สมาธิจะคุ้มครองไปถึงภพชาติหน้า โดย หลวงพ่อวิริยังค์ สิรินฺธโร

สมาธิจะคุ้มครองไปถงึ ภพชาตหิ น้า
หลวงพอ่ วิรยิ งั ค์ สิรนิ ฺธโร

น่งั ขดั สมาธิ ขาเบือ้ งขวาทบั ขาเบอื้ งซา้ ย มือเบือ้ งขวาหงาย
ทบั มือเบอื้ งซา้ ย วางไวบ้ นตกั หลบั ตานกึ พทุ โธในใจ

น่งั สมาธิเป็นสงิ่ ท่ีมีความสาํ คญั ย่งิ เพราะอะไร เพราะวา่ ใจ
ของเรานีพ้ ระพทุ ธองคต์ รสั วา่ เป็นสง่ิ ประเสรฐิ และเราทาํ อยา่ งไร
กบั สงิ่ ประเสรฐิ นีจ้ งึ จะสาํ เรจ็ เป็นผลเป็นประโยชน์ บคุ คลทกุ คน
ไดม้ ีใจดว้ ยกนั ทงั้ นนั้ เพราะการมีใจน่นั เองคือเป็นผทู้ ่ีมขี อง
ประเสรฐิ อยทู่ ่ีตวั ของเราแลว้ ทกุ คน เม่ือเราไดม้ าปฏบิ ตั ิตามคาํ
สอนของพระพทุ ธเจา้ ดว้ ยวธิ ีการทาํ สมาธิ จงึ เป็นการถกู ตอ้ ง

แลว้ ท่ีเราไดป้ ฏิบตั สิ ิ่งประเสรฐิ ใหม้ ีผลประโยชนแ์ กต่ วั ของเรา
ถา้ แมน้ วา่ เราไมไ่ ดม้ าบาํ เพญ็ ทางใจ เราก็จะเสยี ที เสียหาย

ในการท่ีเราเกดิ มาเป็นคน พบพระพทุ ธศาสนา เราเกิดเป็นพบ
พระพทุ ธศาสนาแลว้ เราไมไ่ ดป้ ฏิบตั ิในทางใจ ก็ถือวา่ เราไดเ้ สีย
ของสาํ คญั หรอื ไม่ไดร้ บั ผลประโยชนจ์ ากสงิ่ สาํ คญั แตเ่ ม่ือเราได้
พากนั มาปฏบิ ตั ใิ นทางใจ ถือวา่ เราไดส้ ิ่งท่มี ีความสาํ คญั

โดยทมี งานกรธุ รรม grudhamma.com 1

ความสาํ คญั นนั้ ไม่ใชส่ าํ คญั เพ่ือสง่ิ อ่นื ใด สาํ คญั เพ่ืออนาคตของ
เราตอ่ ไป อนาคตนนั้ คอื นบั ตงั้ แตว่ นั หนา้ ไปจนกระท่งั ถงึ ชาติ
หนา้

สมาธินีจ้ ะมีโอกาสไดช้ ว่ ยเหลือคมุ้ ครองตวั ของเราไปดว้ ย
เพราะอะไร เพราะวา่ สมาธิเม่ือไดร้ บั การฝึกฝนแลว้ นนั้ จะสง่
พลงั ใหเ้ กิดขนึ้ สรา้ งพลงั จิตนีใ้ หส้ งู ย่งิ ขนึ้ ผทู้ ่ีไม่ไดท้ าํ สมาธินนั้ ก็
ไมม่ ีการสรา้ งพลงั มีแตใ่ ชค้ วามนกึ ความคดิ พรอ้ มไปดว้ ยอาสว
กิเลส มีอวชิ ชา ตณั หา อปุ าทานเป็นตน้ ไดเ้ ขา้ มาอยใู่ นจิตนนั้
แลว้ ก็ทาํ ใหจ้ ติ นนั้ ตอ้ งคดิ ไป โดยการท่ีไมไ่ ดร้ บั การควบคมุ ท่ี
ถกู ตอ้ ง เม่ือจติ นนั้ ไมไ่ ดร้ บั การควบคมุ ท่ถี กู ตอ้ ง กเ็ ลอะเทอะ
เป็นอะไรก็เลอะเทอะ เป็นพระเป็นเณรก็เลอะเทอะ เป็นฆราวาส
ก็เลอะเทอะ คาํ วา่ เลอะเทอะก็คอื เปรอะเปื้อน หมายถึงวา่ เป็นผู้
ไมม่ ีอะไรเป็นเคร่อื งควบคมุ

เม่ือไม่มีสิง่ ควบคมุ แลว้ ก็เป็นโอกาสของพวกกิเลส คือ
อวชิ ชา ตณั หา อปุ าทาน กิเลสตา่ งๆเหลา่ นี้ เม่ือกิเลสมโี อกาส
มากขนึ้ กท็ าํ ใหเ้ ราคือตวั ของคนนนั้ ตอ้ งประสบกบั บาป หรอื

โดยทมี งานกรุธรรม grudhamma.com 2

ประสบกบั ส่งิ ท่ีไม่ดี การท่ีบคุ คลประสบสงิ่ บาปหรอื ส่งิ ไม่ดนี นั้
บคุ คลผนู้ นั้ ไมใ่ ครจ่ ะรูจ้ กั ตวั เอง เพราะวา่ กิเลสนนั้ ไดป้ ลอมตวั
เขา้ ไปเป็นตวั ของเราซะแลว้ เม่ือมนั ปลอมตวั เขา้ ไปเป็นตวั ของ
เราก็เลยทาํ ใหค้ วามเขา้ ใจผดิ คือตวั ของตนนนั้ เป็นผเู้ ขา้ ใจผดิ
เม่ือเขา้ ใจผิดกค็ ิดวา่ เรานีเ้ ป็นตวั เป็นตน เป็นบคุ คลเป็นเราเป็น
เขา แสดงถงึ บทบาทตา่ งๆ

เม่ือแสดงบทบาทตา่ งๆก็นกึ วา่ บทบาทนนั้ มนั ดกี บั เราจรงิ ๆ
เรานีเ้ ป็นผทู้ ่ีมคี วามสามารถ มีความดซี ง่ึ ใครๆสเู้ ราไม่ได้ อนั นี้
เคา้ เรยี กวา่ พวกกิเลส กิเลสเหลา่ นีจ้ ะมีอยใู่ นจติ ใจของผทู้ ่ีไมไ่ ด้
รบั การควบคมุ นอกเหนือจากนนั้ จิตใจของผทู้ ่ีไมไ่ ดร้ บั การ
ควบคมุ นนั้ เลยเขา้ ใจผิดตอ่ ไปอกี เชน่ บคุ คลผทู้ ่ีเป็นพระ จะเป็น
ภิกษุหรอื เป็นสามเณรหรอื เรยี กวา่ เป็นนกั บวช กน็ กึ วา่ ตวั เราเป็น
ฆราวาส กระทาํ ในสง่ิ ท่ีผดิ จากมรรยาทของภกิ ษุ มรรยาทของ
นกั บวชท่ีจะพงึ มี เพราะอะไร เพราะวา่ ผนู้ นั้ ไม่มีสมาธิเป็นเครอ่ื ง
ควบคมุ แมจ้ ะมีผา้ กาสาวพสั ตร์ คือมีหอ่ ผา้ เหลืองเป็นเครอ่ื ง
คลมุ ตวั อยู่ ก็เหมือนกบั กบั คลมุ ตอไม้ ไม่แตกตา่ งอะไรกบั เอา

โดยทมี งานกรธุ รรม grudhamma.com 3

ผา้ เหลอื งไปคลมุ สตั ว์ ซง่ึ มนั ก็จะเตน้ แรง้ เตน้ กาของมนั ไปตาม
ประสา แตม่ นั ก็ไม่รูห้ รอกวา่ ผา้ เหลืองนนั้ คอื อะไร

ผทู้ ่ีไม่มีสมาธิเป็นเครอ่ื งควบคมุ ก็เชน่ เดยี วกนั แมเ้ ขาจะเป็น
นกั บวชแตเ่ ขาก็จะตอ้ งทาํ สง่ิ ตา่ งๆท่ีเขาตอ้ งการจะทาํ ดว้ ย
อาํ นาจของกิเลส ดว้ ยอาํ นาจของการยกยอปอปั้นจากบคุ คล
เขา้ ใจวา่ เรานนั้ เกง่ บา้ ง ใหญ่บา้ ง โตบา้ ง ก็เป็นไปตามเรอ่ื ง อนั
นนั้ คอื ความท่ีไม่มีสมาธิเป็นเครอ่ื งควบคมุ

เม่ือผทู้ ่ีมีสมาธิเป็นเคร่อื งควบคมุ แลว้ เคา้ จะตอ้ งระมดั ระวงั
เช่นอยา่ งเป็นนกั บวชหรอื เป็นพระภกิ ษุ เป็นสามเณร ก็มีความ
สาํ รวม มีความระวงั มีความเขา้ ใจวา่ เราเป็นนกั บวชและ
พจิ ารณาถึงความจรงิ ของสจั ธรรมอย่ตู ลอด ก็ทาํ ใหผ้ นู้ นั้ เป็นผทู้ ่ี
นา่ เคารพ นา่ กราบ นา่ ไหว้ เป็นปชู นียบคุ คลได้ ดว้ ยเหตอุ ย่างนี้
การทาํ สมาธิจงึ มีคณุ สมบตั หิ รอื มีความดที ่ีเหลอื ท่ีจะสดุ ท่ีจะ
พรรณนาได้ เม่ือเขาไดเ้ ป็นผทู้ ่ีสรา้ งสมาธิ สรา้ งความม่นั คง
ภายในจิตใจแลว้ เขาจะกลายเป็นปชู นียบคุ คล คือบคุ คลท่ี

โดยทมี งานกรธุ รรม grudhamma.com 4

สมควรแกก่ ารกราบไหว้ สมควรแกก่ ารท่ีจะทาํ บญุ ใหท้ านดว้ ย
เป็นอยา่ งนนั้

นอกเหนือจากท่ีวา่ จะเป็นปชู นียบคุ คลแลว้ คณุ ธรรมความ
ดหี รอื เรยี กวา่ คณุ ธรรมท่ีเกิดขนึ้ จากสมาธินนั้ ย่อมจะเป็นเคร่อื ง
กาํ จดั กิเลสท่ีมีอย่ภู ายในจิตใจไปในตวั ดว้ ย คอื ไดผ้ ลหลายอยา่ ง
หลายประการ แมว้ า่ การบาํ เพญ็ สมาธินนั้ จะลาํ บาก มีความ
เหนด็ เหน่ือยเม่ือยลา้ มีความอดึ อดั ใจ หรอื มีความขดั ขืนใน
จติ ใจนนั้ ก็เป็นส่ิงท่ีเราสมควรจะแกไ้ ข แกไ้ ขไมใ่ หม้ นั อดึ อดั ใจ
แกไ้ ขไม่ใหม้ นั เจบ็ มนั ปวด แกไ้ ขใหเ้ รามีการบาํ เพ็ญใหม้ าก
ย่งิ ขนึ้

จากวนั ละ ๕ นาทีเป็นวนั ละ ๑๐ นาที จาก ๑๐ นาทีเป็น
ครง่ึ ช่วั โมง จากครง่ึ ช่วั โมงเป็นช่วั โมงเป็นตน้ คือพยายามท่ีจะ
สรา้ งความเพยี รใหแ้ กต่ วั ของเราใหม้ ากย่งิ ขนึ้ เพราะการสรา้ ง
ความเพียรใหแ้ ก่ตวั เราใหม้ ากนนั้ เป็นการลบลา้ งความอดึ อดั
หรอื ลบลา้ งความฟงุ้ ซา่ นในจติ ใจของเรา และลบลา้ งพวกกิเลส
ท่ีมนั คอยมาสงิ อยใู่ นจิตใจของเรานนั้ เพราะฉะนนั้ ถงึ วา่ เราจะ

โดยทมี งานกรธุ รรม grudhamma.com 5

ลาํ บากในการบาํ เพ็ญสมาธิ ก็ไดผ้ ลคมุ้ คา่ เรยี กวา่ คมุ้ คา่ เหลือท่ี
จะคมุ้ เพราะคนเรานนั้ ถา้ หากวา่ จากชาตนิ ีค้ ือตายแลว้ เราไป
เกิดเป็นสตั วเ์ ดรจั ฉานทนั ทนี ่ี มนั จะเกิดอะไรขนึ้ ก็เกิดความ
เสียหายในชาติ ในชาติของเราน่ีท่เี กิดตอ่ ไปมนั กลายเป็นเชน่ นนั้
ไป มนั เกิดความเสียหายอยา่ งมหาศาล เรยี กวา่ แกไ้ มไ่ ด้ เม่ือ
เกิดไปเป็นสตั วเ์ ดรจั ฉานก็ตอ้ งอย่เู ป็นสตั วเ์ ดรจั ฉานเป็นชาติๆ
มนั ก็เป็นสง่ิ ท่ีไมน่ ่าจะเป็นแกพ่ วกเราชาวพทุ ธท่ีไดพ้ บ
พระพทุ ธศาสนา

เพราะฉะนนั้ เม่ือเราพากนั มาทาํ สมาธิ โอกาสท่ีจะไปเกิด
เป็นสตั วเ์ ดรจั ฉานหรอื วา่ นรกนนั้ เรยี กวา่ นอ้ ยมาก หรอื วา่ ปิด
นรกไดเ้ ลย หรอื วา่ ปิดอบายภมู ไิ ดเ้ ลย เพราะอะไร เพราะวา่ เม่ือ
เวลาท่ีเราจะตายนนั้ ก็จติ นีเ้ องท่ีจะออกจากรา่ ง รา่ งกายอนั นี้
ในเม่ือจิตนีเ้ ตรยี มท่ีจะออกจากรา่ ง ทกุ อย่างท่ีมีอยจู่ ติ ก็ตอ้ ง
พรอ้ ม ก็เรยี กวา่ เตรยี มพรอ้ มช่วั ระยะวินาทเี ทา่ นนั้ เอง จิตจะ
พรอ้ มหมดทกุ อยา่ ง สมาธิท่ีเราไดก้ ระทาํ มาแลว้ จะเป็นสบิ ครงั้
รอ้ ยครงั้ หรอื จะเป็นก่ีครงั้ ก็ตาม ทาํ ไวท้ ่ีไหน ก็ทาํ ไวท้ ่ีใจของเรา

โดยทมี งานกรุธรรม grudhamma.com 6

น่ีเอง เพราะฉะนนั้ เวลาใจจะออกจากรา่ งไปนี้ สมาธิทงั้ หมดก็
เก็บเอาไปหมด ไมม่ ีอะไรเหลอื เรยี บ เก็บเพียบพรอ้ ม เม่ือพรอ้ ม
แลว้ ในช่วั วนิ าทีน่นั สมาธิย่อมจะตอ้ งเกิดขนึ้ กบั เรา เม่ือสมาธิ
เกิดขนึ้ กบั เรา เราก็ไมต่ อ้ งไปเกิดเป็นสตั วเ์ ดรจั ฉาน เรากไ็ มต่ อ้ ง
ไปเกิดในอบาย เรยี กวา่ ปิดไดแ้ น่นอน

เพราะอะไร เพราะวา่ เม่ือเราทาํ จิตนนั้ เราก็ไดท้ าํ และเราก็
จาํ ได้ ไม่มีการหลงลมื เราน่งั สมาธิก่ีครงั้ เราก็ไม่ไดล้ มื เรายงั
ทรงจาํ อย่ภู ายในจิตนนั้ ไม่มีเวลาท่ีจะลมื ใครจะมาทาํ ใหล้ ืมก็
ไมไ่ ด้ อะไรจะมาทาํ ใหล้ มื ก็ไม่ได้ อะไรจะมาพรากสมาธิจากจติ
นีไ้ ปก็ไมไ่ ด้ เพราะอะไร เพราะวา่ มนั อยกู่ บั จิตอยแู่ ลว้ เราทาํ แลว้
มนั ก็อย่ใู นใจของเราอยแู่ ลว้ มนั จงึ เรยี กวา่ ไมม่ ีอะไรมาพรากได้
จงึ เรยี กวา่ สามารถท่ีจะปิดอบายภมู ิได้ เพราะฉะนนั้ จงึ เป็นการ
คมุ้ คา่ จรงิ ๆ ท่บี คุ คลทงั้ หลายไดพ้ ากนั มีการเสียสละมาปฏบิ ตั ิ
ความดีเหลา่ นีใ้ หเ้ กิดขนึ้

เม่ือปฏิบตั ิความดเี หลา่ นีเ้ กดิ ขนึ้ แลว้ เรานนั้ สมควรอยา่ งย่งิ
ท่ีจะพฒั นาจติ ของเรานีใ้ หย้ ่ิงขนึ้ ไม่ควรท่ีจะคิดวา่ เทา่ นีพ้ อแลว้

โดยทมี งานกรุธรรม grudhamma.com 7

ฉนั ทาํ เทา่ นีก้ ็พอแลว้ ฉนั ทาํ เท่านีก้ ็มากแลว้ อยา่ งนี้ เราไม่ควร
คดิ อยา่ งนนั้ เราควรท่ีจะคิดวา่ ท่ีเราทาํ นีย้ งั นอ้ ยเกินไป พยายาม
อยเู่ รอ่ื ยไป เม่อื เราใชค้ วามพยายามน่ี จติ อนั นีแ้ หละจะไดร้ บั
การขดู เกลาหรอื เรยี กวา่ ขดั เกลา ใหเ้ กิดความผ่องใส หรอื ใหเ้ กิด
จิตนีส้ งู ขนึ้ ตามลาํ ดบั เม่ือจติ นีส้ งู ขนึ้ ตามลาํ ดบั ก็ถือวา่ เราย่ิงได้
ประสบผลสาํ เรจ็ ย่งิ ไดร้ บั ผลประโยชนเ์ พ่ิมขนึ้

ถา้ เรามาคิดถงึ วา่ เราเกิดมาเพ่ือโลภ เราเกิดมาเพ่ือทรพั ยส์ ิน
สมบตั ิ เราเกิดมาเพ่ือความครองเรอื น เราเกิดมาเพ่ือมีลกู มีเตา้
เราเกิดมาเพ่ือทรพั ยส์ นิ แผ่นดิน ก็คิดผิด เราไม่ไดเ้ กิดมาเพ่ือสิ่ง
นนั้ แตท่ ีนีถ้ า้ หากวา่ เรามีการมีงาน เราทาํ เป็นเจา้ ของ มี
ทรพั ยส์ นิ สมบตั ทิ กุ ประการ สมบตั เิ หลา่ นนั้ ใหค้ วามสขุ เราก็จรงิ
จรงิ เพียงวา่ ใหค้ วามสขุ ในปัจจบุ นั คือในปัจจบุ นั ชาตนิ ีแ้ ตว่ า่
ทรพั ยส์ นิ สมบตั ิเหลา่ นนั้ ไม่มปี ระโยชนเ์ ม่ือเราตายไปแลว้ ไม่มี
ประโยชนเ์ พราะเราจะกลบั คืนมาปกครองสมบตั เิ หลา่ นนั้ อกี ก็
ไมไ่ ด้ และเราจะเอาตามไปดว้ ยก็ไมไ่ ด้

โดยทมี งานกรุธรรม grudhamma.com 8

เพราะฉะนนั้ สงิ่ ท่ีเราจะเอาไปไดค้ ือสมาธิท่ีเราพากนั ทาํ อยู่
น่ีเอง แมจ้ ะเทา่ ปีกรนิ้ คอื นิดหนง่ึ หรอื แมจ้ ะเทา่ สตั วไ์ ก่ปรกปีก
นิดหนง่ึ เทา่ นนั้ ก็ยงั เป็นเชือ้ ท่ีมีความดีมากเหลือหลาย อย่างท่ี
ทา่ นกลา่ วไวว้ า่ ผทู้ ่ีบาํ เพญ็ สมาธินนั้ ผมู้ ีสมาธิในจติ นนั้ มานุสํ
เทหํ เทวกายํ มานสุ ํ เทหกํ ห็ มายความวา่ เม่ือละจากกายเป็น
มนษุ ย์ เทวกายํ ก็ไดก้ ายเทพหรอื เรยี กวา่ กายเทวดา น่คี อื ผลของ
สมาธิ ทา่ นวา่ มานสุ ํ เทหํ เทวกายํ เม่ือละจากกายอนั เป็นมนษุ ย์
ก็ไปไดก้ ายเทวดา ซง่ึ เป็นส่งิ ท่ีพฒั นาคอื หมายความวา่ เพ่ิม
ความดขี องเราใหส้ งู ย่งิ ขนึ้

สมาธินนั้ ถา้ เราจะไปปรารถนาสง่ิ นนั้ บา้ ง ส่งิ นีบ้ า้ ง มนั ก็ไม่
ถกู ตอ้ งเทา่ ไรนกั เพราะสมาธิตอ้ งตดั อารมณ์ เราน่งั สมาธิเพ่ือ
ความปรารถนาสิง่ นนั้ สง่ิ นี้ มนั กลายเป็นอปุ าทานและกลายเป็น
อารมณ์ เพราะฉะนนั้ การทาํ สมาธิ ทา่ นจงึ ไม่ใหป้ รารถนาเพ่ือ…
เราทาํ สมาธิเพ่อื จะเอาเทวดาหรอื เราจะทาํ สมาธิเพราะจะเอา
พระอนิ ทรพ์ ระพรหมอยา่ งนี้ ทา่ นกห็ า้ ม ไมใ่ หเ้ ราทาํ สมาธิ
ปรารถนาอยา่ งนนั้ แตว่ า่ ถงึ เราจะปรารถนาและไมป่ รารถนา

โดยทมี งานกรธุ รรม grudhamma.com 9

เม่ือเราทาํ เราก็ได้ ท่ีทา่ นไมใ่ หป้ รารถนานนั้ ทา่ นตอ้ งการท่ีจะ
ไมใ่ หเ้ รามีอปุ าทาน มีอารมณน์ ่นั เอง เพราะอปุ าทานอารมณม์ นั
เป็นภยั ของสมาธิ มนั เป็นอนั ตรายของสมาธิ เราตอ้ งกาํ จดั
อนั ตรายนีอ้ อกไปใหเ้ หลอื ความเป็นหนง่ึ ของจติ

จิตนีเ้ ม่ือเหลอื ความเป็นหนง่ึ ไดก้ ็จะเรม่ิ มีพลงั แลว้ คือจติ นี้
ถา้ สงบไดก้ ็ถือวา่ เรม่ิ เกิดพลงั แลว้ พลงั ของจติ นนั้ เป็นพลงั ท่ีมี
ความสะสม ครงั้ หนง่ึ ก็สะสม ครงั้ ท่ีสองก็สะสม ครงั้ ก่ีครงั้ ก็
สะสม ก่ีรอ้ ยก่ีพนั ครงั้ ก็สะสม การสะสมนนั้ ไดส้ ะสมขนึ้
ตามลาํ ดบั เรามีเทา่ ไหรน่ นั้ เก็บไวแ้ ลว้ เราทาํ อกี ก็สะสมขนึ้ มาอีก
เรามีเทา่ ไหรเ่ ราก็เก็บไวแ้ ลว้ เราทาํ อกี ก็สะสมขนึ้ อกี ดว้ ยประการ
อยา่ งนี้ จงึ ถือวา่ การสรา้ งเสรมิ พลงั จิตนนั้ จงึ เป็นการสรา้ งเสรมิ
วาสนาบารมี หรอื เรยี กวา่ สรา้ งเสรมิ กศุ ล มหากศุ ล

พระพทุ ธองคน์ นั้ พระองคไ์ ดบ้ าํ เพญ็ บารมีมา ๔ อสงไขย
แสนกปั ป์ ๔ อสงไขย แสนกปั ป์ นนั้ บาํ เพ็ญบารมีไวท้ ่ีไหน
บาํ เพญ็ ไวท้ ่ีใจ และพระองคท์ าํ สมาธิมาตงั้ แตช่ าตแิ รกท่ีพระองค์
ปรารถนาโพธิญาณ ชาตทิ ่ีพระองคเ์ ป็นสเุ มธฤาษี ชาตินนั้

โดยทมี งานกรธุ รรม grudhamma.com 10

พระองคก์ ็ไดฌ้ านสมาบตั ิแลว้ เม่ือพระองคบ์ าํ เพ็ญเป็นพระ
โพธิสตั ว์ พระองคก์ ็บาํ เพ็ญสมาธิแตล่ ะชาติตามลาํ ดบั มา พลงั
จิตนนั้ เองท่ีไดส้ ะสม เรยี กวา่ สะสมวาสนาบารมี พระองคจ์ งึ มี
บารมีถึง ๑๐ บารมีดว้ ยกนั นบั ไปตงั้ แตท่ านบารมี ศีลบารมี
จนกระท่งั ถึงอเุ บกขาบารมี ก็ถือวา่ บารมี ๑๐ ทศั น์ และบารมี
เหลา่ นนั้ ก็มารวมเป็นพลงั จติ ของพระองค์ พระองคก์ ็เกิดมีพลงั
ตามลาํ ดบั จากชาตินนั้ มาถงึ ปัจฉิมภวิกชาติสดุ ทา้ ยน่พี ระองค์
ตรสั รูเ้ ป็นพระพทุ ธเจา้ พระองคต์ รสั รูเ้ ป็นพระพทุ ธเจา้ นนั้ ก็ดว้ ย
อาศยั พลงั ท่ีพระองคไ์ ดส้ ะสมมาแลว้ เราเรยี กกนั วา่ พระองค์
สะสมบารมี แตว่ า่ ท่ีจรงิ แลว้ ก็คือการสะสมพลงั จิตน่ีเอง

เม่ือถึงท่ีสดุ ถงึ ท่ีสดุ ตรสั รูเ้ ป็นพระอรหนั ตสมั มาสมั พทุ ธเจา้
พระองคก์ ็มวี ชิ า พระองคก์ ็มีทกุ อยา่ ง เรยี กวา่ สัพพญั �ุตญาณ
สามารถท่ีจะระลกึ ชาตหิ นหลงั ได้ สามารถท่ีจะแสดงฤทธิ์ตา่ งๆ
ได้ สามารถท่ีจะรูจ้ กั ใจคนได้ นีเ้ รยี กวา่ พลงั จติ ท่ีไดอ้ บรมมา
เตม็ ท่ีแลว้ เรยี กวา่ ไม่มีใครท่ีจะย่ิงใหญ่เทา่ กนั กบั พระองค์ ฉนั ใด

โดยทมี งานกรุธรรม grudhamma.com 11

ก็ดี พวกเราก็เชน่ เดียวกนั พวกเราก็มนษุ ย์ พระพทุ ธองคก์ ็มนษุ ย์
พระองคบ์ าํ เพญ็ บารมี

เราก็บาํ เพญ็ บารมี เรยี กวา่ อยา่ งเม่ือเชา้ เราทาํ ทานกนั
ถวายอาหารภกิ ษุสามเณรก็เรยี กวา่ ทานบารมี เราพากนั มา
รกั ษาศีล กเ็ รยี กวา่ สมาทานอโุ บสถศีลก็เรยี กวา่ ศลี บารมี เราไม่
กลบั บา้ น เรานอนอยทู่ ่ีวดั ก็เรยี กวา่ เนกขมั มะบารมี เราตงั้
สจั จะวา่ เราจะรกั ษาศีลวนั หน่งึ กบั คืนหนง่ึ ไมใ่ หข้ าดก็เรยี กวา่ สจั
จบารมี เรารกั ษาศลี อยู่ เราก็ไม่ใหศ้ ลี ขาด ถงึ แมว้ า่ จะเราจะ
ลาํ บากนกั อดอาหารตงั้ แตเ่ วลาวกิ าลไปจนกระท่งั ถงึ อรุณขนึ้ มา
ใหม่ เราก็มีความอดทน ไมย่ อม ถงึ แมม้ นั จะหิวเทา่ ไหรเ่ ราก็ไม่
ทาน เพราะเรารกั ษาศลี อยา่ งนีเ้ รยี กวา่ ขนั ตบิ ารมี

นอกเหนือจากเราจะรกั ษาศลี แลว้ เราก็น่งั สมาธิอีก อยา่ งนี้
ก็เรยี กวา่ วริ ิยะบารมี เม่ือเรารกั ษาศลี และเราน่งั สมาธิ เราก็มี
จติ ใจม่นั คงไมว่ อกแวก มีจิตใจท่ีเหนียวแนน่ ม่นั คง ใครจะมา
บอกใหเ้ ราเลกิ จากการรกั ษาศีลก็ไม่ได้ จะมาบอกใหเ้ ราเลกิ จาก
สมาธิก็ไมไ่ ดอ้ ยา่ งนีเ้ รยี กวา่ อธิษฐานบารมี ในขณะท่ีเราพากนั

โดยทมี งานกรุธรรม grudhamma.com 12

กระทาํ เราก็มีความเขา้ ใจในตวั เอง พจิ ารณาเหน็ แลว้ วา่ การให้
ทานก็ดี การรกั ษาศลี ก็ดี ลว้ นแลว้ แตเ่ ป็นสง่ิ ท่ีใหป้ ระโยชนท์ งั้ สิน้
อนั นีท้ ่านเรยี กวา่ ปัญญาบารมี

เม่ือขณะท่ีเรารกั ษาศีลอยู่ เราก็ไม่โกรธเคืองใคร เราก็ไม่
ทะเลาะววิ าทใคร และเราก็พยายามท่ีจะเฉล่ียความสขุ ของตน
ใหแ้ ก่บคุ คลผอู้ ่นื ดว้ ยการแนะนาํ ดว้ ยการพรา่ํ สอน ดว้ ยการ
ชว่ ยเหลอื อะไรตา่ งๆเหลา่ นี้ ทา่ นเรยี กวา่ เมตตาบารมี เม่ือเรา
มาอย่ใู นวดั เราก็ไม่คิดถึง ใครจะเป็นสามีภรรยา ใครจะเป็น
ลกู หลาน สงิ่ ใดเป็นทรพั ยส์ นิ สมบตั ิ เราก็ไม่ใยดี เรานกึ ถงึ แตศ่ ีล
ของเราอย่ตู ลอด อย่างนีท้ ่านเรยี กวา่ เป็นอุเบกขาบารมี ใน
ท่ีสดุ เราก็ไดแ้ ลว้ ซง่ึ บารมีถงึ ๑๐ ทศั น์ เราก็ไดแ้ ลว้ บารมี
ครบถว้ นในการปฏบิ ตั ทิ ่ีเรามากระทาํ

เม่ือเราทา่ นทงั้ หลายไดก้ ระทาํ เช่นนีจ้ ดุ มงุ่ หมายคือพระ
นิพพาน พระนิพพานนนั้ พระพทุ ธเจา้ ตรสั วา่ นิพพานัง ปรมัง
สุขัง นพิ พานเป็นสขุ อยา่ งย่งิ นิพพานัง ปรมัง สุญญัง
นิพพานสญู อยา่ งย่ิง เม่ือเรารูเ้ ช่นนีเ้ ราจงึ ไดพ้ ากนั เสียสละทกุ

โดยทมี งานกรธุ รรม grudhamma.com 13

ประการ เพ่ือท่ีจะเดนิ ทางเขา้ สพู่ ระนิพพาน การท่ีจะเดนิ ทางเขา้
สพู่ ระนิพพานนนั้ คือการกาํ จดั กิเลสออกใหห้ มดโดยสิน้ เชิง
เรยี กวา่ พระนิพพาน การท่ีเราพากนั กระทาํ สมาธิ มีฐานเป็น
เครอ่ื งรบั รอง มีสมาธิท่ีม่นั คง มีสมาธิท่ีเป็นพลงั มีสมาธิพรอ้ ม
มลู เรยี กวา่ เป็นฐานกาํ ลงั เม่ือเป็นฐานกาํ ลงั อยา่ งนี้ เพ่อื ท่ีจะให้
จติ นีห้ ลดุ พน้ เพ่ือใหถ้ งึ พระนพิ พาน จงึ จาํ เป็นจะตอ้ งเดนิ ทางเขา้
สสู่ จั ธรรม พจิ ารณาซง่ึ อรยิ สจั ธรรม

อริยสัจธรรมนนั้ คอื ทกุ ข์ สมุทยั นิโรธ มรรค ทกุ ขไ์ ดแ้ ก่
เกิด แก่ เจบ็ ตาย ผทู้ ่ีเกิด แก่ เจบ็ ตาย ก็คอื ตวั เราน่ี เกิดมาน่ีแก่
น่ีเจ็บ น่ีตาย รูปัง คอื รูปอนั นีเ้ องท่ีเป็นตวั เกิด แก่ เจบ็ ตาย
เพราะฉะนนั้ ทกุ ข์ พระพทุ ธเจา้ จงึ ตรสั วา่ ความเกิดเป็นทกุ ข์
ความแกเ่ ป็นทกุ ข์ ความเจบ็ เป็นทกุ ข์ ความตายเป็นทกุ ข์ จรงิ
อยา่ งนนั้ เกิดก็มากเ็ หลือแตท่ กุ ข์ แก่แลว้ กแ็ สนจะทกุ ข์ เจ็บไขไ้ ด้
ป่วยก็แสนจะเวทนา ตายก็แสนท่ีจะเวทนาอยา่ งนี้ เพราะฉะนนั้
ส่ปี ระการคือเกิด แก่ เจบ็ ตาย จงึ เป็นทกุ ข์ รา่ งกายของเราเป็นผู้
เกิดมา เป็นผปู้ ระสานงานท่จี ะทาํ ก่อนใหเ้ กิดความทกุ ขข์ นึ้ มาน่ี

โดยทมี งานกรุธรรม grudhamma.com 14

แลว้ เม่ือเรารูว้ า่ อนั นีเ้ ป็นทกุ ข์ เราจะทาํ อยา่ งไร จะทาํ อยา่ งไรจงึ
จะพิจารณาใหเ้ หน็ เป็นสจั จะ คอื ทุกขสัจจะ

สจั จะแปลวา่ ความจรงิ คอื ทาํ ปรากฏใหเ้ หน็ เป็นความจรงิ
การทาํ ปรากฏใหเ้ หน็ เป็นความจรงิ นนั้ อาศยั พลงั จติ เม่ือพลงั
จติ มีมาก เรากาํ หนดจิตหลบั ตาอย่แู ลว้ เพง่ ดไู ปท่ีรูป คอื รูปัง คือ
รูปนี้ เหน็ ไหม ไม่เหน็ ก็ถือวา่ พลงั จิตยงั ออ่ น พลงั จติ ยงั ไมแ่ ก่ แต่
ถา้ หากวา่ หลบั ตามองไปเหน็ เรยี กวา่ พลงั จิตไดแ้ ก่แลว้ สมควร
แก่การท่ีดาํ เนินอรยิ สจั ไดแ้ ลว้ เม่ือเป็นเชน่ นนั้ ก็ยกรูปนี้
พิจารณา รูปนพี้ ิจารณานนั้ ใหเ้ หน็ วา่ รูปัง อนิจจงั รูปไมเ่ ท่ียง รู
ปัง ทกุ ขงั รูปเป็นทกุ ข์ ธัมมงั อนัตตา ธรรมเป็นสิง่ ท่ีไมใ่ ช่
ตวั ตน ก็เรยี กวา่ รูปธรรม อนั เดียวกนั คอื ไม่ใชต่ วั ตน

ถา้ หากวา่ เป็นตวั ตน รูปนกี้ ็อย่าแก่ เราบอกวา่ อยา่ แก่ มนั ก็
จะตอ้ งทาํ ตามเรา อยา่ แก่ รูปนีอ้ ย่าตาย มนั ก็ตอ้ งทาํ ตามเราวา่
อยา่ ตาย แตว่ า่ มนั ไมไ่ ดอ้ ย่ใู นอาํ นาจของเรา มนั จงึ ไม่ใชต่ วั ตน
เม่ือความเกิด แก่ เจบ็ ตาย เป็นทุกข์ (๑) พิจารณาเหน็ เชน่ นี้
เรยี กวา่ ปะริญเญยยันติ เม ภกิ ขะเว (จากบทธมั มจกั กปั ปวตั

โดยทมี งานกรุธรรม grudhamma.com 15

ตนสตู ร) ดกู ่อนภิกษุทงั้ หลาย รูปไม่ใชต่ น ดกู ่อนภิกษุทงั้ หลาย
ทกุ ขค์ วรกาํ หนดรู้ การกาํ หนดรูน้ นั้ คอื การใชญ้ าณ เรยี กวา่

วปิ ัสสนาญาณ

วปิ ัสสนาญาณนนั้ มนั จะเกิดขนึ้ ในเม่ือเราพิจารณารูป ทา่ น
ปัญจวคั คยี ท์ ่ที ่านเกิดความเบ่ือหนา่ ย เพราะทา่ นพิจารณารูป
ทา่ นชฎิลทงั้ พนั สามทา่ นเกิดความเบ่อื หนา่ ย เพราะท่าน
พิจารณารูปเชน่ เดยี วกนั เพราะท่เี กิดความเบ่ือหนา่ ยเรยี กวา่
รูปัสมิงปิ นิพพนิ ทะติ เกิดเบ่อื หนา่ ยในรูป ความเบ่อื หนา่ ยนนั้
คือวปิ ัสสนา วปิ ัสสนานนั้ คือความรูแ้ จง้ และเหน็ จรงิ การท่ีจะ
เกิดความเบ่อื หนา่ ยขนึ้ มาไดน้ นั้ ตอ้ งอาศยั พจิ ารณาหลายครงั้
เหมือนกนั กบั เรากวา่ จะทาํ จติ ใหส้ งบไดน้ นั้ เราก็ตอ้ งทาํ นบั ครงั้
ไม่ถว้ น กวา่ จติ นีจ้ ะสงบได้ วปิ ัสสนาก็เชน่ เดียวกนั เราก็
พจิ ารณาดรู ูปนีน้ บั ครงั้ ไมถ่ ว้ น ในท่ีสดุ ก็เกดิ ความเบ่ือหน่าย
ขนึ้ มา

เม่ือเกิดความเบ่อื หนา่ ยขนึ้ มาเม่ือไร เม่ือนนั้ ก็ถือวา่ เป็นผู้
กาํ หนดรูไ้ ดแ้ ลว้ ปะริญเญยยนั ติ เม ภกิ ขะเว ดกู อ่ นภกิ ษุ

โดยทมี งานกรุธรรม grudhamma.com 16

ทงั้ หลาย ทกุ ขค์ วรกาํ หนดรู้ ผนู้ นั้ กาํ หนดรูไ้ ดแ้ ลว้ เม่ือกาํ หนดรู้
ไดเ้ กิดขนึ้ มาเชน่ นีแ้ ลว้ เราจะทาํ อย่างไรอีกตอ่ ไป ก็จาํ เป็น
จะตอ้ งทาํ ใหม้ ากย่งิ ขนึ้ เพราะการพจิ ารณาวิปัสสนานนั้ ก็
เหมือนกนั กบั การตม้ หรอื เรยี กวา่ การหงุ ขา้ ว การหงุ ขา้ วนนั้ เรา
จะหงุ ป๊ับสกุ ป๊ บุ ไม่ได้ ตอ้ งใสไ่ ฟ แลว้ จนกวา่ จะเดือด จนกวา่ จะ
สกุ ก็ตอ้ งใชเ้ วลา วปิ ัสสนากเ็ ชน่ เดียวกนั จาํ เป็นท่ีจะตอ้ งใสไ่ ฟ
คอื ตปะ ความเพียรแผดเผา พจิ ารณาเผารา่ งกายอนั นใี้ หเ้ ป็น
จลุ มิจลุ ใหเ้ หลือเป็นกระดกู ใหเ้ หลือเป็นดนิ นา้ํ ไฟ ลม ใหเ้ กิด
ความนิพพทิ ทาญาณ ความเบ่ือหนา่ ยอย่ตู ลอด นบั ครงั้ ไม่ถว้ น
จงึ จะไปประสบผล

ท่ีวา่ ประสบผลนนั้ พระพทุ ธองคท์ รงตรสั ตอ่ ไปวา่ ปะหาตัพ
พันตเิ ม ภกิ ขะเว ดกู อ่ นภกิ ษุทงั้ หลาย สมทุ ยั ควรละ การละนนั้
ละจากตณั หา ความทะเยอทยาน ตณั หา ความทะเยอะทยาน
ความกาํ หนดั ยินดี ราคะ โทสะ ความโกรธ โมหะ ความหลง สง่ิ
เหลา่ นีเ้ รยี กวา่ สมุทยั (๒) ท่เี รยี กวา่ สมทุ ยั เพราะมนั ก่อใหเ้ กิด
ทกุ ข์ ถา้ มีพวกนีแ้ ลว้ ก็ทกุ ขร์ ่าํ ไป เพราะฉะนนั้ ถา้ วปิ ัสสนา

โดยทมี งานกรธุ รรม grudhamma.com 17

พิจารณาละ พิจารณาเหน็ จรงิ แจง้ ประจกั ษล์ งไปในรูปนีไ้ ดแ้ ลว้
ก็จะเกิดความละขนึ้ ตณั หาก็จะนอ้ ยลงไป ราคะความกาํ หนดั
ยินดีกน็ อ้ ยลงไป โมหะ ความหลงก็นอ้ ยลงไป ความโมโหโทโส
ตา่ งๆก็นอ้ ยลงไปตามลาํ ดบั อยา่ งนีเ้ รยี กวา่ ละ สมทุ ยั ควรละ

แตใ่ นสมทุ ยั นที้ า่ นอธิบายไวม้ ากนกั ในคมั ภีรว์ ิสทุ ธิมรรค
ท่านแสดงสมทุ ยั วา่ สมุทยั หยาบ และสมุทยั ละเอียด สมทุ ยั
หยาบนนั้ ไดแ้ กก่ ารท่ีมีกิเลสคอื มีความกาํ หนดยนิ ดี มีความหลง
ในรูปสวยงาม อะไรตา่ งๆ เกิดตณั หาความทะเยอะทยาน อนั นี้
เรยี กวา่ สมุทยั หยาบ

สมุทยั ละเอียดนนั้ คือการเขา้ ไปยดึ ถือวา่ เราไดส้ าํ เรจ็ ชนั้
นนั้ บา้ ง ไดส้ าํ เรจ็ ชนั้ นีบ้ า้ ง เม่ือไปยดึ ถือวา่ ไดส้ าํ เรจ็ เม่ือไร ก็เกิด
กลายเป็นอปุ าทาน มนั ก็เลยกลายเป็นส่ิงท่ีวิปัสสนูปกเิ ลส คอื
กลายเป็น วิปัสสนปู กิเลสไป อนั นนั้ เรยี กวา่ สมทุ ยั ละเอียด คือไป
ยดึ ม่นั ถือม่นั วา่ ตวั สาํ เรจ็ ความจรงิ ความสาํ เรจ็ นนั้ มิได้
หมายความวา่ เราไปพบสงิ่ อศั จรรยแ์ ลว้ เกิดความสาํ เรจ็ ยอ่ ม
ไม่ใช่ ความสาํ เรจ็ นนั้ มนั กเ็ หมือนกบั สง่ิ ท่ีเราทาํ ก็เปรยี บกนั

โดยทมี งานกรุธรรม grudhamma.com 18

ง่ายๆเหมือนกบั รบั ประทานอาหารเม่ืออ่ิมแลว้ ก็ถือวา่ สาํ เรจ็ การ
ท่ีจะอ่ิมไดก้ ็ตอ่ เม่ือเราทาํ จนคอื หมายความวา่ รบั ประทานไป
จนกระท่งั ถึงจดุ มนั ก็อ่มิ วปิ ัสสนาหรอื เรยี กวา่ การพจิ ารณาให้
เห็นจรงิ แจง้ ประจกั ษ์ เกิดนิพพทิ ทาญาณ ความเบ่อื หนา่ ยขนึ้ มา
ก็เชน่ เดยี วกนั มนั ก็จะตอ้ งไปสทู่ ่ีจดุ แหง่ ความเพยี งพอแหง่ ความ
ตอ้ งการ

เพราะฉะนนั้ การท่ีมนั จะไปถงึ จดุ นนั้ นะ่ เราจะวา่ สาํ เรจ็ นนั้
ยอ่ มไม่ได้ เพราะอะไร เพราะเหมือนกนั กบั เรารบั ประทาน
อาหารน่ี มนั อม่ิ ไปทีนงึ ก็ถือวา่ สาํ เรจ็ เหมือนกนั แตว่ า่ ยงั ไมใ่ ช่สิง่
ท่ีสาํ เรจ็ โดยแทจ้ รงิ คนกินอ่มิ นนั้ จะโตขนึ้ ไม่ไดท้ นั ที กวา่ จะโตขนึ้
นนั้ เราจะตอ้ งอ่มิ นบั ครงั้ ไมถ่ ว้ นไม่รูก้ ่ีรอ้ ยก่ีพนั ก่ีหม่นื ครงั้ จงึ จะ
เป็นหน่มุ เป็นสาว เพราะอนั นนั้ เรยี กวา่ ความสาํ เรจ็ เป็นหนมุ่
ความสาํ เรจ็ ท่รี า่ งกายสมบรู ณข์ นึ้ อนั นีเ้ ป็นขอ้ เปรยี บเทยี บ
เพราะฉะนนั้ ทา่ นจงึ ไมใ่ หย้ ดึ พอเราอ่มิ ไปทีนงึ เราก็ยดึ วา่ เราได้
สาํ เรจ็ แลว้ กเ็ หมือนกบั เดก็ ทารก ท่ีกินอ่ิมแลว้ ก็นอนหลบั สบาย
ก็นกึ วา่ สาํ เรจ็ เป็นหน่มุ แลว้ ไมใ่ ชห่ นมุ่ น่นั มนั เป็นเดก็ ทารก

โดยทมี งานกรุธรรม grudhamma.com 19

เช่นเดียวกนั น่นั แหละกบั สมทุ ยั ละเอยี ด การเขา้ ไปยดึ ถือตวั ตน
ท่านจงึ เรยี กวา่ เป็น วิปัสสนฯู

ยงั มีอีกขอ้ หนง่ึ พระองคท์ รงแสดงวา่ สัจฉกิ าตัพพนั ติ เม
ภกิ ขเว ดกู อ่ นภกิ ษุทงั้ หลาย นิโรธ (๓) ควรทาํ ใหแ้ จง้ ท่ที า่ น
แสดงอรยิ สจั ไวม้ ี ๔ ขอ้ นี้ มนั เป็นขอ้ ตอ่ เน่ืองกนั แตข่ อ้ สาํ คญั
ท่ีสดุ นนั้ ไดแ้ กข่ อ้ แรก ไดแ้ ก่ ทกุ ขสจั เพราะเม่ือทาํ ใหท้ กุ ขสจั ให้
ปรากฏเดน่ ชดั พิจารณาเหน็ จรงิ แจง้ ประจกั ษเ์ กิดนิพพทิ ทา
ญาณ ความเบ่อื หนา่ ยขนึ้ มา ท่ีเรยี กวา่ เป็นทกุ ขสจั แลว้ สมทุ ยั
สจั ก็บงั เกิดขนึ้ ได้ ละได้ นิโรธสจั ก็บงั เกิดขนึ้ ได้ คอื ความรูแ้ จง้
และเห็นจรงิ หรอื เรยี กวา่ ดบั ทกุ ข์

เหมือนกนั กบั เราหวิ อาหาร มนั เป็นทกุ ข์ เม่ือรบั ประทาน
อาหารอ่มิ แลว้ ทกุ ขก์ ห็ ายไป เม่ือเราเป็นหนีเ้ คา้ เราก็เป็นทกุ ข์
เม่ือเราใชห้ นีเ้ คา้ หมด ความทกุ ขก์ ็หายไป อยา่ งนีก้ ็เรยี กวา่ ปลด
เปลอื้ ง เพราะฉะนนั้ นิโรธ คอื สงิ่ สาํ เรจ็ อยา่ งหนง่ึ คอื ปลดเปลือ้ ง
เม่ือเป็นหนีเ้ คา้ น่นั ยงั ปลดเปลอื้ งไมห่ มด เช่นเป็นหนีเ้ คา้ แสนนงึ
เราปลดเปลอื้ งไปไดห้ ม่ืนนงึ มนั ก็เหลืออยอู่ กี ตงั้ เยอะ แลว้ เรา

โดยทมี งานกรธุ รรม grudhamma.com 20

ปลดเปลือ้ งไปไดห้ า้ หม่นื ก็ยงั เหลืออกี ตงั้ ครง่ึ นงึ อยา่ งนี้ นิโรธก็
เหมือนกนั การดบั ทกุ ขน์ นั้ กด็ บั เป็นขนั้ เป็นตอน เม่ือใชห้ นีเ้ คา้
หมดถงึ แสน กเ็ รยี กวา่ หมดภาระ ดบั ทกุ ขไ์ ปเลย เหมือนกนั กบั ผู้
ท่ีพิจารณาเหน็ จรงิ แจง้ ประจกั ษ์ พรอ้ มกนั กบั ท่ีเราพจิ ารณาละ
ภายในจิตใจนนั้ เกิดกระแสความสวา่ งไสว และเกิดความ
ละเอียดขนึ้ มา น่นั แหละ เรยี กวา่ เราดบั เรยี กวา่ ดบั ความโง่ หรอื
เรยี กวา่ ดบั ทกุ ขไ์ ป

และก็ยงั มีอกี ขอ้ หนง่ึ ขอ้ สดุ ทา้ ยท่พี ระองคท์ รงแสดงวา่
ภาเว ตพั พนั ติ เม ภกิ ขเว ดกู ่อนภิกษุทงั้ หลาย มรรค (๔)
ควรเจรญิ ใหม้ าก มรรคควรเจรญิ ใหม้ ากนนั้ ก็คอื วา่ เม่ือเรา
ประสบพบหนทางถกู แลว้ เราตอ้ งทาํ เหมอื นกบั รบั ประทาน
อาหาร เรารูแ้ ลว้ วา่ รบั ประทานอาหารอย่างนีอ้ รอ่ ย แลว้ ก็มีกาํ ลงั
แลว้ ก็ถกู ตอ้ งกบั ธาตขุ นั ธข์ องเรา ก็ถือวา่ รบั ประทานไปจนกวา่
เราเกิดเป็นหนมุ่ เป็นสาว หรอื เรยี กวา่ มีกาํ ลงั เต็มท่ี เพราะฉะนนั้
ในคาํ ท่วี า่ ภาเว ตพั พนั ตเิ ม ภิกขเว ดกู ่อนภิกษุทงั้ หลาย มรรค
ควรเจรญิ ใหม้ ากนนั้ เม่ือเราไดห้ นทางแลว้ เราก็ไมห่ ยดุ ยงั้ คอื

โดยทมี งานกรธุ รรม grudhamma.com 21

เราไมย่ อมหยดุ ยงั้ เราพยายาม ภาวิโต เจรญิ ใหม้ าก พาหุลกี
โต กระทาํ ใหม้ าก อภญิ ญายะ ก็จะเป็นไปเพ่ือความรูย้ ง่ิ สัม
โพธายะ ก็จะเป็นไปเพ่ือความรูด้ ี นิพพานายะ ก็จะเป็นไปเพ่ือ
ความดบั สนทิ อยา่ งนีเ้ รยี กวา่ อรยิ สจั เพราะฉะนนั้ หนทางของ
พระพทุ ธศาสนานีจ้ งึ มีอย่างต่าํ อย่างกลาง อยา่ งสงู ใหเ้ ราพา
กนั ปฏิบตั ไิ ด้ อยา่ งครบถว้ นบรบิ รู ณ์

ท่ีมา: https://youtu.be/lcaqbIbg7NY

โดยทมี งานกรธุ รรม grudhamma.com 22