การเจริญปัญญา หลวงปู่เจี๊ยะ จุนโท

การเจริญปัญญา

เอกายโน อยงั มัคโค สัตตานัง วิสุทธยิ าติ วนั นกี้ ็อบุ าสก
อบุ าสกิ าไดม้ าประชมุ สนั นิบาตกนั ในสถานท่นี ี้ ก็ไดถ้ ือธดุ งควตั ร
คือการปฏบิ ตั ทิ าํ เนสชั ชิก และก็ไดพ้ ากนั รกั ษาทงั้ อโุ บสถศลี และ
ศีล ๕ เหลา่ นกี้ ็นบั วา่ เป็นส่ิงท่ี…การปฏบิ ตั ิบชู าองคส์ มเดจ็ พระ
สมั มาสมั พทุ ธเจา้ ของเรา พระองคท์ รงแสดงใหอ้ บุ าสกอบุ าสิกา
มีศลี ๕ ศีล ๘ เหลา่ นี้ พวกโยมบางคนก็ไม่คอ่ ยไดค้ ดิ ไม่คอ่ ยได้
พนิ ิจพิจารณาวา่ สงิ่ เหลา่ นีม้ ีประโยชนแ์ กช่ ีวิตเทา่ ไหร่ เราก็
จาํ เป็นจะตอ้ งเอาส่งิ เหลา่ นมี้ าพนิ ิจพิจารณาใครค่ รวญ เพราะ
คนเราถา้ มานกึ ถงึ ชวี ิต ความจรงิ ใจเขา้ ไปในชีวติ แลว้ เกิดขนึ้
มาแลว้ ก็ตอ้ งมีความตายเป็นท่ีสดุ ตวั นนั้

ชีวิตเรามวั แตค่ วามวนุ่ วาย หาอยหู่ ากิน หาเลยี้ งลกู เลีย้ ง
เมีย เลยี้ งครอบ เลีย้ งครวั อยทู่ กุ วนั ทกุ คนื ไมม่ ีเวลาหยดุ
เพราะฉะนนั้ พระพทุ ธเจา้ เป็นผทู้ ่ีมีความฉลาดเฉลียว จงึ บอกวา่
เวลาวนั ๘ ค่าํ ๑๔ ๑๕ ค่าํ ใหพ้ วกเธอทงั้ หลายจงละกิจการ
ทงั้ หลาย เขา้ ไปประพฤตปิ ฏบิ ตั ิธรรม รกั ษาศีล ๕ ก็ดี ประพฤติ

อโุ บสถศลี ก็ดี น่ี ใหไ้ ปประพฤติปฏิบตั ิเพ่ือจะไดร้ ะงบั ความ
วนุ่ วายกระสบั กระสา่ ยของหวั ใจ เป็นเวลาตงั้ อาทิตยอ์ ยู่ ไม่มี
เวลาหยดุ หยอ่ น เหมือนอยา่ งกองไฟท่ีเผาไหมอ้ ย่ใู นป่าใดป่า
หนง่ึ อย่างนี้ กไ็ หมเ้ ป็นจลุ ลงไป เพราะฉะนนั้ เหมือนอยา่ งเราเขา้
ไปรกั ษาศีล ๘ วนั หนง่ึ ทีหรอื ๗วนั หนง่ึ ทีอยา่ งนี้ ก็เทา่ กนั กบั เอา
นา้ํ นนั้ เขา้ ไปพรมไฟใหม้ นั ดบั ลงไป น่ี ถา้ จะเปรยี บเทียบก็จะเป็น
อย่างนนั้ เพราะตอ้ งหาโอกาสจะพกั ม่งั พกั แลว้ ก็ไดพ้ กั ทงั้ กาย
แลว้ ก็ไดพ้ กั ทงั้ จติ ทงั้ ใจ น่ี เป็นอยา่ งนนั้

เพราะฉะนนั้ ศาสนธรรมคาํ สอนของพระพทุ ธเจา้ แมแ้ ตศ่ ลี
๕ ก็เป็นประโยชน์ ศีล ๘ ก็เป็นประโยชน์ ตลอดจนถึง ศีล ๑๐
ศลี ๒๒๗ บคุ คลผมู้ ีศีลเหลา่ นี้ ย่อมยงั โลกใหเ้ จรญิ เพราะอะไร
แตค่ นท่ีมีหวั ใจเป็นยกั ษเ์ ป็นมารเป็นเปรตเป็นสตั วเ์ ดรจั ฉาน แต่
ตวั นนั้ เป็นมนษุ ย์ แตใ่ จนนั้ เป็นสตั ว์ เป็นเปรต เป็นสตั วเ์ ดรจั ฉาน
อย่างนี้ พวกเหลา่ นีม้ ีแตท่ าํ ใหโ้ ลกทงั้ หลายเดอื ดรอ้ นวนุ่ วาย น่ี
เป็นอยา่ งนี้ แตส่ ว่ นผทู้ ่มี ีศลี ๕ มีศีล ๘ ศลี ๑๐ ศลี ๒๒๗ มีแต่
ทาํ ใหค้ วามสงบ ความรา่ เรงิ เกิดขนึ้ กบั บรรดาพวกท่ีอยบู่ า้ นใกล้

เรอื นเคยี ง ไมม่ ีทาํ ความกระทบเดือดรอ้ นวนุ่ วายใหก้ บั สิง่ เหลา่ นี้
เลย น่ี เราดใู นเร่อื งพทุ ธศาสนาแลว้ ยอ่ มเป็นไปเช่นนนั้ แตโ่ ลก
บางคนไม่สามารถท่ีจะมองใหส้ ิ่งเหลา่ นี้ ดไู ปวา่ มีคณุ มีคา่
ประโยชนก์ บั ชวี ิตอยา่ งไร เพราะเอาแตห่ วั ใจท่ีเป็นฟืนเป็นไฟ
เป็นเปรตเป็นยกั ษเ์ ป็นอสรู กายเหลา่ นนั้ เขา้ มาเผาผลาญหวั ใจ
ของตวั อย่ตู ลอดเวลา น่ีเป็นอยา่ งนนั้

ถา้ มองลงไปใหล้ ะเอียด อยา่ งญาติโยมท่มี าทาํ ความสงบ
อยา่ งนี้ ถงึ จะรูจ้ กั ชีวติ ท่ีแทจ้ รงิ แทจ้ รงิ แลว้ เรามากาํ หนด อยา่ ง
เราในขณะท่ีเราภาวนาอย่อู ยา่ งนี้ เรากาํ หนดถงึ ความตายอยา่ ง
นี้ จนใหห้ วั ใจมนั หยดุ จากนวิ รณท์ งั้ หมดออกไปจากใจเรา จน
นิวรณอ์ ดตี อนาคตมีปัจจบุ นั อย่างหลวงป่เู หรยี ญทา่ นเทศน์ ใหม้ ี
ผรู้ ูอ้ ยตู่ วั เดียวอย่างนนั้ แลว้ มองลงไปใหล้ ะเอียด มองตงั้ แต่
เบือ้ งตน้ คอื ตงั้ แตศ่ ีรษะถงึ ปลายตนี มองจากปลายตนี ขนึ้ มา
แขนขวา จากแขนขวาไปแขนซา้ ย มองไปทางหนา้ มองไปทาง
หลงั มองสนั้ มองยาว แลว้ มอี ะไรท่ีเป็นสาระแก่ชีวิต แมแ้ ตร่ า่ ง
สงั ขารรา่ งกายของเรานี้ เอาหมเู อาเป็ดเอาไก่ อาหารอนั ใดท่ีดี

เอามาเลยี้ งมาทาํ นบุ าํ รุงเทา่ ไหร่ เธอจงใหเ้ ป็นไปอยา่ งนนั้ สวย
สดงดงามอยตู่ ลอดเวลา แตห่ าไดเ้ ป็นอยา่ งนนั้ ไม่ น่ี
พระพทุ ธเจา้ ทรงตรสั วา่ สง่ิ เหลา่ นีเ้ ป็นสงิ่ ท่ีแปรปรวนยกั ยา้ ย
ถ่ายเท แลว้ กแ็ ตกดบั ทาํ ลายไป

น่ีแหละเพราะฉะนนั้ จงึ วา่ ผทู้ ่ีไดเ้ ขา้ มาฝึกหดั อบรมธรรมะ
คาํ สอนพระพทุ ธเจา้ เม่ือทาํ ใจใหส้ งบแลว้ ก็จาํ เป็นจะตอ้ งนอ้ ม
ส่ิง... สงิ่ เรอ่ื งท่เี ป็นโลก สิง่ ท่ีเราหลงโลก เราเพลนิ โลกเหลา่ นนั้
เอามาพนิ ิจพจิ ารณา เพราะสิง่ อนั ใดเป็นสาระ สง่ิ อนั ใดท่ีไมเ่ ป็น
สาระกบั ชีวิต แลว้ ก็มาดจู ิตดใู จในขณะท่ีเราภาวนาท่ีเกดิ ความ
สงบ มากองดใู นขณะท่ีไม่เกดิ ความสงบ มคี วามตา่ งเปล่ยี นกนั
อย่างไรบา้ ง น่ี ตวั นี้ ผทู้ ่ที าํ ความสงบก็จาํ เป็นตอ้ งรูต้ วั วา่ ความ
สงบความไม่สงบตา่ งกนั อย่างไร แลว้ จิตใจเป็นไปอยา่ งไร น่ี
เน่ียตอ้ งคดิ ใหพ้ จิ ารณาอยา่ งนี้ เพราะฉะนนั้ ถา้ เรามาพิจารณา
อย่างนีแ้ ลว้ โอกาสท่ีจะวางโลก วางสงสาร ความมวั ความเมา
ในรูปในเสยี งในกลนิ่ ในรสสมั ผสั มนั ก็เบาลง เบาลงก็จะหามี
เวลาท่ีจะปลกี ตวั เขา้ มาประพฤติปฏบิ ตั ธิ รรมะ ใหเ้ ป็นประโยชน์

ไปในสมั ปรายภพ คือภพปลายหนา้ เหมือนอย่างผทู้ ่จี ะไป เรา
ยงั อยเู่ มืองนนท์ เราก็จาํ เป็นจะตอ้ งมีเงินมที องจะไปซอื้ ขา้ วซอื้
ของ ก็จาํ เป็นจะตอ้ งมีเงินมที องไปกรุงเทพฯ ถา้ เราไมม่ เี งนิ มี
ทองไปก็ซอื้ ของไมไ่ ด้ เหมือนอย่างท่ีเราจะตาย อยา่ งนีเ้ ป็นตน้ ก็
ตอ้ งมีคณุ ธรรมความดีไวเ้ พ่อื สาํ หรบั ท่ีจะเป็นเสบยี งไปในวนั
ขา้ งหนา้ น่ีแหละ เน่ยี ประโยชนต์ วั นีเ้ ป็นสงิ่ สาํ คญั แตบ่ างคนไม่
คอ่ ยไดค้ ิด เพราะฉะนนั้ ก็มาเหน็ พวกญาตโิ ยมมาอตุ สาหะ
พากเพียรพยายามน่ีแลว้ อาตมาก็รูส้ กึ ปลมื้ ใจปีติ นา่ อนโุ มทนา
ในสถานท่ีบางแหง่ กห็ าคนจะมากอย่างนีก้ ็ยาก เพราะฉะนนั้
วนั นีก้ ็จะแสดงธรรมยอ่ ๆ ใหพ้ อเป็นคตินาํ ไปพนิ ิจพิจารณา

อาตาปิ หมายความวา่ เม่ือเราบาํ เพ็ญใจสงบแลว้ ใจ
ตงั้ ม่นั ใจปราศจากนวิ รณ์ มีใจท่ีรูอ้ ย่อู นั เดียว อนั นนั้ ทา่ นจดั วา่
เป็นวปิ ัสสนา คาํ วา่ วิปัสสนากบั ตวั ปัญญามนั ก็คืออนั เดียวกนั
เพราะฉะนนั้ ลกั ษณะเชน่ นนั้ เรยี กวา่ เรามีกาํ ลงั เม่ือเรามีกาํ ลงั
จาํ เป็นจะตอ้ งคน้ ควา้ พินิจพจิ ารณาสิ่งตา่ งๆ ตวั นนั้ เป็นหลกั
สาํ คญั ไมใ่ ช่จะยืนตวั มองอย่อู ยา่ งนนั้ ทา่ เดยี ว ยืนมองตวั อย่าง

นนั้ ไดเ้ หมือนกนั แตว่ า่ งานตวั นนั้ ตอ้ งเสรจ็ แลว้ กอ่ นท่ีงานตวั นนั้
ยงั ไม่เสรจ็ จาํ เป็นจะตอ้ งพจิ ารณา พิจารณาไปกายเพง่ ลงไป
รา่ งกายเรามีอะไร มีกระดกู มีแขง้ มีขามีมือมีตนี นกึ พนิ ิจ
พิจารณาไปอยา่ งนนั้ นกึ สว่ นนนั้ ไปตลอด ลงไปตงั้ แตผ่ มขนเลบ็
ฟันหนงั ถงึ ปลายตนี เบือ้ งขวาเบอื้ งซา้ ย นกึ ไปอยตู่ ลอดเวลา แต่
ลกั ษณะของปัญญาถา้ นกึ เชน่ นนั้ อารมณอ์ ดีตอนาคตดบั
ลกั ษณะของปัญญาอยา่ งนนั้ จะนกึ ไปในสงิ่ ใด พงุ่ ไปในสง่ิ นนั้ อนั
เดยี ว ไม่มีสง่ิ อ่นื มาเก่ียวเกาะ น่ที า่ นจงึ เรยี กวา่ ลกั ษณะของ
ปัญญา ไม่สา่ ยไปอดีต ไมส่ า่ ยไปอนาคต ไม่หยิบตวั นนั้ เขา้ มา
ปรุง อนั นีม้ าปรุง ปรุงเฉพาะเรอ่ื งท่ีเราคิดตวั นนั้ ตวั เดยี ว น่ี
ลกั ษณะของปัญญาจะตอ้ งพิจารณาอยา่ งนนั้

เม่ือจติ ไดเ้ ดินไดอ้ ย่างนนั้ เตม็ ท่ีแลว้ เราอย่าหยดุ พจิ ารณา
ใหพ้ อ พิจารณาถอยเขา้ ถอยลง เพราะฉะนนั้ ทา่ นจงึ บอกวา่ ใหม้ ี
อนโุ ลมปฏิโลม ถอยเขา้ ถอยออก น่ี ตอ้ งพิจารณาอยา่ งนนั้
พจิ ารณามากเทา่ ไหร่ เม่ืองานตวั นนั้ มากเทา่ ไร ใจตวั นนั้ ย่ิงสงบ
อดีตอนาคตไมเ่ ขา้ มาแทรกแซงใจในขณะพินิจพิจารณาเลย น่นั

ใจย่ิงมีกาํ ลงั ทา่ นถงึ พดู อนั หนง่ึ วา่ ภาวโิ ต พาหลุ ีกโต เจรญิ ให้
มาก ทาํ ใหม้ าก อภญิ ญายะ จะเป็นไปเพ่ือความรูย้ ่งิ สัมโพทา
ยะ จะเป็นไปเพ่ือความรูแ้ จง้ นิพพานายะ สังวัตตะติ เม่ือพินิจ
พจิ ารณาลงเตม็ ท่ีลงไปอยา่ งนนั้ จนไม่มีอารมณอ์ ดีตอนาคต มี
ปัจจบุ นั ตวั เดยี ว พิจารณาคน้ ควา้ อยอู่ ย่างนนั้ เม่ือสภาวะเต็มท่ี
ลงไปแลว้ ใจตวั นนั้ ก็ตอ้ งขาด เม่ือถงึ สภาวะความเป็นจรงิ ของจิต
ในขณะท่ีพนิ ิจพิจารณาอยา่ งนนั้ ตวั นนั้ ขาดลงไป ความคดิ ตวั
นนั้ หยดุ โดยหยดุ บางทีกห็ ยดุ โดยท่ีเรากาํ ลงั พิจารณาอยกู่ ็ดบั
ขนึ้ ทนั ทีอยา่ งนนั้

เม่ือดบั ไปทนั ทีอยา่ งนนั้ กเ็ หน็ สภาวะความเป็นจรงิ ของใจใน
ขณะท่ีคดิ กบั ในขณะท่ีไมค่ ดิ น่ีเราพดู ภาษาเรา ถา้ พดู ภาษา
ท่านก็เรยี กวา่ ภาษาของปัญญาท่ีคดิ แลว้ มาหยดุ คดิ ใจตวั นนั้
วางจากความคิดเป็นอยา่ งไร น่ี มนั ตา่ งกนั เพราะฉะนนั้
พระพทุ ธเจา้ จงึ บอกวา่ ศลี สมาธิ ปัญญา วิมตุ ตคิ วามหลดุ พน้ ก็
ตอ้ งอาศยั เหตคุ อื ปัญญา เป็นตวั คน้ ควา้ พนิ ิจพิจารณา เม่ือ
คน้ ควา้ พนิ ิจพจิ ารณาเสรจ็ แลว้ ก็ตอ้ งวาง ขาดไปจากกนั ไมไ่ ดอ้ ยู่

อนั เดียวกนั ตา่ งกนั อยา่ งนี้ ผดิ กนั พระจนั ทรก์ บั เมฆหมอก
อาทติ ย์ เวลามีเมฆหมอกเราก็มองไม่เหน็ พระจนั ทร์ เม่ือ
พระจนั ทรเ์ ดน่ เมฆหมอกหมดไปแลว้ ก็เหลอื แตพ่ ระอาทติ ยใ์ ส
แจว๋ อย่างนนั้ ใครจะวา่ อะไร น่นั ท่านเรยี กวา่ วสิ ทุ ธิธรรม ความ
บรสิ ทุ ธิ์หมดจดของใจท่ีไดพ้ นิ ิจพจิ ารณาลงไปเต็มท่ีอยา่ งนนั้
เพราะฉะนนั้ การทาํ ใจก็จาํ เป็นท่ีสดุ

เม่ือใจสงบแลว้ จะไปอย่อู ยา่ งนนั้ ไม่ได้ ลกั ษณะอยอู่ ยา่ งนนั้
เป็นลกั ษณะท่เี ป็นสมาธิ ไมใ่ ชล่ กั ษณะของปัญญา แมจ้ ะ
กาํ หนดรูอ้ ยตู่ ลอดเวลาก็จรงิ แตไ่ ม่ใชล่ กั ษณะของปัญญา เป็น
ลกั ษณะท่ีหยดุ ไมใ่ ชล่ กั ษณะของทาํ งานน่ี พวกโยมใหเ้ ขา้ ใจ แต่
สงิ่ เหลา่ นีฟ้ ังยาก พดู ก็ยาก เขา้ ใจยาก ผทู้ ่ปี ฏบิ ตั ิถา้ มีลกู ไม้
เกิดขนึ้ เอง ถา้ จะทาํ ใหเ้ ป็นขนึ้ เองอยา่ งนีถ้ งึ จะรู้ เพราะฉะนนั้ จงึ
วา่ การปฏบิ ตั ศิ าสนธรรมคาํ ส่งั สอนของพระพทุ ธเจา้ เม่ือบคุ คล
ใดประพฤติปฏิบตั ใิ หถ้ ึงจดุ ใหร้ ูจ้ กั ความจรงิ เกิดขนึ้ แลว้ ถึงจะรู้
ความจรงิ แบบแผนตาํ รบั ตาํ รามีมากมาย เหมือนอยา่ งพวกโยม
ถา้ เปรยี บลกั ษณะของปัญญาเหมือนอยา่ งพวกโยมทาํ ขนมจีน

ก็ตอ้ งมีลงเรย่ี วลงแรง ทงั้ ตม้ ทงั้ ขยี้ เวลาน่นั ก็ตอ้ งมาเขา้
กระโหลก โรยใหเ้ ป็นเสน้ ออกมา น่นั ลกั ษณะของปัญญา ตอ้ ง
ทาํ งานอย่างนนั้ ไม่ใช่หยดุ ไมใ่ ช่หยดุ แลว้ ขนมแช่ลงไปแลว้ มนั
จะเป็นกอ้ นขนึ้ มา แลว้ จะเอามาทานมนั ก็ไม่ใชข่ นมจีน น่ี เป็น
อย่างนนั้ เพราะฉะนนั้ ตอ้ งขยี้ ตอ้ งปรุงนา้ํ พกนา้ํ พรกิ สารพดั ตอ้ ง
เหน่ือย เหง่ือแตก เหง่ือแตก น่นั

เหมือนการคน้ ควา้ พนิ ิจพิจารณาก็เหมือนกนั ตอ้ งคน้ อยู่
อย่างนนั้ เม่ือกาํ หนดไปทีนงึ ไม่ได้ มีอารมณม์ าสา่ ยเขา้ มา เอา
เขา้ ไปอีกใหม่ เอา้ สา่ ยเขา้ มาก็ตอ้ งเขา้ ไปใหม่ เน่ีย เป็นอย่างนนั้
เพราะจติ มนั ตอ้ งสกู้ นั เตม็ ท่ี เม่ือเราสชู้ นะ ใจมงุ่ ไปท่ีใด มงุ่ ไปท่ี
ผม อะ้ ม่งุ ไปอกี ท่ีสอง ตา หู จมกู ลนิ้ ฟัน ไปแลว้ ไปในท่วั
รา่ งกาย น่ี อยา่ งนีเ้ รยี กวา่ สะดวกไม่มีสงิ่ ท่มี าตดั พอนกึ ถงึ ลิน้
นกึ ขนึ้ ไปฟ้าลงไปทะเล อยา่ งนีใ้ ชไ้ มไ่ ด้ น่นั ไมเ่ ป็นสมั มาวายาโม
เพียรไม่ชอบ มนั มีอารมณเ์ ขา้ มาตดั สติขาด น่ี เพราะฉะนนั้ ตอ้ ง
ใหพ้ รอ้ ม เม่ือพรอ้ มอยา่ งนนั้ แลว้ ก็เรง่ เรง่ เอาใหม้ ากๆ เม่ือมาก
เขา้ ไดเ้ ท่าไหร่ เม่ือพจิ ารณามากเทา่ ไหร่ เราพจิ ารณาช่วั โมง

ความสงบบางทีเกิด สงบจนกระท่งั ไมม่ ีอารมณเ์ ขา้ มาเก่ียวขอ้ ง
๒ ๓ ช่วั โมงก็ได้ พดู ถึงทางธรรมะมานะ หลวงตาไดย้ นิ ครูบา
อาจารยท์ ่านเลา่ ใหฟ้ ัง บางทีอย่ตู งั้ ๓ ช่วั โมง ๔ ช่วั โมง หรอื ๒
วนั ๓ วนั นะเป็นอยา่ งนนั้ เพราะฉะนนั้ เราก็ตอ้ งอตุ สา่ ห์ อยา่ ง
ครูบาอาจารยอ์ ย่างนี้ ครูอาจารยห์ ลวงป่ขู าวท่านคยุ ๆใหฟ้ ัง ก็
จาํ ๆทา่ นมา เพราะฉะนนั้ ญาตโิ ยมก็ตอ้ งอตุ สา่ ห์

ส่ิงในโลกมนั ไม่มีอะไรเป็นสาระแตเ่ ราติดเขา้ แลว้ มนั ก็ตอ้ ง
ดีดออกมายาก น่ีแหละ เพราะฉะนนั้ จงึ วา่ ธรรมะคาํ สอนของ
พระพทุ ธเจา้ เป็นสิง่ ท่ีใหค้ วามจรงิ ทา่ นจงึ วา่ ปัจจตัง เป็นของรู้
เฉพาะตน เราไมก่ ระทาํ เราก็ไมร่ ู้ ถา้ เรากระทาํ แลว้ ใจสงบหรอื ใจ
ไม่สงบเราก็รู้ เม่ือใจมนั สงบแลว้ เราก็ตอ้ งรูข้ องเรา เม่ือเราสงบ
แลว้ เราเขา้ ไปพิจารณาอนั ใดหละ พิจารณารา่ งกายวา่ รา่ งกายนี้
ก็ตอ้ งแตกก็ตอ้ งดบั ก็ตอ้ งทาํ ลาย ก็เกิดปีติ ใจนนั้ นอ้ มเขา้ ไปมนั ก็
เกิดความเบ่อื หนา่ ย ตายจรงิ ๆ นา้ํ หนู า้ํ ตาไหล ปีติเกิดขนึ้ น่นั
ทา่ นเรยี กวา่ ปีติ ทา่ นไมเ่ รยี กวา่ เป็นความโศกเศรา้ นา้ํ หนู า้ํ ตา
ไหล มนั ก็สงั เวชใจวา่ โห เราน่ีก็ตอ้ งตายแนน่ อนนะ เน่ีย

ลกั ษณะของความสงบเม่ือมนั เกิดขนึ้ แลว้ มนั ก็ตอ้ งตามผลตวั นี้
เขา้ มา มนั เป็นอยา่ งนนั้ แตต่ วั นีม้ นั กย็ งั มนั ก็ตอ้ งเขา้ ไปเรอ่ื ยๆ
กอ่ นแลว้ ก็เขา้ ไปพิจารณาไปอีก แนวทางมนั ก็ตอ้ งไปอยา่ งนี้
ตามรูปกาล จนกระท่งั สงบ สงบก็ตอ้ งถอยเขา้ ไปพิจารณา เม่ือ
พิจารณามาก เหน่ือย กเ็ ขา้ สงบ สงบแลว้ กอ็ อกมาพจิ ารณา ก็สู้
กนั อยอู่ ยา่ งนีต้ ลอดเวลา สมาธิแลว้ เขา้ ไปสงบน่งิ อยแู่ ลว้ ก็ไปงว่ ง
เหงาหาวนอนซะ ส่ิงเหลา่ นนั้ ก็ประโยชนก์ ไ็ ดน้ อ้ ย เน่ีย

เพราะฉะนนั้ จงึ วา่ พวกญาตโิ ยมพากนั ทาํ ความพากความ
เพียร ทาํ ๒ คนื ๓ คืนอยา่ งเนีย้ ก็มีความตงั้ ใจดี เพราะฉะนนั้
หลวงตาก็เทศนใ์ หฟ้ ังมาเทา่ เนีย้ เพราะไมไ่ ดเ้ ป็นทงั้ นกั ธรรมตรี
นกั ธรรมโท นกั ธรรมเอก มหาเปรยี ญ ไม่ไดเ้ ป็นซกั อยา่ ง ศกึ ษา
บาลีก็ไม่เป็น เพราะฉะนนั้ เทศนม์ นั ก็เละเทะตาม มวยวดั
(หวั เราะ) เคา้ เรยี กมวยวดั ไม่ใชม่ วยมีครูมีอาจารย์ (หวั เราะ)
บกุ ลกู เดยี วเพราะฉะนนั้ กห็ ลวงป่ทู า่ นคอยอีกองค์ ตหุ๊ ลวง
อาตมาเอนิ้ ทา่ นต๊หุ ลวง เพราะฉะนนั้ ก็ญาตโิ ยมใหต้ งั้ ใจ

สดบั ตรบั ฟังแลว้ ก็ขอใหน้ อ้ มไปพนิ ิจพจิ ารณา สงิ่ อนั ใดท่ี
เป็นประโยชนก์ บั ชีวิตในอนาคตกบั ปัจจบุ นั ก็ตอ้ งเอาไป
ใครค่ รวญพินิจพิจารณา สง่ิ อนั ใดท่ีเราแบกหนกั มากเราควรวาง
ก็ตอ้ งวางซะม่งั ส่ิงท่ีมนั วางไปไดม้ ากๆแลว้ ก็ใหม้ นั นอ้ ยลงไปย่ิง
ดี ใหเ้ ป็นชีวติ ท่ีเป็นประโยชนก์ บั พทุ ธศาสนา พทุ ธศาสนาไมใ่ ช่
ตวั ใครนะ ตวั เรา เพราะวนั ขา้ งหนา้ เราจะตาย ถา้ ตายแลว้ ไป
เกิดไปทคุ ติมนั ก็ลาํ บาก ถา้ ตายแลว้ ไปสสู่ คุ ติมนั ก็ขนึ้ สวรรค์
สวรรคก์ ็ไปนิพพาน มนั ก็เป็นสขุ ไม่ตอ้ งมาเกิดวนุ่ วาย โลกทกุ
วนั นีม้ นั วนุ่ วาย วนุ่ วายเพราะคน ไม่ใช่โลกวนุ่ วาย คนทาํ วนุ่ วาย
คนชอบหาเร่อื งหาราว เกิดความวนุ่ ความวาย เพราะฉะนนั้ จงึ วา่
พวกญาตโิ ยมไดส้ ดบั ตรบั ฟังแลว้ ก็เอาไปพนิ ิจพจิ ารณา เม่ือเหน็
ดีเห็นชอบก็จงลงมือประพฤติปฏบิ ตั ิตอ่ นนั้ ไปจนบงั เกิดความสขุ
ความเจรญิ งอกงามในศาสนธรรมคาํ ส่งั สอนขององคส์ มเด็จพระ
สมั มาสมั พทุ ธเจา้ ดงั ไดแ้ สดงมาก็สมควรแก่กาลเวลา เอวงั ก็มี
ดว้ ยประการะฉะนี้
ท่ีมา: https://youtu.be/I98NKbGN6vk