หนทางเข้าสู่อริยมรรค หลวงปู่เจี๊ยะ

หนทางเข้าสอู่ ริยมรรค

…(วีดีโอเรม่ิ )ใหไ้ ปในส่งิ ตา่ งๆ มีความโกรธบา้ ง ความรกั
บา้ ง ความไมช่ อบใจตา่ งๆนานา ความโศกะปรเิ ทวะบา้ งอยา่ งนี้
เพราะใจนนั้ นอ้ มไปตามอารมณท์ ่ีใจของกิเลสระลกึ ขนึ้ อย่างนนั้
เม่ือสิง่ ใดท่ีเป็นท่ีชอบอกชอบใจ ก็ปลืม้ ปีตยิ ินดีเพลดิ เพลนิ กบั สง่ิ
นนั้ สงิ่ ใดท่ีไม่เป็นท่ีถกู อกถกู ใจ ใจนนั้ ก็เคยี ดแคน้ เกิดอาฆาตคิด
พยาบาทจองเวรสรา้ งเวรสรา้ งกรรมของใจเกิดขนึ้ น่ีอาํ นาจของ
กิเลสก็เพราะความหลง ความไมร่ ูเ้ ทา่ ของใจคอื เรยี กวา่ ไมม่ ีสติ
กาํ กบั เพราะฉะนนั้ การมีสตกิ าํ กบั ใจอนั นีก้ ็เป็นสิ่งท่ียาก
เพราะวา่ การท่ีจะปฏบิ ตั ิใหม้ ีสติบรบิ รู ณน์ นั้ จะตอ้ งอาศยั การ
อบรมน่ีเอง

อยา่ งท่ีเราฝึกหดั กระทาํ สมาธิกรรมฐานอยา่ งนีเ้ ป็นตน้ แตท่ ี
นีถ้ า้ พดู นยั หนง่ึ การฝึกหดั อยา่ งนีก้ ็มีมาตงั้ แตโ่ บราณกาล แมแ้ ต่
พวกฤาษี หรอื พวกอนิ เดยี ท่ีบาํ เพญ็ พรตเคา้ ก็ไดก้ ระทาํ กนั อยู่
เหมือนอย่างเราทาํ สมาธิเหมือนกนั แตน่ ถี้ า้ สงั เกตดอู ยา่ งหนง่ึ
โดยมากพวกนนั้ อาศยั เพง่ วตั ถภุ ายนอก เลน่ กสณิ เลน่ ลม เลน่

ส่งิ ตา่ งๆอยา่ งนี้ เพราะฉะนนั้ เลน่ อย่างนีเ้ ป็นเลน่ ขา้ งนอก จติ ใจ
นนั้ ก็เขม้ แข็งเหมือนกนั แตเ่ ขม้ แขง็ เพง่ อยภู่ ายนอก ครงั้ หนง่ึ ได้
ยินท่านอาจารยท์ ่านพดู วา่ ไปอนิ เดียแลว้ กป็ รากฏวา่ มีฝร่งั มา มี
แขกคนหนง่ึ น่งั เพง่ ตบะน่ี เอาใบไมม้ ารวมๆกองเขา้ แลว้
สามารถจะเพง่ ใหใ้ บไมน้ นั้ ลกุ ขนึ้ มา ฝร่งั มาดกู นั เหน็ ทา่ นวา่
อยา่ งนนั้ น่ี อาํ นาจของใจของเคา้ ก็มีความเขม้ แขง็ เด็ดเด่ยี ว
เหมือนกนั

แตพ่ ระพทุ ธเจา้ ของเรานนั้ ไมท่ รงสรรเสรญิ ในส่ิงเหลา่ นนั้
ทรงสรรเสรญิ ในอาสวกั ขยญาณ คอื ทาํ ใจใหห้ มดไปจากกิเลส
ตวั นีเ้ ป็นสงิ่ ประเสรฐิ พระองคท์ รงยกยอ่ งอนั นี้ เพราะสง่ิ เหลา่ นนั้
เม่ือบคุ คลกระทาํ ไดแ้ ลว้ ไปเพลดิ เพลนิ กบั งานการ กบั สง่ิ ใดสิ่ง
หนง่ึ หรอื คลกุ คลีกบั หมคู่ ณะมากเขา้ โดยไม่ไดบ้ าํ เะญแลว้
ฌาณนนั้ ก็จะเส่ือมลง เส่ือมลงก็เหมือนอยา่ งคนธรรมดาเราน่ี
เหมือนกนั อยา่ งนนั้ สว่ นพระพทุ ธเจา้ ของเราหรอื อรยิ เจา้ ผทู้ ่ี
สาํ เรจ็ ทาํ อาสวกั ของตนใหส้ นิ้ ไปอยา่ งนนั้ ไมเ่ ป็นอย่างนนั้ ทาํ ไม
จงึ วา่ ไมเ่ ป็นเชน่ นนั้ ก็เพราะใจของท่านมนั มีสติ มีความสงั วรณ์

ในเร่อื งสตแิ ละก็สงั วรณใ์ นอารมณข์ องใจอย่ไู ดต้ ลอด สิ่งใดจะ
เกิดขนึ้ ความรูส้ กึ ตวั นนั้ มนั ก็มาทบั ของความท่ีเกิดขนึ้ กบั ใจนนั้
เม่ือรูส้ กึ อยา่ งนนั้ มีสตริ ะลกึ อย่อู ย่างนนั้ แลว้ อารมณท์ ่ีเกิดขนึ้
นนั้ ก็ยอ่ มดบั ไป น่ีเปรยี บเทียบอยา่ งนนั้ เพราะฉะนนั้ อยา่ งเราน่ี
เหมือนกนั เวลาภาวนานนั้ ก็ตอ้ งอาศยั ความสงั เกตสงั กาลาํ ดบั
ของใจลงไป เม่ือใจนนั้ ตงั้ ม่นั แขง็ แรงมีสมาธิดีแลว้ อยา่ งนนั้ เป็น
ตน้ ก็ควรจะตอ้ งพนิ ิจพจิ ารณา อนั นีเ้ ป็นหลกั สาํ คญั ท่สี ดุ

การคน้ ควา้ พนิ ิจพิจารณานนั้ เม่ือยกจิตไปนกึ ถงึ สว่ นใดก็
แลว้ แต่ เม่ือวาระของจติ ท่ีมนั สมบรู ณเ์ ตม็ ไปดว้ ยสมาธิอยา่ งนนั้
สมมตุ วิ า่ นกึ ไปถึงสว่ นกายอย่างนีต้ งั้ แตห่ วั ลงมาปลายจมกู ลง
มารมิ ฝีปาก ลงมาคาง ลงมาลกู กระเดือก ลงไปไหลข่ วาไหลซ่ า้ ย
เม่ือระลกึ ไปอยา่ งนนั้ แตว่ า่ ลกั ษณะหนง่ึ ในการปฏบิ ตั ิเบือ้ งตน้
นกึ ไปอยา่ งนีย้ งั ไม่มีทศั นะตวั นนั้ เกิดขนึ้ จะเหน็ ใจของเราท่ีว่ิงไป
ตามมีความรูส้ กึ ว่งิ ไปตามสว่ นนนั้ ยงั ไมค่ อ่ ยจะปรากฏ เพราะ
อะไรจงึ วา่ เชน่ นนั้ เพราะความสมบรู ณข์ องสติหรอื ปัญญายงั ไม่
คมุ กนั เต็มท่ี เม่ือตราบใดเราเรง่ พนิ ิจพิจารณาลงไปอยา่ งนนั้ จน

มีความคลอ่ งแคลว่ ชาํ นิชาํ นาญพิจารณาอยไู่ ดต้ ลอดเวลา เป็น
เวลาตงั้ ช่วั โมง สองช่วั โมงอยา่ งนี้ ใจนนั้ ไมค่ ดิ ไปในอดตี ไมค่ ดิ
ไปอนาคต มีจาํ เพาะกายของเราลงไปอนั เดยี ว ตงั้ แตเ่ บอื้ งบนลง
ไปปลายตีน นบั จากปลายตนี ขนึ้ มาอยา่ งนีก้ ็เคยบรรยายอยู่
บอ่ ยๆ แตว่ า่ หลวงพอ่ หลวงตาไมค่ อ่ ยจะมีเรอ่ื งเทศนก์ ็ไมร่ ูจ้ ะเอา
อะไรมาเทศน์ มนั เป็นอยา่ งนนั้ ก็ตอ้ งวา่ ซาํ้ วา่ ซากอยา่ งนี้

นบั ตงั้ แตเ่ ลบ็ หวั นิว้ ชี้ นวิ้ กลาง นวิ้ นาง นวิ้ กอ้ ยของขาขวาลง
ไปเร่อื ยๆอยา่ งนี้ ใจนนั้ จะเบกิ บานช่มุ ช่นื แจม่ ใสปลอดโปรง่ สติ
แจม่ ใสบรบิ รู ณอ์ ยา่ งนนั้ มีความรา่ เรงิ คลอ่ งแคลว่ ใจนนั้ อาจ
หาญ มีความเขม้ แข็งเด็ดเด่ียวลงไปทกุ ประการ เม่ือใจลงเป็น
อย่างนนั้ แลว้ มนั นอ้ มไปสว่ นตามท่ีขอ้ ของนวิ้ หวั นิว้ ชี้ นวิ้ กลาง
นิว้ นาง นิว้ กอ้ ย มีก่ีขอ้ มนั กต็ ามรูส้ กึ ไปอยา่ งนนั้ สมบรู ณอ์ ยู่
ตลอดเวลา จนกระท่งั ขนึ้ มาถงึ ตาตมุ่ เบอื้ งขวา ตาตมุ่ เบอื้ งซา้ ย
ขนึ้ มาตลอดถงึ นอ่ ง ถงึ หวั เขา่ ถงึ สะโพก ถงึ บนั้ เอว เม่ือเสรจ็ จาก
บนั้ เอวก็ลงไปปลายตีนอยา่ งนนั้ อีก ตงั้ แตน่ ิว้ หวั นวิ้ ชี้ นวิ้ กลาง

นิว้ นาง นิว้ กอ้ ย ตดั ไปตามลาํ ดบั อย่างนนั้ ตลอดไปอยา่ งนี้ ใจนนั้
ก็ไมว่ อกแวกไปในท่ีใด อยจู่ าํ เพาะเร่อื งของกาย

อนั นีถ้ า้ ลาํ ดบั ของจิตบคุ คลเพลินไปอยา่ งนนั้ แลว้ ก็ยงั มี
บาลอี นั หนง่ึ วา่ เอกายโน อยงั มัคโค แตว่ า่ จะผดิ ถกู อย่างไรนี้
อาตมาก็ไมเ่ ขา้ ใจบาลี เพราะฉะนนั้ พวกทา่ นก็จงใครค่ รวญดู
เม่ือใจเป็นหนง่ึ อยอู่ ยา่ งนนั้ กบั การคน้ ควา้ พนิ ิจพิจารณาอย่ใู น
กายของเราอยา่ งนีโ้ ดยจาํ เพาะอยา่ งนี้ เขา้ ใจวา่ จะเป็นหนทาง
เขา้ ไปสอู่ รยิ มรรค เขา้ ใจอย่างนนั้ แตก่ ็ตอ้ งวนิ ิจฉยั ดู พินิจ
พจิ ารณาดดู ว้ ยกาํ ลงั ของเราเองท่ีเราประพฤติปฏิบตั นิ นั้ เป็นไป
อย่างไร แลว้ เม่ือกาํ หนดพจิ ารณาไตข่ นึ้ ไปตามลาํ ดบั อยา่ งนนั้
จนมาถึงบนั้ เอวขนึ้ ไปอีก จากบนั้ เอวขนึ้ มาก็นบั จากกระดกู สนั
หลงั ขนึ้ มาตลอดถงึ คอ จากคอลงไปก็นบั ตบั ไตไสพ้ งุ ไสน้ อ้ ยไส้
ใหญ่ เอน็ จนกระท่งั ถงึ นา้ํ ดแี ลว้ ก็ตบั ไตมาถงึ หวั ใจ แลว้ ก็ซ่ีโครง
เบอื้ งขวามีก่ีซ่ี แตก่ ารทาํ อยา่ งนีก้ ็เรยี กตอ้ งประมาณ การใช้
ปัญญานนั้ เราอยา่ เขา้ ใจวา่ มนั เกิดขนึ้ เอง ตอ้ งเขา้ ใจวา่ ตอ้ งนกึ
อยา่ งนีแ้ ตจ่ ะผดิ ถกู อยา่ งไรขอใหท้ า่ นทงั้ หลายจงใชป้ ัญญา

ใครค่ รวญดู การภาวนาท่ีเรยี กวา่ ใชว้ ปิ ัสสนาก็จะตอ้ งคดิ อย่างนี้
ดาํ เนินอย่างนเี้ อง ไมใ่ ช่วา่ เม่ือใจเป็นสมาธิแลว้ เกิดมีธรรมะผดุ
ขนึ้ อยา่ งนนั้ มนั อีกสว่ นหนง่ึ แลว้ เรยี กวา่ มีปัญญา น่นั มนั สว่ น
หยาบ ไม่ใช่สว่ นละเอยี ด

ถา้ สว่ นละเอยี ดจาํ เป็นจะตอ้ งอบรมในสิ่งเหลา่ นีข้ นึ้ ไป
เบือ้ งตน้ กอ่ น เม่ือเราไตไ่ ปตามลาํ ดบั อย่างนนั้ ถึงซ่ีโครงเบอื้ งขวา
เสรจ็ แลว้ ก็เอาซ่ีโครงเบอื้ งซา้ ยฟันออกเป็นชิน้ สว่ นๆเลก็ ๆนอ้ ยๆ
ไปตามลาํ ดบั ของใจอยา่ งนนั้ ใจนนั้ ไมแ่ ยกไปในท่ีใดเลยอยู่
ตามลาํ ดบั โดยท่ีเราบงั คบั ใหค้ น้ ควา้ พนิ ิจพจิ ารณาอยอู่ ยา่ งนนั้
อย่ตู ลอด จนกระท่งั ขนึ้ มาบนถงึ ศรี ษะ เจาะตาขวาตาซา้ ยจมกู
ขวาจมกู ซา้ ย คิว้ เบือ้ งขวาควิ้ เบอื้ งซา้ ย เปลอื กตาเบอื้ งขวา
เปลอื กตาเบอื้ งซา้ ย ตลอดหมดถงึ ฟันเฟินลิน้ แกม้ ท่ีคางนบั ไปได้
ตลอดอย่างนนั้ เสรจ็ แลว้ ก็ตอ้ งเอาเดินอยา่ งนนั้ ลงไปอกี เอา
ตงั้ แตห่ ขู วาหซู า้ ย ตาขวาตาซา้ ยเดนิ ไปอยา่ งนี้ แตล่ กั ษณะของ
การเดินอยา่ งนี้ ใจนนั้ ไม่ไดห้ ยดุ น่ิง แตห่ ยดุ น่ิงเหมือนกนั แตน่ ่ิง
อยใู่ นสภาวะท่ีคดิ คิดนกึ อยอู่ ย่างหนง่ึ แตไ่ มใ่ ชน่ ่ิงอยา่ งอเุ บกขา

น่ิงอยา่ งนี้ น่ิงอยใู่ นการคน้ ควา้ พินิจพิจารณานกึ ไปอยู่
ตามลาํ ดบั ของใจอย่างนนั้ อยา่ งนีจ้ งึ เรยี กวา่ ปัญญาประกอบไป
ดว้ ยสมาธิ

เม่ือพจิ ารณามากเขา้ ๆ นอ้ มไปตามอย่างนีเ้ ร่อื ยลงไปถงึ
เบือ้ งลา่ งอีก จากเบอื้ งลา่ งขนึ้ มาอกี อย่างนีส้ องตลบอยา่ งนี้ ใจ
นนั้ จะย่ิงปลอดโปรง่ แช่มช่ืนผอ่ งใสหาท่ีจะประมาณไม่ได้ เต็มไป
ดว้ ยความรา่ เรงิ ของใจอนั นนั้ ช่มุ ช่นื ท่ีสดุ เม่ือพจิ ารณาอยา่ งนนั้
แลว้ เราเหน็ พอสมควรก็มาพกั ลาํ ดบั พกั ใจอย่างนนั้ ก็เป็นช่วั โมง
หนง่ึ ก็ได้ ลาํ ดบั พจิ ารณาอยา่ งนนั้ ก็เหมือนกนั ถา้ พจิ ารณาอย่าง
นนั้ ก็ตอ้ งกินเวลาเป็นช่วั โมง น่ี เม่ือสมาธิอย่างนนั้ แหละเรยี กวา่
เป็นสมาธิท่ีสมควร

เพราะฉะนนั้ การคน้ ควา้ พนิ จิ พจิ ารณาน่ีเป็นส่งิ สาํ คญั ของ
นกั ปฏิบตั ิเรา ถา้ มวั แตจ่ ะกดใจใหเ้ ป็นสมาธิอนั เดยี วอยอู่ ยา่ งนนั้
มนั ก็ดี ดีสว่ นนนั้ แตไ่ ม่ดีสว่ นสงู เสยี สว่ นสงู เพราะวา่
ความกา้ วหนา้ เขา้ ไปท่ีจะไปสปู่ ัญญาไมเ่ กิดขนึ้ เพราะฉะนนั้
ปัญญาท่ีจะเกดิ ขนึ้ อย่างนนั้ ก็อยา่ งท่ีแสดงน่ีแหละ ก็ตอ้ งอาศยั

การคดิ นกึ การปรุงของใจไปตามอวยั วะรา่ งกายของเรา อยา่ ให้
ไปนอกรตี นอกราว ไปเอาธรรมะขอ้ นนั้ มาคดิ เป็นอยา่ งนนั้ ใจ
ลาํ ดบั นีจ้ ะเป็นธรรมะขอ้ นนั้ อย่างนี้ น่นั อยา่ งนนั้ เม่ือหมดจากขอ้
นนั้ ก็ไปเอาขอ้ นีม้ าคดิ มนั เวยี นแยกแยะไปอยา่ งนนั้ ก็ใชไ้ ด้
เหมือนกนั แตก่ ็ตอ้ งดอู ีกทหี น่งึ ในลาํ ดบั ท่ีเราคดิ อย่างนนั้
พิจารณาธรรมะอยา่ งนนั้ ยงั มีใจแยกแยะไปคดิ ในอารมณอ์ นั
ใดบา้ ง น่ี เพราะวา่ ยงั มีใจท่ีแยกแยะไปคิดในอารมณต์ า่ งๆอย่าง
นนั้ แลว้ ตอ้ งทวนกลบั มาใหม่ มาทาํ ใจใหส้ งบแลว้ จงึ คอ่ ยไปคน้
ใหม่ น่ีก็ไดเ้ หมือนกนั น่ี ตอ้ งสงั เกตอย่างนี้

เน่ียนกั ปฏิบตั จิ าํ เป็นจะตอ้ งสงั เกตสงั กาวา่ ใจของเรานนั้ มี
กาํ ลงั เพียงพอขนาดไหน การจะคน้ ควา้ ก็เหมือนกนั แตว่ า่ เม่ือ
กาํ ลงั ของสมาธิมีแลว้ ก็สมควรท่ีจะคน้ ควา้ พนิ ิจพิจารณา
รา่ งกายตวั นีเ้ อง เป็นของท่หี วง เป็นของท่ีสงวน รกั ยง่ิ กวา่ อะไรๆ
ท่ีสดุ ในโลกแลว้ เพราะฉะนนั้ เราคน้ ควา้ ลงไป เม่ือคน้ ควา้ ลงไป
อย่างนนั้ บางครงั้ บางคราวก็เกิดปฏิภาคขนึ้ เรานกึ สว่ นใดให้
หลดุ อยา่ งสมมตุ วิ า่ หวั ของเราใหห้ ลดุ ไปอย่างนี้ มนั ก็ปรากฏ

ขนึ้ มา หวั หลดุ ไป หลดุ ไปมีเลือด นกึ เป็นเลือด มนั ก็เป็น
เลอื ดออกมา เม่ือนกึ ใหก้ ะโหลกนนั้ ขาวอยา่ งนนั้ ก็ขาว เป็นครงั้
เป็นคราวอยา่ งนี้ น่ีเรยี กวา่ สมาธิของเราดี แลว้ อยา่ งนนั้ ก็แสดง
วา่ เป็นปฏิภาคได้ ลาํ ดบั อย่างนีเ้ ม่ือไดค้ น้ ควา้ พนิ ิจพิจารณาลง
ไปมากๆเขา้ แลว้ มนั จะเกิดธรรมสงั เวช เกดิ ความสงั เวชสลดใจ
วา่ ชวี ิตของเรานีม้ นั จะตอ้ งตายแนอ่ ยา่ งภาพท่ีปรากฏ โดยนา้ํ หู
นา้ํ ตาท่ีไหลเกดิ ขนึ้ นนั้ ทา่ นเรยี กวา่ ปีตชิ นดิ หนง่ึ เกิดขนึ้ เองโดยท่ี
เราไม่ไดไ้ ปใจนกึ คดิ แตว่ า่ ลกั ษณะนนั้ เป็นขนึ้ เองโดยธรรมชาติ
ของใจท่ีไดอ้ บรมเป็นสมาธิแลว้ เม่ือถงึ จดุ อย่างนนั้ เขา้ ก็จะตอ้ ง
เป็นถงึ จดุ นนั้ ในแบบแผนตาํ ราทา่ นแสดงไวก้ ็มีอยู่ น่ี

เพราะฉะนนั้ เราจาํ เป็นอยา่ งย่งิ อยา่ ใหใ้ จท่สี งบอยแู่ ลว้ น่งิ
ปลอ่ ยเฉย เพง่ อยอู่ ย่างนนั้ มนั ก็ไดป้ ระโยชนอ์ ยชู่ ่วั ระงบั ดบั
อารมณไ์ ปช่วั ครงั้ ช่วั คราวในขณะท่นี ่งั เทา่ นนั้ สว่ นเวลาเลิกแลว้
อารมณก์ ็เขา้ มาหนนุ ใจของเราอกี บางทีก็ตอ่ ไปคืนรุง่ รุง่ ขนึ้ ก็ทาํ
ไม่ไดเ้ สีย อย่างนี้ ขาดความชาํ นิชาํ นาญ เม่ือบคุ คลใดมา
คน้ ควา้ พนิ ิจพจิ ารณาอย่างท่ีบรรยายเบอื้ งตน้ อยา่ งนนั้ แลว้ น่นั

แหละ ตอ่ ไปเม่ือความชาํ นชิ าํ นาญมีขนึ้ แลว้ เม่ือยกจติ ขนึ้ ไป
คน้ ควา้ พนิ ิจพจิ ารณาอย่างของทา่ นผทู้ ่ีชาํ นาญอยา่ งนี้ จะนกึ ไป
ถึงตา ความรูส้ กึ ตวั นนั้ คลา้ ยๆสมั ปะชญั ญะ สติระลกึ จติ ระลกึ
ไปอยา่ งนนั้ สมั ปะชญั ญะมนั จะครอบตามไปเหมือนอยา่ งเงาท่ี
ตามเราไปเดินไปอย่างนนั้ ไปท่ีไหนก็คลา้ ยๆมีอย่างนนั้ อยู่
ตลอดเวลา นกึ ไปอย่างนนั้ สติบรบิ รู ณ์ เพราะฉะนนั้ หลวงตาก็
นกึ ขนึ้ ไดอ้ นั หน่งึ ในโอวาทปาฏิโมกขท์ า่ นแสดงวา่ สติ วนิ โย
ทาตพโฺ พ น่ีใหส้ ตเิ ป็นวินยั น่ี ศลี ๒๒๗ ท่ีแสดงในพระปาฏิ
โมกขน์ นั้ ใหม้ ีสติเป็นวนิ ยั ทา่ นแสดงอยา่ งนนั้ เพราะฉะนนั้ น่ี
แหละการท่ีเราบาํ เพญ็ ทกุ ชนิดหรอื จะทาํ สมาธิตา่ งๆนานา
เหลา่ นี้ ทาํ แตพ่ ิธีใดใหเ้ กิดใจสงบ ก็ตอ้ งการเขา้ ไปสจู่ ดุ
ศนู ยก์ ลางของความท่ีจะใหเ้ กิดสตปิ ัญญาตวั นีเ้ ป็นหลกั สาํ คญั
เรอ่ื งของพระพทุ ธศาสนาก็มีจดุ ใหญ่ท่ีเราอย่างนีเ้ อง
เพราะฉะนนั้ เม่ือเราเนน้ คน้ ควา้ ลงไปมากเทา่ ไหร่ ใจนนั้ ไมส่ า่ ย
ไปในอดตี ไมอ่ นาคต มีจาํ เพาะความคิดนกึ ท่ีเป็นปัจจบุ นั ตวั
เดยี วอย่จู าํ เพาะใจอยา่ งนนั้

เม่ือมนั พอของมนั ลงไปอยา่ งนนั้ แลว้ ถงึ ธรรมชาตเิ ต็มท่ีคอื
เรยี กวา่ อ่ิมตวั ใจนนั้ จะดดี ออก คอื เรยี กวา่ อารมณน์ นั้ ขาดไป
บางครงั้ บางคราวก็ไมร่ ูส้ กึ ตวั ขนาดขาดขนาดนนั้ โดยท่ีคดิ ๆอยู่
มนั ก็วบู ดบั ไปอย่างนี้ เหลอื ใจท่ีบรสิ ทุ ธิ์ เท่ยี งตรงน่งั เฉยแจม่ ใส
จะวา่ แจ่มใสกแ็ จ่มใส จะวา่ เบาก็วา่ เบา จะวา่ สบายก็สบาย จะ
วา่ อะไรก็แลว้ แตใ่ นท่ีนนั้ มนั เป็นอยา่ งนนั้ น่ี เม่ือเราไดก้ ระทาํ
อยา่ งนีม้ ากเขา้ ๆ วนั รุง่ ขนึ้ เราก็เขา้ ไปกาํ หนดพนิ ิจพจิ ารณาอยา่ ง
บรรยายเบือ้ งตน้ น่นั แหละ เอาอย่างนนั้ อย่ตู ลอดเวลา

ไดอ้ า่ นหนงั สือของสามเณรประมยั สามเณรประมยั องคน์ ี้ มี
คนรูส้ กึ วา่ ช่ืนชมกนั มาก แลว้ ทา่ นบรรยายไวท้ ีหนง่ึ วา่ นกั ปฏบิ ตั ิ
คนใดถา้ เป็นนกั ปฏบิ ตั ิท่ีเป็นนกั กายวภิ าคแลว้ จะเป็นนกั ปฏิบตั ิ
ท่ีใชไ้ ดค้ นหน่งึ ท่านบรรยายใจความท่ีหลวงตาจาํ มาไดข้ อ้ ย่ออนั
นี้ แตม่ นั กินใจความลกึ ถึงใจจรงิ ๆ ไมร่ ูต้ ดิ อกติดใจยงั ไงกไ็ ม่รู้
มนั ถกู นิสยั กนั ยงั ไงก็ไมร่ ู้ น่ีเป็นอยา่ งนนั้ แลว้ ก็โดยมาก ผา่ นมา
หรอื ไดย้ ินกบั หเู อง ครูบาอาจารยท์ ่ที า่ นประพฤตปิ ฏบิ ตั ิกนั ก็
โดยมากมาเนน้ ในเรอ่ื งกายเน่ียมากท่ีสดุ อยา่ งหลวงพอ่ บวั ท่ีเสยี

ไปอยทู่ ่ีถา้ํ หนองแซง สมยั หน่งึ อาตมาขนึ้ ไปทาํ ศพครูอาจารยม์ ่นั
ทา่ นแลว้ กท็ า่ นอาจารยม์ หาบวั ทา่ นมากระซบิ บอกวา่ หลวงพอ่ น่ี
กาํ ลงั เป็นปฏภิ าคเกง่ เจยี๊ ะเอย๊ หวะ น่ีเป็นอยา่ งนนั้ แลว้ ก็มา
สงั เกตดโู ดยมากก็แทบทกุ องคไ์ ปอย่างนนั้ หนกั ไปในการคน้ ควา้
พนิ ิจพิจารณารา่ งกายน่ีเป็นสว่ นใหญ่ เป็นสว่ นสาํ คญั
เพราะฉะนนั้ อนั นีก้ ็ถือเป็นคตขิ องพวกเราเพราะท่านเหลา่ นนั้ ก็
เป็นผทู้ ่ีมีกิตตศิ พั ทก์ ิตตคิ ณุ เล่ืองลือ จนกระท่งั ท่ีพวกเรานบั ถือ
กนั นนั้ นะ่ อยา่ งครูบาอาจารยข์ าว หลวงพอ่ บวั น่ี ผทู้ ่ีลว่ งแลว้ ไป
อยา่ งเนีย้ เพราะฉะนนั้ ก็ถงึ วา่ น่ีเป็นคติของพวกเรา ก็หยบิ ยกมา
ชีแ้ จงแสดงใหฟ้ ังพอเป็นคตแิ นวทางของการปฏบิ ตั ิ เพราะฉะนนั้
เม่ือเราปฏิบตั ใิ จรวมลงไปแลว้ ก็ขอใหค้ น้ ควา้ พนิ ิจพิจารณาน่ี
แหละเป็นสงิ่ สาํ คญั ท่ีสดุ อยา่ ไดน้ ่ิงนอนใจ อยา่ เสวยอยแู่ คส่ มาธิ
เทา่ นนั้ เม่ือสมาธิเส่อื มก็ตอ้ งไปเจรญิ ใหม่ น่ีมนั เป็นอยา่ งนนั้

เม่ือมนั คน้ ควา้ มีความชาํ นิคลอ่ งแคลว่ ชาํ นิชาํ นาญจนได้
ความจรงิ เกิดขนึ้ กบั ใจของตวั เราเองแลว้ อนั นนั้ ประจกั ษใ์ จแท้
เลยเพราะใจนนั้ ขาดจากนิวรณธรรม ขาดจากความปรุงความ

แตง่ อะไรทงั้ หมดเหลือใจท่ีเป็นบรสิ ทุ ธิ์เท่ียงตรงอยอู่ ยา่ งนนั้
แยกตวั ออกจากกนั ท่านจงึ จดั วา่ ไดส้ าํ เรจ็ พระโสดา สกทิ าคา
อนาคา อรหตั อรหนั ต์ ก็คงจะเป็นอยา่ งนีป้ ระมาณเอาอย่างนนั้
เพราะฉะนนั้ น่ีแหละ…เพราะฉะนนั้ บางคนเม่ือปฏบิ ตั ไิ ปๆแลว้
ย่ิงเกิดความเล่ือมใสสนิทสนมขนึ้ ตลอดเวลา ไมม่ ีการจืดการ
จางกเ็ พราะคงจะเป็นอย่างนีเ้ อง คอื ใหห้ นกั แนน่ อย่ใู นธรรมวินยั
ธรรมะคาํ ส่งั สอนของพระพทุ ธเจา้ ขนึ้ มาไดอ้ ยา่ งครูบาอาจารย์
ของเรา ก็คงจะเป็นอยา่ งนนั้ น่ี จงึ มีความหนกั แน่นจงึ ทรงไวซ้ ง่ึ
ธรรมวินยั มาสอนกลุ บตุ รกลุ ธิดาทงั้ หลายจนสบื เน่ืองมาจนถงึ
พวกเรา อยา่ งท่านอาจารยน์ ่ีเป็นตน้ แลว้ ก็ครูบาอาจารยม์ ่นั
อาจารยเ์ สารอ์ ยา่ งนี้ เป็นบพุ พาจารยท์ ่ีไดแ้ นะนาํ พรา่ํ สอนกนั ก็
มาสืบเน่ืองกนั จนมาถงึ พวกเรา เพราะฉะนนั้ ขอใหอ้ ตุ สา่ หต์ งั้ ใจ
เม่ือใจนนั้ สงบแลว้ ตอ้ งคน้ ควา้ พินิจพจิ ารณาใหม้ ากๆลงไป
อย่าไดน้ อนใจ อนั นนั้ เป็นหลกั สาํ คญั

เม่ือคน้ ลงไปแลว้ อยา่ งนนั้ เราก็ตอ้ งสงั เกตอีกเหมือนกนั การ
คน้ ควา้ ถา้ ไมถ่ นดั ทางกายกม็ าคน้ เรยี กวา่ คน้ อารมณ์ นกึ

อารมณอ์ นั ใดท่ีเราตดิ อกติดใจท่ีเกิดความรกั ใคร่ ความเคยเคยี ด
แคน้ อนั ใดอนั หนง่ึ เขา้ มาคน้ ควา้ พนิ ิจพิจารณาหาความจรงิ แต่
วา่ อีกนยั หนง่ึ สิง่ เหลา่ นนั้ เป็นอดีต ถา้ เม่ือเรามีสติปัจจบุ นั ธรรม
แลว้ มนั ย่อมฆา่ ปหานะ ยอ่ มประหารสง่ิ เหลา่ นนั้ ไมใ่ หเ้ ขา้ มาอยู่
ในหวั ใจของเราได้ น่ีเป็นอยา่ งนนั้ เพราะฉะนนั้ การปฏบิ ตั เิ ม่ือ
มนั ไดถ้ ึงท่ีถงึ ฐานมีความรูค้ วามฉลาดเกิดขนึ้ กบั ใจของบคุ คลผู้
นนั้ แลว้ จงึ เป็นผทู้ ่ีมีความหนกั แนน่ มีความท่ีเล่อื มใสไมเ่ ส่อื ม
คลายจากพระพทุ ธศาสนาอยา่ งครูบาอาจารยท์ า่ นประพฤติ
ปฏิบตั กิ นั มาน่ีแหละเป็นอย่างนนั้ เพราะฉะนนั้ ใหพ้ วกเราไดต้ งั้
อกตงั้ ใจ ก็เขา้ พรรษามาไดค้ รง่ึ เดอื นแลว้ ก็ตอ้ งพากนั ขมกั เขมน้
หน่อย อยา่ ทอ้ ถอย

แลว้ กาํ ไรถา้ คดิ ดใู นเร่อื งโลกแลว้ เกิดมากต็ อ้ งมีครอบมีครวั
มีลกู มีหลานเตม็ ไปดว้ ยความกงั วล ทงั้ กลางวนั กลางคนื ไม่มี
เวลาหยดุ เวลาหย่อน เหน่ือยแสนใจแทบขาด ย่งิ ขายดยี ่ิงเหน็ด
ย่ิงเหน่ือย เหง่อื ไหลไคลยอ้ ยเต็มไปทงั้ ตวั ตวั เหมน็ สาปเหม็น
แสง หนา้ ตางีเ้ หง่ือไคลเต็มท่ีหมดก็ยงั มวั เมาอยู่ ไม่เห็นภยั เลย

มวั แตส่ นกุ สนานจะไดเ้ งนิ อย่างเดยี วเอาเงินอยา่ งเดียวอย่างน่ี
แหละ เพราะฉะนนั้ น่วี า่ ถา้ มองดู มองดใู นขณะท่ีเราพจิ ารณา
แลว้ หรอื มองดใู นขณะท่ีเราภาวนาอยา่ งนีแ้ ลว้ โดยท่ีคดิ ลงไปท่ี
ใจอนั เดียวนนั้ วา่ เราตายแลว้ มนั มีอะไร ในชีวิตมนั มีอะไร
ตรงไหน แมแ้ ตร่ า่ งกายท่ีของท่ีเรารกั เราสงวนเขาก็ตอ้ งเอาไป
เผาไฟ น่ี ไมม่ อี ะไรเลย ชีวิต เพราะฉะนนั้ เม่ือตายแลว้ มนั กห็ มด
ห่วงหมดอาลยั แตท่ ีนีเ้ ม่ือใจนนั้ ยงั ไมข่ าด มนั ก็หว่ งอาลยั มนั ก็
ตอ้ งไปเกิดอีก เพราะฉะนนั้ เราก็ตอ้ งเอาส่งิ นนั้ แหละ ถา้ เรา
พิจารณากายไม่ไดก้ ็ตอ้ งเอาสง่ิ ท่ีเราตดิ ท่ีเราขอ้ งเรอ่ื งโลกเรอ่ื ง
สงสารอนั ใดท่เี ป็นจดุ ใหญ่ท่ที าํ หวั ใจใหล้ มุ่ หลงเพลิดเพลนิ อนั
นนั้ ก็ตอ้ งเอามาคดิ เอามาพจิ ารณา มนั ดมี นั เอรด็ อรอ่ ยอะไรการ
บรโิ ภคเขา้ ไปอยา่ งนนั้ แลว้ มีอะไรท่ีเป็นคณุ เป็นประโยชนก์ บั เรา
ในขณะท่ีเรามาพจิ ารณาอยา่ งนีแ้ ลว้ น่นั หละ

ใจมนั ก็จะไดถ้ อดถอนเหน็ โทษกบั สง่ิ เหลา่ นนั้ เกิดขนึ้ เม่อื
เห็นโทษสงิ่ เหลา่ นนั้ แลว้ มนั ก็เกิดความเบอ่ื หนา่ ย ทา่ นจงึ วา่ นิ
พพนิ ทงั วริ ัชชะติ เกิดความเบ่อื หน่ายในความคิดความนกึ

ความปรุงกบั เหตกุ ารณท์ ่ีไดผ้ า่ นมาอยา่ งนนั้ ใจนนั้ มนั ก็เกิด
ความเบ่ือความหนา่ ย เม่ือเกิดความเบ่ือความหนา่ ยในแบบนนั้
ก็วา่ คลายความกาํ หนดั ไมย่ นิ ดกี บั สิง่ เหลา่ นนั้ ขนึ้ อกี อยา่ งตดิ
รูป เม่ือไดพ้ จิ ารณาอย่างนนั้ แลว้ มนั ก็ไม่ตดิ รูป น่ี เป็นอยา่ งนนั้
เม่ือใจไดเ้ ป็นอยา่ งนนั้ แลว้ แลว้ ท่านก็บอกวา่ วิราคา วมิ ุจจติ ก็
เป็นวิราคะธรรม คายถึงซง่ึ ความกาํ หนดั ยนิ ดีในรูปในเสยี งใน
กลิ่นในรสสมั ผสั ธรรมารมณอ์ ย่างเม่ือกีพ๊ ระทา่ นบรรยายน่นั
แหละ จนกระท่งั ถงึ ท่ีสดุ จติ นนั้ ก็หลดุ พน้ น่ี เป็นอยา่ งนนั้
เพราะฉะนนั้ น่เี ราทกุ คนท่ีเขา้ มาประพฤตปิ ฏบิ ตั ิ มีความหวงั ก็
ตอ้ งการจะหลดุ พน้ เพราะฉะนนั้ ก็ตอ้ งอตุ สาหะ พากเพยี ร
พยายาม คนอ่นื ทาํ ไมเคา้ ทาํ ได้ เราทาํ ไมทาํ ไม่ได้ เราตอ้ งคดิ
อยา่ งนนั้ มีมานะของใจ ตอ่ สขู้ องใจ บงั คบั ใจอย่าใหไ้ ปเท่ียว
เหลาะแหละ โลเลเอาอา้ งอนั นนั้ อา้ งอนั นีม้ า มากีดกนั ความดี
ของเรา ตวั นีเ้ ป็นสง่ิ สาํ คญั

เราเม่ือมีกาํ ลงั ดแี ลว้ จะหยดุ ซกั สามปีส่ปี ีกไ็ ม่เป็นไร เพราะ
กายไมก่ ระทาํ แตใ่ จมนั กระทาํ อยตู่ ลอดเวลา ใจนนั้ มนั กระทาํ

เป็นสาํ คญั กวา่ ทางกาย ทาํ งานทาํ การมนั ก็ทาํ อยู่ ใจตวั นนั้ มนั ก็
คอยปราบเหมือนยามท่ีเฝา้ ถือปืนกลอย่อู ยา่ งนี้ หนั ซา้ ยหนั ขวา
อยตู่ ลอดเวลา โจรผรู้ า้ ยไมส่ ามารถเขา้ มา เหมือนสตเิ ม่ือมนั
ฝึกหดั พอสมบรู ณบ์ รบิ รู ณแ์ ลว้ มนั รอบตวั อย่ตู ลอดเวลา ใจจะ
คดิ ไปในท่ีใดมนั ก็บงั คบั ได้ น่เี ป็นอยา่ งนนั้ น่ีของทา่ นเหลา่ นนั้
ท่านก็คงเป็นอยา่ งนนั้ น่ีแหละเพราะฉะนนั้ ศาสนธรรมคาํ ส่งั
สอนท่หี ยิบยกมาแสดงก็ซาํ้ ๆซากๆเพราะหลวงตามนั ไม่คอ่ ยมี
ปฏิภาณ ก็ตอ้ งวา่ ซา้ํ ๆอยา่ งนีเ้ อง เพราะฉะนนั้ ขอใหท้ า่ น
ทงั้ หลายเม่ือไดส้ ดบั ตบั ฟังแลว้ จงโอปนยิโก นอ้ มนาํ ไปพนิ ิจ
พจิ ารณา เหน็ สิ่งใดดี สิง่ ใดสมควร... (วดี โี อจบ)

ท่ีมา: https://youtu.be/ls8oJljVypI