ฝึกพลังจิต ฝึกสมาธิ ด้วยตนเอง โดย หลวงพ่อวิริยังค์ สิรินฺธโร

ฝึ กพลังจติ ฝึ กสมาธิ ดว้ ยตนเอง
หลวงพอ่ วิรยิ งั ค์ สริ นิ ฺธโร

น่งั ขดั สมาธิ ขาขวาทบั ขาซา้ ย มือขวาหงายทบั มือซา้ ยวาง
ไวบ้ นตกั นกึ พทุ โธในใจ กาํ หนดใจไวท้ ่ีใจ ใจของเราอยทู่ ่ีหวั อก
เบือ้ งซา้ ย กาํ หนดใจลงไปท่ตี รงนนั้ นกึ พทุ โธลงไปท่ีตรงนนั้ แต่
เม่ือจิตสงบแลว้ จิตรวมแลว้ พทุ โธก็ไมต่ อ้ งนกึ กาํ หนดจิตไว้
เฉยๆ ใหธ้ รรมะนีเ้ ขา้ ทางหรู ูถ้ งึ ใจ ธรรมะจะหล่งั ไหลเขา้ สใู่ จเอง

เพราะวา่ ธรรมะนนั้ เป็นสงิ่ ละเอยี ดออ่ น ใจของเราก็
เช่นเดยี วกนั เป็นสิ่งละเอียดออ่ น เม่ือธรรมะเขา้ ถงึ ใจ ใจก็
สามารถท่ีจะรองรบั เพราะวา่ ใจของเรานนั้ ใหญ่ โลกท่วี า่ ใหญ่ย่ิง

ก็เรยี กวา่ วดั ผา่ ศนู ยก์ ลาง ไม่รูว้ า่ ก่ีหม่นื ก่ีลา้ นก่ีแสนไมลอ์ ย่างนี้
ก็ยงั ไม่ใหญ่เทา่ ใจของเรา ทาํ ไมใจของเราจงึ ใหญ่ ถา้ เรามองดู
แลว้ ไม่เหน็ มนั จะใหญ่ตรงไหน ก็เทา่ ดอกบวั ตมู เลก็ ๆอยใู่ น
รา่ งกายของเรานี้ แตว่ า่ ท่ีวา่ เลก็ ๆอย่ใู นรา่ งกายของเรานีก้ ็
เรยี กวา่ หทยั วตั ถุ ไมใ่ ชใ่ จ มนั เป็นหทยั วตั ถุ มนั เป็นสว่ นหนง่ึ
ของรา่ งกาย สว่ นใจนนั้ ไมไ่ ดอ้ ย่ทู ่ีหทยั วตั ถุ ถา้ เราพิจารณาดู

โดยทมี งานกรธุ รรม grudhamma.com 1

แลว้ ใจของเรานี้ ใจของมนษุ ยน์ ่ีนกึ ไปแลว้ มนั จะใหญ่กวา่ โลกท่ี
เราอาศยั อยนู่ ่หี ลายเทา่ ตวั

เพราะฉะนนั้ ใจของเราจงึ เรยี กวา่ สามารถรองรบั ธรรมะของ
พระพทุ ธเจา้ ท่เี รยี กวา่ เหนือจกั รวาล จกั รวาลนีจ้ ะมีโลกสกั รอ้ ย
โลก พนั โลก มนั ก็ยงั ไมเ่ ทา่ กบั ธรรมะของพระพทุ ธเจา้ ธรรมะ
ของพระพทุ ธเจา้ นนั้ กวา้ งใหญ่ไพศาล ครอบคลมุ หมดทงั้
จกั รวาล แตน่ ่นั แหละ แมจ้ ะใหญ่โตเพียงใด ก็จะตอ้ งยอ่ ลงมา
อยเู่ หลอื อนั นงึ เรยี กวา่ เอโก ธัมโม หรอื ธรรมดวงเดยี ว
พระพทุ ธเจา้ ท่จี ะทรงตรสั รูน้ นั้ พระองคต์ รสั รูก้ ็เพราะพระองคไ์ ด้
ยอ่ ลงมาหมดแลว้ ย่อลงมาจนกระท่งั เหลอื หนง่ึ

ถา้ ยงั ไม่ยอ่ ไมส่ ามารถท่ีจะสาํ เรจ็ ได้ ไม่วา่ ส่ิงใดทงั้ หมด
เหมือนกบั อาหารอย่ใู นนาหรอื ขา้ วอยใู่ นฉางในยงุ้ มากมาย
เหลอื เกนิ จะตอ้ งคอ่ ยยอ่ ลงมา จากนาหลายรอ้ ยหลายพนั ไรม่ า
อย่หู นง่ึ ฉาง จากหนง่ึ ฉางมาอย่หู นง่ึ กระสอบ จากหนง่ึ กระสอบก็
มาอยหู่ นง่ึ หมอ้ จากหนง่ึ หมอ้ ก็มาอยหู่ นง่ึ จาน จากหน่งึ จานก็มา
อยหู่ นง่ึ ชอ้ น คราวนถี้ งึ จะสาํ เรจ็ สาํ เรจ็ เขา้ ปากของเราได้ น่ีตอ้ ง

โดยทมี งานกรธุ รรม grudhamma.com 2

ยอ่ จากหลายรอ้ ยหลายพนั ไร่ แลว้ ก็มาอยหู่ นง่ึ ชอ้ น แลว้ กเ็ ขา้ ไป
ในปาก คราวนีก้ ็เกิดความอม่ิ แลว้ ใครเลา่ ท่ีจะไปทานหรอื ไป
รบั ประทานนาตงั้ พนั ไร่ หรอื จะไปทานขา้ วเขา้ ปากเท่ียวนงึ ตงั้
เป็นฉางยงุ้ หรอื วา่ กระสอบนงึ หรอื วา่ หมอ้ นงึ ก็เอาเขา้ ไปไมไ่ ด้
แตก่ ็จะเขา้ ไดก้ ็ตอ่ เม่ือยอ่ ลงมาเหลือหน่งึ ชอ้ น

พระพทุ ธเจา้ นนั้ พจิ ารณาถงึ รอบขอบจกั รวาลทงั้ สนิ้ กวา้ ง
ใหญ่ไพศาล พระองคก์ ็ไดท้ รงยอ่ ลงๆ จนกระท่งั เหลอื ความเป็น
หนง่ึ ถา้ เราคิดถึงอารมณข์ องบคุ คล ความนกึ คดิ ของบคุ คลน่ี
อย่าวา่ แตโ่ ลกเลย นอกโลกมนั ก็คิดไปได้ แตใ่ นท่ีสดุ นนั้
พระพทุ ธเจา้ พระองคไ์ ดท้ รงยอ่ ลงมาเหลอื ความเป็นหนง่ึ เม่ือยอ่
ลงมาเหลือความเป็นหนง่ึ แลว้ ท่ีนีก้ ็เกิดกระแสเรยี กวา่ เกิด
กระแสอดั กระแสแรง ยอ่ ลงมาเหลือหนง่ึ แลว้ มนั จะแรงขนึ้

เพราะฉะนนั้ พระองคจ์ งึ ไดท้ รงแสดงอทิ ธิปาฏหิ ารยิ ์
อิทธิปาฏหิ ารยิ น์ นั้ ทรงแสดงไดท้ กุ อยา่ งทกุ ประการไม่วา่ จะเหาะ
เหินเดินอากาศ หรอื ไมว่ า่ พระองคจ์ ะแสดงอยา่ งใดๆนนั้ ก็
สามารถแสดงได้ เพราะวา่ พระองคย์ ่อลงมาเหลือความเป็นหน่งึ

โดยทมี งานกรธุ รรม grudhamma.com 3

นนั้ เกิดพลงั จติ เป็นอนั มาก ดว้ ยเหตนุ ีพ้ ระพทุ ธเจา้ จงึ ไดแ้ นะนาํ
สาวกท่วั ๆไป วา่ ใครอยากไดข้ องดี ใครอยากไดค้ วามบรสิ ทุ ธิ์
แลว้ ใหย้ อ่ ลงมาเหลอื ความเป็นหน่งึ พระองคท์ รงตรสั วา่ เม่ือยอ่
ลงมาเหลือความเป็นหนง่ึ แลว้ มนั จะเกิดสงิ่ หนง่ึ ขนึ้ มา สง่ิ นนั้ คือ
ความบรสิ ทุ ธิ์

ความบรสิ ทุ ธิ์นนั้ แมว้ า่ จะเป็นสิ่งท่ีย่อลงมาเหลอื นิดเดียว แต่
วา่ คณุ ภาพนนั้ ย่ิงกวา่ ของใหญ่ๆ เราลองเอากอ้ นกรวดหรอื วา่ เรา
เอาดนิ ทรายเน่ีย เอามากองซกั เทา่ ภเู ขามากมาย แลว้ ก็เอามา
เปรยี บเพชรซกั ลกู เทา่ มะตมู น่ี เพชรลกู เทา่ มะตมู ไมร่ ูม้ นั ก่ีหม่นื ก่ี
แสนลา้ น แลว้ ก็ทรายเอามากองๆนนั้ นะ่ ใหญ่กวา่ เพชรเมด็ ลกู
มะตมู น่นั ตงั้ หลายแสนเท่า แตร่ าคามนั ก็ไม่เทา่ กนั เพราะฉะนนั้
เม่ือเราไดร้ บั ความบรสิ ทุ ธิ์ บรสิ ทุ ธิ์นนั้ ก็คือความปราศจากมลทนิ
อยา่ งท่ีมีอะไรตา่ งๆท่ีเป็นขีส้ นิมท่มี นั เกาะกินอย่ใู นเหลก็ หรอื ขี้
สนิมเกาะกินอยใู่ นทองเหลือง ขีส้ นิมมนั ก็กินอยตู่ ามท่วั ๆไป
อยา่ งนี้ ถา้ ขดั ออกไปแลว้ มนั จะเกิดความใสสะอาด เคา้ เรยี กวา่
เนือ้ บรสิ ทุ ธิ์ ถา้ เป็นเหลก็ เคา้ จะเรยี กวา่ เนือ้ เหลก็ บรสิ ทุ ธิ์ หรอื วา่

โดยทมี งานกรุธรรม grudhamma.com 4

ถา้ จะเป็นทองเหลืองก็เรยี กวา่ ทองเหลอื งบรสิ ทุ ธิ์ น่ีคือความยอ่
ลงไป

เม่ือยอ่ ลงไปหนกั เขา้ ๆน่ี ผลประโยชน์ จะกลบั กลายเป็น
สมาธิ ท่ที า่ นเรยี กวา่ ขณิกสมาธิ เรยี กวา่ อุปจารสมาธิ เรยี ก
วา่ อัปปนาสมาธิ เขาเรยี กกนั ถงึ สมาธิ ก็เรยี กวา่ บญั ญตั ิท่ีการ
แสดงวา่ ถึงสมาธินนั้ ก็ไดบ้ ญั ญตั ิขนึ้ เรยี กวา่ ปัญญัตตโิ ย การ
บญั ญตั ขิ นึ้ การบญั ญตั ขิ นึ้ นนั้ ก็ตอ้ งบญั ญตั ิจากสิ่งหนง่ึ ท่ีมนั เป็น
ความเป็นจรงิ แลว้ ก็บญั ญตั อิ อกมาเพ่ือจะพดู กนั ใหร้ ูเ้ รอ่ื ง
เหมือนอยา่ งกบั รบั ประทานอาหาร เราก็บญั ญตั อิ อกมา แตม่ นั ก็
เอาเขา้ ใสป่ ากเท่านนั้ แหละ เราก็พดู กนั วา่ รบั ประทานอาหาร
มนั เป็นการบญั ญตั ิ แตก่ ็บญั ญตั ิจรงิ ๆ บญั ญตั ิจากขา้ วท่ีกาํ ลงั
จะเขา้ ปากเราอย่างนี้ ก็เหมือนกบั ท่ีทา่ นบญั ญตั สิ มาธิไว้ วา่
สมาธินีม้ นั เกดิ ขนึ้ มาจากอะไร สมาธิมนั เกิดขนึ้ มาจากความ
สงบ ความสงบนนั้ ไม่มีอารมณ์ มีแตค่ วามเป็นหนง่ึ ของจิต
เรยี กวา่ สมาธิ ก็คือบญั ญตั สิ งิ่ หน่งึ ในจติ ของเรา

โดยทมี งานกรธุ รรม grudhamma.com 5

สมาธินนั้ ถงึ เราจะบญั ญตั เิ ป็นสมาธิหรอื เราไมบ่ ญั ญตั วิ า่
เป็นสมาธิ จิตมนั ก็เป็นหนง่ึ ของมนั อย่อู ยา่ งนนั้ มนั ไม่ใชว่ า่ มนั
จะบญั ญตั วิ า่ มนั จะเป็นอยา่ งนนั้ ๆ ก็หาไม่ ความเป็นจรงิ เป็นอยู่
อย่างนนั้ คนจะไปบญั ญตั วิ า่ มนั เป็นอย่างนนั้ อยา่ งนี้ ก็บญั ญตั ิ
กนั ไป แตค่ วามเป็นจรงิ มนั มอี ยสู่ ่ิงหนง่ึ อยา่ งท่ีภาษาไทยเรา
เรยี กวา่ ความสงบ ภาษาบาลีหรอื ภาษาแขกก็เรยี กกนั วา่ สมาธิ
สมาธิน่ีสดุ แลว้ แตว่ า่ ภาษาไหนจะบญั ญตั กิ นั ขนึ้ มา วา่ เป็นอยา่ ง
นนั้ ๆ ท่ีจรงิ แลว้ สมาธิมนั เป็นยงั ไง มนั ก็เป็นของมนั อยอู่ ยา่ ง
นนั้ เอง เป็นหนง่ึ เป็นความสบาย มนั กเ็ กดิ และมีอยู่ อยอู่ ย่างนนั้
เคา้ เรยี กวา่ ปรกติ เพราะฉะนนั้ เม่ือจติ มนั ปรกตโิ ดยท่ีมนั ไมม่ ี
อารมณอ์ ่ืนๆท่ีเขา้ มาวนุ่ วายในจิตใจแลว้ มนั ก็กลายเป็นจติ
ปรกติ

เม่ือจิตปรกติ จิตนนั้ มนั จะเกิดความสบาย เกิดความ
ละเอยี ด และความผ่องใส ความออ่ นโยน อะไรตา่ งๆนนั้ สง่ิ ท่ีมนั
เกิดขนึ้ กบั จติ นนั้ ไม่ใช่เป็นเรอ่ื งปรุงแตง่ แตว่ า่ มนั เป็นเรอ่ื งท่ีเป็น
ผลพวงมาจากสมาธิ พอมนั เกิดความเป็นหนง่ึ ขนึ้ อนั ใดนนั้

โดยทมี งานกรธุ รรม grudhamma.com 6

ความละเอยี ดมนั ก็เกิดขนึ้ ตามมาดว้ ย และความผ่องใสมนั ก็
เกิดขนึ้ มาดว้ ย ความเบาก็เกิดขนึ้ ความสบาย มีความออ่ นโยน
น่มุ นวลอะไรตา่ งๆ มนั ก็เกิดขนึ้ ในจติ อนั นนั้ ไอส้ ิ่งท่ีมนั เกิดขนึ้ น่นั
แหละเป็นสงิ่ ท่ที กุ คนเราท่ีเราตอ้ งการ ท่ีจะใหเ้ กิดแกต่ วั ของเรา
ในการทาํ สมาธิ เม่ือมนั เกิดขนึ้ มาแลว้ เราจะตอ้ งจด เราจะตอ้ ง
จาํ จาํ วา่ เราทาํ ยงั ไงเราถงึ มาตรงนีไ้ ด้ เราทาํ ยงั ไงเราถึงไดม้ าถึง
จดุ นีไ้ ด้ เราทาํ ยงั ไงเราถงึ มาไดเ้ ป็นอาการกิรยิ าอยา่ งนีไ้ ด้ อนั นี้
เม่ือจดจาํ ไดแ้ ลว้ คนนนั้ จะทาํ ไดอ้ ย่างสบาย คอื สามารถท่ีจะทาํ
ไดอ้ ย่างสบายมากในกาลตอ่ ไปขา้ งหนา้

ผทู้ ่ีฝึกสมาธิดว้ ยกนั ทาํ ไมจงึ บางคนไปเรว็ ทาํ ไมบางคนไป
ชา้ ก็เพราะความสงั เกต คือผทู้ ่ีปฏบิ ตั นิ ่ีมคี วามสงั เกตแตกตา่ ง
กนั บางคนนนั้ ใช้ ชวนะปัญญาของตนเป็นขอ้ สงั เกต บางคนก็
สดุ แลว้ แตม่ นั จะเป็นไป อนั คนท่ีวา่ สดุ แลว้ แตม่ นั จะเป็นไปนนั้
ไมไ่ ดต้ งั้ ขอ้ สงั เกต คนนนั้ ก็ลา่ ชา้ ไป คนท่ีตงั้ ขอ้ สงั เกต และมี
ความสงั เกต มีความสนใจหรอื พยายามท่ีจะพจิ ารณาตา่ งๆสงิ่ ท่ี
มนั เกิดขนึ้ นนั้ คนนนั้ ก็จะเดินไปเรว็

โดยทมี งานกรุธรรม grudhamma.com 7

ในคมั ภีรว์ ิสทุ ธิมรรคนนั้ ท่านไดต้ งั้ ขอ้ สงั เกตถงึ เร่อื งสมาธิไว้
อยา่ งนีว้ า่ ผทู้ ่ที าํ สมาธิเกิดขนึ้ แลว้ นนั้ ในวนั นนั้ เขาทาํ อะไรบา้ ง
ในคมั ภีรว์ สิ ทุ ธิมรรคแสดงถึงวา่ รบั ประทานอาหารอะไรจงึ เป็น
สมาธิขนึ้ มาอยา่ งนีใ้ นวนั นนั้ หรอื วนั นนั้ ไดน้ ่งั เวลาเทา่ ไร ก็เอา
เวลาอนั นนั้ มา หรอื วา่ วนั นนั้ ไดน้ ่งั หนั หนา้ ไปทางไหน ก็จดั แจง
หนั หนา้ ไปทางนนั้ อยา่ งเนยี้ คือท่านตงั้ ขอ้ สงั เกต ตงั้ ขอ้ สงั เกต
เพ่ือท่ีจะใหจ้ ติ นีม้ นั เกิดความวา่ งา่ ยสอนงา่ ยขนึ้ หรอื เกดิ ความ
สงบไดเ้ รว็ เดนิ ทางไปไดเ้ รว็ ขนึ้ อย่างนี้ แตท่ ีนนี้ นั้ ทา่ นตงั้
ขอ้ สงั เกตอย่างนนั้ ก็เพียงเพ่อื ชีแ้ นว สว่ นวา่ เราจะใชช้ วนะ
ปัญญาของเราท่ีจะตงั้ ขอ้ สงั เกตอย่างไรนนั้ อยทู่ ่ีเราท่ีจะตอ้ งใช้
อกี

นอกเหนือไปจากขอ้ สงั เกตท่ีจติ จะเป็นสมาธิในขนั้ ตน้ นีแ้ ลว้
ก็ยงั มีขอ้ สงั เกตอีกอยา่ งหนง่ึ เม่ือเวลาจติ ท่มี นั ไม่สงบน่ี มนั เป็น
เพราะอะไร มนั ตอ้ งมีตน้ เหตุ ตน้ เหตกุ ็คือวา่ มนั ฟงุ้ ซา่ นมนั คดิ
มาก ไอฟ้ งุ้ ซา่ นคิดมากนนั้ มนั ไม่ใช่ตน้ เหตุ มนั เป็นปลายเหตไุ ป
ซะแลว้ สว่ นวา่ ตน้ เหตทุ ่ีมนั จะทาํ ใหเ้ รานกึ คดิ ในขณะท่เี รา

โดยทมี งานกรธุ รรม grudhamma.com 8

ฟงุ้ ซา่ นนนั้ มนั มีอกี ตน้ เหตขุ องมนั ตน้ เหตขุ องมนั นนั้ ก็คือ
อุปาทานตา่ งๆ ท่ีเราไปยดึ เอามาเก็บฝังเอาไวใ้ นใจของเราน่นั
คือเก็บเอาไว้ ไปทะเลาะกบั ใครมาก็เก็บเอาไว้ หรอื วา่ ไปยินดี
สโมสรกบั ใครมาก็เก็บเอาไว้ หรอื เราไปทาํ งานอะไรมนั ขลกุ ขลกั
ขนึ้ มาก็เก็บเอาไว้ หรอื ไปทาํ งานอะไรมนั เรยี บรอ้ ยเกิดขนึ้ มาก็
เก็บเอาไว้ ทนี ีเ้ ก็บเอาไวม้ ากเขา้ ๆ มนั ก็เป็นตน้ เหตแุ หง่ การท่ีจะ
นาํ คิดในขณะทาํ สมาธิ วา่ “เอ…เหน็ จะตอ้ งทาํ อย่างนนั้ เห็น
จะตอ้ งทาํ อย่างนี”้ คิดไปคดิ มาก็เลยฟงุ้ ซา่ นไป

ทีนีจ้ ะแกต้ น้ เหตอุ ย่างนีเ้ ราจะแกอ้ ย่างไร การแกต้ น้ เหตนุ ่ี
เราก็ตอ้ งใชม้ ดี หรอื เรยี กวา่ มีดดาบ มีดดาบนนั้ มนั คมมากนะ
มนั ฟันลงไปอยา่ งนี้ ถา้ หากวา่ มีดดาบคมๆน่ีฟันเฉียบลงไป ขาด
สองทอ่ นเลยคนเน่ีย ก็เรยี กวา่ มีดดาบ อนั นีเ้ ป็นการท่ีเราจะแก้
ตน้ เหตุ คือแกต้ น้ เหตนุ นั้ มีดดาบในท่นี ีไ้ มไ่ ดห้ มายความวา่ มีด
ดาบท่ีเคา้ เอามาฟันคน แตว่ า่ มีดดาบอนั นีค้ ือปัญญา ปัญญา
นนั้ คอื สว่ นท่ีเราจะตอ้ งใชแ้ กไ้ ขในเหตกุ ารณเ์ ฉพาะหนา้ ท่ีเกิดขนึ้
เพราะฉะนนั้ ครูบาอาจารยท์ า่ นจงึ บอกวา่ ปัญญานีม้ นั เป็นเร่อื งท่ี

โดยทมี งานกรุธรรม grudhamma.com 9

เราจะตอ้ งใชต้ งั้ แตป่ ระถมตน้ จนกระท่งั มธั ยม มหาวทิ ยาลยั ไป
เลย ก็เรยี กวา่ ปัญญา

ในการท่ีเราจะใชก้ บั จติ ใจของเรานนั้ เราใชป้ ัญญาเป็น
เคร่อื งฟัน ใหข้ าดไปเลยอปุ าทานอนั นนั้ ทนี ีเ้ ม่ือมนั ไม่ขาดเราจะ
ทาํ ยงั ไง ก็เพราะดาบเราท่ือ เม่ือดาบท่ือมนั กฟ็ ันไมข่ าด เม่ือมนั
ไมข่ าด จติ มนั ก็ไมย่ อมลง ทนี ีท้ าํ ยงั ไงถงึ ใหด้ าบนีม้ นั คมได้ มนั ก็
ไมใ่ ชข่ องยาก เพราะวา่ ดาบนีม้ นั ลบั ช่วั วนิ าทีเดียวมนั ก็คมแลว้
ไมต่ อ้ งไปน่งั ฝนกนั เป็นช่วั โมงๆหรอก มนั ลบั เพียงวนิ าที หรอื วา่
นาทีเดียวมนั ก็พอแลว้ สาํ หรบั ดาบคอื ปัญญา เพราะฉะนนั้ ใช้
ความคิดเพียงความคิดเดยี วเท่านนั้ วา่ รา่ งกายอนั เนีย้ มนั ก็สกั
แตว่ า่ เป็นวตั ถขุ องโลกอนั หนง่ึ เทา่ นนั้ สว่ นความนกึ คิดกจิ การ
อะไรตา่ งๆมนั ก็เป็นวตั ถขุ องโลกเทา่ นนั้ เพราะวา่ สง่ิ เหลา่ นีม้ นั
ไม่ใช่เป็นตวั ตนแตอ่ ย่างใด ส่ิงเหลา่ นีล้ ว้ นแลว้ แตเ่ ป็นสภาวะ
ธาตทุ งั้ สนิ้ เรยี กวา่ ตดั ออกไปเลย อนั นีเ้ รยี กวา่ ลบั ดาบ

ถา้ หากวา่ เราลบั ดาบไดช้ บิ เดียวเทา่ นนั้ อารมณม์ นั จะ
กระจยุ ไปในทนั ที เหมือนอยา่ งท่ีวา่ พญามารนะ่ มาผจญ

โดยทมี งานกรุธรรม grudhamma.com 10

พระพทุ ธเจา้ อยา่ งนี้ พญามารน่ะมนั มาผจญพระพทุ ธเจา้
พระพทุ ธเจา้ ก็ลบั ดาบชบิ เดียว วนิ าทีเดยี วเทา่ นนั้ พวกมารก็
เรยี บรอ้ ย แพห้ มด เราก็เชน่ เดยี วกนั นะ่ เราก็ตอ้ งใชด้ าบคือ
ปัญญาน่ีฟันมนั ลงไป ลงไปเลย ดาบของเราคมมยั้ มนั ไมค่ ม
มนั ก็ฟ้งุ ซา่ นตอ่ ไป ดาบของเราคมมยั้ คม มนั ก็สงบตอ่ ไป น่ีเป็น
อยา่ งนี้

อนั นีเ้ ป็นอบุ ายวิธีเร่อื งของการทาํ จิต มนั กต็ อ้ งมีกนั หลายๆ
อยา่ ง เหมือนกนั กบั ผเู้ ป็นครูบาอาจารยน์ ่ีจะสอนลกู ศษิ ย์ มนั ก็
จาํ เป็นจะตอ้ งหาอบุ ายวธิ ีตา่ งๆเชน่ พระพทุ ธเจา้ สอนทา่ นพระ
จุฬปันถกน่ีทา่ นก็บอกวา่ ใหเ้ อาผา้ เช็ดหนา้ น่ีมาเชด็ หนา้ ผาก
แลว้ ก็ไปน่งั อยเู่ วลาพระอาทติ ยม์ นั ขนึ้ พระอาทิตยม์ นั ขนึ้ สอ่ งมา
ท่ีหนา้ ผาก เหง่ือมนั ก็ไหล แลว้ ก็เอาผา้ เชด็ หนา้ น่ีเชด็ ท่ีหนา้ ผาก
น่นั แหละ พระจฬุ ปันถกพิจารณา เอ๋ ผา้ นตี้ งั้ แตท่ ีแรก มนั ก็
ขาวๆดนี ะ มาอกี เท่ียวนีม้ นั ก็เลยมีดาํ มิดหมี และมนั ดาํ ลงไปๆ
อยา่ งเนีย้ ทา่ นก็เลยปลงตก ทา่ นก็ไดส้ าํ เรจ็ เป็นพระอรหนั ต์ น่กี ็
เรยี กวา่ อบุ ายนงึ

โดยทมี งานกรุธรรม grudhamma.com 11

หรอื อย่างท่ที ่านสังกิจจะสามเณร ทา่ นไปเห็นเคา้ ดกั ลกู
หนา้ ไอล้ กู หนา้ น่นั นะ่ ไมไ้ ผเ่ อามาเหลา เหลาแลว้ มนั ก็คด ตอ้ ง
เอาไปลนไฟ ดดั แลว้ ก็เอาตาเลง็ จนมนั ก็ตรงได้ ท่านกพ็ ิจารณา
ตวั ของทา่ นวา่ ใจของเราน่ีมนั ก็คด เราก็ตอ้ งเลง็ ตาเดยี วก็คอื
หลบั ตาขา้ งหนง่ึ เหลอื ตาขา้ งหนง่ึ ก็คือทาํ จิตใหเ้ ป็นหนง่ึ เม่ือทาํ
จิตใหเ้ ป็นหนง่ึ เลง็ ดใู จอนั นีจ้ นกระท่งั ใจอนั นีม้ นั เกิดนิพพทิ ทา
ญาณขนึ้ ทา่ นสงั กิจจะสามเณรก็ไดส้ าํ เรจ็ เป็นพระอรหนั ต์ น่ี
ทา่ นก็อบุ ายของทา่ นอกี อยา่ งหนง่ึ

และก็มีลกู ศษิ ยข์ องทา่ นพระสารบี ตุ รสอนกรรมฐานให้
เทา่ ไหรๆ่ ก็ไมร่ ูจ้ กั ท่ีจะสาํ เรจ็ ซกั ที ก็จงึ รอ้ นถงึ พระพทุ ธเจา้
พระพทุ ธเจา้ กเ็ ลยเอาพระภกิ ษุท่ีเป็นลกู ศษิ ยท์ า่ นพระสารบี ตุ ร
เอามา แลว้ ก็เนรมิตสระขนึ้ มาสระหน่งึ แลว้ ก็เนรมติ ผหู้ ญิงคน
นนั้ สวยงามมาก เพราะวา่ ลกู ศษิ ยข์ องพระสารบี ตุ รน่นั ในอดตี
ท่านเป็นช่างทอง ชอบความสวยงาม เพราะฉะนนั้ เม่ือลกู ศิษย์
ของทา่ นพระสารบี ตุ รทา่ นเหน็ หญิงสาวท่ีสวยงาม ก็เกิดความ
พอใจดใี จนกั หนา เม่ือเกิดความพอใจเชน่ นนั้ แลว้ พระพทุ ธเจา้ ก็

โดยทมี งานกรธุ รรม grudhamma.com 12

อธิษฐานใหผ้ หู้ ญิงน่นั แก่ลงทนั ทีเลย เม่ือแกล่ งไปทนั ที ท่านก็มา
คิดวา่ เอ๊ะ เม่ือตะกี๊นีส้ วยงามอยหู่ ยกๆ ไหนมาแกห่ ง่อม คางก็
ยาน ตากโ็ บ๋ จมกู ก็ยาว แกม้ ก็ตอบ เนือ้ ก็ยาน สกั ไมเ้ ทา้ งอขี้
กอ้ นอย่ตู รงนนั้ แลว้ ในท่ีสดุ นนั้ ทา่ นก็อธิษฐานใหต้ ายลงไปเลย
เน่าหมดทงั้ สระ ทนั ใดนนั้ ลกู ศษิ ยท์ า่ นพระสารบี ตุ รก็ไดส้ าํ เรจ็
เป็นพระอรหนั ต์ น่ีก็เป็นอบุ ายอนั หนง่ึ

มีพระภิกษุองคห์ นง่ึ ท่ีทรงพระไตรปิฎก ไปสอู่ งคน์ นั้ ก็ไปทรง
พระไตรปิฎกแตไ่ ม่สามารถท่จี ะเขา้ ใจ เพราะวา่ ธรรมมนั มาก
เกินไป ไม่รูจ้ ะจบั ตรงไหน หาท่ีจบั ไม่ได้ ในคราวนนั้ ทา่ นก็ได้
อบุ ายจากสามเณร สามเณรองคน์ งึ ทา่ นก็ไมถ่ ือทฐิ ิ แมท้ า่ นจะ
จบพระไตรปิฎก ทา่ นก็ยอมเป็นลกู ศิษยส์ ามเณรอายเุ พียง ๗
ขวบเท่านนั้ เอง กาํ ลงั น่งั ซกั ผา้ อย่ทู ่ีขา้ งสระ ก็ไปถามทา่ นวา่ ทาํ
ยงั ไง ปฏบิ ตั ถิ ึงจะไดส้ าํ เรจ็ สามเณรจงึ บอกวา่ อา้ ว กม็ ีหวั ปลวก
อย่ปู ลวกนงึ ยงั ไงเลา่ หวั ปลวกนนั้ ก็มีรูอยู่ ๖ รูปดว้ ยกนั แลว้ ก็อดุ
ซะ ๖ รู เหลอื อยรู่ ูนงึ แลว้ กข็ ดุ รูเขา้ ไป ไปเจอเหีย้ แลว้ กฆ็ า่ เหีย้
ตวั นนั้ เสียใหต้ าย เสรจ็ ทา่ นพระทรงพระไตรปิฎกรูปนนั้ ท่านก็ได้

โดยทมี งานกรุธรรม grudhamma.com 13

คดิ วา่ ออ๋ ใหป้ ิดทวารทงั้ ๖ น่ีเอง แลว้ ก็ฝึกเขา้ ไปอยรู่ ูนงึ ก็คือใจ
ไอต้ วั ใจน่ีมนั เป็นตวั เหีย้ คอื เป็นตวั อวชิ ชา ทา่ นก็สามารถ
ปฏิบตั ิตวั ท่านไดส้ าํ เรจ็ เป็นพระอรหนั ต์

อนั นีม้ นั เป็นเรอ่ื งของอบุ ายแตล่ ะองค์ อบุ ายแตล่ ะคนท่ีจะ
ทาํ ใหเ้ กิดผลขนึ้ มา อบุ ายวธิ ีเหลา่ นีน้ นั้ เป็นอบุ ายวิธีของการท่ี
เราจะแกไ้ ขจิตของเรา เราบางทีอาจจะใชอ้ บุ ายเดียวไม่ได้ เราก็
จะตอ้ งใชอ้ บุ ายหลายๆอย่าง เพราะจิตอนั ท่ีเราฝึกหดั น่ี เราก็
รูอ้ ย่แู ลว้ วา่ เราตอ้ งฝึกหดั เพราะฝึกหดั ใหจ้ ติ นีม้ นั กา้ วหนา้ ตอ่ ไป
คือใหเ้ จรญิ เตบิ โต เหมือนกบั เราเลีย้ งเด็กใหเ้ จรญิ ขนึ้ เม่อื มนั จะ
นอน เราก็ตอ้ งกลอ่ มมนั เราตอ้ งหลอกเด็ก บอกวา่ ยกั ษม์ าแลว้
เดก็ มนั กลวั มนั กห็ ลบั ไป หรอื บางทีก็หลอกบอกวา่ เดก็ เอย้ ผี
มาแลว้ มนั ก็หลบั ไป ทงั้ ๆท่ียกั ษก์ ็ไม่ไดม้ า ผีก็ไมไ่ ดม้ า จติ ใจของ
คนเรานมี้ นั ก็เหมือนทารกน่นั แหละ เพราะวา่ เรายงั ออ่ นแก่การ
ฝึกหดั มนั ก็ยงั อย่ใู นขนั้ ต่าํ เม่ือเป็นเชน่ นีแ้ ลว้ มนั ก็ตอ้ งหลอก
บา้ ง

โดยทมี งานกรธุ รรม grudhamma.com 14

จิตของเรานีม้ นั ตอ้ งมีอบุ าย คอื อบุ ายน่ีไม่ใชห่ ลอกใหเ้ สีย
แตว่ า่ หลอกใหม้ นั ถกู ตอ้ ง เราก็บอกวา่ น่ีตวั เราน่ีแก่แลว้ ใชม่ ยั้
เรายงั คิดวา่ ตวั เราหนมุ่ อยรู่ ึ น่ีแกแ่ ลว้ ตวั ของเรานี้ เวลานีค้ าง
ตอบแลว้ ใช่มยั้ เวลานเี้ ราตายแลว้ ใช่มยั้ น่ีเหน็ มยั้ เคา้ เอาเราไป
เผาอยทู่ ่เี ชิงตะกอนน่นั น่ะ อย่างนีเ้ คา้ เรยี กวา่ เป็นอบุ าย คือ
อบุ ายท่ีจะใหใ้ จของเราสงบลงไป เคา้ เรยี กวา่ อบุ ายวิธี เม่ือเรา
คิดอย่างนนั้ ไดแ้ ลว้ น่ี จติ มนั ก็กลวั สวิ า่ แหม มนั ตายจรงิ ๆนะ มนั
ก็สงบลงไป

เหมือนอยา่ งกบั วา่ ทา่ นจลุ กาล มชั ฌิมกาล และมหากาล ที
นีท้ า่ นมหากาลเน่ีย ทา่ นเป็นพอ่ คา้ ไปบวช ไดฟ้ ังธรรมของ
พระพทุ ธเจา้ แลว้ ก็ไปบวช แลว้ ทา่ นก็มีครอบครวั แลว้ ทา่ นก็บอก
วา่ เราบวชเม่ือแกอ่ ย่างนี้ ไมอ่ ยากจะไปยงุ่ กบั ใคร ก็อยากจะ
เรยี นกรรมฐานวา่ จะทาํ ยงั ไงถงึ จะไดส้ าํ เรจ็ เม่ือไปไตถ่ ามองค์
สมเด็จพระสมั มาสมั พทุ ธเจา้ พระพทุ ธเจา้ ก็ใชใ้ หท้ า่ นไปท่ีป่า
ชา้

โดยทมี งานกรธุ รรม grudhamma.com 15

เม่ือไปถึงป่าชา้ แลว้ ก็ใหม้ าดศู พ เพราะเคา้ จะใหม้ าเผาทกุ
วนั ๆ วนั หนง่ึ เคา้ ก็เอาศพผหู้ ญิงคนนงึ แห่ กาํ ลงั เป็นลมตาย อายุ
ได้ ๑๖ ปีน่นั นะ่ มาถึงก็มาเอามานอน แลว้ ก็เชญิ ทา่ นมหากาล
มาดู ท่านมหากาลมาดกู ็ ออ๋ น่ีรา่ งกายยงั สดใส มีหนา้ เป็นอยา่ ง
นนั้ แขนขาเป็นอยา่ งนนั้ แลว้ ทา่ นก็ไปน่งั สมาธิ ตอ่ จากนนั้ ไป
สปั เหรอ่ เคา้ ก็เอาขนึ้ ไปเชิงตะกอนแลว้ ก็จดุ ไฟ ไฟนนั้ ก็ลาม ไฟ
ไหมห้ ไู หมต้ า ไหมแ้ ขง้ ไหมข้ า แลว้ ก็ไปนิมนตท์ า่ นมหากาลมา
อีก มาถึงก็มาดู ออ๋ เม่ือตะกีน้ ีส้ ดใสน่ี เด๋ยี วนีท้ าํ ไมมนั ดาํ ไปหละ
เป็นตอตะโกไปแลว้ ทา่ นก็กลบั ไปน่งั สมาธิตอ่ แลว้ ทีนีส้ ปั เหรอ่ ก็
เผาจนกระท่งั เหลอื แตก่ ระดกู หมดแลว้ ทกุ สว่ นรา่ งกายหมดแลว้
ท่านก็ไปนมิ นตใ์ หท้ ่านพระมหากาลมาดวู า่ เหลอื แตก่ ระดกู ทา่ น
มหากาลมาดู เอ๊ะ เม่ือตะกีน๊ ีส้ ดใสดนี ่ี แลว้ ก็ดาํ เป็นตอตะโก
แลว้ ก็เหลือเป็นกระดกู ตวั เราก็เชน่ เดียวกนั ท่านก็ไดส้ าํ เรจ็ เป็น
พระอรหนั ตใ์ นเวลาตอ่ มา

แตล่ ะองคๆ์ ก็มีอบุ ายแตกตา่ งกนั ท่ีจะทาํ ใหเ้ กิด คือทาํ ให้
เกิดขนึ้ ซง่ึ ความเป็นพระอรหนั ตม์ นั แตกตา่ งกนั แลว้ การท่ี

โดยทมี งานกรธุ รรม grudhamma.com 16

พระพทุ ธเจา้ ทรงทรมานสาวกนนั้ พระองคก์ ็ทรงทรมานแตกตา่ ง
กนั เหมือนกนั เราก็เชน่ เดยี วกนั น่นั แหละ เราเวลาท่ีจะหาอบุ าย
เราหาอบุ ายตา่ งๆใหม้ นั เยอะๆก็ได้ เม่ือเราหาอบุ ายแลว้ เราก็
แกไ้ ขตวั ของเราอยา่ ใหไ้ ปหยดุ ยงั้ เพยี งแคน่ นั้ เราใชอ้ บุ ายตา่ งๆ
นานาอยา่ งนีแ้ ลว้ น่ี ความกา้ วหนา้ ของจิตนีม้ นั ก็ไม่หยดุ ยงั้
เชน่ เดียวกนั มนั ก็เจรญิ ขนึ้ หมายความวา่ เจรญิ ขนึ้ เราน่ีมนั ตอ้ ง
ใชค้ วามสามารถ เพราะความสามารถของเราน่ีมนั จะมีแค่
ไหนนะ่ มนั ก็ตอ้ งมีแคน่ นั้ ความสามารถของเรา

เพราะฉะนนั้ เม่ือเราทาํ สมาธิน่ี เราชอบจะสบาย เราก็อยกู่ นั
ไปโดยท่ีเม่ือไรก็อย่อู ยา่ งนนั้ เม่ือไรก็อยอู่ ยา่ งนนั้ มนั ก็ดี
เหมือนกนั น่ะแตว่ า่ ความกา้ วหนา้ มนั กา้ วไปไมไ่ ด้ เหมือนกบั คน
ท่ีเขามีความสามารถ ความสามารถท่ีจะพลกิ แพลง วปิ ัสสนา
นนั้ เราก็เรยี กกนั แตช่ ่ือวา่ วปิ ัสสนา แตค่ วามจรงิ วปิ ัสสนานนั้ มนั
ก็คอื ความสวา่ งไสวหรอื จติ นนั้ มนั มีพลงั ท่ยี ่งิ ใหญ่ เม่ือจติ นนั้ มี
พลงั ท่ียง่ิ ใหญ่แลว้ มองอะไรมนั ก็เป็นสงิ่ ท่อี นิจจัง สง่ิ ท่ีเป็นทุก
ขัง สง่ิ ท่ีเป็นอนัตตาไปหมด เพราะพลงั จติ เคา้ เรยี กวา่ วปิ ัสสนา

โดยทมี งานกรุธรรม grudhamma.com 17

วิปัสสนานนั้ นะ่ คอื จิตของคนท่ีนอ้ มไปเพ่อื พิจารณากาํ จดั กิเลส
ก็เรยี กวา่ มีจติ ขนั้ สงู เรยี กวา่ เป็นวปิ ัสสนา

แตว่ ิปัสสนานนั้ จาํ เป็นอยเู่ องท่ีจะตอ้ งผ่านสมถะมา
มากมายเหลือเกิน กวา่ ท่จี ะมาถงึ วิปัสสนาได้ ก็เหมือนกบั คนท่ี
จะเป็นด๊อกเตอรอ์ ย่างนีท้ างกฏหมายก็ดี ทางเกษตรก็ดี ทาง
รฐั ศาสตรก์ ็ดี เคา้ ก็ตอ้ งผ่านมาเหลอื เกินแลว้ ผ่านมาจาก
โรงเรยี นอนบุ าล ผา่ นชนั้ ประถม ผา่ นชนั้ มธั ยม ผา่ นชนั้
มหาวทิ ยาลยั ไปจนกวา่ จะมาถึงดอ๊ กเตอรก์ ็เรยี กวา่ ปรญิ ญาเอก
อยา่ งนี้ ก็ถา้ จะพดู กนั ไปก็เรยี กวา่ ผา่ นมาตงั้ แตอ่ ายุ ๓ ขวบครง่ึ
อยา่ งนอ้ ยกถ็ ึงอายุ ๒๕ ปี ก็หมายความวา่ ผา่ นมาระยะอนั
ยาวนาน ฉนั ใดก็ฉนั นนั้

การท่ีเราจะผ่านเขา้ ไปสวู่ ปิ ัสสนานนั้ ก็จาํ เป็นตอ้ งผ่านมา
จากน่งั สมาธิเบอื้ งขวาทบั เบอื้ งซา้ ย ขนึ้ ตน้ ซะก่อน แลว้ ก็เล่ือน
ขนึ้ ไปถงึ ชนั้ ฌาน ถงึ ชนั้ ปฐมฌาน ทตุ ิยฌาน เล่อื นขนึ้ ไปเรอ่ื ย
อยา่ งนี้ ก็เรยี กวา่ ผ่านการท่ีจติ รวมมาก็นบั ครงั้ ไม่ถว้ น จติ รวมมา
ก่ีหน จติ รวมมาก่ีครงั้ ก็นบั ครงั้ ไมถ่ ว้ นน่ะ ก็เหมือนกบั คนท่ีเรยี น

โดยทมี งานกรุธรรม grudhamma.com 18

มาจากอนบุ าลถงึ ปรญิ ญาอยา่ งนี้ ก็เรยี นมา เรยี นมาถงึ ปรญิ ญา
ก็จบั ปากกาน่กี ็เรยี กวา่ หมดไปหลายดา้ ม ปากกามนั ก็หมดไป
หลายดา้ ม สมดุ ก็หมดไปหลายอนั เคร่อื งแบบก็หมดไปหลายอนั
เดินก็หมดไปหลายกา้ ว กวา่ ท่ีมนั จะกา้ วขา้ มไปน่นั ถา้ เราจะ
นบั ๆกนั ไป ก็เหมือนกนั กบั ท่ีเราทาํ จติ ของเราใหร้ วม จิตของเราก็
รวมไปแลว้ หรอื เราทาํ ใหส้ บาย ก็สบายไปแลว้ แลว้ เรากท็ าํ อกี
มนั ก็รวม รวมไปแลว้ มนั ก็สบาย มนั ก็สบายไปแลว้ มนั ก็
เร่อื ยมาอยา่ งนีแ้ หละ จนกระท่งั จติ อนั นมี้ นั รวมมนั ก็นบั ครงั้ ไม่
ถว้ นแลว้ มนั ก็เขา้ มาถงึ วปิ ัสสนาคอื มาพจิ ารณาถึงความเกิด
และความดบั

การท่ีเราจะดาํ เนินจติ มาถงึ วปิ ัสสนานนั้ เราก็จาํ เป็นอยเู่ อง
ท่ีวา่ เราจะตอ้ งมีความเฉลยี วฉลาดหรอื เรยี กวา่ มีมีด มีดาบ ดาบ
ท่ีคม ดาบท่ีคมนนั้ ก็คอื ปัญญา ดงั ท่ีไดก้ ลา่ วแลว้ วา่ ดาบท่ีคมน่ี
ฟันทีเดยี วขาดสองท่อน เม่ือเวลานกึ ถงึ รา่ งกายน่ี มนั จะเห็น
กระดกู ไปเลย มีพระองคน์ งึ ท่านมาเดินบณิ ฑบาต บิณฑบาต
แลว้ ทา่ นเดินวปิ ัสสนาของทา่ นมาเร่อื ยมา จนกระท่งั มีผหู้ ญิง

โดยทมี งานกรุธรรม grudhamma.com 19

คนนงึ หนีสามีมา แลว้ ก็มาเห็นทา่ น แลว้ กม็ ายิม้ ให้ ทา่ นมองเขา้
ไปน่ี ทา่ นเหน็ เป็นกระดกู ซะแลว้ ไอย้ ิม้ น่นั ท่านไม่เหน็ ทา่ นเหน็
แตก่ ระดกู สามีก็ไลต่ ดิ ตามมา แลว้ ก็มาถามพระองคน์ นั้ วา่ เห็น
ผหู้ ญิงเดนิ ไปทางนีม้ ยั้ ทา่ นพระคณุ เจา้ ทา่ นก็บอกวา่ “อาตมา
ไมเ่ หน็ หรอก แตเ่ หน็ โครงกระดกู มนั เดนิ ไปเม่ือกี”้ น่ีแสดงวา่ ท่าน
เจรญิ วิปัสสนา พอจิตมนั มีกาํ ลงั คอื จิตมีกาํ ลงั แกก่ ลา้ เม่ือจติ มี
กาํ ลงั แกก่ ลา้ แลว้ อยา่ งนี้ มนั มองเหน็ อะไร มนั ก็เป็นวปิ ัสสนาไป
หมดแหละ

มองเหน็ ตน้ หญา้ ก็ใชไ้ ด้ มองเหน็ คนก็ใชไ้ ด้ มองเหน็ พระ
อาทติ ย์ พระจนั ทรก์ ็ใชไ้ ด้ มองเหน็ เงนิ ทองขา้ วของก็ใชไ้ ด้
สาํ หรบั จติ ท่ีเป็นวิปัสสนาแลว้ มองเหน็ อะไรมนั ก็เป็นวิปัสสนาไป
แตว่ า่ วิปัสสนานนั้ นะ่ ก็ไม่ตา่ งอะไรกนั กบั ท่ีเราดาํ เนินสมถะมา
น่นั แหละ มนั ก็ตอ้ งใขเ้ วลา ใชก้ าลและใชเ้ วลา เหมือนกบั คนท่ี
เคา้ ทาํ ปรญิ ญาอยา่ งนี้ ก็ไม่ใช่วา่ ทาํ ช่วั โมงเดียวเสรจ็ กว็ า่ กนั ไป
มากมาย วทิ ยานพิ นธท์ าํ ไปเยอะแยะ ดไี มด่ ีตก ตอ้ งตอ่ ใหม่
อะไรก็วา่ กนั ไปกวา่ จะสาํ เรจ็ ขนึ้ มาได้ ก็เหมือนกนั ท่ีพจิ ารณานนั้

โดยทมี งานกรธุ รรม grudhamma.com 20

สาํ หรบั วิปัสสนานนั้ ก็เอามาพิจารณาใหเ้ หน็ ไม่ตอ้ งพดู อะไรกนั
มากหละ พดู กนั วา่ รา่ งกายอนั นีม้ นั เป็นสว่ นสาํ คญั เคา้ เรยี กวา่
ส่ือสมั พนั ธ์ หรอื เรยี กวา่ ตวั ประสานงานท่ีมีความสาํ คญั

พระพทุ ธเจา้ จงึ ไดท้ รงแสดงลงไปในรา่ งกาย หรอื เรยี กวา่ รู
ปัง รูปังก็คอื รูปน่นั แหละ พระพทุ ธเจา้ ก็ รูปัง อนิจจงั รูปัง
อนัตตา รูปัง ทกุ ขงั กพ็ ระองคแ์ สดงรูปัง ก็คือรูป เม่ือแสดงรูป
ลงไปก็เป็นตวั วปิ ัสสนาขนึ้ มา ในเม่ือจติ ของผนู้ นั้ ถงึ ขนั้ ท่เี รยี กวา่
จิตเขา้ ขนั้ จิตเขา้ ขนั้ นนั้ มนั เป็นสิง่ ท่ีแปลกประหลาดมาก
เพราะวา่ เม่ือเวลาจิตมนั เขา้ ขนั้ แลว้ น่ี คลา้ ยๆกนั กบั วา่ เหมือนกบั
มนั จะนาํ เราไปอย่างนนั้ มนั เป็นแทบๆจะเป็นเองไปเลย ทีนีเ้ รา
มาเปรยี บเทียบเหมือนกบั คนท่ีเคา้ กาํ ลงั เรยี นดอ๊ กเตอรอ์ ย่างนี้
เม่ือเคา้ จบั ปากกาจะเขียนภาษาไทย ภาษาองั กฤษน่ีมนั ลากไป
เลย โดยท่ีไม่ทนั ตอ้ งคิดอะไรมาก จบั พบั กพ็ รูด๊ ไปเลย คลา้ ยๆกบั
วา่ มนั อย่ใู นสมอง มนั เตม็ ท่แี ลว้ แลว้ มนั ก็เลยเขียนไดอ้ ย่าง
เรยี กวา่ เรว็ ปื้ด เหมือนกนั กบั ผทู้ ่ีมีจิตท่ีไดผ้ า่ นเรยี กวา่ วปิ ัสสนาน่ี
พอจบั ขนึ้ มาน่ีมนั จะมองเห็นชดั ไปเลย จะเป็นกระดกู ก็เหน็ ชดั ไป

โดยทมี งานกรุธรรม grudhamma.com 21

เลย มนั เป็นธาตกุ ็เหน็ ชดั ไปเลย แลว้ มนั จะเป็นอะไรในรา่ งกาย
อนั นีก้ ็เหน็ ชดั ไปเลย

ทาํ ไมพระพทุ ธเจา้ ถงึ ไดย้ ืนยนั ลงมาในเพียงรา่ งกายอนั นี้
เพราะรา่ งกายอนั นีเ้ ป็นตวั ประสานงาน ถา้ ไมม่ ีรา่ งกายอนั นีแ้ ลว้
น่ี อะไรจะมาเป็นเครอ่ื งประสานงานในโลกนี้ หรอื จะเอา
วิญญาณอย่างเดียว เอารา่ งกายนีไ้ ปเป็นดนิ ซะใหห้ มดและใหม้ ี
แตว่ ญิ ญาณ มนั ก็มองกนั ไมเ่ หน็ แลว้ ก็ทาํ อะไรก็ไมไ่ ด้ ก็เรยี กวา่
เป็นโรคแหง่ วญิ ญาณไป มนั ก็ไม่มีอะไรประสานงาน แตว่ า่ โลก
ของเรามีรา่ งกายมนษุ ยน์ ่ีเป็นตวั ประสานงาน เพราะฉะนนั้ คนท่ี
จะเกิดกิเลสขนึ้ มาน่ี ถา้ ไม่มรี า่ งกายอนั นีม้ นั เกิดกิเลสไมไ่ ด้ ถา้ มี
รา่ งกายนีต้ า่ งหากเลา่ ท่ีกิเลสหรอื เรยี กวา่ ตณั หา อวิชชา กิเลส
ตา่ งๆมนั จงึ เกิดขนึ้ ก็เพราะมนั มีรา่ งกายอนั นีแ้ หละ

เพราะฉะนนั้ ในการท่ีอปุ ัชฌายะจะบอกกรรมฐานใหแ้ ก่ผทู้ ่ี
จะเขา้ มาบวชนี้ ท่านจงึ บอกใหถ้ ึงตโจ เกสา โลมา นขา ทนั ตา
ตโจ หยดุ แลว้ ไม่ตอ้ งบอกตอ่ ไปอกี แลว้ เอาแคต่ โจพอ เกสา
แปลวา่ ผม โลมาแปลวา่ ขน นขาแปลวา่ เลบ็ ทนั ตาแปลวา่ ฟัน

โดยทมี งานกรุธรรม grudhamma.com 22

ตโจแปลวา่ หนงั ทีนีม้ นั ก็มาสาํ คญั อย่ทู ่ีหนงั เม่ือรา่ งกายของ
คนเรานมี้ นั มหี นงั หมุ้ อยเู่ ป็นท่ีสดุ รอบ มีหนงั หมุ้ อยู่ เม่อื มีหนงั
ตา่ งคนก็ตา่ งมองหนงั ในท่ีสดุ ก็หลงหนงั น่กี ็เป็นอยา่ งนนั้

ทีนีม้ นั จะไปหลงอะไร นอกจากรา่ งกายนีม้ นั จะไปหลงอะไร
ก็หลงทรพั ยส์ นิ หลงเงินทอง หลงขา้ วหลงของ หลง
ยศถาบรรดาศกั ดิ์ อนั นนั้ มนั ก็ตอ้ งมีกายซะกอ่ น ไมม่ ีกายนีแ้ ลว้
จะเอารถยนตส์ วยๆนีไ้ ปใหใ้ คร หรอื วา่ จะเอาบา้ นสวยๆไปใหใ้ คร
ก็ไม่ได้ รา่ งกายน่ีเป็นตวั ประสานงาน เพราะฉะนนั้ ถา้ ไม่มี
รา่ งกายนี้ ทกุ อยา่ งก็หมด เรยี กวา่ ไม่มีความหมาย ไม่มี
ความหมาย! เพราะฉะนนั้ กายคือตวั ประสานงาน

บางคนเคา้ บอกวา่ อาจารยน์ ่ีสอนใหพ้ จิ ารณากายน่ีมนั ราคะ
จรติ แลว้ อาตมาก็ถามวา่ คนไหนเลา่ ท่ีมนั ไมม่ ีราคะจรติ น่ะ
มนษุ ยไ์ หนนะ่ ท่ีมนั ไมม่ ีราคะจรติ มนั ไม่มซี กั คนหรอก มนั ก็ราคะ
จรติ ดว้ ยกนั ทงั้ นนั้ แหละ มนั ก็เป็นอยา่ งนนั้ แตท่ ีนีเ้ คา้ ก็บอกวา่
การท่พี ิจารณากายนนั้ นะ่ มนั มีแตค่ นท่ีราคะจรติ อย่างเดยี ว คน
ท่ีจรติ อ่นื ๆเคา้ ไม่ใหพ้ จิ ารณาหรอก อนั นนั้ เป็นความเขา้ ใจผดิ

โดยทมี งานกรธุ รรม grudhamma.com 23

พระพทุ ธเจา้ ท่พี ระองคบ์ ญั ญตั ิใหอ้ ปุ ัชฌายะสอนลกู ศษิ ยก์ อ่ นท่ี
จะเขา้ บวชเน่ีย ใหว้ า่ กรรมฐานก็คือรา่ งกายอนั นี้ มนั ไมม่ ี
รา่ งกายอนั นีเ้ ทา่ นนั้

แลว้ ทีนที้ าํ ไมไม่สอนบอกวา่ ถา้ คนจรติ โนน้ แลว้ ก็อยา่ ไป
สอนเกสา โลมา นขา นะ มนั ก็ไมเ่ หน็ มีคาํ สอนท่ีบญั ญตั ไิ ว้
ตรงไหน เพราะฉะนนั้ รา่ งกายอนั นีจ้ งึ เป็นตวั อริยสัจดว้ ย แลว้ ก็
เป็นตวั ประสานงานอนั สาํ คญั ดว้ ย แลว้ ก็ติดกนั เน่ีย ท่ีหลงกนั อยู่
เวลานี้ ไปหลงท่ีไหน มนั กห็ ลงรา่ งกายอนั นแี้ หละ หลงรา่ งกาย
อนั นีแ้ หละคนปากแหวง่ ก็ยงั อวดตวั วา่ สวยเลย มีคนปากแหวง่
คนนงึ อย่ทู ่ีบา้ นก็ไมส่ จู้ ะไกลบา้ นใหม่สาํ โรงหรอก แลว้ ก็เอา
กระจกมาสอ่ ง สอ่ งเทา่ ไหร่ ปากมนั ก็แหวง่ อยตู่ ะพืดนะ่ สอ่ งไปก็
ถอยหลงั ไปๆ ตกเรอื นขาหกั อกี นอกจากปากแหวง่ แลว้ ขาหกั อกี
ไปดว้ ย อนั นีเ้ คา้ เรยี กวา่ รา่ งกายนีม้ นั เป็นตวั ประสานงานจรงิ ๆ
คอื คนเราน่หี ลงน่ะ หลงรา่ งกายอนั นี้

เพราะฉะนนั้ เม่ือมนั อย่ตู รงจดุ ไหน กิเลสอยตู่ รงจดุ ไหน เรา
จะแก้ เราก็ตอ้ งแกต้ รงจดุ นนั้ เราจะไปแกท้ ่ีอ่ืนมนั แกไ้ มไ่ ด้

โดยทมี งานกรุธรรม grudhamma.com 24

เหมือนกนั กบั เราคนั อย่ทู ่ที า้ ยทอยน่ี เราไปเกาหวั ตาตมุ่ ตงั้ แต่
เทา้ เกาเทา่ ไหรม่ นั จะหายคนั ยงั ไง คนั ตรงไหนมนั ก็ตอ้ งเกาตรง
นนั้ หนามท่ีมนั บง่ มนั ปักลงไปในเทา้ ของเราอย่างนี้ ถา้ เราจะ
เอาหนามออก ก็ตอ้ งบง่ เอาท่หี วั หนาม มนั ถงึ จะถกู ตอ้ ง
เพราะฉะนนั้ ท่เี ราพากนั ปฏิบตั ิกนั อยทู่ กุ วนั นีถ้ ึงขนั้ วิปัสสนานะ
ถา้ ไปทงิ้ กายะอนั นีแ้ ลว้ หรอื เรยี กวา่ รูปังอนั นีแ้ ลว้ มนั จะผา่ น
วิปัสสนาไปไดอ้ ยา่ งไร โดยท่วี า่ เราไม่ตอ้ งอธิบายอะไรใหม้ าก
แมท้ า่ นจะอธิบายอรยิ สจั ๔ วา่ ทกุ ข์ สมทุ ยั นิโรธ มรรค มนั ก็ไม่
พน้ จากรูปัง คอื รูปอนั นีอ้ นั เดยี ว

เพราะฉะนนั้ เม่ือเวลาท่ีใครจะดาํ เนินวิปัสสนานนั้ ก็จะตอ้ ง
ดาํ เนินวิปัสสนาท่ีกายน่เี หน็ จรงิ แจง้ ประจกั ษ์ มีคนถามวา่ ถา้
อยา่ งนนั้ สปั เหรอ่ มนั ก็สาํ เรจ็ หมดนะ่ สิ เพราะวา่ มนั สบั ผอี ยู่
ตลอด สปั เหรอ่ จะไปสาํ เรจ็ ไดย้ งั ไง ในเม่ือสปั เหรอ่ สมาธิก็ไม่มี
ไม่มีสมาธิ ถึงจะสบั ก็สบั ไปงนั้ ไม่ไดพ้ จิ ารณา เม่ือจิตไมม่ ีพลงั
พอท่ีจะเป็นวปิ ัสสนาได้ สบั ศพอยมู่ นั ก็ยงั ไม่ได้ คือมนั ไมไ่ ด้ ไม่
เป็นวิปัสสนาขนึ้ มาหรอก เพราะฉะนนั้ ถา้ เราจะเขา้ ใจในตวั ของ

โดยทมี งานกรธุ รรม grudhamma.com 25

เราของเร่อื งของการทาํ สมาธินนั้ จงึ ไมใ่ ชเ่ ร่อื งท่ีเราจะตอ้ งพดู
อะไรกนั มากมายนกั หรอก พดู กนั วา่ ทาํ จติ ใหส้ งบ แลว้ เราก็
ภาวนาพทุ โธไป หรอื วา่ เราจะดาํ เนินวิปัสสนากพ็ จิ ารณาดกู าย
ใหม้ นั เกิดนิพพทิ ทาญาณ เราพดู เทา่ นีม้ นั ก็จบแลว้ สาํ หรบั
สมาธิ สมถวปิ ัสสนา

แตต่ อ้ งพากนั เขา้ ใจอย่างนีน้ ะวา่ คาํ พดู เพียงเท่านีม้ นั กนิ
ความมหาศาล อย่างเราพดู วา่ วา่ ทาํ นาน่ี เราก็พดู ไดส้ องคาํ เทา่
นนั้ เอง แตว่ า่ ตอ้ งมีไถ มีควาย เราก็ตอ้ งมหี วั หมู เราก็ตอ้ งเอามือ
น่ีจบั ลงไป กดลงไปท่ีดนิ ใหด้ นิ มนั พลิกออกมา เรยี กวา่ ไถนา
แลว้ ยงั คราด แลว้ ยงั เอากลา้ แลว้ ยงั ดาํ แลว้ ยงั เก่ียว แลว้ ยงั เก็บ
แลว้ ยงั นวด น่เี คา้ เรยี กวา่ ทาํ นา พดู คาํ เดียวเทา่ นนั้ นะ แตว่ า่
เหลอื หลาย หรอื เราพดู วา่ เราทาํ บา้ น เราทาํ บา้ นน่ี เราพดู “ทาํ
บา้ น”สองคาํ เท่านนั้ โอโ้ ห บางทีทาํ เกือบลม้ เกือบตายไมส่ าํ เรจ็
เราพดู กนั วา่ สมถะ แลว้ ก็วปิ ัสสนา สมถะก็ วปิ ัสสนากพ็ ดู กนั
เท่านี้ แตว่ า่ การกระทาํ ยงั อีกมากทีเดยี ว

โดยทมี งานกรุธรรม grudhamma.com 26

เพราะฉะนนั้ เรอ่ื งของสมถะและวิปัสสนานนั้ ไม่จาํ เป็นตอ้ ง
มาเถียงกนั ใหล้ าํ บาก คนก็โสเหลก่ นั เถียงกนั ไป บอกวา่ ของชนั้ ก็
ดีกวา่ คนโนน้ คนโนน้ ก็วา่ ดกี วา่ ของคนนี้ วา่ อาจารยโ์ นน้ ก็ดกี วา่
อาจารยน์ ี้ อาจารยน์ กี้ ็ดีกวา่ อาจารยโ์ นน้ ใหว้ นุ่ วายไปหมด ท่ี
จรงิ แลว้ นนั้ อยทู่ ่ีตวั บคุ คลผปู้ ฏิบตั ิ แลว้ ก็ดาํ เนินสมถะและ
วปิ ัสสนา ก็มีอย่เู ทา่ นี้ ไม่วา่ อาจารยไ์ หนก็ตอ้ งสอนกนั แบบนี้
ทงั้ นนั้ หละ เม่ือสอนกนั อยา่ งนี้ อยทู่ ่ีตวั ของเราทาํ ตา่ งหาก ตวั
ของเราทาํ ได้ อาจารยน์ ่นั ก็เป็นสว่ นนงึ พระพทุ ธเจา้ ทรงตรสั วา่
อกฺขาตาเร ตถาคโต พระตถาคตเจา้ นนั้ เพียงแตบ่ อกเท่านนั้
แหละ แตว่ า่ การกระทาํ นนั้ มนั อย่ทู ่เี รา

เราทาํ อย่างนีย้ งั มีอย่อู กี ตอนนงึ ท่ีควรจะรูน้ ่นั เม่ือเรา
พจิ ารณากายเห็นแลว้ ใชม่ ยั้ แลว้ เราก็ยอ้ นเขา้ มาดผู เู้ หน็ เคา้
เรยี กวา่ ตัวผู้รู้ ยอ้ นมนั กลบั คนื มาดสู ิ วา่ เหน็ มยั้ ไมเ่ หน็ เม่ือไม่
เห็น เราก็ยงั ไมเ่ ขา้ ขนั้ เคา้ เรยี กวา่ ยงั ไมเ่ ขา้ ขนั้ วิปัสสนาไม่เขา้
ขนั้ แตท่ ีนีเ้ รามองน่ี เม่ือเวลาเราหลบั ตามมอง มีกระแสจติ
มองเหน็ โอโ้ ห น่ีรา่ งกายแตกสลายเหน็ ชดั เจนเลย เกิดนิพพทิ ทา

โดยทมี งานกรธุ รรม grudhamma.com 27

ญาณความเบอ่ื หนา่ ยเหน็ ชดั เจน เราก็ทวนกระแสจติ มา เห็น
เลย เหน็ ตวั ผรู้ ู้ ตวั ผรู้ ูน้ นั้ นะ่ มนั อยขู่ า้ งหลงั หรอื เรยี กวา่ ตอ้ งทวน
กระแสจิต เม่ือทวนกระแสจติ กลบั คนื มาถงึ ท่ีตงั้ ของจิตไดเ้ ม่ือไร
เม่ือนนั้ ผนู้ นั้ กจ็ ะตอ้ งเป็นผถู้ งึ ตน้ หนทาง เคา้ เรยี กวา่ ตน้ หนทาง

การถงึ กระแสจิตอนั นนี้ นั้ น่ะ การถงึ ฐีตภิ ตู งั เคา้ เรยี กวา่ ฐีติ
ภตู งั ท่ีจะมาถงึ กระแสจติ หรอื เรยี กวา่ การท่ีจะมาถงึ ท่ีตงั้ ของจิต
อนั นี้ ผนู้ นั้ จะตอ้ งมีพลงั จติ ท่ีไดพ้ จิ ารณาเหน็ จรงิ แจง้ ประจกั ษ์
เป็นวิปัสสนามามากเหลอื เกินนะ่ ถึงจะทวนกระแสจิตมาถงึ ท่ีตงั้
ของจิตได้ ผทู้ ่ีทวนกระแส จติ มาถงึ ท่ีตงั้ ของจิตนนั้ มีอปุ มา
เหมือนกบั คนท่ีลมื ผา้ อย่บู นศีรษะ ลืมผา้ อยบู่ นศรี ษะ เท่ยี วว่งิ หา
เกือบตาย วา่ ผา้ เราอยทู่ ่ีไหน แตพ่ อเอามือคลาํ ท่ีศีรษะก็รอ้ ง ออ้
ตกหนองออ้ น่นั แหละ ผทู้ ่ีพจิ ารณาทวนกระแสจิตมาถึงท่ีตงั้ ของ
จติ ได้ ก็เชน่ เดยี วกนั รอ้ ง “ออ้ อย่ทู ่ีน่ีเองร”ึ ถา้ มาถงึ ท่นี ีไ้ ดเ้ ม่ือไร
ผนู้ นั้ จะไมม่ ีการตกต่าํ แลว้ ผนู้ นั้ ถงึ หนทางแลว้ เรยี กวา่ ถึง
หนทาง

โดยทมี งานกรธุ รรม grudhamma.com 28

เม่ือถึงหนทาง เม่ือถงึ ในจดุ นีแ้ ลว้ น่ี ผนู้ นั้ จะสิน้ ความสงสยั
ความสงสยั ไมม่ ีในใจของผนู้ นั้ อกี ตอ่ ไปวา่ “เอ๊ะ ท่ีเราทาํ สมาธิน่ี
มนั ใช่หรอื เปลา่ มนั ถกู หรอื เปลา่ มนั ดหี รอื เปลา่ มนั ใชห่ นทาง
หรอื เปลา่ ” ไมม่ ีในจิตของบคุ คลผนู้ นั้ โดยเด็ดขาด ผทู้ ่ีทวน
กระแสจิตมาถงึ ท่ีตงั้ ของจิต ตวั ของผนู้ นั้ เป็นอาจารยต์ วั ผนู้ นั้ เอง
ไดท้ นั ที ไม่ตอ้ งคิดวา่ “เอ๊ะ ของอาจารยน์ ีผ้ ดิ หรอื ถกู หนอ” ไม่
ตอ้ งคิดอยา่ งนนั้ ไม่มีในจติ ใจโดยเดด็ ขาด เรยี กวา่ ตดั สนิ ความ
สงสยั ได้ บคุ คลนนั้ ถือวา่ ถงึ ตน้ หนทาง

อนั นีเ้ ราพดู กนั ตามภาษาของสมาธิ เราไมไ่ ดพ้ ดู ตามภาษา
ของปรยิ ตั ิ แตเ่ ราพดู ตามภาษาของสมาธิ เม่ือทาํ มาถงึ ท่ีนีแ้ ลว้ น่ี
มีอย่างเดียวคอื ภาวโิ ต พาหุลีกโต คอื ทาํ ใหม้ าก เจรญิ ใหม้ าก
เม่ือทาํ ใหม้ าก เจรญิ ใหม้ ากแลว้ น่ี ทีนกี้ ็จะถึงหละ ท่ีสดุ ถงึ ท่ีสดุ
ตรงไหนก็จะเดินไปแลว้ คอื ไมม่ ีการถดถอย ถอยหลงั ไมไ่ ด้ ไมม่ ี
การถอยแลว้ เดนิ ไปขา้ งหนา้ อย่างเดยี ว น่ีเขาเรยี กวา่ ตน้ หนทาง
ใครจะถึงบา้ ง ถา้ ใครยงั ไม่ถงึ ก็รูท้ างเอาไวก้ อ่ น ก็ยงั ดี รูท้ างไวว้ า่

โดยทมี งานกรุธรรม grudhamma.com 29

น่ีเราจะมาทางนี้ น่ีเราพดู กนั ตามภาษาสมาธิ เราไม่ไดพ้ ดู ตาม
ภาษาปรยิ ตั ิธรรม

ฉะนนั้ การทวนกระแสจิตนี้ เพราะฉะนนั้ ในขอ้ แรกท่ี
พระพทุ ธเจา้ ไดท้ รงตรสั วา่ พระโสดาบัน พระโสดาบนั นนั้ โสตะ
ก็คอื การทวนกระแสน่นั เอง เรยี กวา่ ทวนกระแสมา เม่ือทวน
กระแสมาถงึ ท่ตี งั้ ไดแ้ ลว้ ก็เรยี กวา่ ทวนกระแสมาถงึ ท่ีตงั้ ของจติ
ก็เราคดิ ถึงนางวิสาขาท่ีทวนกระแสจิตไดแ้ ลว้ หรอื วา่ เป็นผทู้ ่ี
สาํ เรจ็ พระโสดาบนั ทา่ นก็ยงั ตอ้ งไปแตง่ งาน มีลกู ตงั้ เยอะแยะ
อยา่ งนี้ อยา่ งนางวิสาขาน่ี เพราะฉะนนั้ การดาํ เนนิ จิตนนั้ เม่ือ
เรารูห้ นทางแลว้ อย่างนี้ โอกาสของเรากย็ งั มี ชีวติ ของเรามีตอ่ ไป
ก็ไดก้ ระทาํ ไป เวลาท่ีมนั ถึง หรอื เวลารูเ้ ขา้ เราก็ไดจ้ ดจาํ ขอ้
ธรรมะเหลา่ นีเ้ อาไว้ เราก็จะมีโอกาส โอกาสก็จะเป็นของเราเม่ือ
ถงึ เวลานนั้ ตอ่ ไปก็น่งั สมาธิกนั ตอ่ ไปอกี

ท่ีมา: https://youtu.be/6aLBskpBjC8

โดยทมี งานกรธุ รรม grudhamma.com 30