อินทรีย์ ๕ โดย หลวงตามหาบัว

อินทรีย์ ๕
หลวงตามหาบวั ญาณสมั ปันโน
เทศนอ์ บรมพระ ณ วดั ป่ าบา้ นตาด

(๔ กนั ยายน ๒๕๒๖)
ธาตขุ นั ธเ์ ป็นเรอ่ื งของสมมตุ ิ ท่ีตอ้ งหมนุ ไปตามหลกั แห่ง
ธรรมชาตทิ ่ีธรรมท่านสอนไวว้ า่ อนิจจฺ ํ ทกุ ขฺ ํ อนตตฺ า ฉะนนั้
การมาศกึ ษาจงึ ไมค่ วรน่ิงนอนใจในขณะท่ีควรจะเป็นไปได้ ดว้ ย
การประพฤตปิ ฏบิ ตั แิ ละการศกึ ษาอบรมจากครูจากอาจารย์
เพราะสงิ่ เหลา่ นีเ้ คยผดิ หวงั มาหลายครงั้ หลายหนแลว้ สาํ หรบั ผู้
หวงั พง่ึ พงิ ครูอาจารย์ เด๋ยี วองคน์ นั้ ผ่านไปองคน์ ีผ้ า่ นไปอยเู่ รอ่ื ย
ๆ ไมม่ ีการหยดุ ยงั้ แมต้ วั ของเราเองก็จะตอ้ งผ่านไปเช่นเดียวกนั
ซง่ึ ไมม่ ีอะไรจะเหนือกวา่ กนั ไปเลย เม่ือมีโอกาสดงั ท่ีไดป้ ระพฤติ
ปฏิบตั ศิ กึ ษาอบรมจากครูจากอาจารยอ์ ยู่ ก็ควรจะตกั ตวงใหพ้ อ
เป็นเนือ้ เป็นหนงั เป็นสารคณุ เป็นท่ียดึ เหน่ียวภายในใจของตน
ไดเ้ ป็นอยา่ งนอ้ ย มากกวา่ นนั้ ก็ใหป้ ลอ่ ยภายนอกโดยหลกั
ธรรมชาติ เพราะความเพยี งพอทกุ สง่ิ ทกุ อย่างแลว้ การไดเ้ หน็ ได้

1

ยนิ ไดฟ้ ัง การศกึ ษาอบรมเพ่ืออรรถเพ่ือธรรม เพ่ือถอดถอนส่ิงท่ี
เป็นภยั กห็ มดไป ๆ เพราะธรรมเป็นสิ่งท่ีทาํ จติ ใจใหม้ ีความอ่ิม
พอไดโ้ ดยลาํ ดบั จนกระท่งั ถงึ ความพอตวั

ทา่ นผใู้ ดปฏบิ ตั ิดกี ็เป็นเรอ่ื งของท่าน การปฏบิ ตั ิดีท่ีสาํ คญั ก็
คือเรอ่ื งของเรา ความช่วั อยใู่ นใจในตวั ของผใู้ ดก็ไมส่ าํ คญั ย่งิ
กวา่ ท่ีเป็นเสีย้ นเป็นหนามท่มิ แทงหวั ใจอยใู่ นตวั ของเรา
เพราะฉะนนั้ การประพฤตปิ ฏบิ ตั จิ งึ ไมเ่ ห็นสิ่งใดเป็นสง่ิ ท่หี นกั
แนน่ เป็นสง่ิ ท่สี าํ คญั ย่งิ กวา่ การประพฤติปฏบิ ตั ิ เพ่ือกาํ จดั เสยี้ น
หนามหรอื แหลมหลาวท่ีท่ิมแทงอย่ภู ายในใจตลอดมานีใ้ หห้ มด
สิน้ ไปโดยลาํ ดบั ดว้ ยความเหน็ ภยั น่ีเป็นความถกู ตอ้ งชอบธรรม

ท่านทงั้ หลายมาอยทู่ ่ีน่ีผมก็เคยไดพ้ ดู ไม่รูก้ ่ีครงั้ ก่ีหนแลว้ ผม
รบั นีไ้ มใ่ ช่รบั ดว้ ยอาํ นาจวาสนาบญุ ญาภสิ มภารวา่ มกี วา้ งมี
ขวางมีลกึ มีซงึ้ อะไร สาํ หรบั ตวั ของผมเองไมไ่ ดม้ ีความรูส้ กึ อย่าง
นนั้ เลย อย่ปู กตธิ รรมดา ๆ ตามสภาพของเจา้ ของ แตท่ ่ีรบั ก็
เพราะความเหน็ ใจความสงสาร ไดแ้ ยกแยะจิตใจของตนออก
เทียบเคยี งกบั หมเู่ พ่ือนท่ีมาศกึ ษาอบรมเก่ียวกบั เรอ่ื งครูเรอ่ื ง

2

อาจารย์ ผใู้ หค้ าํ แนะนาํ ส่งั สอนเป็นท่ีแน่ใจเป็นท่ีลงใจ ทงั้ การได้
เห็นไดย้ นิ ไดฟ้ ัง การพจิ ารณาไตรต่ รองตามไม่ขดั แยง้ ตอ่ จติ ใจ
เพราะสงิ่ ท่ีไดเ้ หน็ ไดย้ นิ ไดฟ้ ังนนั้ ไม่ขดั แยง้ ตอ่ ธรรมตอ่ วนิ ยั

การท่ีเสาะแสวงหาครูหาอาจารยท์ ่ีเป็นท่ีแน่ใจ และปรากฏ
เป็นความอบอนุ่ ขนึ้ มาภายในตนนนั้ เป็นส่ิงท่หี าไดย้ าก เสาะ
แสวงเสียแทบลม้ แทบตาย ดีไม่ดีไม่เจอ เลยลม้ เหลวไปเฉย ๆ
ตอ่ หนา้ ตอ่ ตาเรา เพราะสง่ิ ตอบแทนความมงุ่ หวงั ของเราความ
ม่งุ หมายของเรามนั ไมม่ ี ถงึ มีเราก็ไมพ่ บไมเ่ จอทา่ นเสยี
ผลประโยชนน์ กี้ ็ลม้ เหลวไปได้ ดงั ท่ีผมไดเ้ คยพดู เสมอวา่ เสาะ
แสวงหาครูหาอาจารยน์ นั้ ผมนะ่ เสาะแสวงหามากตอ่ มาก
เพราะเราไมไ่ ดต้ งั้ ความมงุ่ หมายไวอ้ ยา่ งธรรมดา ๆ แมจ้ ะตวั เทา่
หนนู ีก้ ็ตาม การตงั้ ความมงุ่ หมายไวภ้ ายในใจนีต้ งั้ ไวอ้ ยา่ งสงู สดุ
ทีเดยี ว คอื วมิ ตุ ติหลดุ พน้ เทา่ นนั้

ทงั้ นีเ้ น่ืองมาจากการไดเ้ ห็นไดย้ นิ ตามพระประวตั ขิ อง
พระพทุ ธเจา้ และสาวกทงั้ หลายท่ที า่ นดาํ เนิน เขียนไวต้ าม
ตาํ รบั ตาํ รา เม่อื อา่ นแลว้ เกิดความซงึ้ ใจ ความรูส้ กึ ในตอนกอ่ น

3

บวชหรอื ตอนตน้ บวชก็คอ่ ยจางไป ๆ จนกลายเป็นความลม้ ไป
หมดในความรูส้ กึ เหลา่ นนั้ แลว้ มีความหนกั แนน่ ตอ่ ผลท่ี
พระพทุ ธเจา้ และสาวกทงั้ หลายทา่ นไดร้ ูไ้ ดเ้ หน็ ทา่ นไดร้ บั มา
ประกาศสอนโลก แมเ้ รยี นหนงั สือกเ็ รยี นดว้ ยความม่นั ใจท่ีจะ
ออกปฏิบตั ิโดยถา่ ยเดียวเทา่ นนั้ น่ีละเป็นเหตใุ หต้ งั้ ความมงุ่
หมายไวอ้ ยา่ งสงู สดุ

การตงั้ ความมงุ่ หมายไวอ้ ย่างสงู สดุ เหตใุ ดการเสาะ
แสวงหาครูหาอาจารย์ หรอื การประพฤตปิ ฏิบตั จิ ะไปทาํ แบบสมุ่
ส่สี มุ่ หา้ ลมุ่ ๆ ดอน ๆ เป็นไปไม่ได้ เขา้ กนั ไมไ่ ดก้ บั เจตนาเชน่ นนั้
จงึ ตอ้ งเสาะแสวงหาจรงิ ๆ ถา้ ไม่สนิทใจกไ็ มอ่ ยู่ จนกระท่งั ถงึ พอ่
แม่ครูบาอาจารยม์ ่นั เรา ทงั้ ๆ ท่ีก็รา่ํ ลอื วา่ ทา่ นน่ีเอาจรงิ เอาจงั
เด็ดเด่ียว ดดุ า่ วา่ กลา่ วไมม่ ีใครเสมอ พดู งา่ ย ๆ ไมม่ ีใครเหมือน
ทงั้ อบุ ายการแนะนาํ ส่งั สอน ทงั้ การประพฤตปิ ฏิบตั ิ ทงั้ ความรู้
ภายในใจทา่ น ไม่มีใครเหมือนเทา่ ท่ีไดท้ ราบมา จงึ ไดม้ งุ่ ม่นั ท่จี ะ
ใหไ้ ดพ้ บไดเ้ หน็ ทา่ นใหส้ มใจท่ีมงุ่ อย่างแรงกลา้ นี้

4

เม่ือไปถึงทา่ นแลว้ ก็เป็นอย่างนนั้ จรงิ ๆ ความคาด
ความหมายตามท่ีเคยไดย้ นิ ไดฟ้ ังมานนั้ ไมผ่ ิดเพีย้ นกนั เลยแมแ้ ต่
นอ้ ย จงึ เป็นท่ปี ระทบั ใจตงั้ แตข่ ณะท่ีไดย้ นิ ทีแรกเร่อื ยไป เพราะ
ศกึ ษาอยตู่ ลอดเวลาไม่วา่ จะทางหทู างตา ไดย้ นิ ไดฟ้ ังไดเ้ ห็น
นาํ มาคิดมาไตรต่ รองทงั้ นนั้ เป็นท่ีแนใ่ จลงใจไดท้ กุ ระยะ ๆ หาท่ี
จะคดั คา้ นตา้ นทานไม่ได้ แมก้ ิเลสจะมีเตม็ หวั ใจ แตค่ วาม
มงุ่ หวงั ตอ่ ธรรมก็มีเตม็ หวั ใจเชน่ เดยี วกนั จงึ มีนา้ํ หนกั ไปตาม
ความจรงิ ท่ีหาท่ีคา้ นไม่ไดน้ นั้

จนกระท่งั ท่านไดล้ ลุ ว่ งไป บรรดาพระเณรทงั้ หลาย
ระส่าํ ระสายวนุ่ วายกนั แทบจะพดู ไดว้ า่ เป็นประวตั กิ ารณข์ อง
พระธุดงคกรรมฐานสายท่านอาจารยม์ ่นั นีก้ ็ได้ เพราะขาดท่ีพง่ึ
ขาดหลกั ใจ ขาดรม่ โพธิ์รม่ ไทร ทงั้ ๆ ท่ีธรรมของพระพทุ ธเจา้ ก็มี
อยู่ แตเ่ ม่ือยงั ตอ้ งพง่ึ พงิ องิ อาศยั ครูอาจารยแ์ ลว้ ครูอาจารยจ์ งึ
เป็นเรอ่ื งสาํ คญั อยมู่ ากภายในจิตใจ เวลาทา่ นพลดั พรากจากไป
ส่ิงท่ีเคยไดเ้ หน็ ก็จะไม่ไดเ้ หน็ สงิ่ ท่ีเคยไดย้ นิ ไมไ่ ดย้ ิน สงิ่ ท่ีเคยให้
ความอบอนุ่ แก่เราซง่ึ ท่านเป็นเหมือนรม่ โพธิ์รม่ ไทร ก็ประหนง่ึ วา่

5

ขาดสะบนั้ ลงไปหมด ราวกบั วา่ ศาสนธรรมนีไ้ ม่มีเลย ทงั้ ๆ ท่ี
ความแน่ใจอนั หนง่ึ ก็ไมไ่ ดค้ ลาดเคล่ือนแมน้ ิดเดยี ววา่ ศาสน
ธรรมหาไดเ้ คล่อื นยา้ ยจากความจรงิ ไปไม่ แตเ่ พราะความตดิ พนั
ความเคารพความเล่อื มใสในองคท์ า่ น เป็นองคป์ ัจจบุ นั ท่ีไดเ้ ห็น
อย่ปู ระจกั ษต์ าเรานีไ้ ดล้ ว่ งลบั ไป จงึ เป็นเหมือนฟา้ ดนิ ถลม่

พระเณรก็แตกกระจดั กระจายกนั ไป กวา่ จะเกาะกนั ไดก้ ็ ๔
ปี ๕ ปี อย่างหลวงป่ขู าววดั ถา้ํ ๔ ปี ๕ ปี ทา่ นถงึ ไดม้ าอยวู่ ดั ถา้ํ
กลองเพล แตก่ อ่ นทา่ นก็อยตู่ ามป่าทางอาํ เภอสวา่ ง หมเู่ พ่ือนก็
เขา้ ทา่ นไมค่ อ่ ยตดิ ครูบาอาจารยท์ งั้ หลายก็แยกยา้ ยกนั ไป
อย่างหลวงป่อู อ่ นก็มาอยทู่ ่หี นองบวั บาน ทีแรกก็ไปอาํ เภอกมุ
ภวา แลว้ ก็โยกยา้ ยมานี้ เราเองก็ระเหเรร่ อ่ นไปตามประสปี ระสา
ของเราแลว้ ก็ไดม้ าอยทู่ ่นี ่ี ท่านอาจารยฝ์ ั้นก็อย่ทู ่ีอาํ เภอพรรณา
บรรดาพระเณรทงั้ หลายก็ไดเ้ กาะไดอ้ าศยั ทา่ นเรอ่ื ยมา

น่ีแหละเรอ่ื งครูบาอาจารยท์ ่ีเป็นท่ีเคารพเล่ือมใสลว่ งลบั ไป
แตล่ ะองค์ ๆ ไมใ่ ช่เรอ่ื งเลก็ นอ้ ย ขาดประโยชนข์ องผหู้ วงั พ่งึ พิง
เป็นอยา่ งมากทีเดียว จงึ ขอใหท้ กุ ทา่ นไดท้ าํ ความสาํ นกึ หรอื รูส้ กึ

6

ไวเ้ สมอวา่ สิง่ ท่ีกลา่ วเหลา่ นีจ้ ะกระทบกระเทือนใจเราในวนั ใด
วนั หนง่ึ ไมส่ งสยั สง่ิ เหลา่ นีเ้ ราจะตอ้ งพบตอ้ งเจอ ในขณะท่ีไดอ้ ยู่
ไดป้ ระพฤตปิ ฏบิ ตั ิจงึ ควรตงั้ อกตงั้ ใจเอาใหจ้ รงิ ใหจ้ งั ทกุ อย่าง
การประพฤติปฏิบตั จิ ะยากลาํ บากขนาดไหนใหพ้ งึ ทราบวา่ คือ
การตอ่ สู้ เชน่ เดียวกบั นกั มวยเขาขนึ้ ตอ่ กรกนั บนเวที ใครจะไป
พกั นอนหลบั อยใู่ นขณะท่ีกาํ ลงั ชกตอ่ ยกนั อย่นู นั้ มีเหรอ ความ
ยากความลาํ บากในขณะนนั้ เขาไม่ไดถ้ ือเป็นอารมณย์ ่งิ กวา่
ความหวงั ชยั ชนะโดยถ่ายเดียว

การประพฤติปฏิบตั ิ ถา้ เรามาคดิ ถงึ แง่แหง่ ความลาํ บากลาํ
บนเก่ียวกบั การตอ่ สกู้ บั ฝ่ายต่าํ เรากจ็ ะหาชยั ชนะเป็นท่พี งึ พอใจ
ไมไ่ ด้ ใหค้ ิดเสมอ และคาํ ท่ีจะกลา่ วเวลานกี้ ็เคยกลา่ วอยบู่ า้ ง
แลว้ วา่ ธรรมแทน้ นั้ ไมไ่ ดท้ าํ ผหู้ นง่ึ ผใู้ ดใหไ้ ดร้ บั ความลาํ บากลาํ
บน ธรรมท่ีพระพทุ ธเจา้ ทรงส่งั สอนไวใ้ น ๘๔,๐๐๐ พระ
ธรรมขนั ธ์ เฉพาะท่เี ป็นธรรมซง่ึ สอนโลกใหถ้ ึงจดุ ท่ีตอ้ งการตาม
ขนั้ ตามภมู ิไปนนั้ ไม่ไดม้ ีอะไรท่ีจะมาก่อกวนทาํ ลายสตั วโ์ ลกให้
ไดร้ บั ความกระเพ่ือมหรอื ขนุ่ มวั หรอื ไดร้ บั ความทกุ ขม์ ากนอ้ ย

7

อบุ ายทงั้ หมดท่ีทรงสอนนนั้ สอนเพ่ือแกเ้ พ่ือถอดเพ่ือถอน เพ่ือ
การตอ่ สกู้ บั สง่ิ ท่ีเป็นภยั ตอ่ ธรรม ซง่ึ มีอย่ใู นหวั ใจของสตั วโ์ ลกนี้
แตล่ ะราย ๆ นนั้ เป็นของสาํ คญั ธรรมแทท้ า่ นไม่ไดม้ าทาํ ความ
ลาํ บากราํ คาญใหแ้ กผ่ ใู้ ดเลย เราจงึ ควรนาํ มาติดมาฝังไวท้ ่ีหวั ใจ
เสมอวา่ ธรรมไมไ่ ดเ้ ป็นขา้ ศกึ อะไรตอ่ เรา กิเลสฝ่ายต่าํ ตา่ งหากท่ี
เป็นขา้ ศกึ ตอ่ เรา

แมก้ ารลาํ บากลาํ บนในการประพฤตปิ ฏิบตั ิ ไมว่ า่ จะรกั ษา
ศีล ๕ ศีล ๘ ศลี ๑๐ ศลี ๒๒๗ จนกระท่งั ถงึ เดนิ จงกรมน่งั สมาธิ
ภาวนาทกุ ทา่ ท่ีเราประกอบความพากเพียร มีแตท่ ่าตอ่ สกู้ บั ฝ่าย
ต่าํ ทงั้ นนั้ ไมไ่ ดต้ อ่ สกู้ บั ธรรมของพระพทุ ธเจา้ เพราะธรรมไม่ได้
เป็นขา้ ศกึ ตอ่ ผใู้ ด สิง่ ท่ีเคยเป็นขา้ ศกึ ซง่ึ เป็นสงิ่ ท่ีธรรมตาํ หนิติ
เตียนเท่านนั้ ท่เี ราไดร้ บั ความลาํ บาก ทงั้ โดยปกติท่ีมนั เหยียบย่าํ
ทาํ ลายจิตใจเรา ทงั้ ขณะท่ีตอ่ สกู้ นั

การประพฤตปิ ฏิบตั ิประกอบความพากเพียรในอริ ยิ าบถตา่ ง
ๆ วธิ ีการตา่ ง ๆ ลว้ นแลว้ แตเ่ ป็นวธิ ีการตอ่ สกู้ บั ฝ่ายต่าํ ซง่ึ เป็น
ความทกุ ข์ เพราะฝ่ายต่าํ นนั้ เป็นตน้ เหตุ ทงั้ เป็นผลเหยยี บย่าํ

8

ทาํ ลายจติ ใจ ทงั้ เป็นเหตทุ ่ีจะใหเ้ ราไดต้ อ่ สู้ หรอื เราตอ่ สกู้ บั มนั
เพ่ือถอดถอนมนั ออกกเ็ ป็นความทกุ ข์ ธรรมแทไ้ มไ่ ดท้ าํ ความ
ทกุ ขใ์ หแ้ กผ่ หู้ น่งึ ผใู้ ดเลย เราจงึ อยา่ ใหก้ ิเลสทงั้ หลายมาควา้ เอา
สติ ปัญญา ศรทั ธา ความเพียรของเราไปเป็นเครอ่ื งมือ แลว้
ยอ้ นกลบั มาทาํ ลายเราเสียสนิ้ โดยหาคณุ คา่ ไมไ่ ดใ้ นวงนกั ปฏบิ ตั ิ
เรยี กวา่ เสยี ทา่ อยา่ งแหลกอย่างเหลวอยา่ งเลวอยา่ งรา้ ย หาจดุ ท่ี
หมายไมไ่ ดเ้ ลย

วนั นีจ้ ะอธิบายถึงเรอ่ื งอนิ ทรีย์ ๕ ซง่ึ เป็นขอ้ เปรยี บเทียบยกั
ยา้ ยผนั แปรระหวา่ งกิเลสกบั ธรรม ท่ีจะยือ้ แย่งแขง่ ดกี นั นาํ ธรรม
เหลา่ นีอ้ อกไปใชเ้ ป็นสมบตั ขิ องตนแลว้ มาทาํ ลายเราและมา
สง่ เสรมิ เรา ในอนิ ทรยี ์ ๕ นนั้ คอื อะไร ศรัทธา วิริยะ สติ สมาธิ
ปัญญา

ศรัทธานนั้ สว่ นมาก แมพ้ ระพทุ ธเจา้ จะประกาศสอนอยโู่ ตง้
ๆ เรอ่ื ยมาก็ตามวา่ ศรทั ธาคือความเช่ือ ทา่ นหมายถงึ ความเช่ือ
ตอ่ เหตตุ อ่ ผลตอ่ ความสตั ยค์ วามจรงิ ทา่ นไม่ใหเ้ ช่ือตามความ
จอมปลอมอนั เป็นเรอ่ื งของกิเลสหลอกลวง แตใ่ จเราหาไดท้ ราบ

9

ไมว่ า่ ศรทั ธานีค้ วามเช่ือนี้ ไดถ้ กู กิเลสเอาไปขยาํ ย่าํ ยีเสียจน
แหลก ตวั เราหาทราบไมแ่ มน้ ดิ เดยี ว ไม่ทราบ มนั เช่ือความรู้
ความเหน็ ความไดย้ ินไดฟ้ ังอนั เป็นเรอ่ื งของกิเลสลว้ น ๆ มานาน
เท่าไร แมข้ ณะปฏิบตั ิอยเู่ วลานีม้ นั ก็เช่ืออยอู่ ย่างนนั้ อยา่ งฝังใจ
ท่ีเราไม่ทราบวา่ มนั ฝังใจ ถา้ เราไมเ่ ช่ือการเหน็ การไดย้ ินอนั จะให้
เกิดความรกั ความชงั ความเกลียดความโกรธ เราจะไปสนใจฟัง
ดมู นั อะไร ฟังมนั ทาํ ไม คดิ เร่อื งของมนั ทาํ ไม

เรอ่ื งของกิเลสก็ทราบวา่ เป็นกิเลสแลว้ มนั ผลิตผลดขี นึ้ มาให้
เราไดร้ บั ความสขุ ความสบายท่ีตรงไหนมนั ไม่มี แตใ่ จก็เช่ือของ
มนั อย่อู ยา่ งนนั้ ทงั้ ๆ ท่ีธรรมฉดุ ลากขนึ้ มาใหเ้ ช่ืออรรถเช่ือธรรม
มนั ก็ไมย่ อม เหตทุ ่ีไมย่ อมไม่ใชเ่ พราะเราตงั้ ใจแขง็ กระดา้ งหรอื
ตอ่ สธู้ รรม แตเ่ พราะเร่อื งของกิเลสท่ีมีอาํ นาจอย่ภู ายในใจ ครอบ
หวั ใจอยมู่ ากพาใหต้ อ่ สธู้ รรม หรอื มนั เสยี เองเป็นผตู้ อ่ สธู้ รรม
คดั คา้ นธรรม ลบลา้ งธรรม จงึ เป็นการลบลา้ งความเช่ือของเราท่ี
มีตอ่ ธรรม ใหก้ ลายเป็นความเช่ือตอ่ มนั เสยี ทงั้ สนิ้ โดยเราไม่

10

รูส้ กึ ตวั น่ีแหละศรทั ธาความเช่ือกิเลสเอาไปใชม้ นั ใชอ้ ยอู่ ย่างนี้
แตเ่ ราไม่รู้

อนั ใดท่ีเป็นเร่อื งของกิเลสมนั เช่ือไดง้ า่ ย มนั ไหลไปเลย อยู่
ปกติมนั ก็เป็นกระดาษซมึ อยอู่ ย่างนนั้ ตลอด ย่ิงมีสง่ิ มาสมั ผสั
สมั พนั ธก์ ็เหมือนกบั เพ่มิ เชือ้ ใหไ้ ฟ มนั จะแสดงเปลวขนึ้ ทนั ที เชน่
ไดเ้ ห็นไดย้ นิ เรอ่ื งอะไรก็ตาม มนั จะเพ่มิ ตวั ของมนั ขนึ้ ไปความ
เช่ืออนั นี้ น่ีศรทั ธา เราฟังกนั อยา่ งดาษด่ืนวา่ ศรทั ธาความเช่ือ
หมายถงึ เช่ือธรรมโดยถา่ ยเดียว แตเ่ ราลมื ถึงเรอ่ื งความเช่ือใน
ฝ่ายธรรมนนั้ ถกู กิเลสเอาไปเป็นเคร่อื งมือของมนั มาสงั หารเรา
เราไม่ไดค้ ดิ จงึ ขอใหพ้ ากนั คิดสะดดุ ใจ หากยงั ไม่ไดค้ ิดก็ขอให้
คิดเสยี ในวนั นี้

วิริยะ มนั หากเพียรอยโู่ ดยหลกั ธรรมชาติของกิเลสพาให้
เพียร ใหพ้ ออกพอใจเพียรนาํ มาคดิ มาอา่ นไตรต่ รองอยเู่ ช่นนนั้
มาเคลา้ มาคลงึ ในอารมณท์ งั้ หลายท่ีผา่ นมา นานเทา่ ไรก็ไมเ่ หน็
วา่ เป็นของเกา่ เป็นของใหมอ่ ย่เู ร่อื ย ๆ สด ๆ รอ้ น ๆ ไมม่ ีสง่ิ ใดท่ี
กิเลสผลติ ขนึ้ มาไดผ้ ่านพน้ ไปแลว้ วา่ นานเทา่ นนั้ ปีเทา่ นเี้ ดอื น

11

มนั เป็นของสด ๆ รอ้ น ๆ ใหเ้ พียรคิดเพียรอา่ นโดยเราก็ไม่รูว้ า่ เรา
เพียร แตห่ ลกั ธรรมชาติของมนั มนั เป็นอตั โนมตั ิ เพียรไปในตวั
ของมนั เพราะกิเลสดีดเสน้ บรรทดั ไวแ้ ลว้ บงั คบั ใหเ้ ดนิ ไปตาม
เสน้ บรรทดั ผลกั ไสใหไ้ ปตามนนั้ น่นั เราก็ไมร่ ู้

สติ ก็เหมือนกนั มนั ระลกึ ไปในเรอ่ื งของกิเลสเสยี ทงั้ มวล
เพราะกิเลสเอาไปใช้ ทีนีจ้ ะพดู ยอ่ ๆ เขา้ ไปโดยลาํ ดบั ไม่ใช่คน
บา้ คนท่ีทาํ ความช่วั ชา้ ลามกทงั้ หลาย ยน่ เขา้ มาถงึ ฝ่ายท่เี บาบาง
กวา่ นนั้ ก็คนธรรมดาเรานี้ คดิ ช่วั ไดส้ บาย ๆ พดู ช่วั ไดส้ บาย ๆ ถึง
ไม่ทาํ ช่วั อยา่ งหนกั กท็ าํ ช่วั อยา่ งเบาไดอ้ ยา่ งสบาย ๆ เป็นคนขาด
สตเิ ม่ือไร คนไมไ่ ดข้ าดสติ มีสติ แตส่ ตนิ ีเ้ ป็นเคร่อื งมือของกิเลส
ไปแลว้ ทางหลกั ธรรมทา่ นไม่พดู วา่ เป็นสตทิ ่ีชอบธรรม ไม่
เรยี กวา่ สมั มาสติ มนั เป็นมจิ ฉา ๆ มาเรอ่ื ย เชน่ ศรทั ธากม็ ิจฉา
ศรทั ธา วิรยิ ะก็เป็นมิจฉาไปดว้ ยกนั สติก็เป็นมจิ ฉาถา้ ใชไ้ ป
ในทางกิเลส ทา่ นไมน่ าํ มาพดู เฉย ๆ แตห่ ลกั ธรรมชาติ สงิ่ ใดท่ี
ผิดจากธรรมเป็นมจิ ฉาไดท้ งั้ นนั้ แตม่ นั เป็นสมั มาของกิเลสนนั้ ซิ
เราก็เป็นตวั กิเลสทงั้ ตวั ใจทงั้ ดวงมีแตก่ ิเลสปกคลมุ หมุ้ หอ่ ไวเ้ สยี

12

จนมิดไม่มองเห็นใจเลย มีแตก่ ิเลสออกทาํ งานทงั้ ภายใน
ภายนอกเราจงึ ไมท่ ราบ น่ีละหลกั สาํ คญั

สมาธิ ก็เหมือนกนั ถา้ เป็นเร่อื งของโลกของสงสารเร่อื งของ
กิเลสแลว้ มนั ม่นั ใจ ไม่ย่อหยอ่ นออ่ นขอ้ ไมก่ ลวั เป็นกลวั ตาย ลืม
วนั ลมื คนื ลืมปีลืมเดอื น ลมื สงั ขารรา่ งกาย ลืมคณุ งามความดีไป
หมด เพลินไปตามน่นั ละ มีความแนน่ หนาม่นั คงทางการ
ขวนขวายเพ่ือผลงานของกิเลส มนั ขวนขวายอย่ตู ลอดเวลา
เรยี กวา่ สมาธิในทางเหตุ กิเลสพาใหเ้ ป็น กิเลสพาใหห้ มนุ กิเลส
พาใหเ้ สาะใหแ้ สวงดว้ ยความพออกพอใจ ผลก็ปรากฏเป็นความ
ฝังจมอย่ภู ายในใจเหมือนไฟไหมแ้ กลบ อยา่ งนอ้ ยก็เป็นเหมือน
ไฟไหมก้ องแกลบ มนั สมุ อยอู่ ย่างนนั้ น่นั ผลของกิเลสแสดง
ออกไป มนั เหนียวแนน่ ม่นั คงมาก ไม่ไดว้ อกแวกคลอนแคลน
เหมือนสมาธิธรรมท่ีเรม่ิ ตน้ เรม่ิ ปรากฏในขนั้ เรม่ิ แรก น่ีแยก
ออกไปใหเ้ ป็นมิจฉา ท่ีวา่ ใหเ้ ป็นสมาธิไปในทางของกิเลส

ปัญญา ความเฉลียวฉลาด คนช่วั เป็นคนโงเ่ ม่ือไร กลอบุ าย
พลิกแพลงเปล่ียนแปลงท่ีจะใหเ้ ป็นไปตามความช่วั โดยท่ีเจา้ ตวั

13

วา่ เป็นของดี เพ่ือตวั เอง มนั มีความเฉลยี วฉลาดแหลมคมมาก
เช่นอยา่ งนกั ลว้ งกระเป๋ า ดซู ิ นกั ปลน้ นกั จนี้ กั คดนกั โกงนกั รดี นกั
ไถ ลว้ นแลว้ แตเ่ ป็นพวกฉลาดหากินทงั้ นนั้ น่ีปัญญามนั ไปทาง
นนั้ เสยี เป็นเรอ่ื งของกิเลสเอาไปใช้ พละ ๕ นีก้ เิ ลสเอาไปทรง
หมด เอาไปถลงุ เสยี หมด ดว้ ยพละ ๕ หรอื อนิ ทรยี ์ ๕

พละ ก็แปลวา่ กาํ ลงั แปลออกแลว้ อินทรยี ์ ก็คอื ความเป็น
ใหญ่ ถา้ เรานาํ มาใชต้ ามหลกั ธรรมของพระพทุ ธเจา้ จรงิ ๆ จะมี
กิเลสตวั ใดเลา่ เหนืออาํ นาจของศรทั ธา วริ ยิ ะ สติ สมาธิ ปัญญา
นีไ้ ปได้ ตอ้ งพงั ไปหมดไมม่ ีเหลือเลย

ศรทั ธา เราเช่อื ตอ่ มรรคผลนิพพาน มีความม่งุ ม่นั มีความ
เช่ือม่นั ตอ่ การกระทาํ ของเรา เพ่ือใหท้ ะลปุ รุโปรง่ ไปถึงจดุ ท่ี
หมายปลายทางไดแ้ ก่ความพน้ ทกุ ข์ ถา้ ลงศรทั ธาไดห้ ย่งั ถงึ
ขนาดนนั้ แลว้ ทกุ สง่ิ ทกุ อย่างจะหมนุ ไปตามเลย วิรยิ ะก็
เหมือนกนั ตามกนั ไปเลย สตมิ นั หากพอใจระลกึ ในหนา้ ท่ีการ
งานของตน เพ่ือความถอดความถอน สมาธิอะไรจะม่นั คงย่งิ
กวา่ สมาธิทางดา้ นธรรมะ อยทู่ ่ีไหนก็มีความม่นั คงอยเู่ ชน่ นนั้ มี

14

ความมงุ่ ม่นั ตอ่ งานของตน น่ีสมาธิในทางเหตขุ องการบาํ เพ็ญ
เดนิ จงกรมก็มพี ่ีเลีย้ ง ธรรมทงั้ หา้ นีเ้ ป็นพ่ีเลยี้ งของความเพียรอยู่
ตลอดเวลา ศรทั ธา วริ ยิ ะ สติ สมาธิ สมาธิทงั้ ฝ่ายเหตุ สมาธิทงั้
ฝ่ายผล เป็นตน้ เป็นลาํ กลมกลืนเป็นอนั เดยี วกนั ไป สาเหตไุ ดแ้ ก่
การบาํ เพ็ญไมห่ ยดุ ไมถ่ อย ไมล่ ดละ ไมอ่ อ่ นขอ้ ยอ่ หย่อนกาํ ลงั
ผลก็คือความสงบเยน็ ใจปรากฏขนึ้ มาเรอ่ื ย ๆ

ปัญญานาํ ออกใช้ อะไรจะแหลมคมยง่ิ กวา่ ปัญญาในศาสน
ธรรมของพระพทุ ธเจา้ ปัญญาท่ีโลกเอามาใช้ ท่ียงั ใชก้ นั อยู่
ท่วั ไปนเี้ ป็นปัญญาของกิเลส ไมใ่ ช่ปัญญาของธรรมท่ี
พระพทุ ธเจา้ ทรงคน้ พบ เวลาขดุ คน้ เวลาฟาดฟันกิเลสจะเอา
ปัญญาของกิเลสไปฆา่ กิเลสฆา่ กนั ไม่ได้ ฆา่ กนั ไมล่ ง นอกจาก
เป็นมติ รเป็นสหาย หรอื เป็นสิง่ ท่ีสง่ เสรมิ กิเลสใหม้ ีกาํ ลงั มีความ
เฉลียวฉลาดมากขนึ้ เทา่ นนั้ ตอ้ งเป็นปัญญาท่ีผลติ ขนึ้ มาจาก
องคส์ ยมั ภู คือผรู้ ูจ้ รงิ เห็นจรงิ รูโ้ ดยลาํ พงั พระองคเ์ อง ไมไ่ ดค้ ดิ
ไมไ่ ดค้ น้ หรอื ไมไ่ ดไ้ ปศกึ ษาจากผหู้ นง่ึ ผใู้ ดมาเลย เป็นสง่ิ ท่ี
พระองคท์ รงขดุ คน้ ขนึ้ มาโดยลาํ พงั พระองคเ์ อง จงึ เรยี กวา่ เป็น

15

ปัญญาธรรมลว้ น ๆ แลว้ สามารถปราบกิเลสใหร้ าบเรยี บไปไมม่ ี
สิ่งใดเหลอื น่ีแหละปัญญาฆา่ กิเลส อะไรจะย่ิงกวา่ ปัญญา

ปัญญาของกิเลสเราก็เหน็ กนั ท่วั โลกอย่แู ลว้ ปัญญาของ
ธรรมท่ีเป็นเครอ่ื งฆา่ กิเลสเป็นปัญญาประเภทใด เอา้ ขดุ คน้
ขนึ้ มานกั ปฏบิ ตั ิเรา จะไม่นอกเหนือไปจากใจดวงนี้ ท่ีวา่ สนฺ
ทฏิ ฺฐิโก ๆ จะไดท้ ราบประจกั ษภ์ ายในใจวา่ ปัญญาท่ีเป็นเคร่อื ง
ฆา่ กิเลสคอื ปัญญาประเภทใด ไม่ใชป่ ัญญาท่ีเราไปหยบิ เอามา
จากตาํ รบั ตาํ รา ไปฟังมาจากครูจากอาจารย์ นนั้ เป็นเง่ือนหน่งึ
ของปัญญาหรอื เง่ือนหนง่ึ ของธรรม เชน่ เง่ือนหน่งึ ของศรทั ธา
เง่ือนหนง่ึ ของสมาธิท่ีทา่ นอธิบายไว้ เง่ือนหนง่ึ ของสติ เง่อื นหน่งึ
ของปัญญาเทา่ นนั้ แตเ่ วลาจะเอามาเป็นสมบตั ขิ องตนจรงิ ๆ
ศรทั ธาก็เป็นขนึ้ ในตวั เอง วริ ยิ ะ สติ สมาธิ จนกระท่งั ถึงปัญญา
เป็นขนึ้ ภายในจิตซง่ึ ไมเ่ คยรูเ้ คยเหน็ เคยเป็นเลย หากเป็นขนึ้ มา
โดยหลกั ธรรมชาตขิ องธรรมเป็นผผู้ ลิตผคู้ น้ ขนึ้ มา ผิดแปลกกบั
เร่อื งของโลกเป็นไหน ๆ

16

เพราะฉะนนั้ ทา่ นจงึ สอนใหป้ ฏบิ ตั ิ โดยอาศยั หลกั ธรรมท่ี
ท่านสอนไวน้ นั้ มาเป็นปากเป็นทาง แลว้ ใหค้ ยุ้ เข่ียขดุ คน้ ขนึ้ มา
เป็นสมบตั ิของตวั เอง น่ีแหละเป็นสตเิ ป็นปัญญาเป็นธรรมแท้
เป็นสิ่งท่ีควรแก่การปราบกิเลสทกุ ประเภทใหเ้ รยี บราบลงไปโดย
ไมต่ อ้ งสงสยั

พระพทุ ธเจา้ พระองคใ์ ดก็ตามเป็นสยมั ภทู งั้ นนั้ ทรงสามารถ
ขดุ คน้ ขนึ้ มาโดยลาํ พงั พระองคเ์ อง ท่ีโลกทงั้ หลายไม่เคยไดย้ นิ ไม่
เคยไดเ้ ห็น ไมเ่ คยพบเลยพระสตปิ ัญญาเหลา่ นี้ แตพ่ ระองคท์ รง
คน้ พบโดยลาํ พงั พระองคเ์ อง ควรแก่การปราบกิเลสใหเ้ รยี บราบ
ไปไดจ้ นกลายเป็นศาสดาขนึ้ มา ทีนีส้ าวกทงั้ หลายท่ีวา่ สาวก ๆ
แปลวา่ ผฟู้ ัง ไดย้ ินไดฟ้ ังเง่ือนตน้ เง่ือนปลายพอเป็นปากเป็นทาง
จากพระพทุ ธเจา้ เสียกอ่ น แตไ่ มใ่ ช่อนั นีจ้ ะเป็นตวั มรรคตวั ผล
ของสาวกนนั้ ๆ เพียงเป็นเง่อื นหน่งึ ท่ีสาวกทงั้ หลายจะไดห้ ยบิ
ยกขนึ้ เป็นปากเป็นทาง ถา้ ยกใหก้ ็เรยี กวา่ ธรรมทงั้ ดนุ้ ใหไ้ ป
จาระไนตวั เองดว้ ยการขดุ คน้ ดว้ ยการพินจิ พจิ ารณา ดว้ ยความ
พากเพียร ดว้ ยความอตุ สา่ หพ์ ยายามของตวั เอง แลว้ ธรรม

17

ทงั้ หลายจะปรากฏขนึ้ โดยลาํ พงั ตนเอง เพราะความสามารถของ
ตวั เอง

คาํ วา่ สมาธิท่ีมีอย่ใู นแบบในตาํ รบั ตาํ ราเป็นช่ือเป็นปากเป็น
ทางไวน้ นั้ ก็จะปรากฏขนึ้ ท่ีใจ ออ๋ น่ีสมาธิแทเ้ ป็นอย่างนี้ น่ีเป็น
ของเรา น่นั รูแ้ ลว้ สมาธินนั้ เป็นปากเป็นทาง สมาธินีเ้ ป็นองคข์ อง
สมาธิแท้ เป็นเนือ้ เป็นหนงั แท้ เป็นตวั จรงิ แท้ น่นั จะเป็นสมาธิ
ประเภทใดก็ปรากฏขนึ้ กบั ตวั เอง เป็นผรู้ บั ผิดชอบภายในตวั เอง
เป็นผเู้ สวยผลมากนอ้ ยท่ีจะเกิดขนึ้ จากสมาธิของตวั เอง น่ีเป็น
ตวั ของตวั เป็นเนือ้ หนงั ของตวั แทโ้ ดยลาํ ดบั ลาํ ดา การขดุ คน้
ดว้ ยปัญญาก็เหมือนกนั ทา่ นสอนไวใ้ หพ้ จิ ารณาอย่างนนั้ ๆ เรา
ก็พิจารณาอยา่ งนนั้ ๆ แตไ่ มเ่ อาเร่อื งของทา่ นมาคาดมาหมาย
มากางไวเ้ หมือนแผนท่ี ยดึ หลกั นนั้ แลว้ ก็เอาหลกั นนั้ มาเป็นวง
ปัจจบุ นั แหง่ การปฏบิ ตั ิของตวั เอง ใหป้ รากฏเป็นผลขนึ้ มา

กิเลสไม่ไดม้ ีในอดีตอนาคต เอาสตปิ ัญญาไปเป็นอดตี
อนาคตจงึ ไมท่ นั กนั จงึ ตอ้ งลงในปัจจบุ นั สมกบั กิเลสเป็นหลกั
ธรรมชาตขิ องมนั คอื ปัจจบุ นั อยภู่ ายในใจมาตงั้ กปั ตงั้ กลั ป์ ไม่

18

เคยมีคาํ วา่ เสอ่ื มวา่ คลาย กาลนนั้ สมยั นีไ้ ม่มีกิเลส แตม่ นั มีอย่ใู น
หวั ใจเราตลอดเวลา อกาลกิ จิต อกาลกิ ธรรม ของธรรม กบั อ
กาลกิ จติ ของกเิ ลสมนั กม็ ีเหมือนกนั ถา้ หากเราไม่ถอดไม่ถอน
มนั ออกเม่ือไร ท่ีจะใหม้ นั หลดุ ลอยไปจากใจเรา โดยไม่ได้
ประกอบความพากเพยี รดว้ ยหลกั ธรรมของพระพทุ ธเจา้ แลว้
อย่างไรก็กปั ไหนกลั ป์ นนั้ ถงึ ไหนถงึ กนั เกิดตายอยอู่ ยา่ งนี้ ๆ
เหมือนกบั มดแดงไตข่ อบดง้ จะไตไ่ ปเท่าไรจนกระท่งั มดแดง
ตาย ขอบดง้ กไ็ ม่มีสนิ้ มีสดุ เป็นวงกลมของมนั อยเู่ ช่นนนั้

อนั นีเ้ รอ่ื งของกิเลสพาใหจ้ ติ หมนุ ก็หมนุ อยเู่ ช่นนนั้ เหมือนกนั
ไม่มีคาํ วา่ เง่ือนตน้ เง่ือนปลาย ไมม่ ีคาํ วา่ กิเลสจะมีความอิดหนา
ระอาใจ ไม่มีคาํ วา่ กิเลสจะมคี วามชราครา่ํ ครา่ ตาฝา้ ตาฟางหู
หนวกตาบอด ฟันหลดุ ฟันถอน สกลกายทพุ พลภาพ ไมม่ ีใน
กิเลส กิเลสทนั สมยั ตลอดเวลา เช่ียวชาญอย่ตู ลอดเวลา จงึ หา
อะไรมาปราบไม่ไดน้ อกเหนอื จากธรรมเสยี อย่างเดียวเทา่ นนั้ ไม่
เรยี กวา่ เป็นปัจจบุ นั อยอู่ ยา่ งไรเลา่ จติ ดวงไหนจะไปเกดิ ท่ีไหนก็
ออกจากความบงการ ความฉดุ ความลากของกิเลสทงั้ นนั้

19

กิเลสลา้ สมยั เม่ือไรพอท่ีจะไมใ่ หท้ นั จิตดวงใดดวงหนง่ึ แลว้
เลด็ ลอดออกจากตวั ไปไดม้ ีท่ีตรงไหน ไม่เคยมี กิเลสตอ้ งครอบ
ไวท้ กุ หวั ใจ เวน้ เสยี แตใ่ จท่ีมีธรรมมีอาํ นาจเหนือกวา่ กิเลส ปราบ
กิเลสใหห้ ลดุ ลอยไปตอ่ หนา้ ตอ่ ตาของกิเลส เพราะไมม่ ีกาํ ลงั
ตา้ นทานกบั ธรรมไดเ้ ท่านนั้ กิเลสถงึ จะยอมจาํ นน ท่ีจะใหก้ ิเลสมี
กาํ ลงั วงั ชานอ้ ยไม่ทนั กบั เหตกุ ารณ์ ไม่ทนั กบั จติ ของสตั วโ์ ลกแต่
ละดวง ๆ นีไ้ มม่ ี เพราะอยใู่ นใจนนั้ แลว้ รากแกว้ รากฝอยของ
กิเลสก็ฝังอย่ทู ่ใี จนนั้ แลว้ มนั คลาดเคล่อื นไปท่ีไหน

จะเอากาลเอาสมยั ท่ีไหนมาทาํ ลายมนั ได้ มนั ไมใ่ ช่กาลไม่ใช่
สมยั มนั คือกิเลส มนั ฝังอยภู่ ายในใจเรอ่ื ยมา จงึ ตอ้ งอาศยั ธรรม
เป็นเคร่อื งประพฤติปฏิบตั ิ ไดย้ นิ ไดฟ้ ังจากทา่ นแลว้ นาํ ไปคดิ
นาํ ไปอา่ นอยา่ อย่เู ฉย ๆ ถา้ อยากจะรูจ้ ะเหน็ ตามธรรมของ
พระพทุ ธเจา้ จรงิ ๆ ดงั สาวกทงั้ หลายทา่ นรูต้ ามพระพทุ ธเจา้
ท่านรูด้ ว้ ยเหตผุ ลดงั ท่ีกลา่ วมานีแ้ หละ ครูบาอาจารยเ์ ป็นผู้
แนะนาํ พร่าํ สอนใหพ้ อเป็นปากเป็นทางแลว้ เรานาํ ไปประพฤติ
ปฏบิ ตั ิ สว่ นผลท่ีไดใ้ นขณะท่ีฟังนนั้ เราก็ยอมรบั เพราะตอนนนั้

20

จติ เป็นหลกั ปัจจบุ นั จติ ปัจจบุ นั พอฟังพบั ก็จบั ไดท้ นั ทีและแก้
กิเลสไปในขณะนนั้ ๆ น่ีเป็นภาคปฏิบตั ภิ าคหนง่ึ เราไมป่ ฏเิ สธ

ไม่มีภาคปฏบิ ตั ใิ ดจะย่ิงไปกวา่ ภาคปฏิบตั ิท่ีไดย้ ินไดฟ้ ังจาก
ครูจากอาจารย์ ในขณะท่ีทา่ นอบรมดว้ ยความถกู ตอ้ งแมน่ ยาํ
น่นั เลย เพราะฉะนนั้ สาวกหรอื พทุ ธบรษิ ทั ทงั้ หลายจงึ ปรากฏวา่
ไดบ้ รรลธุ รรมตอ่ พระพกั ตรข์ องพระพทุ ธเจา้ มีจาํ นวนมาก น่นั คอื
เป็นภาคปฏบิ ตั ขิ องพทุ ธบรษิ ัททงั้ หลายท่ไี ดย้ ินไดฟ้ ังแลว้ แก้
กิเลสไปในขณะนนั้ สด ๆ รอ้ น ๆ เป็น สนฺทฏิ ฺ ฐิโก เพราะสตกิ ็จ่อ
ปัญญาก็จ่ออย่ทู ่ีตรงนนั้ เป็นภาคปฏบิ ตั ิท่ีตรงนนั้ ธรรมก็เป็น
ธรรมปัจจบุ นั และเป็นธรรมของพระพทุ ธเจา้ ท่ีทรงสอนอย่าง
ถกู ตอ้ งแมน่ ยาํ ดว้ ย ผฟู้ ังซง่ึ มงุ่ ความจรงิ อย่อู ย่างลน้ หวั ใจแลว้
ทาํ ไมจะไมเ่ จอของจรงิ ตอ้ งเจอ เม่ือเจอตอ้ งรูต้ อ้ งเหน็ ผนู้ นั้
สาํ เรจ็ ขนั้ นนั้ ๆ เป็นจาํ นวนมากมายเพราะเหตผุ ลลงรอยกนั
ความจรงิ ตอ่ ความจรงิ เขา้ กนั ไดส้ นิท พระพทุ ธเจา้ ก็สอนจรงิ
ถกู ตอ้ งแมน่ ยาํ ผฟู้ ังทงั้ หลายก็ฟังเพ่ือความรูย้ ่งิ เห็นจรงิ ทาํ ไม
ความจรงิ จะเขา้ กนั ไม่ได้

21

เม่ือหลกั ปัจจบุ นั เขา้ ถงึ กนั แลว้ กิเลสมนั จะปัจจบุ นั ขนาด
ไหน มีรากแกว้ รากฝอยลกึ ขนาดไหน ก็ทนสติปัญญาท่ีจะฟาด
ฟันห่นั แหลกหรอื ถอนพรวดขนึ้ มาไม่ได้ น่ีแหละท่ีวา่ พทุ ธบรษิ ัท
ไดฟ้ ังธรรมจากพระพทุ ธเจา้ ไดบ้ รรลมุ รรคผลนิพพาน คอื เป็น
ภาคปฏบิ ตั ิภายในจิตโดยเฉพาะ น่ีเป็นภาคหนง่ึ

ภาคตอ่ ไปก็คอื เรานาํ เหตนุ าํ ผลนาํ เง่ือนของทา่ นท่ีอบรมส่งั
สอนแลว้ ไปประพฤติปฏบิ ตั ติ อ่ ตวั เอง คิดคน้ ขนึ้ มาฝึกหดั อย่าอยู่
เฉย ๆ สตปิ ัญญามีท่ีจะนาํ มาใช้ ไม่ไดจ้ นตรอกหรอกมนษุ ยเ์ รา
ไม่มีใครฉลาดย่ิงกวา่ มนษุ ย์ ย่ิงมีธรรมเป็นเครอ่ื งมือดว้ ยแลว้ ก็
ย่งิ เบกิ ทางใหผ้ มู้ ีความสนใจใครต่ อ่ อรรถตอ่ ธรรม ใครต่ อ่ ความ
พน้ ทกุ ข์ ใครไ่ ดร้ ูไ้ ดเ้ ห็นสง่ิ ท่ยี งั ไมเ่ คยรูเ้ คยเห็น จะเหน็ ขนึ้ มารู้
ขนึ้ มา เพราะอาํ นาจของสตปิ ัญญาจากการคน้ ควา้ ของเรานีแ้ ล

ขอใหท้ กุ ทา่ นไดล้ งใจในการประพฤตปิ ฏบิ ตั ิ จะไม่
นอกเหนือจากท่ีกลา่ วมานีเ้ ลย จะเป็นขนึ้ ภายในใจสด ๆ รอ้ น ๆ
ส่ิงนีจ้ ะไมเ่ หมือนอะไร สตกิ ็ดปี ัญญาก็ดี ผลท่ีเกิดขนึ้ จาก
สตปิ ัญญาไดป้ ราบกิเลสลงไปโดยลาํ ดบั ก็ดี จะไม่มีอะไรเหมือน

22

จงึ เรยี กวา่ สนฺทิฏฺฐิโก ๆ คอื เฉพาะ ๆ เทา่ นนั้ จะพดู อะไรออกมา
ก็ไม่ถกู แตป่ ระจกั ษอ์ ยกู่ บั ใจโดยลาํ ดบั ลาํ ดา ท่ีไดส้ มั ผสั สมั พนั ธ์
ธรรมเพราะการประพฤติปฏบิ ตั ิ เพราะกิเลสขาดลงไป ๆ ขาด
สะบนั้ ลงไปจนกระท่งั ถงึ ความบรสิ ทุ ธิ์หลดุ พน้ ไมไ่ ดถ้ ามใคร
ไมไ่ ดส้ งสยั เป็นสมบตั ขิ องตนโดยสมบรู ณข์ นึ้ ภายในใจ

น่ีแหละพระพทุ ธเจา้ และสาวกทงั้ หลายทา่ นรูอ้ ยา่ งนี้ ทา่ น
เห็นอย่างนี้ ทา่ นไมไ่ ดร้ ูไ้ ดเ้ ห็นแบบโลก ๆ โลกเป็นโลก ใครรูก้ ็
เหมือนกนั หมดเรอ่ื งของโลก ธรรมนีใ้ ครรูก้ ็เหมือนกนั หมด ไมไ่ ด้
ถามกนั ใหเ้ สยี เวล่าํ เวลา เหมือนกนั หมด ตา หู จมกู ลนิ้ กาย
สมั ผสั สมั พนั ธท์ างโลก เขากไ็ ม่ถามกนั เหมือนกนั น่ีจติ สมั ผสั
สมั พนั ธธ์ รรมขนั้ ใดก็ตามก็ไม่ไดถ้ ามกนั ทา่ นจงึ วา่ สนฺทฏิ ฺฐิโก ๆ
เป็นไปโดยลาํ ดบั ตงั้ แตธ่ รรมขนั้ หยาบก็เป็นเร่อื งเฉพาะ ๆ ตวั
โดยแท้ ๆ จนกระท่งั ถงึ ความบรสิ ทุ ธิ์สดุ สว่ น กเ็ ป็น สนทฺ ฏิ ฺฐิโก
สดุ สว่ นเหมือนกนั สดุ ทา้ ยทา่ นกว็ า่ ปจจฺ ตตฺ ํ เวทติ พโฺ พ ว�ิ �ฺ ู
หิ คนโงจ่ ะไปรูไ้ ดย้ งั ไงรูธ้ รรมประเภทเหลา่ นีน้ ะ่ ท่านจงึ วา่ ท่าน
ผรู้ ูท้ งั้ หลายพงึ รูจ้ าํ เพาะตนทา่ นวา่ ว�ิ ฺ�หู ิ น่นั อนั ท่านผรู้ ู้

23

ทงั้ หลาย รูจ้ าํ เพาะตน ปจฺจตตฺ ํ คือ ปฏิ เฉพาะ แยกออกไปอย่าง
นนั้ น่ะ ทางปรยิ ตั ิท่านกว็ า่ ปฏิ คอื รูจ้ าํ เพาะตน

เวลามาศกึ ษาใหพ้ ากนั ตงั้ อกตงั้ ใจใหด้ ี อยา่ ชนิ ชา มนั จะ
กลายเป็นหนา้ ดา้ นไปนะ เร่อื งของกิเลสทงั้ มวลท่ีกลา่ วมาเหลา่ นี้
เราเป็นนกั ตอ่ สู้ อยา่ ใหส้ ิ่งเหลา่ นีเ้ ขา้ มาแอบตวั เราได้ นอนอย่กู ็สู้
ถา้ เป็นผเู้ หน็ ภยั จรงิ ๆ กิเลสมนั ฆา่ มนั ตเี ราได้ มนั ทรมานเราได้
บีบคนั้ เราได้ ทงั้ ยนื ทงั้ เดนิ ทงั้ น่งั ทงั้ นอนน่นั แหละ เพราะฉะนนั้
การตอ่ สกู้ บั กิเลสจงึ ไม่นิยมวา่ อริ ยิ าบถใดสไู้ ดท้ งั้ นนั้ ไม่ใหม้ นั มา
แหยมได้ ถา้ เป็นนกั ปฏบิ ตั จิ รงิ ๆ ตอ้ งเอาใหจ้ รงิ ถา้ อยากหลดุ พน้

เร่อื งเกิดเร่อื งตาย ตายเกิดตายสญู น่ีพดู อย่างอาจหาญ
ความรูเ้ ทา่ หนนู ีก้ ็ตามไม่สะทกสะทา้ น เพราะประกาศกงั วานอยู่
กบั ใจดวงนี้ เวลายงั จบั เง่ือนตน้ เง่ือนปลายไมไ่ ด้ เหมือนคนบา้
ทงั้ ๆ ท่ีมีสตอิ ยกู่ ็เหน็ ไดช้ ดั เจนประจกั ษใ์ จของเราเอง การปฏบิ ตั ิ
คล่ีคลายสง่ิ เหลา่ นีอ้ อกโดยลาํ ดบั ลาํ ดา ตงั้ แตค่ วามฟงุ้ ซา่ นจน
จะเป็นบา้ ก็เหน็ ก็รูภ้ ายในใจ เพราะใจเป็นผเู้ ป็นเสียเอง ก็ไดร้ ูไ้ ด้
เห็นกบั ตวั เอง เวลามาตะเกียกตะกายลม้ ลกุ คลกุ คลานก็รู้ เอา้

24

จนกระท่งั ถึงตงั้ ตวั ไดใ้ นขนั้ เรม่ิ แรก ถา้ เป็นเด็กก็เหมือนกบั ตงั้ ไข่
ได้ น่ีจติ เป็นสมาธิจิตสงบ เหอ สงบใหเ้ หน็ แลว้ เหรอ น่กี ็รู้
จนกระท่งั ตงั้ เนือ้ ตงั้ ตวั ไดใ้ นทางสมาธิเป็นท่ีแนใ่ จก็รู้ น่นั กิเลสก็
คอ่ ยรวมตวั เขา้ มา ท่ีมนั กระจายออกไปนอกขอบเขตจกั รวาล ซง่ึ
ไม่เคยเหน็ ก็ไปเห็น เห็นดว้ ยความสญั ญาอารมณ์ ดว้ ยความ
คาดความหมายของกิเลสน่นั แหละ มนั ก็รู้ ทนี ีเ้ วลามนั หดตวั เขา้
มาก็รู้ จนกระท่งั พจิ ารณาทางดา้ นปัญญา

เพียงดา้ นสมาธินี้ เราจะรูไ้ ดแ้ ตเ่ พียงวา่ นีเ้ ป็นจิต นนั้ เป็น
สว่ นรา่ งกาย แตเ่ วทนา สญั ญา สงั ขาร วญิ ญาณนีย้ งั ไม่แจ่ม ส่ิง
ท่ีแจ่มแจง้ ก็คอื ระหวา่ งกายกบั จิต กายเป็นอย่างหนง่ึ ความรูท้ ่ี
อย่ใู นทา่ มกลางแหง่ รา่ งกายนีเ้ ป็นอยา่ งหนง่ึ น่ีเรอ่ื งสมาธิก็ทาํ ให้
ทราบแลว้ วา่ จติ เป็นอยา่ งหนง่ึ รา่ งกายเป็นอย่างหนง่ึ พอกา้ ว
เขา้ ดา้ นปัญญาพจิ ารณารา่ งกายคน้ หาความจรงิ ในทางรา่ งกาย
ทกุ อวยั วะทกุ สดั ทกุ สว่ นเตม็ สตกิ าํ ลงั ความสามารถจนไม่มีอะไร
ท่ีใดเป็นท่ีสงสยั แลว้ กท็ ราบไดช้ ดั วา่ รา่ งกายทกุ สว่ นนีเ้ ป็นเร่อื ง
ของธาตทุ งั้ นนั้ อาการใดก็คือธาตุ ธาตุ ๔ ดินนา้ํ ลมไฟ ดนิ นา้ํ ลม

25

ไฟรอบหมดทงั้ ตวั รูไ้ ดช้ ดั รูจ้ นกระท่งั อ่ิมพอในความรู้ ไม่อยากรู้
อยากเห็นย่งิ กวา่ นีไ้ ปอีกเพราะพอตวั แลว้ น่นั ถอนตวั ออกมา
จติ ก็ย่ิงมีความละเอียด

เม่ือจติ ถอนตวั ออกมาจากสว่ นรา่ งกายนีแ้ ลว้ ทาํ ไมจะไมร่ ู้
เร่อื งรา่ งกายคนอ่นื สตั วอ์ ่นื วา่ จิตเคยไปเกาะไปเก่ียวไปยดึ ไปถือ
หรอื ยงั ไง อนั เป็นเชือ้ แหง่ ภพแห่งชาตทิ ่จี ะใหเ้ กิดใหเ้ ก่ียวพนั กนั
ทาํ ไมจะไม่รู้ เวลามนั ขาดจากส่งิ เหลา่ นีแ้ ลว้ มนั ก็ขาดจากเร่อื ง
ของสว่ นหยาบ ๆ ทงั้ หลายเหมือนกนั หมดก็รู้ น่ีเรอ่ื งเวทนา
สญั ญา สงั ขาร วิญญาณ อนั เป็นอาการของจิต เม่ือจิตนีถ้ ึงขนั้
ละเอยี ดแหลมคมแลว้ ทาํ ไมจะไม่รู้ นีเ้ ป็นแตเ่ พียงวา่ อาการ ๆ
เราฟังซมิ นั เป็นจิตเม่ือไร หมายออกมาตรงไหน จาํ อะไรไดม้ าก
นอ้ ยก็ลมื ไป ๆ ดบั ไป ๆ พรอ้ ม ๆ กนั ตอ้ งการจาํ ก็ปรุงขนึ้ มาใหม่
คดิ ขนึ้ มาใหม่ จาํ ใหม่ ลืมไปเร่อื ย ความคิดความปรุงก็
เหมือนกนั มนั เป็นของมนั อยเู่ ชน่ นี้ แตเ่ ราไปต่นื ไปหลงมนั เฉย ๆ
ไปยดึ มนั เฉย ๆ เม่ือปัญญาหย่งั เขา้ ไปถึงความจรงิ แลว้ ทกุ สว่ น
ทกุ อยา่ งมนั ไม่มีความหมายในตวั ของมนั เลย แตเ่ ราไปให้

26

ความหมายมนั อกี ตา่ งหากน่ีนะ เราถงึ ไดห้ ลง ก็กิเลสน่นั ละพา
ใหห้ ลงพาใหห้ ลอก จงึ ไดห้ ลง ทราบชดั เขา้ ไป

น่ีการพิสจู นเ์ ร่อื งเกิดเรอ่ื งตาย ตายเกิดตายสญู ในหลกั
ปฏิบตั ิพสิ จู นอ์ ยา่ งนีจ้ ะไมส่ งสยั มีก่ีรอ้ ยก่ีหม่ืนก่ีแสนดวงก็ตาม
ถา้ ลงไดร้ ูอ้ ยา่ งนีแ้ ลว้ ประกาศตนเองไดเ้ ลย ประกาศอยา่ งท่ีวา่
ไม่อยากอวด ประกาศตามความจรงิ ไมส่ ะทกสะทา้ น เป็นอะไร
ไป เม่ือปัญญาไดห้ วา่ นลอ้ มเขา้ ไป ๆ มนั ไปเก่ียวโยงกบั เร่อื ง
อะไรท่ีจะใหเ้ กิดภพเกิดชาติ สว่ นหยาบก็รูต้ ดั ขาดเขา้ มา ๆ
จนกระท่งั ถึงรากฝอย คอื อาการทงั้ ส่เี วทนา สญั ญา สงั ขาร
วิญญาณ พจิ ารณาเขา้ ไปตรงไหนมนั กม็ ีแตอ่ าการ ๆ ฟังแตว่ า่
รากฝอย ๆ เป็นตน้ ของมนั เม่ือไร รากมนั ตา่ งหาก เอา้ คน้ เขา้ ไป
หลายครงั้ หลายหนจนกระท่งั รูแ้ จง้ เหน็ จรงิ หาสงสยั ไมไ่ ดแ้ ลว้
รากฝอยกท็ ราบชดั วา่ รากฝอย ปลอ่ ยวางไวต้ ามความจรงิ ของ
มนั

เอา้ รากแกว้ มนั อย่ทู ่ีตรงไหน น่นั แหละจิตพิสจู นต์ วั เอง
เขา้ ถงึ จิตละท่ีน่ี รากแกว้ ฝังอย่ตู รงกลางจติ ตวั จิตทงั้ ดวงเป็น

27

รากแกว้ ของมนั ทงั้ นนั้ เป็นเนือ้ เป็นหนงั ของกิเลสอวิชชาทงั้ มวล
แมส้ ตปิ ัญญาท่ีเป็นมาอยา่ งเกรยี งไกรกย็ งั หลงเพลงของมนั ได้
แตส่ ตปิ ัญญานีไ้ ม่หลงนาน เพราะถึงหลงก็หลงเพ่ือจะรู้ ไมไ่ ด้
นอนใจเหมือนทงั้ หลาย พจิ ารณาแยกแยะเขา้ ไปละเอยี ดเขา้ ไป
เท่าไรก็รู้ วา่ จติ ยงั จะเกาะจะเก่ียวในภพในชาตอิ ะไรอกี ก็รู้ ดงั ท่ี
พระอนาคาทา่ นวา่ ตายแลว้ ไปเกิดในพรหมโลก เชือ้ ท่ีจะพาให้
เกิดในภพนนั้ มี ตอ้ งเกาะอย่ทู ่ีนนั้ กอ่ น พกั อย่ทู ่ีนนั้ กอ่ นจนกวา่ จะ
ผ่านพน้ ไปได้ น่ีเชือ้ แหง่ ความเกิดมีอย่ใู นจติ ภมู นิ ี้ ภมู ิหยาบ เชน่
กามกเิ ลสมนั ถอนตวั ไปหมดแลว้ รา้ งจากบา้ นจากเรอื นคอื กาม
กิเลสไปหมดแลว้ แตก่ ็ยงั ไม่รา้ งจากนามธรรม

พิจารณาตามเขา้ ไป ๆ จนกระท่งั ไปทาํ ลายกนั ไดห้ มด ตป
ธรรมเผาเสยี แหลก รากแกว้ ท่ีฝังอยภู่ ายในจติ ถกู ตปธรรมแผด
เผาละลายฉิบหายป่นปี้ไปหมด เป็นยงั ไงทีนีเ้ กิดไหม ไมต่ อ้ งไป
ถามใครก็ได้ เอาอะไรไปเกิด มนั มีเง่ือนตอ่ ท่ีตรงไหน มนั หมดน่ี
เง่ือนพาใหเ้ กิดแก่เจบ็ ตาย เกิดแลว้ เกิดเลา่ คอื อะไร ก็คือกิเลสตวั
อวิชชานีม้ นั พาใหเ้ กิดแลว้ เกิดเลา่ สว่ นหยาบพาใหเ้ กิดหยาบ

28

สว่ นละเอยี ดพาใหเ้ กิดละเอียด เช่น พรหมโลก ๕ ชนั้ อวิหา
อตปั ปา สทุ สั สา สทุ สั สี อกนิฏฐา นีเ้ ป็นภพละเอยี ด เพราะจิต
ดวงนีเ้ หมาะกบั ภมู นิ นั้ ตอ้ งไปภมู ินนั้ ไม่ไปภมู อิ ่ืน ไปภมู ิอ่นื ไม่ได้
ไม่ไป เหมาะสมกบั ภมู นิ นั้ ตอ้ งไปภมู นิ นั้ เม่ือไมเ่ หมาะสมกบั ภมู ิ
ใดเลย ไมส่ มควรท่ีจะไปอย่ใู นภมู ใิ ดเลย ก็ขาดสะบนั้ ไปเลยถงึ
นิพพาน น่นั รูอ้ ยา่ งนนั้ ซินกั ปฏิบตั ิ ใหม้ นั จรงิ มนั จงั ซิ

ธรรมะพระพทุ ธเจา้ ประกาศความจรงิ มาได้ ๒,๕๐๐ ปีนี้
แลว้ สาํ หรบั องคป์ ัจจบุ นั ของเราทกุ วนั นี้ เป็นยงั ไง หหู นวกตา
บอดใหก้ ิเลสมนั ไปกลอ่ มเสียหมด เอาไปถลงุ หมดแลว้ เหรอ ตา
ของเราก็มีเหมอื นตาพระพทุ ธเจา้ และสาวกทงั้ หลาย หู จมกู ลนิ้
กาย ของพวกเราก็มีเหมือนพระพทุ ธเจา้ และสาวกทงั้ หลาย
สติปัญญาของเราไม่มีเหรอท่ีจะคิดขนึ้ มาตามหลกั ธรรมท่ีทา่ น
สอนไวใ้ หค้ ิดใหอ้ า่ น น่ีมนั ไมม่ ีบา้ งเหรอ ทาํ ไมไม่คดิ กิเลสมีอยู่
มนั ทา้ ทายเราอยตู่ ลอดเวลา ฟันลงไปซิ เอาใหม้ นั เหน็ ซิ เร่อื ง
ตายเกิดตายสญู มนั เป็นไงใหม้ นั เห็น

29

ใหพ้ ระพทุ ธเจา้ พาเหน็ พารูน้ ่นั แหละดีย่งิ กวา่ กิเลสพาใหร้ ูพ้ า
ใหเ้ หน็ กิเลสพาใหร้ ูใ้ หเ้ หน็ มนั ปิดตาใหเ้ หน็ มนั ปิดจมกู ใหด้ ม
มนั ปิดใจใหค้ ดิ เพราะฉะนนั้ ใจจงึ บอดจงึ หนวก ตาจงึ บอดจงึ
หนวก ทงั้ ๆ ท่ีตาดีหดู ีนีถ้ กู กเิ ลสมนั ปิดไวห้ มดมนั ก็ไม่เหน็ ตาย
แลว้ สญู ๆ ใหม้ นั หลอกอย่กู ่ีกปั ก่ีกลั ป์ แลว้ น่ี น่ีแหละตวั หลอก
อยา่ งเต็มเปา หลอกอยา่ งรอ้ ยเปอรเ์ ซน็ ต์ คอื กิเลสหลอกสตั ว์
โลกน่ีแหละ มนั หลอกตลอดเวลา พอเปิดหนา้ กากมนั ขนึ้ แลว้
อะไรพาใหส้ ญู วะ ตวั กิเลสเองไมไ่ ดส้ ญู น่ี มนั อย่บู นหวั ใจนนั้ แต่
มนั หลอกวา่ ตายแลว้ สญู ถา้ หากวา่ มนั สญู จรงิ ๆ กิเลสทาํ ไมไม่
บรรลยั มนั อยทู่ ่ีหวั ใจ ถา้ ใจนนั้ สญู ไปจรงิ ๆ ตอนท่ีกเิ ลสพงั ไป
หมดไมม่ ีอะไรเหลอื แลว้ จติ มนั สญู ท่ีไหน บรสิ ทุ ธิ์ น่นั

ถา้ สญู แลว้ เอาอะไรมาบรสิ ทุ ธิ์ เหน็ ชดั ๆ รูช้ ดั ๆ น่ี สนทฺ ฏิ ฺฐิ
โก อนั หนง่ึ ถา้ จะวา่ สดุ ยอดก็สดุ อย่ตู รงนี้ มีก่ีหม่นื ก่ีแสนก่ีภพก่ี
ลา้ นของโลกธาตนุ ีก้ ็ตามเถอะ จะไมส่ นใจฟังเลย ก็รูไ้ ดช้ ดั วา่ ก่ี
หม่ืนก่ีแสนก่ีลา้ นโลกธาตนุ ีก้ ค็ อื โลกธาตทุ ่จี อมปลอม เพราะ
อาํ นาจของกิเลสทงั้ นนั้ ไม่ไดจ้ รงิ เหมือนธรรมชาติท่ีรูท้ ่ีเหน็ ท่ี

30

เป็นอยเู่ วลานีเ้ ลย น่นั เอาตรงนีซ้ ยิ นั กนั นกั ปฏิบตั ิเท่านนั้ จะรูจ้ ะ
เห็นความจรงิ ตามหลกั ธรรมพระพทุ ธเจา้ นอกนนั้ ก็ไมว่ า่ ทา่ นวา่
เรา ไม่ไดป้ ระมาทผใู้ ด มีแตก่ ิเลส เอาแวน่ ตาดาํ มาใสป่ ๊ บุ
พรรณนากนั ไปไมจ่ บไมส่ นิ้ ทงั้ ๆ ท่ีใหก้ ิเลสเหยียบคออยนู่ นั้
เหยียบหวั อยนู่ นั้ มนั เอาความรูม้ าจากไหน ความรูก้ ิเลสทงั้ หมด
ไมใ่ ชค่ วามรูข้ องธรรม ถา้ ความรูข้ องธรรมกิเลสตอ้ งพงั ไม่มีอะไร
เหลือเลย

เอาใหเ้ หน็ เอาใหร้ ูน้ กั ปฏิบตั ิ ธรรมะพระพทุ ธเจา้ สด ๆ รอ้ น ๆ
อยแู่ ท้ ๆ กบั ใจน่ี เราอยากไดย้ ินไดเ้ หน็ หมเู่ พ่ือนไดร้ ูไ้ ดเ้ ห็น ตาม
หลกั ธรรมท่ีสอนมาเหลา่ นีไ้ มไ่ ดส้ อนอย่างแบบปลอม ๆ แบบ
ปาว ๆ แบบคาดคะเนนะ นพี้ ดู อาจหาญพดู ตามความจรงิ เลย
จะวา่ หาญมากหรอื นอ้ ยก็ตาม พดู เต็มหวั ใจเพราะรูม้ าเตม็ หวั ใจ
สละเป็นสละตายเพราะธรรมดวงนี้ ตงั้ แตไ่ ดเ้ รม่ิ กอ่ นจะไปหาครู
บาอาจารยข์ องเรามาแลว้ ฟังอยา่ งถงึ ใจแลว้ เอาละท่นี ่ีจะจรงิ
ไหมถามเจา้ ของ ตอ้ งจรงิ ซิ เราหาความจรงิ อย่แู ลว้ น่นั

31

ตงั้ แตข่ ณะนนั้ ละท่ีน่ีตะลมุ บอนกบั อนั นีแ้ หละ กบั ธรรมชาติ
ท่ีวา่ ตายแลว้ สญู น่ี ฟัดกนั ลงไปแลว้ อะไรสญู มนั กย็ ่งิ เหน็ โทษ
ของกิเลสรอ้ ยเปอรเ์ ซ็นต์ ๆ โอโ้ ฮ ๆ ตวั จอมปลอมตวั นีเ้ หรอท่ีมี
อาํ นาจครอบหวั ใจโลก ครอบหวั ใจหม่สู ตั วอ์ ย่เู วลานี้ ไมม่ ีไมเ่ หน็
โทษเห็นภยั เลย ทงั้ ๆ ท่ีเหมือนลกู ฟตุ บอลกลงิ้ ไปกลงิ้ มาเพราะ
ถกู มนั เตะ กลงิ้ ไปภพนนั้ ภพนีภ้ พนอ้ ยภพใหญ่เหมือนไมม่ ีหมู ีตา
เลย ทงั้ ๆ ท่ีใจดวงนนั้ ก็เป็นดวงรู้ แตห่ าความรูท้ ่ีจะเลด็ ลอด
ออกไปจากอาํ นาจของมนั ไมไ่ ดเ้ ลย น่ีซมิ นั น่าสลดสงั เวชขนาด
ไหน ความกลอ่ มของกิเลสความแหลมคมของกิเลสท่ีมนั หลอก
สตั วโ์ ลกนะ่ มีธรรมเทา่ นนั้ ท่จี ะทาํ ลายมนั ได้ เปิดหนา้ กากเปิด
ความช่วั ของมนั ใหโ้ ลกไดเ้ หน็ ได้ เพราะฉะนนั้ พระพทุ ธเจา้ อบุ ตั ิ
ขนึ้ มาแตล่ ะองคจ์ งึ เป็นโลกธาตหุ ว่นั ไหว จะไมไ่ หวยงั ไง กิเลสมนั
อย่ใู นโลกธาตนุ ี้ กิเลสไม่ไหวอะไรจะไหว กิเลสกลวั ธรรมอยา่ ง
เดียวไมไ่ ดก้ ลวั อยา่ งอ่ืน

เหน่ือย เอาละหม่เู พ่ือนตงั้ ใจประพฤตินะ อยา่ งนีล้ ะถา้ พดู
ไปแลว้ มนั หากเป็นเองในหวั ใจดวงนี้ มนั พดู ธรรมดา ๆ ไมไ่ ดม้ นั

32

ไม่ถึงใจน่นี ะ มนั หากออกของมนั เองผงึ ๆ อยากใหร้ ูใ้ หเ้ หน็ น่ีนะ
เหมือนกบั วา่ น่ีนะ่ ๆ ตาบอดอย่หู รอื อยากพดู อย่างนนั้ น่ีนา
ทาํ ไมไม่รูไ้ ม่เหน็ มีอย่ใู นหวั ใจน่ีนะ ธรรมมชั ฌิมาปฏิปทา มนั
มชั ฌิมาทงั้ กิเลส มนั มีอยขู่ องมนั อย่นู นั้ นะ่ มนั เหมาะสมกบั ท่ีจะ
อย่ไู ดม้ นั ถงึ อยู่ น่นั มชั ฌมิ าของธรรมก็เหมาะสมท่ีจะปราบมนั
ไดถ้ ึงปราบมนั ได้ เอาซผิ ลติ ขนึ้ มาซิ เอาจนกระท่งั ถงึ หลกั
มชั ฌิมาในธรรมชาติซิ คือความบรสิ ทุ ธิ์ มชั ฌิมาธรรมชาติน่นั น่ะ
ไมม่ ีคาํ วา่ เอนวา่ เอยี ง ไมม่ ีกาลสถานท่ี อกาลิกจติ อกาลกิ ธรรม
คือธรรมชาติอนั นีแ้ ล ใหม้ นั เหน็ อยทู่ ่ีใจนกั ปฏิบตั ิเรานีซ้ ิ

เอาละ การแสดงธรรมเหน่ือยมากแลว้ พอ

(พดู ทา้ ยเทศน)์
เหมือนกบั คลงั กิเลส ๕๐ คลงั นะทา่ นพระครูเวลาเทศนไ์ ป
พอเทศนเ์ สรจ็ แลว้ เจา้ ของจะตายก็ยงั ไม่รู้ ยงั เอาของมนั หมนุ ตวิ้
ๆ ถา้ จิตแยบ็ กต็ อ้ งหยดุ ท่ีจะเทศนไ์ ปก็ระงบั ๆ ไปเลย มนั เขา้ มา
อย่ใู นนี้ แสดงวา่ จติ ยอ้ นแลว้ มาถงึ จดุ มนั สมั ผสั ธาตมุ นั บอก ไฟ

33

เหลอื งขนึ้ แลว้ วา่ งนั้ เหน่ือย วนั นีเ้ หน่ือยมากกวา่ ทกุ วนั เหน่ือย
ตอนนีต้ อนพอรูส้ กึ มนั เหน่ือยแลว้ ไมง่ นั้ จะไปใหญ่กวา่ นี้ น่ีพดู จะ
วา่ แบบโลก ๆ ก็วา่ มนั โมโหใหก้ ิเลส มนั เป็นคเู่ ดอื ดคแู่ คน้ กนั จรงิ
ๆ คกู่ รรมคเู่ วรถา้ ใหพ้ ดู ตามแบบโลก ๆ มนั ถึงใจอยา่ งนนั้ นะ

เคยไดพ้ ดู เสมอกบั หม่เู พ่ือน สมมตุ ิวา่ มองเห็นกิเลส กาํ ลงั
ทาํ งานอะไรกต็ าม แมก้ นิ ขา้ วก็ตามจะโดดผงึ ทีเดียวใสก่ นั เปรยี้ ง
เลย กิเลสตายถึงจะกลบั มากินขา้ วใหม่ มนั เคยี ดมนั แคน้ โอโ้ ห
มนั กลอ่ มเราทาํ ลายเราไม่รูไ้ ม่เหน็ เลย ฟาดมนั ลงเสยี จนแหลก
ไมม่ ีอะไรเหลอื แลว้ อะไรเหมือนจติ ดวงนี้ มีอะไรไหมในโลกทงั้
สามแดนโลกธาตมุ ีอะไรเหมือนไหม ไมม่ ีอะไรเหมือนเลย น่นั นะ่
เหลา่ นนั้ มนั เรอ่ื งของกิเลสทงั้ มวลน่ี มีเทา่ ไรมนั ก็เหมือนกนั ๆ
เหมือนกนั หมด อนั นีไ้ มไ่ ดเ้ หมือนอะไร น่นั ฟังซิ แยกออกมาซิมนั
ตา่ งกนั ยงั ไง โลกตุ รธรรมก็ธรรมเหยียบหวั กิเลสน่นั แหละ แปล
ออกสนกุ ๆ เราแปลกนั เอง โลกุตรธรรม แปลวา่ ธรรมเหนือโลก
อตุ ร แปลวา่ สงู โลก+อตุ ร ธรรมท่ีสงู กวา่ โลกหรอื ธรรมเหนือโลก
แปลออกมา เราแปลในภาคปฏบิ ตั ิก็ธรรมท่ีเหยียบหวั กิเลส ก็วา่

34

งนั้ ซิ กิเลสต่าํ กวา่ เราเราก็เหยียบหวั มนั ได้ ถา้ เราต่าํ กวา่ มนั มนั
เหยียบหวั เรา อยา่ ลมื คิดขอ้ นีน้ ะ เด๋ยี วนมี้ แี ตก่ ิเลสเหยียบหวั เรา
โลกตุ รกิเลส กเิ ลสเหยยี บหวั สตั วโ์ ลก

ถา้ ไม่เทศนก์ ็เป็นหว่ งหม่เู พ่ือน แนะ่ มาน่ีไม่ไดม้ าดว้ ยความ
สมบรู ณอ์ ะไรของสขุ ภาพนะ มาดว้ ยความตะเกียกตะกาย
ความหว่ งหมเู่ พ่ือน มนั หากเป็นอยใู่ นหลกั ธรรมชาตขิ องใจน่นั
แหละ เพราะฉะนนั้ เวลาทาํ อะไรมนั ไม่ไดอ้ ย่างท่ีเราสอนน่ี ย่งิ มนั
กีดมนั ขวางมนั ปีนเกลียวกนั แลว้ ถา้ หากภาษาโลกแลว้ มนั โมโห
วา่ งนั้ เลย มนั ไม่สมเจตนาท่ีเทศนส์ อนหมเู่ พ่ือนอยา่ งเตม็ หวั ใจ
ทมุ่ ลงทกุ สงิ่ ทกุ อย่างไม่มีอะไรเหลอื เลย แลว้ ทาํ ไมจงึ มาแสดง
อยา่ งนีใ้ หเ้ หน็ น่ีน่ะ

แขกก็มาเรอ่ื ย ๆ วนั นีก้ ็มีไมม่ าก แตก่ ็มาไมค่ อ่ ยขาด เราก็
ตอ้ งรบั แขกอย่เู ร่อื ย ๆ เจบ็ เอวจนจะตายจะทาํ ไง ก็ฝืนกนั ไป
อยา่ งนนั้ รูอ้ ยอู่ ย่างนนั้ ถา้ ลาํ พงั ตามเร่อื งของเจา้ ของจรงิ ๆ แลว้
สมมตุ วิ า่ ถา้ ใหเ้ ลือกเอาตามชอบใจนีไ้ ปนานแลว้ นะ ขีเ้ กียจอยู่ ขี้
เกียจยงุ่ กบั เรอ่ื งธาตเุ รอ่ื งขนั ธเ์ รอ่ื งอะไรทงั้ นนั้ มนั เร่อื งสมมตุ ิ

35

ทงั้ หมด ท่ีเคยเป็นมาแลว้ ทงั้ นนั้ เป็นของแปลกท่ีไหน วนั ไหน ๆ
ต่นื ตามาเชา้ มีแตเ่ รอ่ื งปฏบิ ตั ิตอ่ ธาตตุ อ่ ขนั ธ์ ภารา หเว
ป�จฺ กขฺ นฺธา เรารบั ผดิ ชอบอย่ตู ลอด แมจ้ ิตจะไม่ ภารา หเว
ป�ฺจกฺขนฺธา ไมไ่ ดย้ ดึ ม่นั ถือม่นั อนั เป็นเร่อื งของกิเลสก็ตาม
ความรบั ผดิ ชอบมนั ก็มีอยใู่ นนนั้ สลดั พล๊วั ะออกไปเสียไปไหนไป
เถอะ ลงตมลงโคลนนีม้ นั เคยลงแลว้ ความรบั ผดิ ชอบจะวา่ หมด
อาลยั กบั มนั น่ี วา่ หมดความรบั ผดิ ชอบเทา่ นนั้ หายยงุ่ วา่ งนั้ เสยี
มนั พาใหย้ ่งุ เหลอื เกิน

สองวนั มานีไ้ มท่ ราบมนั วงิ มนั เวยี นอะไร เดนิ ไปไหนก็จะ
ไมไ่ ด้ ลม้ ลกุ คลกุ คลาน ลกุ ขนึ้ ยืนน่งั ลงมนั จะลม้ เด๋ยี วนนั้ หนา้
มืดป๊ับทนั ที ตอ้ งรบี น่งั เลย ไมร่ บี มนั จะลม้ กอ่ น ถา้ ลม้ แลว้ มนั
หนกั มาก เรารบี น่งั เสยี มนั ยงั ไมห่ นกั กลวั วา่ เราจะรบี ทาํ ไมท่ นั
มนั นะ่ ซิ ความรูม้ นั รูจ้ ิตน่ะ พอแยบ็ มนั รูท้ นั ทีเลย แตท่ ีนีเ้ รอ่ื งของ
จติ เป็นเร่อื งของจิต เร่อื งของธาตทุ ่ีจะตอ้ งปฏบิ ตั ติ อ่ กนั น่ซี ิ ถา้ ไม่
เรว็ ทนั มนั มนั ก็เอาจรงิ ๆ เชน่ รบี น่งั ไมท่ นั นลี้ ม้ มนั ย่งิ หนกั น่นั

36

ท่ีไมบ่ ณิ ฑบาตน่ีมนั เดนิ ไปไมไ่ หว โซซดั โซเซคอยแตจ่ ะลม้
ถา้ ไม่แนใ่ จไปมนั ก็เอาจรงิ ๆ เลยไมไ่ ป ไปก็เม่ือขามนั กา้ วไมอ่ อก
แลว้ ทอ้ งจะกา้ วไปทาํ ไมละ่ ไมก่ ิน น่นั ขาไม่กา้ วก็อยา่ ใหท้ อ้ งมนั
กา้ วซิ อยา่ ใหล้ ิน้ อย่าใหป้ ากมนั กา้ วซิ ไมใ่ หม้ นั กินเสยี ก็ดี นิสยั
อยา่ งนีม้ นั เคยดดั สนั ดานเจา้ ของมา ยงั มีอยนู่ ะ ทกุ วนั นกี้ ย็ งั มี
จะเป็นนิสยั อะไรก็แลว้ แต่ แตก่ อ่ นมนั เป็นอย่างนนั้ น่ีไมไ่ ดค้ ยุ เรา
ทาํ จรงิ ๆ มนั บณิ ฑบาตไมไ่ ดไ้ ม่ฉนั น่ีผมเคยปฏบิ ตั ิอยา่ งนนั้ มา
จนระลกึ ไม่ไดเ้ ลยวา่ เราไปบณิ ฑบาตไม่ไดแ้ ตเ่ ราฉนั ตรงไหนน่ี
โนน่ น่ะ หากไปไม่ไดไ้ ม่เอาไมฉ่ นั ถา้ ไม่ไดม้ นั จะไปของมนั ไดเ้ อง
ฉนั ไดเ้ องนะ มนั ฝึกเจา้ ของ

คอื ในระยะนนั้ ก็เก่ียวกบั เรอ่ื งความเดด็ เด่ียวของจิต ไม่ให้
จติ ออ่ นแอได้ พลิกอย่ตู ลอด เป็นไขม้ นั ไมม่ ียาแตก่ ่อน ย่งิ ไข้
มาลาเรยี ดว้ ยแลว้ โอโ้ ห เวลาหนาวผา้ ห่มเทา่ ไรก็ไมม่ ีอนุ่ เอามา
หม่ เท่าไรก็หนกั เฉย ๆ ไม่เหน็ อนุ่ เลยน่ี เอา้ มนั ก็ส่นั จนกระท่งั จะ
พากฏุ ิโคน่ ลม้ ลงไปก็ใหเ้ ห็นน่ีวะ่ ปลอ่ ยเลย พอจากนนั้ มนั ก็
เปล่ยี นจากหนาวมาเป็นรอ้ น โอโ้ ฮ เวลามนั รอ้ นเป็นไฟไปหมด

37

ทงั้ ตวั ผา้ ท่หี ม่ ไวย้ งั ไงหม่ ไวอ้ ยา่ งนนั้ เลยไมย่ อมเอาออก เปียก
หมด ไขม้ าลาเรยี น่ีหนกั มากนะ เวลาหายไปแลว้ ผมบนศรี ษะนี้
รว่ งเกือบหมดเลยนะ ปากนีเ้ ป่ือยหมด คือมนั รอ้ นในมาก ผมรว่ ง
ไปหมดเลย รมิ ฝีปากน่ีเป่ือยหมด อย่หู นองผือก็เป็น อย่หู ว้ ย
ทรายก็เป็น เป็นมาก ๆ ก็ไปอย่หู ว้ ยทรายแหละ

พอ่ แมค่ รูอาจารยท์ า่ นรูน้ ิสยั ของเรา ใครเอายาอะไรมาใหเ้ รา
ไมก่ ิน เวลาเป็นโรคมนั หาโรคมาจากไหน มนั เกิดในกายน่ี เวลา
มนั หายจะไปหาโอสถมาจากไหนน่ี เป็ดไกส่ ตั วเ์ ตม็ แผ่นดนิ เขา
ไม่เห็นมีโรงพยาบาล มีนางพยาบาลมหี มอรกั ษา เขายงั ไม่เหน็
ฉิบหายพนั ธุ์ เราทาํ ไมเป็นนกั ปฏบิ ตั ิจะไปกลวั ตายกลวั ฉิบหาย
อะไรน่ีวะ น่นั เป็นอยา่ งนนั้ นะ ไม่หายมนั กต็ ายเทา่ นนั้ มีเท่านนั้
จติ มนั ก็เด็ดอยใู่ นจิตน่นั เหลา่ นีม้ นั จะออ่ นขนาดไหนจติ มนั ไม่
ออ่ นดว้ ยน่ี ถา้ จิตไปออ่ นใหม้ นั แลว้ ไปใหญ่นะ เหยียบเอาแหลก
ไปเลยแหละ น่ีปฏบิ ตั ิตวั มาอยา่ งนนั้ น่ีนะไมใ่ ช่มาพดู เฉย ๆ เคย
ปฏบิ ตั มิ าแลว้

38

พอ่ แม่ครูอาจารยท์ า่ นรูน้ ิสยั ทา่ นมาเอง ยาเม็ดหนง่ึ กท็ ่านมา
เสกขนึ้ น่ีกลอ่ มใจเรา เราก็เคารพทา่ น ใครเอามาใหฉ้ นั เราไมฉ่ นั
ท่านมาเอง เอา้ ๆ น่ียา ถา้ ฉนั ยาน่ีหายเลย น่ี ๆ ย่ืนเขา้ มาเลย
ทนั ที เอา้ ๆ เอาเด๋ียวนีม้ นั หายเด๋ยี วนีน้ ะ กินแลว้ มนั ก็ไมห่ าย
ท่านก็วา่ ไปอยา่ งนนั้ ถา้ ทา่ นเอาอะไรมาใหก้ ็ไดฉ้ นั ทกุ ทนี ่นั แหละ
เพราะความเคารพทา่ น มนั กไ็ ม่ถึงกบั เสยี กาํ ลงั ใจของเราน่ี

ตวั อวิชชาน่ีสาํ คญั มากนะ แหม มนั ปิดไวใ้ หโ้ ลกทงั้ หลายวา่
ตายแลว้ สญู ๆ พลิ กึ จรงิ ๆ นะ เอามนั มาฆา่ เสยี แหลกแลว้ แล่
เอาเนือ้ มนั ออกมาจา่ ยตลาด น่ีเนือ้ อวิชชาเอาไปกนิ เสียซเิ ป็น
ยงั ไง มนั ถงึ จะพอดี มนั แลแ่ ตเ่ นือ้ สตั วท์ งั้ หลายมาจา่ ยตลาดเต็ม
สามโลกธาตนุ ่ี เราไมไ่ ดแ้ ลเ่ อาเนือ้ ของอวชิ ชามาจา่ ยใหโ้ ลกได้
กินดู มีแตม่ นั กินโลก โลกไดก้ ินเนือ้ อวชิ ชาดหู นอ่ ยซวิ ะ ผมพดู
จรงิ ๆ นะมนั อาจหาญจรงิ ๆ น่ี ก็มนั ประจกั ษอ์ ยนู่ ่ี ถงึ ไดย้ อม
พระพทุ ธเจา้ ยอมจนขนาดไมม่ ีอะไรเหลือในชีวิตนะ เม่ือไรถึง
ไหนถงึ กนั เอาเด๋ยี วนหี้ รอื ตายเด๋ยี วนีไ้ ดเ้ ลย โน่นนะ่ ขนาดนนั้ นะ
ไม่ไดม้ ีคณุ คา่ อะไรเลยชีวติ จิตใจย่ิงกวา่ ธรรม ถา้ ธรรม โอโ้ ห

39

ไม่ได้ ใครมาแตะไมไ่ ด้ ถา้ มีเอาไปเถอะวา่ งนั้ เลย จงึ ไดเ้ หน็ ความ
ประเสรฐิ ของพระพทุ ธเจา้ ท่มี าเปิดความช่วั ของอวิชชาใหโ้ ลกได้
เหน็ ถา้ ไม่มีพระพทุ ธเจา้ แลว้ เทา่ นนั้ แหละ จมอย่ดู ว้ ยกนั หมดไม่
มีเวลาจะออก ไมม่ ีทางจะออกไดเ้ ลย น่ีเราไดย้ นิ ไดฟ้ ังขนาดนี้
แลว้ มีนะทางออก ถา้ ไมน่ อนตายอยไู่ มอ่ ยากออกเทา่ นนั้ ความขี้
เกียจมนั มดั คอติดกบั หมอนไว้ เราอยากพดู อย่างนีอ้ ีก

เอาละเลิกกนั
(ถอดเสยี งธรรมโดย www.luangta.com)
ท่ีมา: https://youtu.be/Mu10phnQ1Pg

40