมั มาสมั พทุ ธเจา้ ของเรานนั้ น่ะเป็นสว่ นมาก

ฉะนนั้ ผลท่ีสดุ นีข้ อใหญ้ าติโยมทงั้ หลายจงตงั้ อกตงั้ ใจ
ประพฤตดิ ีดว้ ยกาย ประพฤตดิ ีดว้ ยวาจา ประพฤตดิ ดี ว้ ยใจ เป็น
สุปฏปิ ันโน อชุ ุปฏปิ ันโน ญายะปฏปิ ันโน สามจี ปิ ฏปิ ันโน
ใหเ้ อาคณุ สมบตั ทิ งั้ ส่ีประการนีข้ องสาวกขององคส์ มเดจ็ พระ
สมั มาสมั พทุ ธเจา้ เอาแนบไปในจิตของเจา้ ของนนั้ จะไดไ้ ม่เสยี
ทีเกิดมาพบพระพทุ ธศาสนา ขอญาติโยมทงั้ หลายจงมีอายุ
วรรณะ สขุ ะ พละ ตลอดกาลนานเทอญ

32

ท่ีมา: https://youtu.be/6yAkzmsTefY

33