ไม่คบคนพาล โดย หลวงปู่เปลี่ยน ปัญญาปทีโป

ไม่คบคนพาล ใหค้ บหาบณั ฑิต
หลวงป่เู ปล่ียน ปัญญาปทีโป

(เทศนใ์ หน้ ิสติ นกั ศกึ ษามหาวิทยาลยั เชียงใหม่)
อเสวนา จ พาลานํ ปณฺฑติ านญิจ เสวนาติ
ณ บดั นีพ้ วกเราทงั้ หลายท่ีไดพ้ ากนั ตงั้ ใจมาศกึ ษาหลกั ของ
พระพทุ ธศาสนา ตามท่ีพวกเรามีศรทั ธาความเช่ือม่นั ในคาํ สอน
ของพระพทุ ธเจา้ พวกเราเป็นชาวพทุ ธท่ีสมมตุ กิ นั เอาไว้ แตบ่ าง
บคุ คลก็ยงั ไม่เขา้ ใจวา่ หลกั ของพระพทุ ธศาสนานนั้ สอนให้
ปฏิบตั ิกนั อย่างไร ปฏิบตั ิเขา้ มาท่ีตวั ของเราอย่างไร ไมไ่ ดส้ อนให้
ไปดแู ตค่ นอ่ืน สอนใหม้ าดทู ่ตี นเองวา่ ตนเองจะปฏิบตั ิอย่างไร
ดาํ รงชีวติ ของตนเองไปอย่างไร ถกู ตอ้ งตามทาํ นองคลองธรรม
คาํ สอนของพระพทุ ธเจา้ มยั้ หรอื หากวา่ ขดั กบั คาํ สอนทางหลกั
พระพทุ ธศาสนาอยู่ ส่งิ ทงั้ หลายเหลา่ นีเ้ ราควรศกึ ษาเพ่ือจะไดร้ ู้
วา่ พระพทุ ธองคน์ นั้ ทรงส่งั สอนใหพ้ วกเราน่ชี ีเ้ ขา้ มาท่ีตน ในการ
ประพฤตปิ ฏบิ ตั ฝิ ึกหดั ตน เพ่อื จะนาํ ผลนาํ ประโยชนใ์ หเ้ กิด
ความสขุ ขนึ้ แกต่ น เรยี กวา่ หาท่ีพง่ึ ของตน

1

บคุ คลไมม่ ีท่ีพง่ึ เหมือนบคุ คลไม่มีบา้ นอยู่ ไมม่ ีสถานท่ีอยู่
เป็นคนจรจดั ไปเร่อื ยๆ เรอ่ื ยๆ ย่อมเป็นคนท่ีมีความทกุ ขเ์ พราะ
ไม่มีท่ีพง่ึ พงิ อาศยั ไมม่ ที ่ีอยนู่ ่นั เอง สว่ นบคุ คลท่ีมีท่ีอยู่ มีท่ีพง่ึ
เหมือนบคุ คลมีบา้ นอยู่ ซอื้ มีสถานท่ีอยพู่ กั พาอาศยั
สะดวกสบาย ไดน้ ่งั ไดน้ อนสบายเป็นของสว่ นตวั กท็ าํ ใหม้ ีอสิ ระ
ใหม้ ีความสขุ ดว้ ย อนั นีเ้ ององคส์ มเดจ็ พระสมั มาสมั พทุ ธเจา้
พระพทุ ธองคจ์ งึ ทรงส่งั สอนใหพ้ วกเรานนั้ ไดเ้ กิดขนึ้ มาแลว้ การท่ี
พวกเราจะดาํ เนินวิถีชวี ติ ไปในทางท่ีถกู ตอ้ งจงึ เป็นหลกั ท่สี าํ คญั
ถา้ หากพวกเรานนั้ ไมศ่ กึ ษา เราก็พากนั ไปคบหาสมาคมสมคั ร
รกั ใครก่ บั บคุ คลท่ีเป็นคนพาล

คาํ วา่ คนพาลนนั้ พวกเราก็มาศกึ ษาใหร้ ู้ เพราะวา่ ทาํ ลายเสยี
ซง่ึ ประโยชนท์ งั้ สองอยา่ ง ทงั้ ชาตินีก้ ท็ าํ ลายตนเอง ชาตหิ นา้ ก็
ทาํ ลายตนเอง การทาํ ลายตนเองนนั้ อยา่ งไร คือชาตนิ ีเ้ กิดขนึ้
มาแลว้ ก็เป็นคนขีเ้ กียจขีค้ รา้ น ไมค่ อ่ ยทาํ กิจการงานหนา้ ท่ี
อนั หนง่ึ บดั นีเ้ กิดขนึ้ มาแลว้ ก็ใชท้ รพั ยส์ มบตั ิ ประมาททรพั ย์

2

สมบตั ิ ใชส้ รุ ุย่ สรุ า่ ย ฟ่ มุ เฟื อยจนทกุ อยา่ งลาํ บาก ตดิ หนตี้ ดิ สิน
กนั ทกุ ขเ์ กิดขนึ้ พระพทุ ธองคเ์ รยี กวา่ คนพาล

บดั นีอ้ ีกอย่างหนง่ึ คนพาลนนั้ เป็นคนท่มี ีโมหะ แตร่ ูจ้ กั บาป
บญุ คณุ โทษ ประโยชนแ์ ละไมใ่ ช่ประโยชนน์ นั้ อกี อยา่ งหนง่ึ คน
พาลนนั้ ลกั ษณะของคนพาลนนั้ พวกเราทา่ นทงั้ หลาย เราจะ
ตดั เสยี สิน้ ประโยชนข์ องเขาในชีวติ ของเขา ไม่มีทงั้ ศีล ๕ ศีล ๘
รกั ษากาย วาจา ใจของตน ปลอ่ ยไปตามอาํ นาจความเห็นของ
ตน และปลอ่ ยไปตามอาํ นาจความลมุ่ หลงไปกบั คนพาล
ทงั้ หลาย พาไปทาํ ผดิ กนั เม่ือไปทาํ ผิดศลี ธรรมแลว้ ก็นาํ แต่
ความทกุ ขม์ าใหต้ ลอด ไม่ไดร้ บั ความสขุ อะไร ก็เรยี กวา่ คนพาล
พวกเราทา่ นทงั้ หลายถา้ หากพวกเราไปคบหาสมาคมคนพาล
นนั้ ๆ ชาตนิ เี้ ราก็จะเสยี ประโยชนเ์ กิดขนึ้ เพราะคนพาลเป็นคน
ไมม่ ีศรทั ธาเล่อื มใสในพระรตั นตรยั พระพทุ ธ พระธรรม
พระสงฆ์ ไมเ่ ลอ่ื มใส ไมศ่ รทั ธา

คนพาลนนั้ ไมแ่ สวงหาประโยชน์ ไมไ่ ดฟ้ ังเทศนฟ์ ังธรรม
ไมไ่ ดศ้ กึ ษาทางถกู ทางผดิ มหี ลายอย่างอยา่ งนีท้ า่ นเรยี กวา่ คน

3

พาล คนพาลนีไ้ ม่รูจ้ กั สงั ขาร รา่ งกายของคนก็ไม่รูเ้ ร่อื ง รา่ งกาย
เป็นมาอยา่ งไรจนมาถงึ ใหญ่ถึงแกก่ ็ยงั ไมร่ ู้ เหมือนบคุ คลท่ีไม่
เคยเขา้ วดั ฟังธรรมจาํ ศลี ไมศ่ กึ ษาหลกั พระพทุ ธศาสนา มงุ่ หนา้
แตพ่ ากนั ทาํ ผดิ มีทงั้ ความโลภ ความโกรธ ความหลง เราก็ควรท่ี
จะเหน็ วา่ จนทบุ ตกี นั ฆา่ ฟันรนั แทงกนั หมด ไมม่ ีศีลธรรม แย่งชงิ
กนั ทกุ สิ่งทกุ อยา่ ง เห็นไหมเขารบราฆา่ ฟันกนั นานาประเทศ
ตา่ งๆ ตามหลกั พระพทุ ธศาสนาเคา้ เรยี กวา่ คนพาล จะทาํ ลาย
ลา้ งผลาญชีวติ ซง่ึ กนั และกนั เกิดขนึ้ ไมม่ ีความสขุ หรอก ประเทศ
ท่ีเคา้ เผน็ อยา่ งนนั้ มนั ไมม่ ีความสขุ อยใู่ กลๆ้ บา้ นเมืองเราก็มี
ประเทศอยา่ งนนั้ เคา้ เรยี กวา่ ขาดการศกึ ษา หาคบแตเ่ รอ่ื งกบั
คนพาล พาลก็เลยพาไปหาผดิ เป็นพิษเป็นภยั อนั ตรายแกช่ ีวติ
ซง่ึ กนั และกนั เกิดขนึ้ อย่ทู กุ วนั นี้

เราก็พากนั ศกึ ษาวา่ คนพาลนีไ้ มม่ ีศีลธรรม ไมม่ ีจรยิ าณ
ธรรม คาํ วา่ คณุ ธรรมนนั้ ก็คอื เป็นผมู้ ีรูจ้ กั บญุ จกั บาปน่ีเอง รูจ้ กั ดี
จกั ช่วั รูจ้ กั อะไรเป็นประโยชน์ ไม่ใชป่ ระโยชน์ เคา้ เรยี กคณุ ธรรม
จรยิ าณธรรมนนั้ คอื เป็นคนมีจรยิ ามารยาท ออ่ นนอ้ มถอ่ มตวั จะ

4

ยืน เดิน น่งั นอน ก็ดี ไปหาผหู้ ลกั ผใู้ หญ่ อย่กู บั พอ่ กบั แมก่ ็ดี
ออ่ นนอ้ มถอ่ มตวั ไม่เป็นคนแขง็ กระดา้ ง ไมด่ ือ้ ดงึ ตอ่ คาํ สอน ไม่
มีมานะทฐิ ิ เคา้ เรยี กวา่ จรยิ าณธรรม ท่ีเราควรพากนั ศกึ ษา

เหตฉุ ะนนั้ คนพาลนนั้ เราก็พอจะรูเ้ รอ่ื ง คนพาลนีเ้ คยคบหา
สมาคมคน เราไม่ดคู นกอ่ น ไมด่ หู นา้ ดตู ามนั ดีๆ หรอื ดกู าร
กระทาํ ของเขา เขาจะพาเราลม่ จมเสยี หายไปก่อน พอเห็นก็คบ
เลยท่วี า่ ผหู้ ญิงก็ดี ผชู้ ายก็ดี พอเห็นหนา้ เหน็ ตาก็คบหาสมาคม
กนั เลย ไมถ่ งึ สองสามวนั ก็เกดิ เรอ่ื งแลว้ อนั นนั้ แหละเรยี กวา่ เรา
ไมม่ ีสตปิ ัญญาท่ีจะพจิ ารณาดคู นกอ่ น

ทีนีก้ ารพดู จาปราศรยั ของคนพาลนนั้ มนั เป็นนิมติ มนั หาแต่
ความคิดจะหลอกลวงฉอ้ โกง หาคิดเอาแตเ่ รอ่ื งจะไดเ้ ป็นของ
สว่ นตวั ของมนั มนั หาอบุ ายตา่ งๆ เรยี กวา่ คนพาลมนั เป็นอยา่ งนี้
มนั พดู เรยี กวา่ มนั พดู ประจบประแจงเกง่ มนั หากศุ โลบายเกง่
เสียจนหลอกลวงเราใหเ้ ราหลงเช่ือ เสียทงั้ เงนิ ทงั้ ทอง เสียทงั้
ตนเองไป ดีไมด่ เี ขา้ คกุ เขา้ ตารางเรอื นจาํ ได้ มนั กเ็ ป็นกนั อย่ทู กุ
วนั นี้ น่นั แหละเราไมด่ คู นกอ่ น พระพทุ ธเจา้ วา่ คนไมด่ คู น การ

5

คิดการอา่ นอดุ มการณม์ นั ตา่ งๆ คนชนิดนนั้ เราก็ไมไ่ ดด้ ู พอเรา
ไปเห็นใหมๆ่ เราก็คบๆไปเลย เป็นเพ่ือนเป็นฝงู เขา้ ไป ก็ทาํ ใหเ้ กิด
เรอ่ื งราวเกิดขนึ้ ได้ เขาก็พาใหเ้ ราทกุ ขส์ ิ เขาก็พาเราทาํ ผดิ เหตุ
ฉะนนั้ คนพาลจงึ เป็นพิษเป็นภยั อยทู่ ่วั โลกเพราะเรอ่ื งของคน
พาล ขาดจากหลกั ศลี ธรรม

ถา้ หากบคุ คลใดจะถลาํ เขา้ ไป เขา้ ไปคบหาสมาคม สมคั ร
รกั ใครไ่ ปมาหาสกู่ บั บคุ คลพาลชนิดนี้ ชาตนิ ีเ้ ราจะลม่ จม เพราะ
เคา้ ไมเ่ ล่ือมใสทงั้ พระพทุ ธ พระธรรม พระสงฆ์ เคา้ ไมศ่ กึ ษาหลกั
พระพทุ ธศาสนาใหร้ ูบ้ ญุ รูบ้ าปอะไร ไมร่ ูถ้ งึ บญุ คณุ ของพอ่ แมค่ รู
บาอาจารย์ ป่ยู า่ ตายายก็ดี เคา้ พดู จาปราศรยั น่ีมีแตค่ าํ แขง้
กระดา้ ง มีแตค่ าํ หยาบ คาํ ไม่ไพเราะเสนาะหแู กบ่ คุ คล พดู ท่ียุ
แหย่ใหค้ นหมนู่ นั้ หมนู่ ี้ คนนนั้ คนนีแ้ ตกแยกกนั สารพดั เรอ่ื งท่ีมนั
จะทาํ ใหเ้ สยี หายน่นั แหละ เราตอ้ งพากนั พิจารณากนั ดวู า่ ถา้
หากเคา้ คบหาสมาคมคนเชน่ นนั้ เราก็จะเกิดเสียหายไปดว้ ย
ทกุ ขไ์ ปดว้ ยเพราะเราขาดสตปิ ัญญาดคู น

6

เหตฉุ ะนนั้ การคบหาสมาคมจงึ เป็นเรอ่ื งใหญ่ ท่ีภาษิตท่ีได้
ยกขนึ้ ไวใ้ นเบอื้ งตน้ น่นั เองวา่ อเสวนา จ พาลานํ การไม่คบคน
พาลจงึ จะเป็นมงคลในขอ้ ท่หี นง่ึ ท่ีพระพทุ ธศาสนาเอาไวเ้ บอื้ งตน้
เลย เหตฉุ ะนนั้ พวกเราควรศกึ ษาการคบหาสมาคมในสงั คมเสยี
แลว้ ในปัจจบุ นั นยี้ ่งิ จะแย่ไปเร่อื ยๆ เรอ่ื งการเขา้ สงั คม เราตอ้ ง
หดั เป็นคนฉลาด ใหร้ ูเ้ ท่ารูท้ นั ในสงั คม ตอ้ งเรยี นนะ จะเรยี น
แขนงวิชาความรูไ้ หนก็ชา่ ง แตเ่ ร่อื งสงั คมนีต้ อ้ งเป็นสิ่งท่จี าํ เป็น
ท่ีสดุ เราจะคบหาสมาคมทงั้ คนในประเทศเราและตา่ งชาติ
ตา่ งประเทศตา่ งๆ แลว้ ตอ้ งเป็นเร่อื งท่ีเราศกึ ษา เพ่ือท่ีจะใหเ้ รา
เป็นคนท่ีทนั สมยั กบั เหตกุ ารณ์ โลกใดปีใด เม่ือไหรก่ ็ชา่ งมนั ไม่
ตอ้ งพดู โลกาภิวฒั นไ์ ป ไมต่ อ้ งพดู มนั ยคุ สมยั ใหมส่ มยั เกา่ ไม่
ตอ้ งพดู ตวั นีเ้ ป็นตวั สาํ คญั ท่ีสดุ

ถา้ คนไม่ศกึ ษาแลว้ จะเสยี หาย แลว้ คนศกึ ษาแลว้ จะเป็นคน
ทนั สมยั ตลอด ไมต่ อ้ งวา่ ยคุ อะไร ไมต่ อ้ งสมมตุ ิขนึ้ มา เราจะมี
ความสามารถรูเ้ ท่ารูท้ นั ได้ จะไดห้ ลกี หลีกจากคนพาลจะพาเรา
เสียหาย ขนาดเราพดู ในปัจจบุ นั นีก้ ็คนพาลก็พากนั ขายยาเสพ

7

ติดใหโ้ ทษอะไรตา่ งๆ ไม่ใช่พทุ ธบรษิ ัทในพระศาสนานีเ้ ราควร
ศกึ ษา คนขายยาเสพตดิ ใหโ้ ทษทกุ อยา่ ง ไมใ่ ชอ่ บุ าสก อบุ าสิกา
ไมใ่ ชพ่ ทุ ธบรษิ ัทในพระพทุ ธศาสนานีอ้ ยา่ งแทจ้ รงิ คนนนั้ ไม่ใช่
ชาวพทุ ธ แมจ้ ะอย่ใู นเมืองพทุ ธก็ชา่ ง พระพทุ ธเจา้ ทา่ นสอน
อยา่ งนี้ ไมใ่ ช่ คนเป็นพทุ ธบรษิ ัทเคา้ ไมข่ ายยาเสพติดใหโ้ ทษ ไม่
กินยาเสพตดิ ใหโ้ ทษ จงึ จะเป็นพทุ ธบรษิ ทั คนเคารพในคาํ สอน
พระพทุ ธเจา้

น่ีแหละ เราจะดเู ขา้ มาหาตวั ของเรานี้ เราทาํ ผิดหรอื เราทาํ
ถกู ก็ดเู ขา้ มาหาตวั สิ พวกเราน่ีเองก็จะไดเ้ ขา้ ใจวา่ เอ เราทาํ ผดิ
อย่นู ่ี เราคบหาสมาคมกนั ผดิ อยนู่ ่ี มนั ก็จงึ เกิดเรอ่ื งราวอย่างนี้ มี
โทษอยา่ งนี้ มที กุ ขเ์ กิดขนึ้ อยา่ งนีใ้ นปัจจบุ นั นี้ เพราะเราไม่
ทนั สมยั ไม่ศกึ ษาเรอ่ื งถกู เร่อื งผดิ น่ีเอง เราก็ศกึ ษาอย่แู ตว่ ิชา
ความรูท้ ่ีจะบรหิ ารเป็นเร่อื งโลกาธิปไตยท่พี วกเราพากนั ศกึ ษา
กนั อยู่ แตเ่ รามาขาดธรรมาธิปไตยซิ เราไมไ่ ดศ้ กึ ษา เราไม่มี
ธรรมาธิปไตย เราจงึ วนุ่ วายและทกุ ขเ์ ดอื ดรอ้ น เป็นภยั เป็น
อนั ตรายอยา่ งนีใ้ นโลก น่ีก็เป็นอย่างนี้ เราก็ควรท่ีจะไดศ้ กึ ษา

8

เตรยี มตวั ของพวกเราเอาไว้ บดั นีพ้ วกเราทา่ นทงั้ หลายถา้ หาก
รูจ้ กั คนพาลแลว้ แลว้ เราก็เวน้ ละเวน้ ปลอ่ ยวางอย่าเขา้ ไปย่งุ กบั
คนพาล

ถา้ คบบณั ฑติ บณั ฑิตนีเ้ ป็นคนอย่างไร บณั ฑิตนีร้ ูจ้ กั
ผลประโยชนท์ งั้ ชาตนิ ีแ้ ละชาตหิ นา้ เคา้ ตอ้ งแสวงหาทรพั ย์
สมบตั ใิ นทางท่ีชอบ เคา้ ตอ้ งรูจ้ กั รกั ษาตนเอง ใหค้ บหาคนท่ี
เฉลียวฉลาด คนนีแ้ หละคนท่ีเราจะคบ เคา้ ประพฤติปฏบิ ตั ิ
อยา่ งไร เคา้ เจรญิ รุง่ เรอื งมาอยา่ งไร เคา้ รกั ษาตนอยา่ งไร
บรหิ ารงานเคา้ ทาํ อย่างไร ถกู ตอ้ งดมี ยั้ ไมผ่ ดิ กฏหมายของ
บา้ นเมือง เราก็ตอ้ งดู เราบรหิ ารในครอบครวั หรอื หน่วยงาน
ตา่ งๆ เคา้ บรหิ ารถกู ไมเ่ กิดความยงุ่ เหยงิ เกิดขนึ้ เพราะเคา้
บรหิ ารถกู ทางกาย กายของเขานนั้ ก็เป็นคนท่ีเวน้ จากการฆา่
สตั ว์ เวน้ จากขโมย เวน้ จากประเวณี เวน้ จากด่มื สรุ าเมรยั เป็น
คนมีศีลธรรม เป็นบณั ฑิตเคา้ เรยี กเป็นคนมีศลี ๕ ศีล ๘ หรอื จะ
มีมากกวา่ นนั้ แตล่ ะบคุ คลท่ีปฏิบตั ิไดเ้ หมือนพระสงฆ์

9

ถา้ เป็นบณั ฑติ ท่ีแทจ้ รงิ นนั้ นะ เป็นพระสงฆก์ ็คงไม่รุงรงั อะไร
หรอก พระภิกษุสงฆท์ งั้ หลายท่ีมีศีลธรรมนนั้ ไมเ่ กิดความรุงรงั
เพราะไมท่ าํ ของแตกฟองมาเทียมพทุ ธศาสนาใหร้ ุงรงั เกิดขนึ้
ปฏบิ ตั ิไปเร่อื ยๆมีแตค่ วามสงบ เคา้ ปฏิบตั ไิ ปหาความสงบ ไมใ่ ช่
ปฏบิ ตั ไิ ปหาความยงุ่ เหยงิ ความรุงรงั ความเสยี หายอะไร พวก
เราทา่ นทงั้ หลายแมเ้ ป็นญาติโยมก็เหมือนกนั เขาปฏบิ ตั ิของเขา
เอ มนั ดี คนนี้ เขาปฏบิ ตั เิ ขาดี เขาอย่ใู นศลี ธรรมดี ปฏิบตั ิ
มารยาทก็ดี เราควรท่ีจะคบหาสมาคมคนชนิดนนั้

ผหู้ ญิงก็ดี ผชู้ ายก็ดี จาํ ไวใ้ หด้ เี ราหลายคนอยา่ งนี้ เม่ือเรา
จบอย่างนี้ ไมร่ ูใ้ ครจะโดนตอ่ ไปขา้ งหนา้ ตอ้ งเตรยี มตวั เอาไวใ้ ห้
ดีการเขา้ สงั คม ตอ้ งพยายามท่ีจะเขา้ หาบณั ฑติ ใหไ้ ด้ ถา้ เขา้
บณั ฑิตนนั้ ถา้ เราทาํ อะไรไม่ดเี คา้ หา้ มทีเดยี วเลย เราพดู เร่อื งไม่
ดีผดิ ศีลธรรม เคา้ หา้ ม เคา้ กร็ ูโ้ ทษสงิ่ เหลา่ นนั้ ถา้ เราคดิ อา่ น
อดุ มการณท์ ่ีไมด่ ี จะเป็นภยั อนั ตรายเกิดขนึ้ ในอนาคต เคา้ ตอ้ ง
หยดุ หา้ มไม่ใหเ้ ราคิดเราอา่ นเร่อื งอยา่ งนนั้ เคา้ เรยี กบณั ฑติ เคา้
จะใหเ้ ราทาํ แตค่ ณุ งามความดี ผลออกมาจะมีความสขุ แก่ตน

10

และสว่ นรวม บณั ฑติ เคา้ จะสอนอยา่ งนีใ้ หเ้ ป็นคนท่ีมีเมตตา น่ี
บณั ฑิตเขาจะเป็นอยา่ งนี้

แลว้ พดู จาปราศรยั ก็สรา้ งสรรคไ์ ปในทางท่ีดี มีความสามคั คี
ใหอ้ ยดู่ ว้ ยกนั พดู จาปราศรยั ใหส้ นิทสนมกลมเกลียว พดู
ไพเราะเสนาะหู พดู แลว้ ฟังแลว้ ระคายเคืองหขู องบคุ คลใด
บณั ฑติ เคา้ จะสอนไม่ใหพ้ ดู ถา้ เราพดู คยุ กนั ก็ใหค้ ยุ กนั แตเ่ ร่อื งท่ี
มีเหตมุ ีผลมีประโยชนท์ ่ีจะนาํ ความสขุ มาใหท้ งั้ ตนเองและคนอ่ืน
เคา้ เรยี กวา่ บณั ฑติ น่กี ารพดู การคิดการอา่ นเคา้ ก็รูจ้ กั เหน็ อก
เหน็ ใจคนอ่ืน มีเมตตา รูจ้ กั เป็นอโลภะคอื ไมโ่ ลภ อยากเอาทรพั ย์
สมบตั ิมาเป็นของเจา้ ของ อยากเป็นเจา้ โลก เคา้ หา้ ม แตโ่ ทสะ
เคา้ ไมโ่ กรธ ไมเ่ กลียด ไม่เคยี ดไม่แคน้ ไมผ่ กู พยาบาทอาฆาต
จองเวรใคร มีเมตตาแก่เพ่ือนมนษุ ยแ์ ละสตั วท์ งั้ หลาย อโมหะ
ไมห่ ลงผดิ จากทาํ นองคลองธรรม ไม่เป็นคนมีมิจฉาทฐิ ิ

บณั ฑิตน่ีเคา้ รูจ้ กั วา่ ใครมีบญุ มีคณุ พอ่ แมเ่ ลีย้ งดเู รามาแต่
เลก็ จนใหญ่ จนเป็นตวั เหมือนพวกเราน่หี ละ พอ่ แมท่ ่านให้
เครอ่ื งนงุ่ ห่มอาหารการกนิ ใหท้ ่ีอยพู่ กั พาอาศยั ใหศ้ กึ ษาเลา่

11

เรยี นตา่ งๆ รกั ษาโรคภยั ไขเ้ จบ็ ตา่ งๆ เออ น่ี ท่านมีบญุ มีคณุ ตอ่
เรา รูจ้ กั อยา่ งนี้ รูจ้ กั บญุ คณุ ของพอ่ แม่ รูจ้ กั บญุ คณุ ของครูบา
อาจารย์ รูจ้ กั บญุ คณุ ของป่ยู ่าตายาย ถา้ บคุ คลใดรูบ้ ญุ รูค้ ณุ
อยา่ งนีเ้ คา้ เรยี กวา่ บคุ คลนีเ้ ป็นบณั ฑติ เราจะเขา้ ไปหาเคา้ เคา้
จะสอนใหเ้ รารูเ้ ร่อื งอย่างนี้ รูเ้ รอ่ื งอยา่ งนี้ เขา้ ใจเรอ่ื งอยา่ งนี้ เรา
จะดาํ เนนิ วิถีชวี ิตของเราถกู เรยี กวา่ บคุ คลมีความฉลาด แลว้
เช่ือม่นั ในเรอ่ื งวา่ การทาํ ดมี ีความสขุ การทาํ บาปความช่วั มี
ความทกุ ข์ เคา้ เช่ือม่นั อยา่ งนี้ เช่ือกรรม ถา้ บคุ คลใดทาํ ช่วั กรรม
มนั เป็นบาปทงั้ หลาย กรรมย่อมตอบสนองบคุ คลนนั้ ทาํ ใหเ้ กิดมี
ความทกุ ข์

เราคดิ ดงู ่ายๆ เคา้ ติดอยใู่ นคกุ ตารางเรอื นจาํ ในคอกอยทู่ กุ
วนั นี้ เคา้ ทาํ อะไร เคา้ ทาํ ผดิ ศีลธรรมมยั้ ผดิ กฏหมายของ
บา้ นเมืองมยั้ เคา้ ถงึ เกิดทกุ ขอ์ ย่างนี้ น่ี เคา้ เช่ือม่นั อยา่ งนี้
บณั ฑิตเคา้ รู้ ถา้ เราไมท่ าํ ผิด เราจะไดไ้ ปเขา้ คกุ เม่ือไหร่ เหมือน
พวกเราน่ีอย่สู บา๊ ยสบาย เดนิ ไปตาํ รวจมาซกั หา้ พนั หนา้ นาย
หรอื หม่นื นาย ยมิ้ ใสห่ นา้ ตาํ รวจไดไ้ มต่ อ้ งกลวั ตาํ รวจ ไมต่ อ้ ง

12

กลวั เพราะอะไร เพราะเราตงั้ อย่ใู นศีลธรรมนนั้ เอง นีแ้ หละ เรา
จะเหน็ ไดช้ ดั

บณั ฑิตนีเ้ คา้ มคี วามสงา่ ผา่ เผย ยิม้ แยม้ แจม่ ใส เคา้ ไมม่ ี
หว่นั ไหวอะไรเพราะเคา้ ทาํ ถกู บดั นีเ้ ม่ือเราเขา้ ไปหา แลว้ ก็จะ
สอนพวกเรานดี้ าํ เนินวิถีชีวิตใหถ้ กู ตอ้ งไปตามบณั ฑิต เหตฉุ ะนนั้
พวกเราทา่ นทงั้ หลายก็ควรท่จี ะพากนั ตงั้ ใจหาคบหาสมาคม
บณั ฑติ บณั ฑติ นีเ้ ป็นผใู้ หเ้ ช่ือม่นั พระรตั นตรยั ท่ีพระพทุ ธ พระ
ธรรม พระสงฆ์ บดั นีบ้ ณั ฑติ นีก้ ็จะชกั ชวนเราใหเ้ ป็นคนท่ีไดฟ้ ัง
เทศน์ ฟังธรรม ไปท่ีโนน่ ท่ีน่ี เหมือนเราชวนกนั มา ไปฟังเทศนท์ ่ี
โน่นท่ีน่ี ถือวา่ เป็นบณั ฑติ เป็นคนฉลาด ชวนบคุ คลอ่ืนไปทาํ
ความดี ละบาปความช่วั ทาํ ความดี เคา้ เรยี กวา่ บณั ฑติ

เหตฉุ ะนนั้ พวกเรา บณั ฑิตนกี้ ็จะชวน เม่ือไมม่ ีศลี ก็ชวนให้
รกั ษาศลี ถา้ พวกเราไมม่ ีปัญญา ไม่รูจ้ กั สงั ขารรา่ งกายของพวก
เรา เกิดขนึ้ มาแลว้ มนั ใหญ่ขนึ้ มาเร่อื ยๆ เป็นหนมุ่ เป็นสาว ตอ่ ไป
มนั จะแกช่ ราภาพลงไป บณั ฑิตของเรา เราตอ้ งเตรยี มตวั แลว้
เราเกิดขนึ้ มาแลว้ ตงั้ แตเ่ ลก็ จนใหญ่ขนึ้ มาเรอ่ื ยๆแลว้ มนั ไมล่ งไป

13

หาท่ีหนมุ่ หละ มีแตจ่ ะเฒา่ แก่ไปทกุ วนั ๆ บณั ฑิตเคา้ จะสอน
อย่างนี้ เคา้ จะเอาอะไรเป็นท่ีพง่ึ ของเรา เราตอ้ งทาํ คณุ งามความ
ดี ทาํ บญุ ทาํ ทานการกศุ ล รกั ษาศีลเจรญิ ภาวนาเอาไว้ พฒั นา
ตนเองใหอ้ ย่ใู นขอบเขตของศลี ธรรมเอาไวเ้ ป็นท่ีพง่ึ ของตน

บณั ฑติ เคา้ สอนใหค้ นไม่ประมาทในชีวิต อยา่ งนีบ้ ณั ฑติ เคา้
จะชวนใหเ้ ราทาํ อยา่ งนี้ ปฏบิ ตั ิอย่างนี้ คิดอา่ นอยา่ งนีเ้ รยี กวา่
บณั ฑิต เหตฉุ ะนนั้ ประโยชนช์ าติหนา้ ก็คือเราทาํ คณุ งามความดี
น่นั เอง เหมือนเราทาํ บญุ ทาํ กศุ ลเน่ียหละ ไดช้ ่วยเพ่ือนมนษุ ย์
ช่วยเพ่ือนนกั เรยี นก็ดี ชว่ ยนกั เรยี นรุน่ เลก็ ๆเคา้ ยงั เป็นเดก็ อยกู่ ็ดี
ช่วยคนทกุ ขค์ นจนก็ดี แลว้ แตก่ าํ ลงั ท่ีเราจะทาํ ได้ เราทาํ เราชว่ ย
คนอ่ืน

เราอยา่ ไปชว่ ยคนอ่ืนจนเราหมดตวั เราทาํ บญุ ก็ทาํ ไปแต่
นอ้ ย เราชว่ ยคนเราก็ชว่ ยไปแตน่ อ้ ย เราตอ้ งรูจ้ กั รกั ษาเงนิ ไว้
รกั ษาตน ใหต้ นมีความสขุ คนรกั ตนตอ้ งรูจ้ กั รกั ษาตน เงนิ เอามา
ไวใ้ ชส้ าํ หรบั ตน แลว้ แบง่ เอาไวใ้ ชเ้ สียภาษีทงั้ หลายท่ีพวกเราเสีย
กนั อนั นนั้ น่ะ เคา้ บาํ รุงประเทศ บาํ รุงเป็นสว่ นรวม เป็นของ

14

ทาํ บญุ อนั นนั้ ทาํ บญุ โดยไมไ่ ดท้ าํ ในวดั ถา้ ทาํ อย่ขู า้ งนอกเสีย
ภาษีนนั้ เคา้ เรยี กวา่ ทาํ บญุ ไม่ไดม้ าทาํ อยใู่ นวดั พวกเราได้
ทาํ บญุ ทกุ คนอยู่ ไมใ่ ชไ่ ม่ไดท้ าํ นนั้ แหละ แตอ่ ย่าไปทาํ มาก ทาํ
มากจนเจา้ ของน่ที กุ ขย์ ากลาํ บากนนั้ อยา่ งนนั้ เคา้ เรยี กวา่ คนทาํ
ผิด คนเหน็ ผิดในการทาํ บญุ เคา้ เรยี กศรทั ธาจรติ เช่ืออะไรก็เช่ือ
ไปจนหมดตงหมดตวั หมดเงนิ หมดทอง หมดท่ีพง่ึ ของตนเอง
อย่างนีเ้ คา้ เรยี กวา่ คนศรทั ธาจรติ คนยงั ขาดสตปิ ัญญา ไม่มี
สตปิ ัญญาในการทาํ ความดขี องตน

เหตฉุ ะนนั้ คนตอ้ งรูจ้ กั กาํ ลงั ของตน จะถือของก็รูจ้ กั กาํ ลงั
ของตนเองพอถือไดจ้ งึ ถือ แตป่ ฏบิ ตั ิอะไรตอ้ งเหมาะสมกบั ท่ีเรา
จะปฏบิ ตั ิได้ เราจงึ ทาํ คยุ กนั ก็เหมือนกนั ใหเ้ หมาะสมกบั
กาละเทศะท่ีผา่ นอะไรทกุ สงิ่ ทกุ อยา่ ง อยา่ ใหม้ นั เกินตวั ถา้ มนั
เกินตวั แลว้ มนั จะแบกหาม มนั จะเกิดทกุ ขข์ นึ้ เหมือนเราไปกไู้ ป
ยืมเงนิ คนอ่นื นีห้ ละ เราไมส่ ามารถท่ีจะใชด้ อกเบยี้ ใหเ้ ขา ใชห้ นี้
ใหเ้ ขา ความทกุ ขม์ นั จะเกิดขนึ้ พระศาสนานีทา่ นหา้ ม หา้ ม
ไม่ใหเ้ ป็นหนีส้ นิ ใคร ถา้ เกิดเป็นหนีเ้ ป็นสินแลว้ มนั จะเกิดทกุ ขใ์ น

15

อนาคตในขา้ งหนา้ มมี ากเทา่ ไหรก่ ็ย่งิ ทกุ ขม์ ากขนึ้ เทา่ นนั้ มีหนี้
เทา่ ไหร่ ถา้ ใครติดหนีม้ ากเทา่ ไหรค่ นนนั้ จะทกุ ขม์ ากไปตลอด
ทกุ ขไ์ ปช่วั ลกู ช่วั หลาน ตนเองตายไปยงั ก็มาติดกบั ลกู ลกู ตายไป
มนั ก็ตดิ อย่กู บั หลาน

การบรหิ ารเราตอ้ งรูจ้ กั บรหิ ารตนเอง จะไปเป็นหนีเ้ ป็นสนิ
คนอ่ืนเพ่ือทาํ ใหเ้ กิดทกุ ข์ ใหร้ ะมดั ระวงั การยืมเงนิ ยืมทองซง่ึ กนั
และกนั เป็นนสิ ิตนกั ศกึ ษาทงั้ หลาย เป็นคณาจารยก์ ็ดี กต็ อ้ ง
ระมดั ระวงั เรอ่ื งอยา่ งนี้ พระพทุ ธเจา้ ท่านหา้ มไมใ่ หเ้ ป็นหนีเ้ ป็น
สนิ ใคร มนั จงึ จะไม่ทกุ ข์ เหตฉุ ะนนั้ พระพทุ ธองคท์ า่ นสอนสนั้ ๆ
ทาํ ไมไม่ศกึ ษา สขุ ของคฤหสั ถม์ ี ๔ อยา่ ง หนง่ึ สขุ เกิดจากการมี
ทรพั ยส์ มบตั ิ สอง สขุ เกิดจากจ่ายทรพั ยบ์ รโิ ภคสะดวกสบาย
สาม สขุ เกิดจากการไม่เป็นหนีเ้ ป็นสนิ ของใคร พระพทุ ธเจา้ ทา่ น
สอนอย่างนี้ ส่ี สขุ จากการงานปราศจากโทษ หาเงนิ หาทองมา
ไดด้ ว้ ยความบรสิ ทุ ธิ์ การงานปราศจากโทษทางกาย พดู จา
ปราศรยั ก็ไมม่ โี ทษไม่มีอนั ตราย คิดอา่ นในใจก็ไม่มีโทษ ตนจงึ

16

จะมีความสขุ น่ีสขุ ของคฤหสั ถ์ ตืน้ ๆสนั้ ๆอยา่ งนีก้ ็ควรน่าท่ีจะ
ศกึ ษาใหไ้ ด้

คนเรานมี้ นั ไมศ่ กึ ษาท่ีมนั จะเกิดทกุ ขว์ นุ่ วาย พวกเราทกุ ข์
ยากลาํ บากวนุ่ วายหมดประเทศทกุ วนั นเี้ ป็นเพราะอะไร เพราะ
ติดหนีต้ ิดสนิ เขา ความท่ีติดหนีต้ ิดสนิ ก็คืออาศยั ซง่ึ ขาด
สติปัญญา เกนิ กาํ ลงั ของตน ผดิ จากหลกั พระพทุ ธศาสนา
น่นั เอง ความเดือดรอ้ นจะเกดิ ขนึ้ มากกวา่ นีไ้ ปอกี ถา้ ไม่
ระมดั ระวงั ไมร่ ูจ้ กั รกั ษา ไม่รูจ้ กั บรหิ าร ตรงนีแ้ หละนา่ สงสาร
เหลือเกิน หากเราเป็นนกั ปฏบิ ตั ิ เป็นพระอย่ใู นป่าในเขา ไมใ่ ช่
เราอยเู่ ฉยๆ เราไมศ่ กึ ษาเร่อื งอยา่ งนี้ เคา้ ไม่รูว้ า่ เราศกึ ษาอะไร
เคา้ ยงั ไมเ่ ขา้ ใจ แตย่ งั อวดดที าํ ใหบ้ า้ นเมืองวนุ่ วายอยู่ ก็น่า
สงสารเหมือนกนั

เหตฉุ ะนนั้ ก็อยากใหเ้ ตอื นพวกเรา เราจะใหญ่ขนึ้ มาน่ี ถา้
เกิดไดเ้ ป็นผบู้ รหิ ารประเทศขนึ้ เราจะไดน้ าํ ศลี ธรรมนีไ้ ปพฒั นา
ประเทศใหเ้ จรญิ รุง่ เรอื ง ใหอ้ ย่ดู ว้ ยความผาสขุ ดว้ ยกนั ทงั้
พระสงฆก์ ็จะไดอ้ ยสู่ บาย ฝ่ายญาตโิ ยมก็เป็นคนทนั สมยั คนมี

17

เหตมุ ีผลกนั หมด ไม่ตอ้ งยงุ่ เหยิง ไมต่ อ้ งถกเถียงทะเลาะววิ าท
กนั อะไร เพราะอะไร เคา้ มีธรรมาธปิ ไตยควบคมุ ดแู ลดว้ ย มี
โลกาธิปไตย แลว้ ก็มีธรรมาธิปไตยเป็นคเู่ คียงกนั อยู่
ธรรมาธิปไตยเป็นของผอ่ นสนั้ ผอ่ นยาวละเอียด รูจ้ กั ถกู จกั ผดิ
น่นั เอง รูจ้ กั อนั ตรายจะเกิดขนึ้ ขา้ งหนา้ หรอื ความสขุ จะเกิดขนึ้
ขา้ งหนา้ เคา้ เรยี กวา่ ธรรมาธิปไตย พวกเราทา่ นทงั้ หลายก็ควรท่ี
จะศกึ ษา

เม่ือเราศกึ ษารูเ้ รอ่ื งอย่างนี้ บดั นีพ้ วกเราเป็นนิสิตนกั ศกึ ษา
อยู่ ก็ขอฝากพว่ งทา้ ยเป็นงานของพวกเราเสยี พากนั ตงั้ ใจทาํ
หนง่ึ เรากาํ ลงั ศกึ ษาเลา่ เรยี น เราตอ้ งมีฉันทะ ความพอใจใน
การศกึ ษาเลา่ เรยี น ในหนา้ ท่ีของตน ตอ้ งผกู ความพอใจขนึ้ อยา่
เป็นคนเกียจครา้ น สอง เราตอ้ งมีวริ ยิ ะ เพยี รประกอบกิจการ
งานของพวกเราใหด้ ี ก็คือมอี ารักขสัมปทาน่นั เอง น่กี ารรกั ษา
งานของตนใหด้ ี สาม ก็คือมกี ัลยาณมิตตา ก็สอนไปแลว้ วา่ ให้
รูจ้ กั คบบณั ฑติ กลั ยาณมติ ร คบเพ่ือนคบฝงู ท่ีดี ส่ี สัมมาชวี ิตา
เลีย้ งชวี ติ ใหส้ มกบั ฐานะของเรา

18

เป็นนิสติ นกั ศกึ ษาจา่ ยเงนิ จา่ ยทองก็ดี รูจ้ กั วา่ คา่ เทอมเป็น
อย่างไร คา่ หอพกั เป็นอยา่ งไร คา่ พอ่ แม่ใหม้ าซอื้ อย่ซู อื้ กินเป็น
ยงั ไง คา่ เครอ่ื งนงุ่ เคร่อื งหม่ การศกึ ษาเลา่ เรยี นเป็นยงั ไง เรารูจ้ กั
ประหยดั ไมม่ ีใครคนอ่ืนเคา้ จะประหยดั ใหเ้ ราหรอก เราตอ้ งเป็น
คนประหยดั เอง รูจ้ กั สรรหาเงนิ รูจ้ กั แบง่ เงนิ ใช้ รูจ้ กั ประโยชน์
ตรงนีแ้ หละเราตอ้ งศกึ ษาเอาไว้ เม่ือหากเราเรยี นจบแลว้ เราไป
ทาํ งานเราจะรูด้ ี เราทาํ งานไดเ้ งินเดอื นมาใช้ ถา้ เราไมร่ ูจ้ กั รกั ษา
เราก็จะจนตลอดเลยทีเดยี วในชาตินี้ ไม่ร่าํ ไม่รวย ไม่ม่งั ไมม่ ีเลย

เหตฉุ ะนนั้ เราก็คงพากนั ตงั้ ใจปฏบิ ตั ใิ หม้ ีฉนั ทะความเขา้ ใจ
ศกึ ษาเลา่ เรยี น มีวริ ยิ ะ เพยี รไปโรงเรยี น เพียรดหู นงั สอื เพียงฟัง
ครูสอนดีๆ จติ ตะเอาใจฝักใฝ่วา่ เรามาศกึ ษาเลา่ เรยี นหาวิชา
ความรูน้ ะเด๋ยี วนนี้ ะ เราไม่ใชม่ าเลน่ นะ เรามาม.ช.น่ี เรามาจาก
จงั หวดั ตา่ งๆ เรามาศกึ ษาวชิ าหาความรูเ้ พ่อื จะไดว้ ชิ าความรูน้ ่ี
ไปเลีย้ งดตู นเองใหม้ ีความสขุ ในอนาคต ช่วั โมงขา้ งหนา้ น่ีเคา้
เรยี กอนาคต หรอื วา่ นาทีขา้ งหนา้ น่ีเรยี กอนาคตทงั้ นนั้ ใน

19

ขา้ งหนา้ ท่ีจะเกิดขนึ้ เราตอ้ งจะทาํ อย่างไรชีวิตเราถงึ จะสบาย
และมีความสขุ เราจะใชว้ ชิ าความรูท้ ่ีเราเรยี น

ถา้ เราเรยี นจบแลว้ เราก็ตอ้ งไปสมคั รเขา้ ทาํ งาน ทาํ งานก็
ตงั้ ใจอีกหละ ตอ้ งมีฉันทะความพอใจในการทาํ งาน มีวริ ิยะ
ตอ้ งเพียรไปทาํ งานอกี ขีเ้ กียจขีค้ รา้ นไมไ่ ด้ จติ ตะ เราเอาใจมา
ทาํ งานถงึ จะไดเ้ งนิ เดอื น วมิ งั สา จบแลว้ ถงึ สิน้ เดือนก็ได้
เงินเดอื นมาใช้ เราตอ้ งศกึ ษาเรอ่ื งธรรมะ พระพทุ ธเจา้ สอนไว้
อยา่ งนี้ ไม่เหมอื นฝร่งั เคา้ คิดอา่ น ฝร่งั เคา้ คดิ อา่ นวา่
พระพทุ ธศาสนาน่ีสอนใหค้ นขีเ้ กียจขีค้ รา้ น เพราะฝร่งั มนั ไม่ได้
ศกึ ษาหลกั พระพทุ ธศาสนาใน ๔ ขอ้ นีเ้ อง

พทุ ธศาสนานีส้ อนใหค้ นขยนั หม่นั เพียร ไมใ่ ช่สอนใหค้ น
เกียจครา้ น สอนใหร้ กั ษางานใหด้ เี ย่ยี มเลยทีเดียว สอนใหฝ้ ักใฝ่
ดแู ลงานไวอ้ ยา่ งดี นี้ ฝร่งั มนั ไมร่ ูเ้ ร่อื งอยา่ งนี้ มนั จงึ ดถู กู ศาสนา
พทุ ธ พวกเรานีไ้ ดภ้ าษา ก็พากนั ศกึ ษาภาษาองั กฤษไวด้ ๆี เพ่ือ
แกไ้ ข เพ่ือเตือนเพ่ือนท่ีไปถือครสิ เตยี น ครสิ ตงั หรอื ศาสนาอะไร

20

เป็นชาวมสุ ลมิ ตา่ งๆ ฮนิ ดกู ็แลว้ แต่ ศาสนาพราหมณ์ หรอื
ศาสนาโยเลอะไร ญ่ีป่นุ ตา่ งๆแลว้ แต่

ท่ีเขาถือกนั หลายส่ิงหลายอยา่ งทกุ วนั นี้ เช่นลทั ธิตา่ งๆ เคา้
คิดขนึ้ มาแลว้ เคา้ ทาํ อะไรผิด ถา้ เราเรยี นพทุ ธศาสนา เราเหน็ จดุ
บอดเตม็ ตวั เลยทีเดียว ทกุ ลทั ธิ ทกุ ศาสนามีจดุ บอดทกุ ศาสนาท่ี
เขาบรหิ ารกนั อยู่ เพราะศาสนาพทุ ธเป็นศาสนาท่ีละเอยี ดสขุ มุ
มาก ถา้ บคุ คลใดศกึ ษามากๆ จะรูเ้ ทา่ รูท้ นั รูจ้ กั หมด โอ้ เคา้
ปฏิบตั ิไดแ้ คน่ ี้ ก็ใหเ้ คา้ ปฏิบตั แิ คน่ ี้ เหมือนเราเป็นนิสติ นกั ศกึ ษา
เรยี นม.อย่างนีห้ ละ เราเรยี นหนงั สืออยปู่ ระถม มธั ยม น่ี เออ
เดก็ มนั เรยี นไดแ้ คน่ ีเ้ อง มนั ก็เถียงกนั อย่แู คน่ ีแ้ หละ เราก็รู้ เราก็
ไดร้ ูอ้ ย่างนนั้ เหตฉุ ะนนั้ พระพทุ ธศาสนาจงึ เป็นศาสนาท่ลี ะเอยี ด
คมั ภีรภาพ นมุ่ นวล เป็นศาสนาท่ีไม่รบกวนลทั ธิศาสนาใดใน
โลก น่ีจงึ เป็นศาสนาสากลท่ีทนั สมยั ตงั้ แตอ่ าตมาปฏิบตั ิมาแลว้
จะมาเขา้ ใจวา่ เป็นศาสนาสากล ทกุ ชาตทิ กุ ประเทศท่ีจะบรหิ าร
ไดจ้ ะศกึ ษาไดห้ มดจนถึงท่ีสดุ ของหลกั พทุ ธศาสนาได้

21

เหตฉุ ะนนั้ พวกเราทา่ นทงั้ หลายควรแลว้ ท่จี ะศกึ ษา ศกึ ษา
ใหร้ ูจ้ กั วิถีชีวติ ของพวกเรา พวกเรานีไ้ ม่ใช่อยเู่ ฉยๆ เราตอ้ งควร
หาท่ีพง่ึ ของพวกเรา เหตฉุ ะนนั้ การหาท่ีพง่ึ ก็ดงั ไดก้ ลา่ วมานี้
แหละ หดั เป็นคนฉลาดวา่ คนไหนเป็นคนพาล คนไหนเป็น
บณั ฑติ อนั นีต้ อ้ งมองใหด้ ี

ขอเตือนยาํ้ อีกทีวา่ คนพาลนนั้ เหมือนกบั ปลาเนา่ คนพาลน่ะ
ถา้ เราเขา้ ไปหามนั มนั จะเหมน็ ไปกบั มนั เลย สกปรกไปกบั มนั
เลย น่ีคนพาล มนั มีมากมายมายกนั มาก็ไม่ตอ้ งพรรณนามาก
พรรณนาไดม้ ากมาย เรอ่ื งคนพาล ศกึ ษามามาก

บดั นีบ้ ณั ฑติ ถา้ เราเขา้ ไป เหมือนกบั ของหอม ตวั ของเรายงั
ไมด่ ีน่นั เอง แลว้ มนั จะเป็นคนดีขนึ้ มา ตามความสามารถของ
พวกเราท่ีปฏบิ ตั ติ ามบณั ฑิตได้ จงึ เปรยี บเทียบเหมือนดอกมะลิ
บณั ฑติ เหมือนกบั ดอกไม้ ดอกไมท้ ่ีของหอม ถา้ เราเอาใบตอง
ใบสกั ใบตองตงึ น่ี ก็เอาดอกมะลหิ อมๆไปวางแลว้ กห็ ่อ หอ่ ไวซ้ กั
ครูห่ นง่ึ ก็พากนั เปิดออกมา เอาดอกมะลหิ นี ไปดมดู ดมดใู บสกั

22

ดมดใู บตองตงึ มนั จะมีกล่ินหอมติดอย่ใู นใบตอง ทงั้ ๆตวั มนั ไม่
หอม แตม่ นั มีกลิน่ หอมติด

ก็เปรยี บเทยี บเหมือนพวกเรายงั ไม่ดนี ่ีเอง ยงั ไมม่ ีสตปิ ัญญา
เม่ือเขา้ ไปหาบณั ฑติ แลว้ บณั ฑิตจะสอนใหท้ าํ แตค่ ณุ งามความดี
พดู แตเ่ ร่อื งดี คดิ แตเ่ ร่อื งดี เราก็เลยไดข้ องดตี ดิ ตวั ของเราไป
ปฏบิ ตั ิตนก็จะดีขนึ้ เรยี กวา่ เขา้ หาบณั ฑติ

เหตฉุ ะนนั้ พวกเราทา่ นทงั้ หลายหต็ อ้ งการคณุ งามความดี ก็
ขอใหพ้ วกเราศกึ ษา พวกเราสาํ เหนียกระลกึ นกึ ถึงคณุ งามความ
ดที ่ีเราจะปฏบิ ตั ติ อ่ ไป การเขา้ สงั คมจงึ เป็นเร่อื งใหญ่ไม่ใชเ่ รอ่ื ง
เลก็ ก็ขออาํ นวยอวยพรใหน้ ิสิตนกั ศกึ ษาหรอื มีคณาจารยม์ า
ดว้ ย หากพวกทา่ นทงั้ หลายไดย้ นิ ไดฟ้ ังแลว้ สิง่ ใดไม่ควรแลว้ ก็
ใหล้ ะทงิ้ ไป มนั จะทาํ ใหเ้ กิดทกุ ข์ สง่ิ ใดท่ีควรก็ฝึกปฏบิ ตั ิ ก็ฝึกหดั
ดดั แปลงแกไ้ ขพฒั นาตนเอง ใหไ้ ปตามทาํ นองคลองธรรมหลกั
พระพทุ ธศาสนาในทางท่ีชอบ ประกอบแตค่ ณุ งามความดจี ะทาํ
ใหต้ นเองมีความสขุ ความเจรญิ ตอ่ ไป

23

ก็ขอยตุ กิ ารบรรยายธรรมเร่อื งการคบหาสมาคม เวน้ จากคน
พาลเป็นมงคล การคบหาสมาคมบณั ฑิตเป็นมงคลอนั ประเสรฐิ
ก็ขอยตุ ิเพียงแคน่ ี้ เอวงั ก็มีดว้ ยประการะฉะนี้

ท่ีมา: https://youtu.be/x_ahyj2JUZc

24