การพิจารณากาย หลวงปู่เจี๊ยะ จุนโท

การพจิ ารณากาย

เทศนเ์ ม่ือ ๑๓ ส.ค. ๒๕๒๔

ลาํ ดบั ตอ่ ไปจะไดบ้ รรยายธรรมะอนั เป็นแนวทางปฏบิ ตั ขิ อง
บรรดาพทุ ธบรษิ ัททงั้ หลาย วนั นีบ้ งั เอญิ ฝนตก คนกน็ อ้ ย กณั ฑ์
เทศนก์ ็ไม่คอ่ ยมี เสยี งมนั ก็ไมค่ อ่ ยขนึ้ การแสดงธรรมเป็นสิง่ ท่ี
ยาก ไม่เหมือนองคส์ มเด็จพระสมั มาสมั พทุ ธเจา้ ทา่ นรูว้ าระ
ท่านรูจ้ ติ ใจของบรรดาพทุ ธบรษิ ัททงั้ หลาย เพราะฉะนนั้ การ
เทศนก์ ็ยงั เขา้ ไปยงั สจู่ ติ ใจของบคุ คลผนู้ นั้ ใหเ้ หน็ เหตเุ หน็ ผลได้
บรรลธุ รรมวิเศษเกิดขนึ้ ในขณะท่ีฟังธรรมก็มีจาํ นวนมากๆ เป็น
เชน่ นนั้ เพราะวา่ เป็นสพั พญั �รู ูแ้ จง้ ของใจของมนษุ ยท์ งั้ หลาย

อยา่ งบรรดาเราก็เหมือนกนั ฟังๆไปอย่างนนั้ ผเู้ ทศนก์ ็ไม่
สนั ทดั ผฟู้ ังกบ็ างทีก็สนั ทดั ไม่สนั ทดั ก็มี ใหว้ า่ ตามความจรงิ
อยา่ งนนั้ การปฏิบตั วิ า่ แลว้ มนั กว็ า่ ซาํ้ ๆซากๆน่าเบ่ือนา่ หน่าย
การปฏบิ ตั ิ หวั ใจก็ตอ้ งมีความเขม้ แขง็ ถา้ ขาดความเขม้ แขง็
ความอตุ สาหะ ความพยายาม ความพากความเพียรอยา่ งนี้

เหมือนไฟท่มี นั ตดิ อย่ใู นศีรษะเราอยา่ งนี้ เพราะหวั ใจอนั นนั้ ไม่
เห็นภยั ไมเ่ หน็ ส่ิงท่ีเป็นทกุ ขเ์ ดอื ดรอ้ นเหมือนอย่างไฟท่ีตดิ ในหวั
เราอยา่ งนนั้ เหมือนกนั บางคนกท็ นอยอู่ ย่างนนั้ ไมร่ ูจ้ กั วธิ ีแกไ้ ข
ดบั ไฟใหไ้ หมอ้ ย่ใู นหวั เรา ก็มีแตว่ นั ท่ีจะตายจมลงไปอยู่
ตลอดเวลาอยา่ งนีเ้ พราะไมม่ ีอบุ ายท่ีจะแก้ อนั นีเ้ ป็นสง่ิ ท่ี
ลาํ บาก

การแกห้ วั ใจท่ีไม่สงบก็ตอ้ งใชค้ วามพยายามแกไ้ ขดดั แปลง
มากๆ ไม่ใช่จะน่ิงเพง่ ดจู าํ เพาะหวั ใจอนั นนั้ อนั เดียวอยา่ งนนั้
การเพง่ อยา่ งนนั้ ก็ใชไ้ ดเ้ หมอื นกนั แตส่ าํ หรบั ผทู้ ่ีมีกาํ ลงั ถา้ ผไู้ ม่
มีกาํ ลงั แลว้ นิวรณธรรมก็เขา้ มาทบั หรอื เรยี กวา่ อารมณ์
ทงั้ หลายเขา้ มาชิงความดขี องเราท่จี ะตงั้ อยไู่ มไ่ ด้ มนั คอยใหส้ า่ ย
ออกไป โนม้ นา้ วหาอารมณเ์ ขา้ มาปอ้ นใจอยตู่ ลอดเวลา สมาธิก็
ไม่สามารถจะตงั้ ได้ เพราะฉะนนั้ การปฏบิ ตั ิมนั ก็ตอ้ งดเู ลห่ ด์ ู
เหล่ยี มดขู องใจเรา ใครจะพดู ขนาดไหนมนั ก็ไม่เท่าใจเรา เรา
ตอ้ งดเู ราเอง ดทู ่ีหวั ใจลงไปในขณะท่ีบาํ เพ็ญอย่างนนั้ ใจมนั ไม่
สงบแลว้ ใจไปคดิ วนุ่ วายสง่ิ ใด อยา่ งนี้ เราก็จะตอ้ งหาวิธีแกไ้ ข

อย่างท่ีเคยพดู ใหฟ้ ังอย่บู อ่ ยๆแลว้ วา่ ตอ้ งใชก้ ารบรกิ รรม
เหมือนอยา่ งคนเราท่ีตกไปในกลางทะเล อยา่ งนี้ ไมม่ เี รอื ไม่มีแพ
ไม่มีสิง่ ใดท่ีจะเป็นภาชนะ ก็จาํ เป็นจะตอ้ งหา มีหมู ีตามีอนั ใดท่ี
จะตอ้ งใช้ ก็ตอ้ งเอาพยายามหาสง่ิ นนั้ เพ่ือปอ้ งกนั ชวี ิต น่ีเปรยี บ
ก็จะเป็นอยา่ งนนั้ มีทอ่ นไม้ ทอ่ นตน้ กลว้ ย หรอื อนั ใด ไมไ้ ผ่ ไม้
อะไรอนั ใดอนั หนง่ึ ท่ีจะเกาะยงั ชีวติ ใหเ้ ป็นไป ไม่ใหถ้ งึ แกก่ ารจม
ลงไปในทะเล น่ี ก็เหมือนกนั กบั ท่ีเราภาวนาอย่างนเี้ หมือนกนั
ถา้ ใจมนั ไมส่ งบ ใจมนั วอกแวกอยตู่ ลอดเวลา ใจไมส่ งบ หรอื
อยา่ งเกิดความงว่ งเหงาหาวนอน หรอื เกิดความขีเ้ กียจขีค้ รา้ น
เกียจครา้ นจนไม่อยากนกึ ไมอ่ ยากคดิ น่ี น่มี นั เป็นอปุ สรรคทงั้ นนั้
อปุ สรรคสาํ หรบั การปฏิบตั ิของหวั ใจ หวั ใจของผปู้ ฏบิ ตั ิก็จาํ เป็น
จะตอ้ งเขม้ แขง็ ตอ่ สู้ กาํ จดั ส่ิงเหลา่ นีใ้ หม้ นั ออกไปจากหวั ใจเรา
เม่ือกาํ จดั ออกไปไดอ้ ยา่ งนนั้ ก็เหมือนเราท่ีกาํ ลงั ลอยคออย่ใู น
ทะเลน่นั หละ เจอะทอ่ นไมท้ ่ีไดอ้ าศยั ไปถงึ ฝ่ังได้ ก็ไม่ถงึ กบั ความ
ตาย อปุ มาอปุ ไมยก็เป็นเชน่ นนั้ เหมือนกนั

ใจท่ีพะวา้ พะวง มีนิวรณธรรมเขา้ มาครอบงาํ ใจเราอยู่
ตลอดเวลา ไมเ่ พียงถงึ หน่งึ นาที สองนาที อยา่ งนีม้ นั ก็ชงิ เอาไป
หมด ไม่ไดค้ วามดีเกิดขนึ้ กบั ใจเรา น่ี เพราะฉะนนั้ อย่างเรอื แพ
หรอื ทอ่ นไม้ ทอ่ นซงุ อนั ใดก็แลว้ แตท่ ่ีเราเกาะชีวติ ไปน่นั จะยงั
ชีวิตเราไม่ตาย ก็เหมือนกนั กบั ท่ีเราอาศยั พทุ โธ ธมั โม สงั โฆ อนั
ใดอนั หนง่ึ หรอื ความตายความไม่เท่ียง ความเจ็บ ความป่วยอนั
ใด ท่องอรหงั พทุ โธ อิตปิ ิโส ภควา บทใดบทหน่งึ หย่งั ลงไปใน
ใหถ้ ึงหวั ใจอยอู่ ย่างนนั้ แลว้ ใหก้ อดแนน่ อยอู่ ยา่ งนนั้ ไมใ่ หใ้ จพะ
วา้ พะวงไปในท่ีใดอยา่ งนี้ น่ีเรยี กวา่ เป็นอบุ าย เป็นท่ีจะ
ประคบั ประคองใจของเรานนั้ ไมใ่ หเ้ ขา้ ไปสไู่ ปสา่ ยหาอารมณ์
เขา้ มาปอ้ นใจ เม่ือภาวะของใจจดจอ้ งอยอู่ ย่างนนั้ แลว้ ใจนนั้ มนั
ก็จะเกิดสงบ คือเม่ือกอ่ นท่จี ะเกิดสงบมนั ก็ตอ้ งกาํ จดั นวิ รณต์ วั
นนั้ เองออกไป เม่ือนวิ รณม์ นั ออกไป นอ้ ยเขา้ ๆ เม่ือเราเพยี ร
พยายามวา่ อยอู่ ยา่ งนนั้ ตลอดเวลา ใจนนั้ ก็จดจอ้ งอย่กู บั การ
บรกิ รรมอยอู่ ย่างนนั้ ตลอดไปเน่ืองกนั ไป น่ี ใจนนั้ ก็เรม่ิ สบายใจ

นนั้ ก็นิวรณก์ ็ไมค่ อ่ ยมีมา หรอื มีมากห็ ่าง ถา้ ยงั เหน็ วา่ มีมาหา่ ง
อยู่ เราก็ตอ้ งอยา่ เพ่งิ ทงิ้ การบรกิ รรมตวั นนั้

น่ี เทศน์ ก็ไม่รูจ้ ะเทศนอ์ ยา่ งไร ก็ตอ้ งเทศนก์ นั อยา่ งนีเ้ อง
เทศนเ์ พ่ือแนะนาํ พรา่ํ สอน เพราะฉะนนั้ บางท่าน บางคนก็ไม่
คอ่ ยเขา้ ใจ แตเ่ ราเขา้ มาในวดั อโศฯ ลว้ นแตบ่ คุ คลผทู้ ่ีเคย
ฝึก เคยกระทาํ กบั ครูบาอาจารย์ อยา่ งครูบาอาจารยท์ ่ที า่ นเสยี
ไปอยา่ งนีก้ ็เคยสมาคมอยกู่ บั ทา่ น เพราะฉะนนั้ ไดย้ นิ ไดฟ้ ังสงิ่ ท่ี
เขา้ อกเขา้ ใจไดแ้ ยะ เตม็ อกเต็มพงุ เตม็ ไปหมดจนลน้ ออกไป
หาย หาไม่คืนไม่ได้ เรยี กวา่ ลมื ของเก่า เราจาํ เป็นจะไมต่ อ้ งลมื
ของเกา่ สง่ิ ใดท่ีจะเป็นประโยชนแ์ กใ่ จของเรา เอาใหเ้ ก่ียวเกาะ
ใหแ้ นน่ แฟ้น ใจของเราใหเ้ กิดความสงบขนึ้ ได้ อนั นนั้ ไมว่ า่ อนั ใด
ก็แลว้ แต่ มนั ยอ่ มเป็นประโยชนท์ ่ีจะดบั นิวรณธรรมของเรา การ
ท่ีเขา้ มาปฏิบตั อิ ยา่ งนีก้ ็ตอ้ งการจะกาํ จดั นิวรณธรรม ไมใ่ หเ้ ขา้
มา รูปเสียงกลนิ่ รสโผฏฐัพพะ นวิ รณข์ องใจ ถีนมิทธะ อทุ ธจั จะ
กกุ กจุ จะ ลาภะ โทสะ โมหะ มนั ฝังอย่ใู นหวั ใจเราเหมือนหนาม
มนั แทงอยใู่ นอกอย่างนี้ มนั เจ็บแสบอยทู่ กุ วนั เราไมพ่ ยายาม

ถอนมนั แลว้ มนั ก็เป็นหนองเป็นไต เป็นหนองแลว้ ก็เนา่ เป่ือยผล
ท่ีสดุ ก็ตาย ใจเราน่ีถา้ เป็นอย่างไร มนั จงึ ไม่สงบเราก็จาํ เป็น
จะตอ้ งพยายามเอาใหม้ นั จนเกิดความสงบขนึ้ จนได้ อยา่ ใหเ้ สีย
ที น่ี เรานกั ปฏบิ ตั ิตอ้ งมีความเขม้ แขง็ สาํ หรบั ใจ บางคนกายก็ไม่
เขม้ แข็ง ใจก็ยง่ิ ไม่เขม้ แข็งใหญ่ น่ี บางคนกายไมใ่ หแ้ ตใ่ จ
เขม้ แข็งก็มีอยา่ งนี้ เพราะฉะนนั้ ตอ้ งอตุ สา่ ห์

อนั ธรรมะของพระพทุ ธเจา้ ยกองคพ์ ระสมเดจ็ พระสมั มาสมั
พทุ ธเจา้ เป็นตวั อย่าง บาํ เพญ็ จะไดเ้ ป็นสพั พญั �กู ็ตอ้ งเอาอยู่ ๖
ปีอย่างนีเ้ ป็นตน้ ตอ้ งใชค้ วามพยายามอดขา้ วอดปลาทาํ สารพดั
สารเพทกุ อยา่ ง ทาํ จนเกือบลม้ เกือบตายก็ยงั ไม่ไดส้ าํ เรจ็ มรรค
ผลธรรมวิเศษ น่ีเป็นอย่างนนั้ จนกระท่งั มาได้ ๖ ปี น่ี มาเหน็
ปฏิปทาการเดิน ถงึ อานาปา พจิ ารณาอานาปา น่ี มาใชป้ ัญญา
พนิ ิจพิจารณา จงึ ไดร้ ูค้ วามจรงิ เกิดขนึ้ เป็นอย่างนนั้
เพราะฉะนนั้ การปฏบิ ตั ิของเราก็เหมือนกนั อยา่ งนนั้ อนั ใดท่ีจะ
แกใ้ จใหม้ นั ขาดจากนวิ รณแ์ ลว้ ใจนนั้ จะไดเ้ ป็นสมาธิ น่นั แหละ
ตวั นนั้ แหละเป็นตวั อบุ ายสาํ คญั ท่ีมนั จะแกใ้ จเราได้ ใจเราให้

หยดุ จากพะวา้ พะวงใจไมใ่ หน้ วิ รณม์ ี มนี ิวรณธรรมเขา้ มา
ครอบงาํ ได้ ใจอยา่ งนนั้ จงึ เรยี กวา่ ใจควร ใจสมกบั บาลที ่ยี กวา่
เป็น อาตาปี เพียรเพง่ แผดเผา ใจชนิดนนั้ น่นั ใจอยา่ งนนั้ ใจท่ี
สมควรแก่มรรคผลธรรมวิเศษของพระพทุ ธเจา้ ถา้ ใจ
เหลาะแหละใจโลเล ใจไมแ่ น่นอน หยิบอนั โนน้ ก็ไมเ่ อา หยบิ อนั
นีก้ ็ไม่เอา อนั นนั้ ก็ไม่ดี อนั นีก้ ็ดี เหลาะแหละโลเล อยา่ งนีใ้ จไม่
ตงั้ อยู่ ใจอยา่ งนนั้ ใจใชไ้ ม่ได้ ใจเหลวไหล ใจออ่ นแอ ใจขีเ้ กียจ
ใจขีค้ รา้ น ไม่ไดเ้ กิดผลกบั การปฏิบตั ิ การปฏบิ ตั ิตอ้ งใชใ้ จ
เขม้ แข็ง ใจเด็ดใจเด่ียว จะเอาอนั ใดก็ตอ้ งเอาอย่างนนั้ จนใหใ้ จ
นนั้ ทาํ ไมทรมานมาก ยากนกั เราก็ตอ้ งทรมานดว้ ย การอยา่ ง
นนั้ วา่ อยา่ งนนั้ ใหม้ นั อนั เดยี วอย่อู ยา่ งนนั้ ดซู วิ า่ จะไปไหน ใจ
นนั้ น่ะ แลว้ นวิ รณม์ นั จะอย่ไู ดอ้ ย่างไร ถา้ เม่ือเราพยายาม
บรกิ รรมอย่อู ย่างนนั้ มนั ไมห่ นีเราไป หนีไปไมไ่ ดเ้ พราะทนความ
เพียรไมไ่ ด้ เหมือนไฟเขา้ ไปเผาอย่ใู นกองขยะ ก่อขนึ้ นอ้ ยพอขยะ
มนั ติดแลว้ ก็ลกุ อยตู่ ลอดเวลา ผลท่ีสดุ กองใหญ่ๆเทา่ ใดก็ไหมล้ ง
ไปจนหมด น่ี เป็นอย่างนนั้ เหมือนใจเราก็เหมือนกนั

ทีแรกก็มีการพะวา้ พะวง การดนิ้ รน กระวนกระวาย
กระสบั กระสา่ ย ไมเ่ ป็นอนั น่งั ไมเ่ ป็นอนั ท่ีจะสงบ เร่อื งนนั้ เขา้ มา
เรอ่ื งนีเ้ ขา้ มาสารพดั อย่ใู นวดั ก็ไปหาเร่อื งบา้ น หาเร่อื งบา้ น หา
เรอ่ื งคา้ ขาย ลกู คนนนั้ ขายไมด่ ี ลกู คนนีข้ ายดี มีกาํ ไรมาก มีกาํ ไร
นอ้ ย เป็นทกุ ขก์ บั เคา้ น่ี ใจตวั นีแ้ หละใจอกศุ ล ใจบาป น่ี
เพราะฉะนนั้ เราก็ตอ้ งกาํ จดั ตวั นี้ เหมือนหนามท่ีมนั อย่ใู นอกเรา
ฝังเราอย่อู ยา่ งนี้ ทาํ ไมเจา้ ดอื้ เจา้ ดนิ้ รนกระวนกระวาย
กระสบั กระสา่ ยไปหาอนั ใด น่ี ตอ้ งดา่ มนั เขา้ ใชป้ ัญญาดา่ มนั
ใชส้ ติระลกึ เจา้ ทาํ ไมซนออกไป เจา้ ทาํ ไมถงึ ออกไปทาํ ไม มนั ได้
อะไร มีประโยชนต์ รงไหน มนั เร่อื งของเคา้ เร่อื งของเราอยใู่ นวดั
ในวา น่ี มนั ตอ้ งเอาอยา่ งนนั้ ดา่ มนั

น่ีพธิ ีแกม้ ีตา่ งๆนานา พวกญาติโยมไดผ้ า่ นโลกผ่านสงสาร
มาก็มีอบุ ายแยบคายดว้ ยกนั ทกุ คน แตน่ า่ จะมีอบุ ายแกใ้ จท่ีมนั
ดิน้ รนกระวนกระวายตวั นนั้ นะ่ ใหม้ นั ดบั ใหไ้ ด้ เม่ือใจดบั ไดอ้ ยู่
กบั พทุ โธวา่ ลงไปอย่างนนั้ หรอื ธมั โม สงั โฆ บทใดบทหน่งึ อยู่
อย่างนนั้ จนตลอดเวลา แลว้ ใจนนั้ มนั ก็จะตงั้ เป็นสมาธิ เม่ือใจ

ท่ีตงั้ เป็นสมาธิ เราก็ตอ้ งรูจ้ กั แลว้ ออ๋ มนั ตอ้ งทาํ อยา่ งนนี้ ะ มนั จงึ
ถกู ตอ้ ง มนั จงึ ปราบนิวรณไ์ ด้ ใจมนั จงึ สงบ ใจจงึ ไม่
กระสบั กระสา่ ยไปหาอดตี อนาคตเร่อื งบา้ นเรอ่ื งชอ่ งเรอ่ื งลกู เร่อื ง
ผวั เร่อื งเมีย อย่างโนน้ อยา่ งนีต้ า่ งๆนานา มนั ไมไ่ ปก็ตอ้ งใชต้ วั นี้
บงั คบั เหมือนววั ควายท่ีมนั โดยแสม้ นั ก็ตอ้ งรูจ้ กั เจ็บ มนั ก็รูจ้ กั
เข็ดรูจ้ กั หลาบ น่นั สตั วเ์ ดรจั ฉานกย็ งั รูจ้ กั เขด็ จกั หลาบ ใจเราน่ี
ย่งิ กวา่ สตั วเ์ ดรจั ฉานนะ มนั ทรมานยากจรงิ ๆ ยงั ไมใ่ หม้ นั ไปก็จะ
ไป มนั ดนิ้ รนกระวนกระวายสารพดั เพราะจะตอ้ งหวดดว้ ยดาบ
หวายไมพ่ อ ดาบเพชฌฆาตของพระพทุ ธเจา้ คอื เรยี กวา่ พทุ โธ
ธมั โม สงั โฆ อนั นีเ้ ป็นรตั นะ เรยี กวา่ เป็นของดที ่ีสดุ ตอ้ งเอามาสู่
ในหวั ใจเรา เม่ือเขา้ มาสใู่ นหวั ใจเราไดอ้ ย่างนนั้ แลว้ ใจกต็ อ้ ง
สงบ ใจก็ตอ้ งชนะ มารของกิเลสของใจนนั้ ก็ตอ้ งหายไป น่ี

เม่ือใจมนั ปราบกิเลสมารออกไดแ้ ลว้ ใจกห็ ยดุ เท่ียงตรง ใจก็
สวา่ งไสว ใจเยือกใจเยน็ ใจสงบ ใจเป็นสมาธิ เยือกเย็นน่งั อยู่
หลายๆคนตงั้ รอ้ ย ตงั้ หา้ หก เจด็ สบิ อยา่ งนี้ น่งั อยกู่ ็เหมอื นไม่น่งั
น่งั พืน้ ศาลากเ็ หมือนไมน่ ่งั เพราะใจนนั้ มนั วางจากสง่ิ ทงั้ ปวง

ภายนอก มีหวั ใจท่ีรูอ้ ยเู่ ฉพาะดวงใจอนั นนั้ อนั เดียว อย่างนี้ น่นั
เรยี กวา่ เป็นสมาธิ ไมเ่ ก่ียวเกาะไมพ่ วั พนั ไม่นกึ ไปสา่ ยใน
อารมณต์ า่ งๆนานา ใจอยจู่ าํ เพาะใจ เท่ียงเป็นปกตอิ ยา่ งนนั้ น่นั
เรยี กวา่ จติ ของเราเขา้ สมาธิ น่ี เพง่ อยา่ งนนั้ พอเพง่ นานเขา้ ๆ ใจ
ก็ย่ิงสบาย กายก็สบาย กายท่ีปวดท่ีเม่ือยท่ีเจบ็ อยา่ งนนั้ อย่างนี้
ยงุ กดั เจบ็ หลงั เจ็บเอว เจบ็ แขง้ เจ็บขา มนั ก็ไม่มีมา ใจมนั เป็น
ปกติ ใจมนั วางเพราะปีติตวั นนั้ เขา้ มาครอบใจของเราทาํ ใหก้ าย
ก็สบาย ใจก็สบาย น่ี สมาธิก็เป็นอยา่ งนนั้

แตล่ กั ษณะเสวยสมาธิมากเขา้ ก็มีโทษ ไมใ่ ช่มีคณุ มีคณุ
เหมือนกนั แตก่ ็ตอ้ งมีโทษ เพราะบนั้ ปลายของการเสวยสมาธิ
เม่ือหนกั เขา้ มากเขา้ ๆ อยา่ งนนั้ ถนี มิทธะตวั สาํ คญั มนั จะเขา้
มา น่ี ตวั นนั้ กต็ อ้ งระวงั พธิ ีนีก้ ็ตอ้ งระวงั นกั ปฏิบตั ิโดยมาก
พลงั้ เผลอใหถ้ ีนมิทธะเขา้ ครอบงาํ น่ี เสียหมด ตวั นีเ้ ป็นตวั
อปุ สรรคสาํ คญั เม่ือสง่ิ เหลา่ นนั้ เกิดขนึ้ แลว้ กท็ าํ ใหส้ มาธิเส่อื ม
สมาธิคลาย ไม่มีกาํ ลงั กลา้ แขง็ เพราะฉะนนั้ เม่ือเราฝึกอย่างนนั้
จนมีความชาํ นิชาํ นาญแลว้ ก็เคยพดู อย่เู สมอๆ ก็ตอ้ งใชป้ ัญญา

คน้ ควา้ สมาธิก็มีอย่แู คน่ นั้ จบกนั แคน่ นั้ แคท่ าํ ใจใหส้ งบเขา้ ไป
อย่ปู กติแคน่ นั้ เอง อยา่ งพวกฤาษีชีไพรสมยั กอ่ น นกั พรตตา่ งๆก็
บาํ เพ็ญแคน่ นั้ ไม่ใชก้ ารคน้ ควา้ ไม่ใชป้ ัญญา คาํ ท่ีวา่ ไมใ่ ชก้ าร
คน้ ควา้ น่นั เอง เป็นตวั ปัญญา การท่ีใชก้ ารคน้ ควา้ เรยี กวา่
ปัญญา

การนกึ คดิ ปรุงแตง่ ของรา่ งกายของเรา หรอื คดิ อนั ใดก็
แลว้ แต่ สิ่งท่ีเรารกั สิ่งท่ีเราชอบใจก็มาพจิ ารณา น่ี เป็นแกว้
แหวนเงนิ ทองท่ีของท่ีรกั ท่ีชอบใจอนั ใดอนั หน่งึ ก็เอามาพิจารณา
อนั นนั้ เม่ือเราตายแลว้ เป็นของเรารเึ ปลา่ แลว้ สงิ่ นนั้ เคา้ วา่ มนั
เป็นของๆเราหรอื เราไปยดึ เคา้ ก็ดหู วั ใจเราท่ีเอือ้ ไปพิจารณา
อย่างนนั้ ดว้ ย อนั นนั้ เคา้ วา่ อะไร วา่ เราใจเราตา่ งหากเป็นคนไป
วา่ ของๆเรา ของสวยของงาม ใครมาลกั มาเอาไปไม่ได้ น่ี มนั
ตอ้ งมาดตู วั นีอ้ กี ทีหนง่ึ มองดหู วั ใจท่ีมนั คดิ ไปอย่างนนั้ น่ี ตอ้ ง
พิจารณาอยา่ งนี้ พจิ ารณาลงไปอยา่ งนนั้ แลว้ เม่ือพจิ ารณาแลว้
เราก็มาหยดุ ใจใหม้ นั เป็นปกติ ไอใ้ จท่ีเป็นปกตนิ ี้ มนั ไมม่ ีวา่ อะไร

น่ี มนั มีหนา้ ท่แี ตร่ ูอ้ ย่อู นั เดยี วเทา่ นนั้ อย่กู บั ความปกตขิ องใจ น่ี
เพราะฉะนนั้ ตอ้ งคน้ คิดพจิ ารณา

การพิจารณาเป็นบาทสาํ คญั แตว่ า่ การพจิ ารณาอย่างนีค้ น
ไมค่ อ่ ยชอบ เพราะมนั ตอ้ งคิดตอ้ งนกึ ตอ้ งปรุง ย่ิงปรุงในรา่ งกาย
เท่าไร พิจารณารา่ งกายเทา่ ไร ใจนนั้ ย่งิ สงบเยือกเยน็ ลงเป็น
ลาํ ดบั เม่ือใจท่ีพิจารณาถงึ กาย พจิ ารณาตงั้ แตห่ วั มีตา มีหู มี
จมกู มีปาก มลี ิน้ มีแกม้ มีผม เบอื้ งบนลงไปมีคาง มีขากรรไกร
มีฟันกราม ฟันหนา้ ฟันหลงั ฟันลา่ ง ฟันบน อยา่ งนี้ พจิ ารณา
อยา่ งนีไ้ ดแ้ คน่ นั้ ใจก็สงบแลว้ แตโ่ ดยมากผทู้ ่ีไมค่ อ่ ยเคยคน้ ควา้
พินิจพิจารณา ก็กลบั เถียงขนึ้ มาอกี แลว้ วา่ การคน้ ควา้ พจิ ารณา
อย่างนนั้ ใจมนั ไม่สงบน่ี น่ีเถียงขนึ้ มานะ เถียง ทาํ ไมวา่ เถียง
เพราะไม่เคยเป็น ไมเ่ คยเขา้ ใจ จงึ เถียง ทะลง่ึ เถียงขนึ้ มาวา่ ไม่ใช่
ทาง ไมใ่ ช่หนทางอนั แทจ้ รงิ น่ี อย่างนีก้ ็มี น่นั ก็ตอ้ งใหอ้ ภยั
เพราะวา่ เหมือนบคุ คลท่ีทาํ แกงแตไ่ ม่ไดช้ ิมแกง วา่ มนั เปรยี้ วมนั
เคม็ มนั มีหวานมีมนั อย่างไร เหมือนท่านเปรยี บสารพีท่ีคนอยใู่ น
แกงไมร่ ูร้ ส เหมือนกนั กบั นกั ปฏบิ ตั ิเราก็เหมือนกนั ถา้ ยงั ไม่ตก

ในสภาวะท่ีคน้ ควา้ พนิ ิจพจิ ารณาแลว้ ยงั มืดแปดดา้ น ยงั ไม่
เขา้ ใจสว่ นละเอียดสว่ นนี้

เพราะฉะนนั้ การคน้ ควา้ พนิ จิ พจิ ารณาน่ีเป็นส่ิงสาํ คญั เราไม่
ตอ้ งไปเอาอ่ืนไกลมากเพียงแตน่ กึ ถงึ อวยั วะของรา่ งกายเราเท่านี้
ก็พอแลว้ เพราะฉะนนั้ ใหเ้ ดนิ อยเู่ ฉพาะกายอยา่ งนนั้ อยู่
ตลอดเวลาตงั้ แตเ่ บือ้ งบนไปถึงปลายตีน ถงึ มือซา้ ยมือขวา ถงึ
ปลายตนี เบอื้ งขวา ปลายตีนเบอื้ งลา่ ง เดนิ จากปลายตนี เบอื้ ง
ขวาขนึ้ มาหาเบอื้ งซา้ ย จากปลายตนี เบือ้ งซา้ ยขนึ้ มาหาเบือ้ งบน
อยา่ งนีต้ ลอดๆ ลองดเู ถอะ แตอ่ ย่างนีไ้ มใ่ ชข่ องงา่ ย ไมใ่ ชข่ อง
สบายเหมือนกนั จะทาํ ใหใ้ จอยหู่ น่งึ กบั กายอนั เดยี วเน่ียลองดู
เถอะ นกั สมาธิดีๆก็ลองดไู ด้ ถา้ ไม่เช่ือก็ลองดวู า่ จะจรงิ แคไ่ หน
ลองดๆู ท่ีเราวา่ เรามีความรูม้ ีความฉลาด รูจ้ กั ในขอ้ ปฏิบตั จิ รงิ
แลว้ ตอ้ งลองดว้ ยพธิ ีนี้ ถา้ ลองดใู หช้ ดั วา่ จะพจิ ารณาไดน้ าน
ขนาดไหน ตงั้ นาฬิกาลมื ตาดกู อ่ นท่ีจะน่งั เอาใหจ้ รงิ ๆอยา่ งนี้ น่ี
รูห้ รอื ไม่รู้ รูก้ นั ตรงนี้ ถา้ พจิ ารณากายไม่ไดแ้ สดงวา่ ยงั หยาบอยู่
อย่าเขา้ ใจตวั เป็นผปู้ ระเสรฐิ ไม่ได!้ ตอ้ งเขา้ ใจอย่างนนั้ กาํ หนด

ลองดเู ถอะ ใจท่ีมนั เขม้ แข็งพรอ้ มดว้ ยทงั้ สตทิ งั้ สมาธิแลว้ มนั ก็
จะกดจง่ึ …ลงไปไดต้ ลอดเวลาอยา่ งนนั้ เดนิ ขนึ้ เดินลง เดนิ ไป
ซา้ ยเดนิ ไปขวา เดนิ ไปหนา้ เดนิ ไปหลงั นกึ ไดต้ ลอดเวลาอยา่ ง
นนั้ น่ี น่ีแหละ มรรคตวั สาํ คญั

อนั นีเ้ ม่ือพิจารณาอยา่ งนีแ้ ลว้ มนั จะเป็นเหตุ กา้ วไปสคู่ วาม
สิน้ ทกุ ข์ ความหมดทกุ ข์ เพราะกายตวั นี้ เราหลงติดกาย หลงตวั
นีเ้ อง หลงหญิงหลงชาย หลงสวยหลงงามก็หลงตวั นี้ ไมน่ อกไป
จากตวั นี้ เพราะฉะนนั้ ตอ้ งคน้ กายของเราลงไปใหห้ นกั
เพราะฉะนนั้ พระพทุ ธเจา้ จงึ แสดงอานิสงสว์ า่ เพียงคน้ ๗ วนั ถา้
กระทาํ จรงิ ๆ บางทีสามารถไดส้ าํ เรจ็ ตงั้ แตโ่ สดา สกทิ าคา
อนาคา อรหตั อรหนั ต์ น่นั ! ๑เดือน ๒เดอื น ๓เดือน ๔เดอื น ๕
เดอื น ๖เดือน ๗เดือน ตลอดไปอยา่ งนนั้ ถงึ จนกระท่งั ๗ ปี ถา้
เพียรพยายามอยอู่ ย่างนนั้ อยา่ งต่าํ ท่ีสดุ ทา่ นจดั ไวว้ า่ ไดอ้ นาคามี
ตา แตล่ กั ษณะการคน้ ควา้ ชนิดของปัญญานนั้ ไม่เกิดปฏิภาค
ปฏิภาคดบั แลว้ สว่ นนีเ้ ป็นสว่ นละเอยี ด ปฏภิ าคนนั้ เป็นสว่ น
หยาบ เราอยา่ เขา้ ใจวา่ ปฏิภาคเป็นสว่ นละเอยี ด ถา้ ลงคน้ อยา่ ง

นีแ้ ลว้ ปฏภิ าคดบั เพราะใจไมม่ ีปฏภิ าค ใจท่ีคน้ ควา้ อยา่ งนีไ้ ม่
เกิดปฏภิ าค

นอกจากระยะตน้ ๆใหมๆ่ อยา่ งนนั้ จงึ บางครงั้ บางคราวกม็ ี
ขนึ้ เม่ือกาํ หนดใหข้ าดมนั ก็ขาดเกิดขนึ้ เหน็ ชดั เหมือนอย่างเราดู
โทรทศั นด์ ว้ ยตาเราอยา่ งนนั้ แตน่ ่ีดดู ว้ ยตาใจ ดดู ว้ ยหวั ใจ ใจ
ทาํ ไมไปเหน็ อย่างนนั้ ได้ น่ีจงึ วา่ เป็นของแปลก เป็นของ
มหศั จรรย์ ใจเราตงั้ แตเ่ กิดมาจนกระท่งั ในสภาวะบรรลนุ ิติภาวะ
จนอายมุ นั ๒๐ปีอยา่ งนี้ เราก็หลบั ตาอย่ไู มเ่ คยเหน็ อนั ใดซกั ที
นอกจากฝัน แตใ่ จเม่ือทาํ สมาธิลงไปแลว้ ใจเกิดสงบแลว้ ใจเกิด
มีพลงั ใจมีความเขม้ แข็ง ใจนนั้ สามารถจะมองเหน็ สงิ่ ตา่ งๆลง
ไปได้ อยา่ งตวั เราเม่ือเรากาํ หนดนกึ อยา่ งนนั้ เม่ือใจสงบแลว้
กาํ หนดใหห้ วั ขาด ปรากฏหวั ขาดลงไป แลว้ ก็นกึ ใหเ้ ลือดไหล
แดง ก็เลือดกป็ รากฏ น่ีอย่างนี้ เบือ้ งตน้ ในลกั ษณะของสมาธิท่ี
มีอาํ นาจแกก่ ลา้ นกึ ไดอ้ ยา่ งนนั้ แตล่ าํ ดบั อย่างนนั้ เม่ือเป็นอย่าง
นนั้ จะตอ้ งเพง่ อย่หู นา้ เดียวพอนกึ เสรจ็ แลว้ ก็ตอ้ งเพง่ ดอู ย่อู ย่าง

นนั้ ใชค้ วามคิดนกึ ไมไ่ ด้ ลกั ษณะของสมาธิท่ีกาํ ลงั แรงก็ตอ้ งเป็น
อยา่ งนนั้

แตส่ ว่ นการท่ีจะใชป้ ัญญาก็จาํ เป็นจะตอ้ งคดิ ใหล้ ะเอยี ด
แยบคายกวา่ นนั้ เม่ือใชป้ ัญญาคน้ ควา้ พนิ ิจพิจารณาแยบคาย
ลงไปมากกวา่ นนั้ แลว้ ลกั ษณะนนั้ ก็เป็นปฏภิ าคนนั้ ก็ตอ้ งดบั ไม่
ปรากฏขนึ้ น่ี เพราะสภาวะของใจท่ีไปคน้ ควา้ อยอู่ ยา่ งนนั้ ทาํ ให้
ปฏภิ าคดบั ตามท่ีสงั เกตๆและตามท่ีไดศ้ กึ ษากบั ครูบาอาจารย์
มา แตบ่ างทา่ นบางคนเขา้ ใจวา่ ปฏิภาคสงู ไมใ่ ชส่ งู สงู ดว้ ยการ
คน้ ควา้ พินิจพจิ ารณาน่ีเป็นตวั สาํ คญั

อย่างเคยไดค้ ยุ กบั หลวงป่ขู าวน่ี ป่ขู าวน่ีกเ็ ป็นผทู้ ่มี ีคณุ ธรรม
อนั สาํ คญั องคห์ นง่ึ เพราะไดร้ บั สามญั ญาจากครูอาจารยม์ ่นั
อาตมาไดย้ ินกบั หเู องแตท่ ่านพดู ใหห้ มฟู่ ังเทา่ นนั้ วา่ “เออ หมเู่ อย้
ใหร้ ูจ้ กั ทา่ นขาวไวด้ ว้ ยเดอ้ เธอไดพ้ ิจารณาของเธอแลว้ มาเลา่
ใหเ้ ราฟัง” พดู เท่านี้ น่ีกก็ ินหวั ใจ วา่ ป่นู ีต้ อ้ งเป็นพระท่ีสาํ คญั
แน่นอน หลวงตายงั ไมท่ นั รูจ้ กั เม่ือออกจากครูจารยแ์ ลว้ ก็ตอ้ ง
พยายามคน้ หาจนเจอ เป็นอยา่ งนนั้ แลว้ ก็ไดศ้ กึ ษาคยุ กนั ใน

เรอ่ื งการปฏิบตั ิ ไดถ้ ามสงิ่ ตา่ งๆนานาเพราะทา่ นเป็นผเู้ ฒา่ ผแู้ ก่
มีความชาํ นชิ าํ นาญ เราสมยั ยงั เป็นเด็กอย่กู ็ตอ้ งศกึ ษากบั ครูบา
อาจารย์ สงิ่ ใดผิด สิง่ ใดถกู แลว้ ก็ไดเ้ ป็นประโยชน์ น่ี ก็ไดน้ าํ มา
เลา่ สกู่ นั ฟังอยา่ งนี้ เพราะฉะนนั้ ก็เทศนไ์ ปตามประสาท่ีไดย้ ินได้
ฟัง ความเขา้ ใจมนั กย็ งั นอ้ ยอยู่ หลวงตาไมใ่ ช่เป็นผปู้ ระเสรฐิ เป็น
อย่างนนั้ เพราะฉะนนั้ การคน้ ควา้ น่ีเป็นหลกั สาํ คญั คน้ ลงไป คน้
ใหม้ าก อยา่ งไปเจอกนั ก่ีท่ี ป่กู ็ถาม “เจีย๊ ะ เป็นไงเอย้ คน้ บ”่ “คน้
ครบั ” “เออ้ เอาอยา่ งนนั้ ส”ิ น่ี ทกุ ทีถา้ เจอะคยุ กนั ละก็ตอ้ ง “คน้
คน้ ครบั ครูจารย์ คน้ แยะ” “เออ้ ด”ี น่ี เพราะฉะนนั้ ก็มาเตอื นสติ
พวกเรา ผทู้ ่ีทาํ สมาธิดีแลว้ อย่าไดน้ อนใจ คน้ ควา้ พนิ ิจพจิ ารณา
ไป

กายน่ีเป็นของดี พิจารณาแลว้ มนั จะเกิดความเบ่อื ความ
หนา่ ย คลายความกาํ หนดั ของหวั ใจท่ีไปเคยตดิ หลงวา่ ตวั เรา
วา่ ตวั เขา ตวั มงึ ตวั กู อนั นีม้ นั จะถอดถอนไป เพราะเม่ือ
พจิ ารณามากเขา้ ๆ มนั ก็เกิดความเบ่อื หนา่ ย อยา่ งในอนัตต
ลักขณสูตรทา่ นแสดง เกิดนิพพิททา ความเบ่ือหนา่ ย เบ่ือ

หนา่ ยในสงั ขารรา่ งกายของเรา เม่ือใจท่ีจดจอ้ งคน้ ควา้ พนิ ิจ
พิจารณาอย่ใู นอารมณอ์ นั หนง่ึ ของกายอยา่ งนนั้ แลว้ มากเขา้ ๆ
มนั ก็เกิดความเบ่ือหนา่ ย หนา่ ยอยา่ งในชีวติ เราไมเ่ คยเจอะ มนั
ก็หน่ายลงไป หนา่ ยจนบางครงั้ บางคราวนา้ํ หนู า้ํ ตาไหลลงมา
เกิดความสงั เวชสลดใจ ในชวี ิตเราไม่เคยเป็นอยา่ งนนั้ มนั ก็เป็น
ขนึ้ มา จงึ วา่ ธรรมะของพระพทุ ธเจา้ เป็นสง่ิ ท่ีมหศั จรรย์ เม่ือ
บคุ คลใดๆไดล้ มิ้ รสเขา้ ไปแลว้ มนั จะตอ้ งตดิ คณุ คา่ ราคาธรรมะ

เร่อื งโลกมีเงินเป็นรอ้ ยเป็นสบิ เป็นพนั ลา้ นมนั ก็ไม่มีคณุ คา่
ราคาเทา่ ธรรมะของพระพทุ ธเจา้ สงิ่ เหลา่ นนั้ เป็นของนอกกาย
เราไม่ไดเ้ อาไปเลย ไมไ่ ดต้ ิดตวั เราไปแมแ้ ดงเดียวเก๊เดยี ว แมแ้ ต่
เสือ้ ผา้ ผา้ ผอ่ น ตายแลว้ โลงเคา้ ทาํ มาดๆี สวยๆงามๆตอ้ งเผาไฟ
หมด น่ี เม่ือทา่ นไดพ้ จิ ารณาลงไปอยา่ งนนั้ แลว้ ใจมนั ถอดใจมนั
ถอนใจมนั เกิดความสงั เวชสลดใจอย่างนนั้ จงึ เรยี กวา่ เป็น
ประโยชนม์ หศั จรรยข์ องการบรรพชา ในชวี ิตของเราไดพ้ บพลอย
เม็ดใหญ่อยา่ งมีคา่ หาประมาณท่ีจะเทียบไม่ได้ น่ี อนั นีป้ ระเสรฐิ
ท่ีสดุ

เพราะฉะนนั้ เม่ือคน้ ควา้ พินจิ พิจารณาลงไปแลว้ เหน็ อะไรท่ี
ประจกั ษ์ ฟังใหด้ ีๆตรงเนีย้ ฟังใหเ้ ขา้ ใจ แลว้ ทา่ นทงั้ หลายลอง
กาํ หนดใจดู ใจท่ีตงั้ ปกตกิ บั ใจท่ีคิด มนั ตา่ งกนั อย่างไร เออ้ ฟัง
นะ! แลว้ ก็ทาํ ลงไป กาํ หนดดซู ิ ใจท่ีตงั้ เป็นปกติ กบั ใจท่ีคิดอยู่
อนั ใดจรงิ อนั ใดไมจ่ รงิ น่ี มองดเู ด๋ียวนี้ ทาํ เด๋ยี วนีใ้ หม้ นั ประจกั ษ์
ขนึ้ มา เพราะฉะนนั้ พระพทุ ธเจา้ จงึ กลา่ ววา่ ศลี สมาธิ ปัญญา
แลว้ ยงั มวี ิมุตตอิ กี อนั หน่งึ หลดุ พน้ จากสง่ิ ทงั้ ปวง ปัญญาแตย่ งั
ตอ้ งมีวิมตุ ติหลดุ พน้ จากสง่ิ ทงั้ ปวง น่ี ฟังใหเ้ ขา้ ใจ ความคิดนกึ
ปรุงแตง่ ท่ีพิจารณาตวั นนั้ เรยี กวา่ ปัญญา เรยี กวา่ เป็นมรรค ก็
เรยี กอกี นยั หนง่ึ วา่ มรรค ยงั ไมถ่ ึงผล ผลคือตวั วิมตุ ติ ตวั หลดุ พน้
เม่ือจิตพิจารณาแยกเห็นแจง้ ชดั ลงไปแลว้ ก็วางการคน้ ควา้ พนิ ิจ
พิจารณาหรอื เรยี กวา่ ดบั ไปเองอย่างนนั้ จติ ตวั นนั้ แยกออกมา
เป็นเอกเทศ ไม่มีสิง่ ใดเจือปน ความคิดนกึ ปรุงแตง่ ก็ดบั หมดใน
ขณะนนั้ จิตเป็นเอกเทศ จิตเป็นเอก ไมม่ ีสง่ิ ใดท่ีจะมาเก่ียวเกาะ
พวั พนั ของหวั ใจตวั ท่ีรูอ้ ยอู่ ยา่ งนนั้ น่นั เพราะฉะนนั้ เหน็ โทษอนั
ใดเม่ือพิจารณาอยา่ งนนั้ ก็เห็นโทษความคิดนกึ ความปรุงแตง่

ของใจนนั้ เอง ไมไ่ ดเ้ ห็นท่ีอ่นื นอกไปจากตวั เรา จากตวั ใจของ
เราท่ีดนิ้ รนกระวนกระวาย ก็เหน็ ตวั นนั้ ใจท่ีเหน็ อยา่ งนนั้ ก็แยก
ออกมาอยชู่ ดั จาํ เพาะใจอนั เดยี วเป็นปกติ ยืนเดนิ น่งั นอนไปท่ี
ไหนก็อยอู่ ย่างนนั้ ไม่มีกาล ไม่มีเวลา ใจอยา่ งนนั้ จงึ เรยี กวา่ ใจ
เป็นธรรม ใจเป็นมรรค ใจเป็นผล

น่ีเพราะฉะนนั้ พวกเราน่กี ็จะครง่ึ พรรษาแลว้ เพราะฉะนนั้ ก็
ตอ้ งขมกั เขมน้ ตงั้ อกตงั้ ใจอย่าใหง้ านการอนั ใดมาทบั ถมเรา
ตอ้ งม่งุ การปฏบิ ตั ทิ ่ีเรามงุ่ มาดปรารถนาตวั นีเ้ ป็นจดุ ใหญ่สาํ คญั
ในชีวิต อย่างพวกญาติโยมท่ีเขา้ มารกั ษาอโุ บสถศีลก็เหมือนกนั
จงอตุ สา่ ห์ ตงั้ อกตงั้ ใจ บาํ เพญ็ ใหส้ มาธิเกิดขนึ้ กบั เรา แลว้ ผล
กาํ ไรก็ไดก้ บั เรา เม่ือมกี าํ ไรแลว้ เขา้ มาอยวู่ ดั อยวู่ า ไดก้ าํ ไรใน
การบาํ เพ็ญสมาธิ เจรญิ ศีลแลว้ ก็บาํ เพญ็ ทาน ออกพรรษา
กลบั ไปบา้ นเรามีกาํ ไรแลว้ เหมือนการคา้ ขาย ไดก้ าํ ไรตงั้ หลาย
สบิ ช่งั หลายรอ้ ยช่งั มีลกู มหี ลานกลบั ไปก็ไดแ้ จกเคา้ คนละช่งั
สองช่งั คนละหา้ ช่งั หกช่งั สบิ ช่งั อยา่ งนีเ้ คา้ ก็ช่นื อกช่นื ใจ เม่ือ

กลบั ไปมาคา้ มาขายในวดั ขาดทนุ ไม่ไดเ้ ลยสมาธิไม่ไดซ้ กั ที น่ี
กลบั ไปก็ไมม่ กี าํ ไรอะไรจะไปแจกเคา้ เคา้ ก็เสียอกเสยี ใจ

เพราะฉะนนั้ จงตงั้ อกตงั้ ใจบากบ่นั สอู้ ดสทู้ น ทาํ ใหม้ นั เหน็
จรงิ เหน็ จงั เกิดขนึ้ กบั เรา น่ีเป็นบญุ อย่างมหาศาล อยา่ งเถา้ แก่
โบราณจงึ วา่ ไวว้ า่ เพียงใจสงบเทา่ งแู ลบลนิ้ ควายกระดกิ หู ชา้ ง
กระดิกหู อยา่ งนีก้ ็มีอานิสงสเ์ หลือจะพรรณนา ย่ิงเราทาํ ใจให้
สงบเป็นช่วั โมงๆอยา่ งนนั้ แลว้ ย่ิงมีอานิสงสใ์ หญ่ ย่งิ เหน็
พจิ ารณาสงั ขารรา่ งกายเป็นของไม่เท่ียงเกิดความสงั เวชสลดใจ
น่นั ย่งิ มีอานิสงสแ์ รงขนึ้ ไปอกี ยง่ิ เรยี กวา่ คา้ ไดก้ าํ ไรแยะๆอย่าง
นนั้ อย่างหลวงตาพดู เม่ือกีเ้ น่ีย เป็นอยา่ งนนั้ เพราะฉะนนั้ จงพา
กนั ตงั้ อกตงั้ ใจในส่ิงเราม่งุ มาดปรารถนามา อย่าใหเ้ สยี เวลา
เพราะเวลาก็ครง่ึ พรรษามาวนั นีแ้ ลว้ ก็วนั นกี้ ็เป็นวนั ค่าํ หนง่ึ ครง่ึ
พรรษากบั หนง่ึ วนั ก็พากนั ตงั้ อกตงั้ ใจใหม้ นั เกิดเป็นขนึ้ สมาธิไม่
เป็นก็พยายามใหม้ นั เป็นขนึ้ ปัญญาท่ีเราเคยฝึกหดั เกา่ แก่แลว้ ก็
ตอ้ งใชก้ ารคน้ ควา้ พนิ ิจพิจารณาลงไป อยา่ ไปมวั อยกู่ บั ความ

สงบนนั้ มากเกินไป มนั จะเป็นฟืนเป็นไฟเกดิ ขนึ้ เส่อื มเขา้ แลว้ มนั
ก็หาท่ีช่องเขา้ ไม่ได้ น่ีมนั เป็นเชน่ นนั้

เพราะฉะนนั้ ศาสนธรรมคาํ ส่งั สอน คนื นกี้ ็เทศนไ์ พเราะ
นกั หนา ใหพ้ วกทา่ นทงั้ หลายไดส้ ดบั ตรบั ฟังนนั้ จงจาํ ใหเ้ ป็นคติ
แลว้ โอปนยโิ ก นอ้ มนาํ ไปพนิ ิจพจิ ารณา เม่ือพจิ ารณาตาม
ธรรมะท่ีไดบ้ รรยายมานีแ้ ลว้ ตอ่ นนั้ ไปกจ็ ะไดบ้ งั เกิดความสขุ
ความเจรญิ งอกงามในศาสนธรรมคาํ ส่งั สอนของสมเดจ็
สมั มาสมั พทุ ธเจา้ ดงั ไดแ้ สดงมา ก็สมควรแก่กาลเวลา เอวงั ก็มี
ดว้ ยประการะฉะนี้

ท่ีมา: https://youtu.be/3at1nh4f31A