อาการของจิตที่สงบ โดย หลวงปู่เปลี่ยน ปัญญาปทีโป

อาการของจติ ทสี่ งบ
หลวงป่เู ปล่ียน ปัญญาปทีโป
ณ บดั นี้ พากนั ตงั้ จิตตงั้ ใจ การท่ีพวกเราทา่ นๆทงั้ หลาย ทงั้
ภิกษุสามเณรและอบุ าสก อบุ าสิกา ผมู้ ีการแสวงหาทางพน้ ทกุ ข์
ใครๆก็อยากตอ้ งการความสขุ แตเ่ ม่ือตอ้ งการความสขุ แลว้ ก็
ตอ้ งการเฉยๆ แตไ่ มม่ ีความพากความเพียรแสวงหาในการเดิน
ทางการประพฤติปฏบิ ตั ิ มนั ก็ไมม่ ีทางท่ีจะพน้ ทกุ ขไ์ ด้ เหมือน
บคุ คลตกอย่ใู นความเรา่ รอ้ น ระงมทมทกุ ข์ แตไ่ มห่ าวธิ ีออกจาก
สง่ิ ท่ที าํ ใหเ้ กิดความรุม่ รอ้ นเหลา่ นนั้ ไม่ตีตวั ออกหา่ ง ความรอ้ น
ก็แผดเผาอยเู่ ทา่ เดมิ
ฉะนนั้ จิตใจของบคุ คลท่ีมีกลดั กลมุ้ ความระทกุ ขอ์ ยใู่ นจติ ใจ
แตไ่ ม่ใฝ่ฝันหาวธิ ีจะแกไ้ ข จติ ใจก็รุม่ รอ้ นอยตู่ ลอด ก็เหมือน
บคุ คลท่ีมีความโกรธ ความเกลียดซง่ึ กนั และกนั ถา้ หากไม่
ขยนั หม่นั เพียรหาวธิ ีละ ความโกรธนนั้ ก็ชงิ ตามไปทกุ ภพทกุ ชาติ
ไม่ขาดสาย เม่อื ชาติใดภพใดก็จะมาโกรธอย่อู ยา่ งเดิม ความ
โลภ โลภะทงั้ หลายก็เหมือนกนั ถา้ หากเราไม่พากนั

1

ขยนั หม่นั เพียรหาวธิ ีแกไ้ ข ความโลภ โลภะก็ตดิ อย่ใู นจติ ใจไป
ทกุ ภพทกุ ชาตดิ งั เดิม ความลมุ่ หลงก็เหมอื นกนั หากเราลมุ่ หลง
อยู่ เราไมพ่ ากนั หาวธิ ีลดละปลดปลอ่ ยวางออกไป จติ ใจก็ยอ่ ม
ลมุ่ หลงอย่อู ยา่ งเดิม

เหตฉุ ะนนั้ จงึ เรยี กวา่ การเวียนวา่ ยตายเกิดในวฏั สงสาร เก็บ
ขอ้ มลู ตา่ งๆเอาไวใ้ นจติ ใจของตนดว้ ยกนั ทกุ คน พระพทุ ธองคจ์ งึ
ทรงส่งั สอนวา่ เป็น อุปนิสฺสยปจจฺ โย กบั สตั วท์ งั้ หลาย เป็น
อปุ นิสยั ของสตั วท์ งั้ หลาย ท่กี ารเวยี นวา่ ยตายเกิดอย่ใู น
วฏั สงสาร วนเวยี นอย่เู ก็บขอ้ มลู ทงั้ หลายนนั้ ติดตามตนเองไป
เรยี กวา่ กรรมนนั้ ติดตามใหผ้ ลแก่บคุ คลผกู้ ระทาํ เอาไว้ กรรมนนั้
เป็นเผ่าพนั ธอุ์ ย่ใู นกลมุ่ ไหนหมไู่ หน คนทงั้ หลายอย่ใู นหม่ทู ่ีไมด่ ีก็
ไมด่ ไี ปดว้ ยกนั อยใู่ นหมทู่ ่ีดกี ด็ ไี ปดว้ ยกนั และดว้ ยอาํ นาจของ
กรรม ถา้ หากพวกเรามาพนิ จิ พจิ ารณาดแู ลว้ คนทงั้ หลายท่ีเกิด
ขนึ้ มาในโลกนกี้ ็เป็นดว้ ยอาํ นาจของกรรม และดว้ ยอปุ นิสยั ท่ี
สตั วโ์ ลกทงั้ หลายทาํ กรรมอนั นนั้ เอาไว้ เหตฉุ ะนนั้ พวกเราจงึ มี
ความตงั้ ใจท่ีจะพากนั ศกึ ษาเพ่ือใหร้ ู้ ถา้ รูว้ า่ กรรมตา่ งๆทงั้ หลาย

2

เหลา่ นนั้ ท่ีตดิ ตามตวั ของพวกเรามา หรอื ตามจิตของพวกเรามา
จิตของพวกเรานนั้ ไมม่ ีตาย เก็บขอ้ มลู ไปทกุ ภพทกุ ชาติ

แตร่ ูปรา่ งกายนีเ้ กิดมาแลว้ ก็ตาย เกิดมาแลว้ ก็ตายทกุ ภพ
ทกุ ชาตกิ นั อยู่ การเวยี นวา่ ยในวฏั สงสารนีไ้ มม่ ีท่ีสนิ้ สดุ ลงได้ ก็
คอื พวกเราทา่ นทงั้ หลายนีย้ งั ไมส่ ามารถท่จี ะแกไ้ ขความโลภและ
ความโกรธความหลงใหห้ มดจากดวงใจของตน มนั กเ็ วยี นวา่ ย
ตายเกิด เวยี นวนอย่ใู นวฏั สงสาร เหมือนพวกเราท่ีเป็นอยใู่ น
ปัจจบุ นั นี้ และอนาคตท่ีจะเป็นไป ถา้ หากเราแกไ้ ขไมห่ มด ปัด
เปลอื้ งออกไมห่ มด ลดละออกไปไม่หมดแลว้ ก็ตอ้ งเกิดอกี
แนน่ อน เราอย่าไปคิดวา่ ตายแลว้ สญู ไมม่ ีทาง เหตฉุ ะนนั้ ตาย
แลว้ จงึ เป็นเร่อื งของความเกิด เรอ่ื งความเกิดจงึ เป็นสิ่งท่ีนา่ กลวั
นกั ปฏิบตั คิ วามเกิดนีเ้ ป็นสง่ิ ท่ีนา่ กลวั มาก สว่ นความตายนนั้ เอา
กนั แนน่ อนท่ีสดุ เราอยา่ ไปคดิ วา่ เราเกิดขนึ้ มาแลว้ ไมต่ าย ตอ้ ง
ตายแนน่ อน เหตฉุ ะนนั้ ความเป็นอย่เู ป็นของท่ีไม่เท่ียงแท้ ความ
ตายเป็นของท่เี ท่ียงแทแ้ นน่ อนท่ีเกิดขนึ้ มาในโลกนี้

3

ถา้ หากเรามานกึ ดเู ชน่ นีแ้ ลว้ ความเกิดความตายของคนนนั้
แลว้ แตอ่ าํ นาจของกรรม บางบคุ คลก็เกิดมาอายนุ ิดหนอ่ ย
เทา่ นนั้ เลก็ ๆนอ้ ยๆก็ไปกนั เรอ่ื ยๆอยู่ บางคนก็มาเป็นหนมุ่ เป็น
สาว บางคนก็ท่ามกลางคน บางคนก็มาเฒา่ มาแก่ บางคนก็อายุ
ถงึ ๙๐ ปี ๑๐๐ ปีก็มี แลว้ แตอ่ าํ นาจของกรรมหมด เม่ือเรามา
คิดอย่างนีแ้ ลว้ เราก็ตอ้ งพากนั ตงั้ ใจท่ีจะศกึ ษาหาวิธีลดละความ
ช่วั ทงั้ หลายคอื ความโลภ ความโกรธ ความหลงท่ีมนั ติดอย่ใู น
จิตใจของพวกเรา จงึ ไดพ้ ากนั ตงั้ ใจเพ่ือจะเจรญิ เมตตาภาวนา
ฝึกฝนอบรมจติ ใจ ใหจ้ ติ ใจของเราน่ีแหละสงบ

ถา้ จิตใจไม่สงบ ไม่คน้ ควา้ หาท่นี ี้ ยากแสนยากแสนลาํ บาก
ท่ีจะมองเขา้ ไปดนู นั้ กิเลสคอื ความโลภ ความโกรธ ความหลง
นนั้ มองเขา้ ไปดยู าก เหน็ ยากเหลือเกิน ก็กิเลสนนั้ เคา้ อยใู่ น
จติ ใจของพวกเรา เราไม่ฝึกจติ ใจใหจ้ ติ ใจของเราสงบน่ิงเป็น
สมาธิ เราก็ไมเ่ ห็นตวั ของกิเลส วา่ เป็นอยา่ งไร จงึ ไดพ้ ยายามจะ
ฝึกฝนอบรมจติ ใจของพวกเราใหส้ งบใหไ้ ด้ เราจงึ จะไดพ้ นิ ิจ
พจิ ารณาแกไ้ ขได้

4

การฝึกฝนอบรมจิตใจจงึ เป็นเรอ่ื งใหญ่ พระพทุ ธองคท์ รง
สอนเอาไวม้ ากมายหลายท่ี สรุปลงมาหาทงั้ จิตใจหมด ถา้ บคุ คล
นนั้ จะคิดแตเ่ รอ่ื งวาจา หรอื เร่อื งกายเฉยๆ เหมือนบคุ คล
ทงั้ หลายบางคนนนั้ เคา้ บอกวา่ หรอื สอนเอาไวว้ า่ กายวาจาปกติ
นนั้ มนั เป็นศลี หรอื กายวาจาปกติเป็นศลี เพียงแคน่ นั้ แตไ่ มน่ กึ
ถึงวา่ กายวาจาใจนนั้ ปกตจิ งึ จะเป็นคนท่ีไดศ้ ีลท่ีแน่นอน ก็รกั ษา
ศลี ก็ดี อนั นกี้ ล่นั ออกมาจากจติ ใจทงั้ นนั้ เลย เพราะเราจะมอง
เขา้ ไปเหน็ ชดั เจนเลยวา่ คนจะมีศีลไดก้ ็ตอ้ งจิตใจคนมีศีล ตอ้ งมี
จติ ใจท่ีงดเวน้ เท่านนั้ เอง แตศ่ ลี ทงั้ หลายของญาติโยม ศลี ๕ ก็ดี
ศีล ๘ ก็ดี ศีลสามเณร ๑๐ ก็ดี ศลี พระภกิ ษุสงฆก์ ็ดี ๒๒๗ ขอ้ นนั้
ก็ดี ก็คือมีตวั เจตนาตวั เดยี วท่ีพระพทุ ธองคท์ รงสอนเอาไวว้ า่
เจตนาหํ ภกิ ขฺ เว สีลํ วทามิ ดกู ่อนภิกษุทงั้ หลาย เราตถาคต
ตรสั วา่ เจตนาเป็นตวั ศลี ตวั เจตนานนั้ มาจากไหน มาจากจติ ใจ
เท่านนั้ เอง ไมใ่ ช่มาจากวาจาหรอื มาจากรา่ งกาย

พวกเราทงั้ หลายท่เี ป็นนกั ปฏิบตั ิตอ้ งพยายามท่ีจะสอดสอ่ ง
มองเขา้ ไปลกึ ๆ แลว้ จะเหน็ ไดช้ ดั เจน โอ้ มาจากท่ีโน่นเอง คนจะ

5

มีศีลได้ ถา้ ใจไม่มีศลี แลว้ มนั ก็จะโผลอ่ อกมาเรอ่ื งปากเรอ่ื งกาย
โลกเคา้ วนุ่ วายกนั อย่ทู งั้ โลก ขาดจากหลกั ศลี ธรรมจงึ ทาํ ให้
ความวนุ่ วายเกิดขนึ้ ในท่วั โลก พวกเราทา่ นทงั้ หลายเขา้ มา
ฝึกฝนอบรมท่ีใจของเราน่ีแหละ เพ่ือจะใหเ้ ขา้ ใจวา่ เออ ศลี อยทู่ ่ี
ไหน สมาธิ ความสงบอย่ทู ่ีไหน ความสขุ นนั้ ก็อยทู่ ่ีไหน เราก็จะ
มองเขา้ ไปหาท่ีจิตใจ จงึ ไดพ้ ากนั ฝึกฝนอบรมจติ ใจ

การฝึกฝนอบรมจติ ใจจงึ เป็นเรอ่ื งใหญ่เพราะเป็นงานภายใน
งานละเอียด ถา้ หากพดู ตามทางโลกของเราแลว้ เรยี กวา่ งาน
หนกั งานหนกั งานละเอยี ด งานปราณีต ถา้ หากเราไปคดิ วา่ มนั
หนกั มากเกินไป เราก็จะพากนั ฝึกหดั ไม่ได้ เราควรท่ีจะระลกึ ถงึ
วา่ การฝึกฝนอบรมจติ ใจนี้ มนั ก็จะคอ่ ยเป็นคอ่ ยไป ฝึกได้ ไม่ใช่
ฝึกไม่ได้ มนั ฝึกไดเ้ หมือนกนั แตค่ นมีความโกรธ ถา้ คนรูจ้ กั การ
ฝึกก็ยงั จะละได้ ความทกุ ขใ์ จก็เหมือนกนั คนฝึกท่ีจติ ใจก็จะหา
วิธีละทกุ ขจ์ ากใจไดเ้ หมือนกนั นนั้ แหละก็ฝึกไดท้ งั้ นนั้ ไม่ใชข่ อง
ท่ีจะฝึกไมไ่ ด้

6

ครูบาอาจารยก์ ็ดี พระสาวกทงั้ หลาย องคส์ มเด็จพระ
สมั มาสมั พทุ ธเจา้ พระพทุ ธองคฝ์ ึกฝนอบรมท่ีจิตใจ เหตฉุ ะนนั้
จงึ ฝึกได้ พระองคฝ์ ึกได้ พระองคก์ ็หลดุ พน้ ไป พระสาวก
ทงั้ หลายก็ฝึกได้ ก็หลดุ พน้ ไปตามๆกนั มาถึงครูบาอาจารยใ์ น
สมยั ปัจจบุ นั น่กี ็เหมือนกนั องคไ์ หนทา่ นฝึกอบรมจิตใจของทา่ น
ได้ ทา่ นก็ตอ้ งหลดุ พน้ ไปเหมือนกนั ในปัจจบุ นั นกี้ าํ ลงั บาํ เพ็ญ
อยู่ พระภิกษุสามเณรและอบุ าสก อบุ าสิกาก็เหมือนกนั ก็
สามารถจะเขา้ ใจในธรรมคาํ สอนของพระพทุ ธเจา้ ได้ สามารถ
ลดละความช่วั ออกจากกาย วาจา ใจของตนเองได้ มนั จะเป็น
เร่อื งท่ีพวกเราจะฝึกฝนอบรมจติ ใจของเราใหม้ นั สงบจนได้

เพราะเราจะไปดตู รงนี้ เพราะความโลภ ความโกรธ ความ
หลง มนั อยใู่ นท่ีใจของเรา ไม่ใช่มนั ไปอยทู่ ่ีป่า ท่ีเขา ท่ีถา้ํ ท่ีใด
มนั ไมม่ าอยทู่ ่ีตา่ งๆท่ีอ่นื บา้ นใดเมืองใดประเทศไหน มนั อย่ทู ่ีใจ
จงึ เป็นสงิ่ ท่ีสาํ คญั เราจะมาดอู ยตู่ รงนี้ การฝึกฝนอบรมจติ ใจทาํ
ใหจ้ ิตใจสงบนนั้ เม่ือพวกเราพากนั น่งั ทาํ สมาธิอยนู่ ่ีแหละ น่งั อยู่
ดๆี วางกายใหด้ ๆี หายใจใหส้ บาย ดๆี ถา้ ใชส้ ตคิ ือความระลกึ ได้

7

สมั ปะชญั ญะคอื ความรูต้ วั จิตคือความคิด โอ้ ตรงนีเ้ องเรยี กวา่
จติ คอื ความคดิ หากใครเคา้ มีความคดิ เหมือนกนั ความระลกึ
มนั ก็มี สติมนั ก็มี ความรูต้ วั มนั ก็มีเหมือนกนั หมด แตว่ า่ ใครจะ
ระลกึ เรว็ รูเ้ รว็ เท่านนั้ เอง จะเท่าทนั จิตของตนเองคดิ น่ีเป็นเร่อื ง
ท่ีสาํ คญั

การฝึกจิตใจ พวกเราทา่ นทงั้ หลาย การฝึกจิตใจนีอ้ าศยั ซง่ึ
สติความระลกึ วา่ จติ คิด ลองดซู ิ เราระลกึ วา่ จติ คดิ ใหจ้ ติ ของ
ตนเองคดิ สมั ปะชญั ญะคือความรูต้ วั วา่ จติ ของเราคิดอยทู่ ่ีไหน
เด๋ยี วนี้ คิดอยกู่ บั ตนกบั ตวั มยั้ หรอื คิดอยทู่ ่ีอ่นื ดเู ขา้ ไปตรงนี้ ถา้
หากวา่ เรารูจ้ กั วา่ เออ จติ ของเราน่ีมนั ไมค่ ดิ มนั คิดไม่อยกู่ บั ตวั
เรา เราจะใหอ้ ยกู่ บั ตวั กบั ขอ้ ธรรมกมั มฏั ฐาน กบั ลมหายใจเขา้
ออก แตม่ นั เกิดไปคดิ อยทู่ ่ีอ่ืน บดั นีเ้ ราจะฝึกจิตใจของเราใหม้ นั
สงบเรว็ นนั้ ก็คอื อะไร เราอยา่ ไปคดิ อะไรในระหวา่ งกาํ ลงั ทาํ
ความเพียรอยนู่ ี้ อยา่ ไปคิดถึงกิจการงานอะไรทกุ ส่งิ ทกุ อยา่ งท่ี
มนั จะไดท้ าํ ไปขา้ งหนา้ เรอ่ื งอนาคตน่ีอยา่ ไปคดิ เร่อื งอดีตท่ีผา่ น
มาแลว้ ทกุ ส่งิ ทกุ อยา่ งไปแลว้ เก็บมาคดิ วางออกไป ปลงออกไป

8

เสีย เร่อื งอดีตผ่านมาแลว้ ก็ใหแ้ ลว้ ไป เร่อื งอนาคตสิ่งท่ียงั ไม่
มาถงึ ก็อยา่ ไปคาํ นงึ ถึงมนั มนั จะเป็นเร่อื งอะไรก็ชา่ งมนั เราอยา่
ไปคาํ นงึ ถงึ มนั สงิ่ นนั้ มนั ยงั ไมม่ ีไมเ่ กิดขนึ้ เราก็ควรท่ีจะวาง เรา
วางอดีตอนาคตแลว้

บดั นีเ้ ราจะมาดวู า่ เราไปคดิ ไปติดกบั อะไร การวางจาก
กิจการงานหมดทกุ อย่างแลว้ แลว้ เด๋ียวนีเ้ รามาน่งั อยใู่ นพระ
วิหารแลว้ น่งั เจรญิ เมตตาภาวนาแลว้ ละออกจากเคหะสถาน
บา้ นช่อง ปลอ่ ยไวน้ ่นั แหละ อย่าไปคดิ ถงึ มนั บา้ นช่องก็ดี ของใช้
สอยทกุ สง่ิ ทกุ อยา่ งก็ปลอ่ ยวางไปใหม้ นั หมด ไปคดิ กบั อะไร การ
วนุ่ วายกบั บคุ คลทงั้ หลายก็เหมือนกนั ก็วางบคุ คลทงั้ หลายนนั้
ไวก้ ่อน แมญ้ าติโยมก็ดี สามภี รรยาอะไรก็อยใู่ ครอย่มู นั กอ่ น
ระยะปฏิบตั ิ ลกู เตา้ หลานเหลนอะไรก็ทงิ้ ไปหมดเสียกอ่ น อยา่
เพ่ิงคดิ ไปย่งุ กบั เคา้ เวลาเรากาํ ลงั น่งั ทาํ สมาธิ เหตฉุ ะนนั้ เราก็
ควรท่ีจะรูจ้ กั พกั ปลอ่ ยวางสง่ิ เหลา่ นนั้ ออกใหห้ มดจากดวงใจ
ของเราเสยี กอ่ น อนั นีแ้ ลว้ จงึ จะนาํ จติ ใจความคดิ ของตนมาไว้
กบั ขอ้ ธรรมกมั มฏั ฐานคือลมหายใจเขา้ ออก เอามาไวท้ างนี้

9

จติ ท่ีความคิดนะ่ นาํ มาคดิ ดลู มดู ลองดู อย่าใหไ้ ปยงุ่ กบั
อะไร เรยี กวา่ คดิ อยใู่ นปัจจบุ นั วา่ จติ ของเรานนั้ อยกู่ บั ลมหายใจ
เขา้ ออกในปัจจบุ นั หายใจเขา้ หายใจออก ทีนีด้ อู ยู่ เอาความคิด
มาคดิ ดอู ย่นู ่นั อยา่ ใหม้ นั ไปคดิ ถงึ อะไร ทาํ ใหเ้ หมือนอยคู่ นเดยี ว
เราน่งั อยเู่ ด๋ียวนี้ เราน่งั อยเู่ ด๋ยี วนีห้ ลายๆคนจะทาํ ใหเ้ หมือนอยู่
คนเดียว อย่าใหไ้ ปคดิ ถึงใครกาํ ลงั น่งั อย่ใู กลๆ้ กนั อยา่ ไปคดิ ถงึ
ใครทงั้ นนั้ ปลอ่ ยวางหมดใหเ้ หมือนเราอยคู่ นเดียว ลองดซู ิ

อนั นีถ้ า้ มนั รูส้ กึ วา่ เจ็บแขง้ เจบ็ ขา ก็อยา่ ไปย่งุ มนั เร่อื งแขง้
เรอ่ื งขา เร่อื งตนเรอ่ื งตวั อะไรตา่ งๆ ปลอ่ ยใหม้ นั สบายๆ หายใจ
สบายๆ น่งั กายใหต้ รงๆใหอ้ ยู่ ท่ีไหนมนั น่งั สบายท่ีสดุ มนั น่งั
แบบไหน เราน่งั สบายท่ีสดุ ใหน้ ่งั แบบนนั้ ทงั้ โยมผหู้ ญิงผชู้ ายก็ดี
ภิกษุสามเณรก็ดี น่งั แบบไหนท่ีมนั สบาย อย่าไปบงั คบั รา่ งกาย
วา่ ใหน้ ่งั ขดั สมาธิเพชร ใหน้ ่งั ขดั สมาธิเรยี บรอ้ ย อยา่ งนนั้ อย่างนี้
ไมต่ อ้ งคดิ เพราะสงั ขารรา่ งกายของคนเราน่ีมนั ไมเ่ หมือนกนั
บางคนมนั ก็ขดั ขอ้ งหวั เขา่ บางคนก็ขดั ขอ้ งโคนขา บางคนก็ขา
แข็ง บางคนกข็ าคด มนั เอามาทาํ แบบเดยี วกนั ไดย้ งั ไง เราจะไป

10

ฝึกท่ีจติ ใจของพวกเราโนน้ ไมไ่ ดม้ าฝึกท่ีขา ไมใ่ ช่มาทาํ สมาธิท่ี
ขาท่ีแขน

เราวางไวใ้ หเ้ ป็นทา่ สาํ รวมเฉยๆ วางมือขวาทบั มือซา้ ย ขา
ขวาทบั ขาซา้ ย ตงั้ กายใหต้ รง ดาํ รงสตใิ หม้ ่นั มนั ก็แลว้ แต่
รา่ งกายของคน บางคนจะน่งั ตรงไดย้ งั ไง บางคนมนั หลงั คดๆ
บางคนมนั ก็หลงั แอน่ ๆ บางคนก็เอยี งๆบา้ ง ขาก็ไม่เทา่ กนั เหตุ
ฉะนนั้ เราไมไ่ ดค้ วบคมุ อย่ทู ่ขี า เรามาควบคมุ อยทู่ ่ีจิตใจ อยากให้
จิตใจของเราสงบ ถา้ อยา่ งนนั้ คนพิการตา่ งๆนนั้ เราไปบงั คบั เขา
ไดย้ งั ไง คนขาขาด แขนขาดบา้ ง คนท่ีขาสนั้ ขายาวบา้ ง ขาลีบ
ขาใหญ่บา้ งอยา่ งนีเ้ คา้ จะน่งั ไดย้ งั ไง

เราจะมาฝึกท่ีจติ ใจน่ี ก็จะใหจ้ ติ ใจของเราน่ีสงบอยกู่ บั ลม
หายใจเขา้ ออก ใหจ้ ิตของเรามนั น่ิง มนั ตงั้ อย่กู บั ลมหายใจเขา้
ออก ประสานงานก็เลยใหจ้ ติ ใจมนั ตงั้ มนั น่ิง มนั น่งิ อย่กู บั ขอ้
ธรรมกรรมฐาน ไม่ใหม้ นั ลน้ ไปทางโนน้ ทางนี้ ใหม้ นั อย่กู บั ตนกบั
ตวั อย่กู บั ลมหายใจเขา้ ออก พิจารณาอยู่ เม่ือจิตใจของเรามนั

11

ออกไป ไปคดิ ขา้ งนอกก็คอยดงึ เขา้ มา ถา้ จิตของเรากลบั คืนมา
ดลู มหายใจเขา้ ออก ทาํ ไปเรอ่ื ยๆอย่างนีแ้ หละ

เม่ือเราพยายามประคบั ประคองจติ ใจของตนเองอยู่ มนั เขา้
มนั ออก มนั เขา้ มนั ออกอยอู่ ยา่ งนี้ เราก็จะสามารถเหน็ วา่ โอ้
จิตใจมนั เป็นอย่างนีเ้ อง ตวั จติ ถา้ มนั ออกมนั ไมส่ งบน่ี มนั มี
ความทกุ ข์ ถา้ เกิดมนั เขา้ มาสงบ ดลู มหายใจเขา้ ออกสบายๆ พอ
มนั น่งิ ดลู มอยเู่ ทา่ นนั้ เราก็จะเห็นมนั วางส่งิ ตา่ งๆท่ีรบกวนเขา้
ทางนอกมนั ออกไปหมด เราก็จะเห็นความสขุ ขนึ้ มาบา้ ง โอ้ จิตนี้
ไม่คดิ มาก ไมย่ ่งุ เหยงิ อะไรน่มี นั มีความสขุ จติ ไม่วนุ่ วาย เราก็จะ
เห็นวา่ ถา้ มนั สงบนิดๆหน่อย ซกั หา้ นาทีอยู่ หรอื เลยหา้ นาทีไป
บา้ ง หรอื ไดจ้ ติ สงบๆนิดหนอ่ ย มนั จะเหน็ นอ้ ยๆ เห็นความสขุ
นอ้ ยๆ

ถา้ เราใชส้ ตสิ มั ปะชญั ญะ มคี วามระลกึ เรว็ รู้
ประคบั ประคองจติ ใจของเรา งดได้ ใหม้ นั อย่กู บั ลมหายใจเขา้
ออก ละเอยี ดสบายๆ หายใจสบาย อยา่ งนีจ้ ิตมนั ก็จะอยนู่ าน
คอื จติ ของเรามนั พกั อยนู่ านกบั ลมหายใจเขา้ ออก มนั ไมไ่ ปไหน

12

แลว้ ถงึ อปุ จาระสมาธิ ๓๐ ๔๐ นาที มนั จะเหน็ ชดั เจนขนึ้ มา โอ้
จิตน่ีมนั ไมย่ ่งุ กบั อะไรน่ี ไมไ่ ปกงั วลกบั อะไร ไมไ่ ปพวั พนั กบั อะไร
น่ี มาอย่กู บั ลมหายใจเขา้ ออก ดสู บายๆ มนั มีความสขุ เราก็จะ
เห็น โอ้ ในจติ น่ีมนั มีความสขุ จติ มนั มาน่ิงอยู่ มนั มีความสขุ เรา
ก็จะเขา้ ใจดีเกดิ ขนึ้ เรยี กวา่ จติ ใจสงบเป็นอปุ จาระสมาธิ

แตบ่ างคนนนั้ มาถงึ ท่นี ่ีมนั จะมีแสงสวา่ งเกิดขนึ้ แสงสวา่ ง
เป็นสเี ขียว สเี หลือง สีแดง สอี ะไร นา้ํ เงิน สอี ะไรตา่ งๆ สีขาวปน
กนั วิบวบั ๆๆเกิดขนึ้ บางทีสวา่ งมาก บางทีสวา่ งนอ้ ย น่บี าง
บคุ คลจะมีอยา่ งนี้ จติ ใจมนั จะต่นื เตน้ เออ้ ไม่เคยเหน็ แสงสวา่ ง
อย่างนี้ อนั นีบ้ คุ คลท่ีจะสามารถเหน็ นิมิตตา่ งๆได้ มนั มีแสงสวา่ ง
แตเ่ ราอย่าไปหลงกบั แสงสวา่ งนนั้ ถา้ แสงสวา่ งเกิดขนึ้ อย่าไปดู
แสงสวา่ ง ใหห้ ลบมาดทู ่ีจิต วา่ จิตของเรานอี้ ยอู่ ารมณอ์ ะไร จิต
ของเราอย่ใู นอารมณอ์ ะไรแสงสวา่ งนีจ้ งึ เกิดขนึ้ มาได้ เอามาดทู ่ี
จิตนี้ มีสติสมั ปะชญั ญะมองดจู ิต เออ้ จิตอยใู่ นอารมณอ์ ย่างนี้
ปลอ่ ยวางอารมณล์ งมาสงบอยา่ งนี้ อยสู่ บายอยา่ งนี้ แสงสวา่ ง
มนั เกิดขนึ้

13

เม่ือเรารูอ้ ย่างนนั้ เราก็ไมส่ นใจในแสงสวา่ ง อยา่ เพง่ิ ไปยงุ่
กบั มนั แสงสวา่ ง เรามาใชส้ ติสมั ปะชญั ญะอยา่ งเดมิ ประคองจติ
ใหม้ นั สงบนานๆหน่อย มนั สงบไปถงึ ช่วั โมงหรอื ช่วั โมงครง่ึ เราก็
จะเหน็ วา่ รา่ งกายก็เบา น่งั ไดส้ บาย เคา้ เรยี กเบากาย
ทกุ ขเวทนาทงั้ หลายมนั จะสงบระงบั ไปเอง การเจรญิ ภาวนาเอา
ลมหายใจเขา้ ออกเรยี กวา่ อานาปานสติกรรมฐาน เป็นกรรมฐาน
ท่ีสามารถคลค่ี ลายทกุ ขเวทนาจากรา่ งกาย มนั เจบ็ ตามท่ีตา่ งๆ
เม่ือลมหายใจเขา้ ออกละเอยี ดจนเหมือนไมม่ ีลม มนั จะสงบของ
มนั เอง มนั จะไม่เจบ็ ไมป่ วดท่ีไหน มนั กเ็ รยี กวา่ มนั เบารา่ งกาย
เคา้ เรยี กเบากาย เม่ือเบากายแลว้ ก็เหน็ ความสขุ สามารถท่ีจะ
น่งั นานแลว้ บดั นี้ สามารถท่ีจะน่งั ไดน้ าน

ถา้ หากเรามามองดลู ม คดิ วา่ ไม่มีลมแลว้ ถา้ ไมม่ ีลมหายใจ
เขา้ ออกก็ขอเตือนไวอ้ ย่าไปกลวั ตนเองตายมาถงึ ท่ีน่ี มนั ไม่ตาย
หรอก มนั หายใจละเอยี ดเฉยๆ ไมส่ ามารถท่ีจะจบั ลมมนั ได้ ลม
ละเอียด จงึ มาดทู ่ีใจของเราน่ี เออ้ ใจของเราน่ีอยทู่ ่ีไหน
ความคดิ วา่ มนั ไม่มีลม ตรงนนั้ จะเรยี กวา่ จติ ใจของเรา เอามา

14

วางไวต้ รงทอ้ งนอ้ ย หรอื ตรงหนา้ อก ท่ีใดท่ีหนง่ึ เม่ือเราจะเอามา
วางนีเ้ ราเหมือนไม่มีรา่ งกาย เราจะวางไดย้ งั ไงเม่ือเรามาวาง ก็
เราสมมตุ ิวา่ เออ อย่ใู นระหวา่ งนีแ้ หละ เราน่งั อยู่ เด๋ยี วมนั สตมิ นั
มาเหน็ น่ีหรอก มาเหน็ รา่ งกายนี้ เออ มนั น่งั อยอู่ ย่างนี้ แลว้ ก็มา
วาง จติ ของเราท่ีมนั วา่ สบายๆตวั นนั้ แหละ เราประคองไวใ้ หม้ นั
น่ิงสงบอยู่ มนั น่ิงสงบเป็นสมาธิ

เสยี งอะไรทกุ สง่ิ ทกุ อยา่ ง เม่ือดงั ขนึ้ ก็ตาม มนั จะไดย้ นิ นดิ
เดยี วเทา่ นนั้ มนั ก็จะวางตลอด บดั นีม้ นั จะวางทงั้ รอ้ น ทงั้ หนาว
ทงั้ หิว ทงั้ กระหาย ทงั้ อะไร มนั จะวางไดห้ มด ไม่มี ไมต่ อ้ งการ
ไมต่ อ้ งการ มนั อยากอย่สู งบ มนั เหน็ ความสขุ ความสขุ อย่ใู นจิต
สงบ จิตสงบเป็นอปั ปนาสมาธิน่มี ีความสขุ มาก เหตฉุ ะนนั้ จิตใจ
มนั ไดร้ บั ความสขุ ตรงนีม้ นั จะมีปีตเิ กิดขนึ้ คนมาเขา้ พบใหมๆ่
โห ทาํ ไมความสขุ เราไมเ่ คยเหน็ ซกั ทีความสขุ อยา่ งนี้ มนั ก็จะขน
ลกุ ขนพองบา้ ง บางคนก็อาจจะเยน็ เขา้ ไปในจติ ใจ นา้ํ ตาไหลตก
ปปุ ะๆเลยบางคน ญาติโยมอย่าไปกลวั นะ มนั มีความสขุ มาก
มนั กน็ า้ํ ตารว่ ง

15

บางคนก็เยน็ เขา้ ไปในจติ ในใจ บางคนก็เบาแตเ่ หมือนไมม่ ี
รา่ งกาย แตอ่ ย่สู บ๊าย สบาย มนั ไมม่ ีรา่ งกายเลยเบาสบาย บาง
คนก็ เออ้ เหมอื นกบั ตวั เองน่ขี นึ้ ไปบนฟา้ บนอากาศ มนั จะ
เป็นไป มนั เบามาก บางคนก็เหมือนตกลงไปอย่ใู นเหวน่ี อนั นนั้
เหมือนกบั ยืนอย่ใู นเหว มนั มองดกู นั อยู่ แตแ่ ทท้ ่ีจรงิ นนั้ คือมนั
วางนวิ รณธรรม เคร่อื งรบกวนทงั้ หลายออกจากจิต จากจติ ใจ
แลว้ มนั ก็เลยมีความสงบสขุ เกิดขนึ้ มีความสงบเกิดขนึ้ พอเรา
มาดจู ติ ของเราท่ีมนั เห็นอยลู่ กึ ๆในเหว เด๋ยี วกลบั ขนึ้ มา มาอยทู่ ่ี
เบาๆสบาย ท่ีเราตอ้ งตงั้ ไวท้ ่หี นา้ อกหรอื ทอ้ งนอ้ ยจดุ ใดจดุ หนง่ึ ไว้
จดุ เดยี ว แลว้ ประคองอยทู่ ่ีไหนมนั สงบ เราก็ประคองไวอ้ ย่างนนั้
ใหม้ นั สงบนานๆ อยากเห็น ไอเ้ ห็นไวท้ ่ีอยใู่ นอารมณท์ ่ีมีความ
สงบอยา่ งนี้ มคี วามสขุ อยา่ งนี้ ตรงท่ีมนั ไม่อยากพดู กบั ใครเลย
ไม่อยากไดอ้ ะไรเลย ไมอ่ ยากเก่ียวขอ้ งกบั อะไรเลย ในระหวา่ ง
นนั้ เคา้ เหน็ ความสขุ เห็นความสขุ ความสงบเกิดขนึ้

น่ีแหละจติ ใจของบคุ คลท่ีควรฝึกงา่ ยๆก็สงบไดง้ ่ายๆ แตเ่ รา
ตอ้ งมีใจกลา้ หาญในการฝึกอบรม ไมต่ อ้ งกลวั ไม่ตอ้ งกลวั ตาย

16

ไมต่ อ้ งกลวั วา่ มนั จะหลง มีครูบาอาจารยส์ อนอยู่ เราจะไดเ้ ขา้
ปรกึ ษาทา่ นวา่ เราไปถงึ ไหน วา่ ไดร้ บั ความสงบอยา่ งไร เราก็เขา้
ไปใกลค้ รูบาอาจารย์ แลว้ อธิบายใหท้ า่ นฟัง ทา่ นก็จะแกไ้ ขใหไ้ ด้
ถา้ เราสงบอยทู่ ่ีบา้ นก็ดี ญาติโยมหรอื พระเณรไปในป่า สงบแลว้
ตอ้ งพยายามท่ีจะเขา้ หาครูบาอาจารยผ์ ทู้ า่ นมีหลกั คดิ คือมีจติ
สงบดี ครูบาอาจารยท์ ่ีทา่ นมีพลงั มีจติ สงบดีแลว้ มีหลกั จิตเขา้
มา คือมีหลกั จติ คือหลกั สงบดีแลว้ ท่านจะรู้ รูก้ นั ไดท้ กุ องค์ ทา่ น
จะหาวิธีแกไ้ ขให้ เพราะทา่ นจะตอ้ งประสบมาก่อน ทา่ นเดนิ มา
กอ่ นปฏบิ ตั ิก่อน ทา่ นจะตอบขอ้ ธรรมกรรมฐานใหเ้ รา ใหเ้ รา
ปฏิบตั ไิ ปได้ ไมม่ ีปัญหาอะไร เราไมต่ อ้ งหว่นั ไหวในการประพฤติ
ปฏิบตั ิ

เหตฉุ ะนนั้ ญาติโยมก็เหมือนกนั ฝึกๆอยทู่ ่ีบา้ น เอาหนงั สอื
ไปอา่ นก็ดีหรอื ฟังเทศนแ์ ลว้ ไปปฏบิ ตั ิก็ดี แลว้ มนั เกิดประสบพบ
เหน็ เร่อื งอย่างนีแ้ ลว้ เราก็ตอ้ งเขา้ หาครูบาอาจารย์ เพ่ือจะฝึกฝน
อบรมตอ่ เพ่ือจะใหจ้ ิตใจของเราเจรญิ กา้ วหนา้ และรุง่ เรอื ง อนั นี้
เรยี กการฝึกฝนอบรมจิตใจใหส้ งบเป็นสมาธิไดง้ า่ ย

17

สว่ นบคุ คลท่ีฝึกยาก บคุ คลท่ีฝึกยากน่ี ฝึกยากนะบคุ คล
จิตใจฟ้งุ ซา่ นราํ คาญ ฝึกจนเหน็ดจนเหน่ือยมนั ก็คดิ ไปโนน่ ไปน่ี
อยู่ ตวั นีเ้ ป็นตวั ท่ีสาํ คญั ท่ีสดุ มนั ก็หลกี เล่ียงไปจากสตสิ มั ปะ
ชญั ญะไมไ่ ด้ ก็อาศยั สติสมั ปะชญั ญะน่ีเองจะตดิ ตาม
ควบคมุ ดแู ลจติ ใจของเรา แตค่ อ่ ยควบคมุ เอาไวก้ บั ขอ้ ธรรม
กรรมฐาน อนั นีค้ นจติ ใจฟงุ้ ซา่ นชนิดนีก้ ็ฝึกยากกวา่ คนท่ีฝึกงา่ ย
ดว้ ย เพราะมนั จติ ใจมนั ไม่ไดฝ้ ึก มนั จะคดิ มาก บางบคุ คลก็คิด
ไปเรอ่ื งนานาตา่ งๆ ไม่ไดเ้ รอ่ื งไดร้ าว กห็ าแตเ่ รอ่ื งคดิ ทาํ ใหจ้ ติ ใจ
ของตนเองมีความทกุ ขต์ ลอดเลยทีเดยี ว แตย่ งั ไมร่ ูว้ า่ จิตมนั เป็น
ทกุ ข์ ท่ีมนั คิดอยู่ มนั ไม่สงบ มนั ทกุ ขแ์ นน่ อนเลยทีเดียว

เหตฉุ ะนนั้ เราจงึ จะฝึกฝนอบรมจิตใจของเราใหส้ งบ มนั จงึ
จะมีความสขุ ถา้ เราเปรยี บเทียบจติ ใจไม่สงบ กเ็ หมือนมา
เปรยี บเทียบกบั รา่ งกายของคนเรา รา่ งกายของคนเราตอนเชา้
ทาํ งานหน่งึ สายขนึ้ มาทาํ งานหนง่ึ เท่ียงทาํ งานหนง่ึ บา่ ยทาํ งาน
หนง่ึ กลางคืนทาํ งานอย่างหนง่ึ รา่ งกายก็จะออ่ นเพลยี จะเป็น
โรคภยั ไขเ้ จ็บเกิดขนึ้ มาไดง้ า่ ยๆ เพราะทาํ งานมากเกินไป เกิน

18

กาํ ลงั ฉนั ใดก็ดี จติ ใจของพวกเราก็เหมือนกนั ถา้ มนั คิดเร่อื งนี้
แลว้ ก็คดิ เรอ่ื งโนน้ คดิ เรอ่ื งโนน่ คดิ ไปเร่อื งใหมเ่ รอ่ื ยๆ คดิ อย่ไู ม่
หยดุ วนไปวนมาน่ี จิตกท็ กุ ขส์ ิ มนั ทาํ งานหนกั มนั คิดหนกั
มืดมนอนธการไปหมด ปวดหวั เวียนเกลา้ ไป ไม่สบายเกิดขนึ้ เลย
ทีเดียว จติ มนั มีความทกุ ข์ มนั คดิ มาก

บดั นีก้ ารฝึกฝนอบรมจิตใจน่ีเพ่ือจะไม่ใหใ้ จของเราคิดมาก
เท่านนั้ เอง ใหค้ ดิ แตท่ างท่ีถกู ตอ้ งตามทาํ นองคลองธรรมหลกั
พระพทุ ธศาสนา ไปในทางท่ีชอบน่นั เอง เราจะฝึกไม่ใหจ้ ิตของ
เราคดิ มาก เราคดิ มากมนั ทกุ ขม์ าก เราจะเขา้ ใจ เราใหจ้ ติ ของ
เราไดพ้ กั ผอ่ น คอื ไม่ตอ้ งคิดมาก ไมท่ าํ งานมากน่นั เอง ถา้
เปรยี บเทียบวา่ รา่ งกายของคนเรานถี้ า้ ทาํ งานสองงานเทา่ นนั้ เอง
แหละ ทาํ แลว้ เรามาอาบนา้ํ มากนิ ขา้ วพกั ผอ่ น รา่ งกายจะอยู่
สบาย ไมค่ อ่ ยเจ็บคอ่ ยป่วย ฉนั ใดก็ดี จติ ใจก็เหมือนกนั ถา้ หาก
เคา้ ทาํ งานนอ้ ย ทาํ งานท่ีทาํ ใหต้ นเองมีความสขุ ได้ งานในทางท่ี
ชอบ ก็คดิ ซกั เรอ่ื งหนง่ึ สองเรอ่ื งเทา่ นนั้ ไปคดิ สบายๆ มนั ก็ไมเ่ ป็น
ทกุ ขจ์ ิตใจ

19

แตม่ นั ตอ้ งเลอื กคิด คดิ ในส่ิงท่ีไม่ใหเ้ กิดทกุ ข์ ท่ีมนั จะมีความ
ฉลาดอยา่ งนีเ้ ราคมุ ไวใ้ หก้ อ่ น มนั ยงั ไม่ฉลาด จิตใจนะ่ มนั คิดไป
หลายอย่าง เพ่ือจะคมุ ใหจ้ ติ ใจไดร้ บั ความสงบ ตอ้ งควบคมุ ดแู ล
จิตใจ เราปลอ่ ยปละละเลยมาตงั้ แตเ่ ลก็ มาจนใหญ่ จนเฒา่ จน
แกจ่ งึ มาฝึกฝนอบรม จิตนะ่ มนั คิดรูร้ อ้ ยแปดพนั ประการแลว้ รู้
ทงั้ ทกุ ขท์ งั้ สขุ มนั คิดมานาน บดั นีเ้ ราจะมาคอ่ ยแกไ้ ข มาฝึกหดั
ใหจ้ ิตใจของเราไดพ้ กั ผอ่ นใหไ้ ดส้ งบ ถงึ วา่ มาเจรญิ ภาวนาทาํ
สมาธิ ใหจ้ ิตใจของเราไดส้ งบ

น่ีแหละเราใชส้ ตสิ มั ปะชญั ญะเอง คาํ วา่ สติก็คอื ความระลกึ
ความสมั ปะชญั ญะคอื ความรูต้ วั จิตคือความคดิ จบั ใหไ้ ด้ ใหร้ ู้
หลกั มนั จรงิ ๆใหเ้ ป็นอยา่ งนี้ เม่ือรูเ้ ป็นอย่างนี้ เราก็สามารถจะ
ควบคมุ ดแู ลจิตใจของตนเองใหส้ งบได้ มนั จะคดิ ไปอะไรในโลก
นี้ คิดไปอยแู่ คเ่ ดิมแลว้ ก็กลบั ขนึ้ มาอยอู่ ย่างเดมิ อย่างนีจ้ ติ มนั
ไม่ตอ้ งการความทกุ ข์ มนั ตอ้ งการความสขุ มนั ตอ้ งการความสขุ
มนั ไปคดิ เรอ่ื งทกุ ข์ มนั ไมอ่ ยากไปคิดแหละ มนั หลง มนั หลงไป
คิด มนั ยงั ไมฉ่ ลาดน่นั เอง

20

แลว้ นีเ้ ราจะหดั จิตใจของเราใหส้ งบ จะใหจ้ ิตใจของเรามี
ความฉลาด ใหม้ ีสตปิ ัญญารกั ษาตน เหตฉุ ะนนั้ การฝึกฝนอบรม
จติ ใจใหส้ งบเป็นสมาธิจงึ เป็นสง่ิ ท่ีสาํ คญั ท่ีสดุ ในชีวติ ของคนเรา
เพราะรูปรา่ งกายของพวกเรานีอ้ าศยั เรอ่ื งจติ ใจเป็นตวั อยู่
ดว้ ยกนั ควบคมุ อยดู่ ว้ ยกนั แตเ่ ขามีอาํ นาจ เหตฉุ ะนนั้ องค์
สมเด็จพระศาสดาจารยส์ มั มาสมั พทุ ธเจา้ พระองคจ์ งึ ทรงตรสั
เป็นภาษิตวา่ มโนปพุ พฺ งคฺ มา ธมมฺ า มโนเสฏฺ ฐา มโนมยา
ใจเป็นประธาน ใจเป็นหวั หนา้ ใจเป็นใหญ่ สาํ เรจ็ แลว้ ดว้ ยจิตใจ

น่ีพระพทุ ธองคท์ รงตรสั ไวอ้ ย่างไรจงึ เรยี กวา่ เป็นประธาน จงึ
เป็นใหญ่ จงึ เป็นหวั หนา้ จงึ เป็นประธานในรูปรา่ งกายของพวก
เรา เป็นใหญ่ในการควบคมุ รูปรา่ งกายเป็นไปตามอาํ นาจของ
เคา้ ทงั้ ๆท่ีเคา้ ไมม่ ีตวั เป็นนามธรรม นามธรรมจบั ตอ้ งไม่ได้ แลว้
ก็มาอยอู่ าศยั รูปรา่ งกายของพวกเรา แตม่ ีอาํ นาจ ไอต้ รงนีแ้ หละ
เหตฉุ ะนนั้ มนั รวบลงมาอย่ใู นจติ ใจน่ีเอง ทกุ สง่ิ ทกุ อยา่ งก็ลงมา
อยทู่ ่ีน่ี แลว้ มนั มาอยทู่ ่ีน่ีเราก็ตอ้ งมาแกไ้ ขในท่ีน่ี มาฝึกท่ีน่ี มาฝึก
ท่ีใจของเราน่ี ก็อยากใหม้ นั สงบใหไ้ ด้ เราถงึ จะคน้ ควา้ หา

21

รากเหงา้ เคา้ มลู ท่ีจติ ใจของเราหลงใหลมาหลายภพหลายชาติ
ทาํ ใหเ้ วยี นวา่ ยตายเกิดอย่ใู นวฏั สงสารไมส่ ิน้ สดุ ลงได้ เราก็ดงึ
มาคน้ ควา้ ลงมาตรงนเี้ อง จงึ จะเหน็ เหน็ ของจรงิ และเหน็ ธรรมะ
เหน็ ธรรมะอยใู่ นใจของเราน่เี อง

ธรรมะทงั้ ดที งั้ ไมด่ นี ่ีแหละ เราเรยี กวา่ ธรรมะทงั้ นนั้ ทงั้ ดที งั้
ไมด่ ี ทงั้ หยาบ ทงั้ ละเอียดกด็ ี เป็นธรรมะ เหตฉุ ะนนั้ จงึ เรยี กวา่
สรุปลงมาเป็นกรรม อกศุ ลกรรมก็คอื กรรมมนั เป็นบาปก็เป็น
ธรรมะ กศุ ลธรรม กรรมเป็นบญุ ก็เป็นธรรมะ ก็จะศกึ ษาใหร้ ู้ ใหร้ ู้
ทงั้ ดที งั้ ไมด่ ีน่นั เองเด๋ยี วนี้ โลกสมมตุ วิ า่ อนั นีด้ ี เราก็จะเรยี นให้
เขา้ ใจวา่ อนั นเี้ ป็นสิง่ ท่ีดี อนั นีโ้ ลกเคา้ สมมตุ วิ า่ อนั นีไ้ มด่ ี เราก็จะ
ศกึ ษาใหร้ ูว้ า่ อนั นีม้ นั ไม่ดี มนั คดิ วา่ มนั ไมด่ ี แลว้ สิง่ ไม่ดนี นั้ มนั
เป็นอยา่ งไรจงึ วา่ มนั ไมด่ ี คือมนั ทกุ ข์ และทาํ ดว้ ยกาย วาจา ใจ
ลงไปมนั ทกุ ข์ มนั เป็นอยา่ งนี้

ตวั กรรมนนั้ ก็คือมาจากไหนจงึ จะสรา้ งตวั กรรมนนั้ มา ก็มา
จากจติ ใจท่มี ีเจตนาจะสรา้ งความดีหรอื ความช่วั เจตนามนั ไป
ทางไมด่ มี นั ก็เลยไปในทางท่เี ป็นบาป ทกุ ขก์ ็เลยเกิดขนึ้ สิ มนั ก็

22

เป็นกนั อยใู่ นโลก แหมก็เป็นกนั เจตนาเคา้ อยดู่ ว้ ยกนั ไมเ่ ป็น
เหรอ ยงั รบราฆา่ ฟันเบียดเบยี นกนั ทบุ ตกี นั วนุ่ วายกนั อยใู่ นโลก
มาจากจิตใจเคา้ ทงั้ นนั้ แหละ เคา้ เรยี กตวั เจตนามนั ไม่ดี เป็นตวั
กรรมตวั นี้ ถา้ คนจะอยดู่ ว้ ยกนั เป็นหม่เู ป็นกลมุ่ สามคั ครี กั ใคร่
ปรองดอง ไมถ่ กเถียงไมท่ ะเลาะววิ าท ไม่รบราฆา่ ฟันกนั อยู่
ดว้ ยกนั สนทิ สนมกลมเกลยี วเป็นปึกแผน่ แนน่ หนาอยา่ งนี้ ไม่มี
ความเดือดรอ้ นวนุ่ วายเกิดขนึ้ ก็มาจากตวั เจตนาน่ีอยใู่ นความ
สงบคือความสามคั คหี รอื ความดี เป็นคนท่ีมีความฉลาดออกมา
จากจติ ใจ คดิ อา่ นมาจากจติ ใจน่นั เอง

น่ีเราจะเหน็ ชดั เจนอยา่ งนี้ โอ้ มนั เป็นอยา่ งนีเ้ อง แลว้ ก็มอง
โลกไดช้ ดั เจนเลย โลกวนุ่ วาย โอ้ มนั จติ มนั หลง จติ มนั โง่ ไม่
ฉลาด เอ้ เราก็จะเขา้ ใจ พวกท่ีเคา้ อยมู่ ีความสงบสขุ เออ้ พวกนี้
มนั มีความฉลาด รูจ้ กั ทางมนั สขุ มนั ตอ้ งการความสขุ เคา้ เลยมี
ความฉลาด ตอนนีเ้ ราจะมาฝึกฝนอบรมจติ ใจของพวกเราให้
จติ ใจท่ีมีความฉลาดน่นั เอง เราจะอยกู่ บั บา้ นกบั ช่อง ญาติโยม
กบั ครอบครวั ก็ดี กบั หมกู่ บั ฝงู ในหน่วยงานตา่ งๆ มนั จะไม่

23

ถกเถียงไมท่ ะเลาะววิ าทกนั ไม่ทบุ ตีฆา่ ฟันรนั แทงกนั คือดว้ ย
ความสงบ

ภิกษุสามเณรอย่ใู นวดั ในวาก็ดี อย่ใู นประเทศ ไมว่ า่ อยทู่ ่ี
ไหน รว่ มกนั แลว้ น่ี มีความสามคั คปี รองดองกนั อยากอย่คู วาม
สงบหมด มนั จะมีความรุงรงั ย่งุ เหยิงอะไรเกิดขนึ้ มนั ไมม่ ีแหละ
คณะสงฆก์ ็ไมม่ ี นีม้ นั ตรงนีแ้ หละมนั ออกมาจากจติ ใจ วา่ จะให้
มนั ดี มนั ตอ้ งมาฝึกท่ีใจวา่ อะไรมนั ถกู มนั ผดิ มนั เดนิ ทางอย่างไร
ปฏบิ ตั อิ ยา่ งไรท่ีมนั ถกู มนั ผิดจรงิ ศกึ ษาเรอ่ื งสจั ธรรมมนั เป็นของ
จรงิ อยา่ งนี้ มนั จงึ จะทาํ ใหเ้ กิดความสงบสขุ ขนึ้ มาได้ น่ีอยู่
ดว้ ยกนั เป็นหม่กู ็ดี เพราะอะไร ใครก็อยากสงบเหมือนกนั ใครก็
อยากสขุ เหมือนกนั มนั ก็ตอ้ งรูจ้ กั สิ รูจ้ กั ทางถกู ตอ้ งท่ีจะเดิน
ทางเขา้ ไปถกู ทาง

แตท่ ่ีวา่ การเดนิ ทาง การปฏบิ ตั ฝิ ึกหดั อบรมจติ ใจใหส้ งบ
แลว้ จะรู้ จะรูเ้ ร่อื งเอง จิตใจเคา้ จะมีสติปัญญาเกิดขนึ้ ของเคา้
เอง โอ้ ทงั้ ๆตนเองอยากมีความสงบสขุ แลว้ เม่ือมนั สงบ ทาํ
จิตใจใหส้ งบเป็นสมาธิแลว้ เคา้ ก็เห็นแลว้ ความสขุ อนั นีเ้ คา้ จะ

24

คิดตอ่ คดิ ตอ่ อยากใหม้ นั สงบกวา่ นี้ มนั ดีกวา่ นี้ มนั จะคิดยงั ไง
มนั จะคิดอา่ นขนึ้ มา คดิ อา่ นขนึ้ มาในตวั ของเคา้ เคา้ จะสรา้ ง
พฒั นาขนึ้ มา เคา้ เรยี กวา่ สรา้ งสติปัญญาใหเ้ กิดขนึ้ มาในตวั เคา้
เพราะเคา้ อยากสงบ ตรงนีแ้ หละมนั จะเกิดขนึ้ จากการฝึกฝน
อบรมจิตใจใหส้ งบเป็นสมาธิ จงึ เป็นสงิ่ ท่ีจาํ เป็นท่ีสดุ ไมว่ า่ ภิกษุ
สามเณรและญาตโิ ยมศรทั ธา

ท่านสาธชุ นทงั้ หลาย ถา้ อยากมีความสงบสขุ เราจงึ พากนั
ตงั้ ใจฝึกฝนอบรมจิตใจ และจะใหจ้ ิตใจของเราสงบเป็นสมาธิให้
ได้ แตอ่ ยา่ ไปวนุ่ วาย คอ่ ยเป็นคอ่ ยไป คอ่ ยปฏิบตั ิทกุ วนั ๆอยู่ อยู่
บา้ นอย่ชู ่องก็ดี ผทู้ ่ีอยวู่ ดั ภกิ ษุสามเณรก็มีความตงั้ จติ ตงั้ ใจอยู่
ตลอด ยืน เดนิ น่งั นอนอยกู่ ็พิจารณาตรวจตราดจู ติ ใจไปเรอ่ื ยๆ
แมจ้ ะปัดกวาดวดั ก็ดี ภิกษุ สามเณร ญาติโยมปัดกวาดบา้ นก็ดี
ทาํ การงาน ดจู ติ ใจของตวั เองไปเรอ่ื ยๆ เร่อื ยๆ จะใหร้ ูจ้ กั วา่
ตนเองตอ้ งการความสขุ อะไรมนั จะถกู ตอ้ งจรงิ ๆปฏิบตั ิในชีวิตน่ี

พจิ ารณาในจติ ความคิดความอา่ นของจิตตนเองดว้ ยเป็นผู้
มีสตปิ ัญญา พินิจพจิ ารณาใครค่ รวญไตรต่ รอง พนิ ิจพจิ ารณา

25

แลว้ ก็จะเหน็ ไดช้ ดั เจนทีเดียว โอ้ ตงั้ แตก่ ่อนเราไม่ไดฝ้ ึกฝนอบรม
จติ ใจ แหม ทงั้ โกรธ ทงั้ เกลียด ทงั้ หงดุ หงดิ เพราะมนั หลงไป
หลายอยา่ งเกินไป ลมุ่ หลง เม่ือจิตใจสงบ แลว้ มีความฉลาด
เกิดขนึ้ โอ้ สิง่ นนั้ เคยหลงไปโกรธ เคยเกลยี ด เคยหงดุ หงิดอะไร
ตา่ งๆ มนั ลดละลงไปเร่อื ยๆ เร่อื ยๆ วา่ มนั ไม่ถกู มนั ไม่ดี มนั ก็จะ
ละของมนั เองในใจ มนั ก็ละไปเรอ่ื ยๆ ไปทาํ ส่ิงนี้ โอ้ มนั ไมด่ ี พดู
สิง่ นีม้ นั ถกมนั เถียง มนั ไม่ดี คิดอย่างนีม้ นั ไมด่ ีนอ้ มนั จะรูจ้ กั เอง
อย่างนนั้ แหละจงึ วา่ ฝึกฝนอบรมจิตใจใหส้ งบแลว้ จะมีความ
ฉลาดเกิดขนึ้ แกป้ ัญหาของตนเอง เราไม่ไดค้ อยใหผ้ อู้ ่นื
แกป้ ัญหา เม่ือปัญหาเกิดขนึ้ เราก็จะแกป้ ัญหาเรา เรยี กวา่ เรา
เป็นผเู้ สยี สละละความช่วั สง่ิ ไมด่ อี อกจากใจของตนเอง อยาก
ใหใ้ จของเราสะอาด อยากใหใ้ จของเราดี

เหตฉุ ะนนั้ การบรรยายธรรมเรอ่ื งการฝึกฝนอบรมจติ ใจเพ่ือ
จะใหจ้ ติ ใจสงบเป็นสมาธิ เพ่ือจะใหจ้ ติ ใจของเรามีสติปัญญา
รกั ษาตน เพ่ือจะใหพ้ น้ จากความทกุ ขท์ งั้ หลาย มาตงั้ แตต่ น้ จน
อวสานนีก้ ็ขออาํ นวยพรใหภ้ กิ ษุสามเณรหรอื อบุ าสก อบุ าสิกา

26

จงเป็นผไู้ ดร้ บั ความสงบ และมีสตปิ ัญญาปลดเปลือ้ งแกไ้ ข
ความทกุ ขอ์ อกจากตนใหพ้ น้ ไป ไดร้ บั ซง่ึ ความสขุ ตามความมงุ่
มาดปรารถนา แตน่ ีต้ อ่ ไปก็ขอใหท้ าํ ความสงบจนถงึ เวลา

ท่ีมา: https://youtu.be/Zy7ckT7NgW8

27