ค้นหาความสงบ โดย หลวงพ่อชา สุภัทโท

คน้ หาความสงบ ๑
หลวงพอ่ ชา สภุ ทั โท
โอกาสตอ่ ไปนี้ ญาตโิ ยมทงั้ หลายจงพากนั ตงั้ ใจฟังโอวาสตอ่
ไป จงตงั้ อยใู่ นความสงบทกุ ๆท่านเพราะวา่ วนั นีเ้ ป็นธรรมเทศนา
ท่ีถ่ายทอดออกจากพระองคห์ นง่ึ ไปหาพระองคห์ นง่ึ เพราะเก่ียว
แก่การภาษา วนั นีอ้ าตมาไดร้ บั นิมนตจ์ ากคณุ แจค็ ซง่ึ เป็นลกู
ศษิ ยเ์ กา่ ใหม้ าชว่ ยอบรมซง่ึ ธรรมะในท่ีนีด้ ว้ ย ซง่ึ อาตมาท่มี าเหน็
ประชาชนทงั้ หลาย ตอ้ งการประพฤตปิ ฏิบตั ธิ รรมะเป็นสว่ นมาก
อย่ใู นสถานท่ีนี้ ก็มีความอ่ิมอกอ่ิมใจดว้ ย เพราะวา่ ในเวลา
ปัจจบุ นั นี้ พวกชาวนกั ปฏิบตั ิทงั้ หลาย หรอื ชาวมนษุ ยท์ งั้ หลาย
นนั้ พงึ มีความเดอื ดรอ้ นกระวนกระวาย หาความสงบไดย้ าก
การระงบั ซง่ึ ความวนุ่ วายทงั้ หลายเหลา่ นนี้ นั้ นอกจากความสงบ
ไม่มี ซง่ึ แจค็ ไดเ้ ป็นประธานจดั สถานท่ีขนึ้ ใหม้ ีความสงบระงบั
เชน่ นี้ จงึ เป็นสง่ิ ท่ีสมควรมากท่ีสดุ
อย่างเราทงั้ หลายจะรูไ้ ดง้ ่ายๆวา่ วนั นีซ้ ง่ึ มกี ารพดู นอ้ ย หรอื มี
การไม่พดู นนั้ ก็เหน็ ประโยชนแ์ ลว้ วา่ มนั เป็นอยา่ งไร มนั มีความ

1

สงบอย่างไรมยั้ อยา่ งนีเ้ ราควรจะรูก้ นั แลว้ วา่ น่ีคอื ความสงบ
อนั หนง่ึ สง่ิ ท่ีใหท้ าํ ความสงบนนั้ คอื ธรรมะ ธรรมะคอื สภาวะท่ี
ถกู ตอ้ งทงั้ หมด มีสิ่งท่ีถกู ตอ้ งนนั้ เรยี กวา่ ธรรมะ ธรรมะนีไ้ ม่มีของ
ใครเป็นเจา้ ของ ธรรมะนีค้ ือความจรงิ ท่ีตงั้ อยใู่ นโลก เม่ือตงั้ โลก
มาเม่ือไร สภาวะธรรมทงั้ หลายก็ตงั้ อยอู่ ยา่ งนี้ เหมือนประหนง่ึ
วา่ นา้ํ ในพืน้ ดนิ ซง่ึ มนษุ ยท์ งั้ หลายซง่ึ ขดุ ดนิ ลงไปเห็นนา้ํ ไม่ใชว่ า่
ไอค้ นๆนนั้ ไดแ้ ต?่ นา้ํ นา้ํ มีอยแู่ ลว้ แตน่ าน เราเพยี งท่ีจะวา่ ขดุ บอ่
ลงไปใหเ้ หน็ นา้ํ เทา่ นนั้ นา้ํ เป็นสภาพเดิมมอี ย่อู ย่างนนั้

ธรรมะน่ีก็เหมอื นกนั อย่างนนั้ ก่อนจะประพฤติธรรมะทา่ น
ใหส้ มาทานซง่ึ ศีลอยา่ งพทุ ธบรษิ ัทไดส้ มาทานกนั วนั นี้ เรยี กวา่
ศลี ๘ ประการนนั้ เพราะวา่ การปฏิบตั ิธรรมอยา่ งยอดมนั มี ๓
ประการคอื ศลี หนง่ึ สมาธิหนง่ึ ปัญญาหนง่ึ ส่ิงทงั้ หลายเหลา่ นีท้ ่ี
เราจะมีเครอ่ื งอปุ กรณร์ กั ษาทงั้ หลายเหลา่ นี้ เราทกุ คนน่งั อย่ใู น
ท่ีน่ีมีแลว้ มกี ายหนง่ึ มีวาจาหนง่ึ มีใจหนง่ึ พรอ้ มแลว้ สมควรท่ี
จะตอ้ งปฏิบตั ธิ รรมะไดแ้ ลว้ ศลี ดงั กลา่ วมานีม้ ี ๘ ประการนนั้ ก็
เพียงวา่ เป็นขอ้ หา้ มเท่านนั้ ยงั ไมเ่ ป็นศีล เป็นขอ้ หา้ ม คลา้ ยๆกบั

2

วา่ กฏหมายอนั หนง่ึ ท่ีตงั้ ขนึ้ หา้ ม เป็นกฏหมายเทา่ นนั้ เม่ือมนษุ ย์
เราทงั้ หลายนนั้ มาประพฤตติ าม ปฏบิ ตั ิตามขอ้ หา้ มอนั นนั้ มนั ก็
เกิดเป็นศลี ขนึ้ มาทกุ คน

การปฏบิ ตั ิรวมยอดมีสองประการ หนง่ึ เรยี กวา่ ศลี ธรรม
สอง เรยี กวา่ ธรรมะลว้ น คอื การปฏิบตั ใิ หพ้ น้ จากทกุ ขอ์ นั แทจ้ รงิ
มีแลว้ ใช่มยั้ ทกุ คน เอากายมาทกุ คนมยั้ เอาใจมามยั้ เอาวาจา
มามยั้ มีพรอ้ มมยั้ หรอื เอาไวบ้ า้ นกม็ ี หรอื เอามาทางนหี้ มด
ตรวจดแู ลว้ รูห้ ละ นมี้ ีแลว้ เราไม่บกพรอ่ งโดยประการอะไรเลย มี
เคร่อื งอปุ กรณท์ กุ อยา่ ง เราทงั้ หลายนนั้ มีความเป็นทกุ ขเ์ พราะ
ใจขาดอาหาร ขาดอาหารทางใจ ใจเราขาดอาหารท่ีดี แตว่ า่
อาหารรา่ งกายของเรามนั พอสมควรแลว้ ทกุ คน เหลืออาหารทาง
ใจ คืออาหารทางจติ ท่ีมาปฏิบตั นิ ีเ้ ราพรอ้ มท่ีจะใหอ้ าหารทาง
จิต ใหจ้ ติ เรามนั อว้ น อนั นพี้ ดู ตามความรูส้ กึ ท่ีอาตมาไดก้ า้ วเขา้
มาสชู่ าวตะวนั ตกน่ีเป็นอย่างนนั้ คือจติ ไม่มีอาหาร จิตเรานนั้ ก็
หมายความวา่ ปลอ่ ยจิตไปตามอารมณ่์ อารมณเ์ ป็นอยา่ งไร ก็

3

ปลอ่ ยจติ ไปตามอารมณอ์ ยา่ งนนั้ ผลท่ีสดุ แลว้ ก็อารมณอ์ นั นนั้ ก็
ดงึ เราไปสคู่ วามทกุ ข์

เราทงั้ หลายไมม่ ีปัญญา คอื มนั ปราศจากอาหารนนั้ เห็น
ความสขุ ก็ตะครุบเอา เหน็ ความทกุ ขก์ ็ไปตะครุบเอา วา่ เห็นสขุ
เป็นอยา่ งหนง่ึ เหน็ ทกุ ขม์ นั เป็นอยา่ งหนง่ึ ไม่รูจ้ กั แกไ้ ขในสว่ นตวั
ของเรา ใครเคยไดร้ บั ความสขุ ทางใจมยั้ ไอค้ วามสขุ อยนู่ านมยั้
(How about that happiness? Does it stay very long?) นนั้
ไอค้ วามสขุ นนั้ มนั จรงิ มยั้ ถา้ ความสขุ มนั จรงิ ทาํ ไมถงึ เป็นอยา่ ง
นนั้ อนั นีเ้ ราขาดการพิจารณา มิฉะนนั้ คณุ แจ็คจงึ ไดต้ งั้ คณะ
กรรมฐานขนึ้ เน่ีย จะปฏบิ ตั ิน่งั ใหส้ งบเพ่ือรูส้ ่งิ ทงั้ หลายเหลา่ เนีย้
ฉะนนั้ จงึ เป็นเหตใุ หเ้ ราปฏิบตั ธิ รรมะ อย่างอ่นื มีแลว้ พรอ้ มทกุ
อย่าง แตว่ า่ สงิ่ ปัญญาท่จี ะใหร้ ูจ้ กั ทกุ ข์ รูจ้ กั เหตใุ หท้ กุ ขเ์ กิด รูจ้ กั
ความดบั ทกุ ข์ รูจ้ กั ขอ้ ปฏบิ ตั ิใหถ้ งึ ความดบั ทกุ ขน์ ีไ้ มม่ ี หรอื นอ้ ย
เกินไป

เคยมีทกุ ขม์ ยั้ เคยมีสขุ มยั้ สขุ ทกุ ขอ์ ะไรมีราคามากกวา่ กนั
รูม้ ยั้ เคยพิจารณามยั้ อมื เขา้ ใจอย่างนนั้ ถา้ สขุ มนั จรงิ ถา้ สขุ มนั

4

เป็นของแนน่ อน มนั คงไม่แปรปรวนไปเป็นอยา่ งอ่นื ถา้ ความ
ทกุ ขม์ นั แน่นอน มนั ก็ไม่แปรปรวนเป็นอยา่ งอ่ืน สองอยา่ งน่ี
แหละท่พี ระพทุ ธเจา้ ท่ีผรู้ ูท้ งั้ หลายใหร้ ูจ้ กั ธรรมะ สง่ิ ท่ีเราตงั้ ใจ
ปฏิบตั ิอย่ปู ัจจบุ นั นีก้ ็เพ่ือระงบั ความสขุ ความทกุ ข์ เรยี กวา่ ความ
สงบ ความสขุ นนั้ ยงั ไม่ใชธ่ รรมะอนั แทจ้ รงิ ความทกุ ขก์ ย็ งั ไม่ใช่
ธรรมะอนั แทจ้ รงิ ความสงบนนั้ สงบจากสขุ สงบจากทกุ ขน์ นั้ เอง
โยมทงั้ หลายถา้ รูจ้ กั นา้ํ ตาจะไมไ่ ดไ้ หลอีกตอ่ ไปแลว้ ถึงความ
สงบอยา่ งนนั้ คอื ธรรมะ

ท่ีเราน่งั น่งั กรรมฐานนี้ มนั นา่ จะสงบนะ ไม่ไดไ้ ปทาํ อะไรนะ
น่งั อยเู่ ฉยๆ ดลู มหายใจเขา้ ออกอยา่ งนนั้ มนั ก็ยงั มีความวนุ่ วาย
อยู่ มนั เป็นเพราะอะไรน่ี เคยพจิ ารณามยั้ ทาํ ไมถึงเป็นอย่างนนั้
เคยพจิ ารณามยั้ เน่ีย มนั เป็นอย่างเนีย้ มนั เป็นปัญหาท่ีพวกเรา
ทงั้ หลายจะไดพ้ จิ ารณา เพราะวา่ ธรรมะทงั้ หมดนนั้ มนั ตกอย่ใู น
สภาพความจรงิ ความจรงิ นนั้ มนั ซอ้ นอย่ใู นสง่ิ ท่ีไม่จรงิ ท่ีเรยี กวา่
ความเท่ียง มนั ซอ้ นอยใู่ นท่วี า่ มนั ไม่เท่ยี ง พวกเราทงั้ หลายก็ไม่
รูจ้ กั วา่ สงิ่ ทงั้ หลายอยา่ งนีม้ นั แปรเปล่ยี นไปได้ ก็เลยไปถืออนั

5

เดียววา่ ใหม้ นั เป็นอย่างนนั้ กเ็ ลยเป็นทกุ ข์ ฉะนนั้ พวกเรา
ทงั้ หลายจงึ พจิ ารณาแลว้ ยอมรบั ยอมรบั ความจรงิ ท่เี ราไม่
ยอมรบั ความจรงิ คือไมเ่ ห็นอนิจจงั ทกุ ขงั อนตั ตา ตามความเป็น
จรงิ มนั จงึ เกิดความวนุ่ วาย เกิดทกุ ขข์ นึ้ มา อย่างนนั้ ถา้ เรารบั วา่
มนั เป็นจรงิ อยา่ งนนั้ มนั ก็เหน็ ความจรงิ เทา่ นนั้ แหละ มนั จะไปท่ี
ไหนหละ

เปรยี บเทียบเมืองไทย ไอเ้ มอื งไทย ไทยแลนดน์ ่ะ ท่ีฝึก
ธรรมะมา ถา้ หากวา่ มีการเจ็บป่วยหรอื มีอายมุ ากขนึ้ มาป่วย
พระทา่ นจะเทศนว์ า่ อนั นีม้ นั เป็นอยา่ งนีเ้ องของมนั มนั มีเกิดแลว้
มนั มีแก่ แลว้ มเี จ็บ มีตายอยา่ งนี้ คนแกเ่ มอื งไทยจะยกมอื ขนึ้ รบั
เพ่ือจะรบั พิจารณา ดเู หมือนวา่ ชาวตะวนั ตกน่ีบางคนมาพดู ถึง
ความแกแ่ ลว้ ไมอ่ ยากจะรบั ฟัง อยากจะใหม้ นั หน่มุ อยเู่ ร่อื ย
อยา่ งนนั้ อนั นไี้ ม่ใชด่ ถู กู ชาวตะวนั ตกนะ ชาวตะวนั ตกก็เป็นพ่ี
เป็นนอ้ งทงั้ หมดน่นั แหละ แตร่ ูส้ กึ วา่ เป็นอยา่ งนนั้ โดยมาก ถา้
เป็นเชน่ นนั้ เราก็ยงั ไม่ยอมรบั ธรรมะ ไมย่ อมรบั ความจรงิ คอื

6

ปกปิดทกุ ขไ์ วใ้ นตวั ของเราอยเู่ สมอ จงึ ไมม่ องเหน็ ทกุ ข์ จงึ ออก
จากทกุ ขไ์ ม่ได้ เพราะไมม่ องเห็นทกุ ขน์ ่นั เอง

อนั นีอ้ าตมาขอฝาก ถงึ จะไมพ่ อใจก็ขอฝากไปพิจารณาดู
จะเป็นไง จะจรงิ มยั้ น่นั แหละคอื ความจรงิ แลว้ แตว่ า่ ลกั ษณะท่ี
เราไม่ยอมรบั นนั้ ไม่ยอมรบั คนท่ีไมย่ อมรบั น่นั แหละเรยี กวา่ คน
ยอมรบั ความทกุ ขไ์ วใ้ นใจของเรา ถา้ ไม่ยอมรบั ก็ไมถ่ กู จดุ ของ
ธรรมะ เสมอวา่ เรามี เราคนั ศีรษะเรา เราเอามือเรามาเกาขาของ
เราอย่างนี้ มนั ไม่ถกู จดุ มนั นะ่ มนั ก็ไมห่ ายความราํ คาญน่นั
แหละ ถา้ เราคนั ศรี ษะ เราก็เกาท่ีศรี ษะของเราซะ คนั ท่ีขา เราก็
แกท้ ่ีขาเราซะ ไอค้ วามลาํ บากราํ คาญกห็ ายไปเทา่ นนั้ โยมลอง
ดซู ิ วนั หลงั นะ่ ถา้ มนั คนั ท่ีศีรษะ ใหม้ าเกาขาดวู า่ มนั จะถกู จดุ
มนั มยั้ นเี้ ป็นหลกั ธรรมะ หลกั ธรรมะทกุ วนั นีท้ าํ ไมเราทกุ ขไ์ ม่
หาย คือเราเลยี้ งทกุ ขไ์ ว้ นกึ วา่ ทกุ ขน์ ะ่ มนั เป็นของดี จะทงิ้ ไปก็
กลวั มนั ซะ นกึ วา่ มนั เป็นสขุ ซะ ก็เลยี้ งทกุ ขไ์ ว้ ทกุ ขม์ นั ก็อยสู่ บาย
เราก็รอ้ งไหไ้ ปเรอ่ื ย ไมส่ บาย ใหน้ ่งั ก็ไม่สบาย ใหน้ อนก็ไมส่ บาย
ใหอ้ าหารดีๆก็ไมส่ บาย ใจมนั เป็นทกุ ขอ์ ยเู่ พราะอะไร ใหอ้ าหาร

7

ไม่ถกู อาหารไม่พอมนั ไมถ่ กู เรอ่ื งมนั คือเกาไมถ่ กู จดุ คนั มนั ก็ไม่
หาย จะไปแกโ้ ดยวตั ถตุ า่ งๆไม่ได้ สง่ิ ทงั้ หลายเหลา่ นี้ ทกุ ขท์ ่ีมนั
เกิดขนึ้ มาจะไปแกด้ ว้ ยวตั ถไุ ม่ได้ จะใหว้ ตั ถสุ รา้ งขนึ้ ใหม้ นั พอกบั
ใจของคนน่ะ พอไมไ่ ด้

นอกจากวา่ เรารูเ้ รอ่ื งของธรรมะ เร่อื งอนิจจงั ของไมเ่ ท่ยี ง ทกุ
ขงั ความมนั เป็นทกุ ข์ อนตั ตา ความไมใ่ ชต่ วั ตนอยา่ งนี้ เป็น
ความจรงิ เหลอื เกิน เป็นสจั ธรรม ถา้ เป็นสจั ธรรมจรงิ ๆ รูเ้ ร่อื งของ
อนิจจงั เช่นนีแ้ ลว้ ถา้ หากวา่ ใครนบั ถือครสิ ตอ์ ยกู่ ็เรยี กวา่ เหน็ พระ
เจา้ ใครนบั ถือพทุ ธก็เรยี กวา่ เห็นพระพทุ ธ ถา้ ใครไมเ่ หน็ อนิจจงั
อยใู่ นพทุ ธศาสนาก็ไม่เจอพระพทุ ธ อยใู่ นครสิ ตก์ ็ไมเ่ ห็นพระเจา้
ก็ไอพ้ ระเจา้ กบั พระพทุ ธเจา้ มนั อนั เดยี วกนั ทงั้ นนั้ แหละ ธรรมะ
อนั เดียวกนั ถา้ เหน็ อนิจจงั กเ็ หน็ ความจรงิ อนั เดียวกนั ทกุ คน ไม่
แปรเปล่ียนไปอยา่ งอ่นื

ฉะนนั้ วนั นีจ้ งึ ใหญ้ าติโยมทงั้ หลายทาํ ความสงบดมู ยั้ เร่อื งท่ี
ทาํ ความสงบนี้ บางแหง่ ก็สงสยั เหมือนกนั การน่งั หลบั ตาบาง
คนก็เคยพดู วา่ ฉนั ไมไ่ ปแลว้ น่งั หลบั ตา แตล่ มื ตาอยมู่ นั ก็ยงั ไม่

8

เหน็ นะ จะไปหลบั ตามนั จะไปเหน็ อะไร อย่างนี้ แลว้ ดใู นลกึ ซงึ้
เขา้ ไปอีกวา่ เราน่งั แหละลมื ตาอย่างเนยี้ ลมื ตาเด๋ยี วนี้ เรามอง
ไปเหน็ บา้ นเรามยั้ มองเหน็ บา้ น สายตาเราถึงมยั้ ถา้ หลบั ตาแลว้
อยา่ งนี้ เอาจติ เพง่ ไปถงึ บา้ นเราไดม้ ยั้ ดอู ยา่ งนี้ ฉะนนั้ ทา่ นจงึ ให้
น่งั สมาธิ ใหม้ นั รวมเขา้ มา ใหเ้ ป็นกาํ ลงั เพ่ือใหแ้ กป้ ัญหาตา่ งๆได้
ไอค้ วามเป็นจรงิ แลว้ อาตมาสอนกรรมฐานท่นี ่ี พดู หลายไปซะ
หน่อยนงึ ไอค้ วามเป็นจรงิ ของไม่มากขนาดนนั้ ของนิดเดียว
เทา่ นนั้ แหละ ไม่ใช่ของมากอย่างนนั้ น่ีพดู ตามอาการของจิต
เทา่ นนั้ แหละ ไอเ้ รอ่ื งปฏบิ ตั ิใหท้ ่ีสงบ ไมม่ อี ะไรมาก

อยา่ งแจ็ควา่ ไม่ใหพ้ ดู อยา่ งนี้ ก็ดแี ลว้ พดู ไมค่ อ่ ยพดู กบั คน
อ่นื ก็พดู กบั ตวั เรานะ่ น่งั ก็พดู อยอู่ ย่างนนั้ หละ ถา้ มีปัญหากพ็ ดู
อย…ู่ อย่างนนั้ แหละ พดู กบั ตวั เรา ถามตวั เราอย่อู ย่างนนั้ แหละ
น่ีเรยี กวา่ ผทู้ ่ีมคี วามสงบ ไมใ่ ช่ผทู้ ่ีมีความวนุ่ วาย เคยพดู มยั้ เคย
พดู กบั ตวั ของตวั มยั้ ท่ีหา้ มไมใ่ หพ้ ดู กบั คนอ่นื นะ่ เคยพดู กบั ตวั
ของเรามยั้ เคยพจิ ารณามยั้ เน่ีย น่ีคือจดุ ธรรมะจะเกิดขนึ้ ตรงนนั้
ธรรมะจะเกิดขนึ้ ตรงนนั้ ความจรงิ จะเกิดขนึ้ ตรงนนั้ ปัญหาจะ

9

เกิดขนึ้ ตรงนนั้ ไอก้ ารแกป้ ัญหาจะเกิดขนึ้ ตรงนนั้ ตรงนนั้ เป็นท่ี
เกิดของธรรมะ ตรงนนั้ เป็นเหตทุ ่ีเกิดธรรมะ ไอส้ ่งิ ท่มี นั วนุ่ อยู่
น่นั น่ะ อาการท่ีเราทาํ ไปดว้ ยกายของเราก็ดี พดู ดว้ ยวาจาของ
เราก็ดี เราจะไปอะไรทกุ ส่งิ ทกุ อย่างท่ีเราทาํ มาแลว้ เป็นอดตี นนั้
บดั นีเ้ ราจะมาน่งั ใหม้ นั สงบ มนั จะรวมเขา้ มา มนั มากเหลอื เกิน
มนั มากๆ ไม่รูม้ นั มาจากไหน เราไมร่ ูจ้ กั วา่ มนั มาจากไหน เรา
ไมไ่ ดเ้ ก็บมนั มารวมไว้ ก็มนั มีสขุ เราก็ปลอ่ ยมนั ไปซะ มนั มีทกุ ขก์ ็
ปลอ่ ยมนั ไปซะ มนั จะเท่ียวท่ีไหนก็ปลอ่ ยมนั ไปซะ มนั ไมร่ วมกนั
ก็รูว้ า่ มนั ไม่มีอะไร ถา้ มาน่งั หละบางคน แหม น่งั ไมค่ อ่ ยจะได้
เลย มนั มามากเหลือเกิน คอื มนั มารวมกนั แลว้ มนั ปิดขา้ งนอก
ไว้ มารวมขา้ งในอย่างนี้

บางคนก็ราํ คาญใจ ตรงนนั้ แหละ ตรงธรรมะจะบงั เกิดขนึ้ มา
ความจรงิ จะเกิดขนึ้ ตรงนนั้ ใหอ้ ดทน น่นั แหละทา่ นเรยี กวา่
อารมณม์ นั เขา้ มาทางตา และ หู จมกู ลนิ้ กาย จิต มารวมอยทู่ ่ี
จิตนี้ น่นั เรยี กวา่ ช่องอารมณ์ อนั นนั้ แหละมาย่วั ยวนจติ ของเราท่ี
ไม่ใหส้ งบ ย่วั ยวนจิตของเราไมใ่ หส้ งบคอื อารมณ์ ท่ีเรามาน่งั

10

อย่างนี้ คอื ใหร้ ูจ้ กั อารมณ์ อารมณน์ ีก้ ็สกั วา่ อารมณเ์ ทา่ นนั้ มี
ความสขุ ขนึ้ ก็วบู เดียวก็หายไป มีทกุ ขเ์ กิดแลว้ หายไปเทา่ นนั้ ก็
ไม่มีอะไรมากมาย ตา ๒ หู ๒ จมกู ๒ ลนิ้ ๑ กาย ๑ นีเ้ รยี กวา่
มรรค ๘ ประการ ตา ๒ หู ๒ จมกู ๒ ลนิ้ ๑ กาย ๑ ใจเป็นผทู้ ่ีเดนิ
มรรค แตว่ า่ มรรคอย่ใู นตาํ ราไมอ่ ยา่ งนนี้ ะ อยใู่ นหนงั สือ ไม่ใช่
อย่างนี้ อนั นีม้ รรคท่ีใหเ้ ราเหน็ ชดั ในตวั ของเราน่ี ตา ๒ หู ๒ จมกู
๒ ลิน้ ๑ กาย ๑ น่ี จติ เป็นคนเดนิ น่ีก็คอื มรรค อนั นีแ้ จ็คก็พดู ไป
แลว้ แหละ มรรค อาตมาพดู มรรค ท่ีมาน่งั อยตู่ รงเนีย้ มีอย่เู น่ีย
นอ้ มเขา้ มาเหน็ ในตวั ของเรานี้ คือ มรรค

มรรค ทา่ นแปลวา่ ทางเดิน หนู ่ีก็เป็นทางเดินเขา้ มาแห่ง
เสียงน่ี จมกู น่กี ็เป็นทางเดินเขา้ มาแหง่ กลนิ่ ลนิ้ น่กี ็เป็นทางเดนิ
เขา้ มาแหง่ รสทงั้ หลาย โผฏฐัพพะคือรา่ งกายสาํ หรบั ถกู ตอ้ ง เป็น
ทางเดนิ เขา้ มาแห่งโผฏฐัพพะ เดนิ เขา้ มาอยา่ งนี้ เป็นทางกาย
ทางจิตเป็นคนรบั สาํ หรบั ท่ีรูเ้ รอ่ื งทางตา หู จมกู ลนิ้ กาย
ทงั้ หมด มฉิ ะนนั้ แจค็ จงึ ตงั้ ขอ้ ปฏิบตั ิขนึ้ มาตรงนี้ ถา้ เนน้ ทาํ สมาธิ
ใหก้ าํ หนดจิต กาํ หนดจิตอยา่ งเดยี ว คอื มรรคทงั้ หลายมนั มา

11

รวมอยทู่ ่ีจิตแลว้ ตา หู จมกู ลนิ้ กาย มารวมอยทู่ ่ีจติ เราจงึ เอา
จติ อนั นีแ้ หละ ฝึกจิตอนั นีใ้ หอ้ ยกู่ บั ลมหายใจ เรยี กวา่ การทาํ ใจ
ใหเ้ ป็นหนง่ึ ถา้ ทาํ เชน่ นีเ้ ราจะรูจ้ กั จติ ของเรา แลว้ ก็รูจ้ กั อารมณ์
ของเรา แยกออกกนั เป็นจติ เป็นอารมณ์ ถา้ แยกไม่ออกแลว้ ก็
เป็นทกุ ข์ ลาํ บาก ใหโ้ ทษอยา่ งอ่นื เรอ่ื ยๆไป

เช่นวา่ จิตน่ีบางครงั้ จิตบางครงั้ น่ีมนั เกิดโทสะขนึ้ มา เกดิ
โทสะขนึ้ มา ไม่ใช่จิตท่ีมนั เกิดตวั นนั้ ขนึ้ มา มนั มีอารมณม์ า
กระทบใหจ้ ติ หลงเป็นโทสะขนึ้ มา เชน่ แกว้ ใบเนีย้ ถา้ ใจเราไม่มี
โทสะเราก็สบาย ใสน่ า้ํ กินสบายนะ อกี วนั หนง่ึ จติ มนั จะกระทบ
ซง่ึ อารมณ์ ถกู ยแุ หย่ของอารมณใ์ หจ้ ิตโกรธขนึ้ มากท่ีสดุ อาจจะ
เอาถว้ ยใบนีพ้ งุ่ ไปท่ีดนิ ก็ได้ ใสไ่ มแ้ ตก อย่างนี้ น่ีมนั เกิดโทษ
อยา่ งหนง่ึ คือไม่รูเ้ รอ่ื งจติ ของเรา แลว้ มนั เกิดเป็นกิเลสอยา่ งนนั้
ไอค้ วามเป็นจรงิ นะ่ ถว้ ยใบนีน้ ่ะ มนั ไมม่ ีอะไร จะเอามนั ขวา้ งไป
มนั แตก มนั ก็ไมม่ ีอะไร จะวางไวก้ ็ไม่มีอะไร ไอท้ กุ วนั ๆใชถ้ ว้ ยใบ
นีม้ ีประโยชน์ ใจดี ถา้ ใจมีกิเลสขนึ้ มา เอาถว้ ยน่ีขวา้ งไปทงิ้ ก็ได้
แตกก็ได้ ใครผดิ นะ่ ถว้ ยผดิ หรอื จิตของเรามนั ผิด ทาํ ไมไม่เป็น

12

อย่างนนั้ ทกุ วนั ถา้ เป็นอย่างนนั้ ทกุ วนั เหน็ จะไมม่ ีถว้ ยใสเ่ นอะ น่ี
มนั แนน่ อนยงั ไงมยั้ คิดวา่ จติ ท่ีมนั โกรธขนึ้ มา มนั กพ็ งุ่ ขนึ้ มา เหน็
อนั นีไ้ ม่ชอบใจก็ทงิ้ ไป เหน็ อนั นีไ้ มด่ ี ไอค้ วามเป็นจรงิ อนั นีไ้ ม่มี
อะไร มนั อย่อู ยา่ งนี้ เพราะความเหน็ ผดิ ท่ีมนั เกิดขนึ้ น่ีเป็นกิเลส
ทงั้ นนั้ แหละ จงึ ทบุ แกว้ น่ที ิง้ ไป ทบุ ถว้ ยน่ีทงิ้ ไป ไอค้ วามเป็นจรงิ
ทาํ เชน่ นนั้ มนั ไมเ่ ป็นประโยชน์ ไอถ้ ว้ ยใบนีม้ นั เป็นของมนั อยู่
อย่างนี้ ขนาดนนั้ ก็ยงั ไมร่ ูจ้ กั ตวั ของเรานะ ไมร่ ูจ้ กั ตวั ไมร่ ูจ้ กั
แกไ้ ขของเราทงั้ นนั้ แหละ ถา้ เป็นเชน่ นนั้ มนั ก็ขนเอาถว้ ยมาทบุ
ทงิ้ หมดเทา่ นนั้ แหละ

อยา่ งมาแกจ้ ติ ของเจา้ ของ โทษอยตู่ รงนี้ ไปใหโ้ ทษคนอ่นื
อยา่ งนนั้ อนั นเี้ รอ่ื งอาการของจิตมนั เป็นอย่างนี้ เราหลงอารมณ์
อนั นี้ อนั นีว้ นั นีฟ้ ังใหด้ นี ะ บางคนจะเขา้ ใจวา่ ทา่ นอาจารยน์ ่ีพดู
ธรรมะอะไรอยา่ งนนั้ น่ีคอื ตวั ธรรมะแทๆ้ ธรรมะๆก็ตอ้ งเป็นอย่าง
นี้ อะไรท่ีเป็นธรรมะ อะไรท่ีไม่เป็นธรรมะไม่มี อยใู่ นนีม้ ีธรรมะ
ทงั้ นนั้ โยมน่งั ทบั ก็ธรรมะทงั้ นนั้ แหละ นอนทบั ก็ธรรมะทงั้ นนั้
แหละ ไอค้ วามเป็นจรงิ มนั เป็นธรรมะทงั้ นนั้ ไม่จบธรรมะ ไม่จบ

13

ธรรมะมนั มีอย่ทู ่วั ไป ไมใ่ ช่วา่ ธรรมะมนั มีอยใู่ นตวั หนงั สอื
ตวั หนงั สือน่นั ก็ชีบ้ อกธรรมะ ไมใ่ ชต่ วั ธรรมะ อาตมาเทศนว์ นั นีก้ ็
เทศนเ์ ร่อื งธรรมะ ไมใ่ ช่ตวั ธรรมะ ถา้ ตวั ธรรมะน่นั โยมจะปฏิบตั ิ
จะรูช้ ดั เองอยา่ งนนั้ ขนึ้ ในจิตของโยมน่นั เอง

วนั นีพ้ ดู ธรรมะแลว้ ก็ วนั นีจ้ ะไมพ่ ดู มากตอ่ นีไ้ ป ก็จะใหม้ ี
ความสงสยั อะไรเลก็ ๆนอ้ ยๆจะใหถ้ ามปัญหา เวลาไมม่ าก พดู
ธรรมะมนั จบไมไ่ ดห้ รอก พดู กนั ทงั้ วนั ทงั้ คนื มนั ก็ไปของมนั อยู่
อยา่ งนนั้ สงสยั หลายนะ พวกชาวตะวนั ตกน่ีสงสยั มากจนเกิน
ไม่หยดุ ย่งิ เขา้ ไปดนู ิวยอรค์ นะ ปัญหามากเหลือเกิน คนน่ีจงึ มี
ปัญหามาก แตน่ ่ีใหโ้ อกาสแลว้ กย็ งั อย่อู กี หลายวนั คอ่ ยๆศกึ ษา
ไป ยงั อยหู่ ลายวนั ท่ีมาทาํ นีก้ ็เรยี กวา่ มาเปล่ยี น มาเปล่ยี นของ
ไม่มีราคาทงิ้ เอาของมีราคาเขา้ มาไว้ เข่ียมนั ออกไป เข่ยี ออก
ของไม่ดใี นใจ ยงั มีอยมู่ ยั้ ยงั เหลืออยมู่ ยั้ น่ีแหละ ท่ีมีเราก็รู้ ท่ีมา
น่ี พยายามเข่ียน่ีออก อนั นมี้ นั พาวนุ่ วายอยนู่ ่ี เป็นเรอ่ื งราวของท่ี
ไมด่ ี มนั วนุ่ วายในตวั คนทกุ ๆคนน่ี มาทาํ เชน่ นกี้ ็มาเพ่ือละความ
ช่วั ละเครอ่ื งท่มี นั วนุ่ วายออก ไอเ้ คร่อื งวนุ่ วายน่ีก็ตอ้ งรูจ้ กั ทกุ คน

14

ละมงั้ น่ี ใหถ้ ามเจา้ ของเองเถอะ สบายดีมยั้ ไม่ไดพ้ ดู แลว้ อะไร
มนั จะมาเกิดมารูว้ า่ ไอท้ ่ีควรหรอื ไม่ควร ดีหรอื ไม่ดีนนั้ รูจ้ กั จติ
ของเจา้ ของตอ้ งแกเ้ อาเอง รูเ้ ร่อื งแลว้ ตอ้ งแกเ้ อาเอง เข่ียมนั ออก
คอ่ ยๆเข่ียออก พยายามเข่ีย ไมง่ นั้ มนั ไม่หมดง่ายๆนะ นานนะ
มนั มาก

ธรรมะน่ีฟังงา่ ยนะ แตท่ าํ ยาก ฟังงา่ ย ทาํ ยาก เป็นอยา่ งนนั้
มยั้ เออ้ น่นั แหละ เป็นอยา่ งนนั้ จะตอ้ งเป็นอย่างนนั้ ฟังงา่ ยๆ
แตจ่ ะทาํ น่ะมนั ยาก ก็ดซู ทิ า่ นยงั น่งั ตาก็ใหห้ ลบั แลว้ มอื ก็วางไว้
หมดแลว้ ใหม้ ลี มหายใจอย่างเดยี วเทา่ นีน้ ะ่ ก็ยงั ไม่ชอบจะทาํ
เลยนะ ไม่สบาย หรอื คดิ นนู่ คิดน่ี ไม่รูว้ า่ จะไปเอาอะไรมาอกี เสีย
แลว้ มนั นา่ จะสบายแลว้ น่ะ น่งั เฉยๆ ดลู มหายใจออก มนั สบาย
อาตมาวา่ มนั หมดเทา่ นนั้ แหละ มนั สบายแลว้ อนั นี้ อนั นีม้ นั ยงั
คดิ ไปถึงโนน่ อนั นีว้ า่ เอามาใส่ มนั วนุ่ ของเกา่ ท่ีสะสมไวน้ าน
แลว้ มนั เกิดขนึ้ มาเป็นพญามารน่ี ไมใ่ ช่อ่นื หรอก ก็เข่ียออกไป
หมด ถา้ เข่ียออกไปหมด ไมม่ ีอะไรจะเข่ีย เราก็น่งั สบาย เดิน
สบาย น่งั สบาย นอนสบาย สงบเลย เทา่ นนั้ แหละ ความหมาย

15

ไมม่ ีอะไรหรอก เข่ียของเกา่ ออก ของใหมอ่ ย่าเพม่ิ เขา้ มา มนั ก็
หมดเทา่ นนั้ แหละ แตม่ นั ฟังงา่ ย แตม่ นั ทาํ ยาก

อย่าไปแกท้ ่ีอ่นื แกท้ ่ีตวั เรานี้ ไอค้ วามช่วั ทงั้ หลาย ไม่ไดอ้ ย่ทู ่ี
อ่นื อยทู่ ่ีนี้ ไม่ใช่อย่ใู นป่าน่ี ไมอ่ ย่ใู นทะเล ไม่อย่บู นอากาศ อยู่
ท่ีนี้ ป่าน่ีมนั ไมม่ าทกุ ขก์ บั เราหรอก ทะเลไมม่ าทกุ ขก์ บั เราหรอก
ขา้ งนอกไม่ไดม้ าทกุ ขก์ บั เรา เรามนั ปรุงแตง่ ขนึ้ ในตวั ของเรา
น่ีเอง มนั เกิดอยทู่ ่ีน่ี กท็ าํ ใหม้ นั ดบั ลงตรงนแี้ หละ มนั เกิดท่ีน่ี ทกุ
คนตอ้ งเอาไปภาวนาพิจารณา ปีท่ีตอ่ ไป วนั ท่ีตอ่ ไป ทาํ
กรรมฐานใหม้ นั ดขี นึ้ ๆๆ ดขี นึ้ มากๆ ดีขนึ้ เม่ือมนั ดีขนึ้ มากๆ ก็อยู่
เหนือดีเทา่ นนั้ แหละ กเ็ ลยบวชเทา่ นนั้ ช่วั ก็ไม่อยมู่ นั ดีอย่กู ็ไมอ่ ยู่
อยเู่ หนือดี ทีแรกก็ทาํ ช่วั ละมนั ออกไป แตม่ นั ดมี นั ก็เกิดขนึ้ มานะ
เม่ือดี ดขี นึ้ มา ไมร่ ูจ้ ะดกี วา่ ช่วั อีกนะ เป็นทกุ ขอ์ ย่นู ะ ขนึ้ ขา้ งบน
มนั ซะ อย่เู หนอื ดีเหนือช่วั เลย สบาย ใช่มยั้

16

ค้นหาความสงบ ๒
ขอโอกาสกบั ทา่ นผปู้ ฏิบตั ทิ งั้ หลาย ตอ่ ไปนคี้ ณุ แจ็คขอ
นิมนตใ์ หบ้ รรยายธรรมะกบั พวกทา่ นทงั้ หลายดว้ ย ดงั นนั้ จง
ตงั้ ใจฟังดว้ ยปัญญา โอกาสไม่คอ่ ยจะมาก หรอื อีกประการหนง่ึ
พวกเราทงั้ หลายนนั้ ก็ไดอ้ บรมมาแลว้ พอสมควร วนั นหี้ รอื คราว
นีก้ ็นกึ วา่ เป็นโชคดขี องอาตมาดว้ ย ของทา่ นผปู้ ฏิบตั ิทงั้ หลาย
ดว้ ยท่ีไดม้ าพบกนั ในท่ีนี้ มาพกั ท่ีน่ีก็ไดร้ บั อปุ การะจากพวกท่าน
ทงั้ หลาย ไดค้ วามสบายทกุ ประการ ดงั นนั้ อาตมาจงึ จะขอมอบ
คาํ พดู หรอื มอบธรรมะอนั เป็นส่งิ ท่ีจาํ เป็นกบั พวกทา่ นทงั้ หลาย
ดว้ ย
พวกเราทา่ นทงั้ หลาย เกิดมาเป็นมนษุ ยใ์ นโลก ก็เป็นผมู้ ี
ความคิดแปลกตา่ งกบั พวกโลกทงั้ หลาย แลว้ พวกโลกทงั้ หลาย
เคา้ อยทู่ ่ีสนกุ สขุ สบาย แตเ่ ราอยใู่ นป่าอยา่ งนีก้ ็เห็นท่ีมี
ความหมายอยา่ งประเสรฐิ และเราแสวงหาท่ีสงบระงบั ตาม
หนา้ ท่ีของผชู้ อบความสงบระงบั การประพฤติปฏบิ ตั ธิ รรมะท่ีเรา
จะตอ้ งประพฤตปิ ฏิบตั ิในเวลานี้ ธรรมะสถานท่ีแหง่ ใดแหง่ หน่งึ

17

ท่ีไม่บรรจธุ รรมะไมม่ ี อยา่ งนนั้ ธรรมะจงึ มที ่วั ไปในสกลโลกอนั นี้
ท่ีเป็นรูปก็เป็นธรรมะ ท่ีเป็นอรูปก็เป็นธรรมะทงั้ นนั้ แตท่ า่ นให้
แสวงหาธรรมะ หาท่ีปฏบิ ตั ธิ รรมะ หาในท่ีมนั สงบระงบั เพ่ือทาํ
จติ ใหส้ งบระงบั อยทู่ ่ีไหนก็ตาม

พระมนุ ที า่ นตรสั วา่ ใหร้ ูจ้ กั โทษ ปฏบิ ตั ใิ หร้ ูจ้ กั โทษ ใหร้ ูโ้ ทษ
อยา่ งสงิ่ ทงั้ หลายเหลา่ นนั้ ตามความเป็นจรงิ ไอค้ วามสงบนีม้ นั ก็
ดี แตว่ า่ ถา้ ไมร่ ูจ้ กั ความเป็นจรงิ ของมนั แลว้ ก็เป็นโทษเหมือนกนั
นะความสงบนี้ ความสงบนีม้ นั ก็มโี ทษของมนั มนั ใหเ้ ราสงบ มนั
ใหอ้ ย่สู บายเป็นสขุ อยา่ งนี้ กไ็ ม่รูเ้ นือ้ รูต้ วั เหมือนกนั เม่ือไปพบท่ี
ไมส่ งบแลว้ ก็เกิดความวนุ่ วายขนึ้ อีก อย่างนนั้ จงึ สถานท่ี
ภายนอก จงึ จดั วา่ ไมเ่ ป็นสถานท่ีหมดจดอยา่ งดที ่ีหาความสงบ
แตท่ ่านใหย้ ดึ สถานท่ที ่ีสงบใหเ้ ป็นท่ีปฏิบตั เิ ท่านนั้ แตว่ า่ ไมใ่ หม้ ่นั
ใหย้ ดึ แตว่ า่ ไมใ่ หม้ ่นั เพราะวา่ สถานท่ีปฏิบตั ิธรรมะท่ีถกู ตอ้ ง
ทา่ นจงึ จดั วา่ มนั อย่ทู ่มี รรค คอื สัมมาทฐิ ิ ความเห็นท่ีถกู ตอ้ ง
ตามสจั ธรรม ก็คอื สมั มาทฐิ ิ สขุ ท่านก็อย่ตู รงนนั้ ไมไ่ ด้ ทกุ ขก์ ็อยู่
ตรงนนั้ ไม่ได้ แตม่ ีสขุ เกิดมา ท่านใหย้ ดึ แตไ่ ม่ใหม้ ่นั มีทกุ ขเ์ กิด

18

ขนึ้ มาท่านก็ใหย้ ดึ แตว่ า่ ทา่ นไมใ่ หม้ ่นั อนั นีค้ งเขา้ ใจ ถา้ ติดอยใู่ น
ความสขุ ติดอย่ใู นความสงบ มนั ก็เป็นกามสุขลั ลกิ านุโยโค ถา้
ติดอย่ใู นความไมส่ งบ มนั ก็เป็น อตั ตกิลมถานโุ ยโค

ดงั นนั้ การปฏบิ ตั นิ ีจ้ งึ จะตอ้ งใหป้ ัญญาเกดิ ใหร้ ูจ้ กั โดย
ปัญญา อยดู่ ว้ ยปัญญา ฟังดว้ ยปัญญา ดดู ว้ ยปัญญา การ
กระทาํ ทกุ อยา่ งทาํ ดว้ ยปัญญาทงั้ นนั้ การปฏิบตั ธิ รรมะ การรู้
ธรรมะกบั ปฏิบตั ธิ รรมะมนั มีสองอย่าง มกี ายอยา่ งหน่งึ มีจิต
อย่างหนง่ึ สองประการนีเ้ ทา่ นนั้ ไม่ตอ้ งรูม้ ากเรยี นมากอะไร
มากมาย มีกายกบั จติ เทา่ นีก้ ็พอ เหน็ อะไรทกุ อยา่ ง นอ้ มเขา้ มา
เป็นโอปนยกิ ธรรมใหเ้ ห็นเฉพาะกายจิตเจา้ ของนี้ อนั นีอ้ าตมา
เหน็ ในเฉพาะในตวั เอง

ในสมยั หนง่ึ เขา้ ไปอยใู่ นป่า สงบ แตเ่ ม่ือออกมาแลว้ มาติด
บาตรคน บา้ นคน เคา้ มาเลน่ ดนตรกี นั อยู่ ไมส่ งบ ราํ คาญ ทาํ ไม
ถงึ ราํ คาญอยา่ งนนั้ ก็เพราะวา่ เสยี งดนตรมี ากวนเรา มี
ความเหน็ ผิดอย่างนี้ อยไู่ ปก็ไมส่ บายใจ เพราะเขา้ ใจวา่
เสยี งดนตรมี ากวนเรา อย่ไู ปหลายวนั ทกุ ขม์ นั เกิดมาไม่หยดุ ไม่

19

หนีจากท่ีน่นั เลยเปล่ยี นความรูส้ กึ วา่ อมื เราน่ีมนั ผิดหรอื ถกู น่ี
คิดใหม่ พิจารณาใหม่ เกิดความรูส้ กึ ขนึ้ มา อนั นีไ้ มใ่ ชเ่ ขามากวน
เราน่ี ดไู ปแลว้ เราไปกวนเคา้ เน่ีย มนั หลงขนาดนีน้ ะ เราไปกวน
เคา้ ก็เขา้ ใจวา่ เคา้ มากวนเรา มนั ผดิ แทๆ้ อยา่ งนี้ มนั ก็เป็นเหตใุ ห้
เราไม่สบาย อนั นีก้ ็เป็นธรรมะนอกคมั ภีร์ เป็นตาํ รานอกคมั ภีร์
เหมือนกนั ถา้ เราคงจะไปอา่ นในคมั ภีร์ คงจะไม่รูห้ รอก ไมร่ ูว้ า่
อนั นีม้ นั เป็นยงั ไงกนั อนั นีไ้ ปน่งั อย่ใู นป่า เอากายไปน่งั ทาํ จิตให้
สงบ ปัญญามนั เกิดขนึ้ มาน่ีเรยี กวา่ มนั ดใู นจติ ของเจา้ ของน่นั
เกิดความรูส้ กึ ขนึ้ อย่างนี้ มนั ก็ตดั ปัญหานนั้ ได้

น่นั แหละจงึ ไดม้ าเหน็ เพ่ือนมาปฏบิ ตั ิ จงึ อยากจะขอฝากไว้
อยา่ เพ่งิ ลืมตวั นะ อยา่ เพ่งิ ลมื เคยพลาดมาแลว้ พลาดมา นกึ วา่
ไม่มีอะไรนะ ไมม่ ีอะไร ใหเ้ หมือนอย่างหนง่ึ ก็เหมือนไมส้ องอนั
ไมอ้ นั หน่งึ มนั ยาวซกั ฟตุ นงึ อยา่ งนีเ้ ป็นตน้ ถา้ มีไมอ้ นั เดยี ว เรา
มองขนึ้ ถึงถามไม่รูว้ า่ ไมม้ นั สนั้ มนั ยาว เพราะไม่มีเครอ่ื งวดั ถา้
เอาไมอ้ นั หนง่ึ มาวดั เขา้ ไปอกี สองฟตุ จะเหน็ วา่ ไมเ้ รามนั สนั้ ถา้
เอามาวดั ใหม่ เอาซกั ครง่ึ ฟตุ มาวดั จะเห็นวา่ ไมเ้ ราท่ีเราถืออยนู่ ่ี

20

มนั ยาว อนั นีธ้ รรมะนีก้ ็เหมือนกนั ฉนั นนั้ เม่ือมีเหตมุ ากระทบ มนั
จงึ ฟงุ้ ขนึ้ มา

การปฏบิ ตั ิหาทางพน้ ทกุ ขน์ ี้ ทกุ วนั มีครูมีอาจารยม์ าก ทกุ
วนั นี้ มีครูมีอาจารยม์ าก แลว้ แตอ่ บุ ายท่ีครูอาจารยจ์ ะสอนไป
ถา้ เราไม่รูท้ ่วั ถงึ ก็ลาํ บากทกุ วนั นี้ มนั เป็นของท่ีลาํ บาก
เหมือนกนั ไมร่ ูจ้ ะเอาอะไรตอ่ อะไร มนั เป็นของลาํ บาก ถา้ เรามี
ปัญญารูจ้ กั เชน่ วา่ เคา้ เรยี นกรรมฐานกนั ทกุ วนั นี้ เรยี กวา่ เรยี น
วิปัสสนา หรอื สมถะ หรอื วปิ ัสสนาอยา่ งนีเ้ ป็นตน้ อนั นนั้ เป็น
คาํ ท่ีสมมตุ ิขนึ้ มา ภาษาท่ีสมมตุ ขิ นึ้ มา แตอ่ าตมาเหน็ วา่ รวมเขา้
ทงั้ สองอย่างนวี้ า่ การปฏิบตั ธิ รรมะ เทา่ นนั้ นะ่ ท่ีเราปฏบิ ตั ิธรรมะ
มนั ทาํ ควบกนั ไปเลย ทาํ ทงั้ สองอยา่ งไปในตวั เลย ทงั้ สมถะ ทงั้
วิปัสสนา เป็นไปในนนั้ เลย

เชน่ วา่ เราทาํ จติ ใหส้ งบเน่ีย ทาํ จติ ใหส้ งบนี้ สงบดว้ ยจิตท่ี
สงบนี้ สงบดว้ ยสองประการ สองอยา่ ง หนง่ึ ท่ีเรามาอย่ใู นป่านี้
ไมค่ อ่ ยไดย้ นิ เสยี ง ไมค่ อ่ ยไดเ้ ห็นรูป จติ มนั ก็สงบ อยา่ งหนง่ึ สงบ
นีจ้ งึ เป็นขนั้ ท่สี งบอนั แรก ตอ่ ไปนนั้ ทา่ นกพ็ ยายามใหเ้ กิดปัญญา

21

เปล่ยี นซง่ึ อารมณท์ งั้ หลายใหร้ ูว้ า่ อนิจจงั ทุกขงั อนัตตา สาม
ประการนี้ เป็นอารมณข์ องวปิ ัสสนา คือเป็นอารมณท์ ่ีใหจ้ ิตเกิด
ปัญญา ไม่ใชอ่ ่ืน ตรงนีไ้ ม่ตอ้ งกาํ หนดอะไรมาก จะยนื เดิน น่งั
นอน ทกุ อริ ยิ าบถ เม่ือถกู อารมณม์ าเม่ือไหร่ ใหร้ ะลกึ เสมอเม่ือ
นนั้ มีสตอิ ยวู่ า่ อนั นีถ้ า้ เรามีความสขุ ทางใจ หรอื ไดอ้ ารมณท์ าง
จิตเกิดขนึ้ ก็ดี ก็เรยี กวา่ อนั นีม้ นั ไมแ่ น่ เม่ือทกุ ขเ์ กิดมา ก็เรยี กวา่
มนั ไม่แน่ อะไรทกุ อยา่ งเกิดขนึ้ มาตรงนนั้ บอกวา่ มนั ไมแ่ นท่ กุ
ขณะไป เทา่ นีน้ ะ่ นานๆไปจติ ของเรามนั จะลกุ ขนึ้ มาเหน็ วา่ เออ
อนั นีม้ นั ก็ไม่แน่ อยา่ งนนั้ มนั ก็ไม่แน่ เป็นของไม่แนน่ อนทงั้ นนั้
เหน็ อะไรๆท่ีเป็นของไม่แนน่ อน เป็นของไมจ่ รงิ ไมจ่ งั จิตใจเรานีก้ ็
เลยไมเ่ อาจรงิ จงั กบั มนั เท่านนั้ แหละ อนั นีม้ นั ก็เปล่ยี นอารมณ์
ของเราเหมือนกนั

สมยั ก่อนท่ีเราเห็นวา่ อนั นมี้ นั จรงิ สขุ น่ีมนั จรงิ ทกุ ขน์ ่ีมนั จรงิ
อะไรท่ีมนั จรงิ จงั ทงั้ นนั้ เราไปเขา้ ใจจนเกินไปซะ ไปเอาจรงิ เอา
จงั กบั สงิ่ ท่วี า่ มนั ไมจ่ รงิ ไม่จงั นนั้ บางทีมนั เปล่ียนไป ก็ผดิ หวงั เรา
ก็ทกุ ขเ์ กิดขนึ้ มา เปลย่ี นไปเม่ือไรก็ผดิ หวงั เรามาทกุ ขเ์ กิดขนึ้ มา

22

มนั ก็เกิดปัญหาอยเู่ รอ่ื ย ถา้ เหน็ เร่อื งของไมจ่ รงิ จงั ในธรรม
ทงั้ หลายแลว้ จิตใจเรามนั ก็ไมย่ ดึ ม่นั ถือม่นั เม่ือไม่ยดึ ม่นั ถือม่นั
ปัญหามนั กห็ มดไป เม่ือปัญหาหมดไป ก็เรยี กวา่ ไมม่ ีอะไรแลว้
สงบ ทางปัญญาก็เกิดขนึ้

ใครเคยมีความทกุ ขท์ างใจมยั้ ใครมี ใครเหน็ ทกุ ขเ์ กิดขนึ้ ทาง
ใจมยั้ ใครเคยเหน็ มยั้ น่ีคือขอ้ ปฏิบตั ธิ รรมท่ีมนั เกิดตรงนนั้ แหละ
เกิดท่ีจติ ของเรานนั้ แหละ เกิดตรงนนั้ มนั จะดบั ลงตรงนนั้ ฉะนนั้
พระองคจ์ งึ ใหพ้ จิ ารณาอยทู่ ่ีจติ ของเรา สขุ มนั ก็ไมไ่ ปเกิดอย่ภู เู ขา
หรอก ทกุ ขก์ ็ไมไ่ ปเกิดอยภู่ เู ขาหรอก สขุ ทกุ ขม์ นั เกิดท่ีใจของเรา
นนั้ ไม่ใช่ท่ีอ่นื น่ีทา่ นจงึ ใหร้ ูจ้ กั สมมตุ ิอนั นี้ เชน่ วา่ ไอท้ กุ ขม์ นั จะ
เกิดขนึ้ มาน่นั นะ่ หนง่ึ สขุ ทกุ ขเ์ กิด เป็นสขุ ทกุ ขข์ องธรรมดาอยา่ ง
หนง่ึ ทกุ ขอ์ นั เกิดจากอปุ าทานอยา่ งหนง่ึ ไอค้ นท่ีไมม่ ีทกุ ขไ์ มม่ ี
หรอก แตว่ า่ มนั มีทกุ ขป์ ระจาํ สงั ขารเชน่ วา่ เราป่วยอยา่ งนีเ้ ป็นตน้
น่ีก็มีทกุ ข์ ถา้ เราคิดไปถกู เรอ่ื งของมนั เรอ่ื งป่วยก็เป็นเร่อื ง
ธรรมดาของมนั นะ อยา่ งนีม้ นั ไมแ่ น่หรอก เชน่ นี้ หรอื อาการท่ีเรา
เจ็บปวด เอาเข็มมาฉีดเขา้ ไปตรงนี้ ฉีดยาน่ี มนั ก็เจบ็ เหมือนกนั

23

เจบ็ อะไร เจบ็ เฉพาะเอาเขม็ มาแทงในหนงั มนั ก็เจ็บนะ่ สมั ผสั
มนั เจบ็ พระพทุ ธเจา้ ก็เจ็บ พระอรหนั ตก์ ็เจบ็ แตว่ า่ เจบ็ นนั้ เป็น
เจบ็ ธรรมดา ทกุ คนจะตอ้ งเจบ็ เป็นธรรมดา สมั ผสั น่ีวา่ ใหร้ ูจ้ กั
อนั นีเ้ ป็นธรรมดาเหลอื เกิน

ท่ีทา่ นใหร้ ูจ้ กั อกี ประการหนง่ึ ท่ีมากท่ีสดุ คือ ไอท้ กุ ขท์ ่มี นั เกิด
มาจากอปุ าทาน น่นั เป็นทกุ ข์ เกิดมาจากกิเลสจรงิ ๆ อปุ าทาน
เหมือนฉีดยา เอาเขม็ ท่ีเราไปอาบดว้ ยยาพษิ เอาเข็มอาบดว้ ยยา
พิษแลว้ มาฉีดเขา้ ไป แหม อนั นีม้ นั เจ็บมนั ปวดเหนือธรรมดา
เหลือเกนิ นะ เน่ีย ไมใ่ ชธ่ รรมดาแลว้ น่ี สขุ เพราะอปุ าทาน ทกุ ข์
เพราะมีอปุ าทาน เป็นแบบนี้ เหมือนกบั ท่ีเอาเขม็ ไปอาบนา้ํ ยา
มาฉีดเขา้ ไป ปวดเจ็บจนตาย จนใหค้ นตาย อะไรเราเกลยี ด มี
อปุ าทาน ความรูส้ กึ ขนึ้ มา สขุ ทกุ ขม์ ีอปุ าทาน แมอ้ ยา่ งนอ้ ยก็
ตอ้ งตายทงั้ เป็น รูจ้ กั อนั นนั้ ท่ีมนั พจิ ารณาธรรมท่ีตรงไหน ธรรม
มนั เกิดตรงไหน มนั ดบั ตรงไหนเน่ีย อยา่ ไปดทู ่ีอ่ืน ดทู ่ีจติ ของเรา

จติ นีม้ นั เป็นกาํ ลงั มากท่ีสดุ นะ ตา หู จมกู ลนิ้ กาย อยา่ งนีก้ ็
เป็นลกั ษณะทงั้ นนั้ แหละ ไมม่ ีอะไรเลย เหมือนกบั รถยนต์

24

รถยนต์ ตารถยนตม์ นั มั ีแสงใหญ่สวา่ งอยา่ งนนั้ แตร่ ถยนตม์ นั
เห็นมยั้ หรอื คนน่งั อย่บู นรถมนั เห็นน่ะ ตวั รถยนตม์ นั เหน็ แสง
สวา่ งหรอื เปลา่ น่ีก็เหมือนกนั น่ะ ไอค้ วามเป็นจรงิ แสงสวา่ งเกิด
จากตารถยนต์ แตร่ ถยนตไ์ มเ่ หน็ เราก็เหมือนกนั นอ้ มเขา้ มา
เป็นโอปนยกิ ธรรม เราอย่ใู นสถานท่ีท่ีเราสงบ สงบอย่ทู ่ีน่ีในป่า
นี้ ในถ่ินนี้ แตเ่ ราก็ตอ้ งการความสงบ บางทีบางคนมาอย่ทู ่นี ่ี มนั
ก็ไม่เหน็ ความสงบเหมือนกนั เหมือนกบั รถยนต์ มีตาแตว่ า่
รถยนตไ์ ม่เหน็ คนน่งั อยบู่ นรถยนตน์ ่นั เหน็ อย่างนีเ้ หมือนกนั

ใหเ้ รารูจ้ กั วา่ ธรรมทงั้ หลายมนั เกิดขนึ้ ท่ีไหน ดบั ท่ีตรงไหน
อะไรมนั เป็นอยา่ งไร ใหเ้ หน็ ใหร้ ูจ้ กั ธรรมะเป็นเร่อื งอบุ ายอย่างนี้
เพราะวา่ ธรรมะเรามองไม่เหน็ ชดั ไมม่ ีอะไร มีเร่อื งอบุ าย อาตมา
จงึ ชอบพดู ธรรมะและพดู เร่อื งอบุ ายใหเ้ หน็ อย่างนี้ เชน่ วา่ เราเหน็
โลกน่วี นุ่ วาย อนั ความเป็นจรงิ น่ี โลกไมว่ นุ่ วาย เราวนุ่ วายเอง
ของเรา ใหน้ อ้ มเขา้ มาเชน่ เหน็ ตน้ ไมต้ น้ หนง่ึ มนั แก่ ใบมนั รว่ งลง
ไปน่ี เรามองเห็นก็ รูจ้ กั แลว้ วา่ เหน็ ตน้ ไมก้ ็มองเขา้ มาเราวา่ ปัจจ
ตงั เวทติ พั โพ วิญ�หู ิ อยา่ งนี้ ตน้ ไมม้ นั แก่ก็ตอ้ งเป็นอยา่ งนนั้

25

ตวั เราแก่ก็ตอ้ งเป็นอยา่ งนนั้ อย่างนีเ้ หน็ ธรรมท่ีเสมอกนั แลว้
เห็นขา้ งนอกก็เห็นขา้ งใน เหน็ ขา้ งในก็เห็นขา้ งนอก อนั นกี้ ็เป็น
อนสุ ติเราอยา่ งหนง่ึ ท่ีจะปลงสงั ขารพจิ ารณาเร่อื ยไป

เม่ือเรารูจ้ กั ธรรมะเชน่ นีก้ ็เหมือนกบั คนท่ีเดนิ ทางไป เดนิ ไป
แลว้ ก็เดินทางกลบั มา แลว้ กห็ ยดุ อยู่ น่ีเป็นลกั ษณะของคนเดิน
คนกลบั เดนิ ไปก็ได้ กลบั มาก็ได้ หยดุ อยกู่ ไ็ ด้ แตธ่ รรมะท่ี
พระพทุ ธเจา้ หรอื ท่ีนกั ปราชญท์ งั้ หลายทา่ นสอนวา่ เม่ือจิตถึง
ธรรมะอนั แทจ้ รงิ แลว้ อาการเดินไปก็ไม่มี อาการกลบั มาก็ไมม่ ี
อาการหยดุ อยกู่ ็ไม่มี น่ีเขา้ ใจมยั้ วา่ จะอยทู่ ่ตี รงไหน สงิ่ ทงั้ หลายนี้
มนั จะปรากฏขนึ้ มากบั ผปู้ ฏบิ ตั ิ อนั นเี้ ป็นธรรมท่ีเรยี กวา่ มนั เป็น
สจั ธรรมท่ีตงั้ อยู่ ไม่ใช่ของใครทงั้ นนั้ แหละ ไม่ใช่ของพระพทุ ธเจา้
ไมใ่ ชข่ องใครทงั้ นนั้ นะ อนั นีเ้ ป็นสจั ธรรมอย่อู ยา่ งเนยี้ ไมใ่ ชข่ อง
ใคร ไมไ่ ปกบั ใครทงั้ นนั้ อยอู่ ยา่ งนนั้ หละ เดนิ ไปก็ไม่ไป ถอยกลบั
ก็ไมถ่ อย ยืนหยดุ อย่กู ็ไม่หยดุ อยเู่ หมือนกนั ไม่มี ไม่มีการเดินไป
ไม่มีการถอยกลบั ไมม่ ีการหยดุ อยู่ อยา่ งเนีย้ อนั นีธ้ รรมท่ีเป็น

26

ปัจจตงั ถา้ ผปู้ ระพฤตปิ ฏบิ ตั ไิ ปถงึ ท่ีตรงนนั้ จะไมส่ งสยั อะไร
ทงั้ นนั้ จบลงท่ีตรงนนั้ นะ่

อยา่ งนนั้ การปฏิบตั เิ ช่นนีก้ ็ดแี ลว้ แตว่ า่ ระยะหนง่ึ ก็ปฏบิ ตั ิ
เป็นช่วั สิบวนั ย่ีสบิ วนั เดือนหนง่ึ หรอื ตอนเชา้ ตอนเยน็ เราไดม้ า
น่งั ความสงบอย่างนีก้ ็ดี แตว่ า่ มนั ยงั ไม่ย่ิง ถา้ หากวา่ ใหม้ นั ยง่ิ
การสมาธินนั้ ก็ไมใ่ ชก่ ารน่งั อย่างเดยี ว ยืน เดิน น่งั นอน เป็น
สมาธิ เป็นวงกลมอยเู่ รอ่ื ย ใหเ้ รามีสติ พดู ถงึ ดา้ นจิตใจผู้
ประพฤตปิ ฏิบตั นิ ่ีเป็นวงกลม มีสติ ไมใ่ ช่วา่ บางทีกเ็ ขา้ ใจวา่ เรา
น่งั กรรมฐานน่ี เราเลกิ จากการกระทาํ นีแ้ ลว้ ก็หมดกรรมฐาน
ไม่ใชอ่ ย่างนนั้ อย่าใหม้ นั หมดสิ ไมใ่ ช่วา่ เหมือนกบั เราบรโิ ภค
ขา้ วน่ี บรโิ ภคขา้ วมนั อ่ิมแลว้ ออกจากท่ีน่งั เดนิ ไปก็ยงั อม่ิ นอน
มนั กย็ งั อ่มิ ไปก็ยงั อ่มิ มนั มีกาํ ลงั อย่อู ย่างนนั้ ใหเ้ ราเขา้ ใจอยา่ ง
นนั้ พอท่ีวา่ เราออกจากกรรมฐานน่ีไม่ใช่วา่ เราออก ไม่ใชว่ า่ เรา
หยดุ เราจะตอ้ งใหเ้ รามีสติอย่เู รอ่ื ยในจิตของเราอยา่ งนนั้ เราทนั
หรอื เปลา่ การกระทบมนั ก็เป็นอย่างหนง่ึ

27

เชน่ วา่ ตา หู จมกู ลนิ้ กาย มนั จะกระทบอยา่ งเนีย้ เรยี กวา่
การกระทบ เชน่ วา่ นกมนั รอ้ ง พอเสยี งนกมนั รอ้ ง กระทบเฉยๆ
เม่ือนกมนั รอ้ งจบไปแลว้ ความรูส้ กึ คดิ ขนึ้ ในนี้ แหม เสียงนกน่ี
มนั สนกุ หวะ นกมนั ไมส่ นกุ หวะ หรอื คดิ ขนึ้ วา่ แหม อยากจะจบั
นกมนั ไปเป็นอาหารน่ะ อยากจะจบั นกมนั ไปขายหวะ น่ี นี้
เรยี กวา่ มนั เกิดจากตรงนนั้ ท่ีใหก้ ระทบเฉยๆ ไดย้ ินเฉยๆไม่มี
อะไรเลย ถา้ มีอวิชชาเป็นพนื้ น่ะ เม่ือกระทบพงุ่ เออ เสียงนนั้
สนกุ ดี อยา่ งนี้ รูปนนั้ สวย กลน่ิ นนั้ หอม เราชอบ มนั จะเป็นไป
ทาํ นองนี้ อนั นนั้ เรยี กวา่ เรอ่ื งกระทบแลว้ เฉยๆมนั อยา่ งหน่งึ เม่ือ
กระทบแลว้ มนั รู้ ยดึ หมายไปตามอาการทงั้ หลายเหลา่ นนั้ ไป
เก็บส่ิงตา่ งๆเขา้ มารวมในจิตของเรา รูส้ กึ ขนึ้ เรยี กวา่ การกระทบ
เฉยๆ ถา้ เรารูจ้ กั การกระทบเฉยๆ กระทบเลกิ ไปก็ไมม่ ีอะไร การ
กระทบเรา ตดิ มีอปุ าทานยดึ ม่นั ถือม่นั ปรุงแตง่ ส่งิ ทงั้ หลาย
เหลา่ นนั้ ใหเ้ ราโกรธ ใหเ้ ราเกลยี ด ใหเ้ ราชอบ ใหเ้ ราไม่ชอบ
นงุ นงั กนั อยตู่ รงนนั้ แหละ อนั นีถ้ า้ เราตามดจู ิตของเราแทๆ้ แลว้

28

จะรูจ้ กั อะไรมนั เป็นอนั ตราย ไม่เป็นอนั ตรายตอ้ งรูจ้ กั ในจติ ของ
เจา้ ของนนั้ น่ีเรยี กวา่ การปฏบิ ตั ิทางจิต

ไมม่ ีอะไรจะพดู มากนะ ใหโ้ ยมไปลอง ทดลองดนู ะ หรอื พน้
ทกุ ขก์ นั หมดหรอื ยงั ถา้ ยงั ไมพ่ น้ ทกุ ขเ์ อาไปลองดนู ะ เรยี กวา่ ไม่
ตอ้ งพดู มาก ไมต่ อ้ งอะไรมาก อารมณท์ ่ีเกดิ ขนึ้ ทางหกู ็เรยี กวา่
มนั จะชอบหรอื วา่ ไมช่ อบใจ ก็เรยี กวา่ อนั นมี้ นั ไมแ่ น่ เทา่ นนั้
แหละ ยนื ไป ถา้ มนั เกิดขนึ้ มาเม่ือไรก็ ออื ไม่แน่ สบั มนั ตรงเดยี ว
เท่านีแ้ หละ แนวปัญญาเกิด ถึงแมว้ า่ มนั จะมีโกรธ มีเกลยี ด
เทา่ ไร ขนึ้ มาในใจของเรา เราก็วา่ อืม อนั นีไ้ ม่แน่ มนั ก็ไมแ่ น่
ทงั้ นนั้ แหละ เด๋ยี วโยมจะเหน็ ของไม่แน่ขนึ้ จรงิ ๆ ก็เห็นของไมแ่ น่
แหละ อะไรท่ีมนั ไมแ่ น่ ของนนั้ มนั ก็หมดราคาแลว้ ใชม่ ยั้ ของไม่
จรงิ ไม่จงั มนั ก็หมดราคาแลว้ มนั ก็อยา่ งนนั้ เม่ือมนั หมดราคา
แลว้ เช่นนนั้ เรารูจ้ กั วา่ มนั หมดอยา่ งนนั้ มนั ไมแ่ น่ทงั้ นนั้ ถา้ มนั
เกิดขนึ้ มาเม่ือไร เราก็บอก อมื มนั ไม่แน่ เกดิ มา มนั ก็เท่านนั้
แหละ เกิดขนึ้ มากน็ กึ วา่ เทา่ นนั้ แหละ เป็นอย่างนนั้ แหละ จิตใจ
เราจะเป็นอยอู่ ย่างนี้ จะเหน็ ชดั วา่ ไอค้ าํ ท่ีวา่ มนั ไมแ่ นน่ ่นั แหละ

29

เรยี กวา่ ธรรมะ ธรรมะน่นั แหละท่ีเราเหน็ ธรรมะ เรยี กวา่ ของท่ีไม่
แน่ มนั จะเป็นเหตไุ มใ่ หเ้ รายดึ ม่นั หรอื ถือม่นั แตย่ ดึ มา แตว่ า่ ไม่
ม่นั อย่างนี้ เม่อื เราเหน็ ธรรมะก็เหน็ พระพทุ ธเจา้ เม่ือเห็น
พระพทุ ธเจา้ ก็เหน็ ธรรมะ เหน็ ธรรมะก็เหน็ พระพทุ ธเจา้ อย่างนี้
ความรูอ้ นั นีอ้ ย่อู ยา่ งนี้ ตงั้ อย่เู สมอในใจอยา่ งนี้

อนั นีใ้ หโ้ ยมเอาไปลองดู ถา้ ไมเ่ ช่ือ เอาลองๆดกู อ่ นก็ได้ ทาํ
ไปอย่างนี้ ถา้ มนั สมถกรรมฐาน ก็ทาํ ไปอย่างนี้ ทาํ ไปเรอ่ื ยๆไป
ไอค้ วามรูส้ กึ เกิดขนึ้ มาตอ่ ไปนนั้ เราก็พอสมควรแลว้ ก็ยกใหม้ นั มี
ปัญญาย่งิ ขนึ้ กวา่ นนั้ ท่ีบอกวา่ ท่ีวา่ มนั ไม่แน่ ศพั ทน์ ีเ้ ป็นศพั ทท์ ่ี
สาํ คญั น่ะ แตข่ า้ มไปขา้ มมาอยา่ งนี้ ไมเ่ หน็ คดิ วา่ ธรรมอนั นีม้ นั
เป็นอะไรก็ไมร่ ู้ ไมย่ กขนึ้ มาดู ถา้ เรายกดขู นึ้ มาเม่ือไร เรามีมยั้
เรามีความสขุ เกิดขนึ้ ดงั ใจหรอื เปลา่ เคยมมี ยั้ เรามีความทกุ ข์
เกิดขนึ้ ทางใจหรอื เปลา่ เรามีความพอใจเกิดขนึ้ ทางใจหรอื วา่
เรามีความไมพ่ อใจเกิดขนึ้ ทางใจหรอื เปลา่ อนั นีม้ นั ตอ้ งจะเป็น
นิจการ ทงั้ หลายเหลา่ นีท้ ่ีมนั เกิดมาท่ีเฉพาะหนา้ เรารูจ้ กั เพราะ
เรามีสตอิ ยู่ อนั นีม้ นั ไม่แน่ น่ีไม่แน่ บอกทกุ ขณะเลย ลองๆดู

30

เหอะ โยมจะบรรลธุ รรมะในการเดินก็ได้ การยืนก็ได้ การนอนก็
ได้ ไอค้ วามยดึ ม่นั ถือม่นั จะคอ่ ยๆคล่คี ลายออกไปเรอ่ื ยๆ จะไดม้ ี
ปัญญาเกิดขนึ้

ไปลองดนู ะ ไปทดลองดเู ถอะ มนั จะเป็นยงั ไง ไปลองดสู ิ
มีมยั้ ก็มนั มีสงิ่ ท่ที ดลองอยแู่ ลว้ วา่ ไออ้ ารมณม์ นั มาสะกิดอยทู่ กุ
เวลาน่ะ มีแลว้ ชอบใจมีมยั้ ไม่ชอบใจมีมยั้ น่นั แหละ ถา้ อนั นนั้ มี
อยู่ ท่ีเร่อื งชอบใจ ไม่ชอบใจมีอยกู่ ็เป็นเร่อื งชอบใจวา่ ชอบใจเป็น
ธรรมดาอยา่ งหนง่ึ ถา้ มนั เรอ่ื งธรรมดาแลว้ เป็นเรอ่ื งอปุ าทาน
น่นั นะ่ มนั จะไม่ใหเ้ ราสบายนะ เหมือนเอายา เหมือนเอาเขม็ ไป
อาบยาพิษมาฉีดเขา้ ไปน่ะ ทน มนั จะเป็นอย่างนนั้ อยา่ งนนั้ ถา้
เรารูจ้ กั แกป้ ัญหาอนั นี้ จติ ใจเราก็สงบ ตอ่ นไี้ ปเป็นโอกาสท่ีจะให้
ถามปัญหาขอ้ ขอ้ งใจซกั หนอ่ ย พอสมควรนะ ถา้ ใหอ้ าศยั การพดู
มนั ก็ไม่จบหรอก กระท่งั คนื สองคนื มนั ก็จบไม่ได้ …เคยมีมยั้ โยม
ไดย้ ินเสยี งมนั มาแลว้ ก็รูส้ กึ วา่ เสยี งมนั มากวนเรา เคยคดิ มยั้
เสยี งมากวนเราหรอื เราไปกวนเสียง (Do they come to bother
us or do we go to bother it?) ระวงั ใหด้ นี ะ

31

ท่ีมา: https://youtu.be/45G_0soAm10

32