ธรรมและปฏิบัติสมาธิภาวนา หลวงปู่เจี๊ยะ จุนโท

ธรรมและปฏบิ ตั สิ มาธิภาวนา

เทศนเ์ ม่ือวนั ท่ี ๒๖ พ.ย. ๒๕๓๐

ตอ่ นีไ้ ปจะไดบ้ รรยายธรรมะ คาํ วา่ ธรรมะๆ คาํ สอนขององค์
สมเด็จพระสมั มาสมั พทุ ธเจา้ สอนมนษุ ยเ์ ราทงั้ หลาย ธรรมะก็อยู่
ท่ีตวั ของมนษุ ยเ์ ราน่ีเอง อยทู่ งั้ หญิงทงั้ ชาย อยา่ งทกุ ขโ์ ศกโสกะ
ปรเิ ทวะ ท่ีท่านบญั ญตั ไิ ว้ ความเกิดแกเ่ จบ็ ตายทงั้ หลายก็อยทู่ ่ี
มนษุ ย์ ไม่หนหี า่ งไปจากมนษุ ยเ์ รา ความเกิดความแก่ความเจ็บ
ความตายเป็นสจั ธรรม เหลา่ นี้ คนเราก็มีความเกิด กม็ ีความ
เป็นหนมุ่ เป็นสาวแลว้ ก็มีพยาธิคือความเจ็บไขไ้ ดป้ ่วย ผลท่ีสดุ ก็
แก่ แก่แลว้ ก็ถงึ ความตาย น่ี ท่านเรยี กวา่ อยา่ งนีเ้ ป็นสจั ธรรม
ชนิดหน่งึ สาํ หรบั ใหผ้ ปู้ ฏิบตั หิ รอื ใหม้ นษุ ยท์ งั้ หลายเป็นผทู้ ่ีโอ
ปนยโิ ก นอ้ มเขา้ มาดู วา่ ความเปล่ียนแปลงของชีวิตสงั ขารเป็น
ส่ิงท่ีไมแ่ นน่ อน ย่อมมีความความโยกยา้ ยเปล่ยี นแปลงไปอย่าง
นี้

เพราะฉะนนั้ จงึ สอนใหม้ ากาํ หนดพนิ ิจพิจารณาดถู ึงความ
เปล่ยี นแปลงของรา่ งกาย เพราะฉะนนั้ ในตาํ รบั ตาํ ราก็มีใหร้ กั ษา
ศีล แลว้ ก็ใหเ้ จรญิ ทาํ สมาธิ เจรญิ ปัญญา น่ีจงึ วางหลกั การ ๓
ประการใหพ้ ทุ ธบรษิ ัทเป็นผปู้ ระพฤติปฏบิ ตั ิ แตเ่ ด๋ียวนีโ้ ลกเรา
บคุ คลเราทงั้ หลายเกิดขนึ้ มาในโลกกม็ วั เพลดิ เพลนิ กบั ชวี ติ
ความเป็นอยู่ มีครอบมีครวั มีบา้ นมีเรอื นอนั นี้ การท่ีจะผนั ชีวติ
เขา้ มามองดถู งึ การปฏิบตั ิ ๑๐๐ เปอรเ์ ซ็นต์ มนั ก็มีแค่ ๕
เปอรเ์ ซ็นต์ บางทียงั ไมค่ อ่ ยจะถงึ เพราะฉะนนั้ จะเขา้ มาซงึ้ กบั
ธรรมะอนั แทจ้ รงิ เป็นสง่ิ ท่ียาก นอกจากจะมีบคุ คลผใู้ ดตงั้ อก
ตงั้ ใจประพฤตปิ ฏิบตั แิ ลว้ ทาํ ความใหส้ งบ หาท่ี สถานท่ีวงั เวงท่ี
สงบสงดั ไดแ้ ลว้ ก็ตงั้ ใจประพฤติปฏบิ ตั ิ หนจี ากโลกไปช่วั ครงั้
ช่วั คราวใหป้ ลกี ตนทาํ จิตทาํ ใจใหเ้ กิดความสงบ

แตท่ ีนีก้ ารทาํ จติ ทาํ ใจใหส้ งบนีเ้ รามองดกู ็วา่ ไม่สดุ จะ
ยากเย็นเขน็ ใจอะไร แตจ่ ะมาทาํ ความจรงิ ลงไปใหเ้ ด็ดขาดลงไป
จรงิ ๆแลว้ สมมตุ ิเราจะน่งั ซกั ช่วั โมงหรอื ช่วั โมงครง่ึ ท่ีบคุ คลท่ีไม่
เคยฝึกไม่เคยประพฤตปิ ฏบิ ตั ิจะน่งั ไม่คอ่ ยจะไดเ้ พราะมนั มี

ทกุ ขเวทนาของกายอกี หนง่ึ แลว้ ก็มีอปุ กิเลสของใจท่ีหว่ งกงั วล
ในสมั ภาระตา่ งๆ ทา่ นก็เรยี กวา่ นิวรณธรรมเขา้ มาปัดเป่าหวั ใจ
จะใหเ้ ขา้ ความรูต้ วั นีเ้ ป็นสงิ่ สาํ คญั เพราะฉะนนั้ การปฏบิ ตั ิเม่ือ
ถา้ มีสงิ่ เหลา่ นเี้ ขา้ มาขดั ขอ้ งวนุ่ วาย ผปู้ ฏิบตั จิ ะน่งั ไม่คอ่ ยจะได้
แตท่ ีนีก้ ็มพี ธิ ีอนั หนง่ึ ท่ีเราจะตอ่ สปู้ อ้ งกนั กบั ส่ิงเหลา่ นี้ ก็มีก็อยา่ ง
ใน ในแบบกม็ ไี วเ้ หมือนกนั แตว่ า่ อาตมากไ็ ม่คอ่ ยสะดวกสนั ทดั
ทา่ นก็เรยี กวา่ มี ๔๐ ประการ มีกสิณ ๑๐, อสภุ ะ ๑๐, และก็
พทุ ธคณุ ธรรมคณุ น่ี ๔๐ อย่าง แตท่ ีนีเ้ ราเอางา่ ยๆ อยา่ งครูบา
อาจารยท์ า่ นเคยสอนเคยแนะนาํ มาวา่ ทา่ นใหว้ า่ บรกิ รรมพทุ โธ
แลว้ อาตมาเทียบดถู ึงการบรกิ รรมวา่ พทุ โธแลว้ อาตมาก็ใหเ้ ขา้
กบั ครูบาอาจารย์ มาลองสงั เกตดว้ ยใจของเราเอง รูส้ กึ วา่ เป็นคาํ
สนั้ และเป็นคาํ สบาย เป็นคาํ สะดวก แบบพดู อยา่ งนีก้ ็จะไดแ้ บบ
อาจจะเขา้ ตวั เอง แตท่ ีนีเ้ ม่ือเป็นอยา่ งนนั้ พวกทา่ นทงั้ หลายลอง
สงั เกตดวู า่ เป็นอยา่ งไรในขณะท่ีเราบรกิ รรม

การท่ีบรกิ รรมเชน่ นีเ้ พ่ือตอ้ งการความสงบของใจ น่กี ็เป็น
ปัญหาหนง่ึ เหมือนกนั ตามธรรมดาของการปฏิบตั เิ พ่ือท่ที าํ

สมาธิ หรอื จะปฏบิ ตั ิเรยี กวา่ จะบาํ เพ็ญฌาณ อะไรๆก็แลว้ แต่ ก็
ยงั เป็นบนั้ ตน้ ก็แบบวา่ ตอ้ งใหม้ ีปฐมฌาณ น่ี ในตาํ รบั ตาํ ราก็มีทุ
ติ ตติ ตตยิ ฌาณ จตยุ ฌาณ ไปจนถงึ ฌาณสงู ๆขนึ้ ไปเป็นลาํ ดบั
บนั้ ตน้ ก็จาํ เป็นจะตอ้ งมีวติ ก วจิ าร คาํ วา่ วิตก วิจารกห็ มายถงึ
การบรกิ รรมพทุ โธน่นั เอง การวา่ พทุ โธเพ่ือประโยชนอ์ ะไร เรา
เปรยี บอย่างงา่ ยๆ เหมือนอย่างเราขา้ มฝ่ังออก มีเรอื หรอื มีแพ
หรอื มีแพตน้ กลว้ ย อนั ใดอนั หน่งี ก็ได้ เพียงแตเ่ ราตอ้ งการขา้ ม
ฟาก ขา้ มไปถงึ ฝ่ังทางโนน้ น่เี ป็นจดุ สาํ คญั เหมือนกบั ใจของเรา
มนั คอยพะวา้ พะวง ดนิ้ รนกระสบั กระสา่ ย แสวงหาอารมณอ์ ดตี
อนาคต อยตู่ ลอดเวลา ทีนีก้ ็เม่ือบรกิ รรมพทุ โธอนั นีก้ ็ไปปอ้ งกนั
ไม่ใหส้ ง่ิ เหลา่ นนั้ เขา้ มา คือเรยี กวา่ ไม่ใหม้ อี ดตี อนาคต ใหว้ า่ อยู่
เฉพาะใจนนั้ อย่เู ป็นปัจจบุ นั อนั หนง่ึ เฉพาะ แตอ่ ย่างนนั้ เราก็นกึ
วา่ จะพยายามวา่ แตไ่ ดซ้ กั นาทีเดียว บางทีวง่ิ ไปตงั้ ๑๐นาทีแลว้
แนะ่ น่ีอยา่ งนแี้ สดงวา่ นิวรณท์ งั้ หลายมากวน มาแยง่ ความเพียร
เรยี กวา่ กิเลสก็วา่ งนั้

น่ีแหละเพราะฉะนนั้ ตวั นโี้ ดยมากผทู้ ่ีเคยปฏบิ ตั ิ นานกด็ ี
หรอื ปานกลางก็ดี ชา้ ก็ดี โดยมากจะมองสง่ิ เหลา่ นีข้ า้ มไป
เพราะวา่ จะเปรยี บเทียบอน่งึ ก็เหมือนบา้ นเรอื นเราเน่ยี แตเ่ ราไป
ดถู กู ไมก้ วาดหรอื ผา้ ขีร้ วิ้ ซะหรอื สง่ิ ท่เี ช็ดถเู หลา่ นนั้ ไมค่ วรจะตอ้ ง
เอามาใช้ น่ีเราเขา้ ใจอยา่ งนนั้ แทท้ ่ีจรงิ เหลา่ นนั้ เป็นสง่ิ ท่ีเป็น
ประโยชน์ ทาํ ความสะอาดใหแ้ กภ่ าชนะหรอื ท่ีอยทู่ ่หี ลบั ท่ีนอน
ของเราใหส้ ะอาดหมดจดขนึ้ มา ก็ตอ้ งอาศยั สิ่งเหลา่ นนั้ น่ี
เปรยี บเทียบก็ดจู ะเป็นหลกั การ แตท่ วา่ หลกั ของใจจรงิ ๆแลว้ ถา้
เราไม่มีส่งิ นีก้ นั้ แลว้ เราจะเอาอะไรเป็นส่ิงท่ีกนั้ หวั ใจใหเ้ ขา้ ไปอยู่
ได้ เพราะเราไม่มีกาํ ลงั เหมือนเด็กนอ้ ยท่ยี งั เดินไม่ได้ เราจะ
บงั คบั ใหเ้ ดิน เด็กมนั ก็ตอ้ งลม้ ขาแขง้ หกั หวั เหอแตกอยู่
เหมือนกนั เหมือนใจเราบนั้ ตน้ การฝึกการปฏบิ ตั กิ ็ตอ้ งหดั ใหอ้ ยู่
กบั ส่งิ ใดสงิ่ หนง่ึ ใหป้ ระคองใจใหอ้ ยกู่ บั สงิ่ เหลา่ นนั้ เม่ือใจนนั้ ถกู
บงั คบั แลว้ จะตอ้ งดนิ้ รนกระวนกระวาย เคา้ เรยี กวา่ สา่ ยไปอดตี
อนาคต ไม่ตงั้ อย่ปู ัจจบุ นั น่ี เพราะฉะนนั้ เม่ือเป็นอยา่ งนนั้ มนั
สา่ ยไปอดตี ม่งั อนาคตม่งั เรารูต้ วั ก็ตอ้ งมาหวนกลบั คนื มา

บรกิ รรม ตรงนีเ้ ป็นส่ิงท่ีตอ้ งแกไ้ ขบนั้ ตน้ ซกั ประมาณ ๑๐ นาที
๒๐ นาที เพ่ือใหใ้ จนนั้ ดาํ เนนิ งานอยกู่ บั การบรกิ รรม บรกิ รรม
หรอื สงั วธั ยายบทใดบทหนง่ึ ใหอ้ ยกู่ บั ใจอยา่ งนนั้ โดยไม่ปลอ่ ยให้
ใจว่ิงไปอดตี อนาคต น่ีเป็นหลกั สาํ คญั

เม่ือใจของเราไดด้ าํ เนินไปโดยปราศจากอดตี อนาคต มี
ปัจจบุ นั คอื เรยี กวา่ ระลกึ บรกิ รรมอยพู่ ทุ โธอนั เดยี ว เป็นเวลาตงั้
๕ นาที เม่ือได้ ๕ นาทีก็เจรญิ ถงึ ๖ ๗ ๘ ๙ ๑๐ ขนึ้ ไปตามลาํ ดบั
โดยไม่มีอดตี อนาคตมาคิดเลย ไม่สา่ ยไปในท่ีอ่นื มีใจนนั้
บรกิ รรมพทุ โธอยอู่ นั เดยี ว เออ้ อยา่ งนกี้ ็แสดงวา่ ใจของเรานนั้ อยู่
ในบงั คบั บญั ชาอยใู่ นอารมณข์ องการภาวนา เขา้ ไปอนั ดบั ได้
อยา่ งนนั้ แลว้ น่ีแสดงวา่ ใจก็เรม่ิ …ถา้ ขนึ้ ไปถงึ ๒๐ ๓๐ นาที บาง
ทีก็จะมีอาการเปล่ียนแปลง คือเป็นของกายท่านจดั วา่ เป็นปีติ
ถา้ ลงมา ๒๐ นาที ๓๐ ขนึ้ ไป บางคนท่ีไม่เคยกระทาํ อยา่ งนี้ เม่ือ
เป็นอยา่ งนนั้ บางทีเราน่งั อยจู่ าํ นวนมากตวั เราน่ีบางทีก็เบาไป
หมด ไมร่ ูส้ กึ เรม่ิ ไม่คอ่ ยจะรูส้ กึ ตวั แตย่ งั รูอ้ ยู่ ลมหายใจนบี้ างทีก็
เหมือนไม่มี แลว้ รูส้ กึ วา่ เบาขนึ้ เป็นลาํ ดบั น่ี ลกั ษณะของใจท่ีจะ

เรม่ิ เขา้ สคู่ วามสงบ แตอ่ นั นนั้ ก็เรม่ิ เป็นเอกคั คตา ยงั ไม่บรรลุ
นิพพาน

เม่ือจะเป็นอยา่ งนนั้ เราอยา่ ไปตกใจ จะมีการเบาเป็น
อยา่ งไรก็แลว้ แต่ หรอื บางทีวา่ อยกู่ ็ตอ่ เน่ืองกนั อย่ตู ลอด แลว้ วา่
ตวั เราหรอื ก็ไมม่ ี อยา่ งนีอ้ ยา่ เพ่งิ ไปตกใจ ไมม่ ีอะไร ใหพ้ ยายาม
วา่ บรกิ รรมอยอู่ ย่างนนั้ ไปจนกระท่งั ถึงครง่ึ ช่วั โมง แตว่ า่ รูส้ กึ วา่
ใจนนั้ ไมค่ ิดไปอดตี อนาคตแน่วแนอ่ ย่กู บั การบรกิ รรมอนั นนั้ เป็น
อย่างนี้ ถา้ เราจะน่งั ซกั ช่วั โมง บางทีบรกิ รรมซกั ๔๐ ๕๐ นาที
เม่ือรูส้ กึ วา่ ใจของเราน่ีแนว่ แน่อยกู่ บั พทุ โธแลว้ แมจ้ ะลมื ตามาดู
นาฬิกามนั ก็ไมเ่ สียสมาธิ เราอย่าวา่ เสยี สมาธิเพราะใจนนั้ ตาดู
แตใ่ จนนั้ ยงั รูต้ วั อยู่ ไมเ่ คล่อื นไปท่ีใด แตล่ กั ษณะท่ีไปรูน้ าฬิกา
มนั ก็มกี ารเคล่อื นแตว่ า่ ก็ไมเ่ สีย อยา่ งนีเ้ ป็นตน้ เน่ีย การบาํ เพ็ญ
สมาธิก็ตอ้ งการใหใ้ จตวั เนีย้ ทกุ ๆครงั้ ท่ีเราเขา้ บาํ เพญ็ เรม่ิ ตน้ ก็
จาํ เป็นตอ้ งอยา่ งนี้

แตท่ ีนีผ้ ไู้ ปทางอ่ืนก็จะไปคดั คา้ นกนั เพราะทา่ นก็ไปป่าไป
เปรยี ญกนั แยะในประเทศเรา อาตมาก็เป็นพระป่าพระดงก็ไม่

คอ่ ยรูต้ าํ รบั ตาํ รา แตพ่ ดู กนั อยา่ งโดยมาก นกั ปฏิบตั ิชอบจะทาํ
อานาปา ชอบความสบายน่เี ป็นจดุ สาํ คญั การภาวนาเราจะไป
เอาสบายไม่ได้ เหมือนเราจะไปปลกู บา้ นปลกู เรอื นก็จาํ เป็นตอ้ ง
ไปตดั ไมโ้ คน่ ไม้ ก็ตอ้ งมีขวานมีเล่อื ย ไดต้ น้ ไมเ้ สรจ็ ก็ตอ้ งรดี ก่ิงรดี
กา้ น ตดั ไปเป็นตน้ ยาวเทา่ ไหร่ แนะ่ ก็ตอ้ งกะ สามวา สว่ี า ก็ตอ้ ง
ไปหาคนมาเลอ่ื ยหรอื เราเล่ือยเองก็ตอ้ งเล่อื ยใหม้ นั เป็นกระดาน
ตอ้ งเปิดปิด เปิดกระพีข้ นึ้ ไป ไมห้ นา้ ตรงเทา่ ไหร่ หนา้ แปด หนา้
สิบ สองคานยาวเท่าไหร่ หนา้ ๒ หนา ๘ กวา้ ง ๘ นวิ้ หนา ๒ นิว้
น่ีก็ตอ้ งกะใหไ้ ด้ ถา้ ขนึ้ ลงม่งั ใชไ้ ม่ได้ เสยี ! น่ีเหมือนกนั กจ็ าํ เป็น
จะตอ้ งออกพละกาํ ลงั ปรบั ปรุง เหมือนใจเราท่ีไม่คอ่ ยเคยฝึกหดั
แลว้ เหมือนนกท่ีอย่ใู นป่าเอามาสง่ ในกรง บนิ จนหวั ถลอกปอก
เปิดหมด พยายามจะแหวกไอก้ รงเลบ็ น่นั แหละออกไปใหไ้ ด้ หวั
น่ีเลอื ดออกปอกเปิดหมด เหมือนกนั กบั ใจเรา ผทู้ ่ีไม่คอ่ ยเคย
ฝึกหดั ก็เป็นอย่างนนั้

เพราะฉะนนั้ การปราบนวิ รณใ์ หข้ าดไปจากใจเน่ียเป็นสง่ิ ท่ี
ยาก ไม่ใชง่ ่ายนกั แตว่ า่ สง่ิ เหลา่ นีก้ ็ไม่เหนือความพยายาม ถา้

เราตงั้ ใจจรงิ ๆแตก่ ารปฏิบตั ิน่ีจะตอ้ งมีสจั จะ มีขนั ติ มีวริ ยิ ะ
เรยี กวา่ บารมีส่ปี ระการเขา้ มาครอบ ครอบใจเรา ครอบความขี้
เกียจขีค้ รา้ น ความมกั งา่ ย และใหต้ ดั สิ่งเหลา่ นีอ้ อกไป หนง่ึ ตอ้ ง
น่งั ได้ ๑ ช่วั โมง ถา้ ไมไ่ ดห้ นง่ึ ช่วั โมงก็ตอ้ งขอวา่ ดว้ ยอาํ นาจพระ
พทุ ธพระธรรมพระสงฆ์ ขา้ พเจา้ ขอถวายทาํ สมาธิ ๑ ช่วั โมง แต่
ถา้ ไมไ่ ด๑้ ช่วั โมงไม่ออก ก็ตอ้ งตงั้ สจั จะ แลว้ ตอ้ งมีอธิษฐาน
อธิษฐานะเป็นตวั สาํ คญั ตวั นีก้ ็ตอ้ งใช้ แมพ้ ระสมั มาสมั พทุ ธเจา้
เองก่อนท่ีจะไดต้ รสั รูพ้ ระอนตุ ตระสมั มาสมั โพธิญาณ คนื นนั้
สาํ เรจ็ ไมส่ าํ เรจ็ ก็ตงั้ สจั จะลงไป ถา้ แมน้ คนื นีไ้ ม่เหน็ สาํ เรจ็ แลว้ ก็
จะไม่ลกุ จากอาสนะท่ีน่งั อยา่ งนีเ้ ลย จนตลอดกาลจนกระท่งั
ตายถา้ ไมไ่ ดส้ าํ เรจ็ ไมล่ กุ แน่ะ เหมือนกนั

อวยั วะรา่ งกายก็ตอ้ งมีความเจ็บมีความปวดดว้ ยกนั ทกุ คน
มีธาตทุ งั้ ๔ ดนิ นา้ํ ลม ไฟเขา้ ประจาํ อยกู่ ็จาํ เป็นอย่ทู กุ คน แตท่ ี
นีต้ อ้ งอาศยั สจั จะ ความจรงิ ในท่ีนนั้ ถา้ เราไม่จรงิ ทีแรก ทีสองก็
ไมจ่ รงิ ทีสามก็ไมจ่ รงิ ทีส่กี ็ไม่จรงิ กเ็ สีย การปฏบิ ตั ิก็ไมไ่ ดผ้ ล ตวั
นีเ้ ป็นสงิ่ สาํ คญั เพราะฉะนนั้ ก่อนท่ีเราจะน่งั ก็จาํ เป็นจะตอ้ ง

อธิษฐาน ใหเ้ อาสง่ิ ศกั ดิส์ ทิ ธิ์ทงั้ หลายเขา้ มาครอบใหม้ าชว่ ย
ความดีเรา แลว้ อย่างนนั้ ก็จะเป็นไปเพ่ือความลลุ ว่ งและ
ความสขุ ใหเ้ กดิ ความสงบ น่ีแหละเพราะฉะนนั้ ขอ้ ปฏิบตั ติ รงนี้
พวกโยมจะตอ้ งแกไ้ ขดดั แปลงเอา เม่ือเราแกไ้ ขดดั แปลงตรงนีไ้ ด้
แลว้ ความสงบก็ยอ่ มจะเกิดขนึ้ เกิดขนึ้ เราก็ตอ้ งอาศยั การ
บรกิ รรมบนั้ ตน้ ทาํ ก่ีครงั้ ก่ีทกี ็ตอ้ งบรกิ รรมอย่างนนั้ จนกระท่งั ใจ
นนั้ อยกู่ บั พทุ โธ ธมั โม สงั โฆ ใหท้ ่วั ถงึ แน่วแนอ่ ยา่ งนนั้ เป็นเวลา
ตงั้ ครง่ึ ช่วั โมง เราก็วางใจดวู า่ ใจเรานเี้ วลานีเ้ ปรยี บเหมือนตวั เรา
น่ีขนึ้ ไปเกาะอยใู่ นเรอื แตเ่ ราพยายามอาศยั พายวนเวยี นอยใู่ น
แมน่ า้ํ จะไปขนึ้ ตลงิ่ เม่ือขนึ้ ตลง่ิ แลว้ จะเป็นอยา่ งไร ตวั เรา
ปราศจากเรอื แพแลว้ จะเป็นอยา่ งไร เราตอ้ งวางพทุ โธลง น่นั คือ
ใจเป็นเอกเทศ ใจเป็นสมาธิ น่ิงไม่มีความคดิ แตม่ ีสติรูอ้ ย่เู ฉพาะ
ใจท่ีเกิดความสงบสงดั น่ีเป็นอยา่ งนี้ ใจท่ีสงบเป็นสมาธิเป็น
อยา่ งนี้ หมดความคดิ อะไรทงั้ หมด พทุ โธกว็ างขาดไป น่อี ย่างนี้
เรยี กวา่ ใจเป็นสมาธิ

เม่ือเป็นอยา่ งนนั้ เราก็พกั เหน่ือย ก็เรยี กวา่ การบรกิ รรมบางที
ก็เหน่ือย เรากพ็ กั ประมาณ ซกั ๑๐ นาที ๒๐ นาที แลว้ ก็ไป
สงั วธั ยาย การวา่ พทุ โธ เพราะบางทีถา้ เราเสวยนาน ถีนมทิ ธะ
หรอื วา่ โกสชั ชะ ความเกียจครา้ น มนั จะเขา้ มา มีความสบาย
เทา่ ไร โกสชั ชะ ความเกียจครา้ น ความออ่ นอกออ่ นใจนนั้ จะ
ตามเขา้ มา แลว้ ก็เม่ือสงิ่ เหลา่ นนั้ ตามเขา้ มา ถีนมทิ ธะความง่วง
เหงาหาวนอนก็ตามเขา้ มาดว้ ย น่ีตรงนีก้ ็จะตอ้ งแกเ้ ขา้ มาอีกจดุ
แลว้ เม่ือเป็นอยา่ งนนั้ เคา้ ใหเ้ ราวางพกั ไดส้ บายพอสมควร เราก็
ตอ้ งทวนกลบั ไปบรกิ รรมใหน้ านอีกถา้ เราน่งั นานๆ บรกิ รรมอยู่
อย่างนนั้ อยา่ เพ่งิ ไปเรง่ ความสงบ อยา่ เพ่งิ ไปเรง่ อยา่ เพง่ิ ไป
ปรารถนาอะไรทงั้ หมด เพราะเราทาํ งานตรงนีใ้ หเ้ สรจ็ เสียกอ่ น
เม่ืองานตรงนีเ้ สรจ็ ลงไปซกั ๒๐ ๓๐ นาที เราจะคอ่ ยวางใหเ้ กิด
ความสงบ ทีนจี้ ะย่งิ แนบแนน่ ย่งิ กวา่ เดมิ อกี ความสงบนนั้ จะยนื
ตวั ไดน้ าน เพราะฉะนนั้ ก็ตอ้ งสงั เกตอยา่ งนีเ้ หมือนกนั

การปฏิบตั ิก็ตอ้ งมีพธิ ีแยกแยะหลายอยา่ งหลายพธิ ี ไมใ่ ชว่ า่
เป็นสง่ิ ท่ีเราจะนกึ ๆเอาแลว้ จะได้ เม่ือเราฝึกอย่างนีไ้ ดเ้ ป็นเวลา

หลายๆวนั ทนี อี้ ยา่ งท่ีอาตมายกเป็นภาษิตเม่ือกีว๊ า่ “เอกายโน
อยงั มคั โค สตั ตานงั วสิ ทุ ธิยา” เอกะ เอกา ก็หมายความวา่ เรา
นอ้ มเขา้ มาพจิ ารณากายเรา เม่ือเอาใจท่ีสงบตวั นนั้ มานกึ ถึง
อวยั วะมีตามหี มู ีจมกู มีลิน้ มฟี ันมีผม นกึ ไปตามรา่ งกายของเรา
หรอื นกึ ตงั้ แตเ่ บือ้ งบนศีรษะลงไปทกุ ๆสว่ น แตท่ ีนีเ้ ราก็ตอ้ ง
สงั เกต ถา้ ลกั ษณะสมาธิท่ีดี นกึ ถงึ ตาขวาก็อย่เู ฉพาะตาขวา นกึ
ถึงตาซา้ ยก็อยตู่ าซา้ ย นกึ ถงึ ควิ้ ขวาก็อย่เู ฉพาะควิ้ ขวา นกึ ถึง
จมกู ขวาก็อยจู่ มกู ขวา นกึ ถงึ จมกู ซา้ ยก็อยเู่ ฉพาะจมกู ซา้ ย ไม่
สา่ ยไปท่ือๆ ก็อย่างเม่ือกีท๊ ่ีอธิบาย ไมส่ า่ ยไปอดตี อนาคต แต่
ลกั ษณะถา้ เป็นสมาธิแมน่ แลว้ ก็จะไมค่ ิดไปในท่ีอ่นื มีแตก่ ารนกึ
อยเู่ ฉพาะส่ิงท่ีเราตอ้ งการ นกึ วา่ ตาขวาก็ขวา ตาซา้ ยก็ตาซา้ ย
แนะ่ เรานกึ ไป นกึ ไปอยา่ งนนั้ เรากน็ กึ ซวิ า่ ใหม้ นั หลดุ ออกไป
อยา่ งนี้ แตบ่ างทา่ นบางคนก็จะกลวั วธิ ีอยา่ งนีท้ า่ นใหพ้ ิจารณา
เพ่ือเหมือนการใชป้ ัญญา เพราะใจนนั้ สงบแลว้ น่ีลกั ษณะนีก้ ็
เรยี กวา่ เป็นปัญญา เพราะฉะนนั้ บาลที ่านจงึ วา่ เอกายโน
อยงั มคั โค น่ีเป็นทางอรยิ มรรค เขา้ สอู่ รยิ มรรค

เม่ือการท่จี ะเขา้ สอู่ รยิ มรรค เม่ือพิจารณาตวั นีเ้ ขา้ แลว้ ก็จะ
มีพิธีหลายอยา่ ง เกิดความเบ่ือหนา่ ยในปัญจขนั ธต์ วั นี้ น่นั ยงั ไม่
เขา้ วดั แตว่ า่ ตอ้ งผา่ นทางออกไป เหมือนเราเดินทางก็ตอ้ งมีตอ
มีหลมุ มีบอ่ เหมือนกนั ก็ตอ้ งผ่านสงิ่ เหลา่ นีเ้ ขา้ ไปเป็นตามลาํ ดบั
เกิดความเบ่ือหนา่ ย เกิดปีติ เกิดเบ่อื หนา่ ยในสงั ขาร นา้ํ หนู า้ํ ตา
ไหลอยา่ งนนั้ สงั เวชสลดใจ น่ี มนั ตอ้ งผา่ นสง่ิ เหลา่ นีต้ ามลาํ ดบั
เขา้ ไป แตส่ ิง่ เหลา่ นีไ้ ม่ตอ้ งตกใจ ถา้ มนั เป็นอย่างนนั้ ตอ้ งมีครูบา
อาจารยท์ ่ีทา่ นใหท้ ศั นะท่ีดี ก็ตอ้ งไปศกึ ษากบั ทา่ น ทาํ ไมเป็น
อยา่ งนี้ เกิดปีตนิ า้ํ หนู า้ํ ตาไหลเกิดความสงั เวชสลดใจ แลว้ น่งั ก็
น่งั ไมไ่ ดอ้ ย่างนี้ น่ี เพราะเม่ือใจน่ีสงบแลว้ เรานอ้ มไปบางอยา่ ง
เออใหส้ ิ่งเหลา่ นีแ้ ตกหกั ทาํ ลายรา่ งกายเรา บางทีมนั ก็ปรากฏขนึ้
ตวั นนั้ คอื พดู งา่ ยๆ ตาขวาหลดุ เพราะใจตวั นนั้ ท่ีสงบมาน่ี มนั
ระลกึ พรบึ บงั เอิญมนั สงบ มนั หลดุ ขนึ้ มา น่ี คาํ สอนพระพทุ ธเจา้
เป็นส่ิงท่ีมหศั จรรย์ บางทีเราใหค้ อขาดก็มนั ขาดได้ มนั เป็นได้
เหมือนอยา่ งเราดโู ทรทศั นห์ นงั โรง มนั เป็นสง่ิ ท่ีแปลก
เพราะฉะนนั้ เม่ืออย่างนีไ้ ม่ตอ้ งกลวั เม่ือเป็นอยา่ งนนั้ กเ็ พง่ ดู

เฉยๆเทา่ นนั้ ประเด๋ยี วก็ดบั หยดุ น่ี แลว้ เราก็มานกึ ใหม่ เอา้ ตรง
นนั้ เป็นอยา่ งนนั้ ตรงนีเ้ ป็นอยา่ งนี้ แปลวา่ ถา้ เรานกึ ไปมากแหง่
ธาตตุ วั นนั้ ก็จะดบั แตว่ า่ ถา้ เราตอ้ งการจะหยดุ ดู เพง่ เฉยอยา่ งนี้
บางทีจะอย่ไู ดน้ าน บางทีก็จะหายเรว็ ก็แลว้ แตโ่ อกาสเหมือนกนั
เพราะวา่ ทวา่ ใจนนั้ สงบแนบแนน่ มาก บางทีก็อยไู่ ดน้ าน บางที
เรานกึ ใหห้ ลดุ ไปก็อย่ไู ดน้ าน อย่ขู า้ งนอกหา่ งไปซกั สองวา กาย
มนั หลดุ ออกไปอย่างนนั้ เราก็นอ้ มเขา้ มาใสใ่ นตวั เรา มนั ก็ใสเ่ ขา้
มา มนั เหน็ ชดั น่ี

เพราะฉะนนั้ สาธารณธรรมคาํ ส่งั สอนของพระพทุ ธเจา้ เป็น
ส่ิงท่ีแปลกมหศั จรรย์ อาตมาบวชมาก็มากไม่เคยไดด้ ตู าํ รบั ตาํ รา
แตม่ าปฏบิ ตั ิแลว้ รูส้ กึ วา่ เป็นสง่ิ ท่ีมหศั จรรย์ ชอบกล ในชีวติ ของ
มนษุ ยเ์ ราใครจะอยากเขา้ มาอดอยาก ก็ตอ้ งการเสวยโลก
ดว้ ยกนั ทกุ ๆคน แตว่ า่ พอเขา้ มาบวชแลว้ มาปฏิบตั แิ ลว้ ก็รูส้ กึ วา่
โอ้ มนั เป็นสงิ่ ท่ีแปลก เพราะฉะนนั้ เน่ีย การปฏบิ ตั เิ ม่ือเป็นอยา่ ง
นนั้ ถา้ เม่ือเราจะไดเ้ ลน่ เรอ่ื งอย่างนีเ้ รยี กวา่ ปฏภิ าค น่ีแสดงวา่
ใจนนั้ สงบแนบแน่นมาก เม่ือจะเป็นอยา่ งนนั้ เราอย่าไปเลน่ เลย

เราจะลบั ปัญญา ก็นอ้ มพจิ ารณากายไปเรอ่ื ยๆ แตก่ ็ตอ้ งมีหยดุ
พกั เพราะเม่ือสง่ิ เหลา่ นีป้ รากฏแลว้ มนั จะตอ้ งคอยหยดุ พกั
หลายวนั บางทีเป็นเดือนๆ แตท่ ีนีถ้ า้ เป็นอยา่ งนนั้ อยา่ ไดส้ ง่ ออก
ไปนอกมาก ถา้ นอ้ มอยา่ งนสี้ ิ่งทงั้ ปวงมนั จะไมค่ อ่ ยเกิดขนึ้
ลกั ษณะอยา่ งนีเ้ ป็นลกั ษณะของปัญญา เพราะฉะนนั้ ทา่ นจงึ วา่
เอกายโน อยงั มคั โค สตั ตานงั วิสทุ ธิยา พอเรานอ้ มอยา่ งนีล้ งไป
แลว้ ความโสกะปรเิ ทวะทกุ ข์ เหือดแหง้ หายไป ไมม่ ีในหวั ใจของ
บคุ คลผนู้ นั้ ท่ีกาํ ลงั ปฏบิ ตั ิอยา่ งนนั้ เลย ไมม่ ี น่นั ทา่ นจงึ เรยี กวา่
เป็น มคั โค แปลวา่ เพียงแตไ่ ปจดจอ้ งหรอื ไดก้ ระทาํ เป็นครงั้ แรก
ยงั ไมเ่ ขา้ ถงึ สดุ ทาง น่ี ก็ตอ้ งเป็นอยา่ งนนั้ เม่ือตอ่ ไปวนั หลงั เม่ือ
เราจะเขา้ ทาํ สมาธิ เราก็ตอ้ งเขา้ ไปบรกิ รรม เพราะเม่ือใจนนั้ อยู่
กบั พทุ โธซกั ประมาณ ๒๐ นาที เราก็ตอ้ งเขา้ ไปพิจารณาอกี
อย่างนนั้ วนั รุง่ ขนึ้ ก็เอาอกี อยา่ งนนั้ ทาํ อยา่ งนนั้ ตลอดๆไปอย่าง
นีโ้ ดยมากไม่คอ่ ยฟ้งุ ซา่ น แลว้ ไม่คอ่ ยเสียหาย

แตม่ นั ก็จะตอ้ งมีระยะหนง่ึ สาํ หรบั ผปู้ ฏบิ ตั ทิ ่ีจรงิ ๆจงั ๆก็
จะตอ้ งมีระยะหนง่ึ เหมือนกนั ตอ้ งผา่ น ผา่ นอปุ สรรค เรยี กวา่

วปิ ัสสนปู กเิ ลส ตอ้ งเขา้ มาแทรก แทรกแตว่ า่ ถา้ วา่ มีอะไรเกิดขนึ้
แทรกโดยมากผปู้ ฏิบตั ิเองจะไม่คอ่ ยรูต้ วั จะตอ้ งคอยไปทกั มนั
นอกจากวา่ ไปศกึ ษาหรอื ไปใหท้ ศั นะกบั ครูบาอาจารยท์ ่ที า่ น
เขา้ ใจ ทา่ นก็จะเปลอื้ งใหเ้ ราคอื ใหเ้ ปล่ยี นพิธีทาํ ตรงนีส้ าํ คญั
เพราะฉะนนั้ จงึ วา่ การคน้ ควา้ พนิ ิจพจิ ารณาถึงกายนี้ ทา่ นจงึ จดั
วา่ เป็นมรรค เอกายโน มคั โค เป็นหนทางท่ีจะเปลอื้ งทกุ ข์ เม่ือถา้
เราไดพ้ จิ ารณาได้ อย่ไู ดเ้ ป็นเวลา ๑ ช่วั โมง นกึ อยใู่ นกายเด๋ียวนี้
ใจนนั้ ไม่กระสบั กระสา่ ยไปอนาคต มีอยปู่ ัจจบุ นั คือคิดอย่แู ต่
เรอ่ื งกาย ตงั้ แตท่ กุ สว่ นของอวยั วะ ตบั ไตไสพ้ งุ กระดกู สนั หลงั
กระดกู ซ่ีโครง ตบั ไตไสพ้ งุ ตลอดไปจนถงึ ขอ้ มือสว่ นยาวสว่ นเลก็
นกึ อย่อู ยา่ งนีต้ ลอดเวลา น่ี น่ีใจถา้ สงบจรงิ เดินไดป้ ัญญา แตท่ นี ี้
ถา้ เราไมใ่ ชน่ กั ปฏิบตั ิ เราไม่เขา้ ใจ ไมร่ ูห้ รอก ทาํ ไมวา่ เป็น
ปัญญา มนั เป็นสงิ่ ท่ียาก ตาํ รบั ตาํ ราก็มี มอี ธิบายไวแ้ ยะ ตาํ ราก็
เหมือนบคุ คลท่ีไปเรยี นทาํ ขนม แตท่ วา่ ไมล่ งมือปรุง ไมล่ งมือ
ปอก ไม่ลงมือคนั้ กะทิ แลว้ ตาํ นา้ํ พรกิ นา้ํ แกงแลว้ บคุ คลผนู้ นั้ ก็
ไมส่ ามารถไดช้ ิมรสของขนมตวั นนั้ ได้ น่ีเป็นอย่างนนั้ แตท่ ีนีส้ ว่ น

บคุ คลผไู้ มค่ อ่ ยไดร้ บั การศกึ ษาแตร่ ูจ้ กั พิธีทาํ ครวั โดยจดจาํ วา่
แกงก็ตอ้ งใสต่ วั นนั้ ๆๆ แลว้ ก็ไปหาเคร่อื งแกงมาทาํ แลว้ ก็ตอ้ งใส่
กะทหิ รอื อยา่ งไร อะไรนิดๆหน่อยๆลงไป นา้ํ ปลงนา้ํ ปลาใสล่ งไป
ของเคา้ ก็…แตเ่ คา้ ไม่คอ่ ยรูจ้ กั ปรุง ไม่รูจ้ กั พิธี แตข่ องเคา้ ก็ทาํ
แลว้ มนั เป็นอย่างนนั้

เพราะฉะนนั้ การปฏิบตั ิเน่ียเป็นสง่ิ ท่ียาก เราก็วา่ งา่ ยก็งา่ ย
แตม่ าถึงขนั้ ยากก็มีสว่ นท่ีจะยาก ก็ตอ้ งอาศยั ครูบาอาจารยผ์ ทู้ ่ี
ท่านเคย หรอื ทา่ นผทู้ ่มี ีความรูค้ วามฉลาดในเรอ่ื งนถี้ ึงจะแกไ้ ด้
บางอยา่ งไปแลว้ แกไ้ ม่ตก พอถึงคราวท่ีฟงุ้ ซา่ นเกิดปฏิภาณ
โมหะ ตรงนนั้ เป็นสิ่งสาํ คญั เพราะระยะนนั้ จะสาํ คญั ตวั วา่ เรา
เนีย้ สาํ เรจ็ แลว้ ก็พดู น่ีเกง่ ธรรมะไหลเป็นนา้ํ เป็นฟื นเป็นไฟ
ออกมา ใครฟังน่ีก็ตอ้ งติดใจ ก็ตอ้ งหวดั ดที กุ คน เพราะคนตามืด
ดว้ ยกนั ตอ้ งมาดที งั้ นนั้ แหละ เพราะฉะนนั้ การปฏบิ ตั ิน่ีเป็นส่งิ
สาํ คญั แตว่ า่ มีอนั หน่งึ ท่ีจะดบั ส่งิ เหลา่ นีอ้ ยา่ งท่ีอาตมาอธิบาย
เม่ือกี้ ขอใหเ้ ม่ือใจสงบแลว้ ใหพ้ ยายามพิจารณากายใหม้ ากลง
ไป อยา่ ไดไ้ ปสนใจอยา่ งอ่นื ไม่ตอ้ งเอาธรรมะขอ้ นนั้ ขอ้ นมี้ าคิด

อย่า! ไมต่ อ้ ง ไมจ่ าํ เป็น ไม่จาํ เป็นทงั้ หมด ทาํ ไมจงึ วา่ อยา่ งนนั้
เพราะเม่ือเราคน้ กายลงไปมากเทา่ ไหร่ เม่ือเราวางหยดุ การคน้
ไมน่ กึ คดิ ในสว่ นกาย ใจนนั้ จะย่งิ สงบลงไปเตม็ ท่ีเหมือนสมยั ท่ี
เราทาํ สมาธิครงั้ แรกคือบรกิ รรมพทุ โธ แบบเดยี วกนั แตอ่ นั นี้
ลกั ษณะมนั ใชป้ ัญญา เม่ือคดิ เสรจ็ ลงไปอย่างนนั้ จะตอ้ งเกิด
ความสงบเตม็ ท่ี ยืนตวั อ่ิมผอ่ งใสอย่ตู ลอดเวลา น่งั ๒ ๓ ช่วั โมง
อย่ไู ดย้ งั น่งั สบาย น่ี ผิดกนั เพราะฉะนนั้ การปฏิบตั ิตรงนีเ้ ป็น
หลกั ฐานสาํ คญั ท่ีสดุ

บนั้ ตน้ ก็อยา่ งท่ีไดอ้ ธิบายเม่ือกีเ้ น่ียแหละ ตอ้ งบรกิ รรมเน่ีย
ใหน้ ิวรณข์ าด เราจะไปเอาธรรมะขอ้ นนั้ มาคิดวา่ มคั โค น่นั ผล
ตวั นีอ้ นั นนั้ อนั นี้ น่นั มนั เป็นนิวรณ์ เป็นความเศรา้ หมองของใจ
ไม่ใหใ้ จสงบ ไมม่ ีสมาธิ แตก่ วา่ บณั ฑิตทงั้ หลาย ทา่ นท่ีศกึ ษาถๆู
จรงิ ๆแลว้ มนั ถแู ตเ่ ปลอื กก็ไม่ถกู ทา่ นกว็ า่ ของทา่ นดี แตน่ ีเ้ ราพดู
อยา่ งนีม้ นั กะคลา้ ยๆเป็นการโจมตกี นั ก็ไม่เหมาะ แตว่ า่ ถา้ พดู
กนั จรงิ เขา้ เต็มท่ีเขา้ ไปแลว้ ไม่มีหลกั ! เพราะฉะนนั้ การทาํ ใจก็
ตอ้ งใหใ้ จสงบ ถา้ ใจไม่สงบจะไปคิดอะไรออก จะไปวา่ แยกรูป

แยกนาม การท่ีจะพจิ ารณาอยา่ งท่ีอาตมาอธิบายอยา่ งวนั นี้
ท่านทงั้ หลายลองฟังดู เน่ยี ก็เรยี กวา่ การแยกกาย การดกู าย การ
ท่ีพิสจู นท์ กุ ๆของกาย น่ีเรยี กวา่ แยกกาย แยกนาม นามก็ตอ้ ง
ตามดลู กั ษณะของใจท่ีไปนกึ ถงึ เลบ็ นิว้ หวั นวิ้ ชี้ นิว้ กลาง นวิ้ นาง
นิว้ กอ้ ย ขอ้ นิว้ หวั นิว้ ชี้ นิว้ กลาง นวิ้ กอ้ ยของมือขวานีม้ ีเท่าไหร่
เสรจ็ แลว้ ก็มามือซา้ ย มีอกี เทา่ ไหร่ ใจตอ้ งว่ิงตามลาํ ดบั อย่างนี้
จนกระท่งั มนั พอเตม็ ท่ี ใจเหลา่ นนั้ จะขาดออกจากกนั ใหด้ ู ไม่
แยกกนั ความระลกึ ถึงเลบ็ นิว้ หวั นวิ้ ชี้ นวิ้ กลาง ขอ้ สว่ นตา่ งๆตวั
นนั้ ไม่มีอยู่ ขาดออกจากกนั อย่างนนั้ จงึ จะเรยี กวา่ ถงึ ซง่ึ สนั ติ
ธรรม คือความสงบสขุ เต็มอม่ิ

พอแยกตวั ออกมาก็ตอ้ งรูว้ า่ สิ่งท่นี กึ อยถู่ งึ สว่ นตา่ งๆเหลา่ นนั้
เป็นความจรงิ หรอื เปลา่ เพราะวา่ ถงึ ความจรงิ เขา้ ไปแลว้ การ
ท่ีวา่ เลบ็ นิว้ หวั นิว้ ชี้ นิว้ กลาง รูปกายตวั นี้ เพราะฉะนนั้
พระพทุ ธเจา้ ทรงแสดงใหป้ ัญจวคั คีฟังวา่ รูปัง อนิจจงั ก็
ถามปัญจวคั คีวา่ เท่ียงมยั้ ปัญจวคั คีก็ตอบวา่ ไม่เท่ียงเจา้ ขา้
แลว้ เวทนาอนิจจา เวทนาในอดีต อนาคต ปัจจบุ นั ทงั้ ปวง

ทงั้ หมดจนถึงวิญญาณ เท่ียงหรอื เปลา่ ใชต่ วั เรามยั้ แลว้ มนั สม
ความปรารถนามยั้ มีสิง่ ใดเป็นตวั เรา พวกปัญจวคั คที งั้ หลายก็
อามะภนั เตๆตลอดเวลา จนกระท่งั ท่ีสดุ ลงไป เพราะทา่ นมายก
คาถาใหฟ้ ังอีกอนั หน่งึ เอวะเมตงั ยถาภตู งั สมั มปั ปัญญา
ยะทฏั ฐัพพงั พงึ รูเ้ หน็ ดว้ ยปัญญาอนั ตามความเป็นจรงิ เม่ือใจ
อนั นนั้ วางขาดลงไปอยา่ งนนั้ แลว้ ก็มีอะไร น่นั ทา่ นจงึ เรยี กวา่ จิต
เพราะขาดจากรูปจากนาม เพราะความยดึ ความนกึ ความปรุง
ความแตง่ ตวั นนั้ ขาด ไมม่ ี มีแตค่ วามรูส้ กึ เฉยๆ มธี รรมชาติตวั
นนั้ น่นั ก็เรยี กวา่ แยกออกจากกนั ตอ้ งเป็นอย่างนีถ้ งึ จะถกู

แตว่ า่ อาตมากว็ า่ ถกู ของอาตมา โยมก็ตอ้ งฟังแลว้ ไป
พจิ ารณา มนั อาจเขา้ ตวั คนเรา เขา้ ตวั เราทกุ คน ไมม่ ีใครท่ีจะวา่
กลางๆหรอก อยากใหเ้ ราดที กุ คน เป็นอยา่ งนนั้ เพราะฉะนนั้ เรา
ก็ตอ้ งฟังดู เราไวห้ หู นง่ึ เช่ือหหู นง่ึ เราไวห้ หู น่งึ อยา่ เพ่งิ ไปเช่ือ
หมด ผทู้ ่ีทา่ นปฏิบตั ดิ ี ปฏิบตั ิชอบท่านก็อาจจะมีอยมู่ ากๆ หลวง
ตามนั ก็ไมค่ อ่ ยไดร้ บั การศกึ ษามากมายเหมือนคนอ่นื
ตาํ รบั ตาํ ราก็ไมค่ อ่ ยดู ก็มีแตน่ ่งั หลบั หหู ลบั ตา เพราะฉะนนั้ ก็

แลว้ ก็เป็นคนบา้ นนอกคอกนาการศกึ ษาก็ไมค่ อ่ ยมี ประถม ๔
สมยั นนั้ เท่านนั้ เอง แลว้ ก็มายงุ่ กบั งานการกระท่งั เขา้ มาออก
บวช เวลาบวชนนั้ ตาพดู กบั รูปก็ยงั ไม่รู้ อาจารยส์ อนใหท้ าํ สมาธิ
ก็ทาํ ไปอยา่ งนนั้ ทาํ ไปๆ เอ๊ะๆๆ มนั ชอบกลเวย้ มนั ก็เลยอย่มู า
เรอ่ื ยๆ มนั เป็นอยา่ งนี้

เพราะฉะนนั้ จงึ วา่ การปฏบิ ตั ธิ รรมะ เม่ือบคุ คลใดทาํ จรงิ ลง
ไปแลว้ ใจตวั นนั้ ตอ้ งเกิดความสงบ แตก่ ็ตอ้ งทาํ ใหถ้ กู คอื ตอ้ ง
ไม่ตอ้ งอะไร เอาบรกิ รรมตวั นนั้ ลงไปใหอ้ ยกู่ บั ใจใหพ้ อ แลว้ คณุ
ไมต่ อ้ งไปราํ พงึ วา่ จะสงบหรอื ไม่สงบ เม่ือเรางานตวั นนั้ เราทาํ
เตม็ ท่ี มนั ก็ตอ้ งเกิดความสงบใหเ้ รา ผลท่ีไดร้ บั คือความสงบ
เม่ือใจขาดจากอารมณท์ งั้ หมดแลว้ พทุ โธอย่ดู ว้ ยกนั แนว่ แน่ แลว้
มนั อย่แู นว่ แนอ่ ย่างนีเ้ ราก็วางพทุ โธไป แลว้ น่นั คอื อะไร คอื ใจเรา
ท่ีมนั สงบเตม็ ท่ีแลว้ น่ีเรยี กวา่ เป็นสมาธิอยา่ งนนั้ น่ี เน่ีย
เพราะฉะนนั้ วนั นีไ้ ดบ้ รรยายธรรมะพอเป็นทศั นคติใหพ้ วกทา่ น
ทงั้ หลายท่ีตงั้ อกตงั้ ใจฟังแลว้ ก็โอปนยโิ กนอ้ มไปพนิ ิจพจิ ารณา
สง่ิ ท่ีเกิดประโยชนก์ บั สงิ่ ท่ีเราฟังแลว้ ไมม่ ีประโยชน์ สิ่งท่ีเป็น

ประโยชนก์ ็ควรนอ้ มไปพินิจพจิ ารณาและปฏบิ ตั ติ าม สิ่งอนั ใดท่ี
ไม่เป็นสาระไม่เป็นประโยชนแ์ ก่เราก็ตอ้ งทงิ้ ไวท้ ่ีน่ี เพราะฉะนนั้
อาตมาไดก้ ลา่ วมาเบือ้ งตน้ จนถึงท่ีสดุ ก็ขอยตุ ิลงแตเ่ พียงเท่านี้

ท่ีมา: https://youtu.be/WNsIu0WP26Y