เรื่อง อัปปมัญญา ๔ โดย หลวงปู่เทสก์ เทสรังสี

อปั ปมญั ญา ๔
หลวงป่เู ทสก์ เทสรงั สี
ฟังเทศนอ์ ัปปมัญญาตอ่ ไป อปั ปมญั ญาคือพรหมวิหาร ๔
แตว่ า่ อปั ปมญั ญานนั้ กวา้ ง มีความกวา้ งกวา่ เมตตา กรุณา
มุทติ า อุเบกขานนั้ น่ะ พรหมวิหาร ๔ เป็นเคร่อื งอย่ขู องผใู้ หญ่
ทา่ นวา่ งนั้ คอื ผปู้ กครองหม่เู พ่ือนก็ตอ้ งมีธรรมะส่ีประการนีเ้ ป็น
เคร่อื งอยู่ ถา้ ไมง่ นั้ ก็ผอู้ ย่ใู ตบ้ งั คบั ปกครองจะตอ้ งเดือดรอ้ น อปั ป
มญั ญาในท่ีนกี้ ็อย่ใู นส่ีจาํ พวกนีแ้ หละแตก่ วา้ งกวา่ เกา่
พรหมวิหาร ๔ นนั้ เมตตา ปรารถนาใหเ้ กิดความสขุ แกค่ น
อ่ืน น่นั อนั หนง่ึ ขอ้ ท่ีสอง กรุณา เม่ืออยากจะใหค้ นอ่นื ไดพ้ น้ จาก
ทกุ ข์ อนั เดียวกนั น่นั แหละ อยากจะใหพ้ บความสขุ อยากจะให้
พน้ จากทกุ ข์ อนั เดยี วกนั น่ะแหละ มทุ ติ า เม่อื เคา้ พน้ จากทกุ ข์
แลว้ ก็ดใี จ พอใจ อย่างเดยี วกนั นนั้ แหละ คราวนีอ้ เุ บกขา มนั มี
อกี ชนั้ นงึ อเุ บกขาคอื วางเฉยได้ คนท่ีจะวางเฉยไดต้ อ้ งมีปัญญา
สตั วท์ งั้ หลาย มนษุ ยท์ งั้ ปวงหมด ไม่ใชว่ างอเุ บกขาเฉยๆ คือมี
เมตตา กรุณา มทุ ติ า อเุ บกขา เราชว่ ยอยากจะใหเ้ ขารบั

1

ความสขุ ใหเ้ ขาพน้ จากทกุ ขแ์ ลว้ ก็มีความพอใจยนิ ดกี บั เขาพน้
จากทกุ ขน์ นั้ สว่ นอเุ บกขานนั้ ท่ีจะใหว้ างเฉยไดม้ นั ยาก ผมู้ ี
เมตตา กรุณา มทุ ติ ามนั ยากนกั ยาก

อย่างวา่ เรามีลกู มีหลาน มีเพ่อื นมิตรสหาย เม่ือเคา้ พน้ จาก
ทกุ ขแ์ ลว้ ก็พลอยยนิ ดที ่ีเคา้ พน้ จากทกุ ขน์ นั้ มนั ไม่ใช่ของงา่ ยท่ีจะ
ดงึ อเุ บกขา มนั ตอ้ งความยนิ ดพี อใจอยนู่ ่นั ร่าํ ไป ตอ้ งมีปัญญา
พิจารณาถงึ กมั มัสกตา พจิ ารณาถงึ เรอ่ื งกรรมของสตั วท์ ่ีเป็นอยู่
อย่างนนั้ เคา้ ไดค้ วามสขุ พน้ จากทกุ ขแ์ ลว้ ก็พลอยยนิ ดีแลว้ ก็มี
ความพอใจเลอ่ื มใสแลว้ ใหพ้ จิ ารณาอกี ไมใ่ หม้ นั วาง ถา้ ไม่มี
ปัญญาก็วางไม่ได้ สตั วท์ งั้ หลายเกิดขนึ้ มาตอ้ งมีความดคี วามช่วั
มีบญุ วาสนาบารมีและมีบาปติดตามมาทกุ คน เราอยา่ ไปพะวา้
พะวงกบั เขา ไปหว่ งใยอะไรกบั เขา เม่ือเขาพน้ จากทกุ ขแ์ ลว้ ก็
ไม่ได้ เป็นหว่ งใยอะไรก็แคน่ นั้ ไมห่ ว่ งใยอะไรก็แคน่ นั้ พจิ ารณา
เหน็ อย่างนี้ กมั มสั กตา สตั วท์ าํ ดไี ดด้ ี ทาํ ช่วั ไดช้ ่วั ของเขา
ตา่ งหาก เราเพียงแตช่ ว่ ยอปุ การะเลก็ ๆนอ้ ยๆ ถา้ หากวา่ บญุ
บารมีวาสนาของเขาไมม่ ี จะชว่ ยซกั เทา่ ไหรม่ นั ก็ไมพ่ น้ จากทกุ ข์

2

จะใหเ้ คา้ ดิบดี มนั ก็ดไี ม่ได้ ท่ีเราชว่ ย เราชว่ ยวาสนาบารมีของ
เคา้ เคา้ ไม่ไดค้ วามดีก็เพราะวาสนาบารมีของเคา้ พจิ ารณา
อย่างนีม้ นั คอ่ ยวางลงไปได้

เมตตาคือมติ รน่นั แหละ ผทู้ ่มี ีเมตตาคือมมี ิตร ตวั เขาตวั เรา
ฉนั ใด ตวั เราเป็นฉนั ใดตวั เขาก็ใหเ้ ป็นเชน่ นนั้ อนั นนั้ เรยี กวา่
เมตตา เราเมตตาลกู เมตตาหลาน เมตตาญาติพ่ีนอ้ งหรอื วา่
มติ รสหายของเราเป็นเฉพาะ มนั ใกลน้ ิดเดยี ว อนั นเี้ รยี กวา่
พรหมวิหาร ความสขุ ความทกุ ขข์ องเขาเชน่ ใดก็ใหเ้ หมือนของ
เรา ของเราเชน่ ใดก็ขอใหเ้ หมือนกบั เขาไดเ้ ชน่ นนั้ จงึ วา่ มติ ร
เมตตาคือมติ ร เราไดค้ วามสขุ เพียงแคน่ ี้ ก็จะใหเ้ คา้ มีความสขุ
ย่ิงกวา่ นีแ้ หละ อยากใหเ้ คา้ พน้ จากทกุ ข์ คอื เคา้ ทกุ ขท์ รมานอยู่
น่นั ไม่วา่ สตั วไ์ มว่ า่ บคุ คลอะไรหมดเหมือนกนั เคา้ พน้ จากทกุ ข์
เราก็ดีใจพอใจ หมดหว่ งหมดกงั วล อย่างเลา่ ใหฟ้ ังมาแลว้ คอื
พิจารณาเหน็ กมั มสั กตา จงึ จะปลอ่ ยวางลงไปได้ กรุณา ความ
สงสารเอ็นดู อยากจะใหเ้ คา้ พน้ จากทกุ ข์ เคา้ ทนทกุ ขท์ รมานก็

3

อยากจะใหพ้ น้ ไป เม่ือเคา้ พน้ แลว้ กย็ ินดีพอใจ อ่ิมเอิบในใจของ
เรา อนั นีเ้ ป็นพรหมวหิ าร

สว่ นอัปปมญั ญา ไม่เลอื กคนคราวนี้ ท่วั ไปหมด มนษุ ยส์ ตั ว์
เหมือนๆกนั มีวิญญาณขนึ้ มาเกิด มีวิญญาณแลว้ เหมือนกนั มี
สขุ มีทกุ ขเ์ สมอเหมือนกนั หมด มีเกิด แก่ เจ็บ ตาย ดว้ ยกนั ไม่
เลือกชนั้ วรรณะบคุ คลใดทงั้ หมด สตั วท์ งั้ ปวงหมดเหมือนกนั
ทงั้ นนั้ อปั ปมญั ญาทา่ นบอกไวอ้ ย่างนนั้ ใหม้ นั เสมอภาค
ปรารถนาจะใหเ้ ขาไดค้ วามสขุ ตอนนีม้ นั ตอ้ งมีสมาธิภาวนา
เป็นเครอ่ื งอยู่ ถา้ ไม่มีสมาธิภาวนา ไม่ไดเ้ ด็ดขาด เอาความสขุ
สบายเพราะเหตทุ ่ีเราไดค้ วามสขุ อนั นนั้ มนั เป็นสมาธิภาวนา
แลว้ มนั จะคอ่ ยวางเสมอภาคหมด ถา้ ไม่มสี มาธิภาวนาก็เป็น
เพียงแตเ่ มตตา ปรารถนาอยากจะใหไ้ ดค้ วามสขุ คือพ่ีนอ้ งญาติ
วงศข์ องเรา ถา้ ไมใ่ ชญ่ าติพ่ีนอ้ งก็ไม่ปรารถนาจะใหค้ วามสขุ
หรอื สตั วเ์ ดรจั ฉานก็ไมไ่ ดป้ รารถนาจะใหค้ วามสขุ บางทหี ากวา่
ปรารถนาเชน่ นนั้ แลว้ อยากใหค้ วามสขุ เชน่ นนั้ แลว้ เม่ือเขาทาํ ไม่

4

ดีก็ไปโกรธเขา ความท่ีอยากจะใหเ้ คา้ ไดด้ บิ ไดด้ ีก็เลยหายสญู ไป
มนั เมตตาไดเ้ พียงแคน่ นั้

สว่ นอปั ปมญั ญาไม่ใช่อยา่ งนนั้ เคา้ ทาํ ดีก็ดี ทาํ ช่วั ก็ดี พดู วา่
กลา่ วตกั เตอื นดว้ ยประการตา่ งๆ ใหเ้ คา้ ดิบเคา้ ดี ถา้ เคา้ ทาํ ไมด่ ี
ก็ยงั มีเมตตาอยู่ อยา่ งเคา้ พดู ประชดประเชยกบั เราก็ดี พดู หยาบ
คายก็ดี เกิดเอน็ ดสู งสารเคา้ ซะ อยากจะใหเ้ คา้ ไดด้ บิ ไดด้ รี า่ํ ไป
ไม่คิดวา่ เคา้ ดา่ ไม่คิดวา่ เคา้ เหยียดหยามดถู กู เรา อปั ปมญั ญา
เลย เอน็ ดสู งสาร ปรารถนาอยากจะใหเ้ คา้ ไดค้ วามสขุ อยา่ ง
เดียว อนั นีจ้ งึ วา่ มนั ถงึ ใจ มนั ถงึ สมาธิภาวนา แลว้ มนั ก็เป็นไปได้
ไมใ่ ชว่ า่ แกลง้ ใหม้ นั เป็น เมตตาโดยมากมนั แกลง้ ใหเ้ ป็น
อยากจะใหเ้ คา้ ไดค้ วามสขุ อนั นี้ มนั เหน็ ความทกุ ขข์ องเขา
เกิดขนึ้ มาแลว้ ก็อยากจะใหค้ วามสขุ มนั เฉพาะเจาะจง สว่ น
อปั ปมญั ญาหาไดเ้ ป็นเชน่ นนั้ ไม่ มนั เสมอท่วั กนั หมด ไมว่ า่ สตั ว์
บคุ คลอะไรทงั้ ปวง ปรารถนาอยากจะใหค้ วามสขุ จรงิ ๆ

เม่ือเขาไดค้ วามสขุ ก็ยินดพี อใจ อาการท่ียนิ ดพี อใจกบั
ความสขุ ของเขาท่ีเขาพอใจ ความทกุ ขน์ ะ่ เม่ือเขาไดร้ บั ความสขุ

5

แลว้ ก็ยนิ ดีพอใจในความสขุ ของเขาน่นั เม่ือเป็นเชน่ นนั้ แลว้
พจิ ารณาทวนทบกลบั คืนไปถึงสตั วท์ ่วั ไปหมด มีกรรมเป็นของๆ
ตน ทาํ ดกี ็ยอ่ มไดด้ ี ทาํ ช่วั กย็ ่อมไดช้ ่วั ท่ีเราปรารถนาจะใหเ้ ขารบั
ความสขุ แลว้ เขาพน้ จากทกุ ขน์ นั้ ไป ยนิ ดพี อใจแลว้ นนั้ เราก็
พอใจกบั เขา พอดี พอใจ อ่ิมใจพอใจแลว้ อยากจะใหค้ นอ่นื
สตั วต์ วั อ่นื ก็ยนิ ดีพอใจแลว้ ถา้ หากวา่ เขาไมพ่ น้ จากทกุ ข์ เราก็
ปลอ่ ยวางได้ ไมต่ ดิ พนั อปั ปมญั ญาไม่ติดพนั เหน็ กมั มสั กตา
สตั วท์ งั้ หลายมีกรรมเป็นของๆตน ปลอ่ ยวาง เจา้ ของก็ลงเป็น
สมาธิภาวนาตามเดมิ

คนเราถา้ หากไมม่ ีเมตตาเสยี เลย ในโลกนีอ้ ยดู่ ว้ ยกนั ไม่ได้ มี
เมตตานอ้ ยกม็ ีหมนู่ อ้ ย พวกนอ้ ย พรรคพวกนอ้ ย มเี มตตามากก็
กวา้ งขวางเขา้ ไปอีก มนษุ ยส์ ตั วท์ ่ีเคา้ พดู ใหเ้ รยี กวา่ มนษุ ยธรรม
คือมีมนษุ ยธรรม อย่างพวกเขมรตกทกุ ขไ์ ดย้ าก ลาํ บากระกาํ
เพราะหนีตาย เพราะหนีสงครามมา อดอยากดว้ ยประการตา่ งๆ
ชาวโลกทงั้ ปวงหมดชว่ ยเหลอื อมุ้ ชทู งั้ ท่ีไมเ่ คยเหน็ หนา้ เหน็
ตาเลย้ บางคน กย็ งั มีเมตตาปรารถนาอยากจะใหเ้ คา้ ไดพ้ น้ จาก

6

ทกุ ขไ์ ดร้ ว่ มมาเป็นมนษุ ยด์ ว้ ยกนั แลว้ อยากใหไ้ ดค้ วามสขุ
เหมือนกนั แตเ่ ฉพาะเจาะจง พวกเขมรเทา่ นนั้ แตพ่ วกชาติอ่ืน
เราก็ไมเ่ มตตาอย่างนนั้ อนั นนั้ จงึ เรยี กวา่ เป็นมนษุ ยธรรม
เรยี กวา่ พรหมวิหารเหมือนกนั อนั นนั้ ก็ดี เรยี กวา่ กฏสากลของ
โลกของเขา วางไวป้ วู างไว้ ใหม้ ีอิสระเสรที กุ ผทู้ กุ คนในความเหน็
ซง่ึ กนั ไม่เบยี ดเบยี นซง่ึ กนั ท่วั ไปหมด อนั นนั้ ก็เป็นพรหมวหิ าร
เหมือนกนั

มีทหารไมม่ ีพรหมวหิ ารเสยี แลว้ โลกฉิบหายหมด อยา่ งพวก
เขมรหรอื พวกญวณน่ะ ไลส่ ง่ หนีจากประเทศของตนไป ขบั ไลไ่ ส
สง่ ไปดว้ ยประการตา่ งๆ ไมม่ ีเมตตาปราณี ทกุ ขย์ ากลาํ บาก
สง่ ไปกลางทะเลบางทีเรอื ไปลม่ จมเป็นเหย่ือปลาหมด ไมม่ ี
มนษุ ยธรรม ชาตอิ ่ืนๆก็ยงั เอน็ ดเู มตตา ปรารถนาหวงั ดี แตช่ าติ
ของตนเองไมป่ รารถนาหวงั ดีตอ่ ชาติของตนเลย้ ก็ถา้ เป็นอย่าง
ญวนทงั้ หมดก็ฉิบหายหมดเลยสิ ไทยก็เป็นอย่างญวณ มาก็เอา
แลว้ ไม่ใชค่ นชาติของเรา ชาตอิ ่นื ก็ไมเ่ อาเราไปหมด
มนษุ ยธรรมไมม่ ี

7

อนั นหี้ ากมีมนษุ ยธรรมในชาตินะช่วยเหลือกนั ชว่ ย
สงเคราะหใ์ หพ้ อลืมหลู มื ตาไดบ้ า้ ง ธรรมะเหลา่ นีเ้ ป็นของมีมา
แตไ่ หนแตไ่ ร พรหมวิหารส่ีก็มีอยา่ งนนั้ อปั ปมญั ญาธรรมก็มี
อยา่ งนนั้ เคา้ หยบิ ยกขนึ้ มาใชแ้ ตล่ ะอยา่ ง แตเ่ ราหดั ไมท่ ่วั หมด
คือธรรมดาของสญั ชาตญิ าณมนษุ ยเ์ รา เกิดขนึ้ มาตอ้ งเป็นอยา่ ง
นนั้ ก็ดีเหมือนกนั ผคู้ ิดทีแรก คิดใหม้ ีกฏสากล กฏมนษุ ยธรรม
กฏสากลของโลก เคา้ ไปคดิ เห็นอยา่ งนนั้ ก็เรยี กวา่ เคา้ ไปหยิบ
ยกเอาคาํ สอนของพระพทุ ธเจา้ มาใชห้ น่อย ไมใ่ ชห้ มดก็มาใช้
นิดๆหนอ่ ยๆ พระพทุ ธเจา้ กไ็ ม่ไดเ้ อามาจากอ่ืนไกล เอา
ธรรมชาติของจรงิ น่นั แหละ เอามาจากธรรมชาตขิ องจรงิ มา
เทศนใ์ หค้ นฟัง คนท่ีมนั คิดทีแรกก็เอาธรรมชาตขิ องจรงิ นะ่ แหละ
ก็ไม่ใชข่ องอ่ืนของไกล ของเป็นจรงิ อยา่ งนนั้ ทกุ คน

เราพจิ ารณาถงึ เรอ่ื งธรรมะท่พี ระองคเ์ ทศนาไวท้ กุ ส่งิ ทกุ
อยา่ ง ลว้ นแตเ่ ป็นของจรงิ ทงั้ นนั้ เพราะเฉพาะสว่ นตวั พจิ ารณา
เขา้ มาเฉพาะสว่ นตวั แลว้ พระองคจ์ ะคอ่ ยเหน็ ของเหลา่ นนั้
พรหมวิหาร ๔ น่ีถา้ หากภาวนาเป็นไปดว้ ยใจของตนเองแลว้ มนั

8

เมตตาเองหรอก มนษุ ยส์ ตั วท์ งั้ หลาย พรหมวหิ าร ๔ กด็ ี อปั ป
มญั ญาก็ดี ถา้ ไมเ่ กิดในท่นี ่ี ท่ีน่ีไมส่ งบซะแลว้ แลว้ กนั นนั้ ระงบั
ความโกรธดว้ ยความเมตตา ดว้ ยพรหมวหิ าร ๔ เคา้ มาโกรธ
แลว้ อย่าไประงบั เลย้ มนั ระงบั ไมล่ งหรอก จะหาความดบิ ความ
ดีมาพดู มาคยุ ยงั ไง ไมห่ ายซกั ที (เสยี งเทปไมช่ ดั )

ถา้ หากใจวา่ เป็นธรรม และใจสงบเป็นสมาธิแลว้ พดู ออกมา
ภายนอกมนั ก็สงบเรยี บรอ้ ย ถงึ พดู คาํ หยาบมนั ก็กลายเป็นของดี
เพราะฉะนนั้ ในเม่ือจะพดู จะคยุ กนั ตงั้ จิตใหส้ งบเสยี ก่อน หาย
จากความโกรธเสียก่อน พดู ก็คอ่ ยๆไดฟ้ ัง เป็นไปดว้ ยความสขุ
สงบ อนั นีเ้ รยี กวา่ พรหมวหิ าร หรอื อปั ปมญั ญาก็อยใู่ นนี้ เอา
หละเทศนเ์ ทา่ นนั้ หละ

ท่ีมา: https://youtu.be/DZqV3J8CvdE

9