นั่งนานๆว่าพุทโธมากๆ หลวงปู่เจี๊ยะ จุนโท

น่ังนานๆ ว่าพทุ โธมากๆ

ลาํ ดบั ตอ่ ไปจะไดบ้ รรยายธรรมะ พอเป็นเคร่อื ง
ประคบั ประคองใจของเราใหเ้ ขา้ มาสใู่ นแนวของธรรมะ ตาม
ธรรมดาใจของเราใจมนั ไม่คอ่ ยเขา้ อย่ใู นแนวของธรรมะ มนั
วอกแวกเหมือนอยา่ งลิง วอกแวกคอกหนา้ คอกหลงั ไมเ่ ป็นอนั
น่าดู เหมือนใจเราก็เป็นอยา่ งนนั้ ความขีเ้ กียจม่งั ความมกั งา่ ย
ม่งั ความไมม่ มี านะอตุ สาหะตา่ งๆนานา คิดหลอกตวั เอง
ตามใจตวั เอง เรยี กวา่ ตามใจของกิเลส เราเกิดขนึ้ มาทกุ คนก็จะ
ตามใจของกิเลสกนั ทกุ ๆคนเกิดขนึ้ มาเป็นอยา่ งนนั้ จงึ ไดส้ รา้ ง
โลกสรา้ งสงสารมีบา้ นมีเรอื น มีเงนิ มีทองมีขา้ วมีของ ขายไดด้ ี
เทา่ ไหรก่ ็ย่ิงเหน่ือยแสนเหน่อื ยทงั้ วนั ทงั้ คนื กย็ งั มมุ านะเอาอยา่ ง
นนั้ ใจก็อยากไดฮ้ กึ เหิมรา่ เรงิ กบั ส่ิงเหลา่ นนั้ ทาํ ใหใ้ จเพลดิ เพลนิ
เม่ือเรยี กวา่ ลมุ่ หลงไปของกองกิเลส

สว่ นพวกเราท่ีไดส้ ละกิจการบา้ นเรอื นเขา้ มาตงั้ ใจประพฤติ
ปฏบิ ตั ิ ก็อย่าใหใ้ จออกไปอยา่ งนนั้ ใจตอ้ งคอยเตอื นมนั อยา่ ให้
มนั วง่ิ ออกไป อย่าให…้ อย่าขีเ้ กียจขีค้ รา้ น อยา่ มกั ง่าย ตอ้ ง

อตุ สา่ หภ์ าวนา น่งั อยา่ งนีก้ ต็ อ้ งพยายามอตุ สาหะ น่งั นานๆ วา่
พทุ โธมากๆ บรกิ รรมเรว็ ๆ หลวงตาเคยพดู หลายที บอกวา่ การ
บรกิ รรมเรว็ ๆนนั้ เป็นเพราะเหตอุ ะไร น่ีตอ้ งเขา้ ใจ เหมือนชา่ งเคา้
ตีเหลก็ น่หี ลวงตาตีเหลก็ มาวนั นีฟ้ าดขวานซกั สองสามเลม่ เม่ือ
เหลก็ มนั ยงั แดงจะไปตชี า้ ๆไม่ได้ ตอ้ งตีเรว็ ๆ มนั จงึ ไดย้ ืดออกไป
แลว้ ก็ไดก้ วา้ งขวางออกไปเป็นอย่างนนั้ เหมือนใจเราท่ีเป็นอย่าง
นนั้

เม่ือมนั ไม่ตงั้ อยกู่ บั พทุ โธ มนั พยายามจะวอกแวกออกไป
เหมือนอยา่ งลงิ อย่างนนั้ เราก็ตอ้ งวา่ เรว็ ๆกาํ กบั ดว้ ยพทุ โธ น่ี น่ี
อบุ ายสาํ คญั อบุ ายอยา่ งนีเ้ ป็นเครอ่ื งตดั กระแส ของใจท่ไี ม่ให้
คิดสา่ ยออกไป เป็นอยา่ งนนั้ ผทู้ ่ีไมเ่ คยภาวนาก็ไมส่ ามารถจะ
เขา้ ใจสงิ่ เหลา่ นี้ บางคนก็เอาแตล่ มหายใจสบายๆ แลว้ กค็ ดิ โน่น
คดิ น่ี ประเด๋ยี วก็มาไปโนน่ ไปน่ี ใจเหลาะแหละวนุ่ วาย เออ น่งั
ไม่ไดซ้ ะแลว้ ขีเ้ กียจขีค้ รา้ น มนั ไมจ่ งู ใจพรุง่ นีเ้ อาใหมเ่ ถอะ นอน
ดีกวา่ กลบั กฏุ ิ นอนๆๆ แน่ะ ไปอยา่ งนนั้ น่มี นั หลอกเรา มนั ดงึ
เราใหล้ มุ่ หลงตา่ งๆนานาของใจ ใจมนั เป็นส่งิ ท่ที รมานยาก

เพราะฉะนนั้ ตอ้ งเอาพทุ โธ ธมั โม สงั โฆ หรอื ความตายอนั ใด
อนั หน่งึ ท่ีมนั กลวั ๆอยา่ งนนั้ มากาํ หราบมนั อยา่ ใหม้ นั ดอื้ อยา่
ใหม้ นั ซน เม่ือเราเอาคณุ ของพระพทุ ธเจา้ มาระลกึ อย่ใู นใจของ
เราอย่างนนั้ พทุ โธๆ ถา้ อยา่ งทา่ นอาจารยส์ อน จนกระท่งั ตายไป
แลว้ น่ีดสู ิ เรานะ่ มนั ไดท้ าํ อะไรบา้ ง ตอ้ งคดิ อยา่ งนนั้ แลว้ ทาํ ไม
เราไมไ่ ด้ มนั เป็นเพราะเหตอุ ะไร น่ี แนะ่ ปัญหา ปัญหาของตวั
เรา อยา่ ไปเท่ยี วเพง่ คนอ่นื อยา่ ไปดคู นอ่นื ดเู รา ทาํ ไมภาวนาไม่
ลง มนั เป็นเพราะเหตอุ ะไร ใจไม่เป็นสมาธิ น่ี ทาํ ไมมนั เป็นยงั ไง
น่ี ดมู นั เขา้ ไป เพง่ เอาเขา้ ไปพทุ โธ เจา้ จะวง่ิ ไปไหน ลองดซู ิ เออ้
ขา้ จะวา่ พทุ โธอยอู่ ยา่ งนีไ้ ม่ใหใ้ จไปไหน มนั ก็ตอ้ งอยเู่ ราวนั ยงั ค่าํ
ถา้ ใจอนั นนั้ จรงิ แลว้ มนั ก็ตอ้ งได้ สมาธิตอ้ งเกิดแนน่ อนสามคืน
เจด็ คนื ตอ้ งเป็นอยา่ งแนน่ อน!

สมยั หลวงตาหน่มุ ๆ เหน็ คนแกแ่ ลว้ เคา้ น่งั สมาธิกนั ไดต้ งั้
หลายสบิ คน อยา่ งนี้ ไอเ้ ราน่ีกินขา้ วชาวบา้ นแลว้ ใหเ้ คา้ กราบ
มงึ ขีเ้ กียจ ทาํ ไมมงึ ขีเ้ กียจ แลว้ มงึ วา่ มงึ เป็นพระ เป็นพระแบบ
ไหน ฮือ้ ฮือ้ ! มงึ สคู้ นแกไ่ มไ่ ด้ แตก่ อ่ นมงึ แจวเรอื ทงั้ วนั ขนึ้ ผล

หมากรากไม้ สเู้ คา้ ทงั้ วนั ครง่ึ วนั คอ่ นวนั มงึ เอาได้ เด๋ียวนีม้ งึ มาขี้
เกียจเรอะ แนะ่ น่ีใจมีมานะ ใจท่ีมีอตุ สาหะเกิดขนึ้ อยา่ งนนั้ แลว้
มนั ก็ทาํ ความเพียรได้ ใจนนั้ ก็ตอ้ งสงบ น่ี แลว้ ก็บวชมากระท่งั
จนทกุ วนั นี้ จะสงบหรอื ไม่สงบโยมก็ดเู อา เออ้ วา่ ไปก็จะโมไ้ ป
เพราะฉะนนั้ สง่ิ เหลา่ นเี้ ราก็จาํ เป็นตอ้ งประคบั ประคอง อย่า…
ถา้ รูเ้ หน็ วา่ ใจนนั้ ยงั คิดกระสบั กระสา่ ยอยู่ เราก็จาํ เป็นจะตอ้ งวา่
ไวใ้ หม้ นั เรว็ เรว็ เขา้ เท่าไรย่งิ ดี

ไอล้ มนนั้ ไมต่ อ้ งไปหมาย มนั บนั้ ปลายของการกระทาํ เม่ือ
ความสาํ เรจ็ แลว้ เหมือนคนท่ีปัดกวาดเช็ดถบู า้ นเรอื น ปทู ่ีหลบั ท่ี
นอนเรยี บรอ้ ย ปผู า้ ท่ีหลบั ท่นี อน ปหู มอน วางหมอนวางเส่ือ
เรยี บรอ้ ยหมดแลว้ ก็เขา้ ไปนอน เหมือนอยา่ งอานาปา เม่ือใจท่ี
มนั เราพยายามเพียรเพง่ วา่ อย่อู ย่างนนั้ จนเกิดความสงบแลว้
มนั ก็ตอ้ งเขา้ ไปเสวยอานาปาอยา่ งนนั้ เอง บนั้ ตน้ ยงั ไมท่ นั ไรจะ
เขา้ ไปท่าเดียว แลว้ ไม่ไดช้ าํ ระสะสาง บา้ นเรอื นมนั สกปรกโสมม
ตดิ ขีไ้ กข่ ีห้ มขู ีห้ มาอะไร ย่าํ เขา้ ไปแหลกเหลวหมด แลว้ เราก็ไม่
ปัดกวาดเชด็ ถู เหมือนใจเราอย่างนนั้ แลว้ มนั จะสงบไดอ้ ย่างไร

ไม่ทนั ไรก็จะใหม้ นั สงบ มนั ก็ไปอยนู่ ิดๆหนอ่ ยๆมนั ก็ถอนออกมา
อีกแลว้ คิดไปนนู่ ไปน่ีอกี คิดไปสารพดั น่ี คดิ ไปเร่อื ย เพน่ พา่ น
ออกจากหวั ใจไปเสมอ อาํ นาจของกิเลสมนั ชกั จงู ใจอย่างนี้ น่ี
เราตอ้ งพยายามทรมานมนั อยา่ ใหม้ นั ว่งิ ออกไป มาอยกู่ บั พทุ โธ
ธมั โม สงั โฆ เราเวลานี้ เรามาอยใู่ นวดั เราไม่ไดอ้ อกไปนอกรตี
นอกรอย ใจเอย้ เอง็ อย่าไปอยา่ งนนั้ น่ี ตอ้ งเขา้ ใจอยา่ งนนั้ พธิ ี
ทรมานก็ตอ้ งมีอยา่ งนีอ้ ยา่ งเดยี วเท่านนั้ เอง ไม่เห็นมีพธิ ีใด วา่ ให้
เรว็ แลว้ ใจนนั้ มนั จะไปไหน ดซู วิ า่ มนั จะคดิ ไดม้ ยั้ ดซู วิ า่ เรว็ ๆ โยม
ลองดทู กุ ๆคน พระก็ลองเอา มนั จะคดิ ไปไหน เด๋ยี วก็คดิ ๆนกึ
เองนะ่ เอาดๆี เคา้ น่งั ไดเ้ รากน็ ่งั ไดส้ ิ ลกู ผชู้ าย บวชเป็นพระเป็น
เณร กินขา้ วโยม ก็เสยี ขา้ วนะ ตอ้ งเอาดีๆ ทาํ ไมพวกโยมน่งั ได้
เราเป็นไงน่งั ไม่ได้ มนั จะตายเรอะ หา! บวชมาเสียผา้ เหลอื งพอ่
แม่ เสยี เงินเสยี ทองเยอะแยะ ก็ตอ้ งมีความอตุ สาหะพากเพียร
ใหแ้ ข็งแรง อยา่ ไปทอ้ ถอย

เพราะฉะนนั้ การทาํ ใจเบือ้ งตน้ เน่ียเป็นสงิ่ สาํ คญั ท่ีสดุ เม่ือ
เราพยายามจนกระท่งั สง่ิ นี้ จนกระท่งั ความตายหรอื พทุ โธ ธมั โม

สงั โฆบทใดบทหนง่ึ อย่กู บั ใจเราจนกระท่งั ไม่คดิ วอกแวกไปในท่ี
ใด ใจนนั้ บรกิ รรมพทุ โธอย่เู รอ่ื ยอยา่ งนนั้ น่นั เรม่ิ ดีขนึ้ เป็นลาํ ดบั
แตบ่ นั้ ตน้ มนั ก็จาํ เป็นจะตอ้ งมีบา้ ง ถงึ วา่ เรว็ มนั ก็ตอ้ งแยกแยะ
ออกไป ก็ตอ้ งมีบา้ ง เม่ือมีบา้ งอยา่ งนนั้ เรารูต้ วั ขนึ้ อยา่ งนี้ เราก็
จาํ เป็นจะตอ้ งหวนกลบั มาระลกึ ไวอ้ กี ในบทบรกิ รรมนนั้
เพราะฉะนนั้ ในองคฌ์ าณทา่ นจงึ เรยี กวา่ วติ กวจิ ารเน่ีย เป็นสงิ่
สาํ คญั ท่ีสดุ ถา้ ขาดวิตกแลว้ ไมไ่ ด้ องคฌ์ าณไมเ่ ป็น เพราะการ
ท่ีวา่ อย่างนนั้ กเ็ พ่ือตอ้ งการตดั กระแสของอารมณข์ องใจ คอื
นิวรณธรรมทงั้ หลายน่นั เอง ไมใ่ หเ้ ขา้ มาแทรกแซงในขณะท่ีทาํ
สมาธิ แลว้ ก็เอาส่ิงเหลา่ นนั้ มาเป็นอารมณข์ องใจ อยา่ งพวกนกั
เพง่ กสิณอยา่ งนี้ ก็ตอ้ งเอาไฟ หรอื เอาอะไรตา่ งๆ เคา้ เลน่ วตั ถุ
ขา้ งนอก ถา้ แมน้ ผทู้ ่เี พง่ ขา้ งในจรงิ ๆ อยา่ งนนั้ บางทีกย็ งั ไม่อยู่
บนั้ ตน้ ก็ตอ้ งฝึกจนกระท่งั ใหช้ าํ นิชาํ นาญ จนกระท่งั ใจ…เม่ือใจ
จดจอ้ งกบั ส่งิ เหลา่ นนั้ มากเขา้ ๆๆ เพลนิ เขา้ ๆๆ อยา่ งนี้ ใจก็ไม่
วอกแวกไปในท่ีใด ใจก็ตอ้ งเพง่ ดอู ยา่ งนนั้ อนั เดยี ว

เหมือนกบั ใจของพวกเราก็เหมือนกนั เม่ือบรกิ รรมพทุ โธ ธมั
โม สงั โฆอยอู่ ยา่ งนนั้ ตลอดเวลา ใจก็ไม่วอกแวกไปไหน ใจก็อยู่
กบั พทุ โธอยา่ งนนั้ น่ี บนั้ ตน้ น่นั เรม่ิ เรม่ิ เขา้ ไปตามลาํ ดบั อยา่ งนนั้
เหมือนเราอาบนา้ํ ไมใ่ ช่เททเี ดียวเสรจ็ ตอ้ งมีเม่ือหลายๆขนั ตอ้ ง
ฟอกสบถู่ เู นือ้ ถตู วั ถตู ามแขง้ ตามขา ถตู ามมือตามตนี ถไู ป
สารพดั น่ีเหมือนกนั ไม่ใช่ขนั เดยี วราดเสรจ็ น่ี เพราะฉะนนั้ สงิ่
เหลา่ นีก้ ็เปรยี บอปุ มาอปุ ไมยเหมือนใจเรา มนั จาํ เป็นอยา่ งย่งิ
จะตอ้ งใชก้ ารบรกิ รรม เม่ือบรกิ รรมแลว้ ไอค้ วามงว่ งเหงา
หาวนอนมนั จะมาท่ีไหน ไมม่ า! มาไม่ได้ เพราะลาํ ดบั ของใจนนั้
มนั ทาํ งานอยู่ การท่ีจะมีถีนมทิ ธะง่วงเหงาหาวนอนเกิดขนึ้ นนั้
เพราะปลอ่ ยใจใหส้ บายๆ แลว้ ใจนนั้ ก็คลา้ ยๆเพลนิ ๆ งว่ งๆ
เหงาๆหาวนอน ขีเ้ กียจขีค้ รา้ น ไม่อยากนกึ ไมอ่ ยากคิด ไม่อยาก
ทาํ อะไรทงั้ หมดเลย วางเฉยๆอยา่ งนนั้ เอาแลว้ เขา้ มาแลว้ น่นั
มนั จงู ไปแลว้ จงู ความขีเ้ กียจ จงู อาํ นาจของใจใหเ้ ขา้ ไปหล่งั ไหล
เขา้ ไปในส่ิงเหลา่ นนั้ เหมือนส่งิ โสโครกปฏกิ ลู เม่ือฝนตกใหญ่ลง
มา ตรงไหนเป็นท่ีลมุ่ ก็ตอ้ งไหลไปในท่ีนนั้ เหมือนใจของเรามนั

คอยจะแยกแยะออกไปตา่ งๆนานาอยา่ งนนั้ แหละ เพราะฉะนนั้
เราก็ตอ้ งกาํ กบั อย่าใหม้ นั ไป ทรมานเขา้ ๆ จนกระท่งั ใจนนั้ มนั
อย่กู บั พทุ โธ ธมั โม สงั โฆ เรยี บรอ้ ยสงบแนบแน่นอยกู่ บั การ
บรกิ รรมอนั นนั้ ซกั พกั ใหญ่ๆ ๒๐ นาที หรอื ครง่ึ ช่วั โมง หรอื ตงั้
ช่วั โมงอยา่ งนยี้ ่งิ ดี

น่นั โยมเอาแลว้ สปั หงกครดึ ๆแลว้ แน่ะ เอายงั ไงกนั ฮือ้ น่ี
เรยี กวา่ ภาวนาไมเ่ ป็น! อยา่ เพ่งิ ไปกาํ หนดมนั ซ่ี ใจพทุ โธไวใ้ หม้ นั
เป็น ภาวนาไมเ่ ป็นมนั ขาดทนุ ทาํ แตก่ ายใจไมก่ ระทาํ มนั ก็
ขาดทนุ เขา้ ไปสองทีก็สปั หงกงกึ งกั ๆๆ ตอ้ งระวงั ตงั้ สติแลว้ ก็ใหม้ ี
พทุ โธไว้ ย่ิงผทู้ ่ีภาวนานานๆก็ย่งิ เป็นอยา่ งนนั้ เม่ือเขา้ บนั้ ตน้
กาํ หนดแตผ่ รู้ ู!้ เอาอย่อู ยา่ งนนั้ มนั ไดอ้ ะไร ไมเ่ หน็ ไดห้ า่ อะไร
เลย! น่วี า่ หยาบๆซกั ที มนั ไมไ่ ดอ้ ะไร! ตอ้ งเขา้ ใจ ภาวนาอย่าง
นนั้ ภาวนาไมเ่ ป็น! ภาวนาขีเ้ กียจ น่นั นะตวั ขีเ้ กียจใหญ่ ไม่คดิ ไม่
นกึ อนั น่ี เขา้ ใจมยั้ มนั ขีเ้ กียจ อยา่ งกาํ หนดแตผ่ รู้ ูๆ้ ไปกาํ หนด
มนั ทาํ ไม ใจมนั ยงั ตงั้ ไมไ่ ด้ เหมือนเด็กมนั เดินไมไ่ ด้ แลว้ ไปบงั คบั
ใหเ้ ดก็ เดิน มนั ก็ลม้ ขาแขง้ ขาหกั ตายเทา่ นนั้ เอง หวั ตง่ หวั แตก

หมด ฮือ้ เหมือนกบั ใจเรา เปรยี บใหฟ้ ังขนาดนีย้ งั ไมเ่ ขา้ ใจ แลว้ ก็
เรยี กวา่ ภาวนาไม่เป็นเอง อะ้ น่ี ความไหวพรบิ หรอื เรยี กวา่ ความ
ฉลาด กศุ โลบายก็ตอ้ งใหม้ ีเกิดขนึ้ กบั ใจเรา ทาํ ไมเจา้ จงึ งว่ งเหงา
หาวนอน งว่ งเพราะเหตอุ นั ใด น่ี มนั มาอยา่ งไร ทาํ มาก่ีวนั ก่ีคืน
ไม่ไดพ้ ิจารณาเลย ก็ตาย เหมือนนา้ํ เคา้ อาบกนั ตวั ไมเ่ ป็น
กระโดดฮวบเขา้ ไป จมคลองตาย น่ีแบบเดียวกนั เลย ตอ้ งแกไ้ ขสิ
อยา่ ใหไ้ ปอยา่ งนนั้ ไปอยา่ งนนั้ ไมไ่ ด้ อยา่ งหลวงตาก็วา่ ใหฟ้ ัง
เม่ือคนื แลว้ ไปอย่างนนั้ มนั เสยี สมาธิ สมาธิก็ไมไ่ ด้ สมาธิก็ไม่
เกิดเพราะไอถ้ ีนมทิ ธะมนั ครอบงาํ อยู่ ไม่มปี ระโยชนเ์ ลย น่ี

วา่ ใหห้ ลวงตาดุ ดใุ หด้ ี เราก็เปรยี บเหมือนอย่างพ่ีเหมือน
อย่างนอ้ ง กนิ ขา้ วหมอ้ เดยี ว ยายป๊ กุ ็หงุ พวกหลายๆคนหงุ ขา้ ว
แจกกนั ไปใครไมม่ ีก็มาเอา โยมเคา้ หมดเคา้ ก็เอามาทาน เรากนิ
ขา้ วหมอ้ เดียวกนั ไม่ดอี ยา่ งไรก็ตอ้ งเตือนกนั น่ีอย่างนีเ้ ป็น
ประโยชน์ ไมด่ แี ลว้ นาํ ออกไปขา้ งนอก ใชไ้ ม่ได้ เสยี เสยี แทๆ้
เพราะฉะนนั้ ยงั มีภาษิตท่ีนางวิสาขาท่ีแตง่ งานออกไปแลว้ พอ่ จงึ
บอกวา่ เออ้ ลกู เอย๋ ไฟในอยา่ ไดน้ าํ ออก ไฟนอกอย่าไดน้ าํ เขา้ น่ี

สอน สอนลกู สาวเป็นอยา่ งนนั้ ไฟในอยา่ ไดน้ าํ ออก เร่อื งของ
บา้ นของเรอื นของครอบของครวั อย่าไดเ้ อาออกไปเลา่ ใหค้ นอ่นื
ฟัง เป็นท่ีขายหนา้ ขายตา น่ี เป็นอยา่ งนนั้ เรอ่ื งขา้ งนอกก็ไมเ่ อา
เขา้ มา ก็ไม่เก็บเร่อื งคนนนั้ คนนี้ เคา้ ดา่ กนั เคา้ ทะเลาะกนั อยา่ ง
นนั้ อยา่ งนี้ นนิ ทากนั อยา่ งนนั้ อยา่ งนี้ เราก็ไมเ่ ก็บเขา้ มา น่ี เป็น
อยา่ งนนั้ เพราะฉะนนั้ จงึ วา่ สิ เราอยอู่ ยา่ งนกี้ ็เปรยี บประดจุ พ่ี
เปรยี บประดจุ นอ้ ง กินขา้ วหมอ้ เดยี วกระทะเดียวกนั อยา่ งนีแ้ ลว้
เพราะสง่ิ อนั ใดท่ีพวกเราตงั้ ใจภาวนา ผใู้ ดท่ีมีความรูท้ ่มี ีความ
ฉลาด แมแ้ ตพ่ วกโยมก็สามารถจะเตือนพระได้ ทาํ ไมท่านน่งั เอา
แตส่ ปั หงก แนะ่ แลว้ ไปเทศนไ์ ดย้ งั ไง สอนเคา้ แน่ะ ตวั เอง
สปั หงกกึก๊ ๆๆอย่แู ทบทกุ คนื แย่ซอิ ยา่ งนี้ แยง้ เขา้ ไปม่งั นดิ หน่อย
ก็ไมเ่ ป็นไรหรอก ทา่ นไมโ่ กรธ แตบ่ างองคท์ า่ นจะเตะเอา
(หวั เราะ) ถา้ หลวงตาน่ี ไม่ได้ ยกแขง้ ยกขาเลย เด๋ยี วก็
ฟาดพลวั ะเขา้ ใหค้ างหลดุ (หวั เราะ) น่ีเป็นอยา่ งนนั้ นะ

เพราะฉะนนั้ จงึ วา่ ความตงั้ ใจน่ีเป็นส่ิงสาํ คญั ใหม้ นั เขม้ มนั
แขง้ มนั เดด็ มนั เด่ยี ว แลว้ ถีนมิทธะเหลา่ นนั้ จะเขา้ มาไดอ้ ย่างไร

น่ี เราไมเ่ ด็ดไม่เด่ียว เม่ือเขา้ ไปบรกิ รรมอยา่ งนนั้ พกั ใหญ่ใหใ้ จ
มนั อยกู่ บั พทุ โธอย่างนนั้ แลว้ ความแจม่ ใส ความสวา่ งไสวของ
ใจ แมแ้ ตร่ า่ งกายก็จะพาใหอ้ ม่ิ เอบิ เม่ือการบรกิ รรมตดิ เน่ืองกนั
อยอู่ ยา่ งนนั้ แลว้ ใจนนั้ กเ็ รม่ิ เรม่ิ มีปีติคือความอ่มิ ของใจ เม่ือ
อารมณข์ าดเขา้ ไปอยา่ งนนั้ แลว้ ความเหนด็ เหน่ือยความ
เม่ือยลา้ ของหวั ใจกบั ของกายไมม่ ีเลย อม่ิ เอบิ ซาบซมึ ถงึ ใจอนั
แทจ้ รงิ อย่างนนั้ น่นั เม่ือมนั เป็นอยา่ งนนั้ ใจมนั ก็ถึงสมาธิ เม่ือใจ
ถงึ สมาธิ เราบวกเขา้ มา เราก็รู้ ออ๋ น่ีสมาธิ ใจของเราไมค่ ิดไมน่ กึ
ไมป่ รุงไมแ่ ตง่ มีแตพ่ ทุ โธอยอู่ ยา่ งเดยี ว แลว้ เราวางพทุ โธลงไปใจ
ก็ยงั เฉย เน่ีย เหมือนเราหลบั แตไ่ มใ่ ช่หลบั ยงั รูต้ วั อยู่ น่ี เราก็รูส้ ิ
ออ๋ น่ีคาํ ส่งั สอนของพระพทุ ธเจา้ นะ ท่ีเรยี กวา่ แสดงวา่ ศลี สมาธิ
ปัญญา เราเขา้ มาบวชมาเรยี นก็ไดเ้ จอะพบเห็นความจรงิ อย่างนี้
เราทาํ สมาธิเกดิ ขนึ้ โลกเคา้ ทงั้ หลายบอกวา่ หมดมรรค หมดผล
น่ี เราจะเช่ือไดย้ งั ไง เราเคยทาํ สมาธิมนั เกดิ ขนึ้ เกิดความสงบน่ี
แลว้ จะมาพดู วา่ ไมม่ ีไดย้ งั ไง คนทงั้ หลายเคา้ ไมก่ ระทาํ เม่ือเรา
กระทาํ ใจใหม้ นั เป็นขนึ้ อย่างนนั้ แลว้ ใจมนั ก็ตอ้ งเป็นสมาธิ เม่ือ

ใจเป็นสมาธิอยา่ งนนั้ เม่ือใจเราวนุ่ วายอีก เราตอ้ งการใหใ้ จเรา
สงบ เราก็ไดอ้ บุ ายแลว้ น่ี เอาพทุ โธหรอื เอาส่งิ หนง่ึ ส่ิงใดมา
บรกิ รรมเขา้ ใจนนั้ มนั ก็เกิดความสงบ ความเดอื ดรอ้ น ความ
วนุ่ วาย ความขดั ขอ้ ง ความโทมนสั โสมนสั ของใจมนั กห็ ายไป
จากใจ แลว้ ใจนนั้ ก็สบาย น่ี เป็นอยา่ งนนั้

น่ีอบุ ายบนั้ ตน้ บนั้ ตน้ สาํ หรบั ผทู้ ่ีไม่คอ่ ยจะกระทาํ เม่ือมี
ความทกุ ข์ ความเดือดรอ้ น ความพลดั พรากจากสิ่งท่ีรกั ส่งิ ท่ี
ชอบใจ หรอื ลกู เตา้ ผวั เมียภรรยาตายจากกนั น่งั รอ้ งไหเ้ จ็ดวนั
เจ็ดคืนจนตาเปียกตาแฉะ ตาฟกตาบวมหมดเลย น่ี เพราะอะไร
เพราะราํ พงึ แตส่ ง่ิ เหลา่ นนั้ ไมค่ ิดแกไ้ ข ใจนนั้ ก็ย่งิ โศกย่งิ เศรา้
รา่ งกายก็เห่ียวแหง้ ลงไปตลอดเวลา เม่ือเราเอาพทุ โธเขา้ ไปแก้
ซกั หา้ นาทีเทา่ นนั้ มนั กห็ ยดุ ไป น่ี อบุ ายบนั้ ตน้ เป็นอยา่ งนี้ น่ี
แหละเพราะฉะนนั้ ครูบาอาจารย์ ทา่ นท่ีตงั้ ใจประพฤติปฏิบตั ิ
ทา่ นจงึ เอาธรรมะมาสอนพวกเรา เสยี สละแมแ้ ตช่ ีวติ ไม่เห็นแก่
กินแกน่ อน กินขา้ วกินหนเดยี ว สอนจนกระท่งั ตายลงไป แนะ่ ดู
เถอะในโลงนะ่ เป็นสกั ขีพยาน น่ีเพราะฉะนนั้ จงึ วา่ โอปนยิโก

นอ้ มเขา้ มา ถา้ อาจารยย์ งั ตายแลว้ เราทาํ ไมจะไม่ตาย เราเป็น
ลกู ศิษยก์ ็ตอ้ งใหม้ นั ดีเหมือนทา่ นม่งั ซ่ี ทาํ ไมไมด่ ี ทาํ อยา่ งไรใจ
ไม่ดี น่ี คิดสนกุ สนานรา่ เรงิ เพลดิ เพลนิ มนั ก็ไม่ดี คิดถงึ ใจใหม้ ี
ธรรมะธรรมโม พทุ โธอยใู่ นใจตลอดเวลา ใจมนั ก็ดี ใจก็เป็นพระ
น่ี เราก็เป็นพระขนึ้ มา เป็นชมี นั ก็เป็นพระ เป็นเณรก็เป็นพระ
เป็นพระมนั ก็ย่งิ เป็นพระ ไมว่ อกแวกไมเ่ หลาะแหละโลเล
เหลวไหล ใจก็เป็นพระอยตู่ ลอดเวลา น่ีเป็นอยา่ งนนั้
เพราะฉะนนั้ การกระทาํ บนั้ ตน้ เน่ยี เป็นสิง่ สาํ คญั แกไ้ ขตรงนีใ้ ห้
ตกลงไปแลว้ ใจนนั้ ก็ตอ้ งสงบเยือกเยน็ สบาย แลว้ ไดเ้ วลาของ
เราเรากท็ าํ ตอนเชา้ หรอื ตอนบา่ ยเราก็กระทาํ ของเราอยา่ งนนั้ อีก
ก็ดาํ เนนิ แบบนนั้ ลงไปอกี ใจก็สงบ น่ี หลายๆวนั เขา้ เม่ือใจสงบ
แลว้ ทา่ นบอกวา่ ใจนนั้ เป็นสมาธิ

สมาธิเป็นเหตขุ องการท่ีจะใหเ้ จรญิ ซง่ึ วิปัสสนาหรอื เรยี กวา่
ปัญญา คาํ วา่ ปัญญาๆ นกั ภาวนาทงั้ หลายเขา้ ใจวา่ ภาวนาไป
แลว้ ใหเ้ ป็นแตส่ มาธิอนั เดียว แลว้ กห็ มายความวา่ จะใหเ้ กิด
ปัญญา อนั นีย้ งั เขา้ ใจผดิ เขา้ ใจผิดนกั หนาทีเดียว ลกั ษณะของ

ปัญญาท่ีคดิ ปรุงแตง่ เร่อื งโลกเรอ่ื งสงสาร เร่อื งคดิ ไปในวฏั สงสาร
นนั้ มนั ไมใ่ ชล่ กั ษณะของปัญญา เป็นลกั ษณะของความฟ้งุ ซา่ น
ฮกึ เหิมของใจ ใจเรม่ิ หลงเพลดิ เพลนิ เป็นนิวรณธรรมเขา้ มา
ครอบงาํ ใจเราตา่ งหาก สว่ นใจท่ีกระทาํ สมาธิเกิดขนึ้ แลว้
พยายามคน้ ควา้ พินิจพิจารณาในอารมณอ์ นั ใดก็แลว้ แต่ เอามา
วิจารณ์ เอามาตรกึ ตรองเอามาพนิ ิจพิจารณา คิดถึงความเกิด
อย่างนี้ เราเกดิ ขนึ้ มาแลว้ กจ็ ะตอ้ งมีความแปรปรวนมีเจบ็ มีป่วย
มีไข้ แลว้ สิ่งเหลา่ นีม้ นั ไดอ้ ะไรกบั ตวั เรา ไดอ้ ะไรกบั จติ ใจของเรา
น่ี เราเอาส่ิงเหลา่ นีม้ าคดิ มาใครค่ รวญพจิ ารณา น่ี อยา่ งนี้
เรยี กวา่ ปัญญา แตป่ ัญญาอยา่ งนี้ เป็นปัญญาในระยะขนั้ ตน้
เรยี กวา่ ดาํ เนินทางทา่ นบอกวา่ เหมือนอยา่ งมรรค เม่ือรูจ้ กั อยา่ ง
นนั้ แลว้ ก็เอามาพนิ ิจพิจารณา

เม่ือแตง่ จนกระท่งั อารมณท์ ่ีเราคิดนนั้ มาเป็นปัจจบุ นั ธรรม
ไมม่ ีวอกแวกไปในอดีตอนาคต มีจาํ เพาะเรอ่ื งของปัจจบุ นั ธรรม
คิดอยอู่ ย่างนนั้ อนั เดียว ไมว่ อกแวกไปในท่ีใด น่นั ลกั ษณะนนั้
เป็นลกั ษณะของมรรคเรม่ิ ดาํ เนินเขา้ ไป เหมือนบคุ คลผทู้ ่ีจะไป

ปากนา้ํ เดนิ เขา้ ไปถึงถนนใหญ่ หรอื ออกจากวดั อโศฯ ก็เรม่ิ ตรง
เขา้ ไปเร่อื ยๆเป็นอย่างนนั้ ไมใ่ ช่นกึ ทีเดียวแลว้ จะถึงปากนา้ํ เลย
ไมใ่ ชเ่ ป็นอยา่ งนนั้ ถา้ ลกั ษณะของการเดนิ ก็ตอ้ งเดนิ ทีละกา้ ว
สองกา้ ว จนปากนา้ํ มนั มีก่ีกิโล น่นั เม่ือใครมีกาํ ลงั แกก่ ลา้
สามารถก็วง่ิ เอา น่ี วง่ิ เรว็ หรอื ว่งิ ชา้ น่ี เพราะฉะนนั้ พระพทุ ธเจา้
ท่านจงึ ทรงแสดงวา่ สุขาปฏปิ ทา ขปิ ปภญิ ญา เม่ือบคุ คลผนู้ นั้
มีใจอนั สงบ แลว้ ใชค้ วามพนิ ิจพิจารณาในสง่ิ ตา่ งๆ จนสง่ิ ทงั้ ปวง
นนั้ มาเป็นปัจจบุ นั ธรรม ไม่ไปในอดีต ไม่ไปในอนาคต คดิ คน้ อยู่
อยา่ งนนั้ หลายๆวนั เขา้ หลายๆเดอื นเขา้ อยา่ งนี้ น่นั แหละ ทา่ น
เรยี กวา่ เจรญิ อรยิ มรรค ลกั ษณะอยา่ งนีจ้ งึ เรยี กวา่ เป็นลกั ษณะ
ของปัญญาอนั ท่ีจะคิดปลอ่ ยจากโลกจากสงสาร ตดั จากสภาวะ
ของความเกิดแก่เจบ็ ตายของใจ น่ีลกั ษณะอย่างนีจ้ งึ เรยี กวา่ เป็น
ลกั ษณะของปัญญาท่ีจะตดั รากเหงา้ ของอกศุ ลของใจท่ีเกิดขนึ้

เม่ือใจนนั้ เขา้ ไปคิดอยจู่ าํ เพาะสิง่ อนั ใดอนั หนง่ึ อย่อู ยา่ งนนั้
ไมว่ อกแวกไปในท่ีใด อยา่ งนนั้ เรยี กวา่ ทงั้ สตทิ งั้ ปัญญา สติมี
หนา้ ท่ีระลกึ อยตู่ ลอดเวลาอย่างนนั้ ความปรุงในเรอ่ื งตา่ งๆนานา

ก็ปอ้ นเขา้ ไปของหวั ใจอย่างนนั้ ตลอดเวลาอย่างนนั้ ใจนนั้ ไม่
วอกแวกไปท่ีใด มนั กเ็ พลดิ เพลนิ กบั ความคดิ นนั้ อนั เดยี ว อยา่ งผู้
ท่ีพิจารณากายอยา่ งนี้ เพลนิ อย่เู ฉพาะกาย ไม่วอกแวกไปในท่ี
ใดเลย อยา่ งนนั้ เม่ือเป็นเวลานานๆตงั้ ช่วั โมง สองช่วั โมง สาม
ช่วั โมงอย่างนนั้ ไม่รูค้ วามสขุ มนั มาอยา่ งไร ปีติอ่มิ เอบิ ไปหมด
ซาบซา่ นไปหมด น่งั นานขนาดไหนก็ไมม่ ีเหน็ดมีเหน่ือย ไมม่ ี
เม่ือยมีลา้ ย่งิ สบายยง่ิ คน้ ควา้ ย่งิ พนิ ิจพจิ ารณาเทา่ ไหร่ ใจนนั้ ย่ิง
เกิดมีพละพลงั

เม่ือตอ้ งการจะหยดุ เหน็ วา่ เหน่ือยมากอยา่ งนี้ เราก็เลกิ การ
คน้ ควา้ พินิจพจิ ารณา ปลอ่ ยใจใหอ้ ยเู่ ป็นปกตอิ นั เดียวเฉยเช่น
อย่จู าํ เพาะความรูข้ องใจท่ีตงั้ อยเู่ ฉพาะหนา้ อยา่ งนนั้ ก็ได้ เป็น
เวลาเป็นช่วั โมงๆอย่างนี้ ใจไม่วอกแวกไปในท่ีใดทงั้ หมด มี
จาํ เพาะความรูท้ ่ีอยจู่ าํ เพาะหวั ใจอนั เดยี ว เรยี กวา่ ปกติอยอู่ ย่าง
นนั้ ไมไ่ ปไหนเลย น่ี อยา่ งนีจ้ งึ เรยี กวา่ สมาธิเต็มท่ี

เม่ือพกั พอสมควรท่านก็เรยี กวา่ ใหม้ ีอนโุ ลมปฏโิ ลม ในแบบ
ท่านก็สอนอยา่ งนนั้ คอื ใหพ้ จิ ารณาถอยเขา้ ถอยออก พจิ ารณา

บคุ คลภายนอกนอ้ มเขา้ มาหาตวั เรา พจิ ารณาตงั้ แตต่ วั เรา
ออกไปหาภายนอก น่ีเรยี กวา่ อนโุ ลมปฎโิ ลม ถอยเขา้ ถอยออก
พิจารณาอย่อู ย่างนนั้ ใจนนั้ ก็ย่ิงรา่ เรงิ เพลดิ เพลินกบั สง่ิ ท่ีเรา
พิจารณา น่ี น่กี ็อย่างนีแ้ หละเรยี กวา่ มรรค ท่ีจะลว่ งจากทกุ ขก์ ็
ตอ้ งเพราะทาํ อย่างนี้ ใจนนั้ มนั จะปลดเปลือ้ ง ปลดเปลอื้ งอะไร
ปลดเปลือ้ งหวั ใจท่ีวนุ่ วายดิน้ รนน่นั เอง เม่ือถกู บงั คบั ถกู อดั ฉีด
อยา่ งนนั้ แลว้ เหมือนนา้ํ ท่ีเขา้ ไปในกระบอก มนั ก็ฉีดออกเป็น
ฝอยไดเ้ ต็มท่ีเลย ถา้ เราเทซา่ นไปอยา่ งนนั้ มนั ก็ออกพรวดหมด
เม่ือถกู อดั อย่างนนั้ แลว้ ใจนนั้ ก็ตอ้ งแยกแยะ คิดอย่จู าํ เพาะเร่อื ง
นนั้ เร่อื งเดยี ว ไมไ่ ปในท่ีใดเลย มีความเขม้ แขง็ ตอ่ สกู้ บั การ
คน้ ควา้ พนิ ิจพจิ ารณาอย่อู ยา่ งนนั้ อดีตก็ไมไ่ ป อนาคตก็ไมไ่ ป
นอ้ มอดตี ก็มาเป็นปัจจบุ นั นอ้ มอนาคตก็มาเป็นปัจจบุ นั เป็น
ปัจจบุ นั ธรรมหมด

เม่ือพิจารณามากเขา้ ๆ เม่ือถงึ ความจรงิ อยา่ งนนั้ แลว้ มนั ก็
เห็นความจรงิ การท่ีวา่ เหน็ ความจรงิ เหน็ อยา่ งไร เน่ียฟังใหด้ ๆี
ตรงนี้ แตฟ่ ังยาก สงิ่ เรานีฟ้ ังยาก เพราะเม่อื กระทาํ ไมถ่ งึ แลว้

เหมือนคนไม่เคยมีเงนิ ลา้ น เงินโกฏิ เงนิ เป็นสบิ ๆลา้ น เราก็บอก
วา่ ในโลกไม่มีใครเคา้ มีกนั น่ี เป็นอยา่ งนนั้ เพราะฉะนนั้ จงึ วา่ ฟัง
ยาก เม่ือบคุ คลผนู้ นั้ คน้ ควา้ พินิจพิจารณาลงไปมากเขา้ ๆอยา่ ง
พระอานนท์ พระพทุ ธเจา้ บอกวา่ อานนทว์ นั ปฐมสงั คายนานนั้
พระอานนทจ์ ะไดส้ าํ เรจ็ มรรคผลธรรมอนั วเิ ศษนะ พยายามคน้
อย่ทู งั้ วนั ทงั้ คืนไมเ่ ป็นอนั หลบั อนั นอน คน้ อย่อู ยา่ งนนั้ คดิ อยู่
อยา่ งนนั้ คดิ จนเม่ือยลา้ รา่ งกายก็สไู้ ม่ไหว ใจก็เหนด็ เหน่อื ยเต็ม
ที พกั ซกั ทีเถอะ น่ี น่ีตอนพกั น่ีใหร้ ะวงั น่ี ใจเราในสภาวะอยา่ งนี้
ไม่เจือปนกบั สงิ่ ใดทงั้ หมดในโลกนี้ แมแ้ ตร่ า่ งกายก็ไม่เจอื ปน มี
ใจอยเู่ ป็นเอกเทศไมเ่ ก่ียวเกาะกบั อนั ใดอนั ทงั้ หมดในโลก แมแ้ ต่
รา่ งกายก็ไมเ่ ก่ียวเกาะ ความคดิ นกึ ปรุงแตง่ อนั ใดดบั ไป
หมดแลว้ น่ี ใจเป็นเอกเทศอย่างนนั้ น่นั แหละเรยี กวา่ ธรรมะ น่ี
จะรูถ้ งึ ผลวา่ งานทงั้ หมดท่ีพจิ ารณาอย่างนนั้ เรยี กวา่ มรรค คือ
กาํ ลงั เดนิ ไป เหมือนเราเดนิ ไปถึงปากนา้ํ ไปถึงท่ีรา้ นใดรา้ นหนง่ึ
เราเขา้ ไปน่งั พกั ความเหนด็ เหน่ือยเม่ือยลา้ ไม่มีเลย เหมือนใจท่ี
เขา้ ไปกาํ หนดพินิจพิจารณาเร่อื งทงั้ หมดแลว้ อย่างนนั้ หยดุ ทนั ที

ในขณะนนั้ แลว้ ก็ไปเหน็ โทษกบั การคดิ นกึ ปรุงแตง่ ของหวั ใจ
เพราะมีสติเขา้ ไปทนั กบั ปัญญานนั้ ทนั อยตู่ ลอดเวลา น่ี ใจอย่าง
นนั้ จงึ เรยี กวา่ เป็นผล

เม่ือถึงมรรคถงึ ผลอยา่ งนนั้ แลว้ เราก็เหน็ ความจรงิ ของใจน่ี
ท่ีไดก้ ระทาํ อยา่ งนีจ้ งึ ไดเ้ กิดไดเ้ ป็นไดม้ ีขนึ้ กบั เรา คาํ ส่งั สอนของ
พระพทุ ธเจา้ นนั้ มนั อย่ทู ่ีตวั เรา ไมไ่ ดอ้ ยทู่ ่ีคนอ่นื เม่ือเราคน้ ควา้
พินิจพจิ ารณาจนเหน็ ความจรงิ อย่างนีแ้ ลว้ ในขณะท่ีเหน็ ความ
จรงิ อยา่ งนนั้ ความปีตคิ วามเล่ือมใสในคณุ พระพทุ ธ พระธรรม
พระสงฆน์ ่ี เหลอื ท่ีจะประมาณไดเ้ ลย เอาเงนิ มากองตงั้ แต่
แผ่นดนิ ไปถงึ จรดฟ้าก็ยงั ไมม่ ีความหมาย(จบวีดโี อ)

ท่ีมา: https://youtu.be/9ToPXf6SbVY