พรหมวิหาร ๔ โดย หลวงปู่เปลี่ยน ปัญญาปทีโป

พรหมวหิ าร 4
หลวงป่เู ปล่ียน ปัญญาปทีโป
เม่ือโอกาสแตน่ ีต้ อ่ ไป พวกเราทา่ นทงั้ หลายไดพ้ ากนั ตงั้ จติ
ตงั้ ใจ ตงั้ โสตะเป็นถาดทองรองรบั พระธรรมเทศนาอนั พระบรม
ศาสดาพระสมั มาสมั พทุ ธเจา้ ทรงสรรเสรญิ วา่ บคุ คลเราท่ีเกิดมา
ไดเ้ ป็นมนษุ ย์ เม่ือไดม้ าเป็นมนษุ ยต์ อ้ งการตงั้ แตค่ วามสขุ ความ
เจรญิ มาสตู่ นเองกนั ทงั้ นนั้ แตเ่ หตไุ ฉนเลา่ พวกเราทา่ นทงั้ หลาย
ท่ียงั ไมเ่ ขา้ จติ เขา้ ใจวา่ เราจะทาํ อยา่ งไรจงึ จะทาํ ใหต้ นเองมี
ความสขุ ความสบายทงั้ กายและทงั้ ใจ อย่ใู นปัจจบุ นั และอนาคต
ตอ่ ไปในภายภาคขา้ งหนา้
เหตฉุ ะนนั้ พระบรมศาสดาสมั มาสมั พทุ ธเจา้ ทรงสรรเสรญิ
วา่ บคุ คลตงั้ อย่ใู นพรหมวิหาร ๔ อย่ใู นจติ ในใจของบคุ คลใด
แลว้ จะนาํ ตงั้ แตค่ วามสขุ ความเจรญิ มาใหท้ งั้ นนั้ เหตฉุ ะนนั้
คนเราทกุ คนกต็ อ้ งการความสขุ กนั ทงั้ นนั้ แหละ แตเ่ รายงั ไม่เขา้
จิตเขา้ ใจวา่ เราจะทาํ อยา่ งไรใหต้ นเองมีความสขุ จรงิ ๆ เม่ือบาง
ส่งิ บางอย่างท่เี ราทาํ ไปแลว้ กระทาํ ดว้ ยกายก็ดี พดู ดว้ ยวาจาก็ดี

1

คิดอย่ภู ายในจติ ในใจนนั้ กด็ ี เม่ือไมถ่ กู ตามทาํ นองคลองธรรม
คาํ ส่งั สอนของพระพทุ ธเจา้ แลว้ ทาํ ใหค้ ิดก็คดิ ผิด พดู กพ็ ดู ผิด
ทาํ กท็ าํ ผดิ ศีลธรรมนนั้ แหละ ก็นาํ ความทกุ ข์ ความเดือดรอ้ นมา
ใหต้ นและบคุ คลอ่ืน

เราก็ยงั ไม่เขา้ จติ เขา้ ใจ การท่ีเราไม่เขา้ จติ เขา้ ใจในธรรม
คาํ ส่งั สอนของพระพทุ ธเจา้ น่ีแหละ ทาํ ใหเ้ ราทงั้ หลายวนุ่ วาย
กระเสอื กกระสนดนิ้ รน เดือดรอ้ น เป็นทกุ ข์ ไม่มีความสขุ อย่ทู กุ
วนั นี้ ก็เพราะเหตเุ ราทา่ นทงั้ หลายท่ีไม่เขา้ ใจในธรรมคาํ ส่งั สอน
ของพระพทุ ธเจา้ การท่ีธรรมคาํ ส่งั สอนของพระสมั มาสมั พทุ ธ
เจา้ นี้ พระพทุ ธเจา้ สรรเสรญิ บคุ คลตงั้ อย่ใู นความเมตตา ความ
กรุณา ความมุทติ า อุเบกขา ธรรมทงั้ ๔ อยา่ งนี้ หากบคุ คลใด
ไดต้ งั้ จติ ตงั้ ใจเอาไวใ้ นดวงจติ ดวงใจของตนเองแลว้ จงึ จะมี
ความสขุ สบายทงั้ กายและทงั้ ใจ นาํ ใหม้ ีความสขุ ทงั้ ตนและ
บคุ คลอ่ืนเกิดขนึ้ น่ีแหละเราอยดู่ ว้ ยกนั ในโลกนี้ ทกุ คนก็ตอ้ งการ
ความสขุ แตไ่ ดร้ บั ผลตงั้ แตค่ วามทกุ ข์ ความเดอื ดรอ้ น วนุ่ วาย

2

ไม่มีความสขุ ความสบายทงั้ กายและทงั้ ใจ เพราะเหตเุ ราไม่ได้
ตงั้ อยใู่ นธรรมทงั้ ๔ อยา่ งนี้

เม่ือไม่ไดต้ งั้ อยใู่ นธรรมทงั้ ๔ อย่างนี้ ไมม่ ีเมตตาแก่สรรพ
สตั วท์ งั้ หลาย ทงั้ ตวั เลก็ ตวั ใหญ่ สงู ต่าํ ดาํ ขาว ยาวสนั้ ก็ดี หรอื
มนษุ ยด์ ว้ ยกนั นนั้ ก็ดี เราไมม่ เี มตตาซง่ึ กนั และกนั แลว้ กจ็ ะเป็น
เหตทุ าํ ใหเ้ บยี ดเบียนซง่ึ กนั และกนั ฆา่ ฟันรนั แทงทบุ ตีกนั รบรา
ฆา่ ฟันกนั ไมห่ ยดุ ไมห่ ยอ่ น ไมผ่ อ่ นไม่ผนั จนชีวติ นนั้ ขาดสะบนั้
ห่นั แหลก หรอื ลว่ งลบั ดบั จากกนั ไป ใหม้ ีความวนุ่ วายอยทู่ กุ วนั นี้
ก็เพราะเหตอุ ะไร เพราะเหตเุ ราขาดเมตตาธรรมน่นั เอง เมตตา
ซง่ึ กนั และกนั น่นั แหละ มนั จงึ มีความทกุ ขเ์ ดอื ดรอ้ น

ไมม่ ีกรุณาสงสารซง่ึ กนั และกนั ไมส่ งสารแก่สตั วท์ งั้ หลาย
ไมส่ งสารแกเ่ พ่ือนมนษุ ย์ จะทาํ กิจการงานอะไร ใชง้ านอะไรแก่
สตั วท์ งั้ หลาย ก็ไมร่ ูว้ า่ หนกั วา่ เบา วา่ มีกาํ ลงั แคไ่ หน ก็ใชใ้ หม้ ี
ความทกุ ขทานจนเหนือบา่ กวา่ แรง จนสตั วน์ นั้ มีความทกุ ขค์ วาม
เดอื ดรอ้ น จนถงึ ตายไปก็มี อนั นีค้ นท่ีขาดความสงสารแก่สตั ว์
ทงั้ หลาย แตม่ นษุ ยก์ ็ดี การใชง้ านซง่ึ กนั และกนั ไมค่ ิดเหน็ อก

3

เห็นใจ เหน็ กาํ ลงั ของกนั และกนั ใชก้ นั ทกุ ขทานจนเหนือบา่ กวา่
แรง จนจะโรคภยั ไขเ้ จบ็ จนจะลว่ งลบั ดบั ไป จนทาํ ไม่ไหว จนถึง
แก่ความตายน่นั ก็มี เพราะเหตอุ ะไร เพราะเหตขุ าดความสงสาร
ซง่ึ กนั และกนั น่นั แหละ

ขอ้ ท่ีสาม ความมุทติ า ไม่มีความพอยนิ ดใี นเม่ือผอู้ ่ืนไดด้ ี
คดิ อยากจะตดั รอนซง่ึ กนั และกนั และเบยี ดเบยี นซง่ึ กนั และกนั
หาหนทางขดั แยง้ ซง่ึ กนั และกนั เราจะเหน็ ไดอ้ ยา่ งนี้ เห็นมยั้
การคา้ การขายก็ดี การเรยี นรูว้ ชิ าอนั ใดก็ดี แกง่ แยง่ ซง่ึ กนั และ
กนั เม่ือเหน็ ผอู้ ่ืนไดด้ ี ก็ไมเ่ หน็ พลอยยินดดี ว้ ย หาจะตดั รอนกนั
ซง่ึ กนั และกนั อยตู่ ลอด น่ีแหละ ความขาดการพลอยยนิ ดถี งึ
ความดขี องผอู้ ่นื อยา่ งนีแ้ หละ ก็ทาํ ใหม้ ีความทกุ ขค์ วาม
เดอื ดรอ้ น

อกี อยา่ งหน่งึ การท่ีบคุ คลเราไมร่ ูจ้ กั หนกั จกั เบา ไม่รูจ้ กั วาง
เป็นอุเบกขา การท่ีไปยดึ ม่นั ถือม่นั ในสงิ่ ใดสิง่ หนง่ึ แลว้ ไมร่ ูจ้ กั
ปลอ่ ยจกั วางในส่ิงนนั้ ทา่ นวา่ เมตตาก็เมตตาซะจนตนเองมี
ความทกุ ขเ์ ดือดรอ้ นเกินไปน่นั ก็ไม่ได้ ความสงสารก็สงสารจน

4

ตนเองมีความทกุ ขค์ วามเดอื ดรอ้ นเกิดขนึ้ มทุ ติ าความพลอย
ยนิ ดี ก็ยินดีคนอ่นื ตนเองจนไมร่ ูจ้ กั ปฏิบตั ิตนเอง อเุ บกขาความ
วางเฉย ไมร่ ูจ้ กั การวางเฉย ไปยดึ ไปตดิ ไม่รูจ้ กั ของน่นั ตงั้ อยู่
อยา่ งไร เส่ือมไปอย่างไร เป็นธรรมดา ก็ใหต้ นเองติดในเมตตา
จนมีความทกุ ขอ์ ีกก็ได้ น่ีอยา่ งหนง่ึ มนั ก็มคี วามทกุ ขค์ วาม
เดือดรอ้ นเกิดขนึ้

เหตฉุ ะนนั้ องคส์ มเดจ็ พระสมั มาสมั พทุ ธเจา้ จงึ กลา่ ววา่ การ
ท่ีบคุ คลขาดจากเมตตา ขาดจากกรุณา ขาดจากมทุ ติ า ขาดจาก
อเุ บกขาความวางเฉยอยา่ งนี้ ทาํ ใหต้ นเองมีความทกุ ขค์ วาม
เดือดรอ้ น ทงั้ ตนเองและบคุ คลอ่ืนก็เดือดรอ้ นดว้ ย เหตฉุ ะนนั้
องคส์ มเดจ็ พระสมั มาสมั พทุ ธเจา้ จงึ กลา่ ววา่ มนั มีความทกุ ข์ ถา้
บคุ คลไมต่ งั้ อย่ใู นธรรม ๔ อย่าง เราเหน็ ไดช้ ดั เจนตงั้ แต่
ประเทศชาตบิ า้ นเมือง บา้ นเราก็ดี เมืองเราก็ดี ประเทศอ่ืนก็ดี
หากขาดเมตตากนั แลว้ ตอ้ งแตกสามคั คีกนั รบราฆา่ ฟันกนั ไม่
หยดุ ไม่หย่อน ไมส่ งบ มนั ก็มคี วามทกุ ขค์ วามเดอื ดรอ้ นเกิดขนึ้ น่ี
เราใหเ้ ห็นชดั น่ีอีกอยา่ งหนง่ึ

5

ถา้ จะกลา่ วถึงหมชู่ นกลมุ่ ใดไม่มีความเมตตาซง่ึ กนั และกนั
ทาํ อนั ใดก็ทาํ ใหม้ ีความทกุ ข์ ความเดือดรอ้ นเหมือนกนั พดู ถึง
ครอบครวั ก็ดี ถา้ บดิ ามารดาไมม่ ีเมตตาแกบ่ ตุ ร ธิดาของตนเอง
แลว้ นนั้ ก็ดี น่ี ไมม่ ีเมตตาซง่ึ กนั และกนั ทบุ ตกี นั ฆา่ ฟันรนั แทง
กนั อยไู่ มห่ ยดุ ไม่หยอ่ น ก็ทาํ ใหม้ ีความทกุ ขค์ วามเดือดรอ้ นใน
ครอบครวั นนั้ อกี อย่างหนง่ึ เรยี กวา่ ขาดตงั้ อยใู่ นพรหมวหิ าร

ทงั้ ครูบาอาจารยก์ ็ดี อย่ใู นวดั วาอาวาสใด สาํ นกั ใดก็ดี ท่ี
ขาดจากพรหมวหิ าร ๔ ขาดจากการตงั้ เมตตาเอาไวแ้ ก่
สทั ธิงวิหารกิ ก็ดี หรอื ศิษยานศุ ษิ ยข์ องตนเองน่นั ก็ดี ไมม่ กี รุณา
สงสารแก่ศิษยข์ องตนเองน่นั ก็ดี มทุ ติ า เม่ือศิษยไ์ ดด้ กี ็ไม่พลอย
ยนิ ดดี ว้ ย น่นั ก็ดี ไม่มีการอเุ บกขาวางเฉย ยดึ ม่นั ถือม่นั เกินไป ก็
ทาํ ใหต้ นเองมีความทกุ ข์ บคุ คลท่ีไมต่ งั้ อย่ใู นอยา่ งนี้ น่ีแหละเป็น
อาจารยก์ ็ดี ก็ทาํ ใหม้ ีความทกุ ขค์ วามเดอื ดรอ้ น ทงั้ ในวดั วา
อาวาสศาสนานี้ ก็ไมม่ ีความสขุ ความเจรญิ

น่ีแหละเรามาพนิ ิจพจิ ารณาใหเ้ ขา้ ใจ อนั บคุ คลขาดจาก
ความเมตตาธรรมคา้ํ จนุ โลก เหตฉุ ะนนั้ พระบรมศาสดา

6

สมั มาสมั พทุ ธเจา้ ของเราจงึ อยากใหพ้ วกเราทา่ นทงั้ หลายพากนั
มาใครค่ รวญพินิจพิจารณาหรอื ตรกึ ตรองหาเหตหุ าผล คน้ ควา้
หาความสขุ มาไวเ้ ป็นท่ีพง่ึ ของตนเอง จงึ อยากใหพ้ วกเราเหลา่
ท่านทงั้ หลายน่ีแหละพากนั ตงั้ ตนอย่ใู นพรหมวหิ าร ๔ คือ
เมตตา ความรกั ใคร่ ความสนิทสนมกลมเกลยี วใหเ้ ป็นอนั หน่งึ
อนั เดยี วกนั น่ขี อ้ หนง่ึ กรุณา ความสงสารแกส่ ตั วท์ งั้ หลาย หว่นั
ใจเม่ือสตั วท์ งั้ หลายตกทกุ ขไ์ ดย้ ากอยู่ ก็อยากใหส้ ตั วท์ งั้ หลาย
นนั้ พน้ จากทกุ ขไ์ ป ใหม้ ีความสขุ เหมือนอยา่ งตนเอง มทุ ติ า
ความพลอยยนิ ดีเม่ือบคุ คลอ่นื ไดด้ ี ไดก้ ระทาํ คณุ งามความดี
หรอื ไดล้ าภสกั การะอนั ใดก็ดี ยศถาบรรดาศกั ดอิ์ นั ใดก็ดี ไดเ้ งนิ
ไดท้ อง ไดส้ ่งิ ไดข้ องก็ดี ก็พลอยยินดีกบั คนอ่นื ท่ีไดค้ ณุ งามความ
ดีอนั นนั้ อเุ บกขา ความวางเฉย ทาํ ใจใหเ้ ป็นกลางๆ ไมห่ ลงรกั
หลงชงั ไมห่ ลงโกรธหลงเกลยี ดแกส่ รรพสตั วท์ งั้ หลายและมนษุ ย์
เพ่ือนมนษุ ยด์ ว้ ยกนั น่ีเรยี กวา่ อเุ บกขาความวางเฉย ทาํ ใหใ้ จ
เป็นกลางๆอยอู่ ยา่ งนี้

7

น่ีแหละการท่ีเรามาพนิ ิจพิจารณา ถา้ หากบคุ คลเราทกุ คน
ตงั้ อยใู่ นความเมตตา ในพรหมวหิ ารนี้ การเมตตาจะใหท้ าํ
อย่างไรแกส่ รรพสตั วท์ งั้ หลาย จงึ จะไดช้ ่ือวา่ เป็นผมู้ ีตงั้ อยใู่ น
ความเมตตาแก่สตั วท์ งั้ หลายและเพ่ือนมนษุ ยท์ งั้ หลายดว้ ยกนั นี้
พระบรมศาสดาสมั มาสมั พทุ ธเจา้ ทา่ นทรงสรรเสรญิ วา่ ผตู้ งั้ อยู่
ในเมตตาธรรมนี้ เป็นผมู้ ีความแชม่ ช่ืนเบกิ บาน ทงั้ น่งั ทงั้ นอน
ทงั้ ยนื ทงั้ เดนิ หลบั ต่ืนขนึ้ มาก็เป็นสขุ หนา้ ยมิ้ แยม้ แจ่มใสแ่ ชม่
ช่ืนเบกิ บานอย่ตู ลอดบคุ คลท่ีมีเมตตา

การท่ีบคุ คลตงั้ อยใู่ นประเทศชาตบิ า้ นเมืองอนั ใด ทงั้ เมือง
นอกและเมืองใน ประเทศของตนเองก็ดี หากมีเมตตาซง่ึ กนั และ
กนั แลว้ มีความรกั สนิทสนมกลมเกลยี วซง่ึ กนั และกนั แลว้ ทงั้
เพ่ือนมนษุ ยท์ งั้ หลายก็รกั ชีวติ ของมนษุ ย์ เพ่ือนมนษุ ยท์ งั้ หลาย
และของตนเอง นอ้ มมาพจิ ารณาแลว้ ตอ้ งการความสขุ กนั ทงั้ นนั้
ตอ้ งการอยดู่ ว้ ยมีความสขุ ไม่อยากใหเ้ บียดเบยี นซง่ึ กนั และกนั
ไม่ทบุ ตีฆา่ ฟันรนั แทงซง่ึ กนั และกนั ไม่ลา้ งผลาญชีวิตซง่ึ กนั และ
กนั แลว้ มีความรกั ชีวิตของคนอ่ืนเหมือนชีวิตของตนเอง ทงั้ อยู่

8

ในเมตตาแก่เพ่ือนมนษุ ยท์ งั้ หลายและสตั วท์ งั้ หลายอยา่ งนี้ แลว้
ก็ไม่มีการท่ีจะเบยี ดเบียนซง่ึ กนั และกนั ฆา่ ฟันรนั แทงซง่ึ กนั และ
กนั บา้ นเมืองก็มีความสขุ ความสบาย

น่ีสาํ หรบั ความสงสาร หากบคุ คลไดส้ งสาร และมีความหว่นั
ใจ เหน็ คนอ่นื มีความทกุ ขเ์ ดอื ดรอ้ นก็ดี ก็อยากชว่ ยใหพ้ น้ จาก
ทกุ ข์ อยากใหม้ ีความสขุ เหมอื นอยา่ งตนเองถา้ ตนเองมีความสขุ
จะช่วยดว้ ยวธิ ีไหนก็ดี ชว่ ยดว้ ยการใหเ้ งินใหท้ องก็ดี ชว่ ยในการ
แนะนาํ ส่งั สอนปฏบิ ตั ิเป็นคนดนี ่นั ก็ดี จะชว่ ยเวลาเจบ็ ไขไ้ ดป้ ่วย
ใหห้ ยกู ใหย้ ากด็ ี หรอื ใหเ้ อาเขา้ โรงพยาบาลน่นั ก็ดี ท่ีมีความ
สงสาร หรอื คนตกนา้ํ อย่กู ็ดี สตั วท์ งั้ หลายตกอยใู่ นนา้ํ ตกอยใู่ น
ห่วงความทกุ ข์ ก็อยากชว่ ยใหพ้ น้ จากทกุ ข์ มีความสงสารอยู่
หว่นั ใจอยู่ อยากใหส้ ตั วท์ งั้ หลายพน้ จากกองทกุ ขน์ ่นั ไป ใหม้ ี
ความสขุ เหมือนอยา่ งตนเอง น่ี กรุณาคือความสงสาร หาก
บคุ คลสงสารซง่ึ กนั และกนั แลว้ ตอ้ งช่วยกนั ดแู ลกนั แนะนาํ ส่งั
สอนกนั ใหม้ ีความสขุ ชว่ ยเหลอื กนั จนสดุ ความสามารถ น่ี
เรยี กวา่ กรุณา คือความสงสาร เม่ือสงสารซง่ึ กนั และกนั แลว้ ก็

9

ย่อมไมเ่ บยี ดเบียนซง่ึ กนั และกนั มีแตช่ ่วยอยากจะใหม้ คี วามสขุ
เท่านนั้ น่ีแหละเรามาพจิ ารณาดใู หเ้ ขา้ ใจอยา่ งนี้ การท่บี คุ คลมี
ความหว่นั ใจสงสารซง่ึ กนั และกนั แลว้ เราจะเหน็ ไดช้ ดั อย่างนี้
แหล น่ีอย่างหนง่ึ

มทุ ติ าความพลอยยินดเี ม่ือผอู้ ่นื ไดด้ ี หากบคุ คล จะเป็น
นกั ศกึ ษาเลา่ เรยี นน่นั ก็ดี เคา้ สอบไลไ่ ด้ ไดช้ นั้ ขนึ้ ไปเร่อื ยๆ เราก็
มีความพลอยยนิ ดีดว้ ย หากลกู หลานของเราปฏิบตั ติ นเอง เคา้
เป็นคนดี ก็ใหพ้ ลอยยนิ ดีดว้ ย หรอื คนอ่นื กต็ าม ถา้ เคา้ ทาํ ตนเอง
เคา้ เป็นคนดี ก็ใหพ้ ลอยยนิ ดดี ว้ ย หรอื การคา้ ขายก็ดี บคุ คล
คา้ ขายไดเ้ งนิ ไดท้ อง ร่าํ รวยม่งั มีศรสี ขุ สมบรู ณ์ อย่เู ป็นสขุ มีทงั้
รถทงั้ เรอื ตกึ ราบา้ นช่อง ส่ิงของอนั ใดมากมายกา่ ยกองก็ดี ก็ให้
มีความพลอยยินดีดว้ ย หากบคุ คลไดย้ ศถาบรรดาศกั ดิก์ ็ดี ชนั้
โนน้ ชนั้ นีก้ ็ดอี ย่างนี้ มีเงนิ เดอื นสงู ๆอยา่ งนนั้ ก็ใหม้ ีความพลอย
ยนิ ดีดว้ ยแก่บคุ คลอ่นื ท่ีไดด้ ีอยา่ งนนั้ น่นั อยา่ งหนง่ึ เรยี กวา่
มทุ ิตา ความพลอยยนิ ดี

10

แตข่ อ้ นีเ้ ป็นขอ้ ท่ีทาํ ไดย้ าก หากบคุ คลเราไมต่ งั้ อย่ใู นพรหม
วิหารแลว้ ก็ไมอ่ าจสามารถท่ีจะมีความพลอยยนิ ดเี ม่ือคนอ่นื ได้
ดีได้ ถา้ หากเรามีความตงั้ จติ ตงั้ ใจเจตนาพจิ ารณาถึงอกเราอก
เขาท่ีเราเกิดมาตอ้ งการมีความสขุ หากคนอ่นื มีความสขุ เราก็
พลอยยนิ ดีดว้ ย แตใ่ นขอ้ นีม้ ีคนท่ีขดั ขอ้ งมาก เพราะไมเ่ ขา้ ใจวา่
ตนเองไดส้ รา้ งความดอี ะไร หรอื มทุ ติ าความพลอยยินดอี ะไร ได้
สงเคราหแ์ กก่ ลุ บตุ ร กลุ ธิดาลกู หลานใหศ้ กึ ษาเลา่ เรยี นก็ดี สอบ
ไดช้ นั้ สงู ๆขนึ้ ไปก็ดี หรอื สงเคราะหก์ ลุ บตุ ร กลุ ธิดาลกู คนอ่นื ก็ดี
หรอื คนอ่ืนใหศ้ กึ ษาเลา่ เรยี นจนสอบไดช้ นั้ สงู ๆ จนสอบไดเ้ ขา้ ทาํ
การทาํ งานก็ดี ช่วยเขาจนหมดเงนิ หมดทอง หลายบาทหลาย
สตางคอ์ ยา่ งนี้ ช่วยเขาจนเขาไดด้ บิ ไดด้ ี เขาได้
ยศถาบรรดาศกั ดิ์

แลว้ เม่ือเขาไดฐ้ านะดี ไดเ้ งนิ เดือนดี อย่เู ยน็ เป็นสขุ แลว้ เคา้
ไม่ถามเรา เคา้ ไม่พดู กบั เรา หรอื เคา้ ไม่ไดใ้ หเ้ งนิ คนื มาใหแ้ กเ่ รา
แลว้ ก็เสยี ใจ โศกเศรา้ ใจอยา่ งนีก้ ็มี น่ีเรยี กวา่ คนขาดความมทุ ิตา
ความพลอยยนิ ดเี ม่ือผอู้ ่ืนไดด้ ี เพราะเขาเหลา่ นนั้ เขายงั ไมร่ ูจ้ กั

11

คณุ ของเราเป็นผสู้ งเคราะห์ เป็นผอู้ ปุ ถมั ภบ์ าํ รุง เป็นผสู้ ง่ เสรมิ
เป็นผใู้ หค้ วามสขุ แก่เขา เขาจงึ สาํ เรจ็ ได้ เขายงั ไมเ่ ขา้ ใจอย่างนนั้
เขาจงึ ไม่รูจ้ กั บญุ คณุ ของเรา

เม่ือเขาไม่รูจ้ กั บญุ คณุ ของเราอยู่ เราก็อยา่ ไปเสียใจซิ เรา
เป็นผมู้ ีเมตตา เราเป็นผมู้ ีกรุณา เราสงสารแก่เขา เราจงึ ชว่ ยเขา
ใหพ้ น้ จากทกุ ข์ ใหม้ ียศถาบรรดาศกั ดิ์ ช่วยคนใหเ้ ป็นคนดี ชว่ ย
คนใหเ้ ป็นคนม่งั มี ชว่ ยคนใหเ้ ป็นคนมีความสขุ ความสบาย น่ีเรา
ทาํ ความดี เราส่งั สอนคนใหเ้ ป็นคนดี เราชว่ ยเขาใหเ้ ป็นคนดี
ช่วยเขาใหม้ ีความสขุ เราทาํ ความดี คอื เราช่วยคนใหพ้ น้ จาก
ทกุ ข์ ใหเ้ ขามีความสขุ เรายนิ ดีในความดขี องตนเองตรงนี้ อย่า
ไปคดิ รงั เกียจเขา อยา่ ไปคิดเสยี ใจ วา่ ทาํ ไมเขาจงึ ไม่รูว้ า่ เราเป็น
ผชู้ ว่ ยสงเคราะหแ์ ลว้ เขาจงึ ไม่รูจ้ กั เราเป็นผมู้ ีบญุ มีคณุ แกเ่ ขา
เราอยา่ ไปเศรา้ ใจอย่างนนั้ ใหเ้ ราคดิ เสยี วา่ เราน่ีแหละ ไดส้ รา้ ง
ความดแี ละแนะนาํ ใหค้ นเป็นคนดี ไดช้ ่วยเขาใหพ้ น้ จากทกุ ข์ ให้
เขามีความสขุ

12

น่ี มทุ ติ า ความพลอยยนิ ดถี งึ ความดีของตนเองท่ีไดช้ ว่ ยคน
อ่นื ใหพ้ น้ จากทกุ ขแ์ ละมีความสขุ เราจงึ จะเป็นผมู้ มี ทุ ติ า ความ
พลอยยนิ ดเี ม่ือผอู้ ่นื ไดด้ ไี ด้ ใจก็สบาย ใจก็แชม่ ช่ืนเบกิ บาน วา่
ตนเองไดแ้ นะนาํ คนใหเ้ ป็นคนดี ชว่ ยคนใหเ้ ป็นคนดี พน้ จาก
ทกุ ข์ มีความสขุ อย่สู บาย น่ีแหละจงึ จะตงั้ อย่ใู นมทุ ิตาได้ น่ีเหน็
ผอู้ ่ืนไดด้ ี เราควรพลอยยนิ ดดี ว้ ย อยา่ ไปรงั เกียจเขา เราจงึ จะ
ตงั้ อยใู่ นมทุ ติ า ความพลอยยนิ ดแี กส่ ตั วอ์ ่นื ไดด้ ี หรอื บคุ คลอ่นื ได้
ดี แมเ้ ราไม่ไดช้ ว่ ยก็ดี บางบคุ คล แตเ่ ขาไดด้ มี ีเงนิ ทอง มี
ยศถาบรรดาศกั ดสิ์ งู เราควรพลอยยนิ ดีดว้ ย อนโุ มทนาดว้ ย วา่
บคุ คลนนั้ ไดค้ วามดี ไดม้ ีความสขุ น่ีจงึ จดั ไดเ้ ป็นผตู้ งั้ อยใู่ น
มทุ ติ า ความพลอยยินดีได้

อเุ บกขาความวางเฉย คาํ วา่ ความวางเฉย ทาํ ใจใหเ้ ป็น
กลางๆในขอ้ นี้ นนั้ เราจะทาํ อย่างไรจงึ จะทาํ ได้ ทาํ ใจใหเ้ ป็น
กลางๆ เหตวุ า่ เรามีเมตตา มีความรกั ใครแ่ ก่สตั วท์ งั้ หลายแลว้
เรามีกรุณา ความสงสาร หว่นั ใจ อยากใหส้ ตั วพ์ น้ จากทกุ ขไ์ ป
เม่ือสตั วก์ าํ ลงั ตอ้ งทกุ ขอ์ ยู่ หรอื เพ่ือนมนษุ ยก์ าํ ลงั ตอ้ งทกุ ขอ์ ยู่

13

อยากชว่ ยใหพ้ น้ จากทกุ ขน์ นั้ เรามาพินิจพจิ ารณาดแู ลว้ วา่ เราก็
รกั ชีวิตเขา เหมือนกบั ชีวติ ของเรา เม่ือถกู เขาเจ็บป่วยน่นั ก็ดี เรา
พยายามช่วยใหไ้ ปหาหมอ หรอื ชว่ ยหาหยกู หายามาพยาบาล
ช่วยเหลอื จนสดุ ความสามารถ หากเขานนั้ ลว่ งลบั ดบั ไป เราก็
ตอ้ งวางเฉย เป็นธรรมดาในชีวิตท่ีเกิดมาแลว้ จะวา่ ความเกิด
มาแลว้ ความตายก็ติดตามมา เป็นธรรมดาของสงั ขารรา่ งกาย
มนษุ ย์ และสตั วท์ งั้ หลายยอ่ มเป็นไปอยา่ งนี้ เราก็วางเฉยเพราะ
เราชว่ ยไม่ได้

น่ีอย่างหนง่ึ หรอื วา่ หากคนเราถกู วบิ ตั ิอยา่ งใดอยา่ งหนง่ึ
แขง้ หกั ขาหกั ก็ดอี ยา่ งนีท้ ่ีใดท่ีหน่งึ ชาํ รุดทรุดโทรมในรา่ งกาย
สตั วท์ งั้ หลายและมนษุ ยด์ ว้ ยกนั อยา่ งนี้ เราก็ช่วยเขาไปตาม
กาํ ลงั ความสามารถ จะหาหยกู หายาหรอื ไปหาหมอก็ดี
เขา้ เฝือกก็ดี ขอนา้ํ มนตอ์ นั ใดก็ดีท่ีจะตอ่ กระดกู ใหเ้ คา้ เราก็ชว่ ย
อย่างเตม็ ท่ี แตม่ นั ก็ไมด่ เี หมือนอย่างเดมิ สดุ ความสามารถของ
เรา เราก็วางอเุ บกขาเป็นธรรมดาของสงั ขารรา่ งกายถกู วบิ ตั ิ
ตา่ งๆ กย็ อ่ มมคี วามชาํ รุดทรุดโทรมหกั ไปอยา่ งนี้ ไม่อย่ใู ต้

14

อาํ นาจของบคุ คลผใู้ ด ก็เป็นไปอยา่ งนี้ เราชว่ ยสดุ สามารถ ถา้
ชว่ ยไมไ่ หวก็วางทาํ ใจใหเ้ ป็นกลางเฉยๆ เพราะเป็นธรรมดา ก็สดุ
ความสามารถ

มีอกี อยา่ งหนง่ึ หากกลา่ วถงึ วา่ การเราแนะนาํ ส่งั สอนคนอ่ืน
ก็ดี หรอื ฝึกหดั สตั วท์ งั้ หลายนนั้ ก็ดี ฝึกหดั ไมไ่ ด้ เราก็ตอ้ งปลอ่ ย
วางหรอื เราแนะนาํ ส่งั สอนคนอ่ืน จะเป็นอาจารย์ เป็นครูสอน
โรงเรยี น สอนนกั เรยี นก็ดี สอนแลว้ มนั ก็ไมเ่ ช่ือฟัง มนั กไ็ ม่เขา้ ใจ
สอนเทา่ ไหรม่ นั ก็ยงั ไม่เขา้ ใจ สอนใหม้ นั ทาํ ดี มนั กย็ งั ไมท่ าํ ดี
เพราะมนั ไม่เขา้ ใจ อยา่ งนีเ้ ราสดุ ความสามารถท่เี ราสอนอยู่ ก็
เป็นธรรมดา ปัญญาของเขาออ่ น ชว่ ยเทา่ ไหรก่ ็ไม่ไหว ไม่เขา้ ใจ
อยา่ งนี้ เราก็วางเป็นกลาง

เป็นธรรมดาของคนท่ีเกิดมาในโลกนี้ บางคนก็มีปัญญา
วอ่ งไว บางคนก็ขนาดกลาง บางคนก็ปัญญาออ่ น ย่อมแตกตา่ ง
กนั อยา่ งนีแ้ หละ เรากว็ างกลางไวเ้ ป็นธรรมดา เหมือนกบั หดั
บคุ คลท่ีคนทาํ บาปหยาบชา้ ดว้ ยกาย วาจา ใจของเขา ฆา่ สตั ว์
ตดั ชีวติ เบียดเบียนสตั วท์ งั้ หลายอนั ใดทกุ สง่ิ ทกุ อยา่ ง กินเหลา้

15

เมาสรุ า กญั ชายาฝ่ืน เอฟเฮโรอนี ผงขาวหรอื อะไรก็ดี เป็นคน
เหีย้ มโหด ใจเป็นผตู้ งั้ อยใู่ นตงั้ แตค่ วามโกรธ หรอื ความ
เบียดเบยี นแกส่ รรพสตั วท์ งั้ หลายอยา่ งนี้ คอื เปื้อนไปดว้ ยโลหติ
อยตู่ ลอด เราก็แนะนาํ ส่งั สอนใหเ้ คา้ ละความช่วั อนั นนั้

แตเ่ คา้ ก็ไมย่ อมละความช่วั นนั้ จะสอนเทา่ ไหร่ เคา้ ก็ไม่
เขา้ ใจ สอนใหล้ ะความโกรธ เคา้ ก็ไมล่ ะ สอนใหล้ ะความโลภ
เคา้ ก็ไม่ละ สอนใหเ้ คา้ มีปัญญา เคา้ ไมห่ ลงอย่างนนั้ เคา้ ก็ไมล่ ะ
เคา้ ก็ทาํ อย่อู ยา่ งเดิม น่ีเราสอน และเราปรารถนา อยากใหเ้ คา้ มี
ความสขุ แตส่ อนเทา่ ไหร่ เคา้ ก็ไมเ่ ขา้ ใจ ก็ยงั เหีย้ มโหดอย่นู ่นั
แหละอยอู่ ยา่ งเดิม น่ถี า้ เราสอนอย่างนนั้ เขาก็ยงั ไม่เขา้ ใจอยู่
เราก็อเุ บกขา ความวางเฉย ทาํ ใจใหเ้ ป็นกลางๆ เพราะกรรมของ
เขาทาํ เขาก็จะรบั ผลของกรรมของเขาเอง เขาจะไดร้ บั ทกุ ขเ์ อง
อนั นีเ้ ราก็วางใจเป็นกลาง เราก็ไมท่ กุ ขด์ ว้ ย เรยี กวา่ อเุ บกขา
ความวางเฉย ทาํ ใจใหเ้ ป็นกลาง

น่ีแหละ อนั บคุ คลตงั้ อยใู่ นธรรมทงั้ ๔ อยา่ งนี้ เราจงึ จะมี
ความสขุ ความสบาย เหตฉุ ะนนั้ องคส์ มเดจ็ พระสมั มาสมั พทุ ธ

16

เจา้ ทา่ นจงึ กลา่ ววา่ บคุ คลตงั้ อย่ใู นความเมตตา ในพรหมวหิ าร
เป็นธรรมของผใู้ หญ่ แมจ้ ะคนอย่ใู นประเทศชาติก็ดีอยา่ งนี้ ถา้
หากคนตงั้ อย่ใู นธรรมขอ้ นีแ้ ลว้ ก็จะนาํ ใหม้ คี วามสขุ ความสบาย
ใจ น่ีอยา่ งหนง่ึ มีอีกอยา่ งหน่งึ ถา้ กลา่ วถึงวา่ ในหม่ใู ดกลมุ่ ใดก็ดี
มีแตค่ วามตงั้ อย่ใู นความเมตตาพรหมวิหารแลว้ กลมุ่ นนั้ ก็จะมี
ความสขุ ความสบาย ครอบครวั ใดก็ดี ถา้ บิดามารดาตงั้ อย่ใู น
พรหมวิหาร เป็นผใู้ หญ่อย่ใู นครอบครวั คมุ้ ครองอย่แู ลว้ ก็จะทาํ
ใหค้ รอบครวั นนั้ มีความสขุ ความสบายเกิดขนึ้ ตนเองก็มี
ความสขุ ความสบาย

หากครูบาอาจารยอ์ ย่ใู นวดั วาอาวาสใดก็ดี ตงั้ อย่ใู นพรหม
วหิ าร ๔ มีเมตตาความรกั ใครแ่ กศ่ ิษยานศุ ษิ ยข์ องตนเอง มี
กรุณาความสงสาร ความหว่นั ใจแกศ่ ษิ ยข์ องตนเองอยู่ มีมทุ ิตา
ความพลอยยนิ ดีแก่ศษิ ยข์ องตนเองท่ีเม่ือปฏิบตั ไิ ดด้ ีนนั้ อย่หู นง่ึ
อเุ บกขาความวางเฉยแก่ศิษยข์ องตนเองท่ีชว่ ยไมไ่ ด้ สดุ กาํ ลงั
นนั้ ตนเองก็ตงั้ อยใู่ นพรหมวหิ าร ๔ ท่ีจะนาํ ใหม้ ีความสขุ ความ
เจรญิ มีความสขุ ความสบาย

17

เหตฉุ ะนนั้ พทุ ธบรษิ ัททงั้ หลาย ท่ีเราตอ้ งการความสขุ ความ
สบาย ก็ใหพ้ ากนั ตงั้ อยใู่ นพรหมวหิ าร ๔ เราจงึ จะมีความสขุ
ความสบาย อนั นีแ้ หละ ถา้ บคุ คลขาดจากการตงั้ อยใู่ นพรหม
วหิ าร ๔ ผใู้ หญ่ก็ไมเ่ ป็นผใู้ หญ่ ผนู้ อ้ ยก็ไม่เป็นผนู้ อ้ ย โลกมนั ก็มี
ความทกุ ขค์ วามเดอื ดรอ้ น โลกก็วนุ่ วาย มีแตจ่ ะแตกสลาย
พงั ทลายเทา่ นนั้ แหละโลก เพราะขาดอะไร ขาดเมตตาธรรม คน
ไม่มีเมตตาธรรมนนั้ โลกจงึ จะแตกสลาย วนุ่ วายอย่ไู ม่มีความสขุ
ทกุ คนก็ตอ้ งการความสขุ ความสบายกนั ทงั้ นนั้ แหละ แตเ่ ราไม่
เขา้ จิตเขา้ ใจในการปฏบิ ตั ิของตนเองใหม้ คี วามสขุ อนั แทจ้ รงิ น่ี!
ถา้ หากเรารูจ้ กั การปฏิบตั ติ นเอง ใหต้ งั้ อยใู่ นธรรม ในพรหมวหิ าร
แลว้ เราจงึ จะมีความสขุ ความสบาย

เหตฉุ ะนนั้ พทุ ธบรษิ ัททงั้ หลาย ท่ีธรรมเทศนาขององค์
สมเด็จพระศาสดาพระสมั มาสมั พทุ ธเจา้ วา่ เมตตาธรรมคา้ํ จนุ
โลก จรรโลงโลกใหอ้ ย่มู ีความสขุ ความสบาย เหตฉุ ะนนั้ การ
ธรรมเทศนามาแตต่ น้ นี้ จนจะอวสานสิน้ สดุ ลงไปนี้ ใหพ้ ากนั ตงั้
จติ ตงั้ ใจ ตงั้ อยใู่ นพรหมวหิ าร ๔ หากบคุ คลมีพรหมวิหาร ๔

18

ตงั้ อยใู่ นจิตในใจของตนเองแลว้ พระบรมศาสดาสมั มาสมั พทุ ธ
เจา้ กลา่ ววา่ สรรเสรญิ เอาไวว้ า่ ยืนก็เป็นสขุ น่งั ก็เป็นสขุ นอนก็
เป็นสขุ หลบั แลว้ ต่นื ขนึ้ มาก็เป็นสขุ เดนิ ไปท่ีไหนก็มีแตค่ วามสขุ
หนา้ ยิม้ แยม้ แจ่มใสแชม่ ช่ืนเบกิ บานอย่ตู ลอด บคุ คลตงั้ อย่ใู น
ความเมตตา ดงั องคส์ มเด็จพระบรมศาสดาสมั มาสมั พทุ ธเจา้ ได้
สรรเสรญิ วา่ เมตตาธรรมคา้ํ จนุ โลก จรรโลงโลกใหม้ ีความสขุ
ความสบาย

ท่ีมา: https://youtu.be/Q-giO_-zNco

19