แสงสว่างเหนือปัญญาไม่มี หลวงปู่เจี๊ยะ จุนโท

แสงสวา่ งเหนือปัญญาไมม่ ี

เทศนว์ นั ท่ี ๑๑ สงิ หาคม ๒๕๒๖

ลาํ ดบั ตอ่ ไปจะไดบ้ รรยายธรรมะพอเป็นเคร่อื งประดบั
สติปัญญาพทุ ธบรษิ ัททงั้ หลาย บรรดาพวกทา่ นทงั้ หลายไดเ้ ขา้
มาประชมุ สนั นิบาตในท่ีนีเ้ พ่ืออบรมทาํ จติ ทาํ ใจของตนใหห้ มด
จดผ่องใส เพราะฉะนนั้ วนั นีเ้ ป็นวนั โอกาสของอาตมาท่ีจะตอ้ ง
มาปจุ ฉาวสิ ชั ชนาใหท้ า่ นทงั้ หลายฟัง หลวงตาก็ไมใ่ ชเ่ ป็นผู้
สนั ทดั ในกรณีเหลา่ นี้ เพราะไม่คอ่ ยไดส้ นั ทดั ในแบบแผน
ตาํ รบั ตาํ รา เพราะฉะนนั้ วา่ ไปบางทีก็เขา้ เหตเุ ขา้ ผล บางทีก็นอก
ลนู่ อกรอยไมเ่ ขา้ ทศิ เขา้ ทาง เพราะฉะนนั้ กฟ็ ังหไู วห้ ู เม่ือสงิ่ ใดท่ี
เป็นประโยชนข์ องตนแลว้ ก็จงเก็บไปประพฤติปฏบิ ตั ิ

บรรดาเราทกุ คนท่ีเขา้ มาในท่ีนี้ ความม่งุ มาดปรารถนาของ
ใจตอ้ งการชาํ ระใจของตน อนั นนั้ เป็นจดุ ใหญ่ เพราะเรามองดู
หรอื เราไดพ้ ิจารณาถึงภยั ในวฏั สงสาร คอื ความเกิดแกเ่ จบ็ ตาย
ในโลกนี้ อนั นีเ้ ป็นภยั ใหญ่หลวงท่ีจะนาํ มาถึงเรา แลว้ เราก็ไม่

สามารถจะหนีขา้ มจากมจั จคุ ือความตายตวั นีไ้ ปได้ เม่ือมา
มองเหน็ ภยั ในวฏั สงสารตวั นอี้ ยา่ งนนั้ แลว้ ความบากบ่นั
ความเรง่ พนิ ิจพจิ ารณาใครค่ รวญถงึ การปฏบิ ตั ิ เราตอ้ งช่งั ดเู รา

ในระยะเขา้ พรรษามาสบิ ส่ี สบิ หา้ วนั อยา่ งนีเ้ ป็นตน้ การทาํ
ใจของเราวนั หนง่ึ เราทาํ ก่ีครงั้ แลว้ เกิดความสงบมนั แลว้ น่งั นาน
ขนาดไหน น่ีอนั นีค้ วรจะตอ้ งคิด ควรท่ีจะตอ้ งพิจารณาในตวั เรา
คอื สมกบั บาลที ่ีทา่ นยกวา่ นัตถิ ปัญญา สมา อาภา แสงสวา่ ง
ทงั้ หลายเสมอดว้ ยปัญญาไมม่ ี น่ี เป็นอยา่ งนี้ เพราะฉะนนั้ จงึ วา่
ใหเ้ ราใครค่ รวญพินิจพิจารณา ระหวา่ งสบิ ส่สี ิบหา้ วนั นที้ ่ีเรา
เขา้ พรรษา ไดท้ าํ จิตทาํ ใจในเวลากลางค่าํ กลางคนื เป็นอยา่ งไร
บา้ ง แลว้ มีความรวมลงไปหรอื เกิดความสงบอย่างไร เป็นแบบ
ไหน ใหใ้ ครค่ รวญช่งั ดจู ิตดใู จของเราอยา่ งนีเ้ ป็นตน้ น่ีเป็นการ
ทวนถงึ วาระท่เี ราจะตอ้ งมาพจิ ารณาอยา่ งนนั้ แลว้ เม่ือเป็นอย่าง
นนั้ สมมตุ วิ า่ ใจไมส่ งบ แลว้ เราทาํ อย่างไร ใจจงึ ไม่สงบ น่ี อกี
อย่างหนง่ึ แลว้ ทาํ อยา่ งไรใจจงึ จะสงบเยือกเยน็ ตงั้ อยเู่ ฉพาะใจ
ปราศจากนิวรณธรรมออกไปจากใจ น่ีประการท่ีสอง อนั นีต้ อ้ ง

ช่งั ดพู ิจารณาดตู วั ของเราท่ีเราประพฤติปฏบิ ตั ิอยา่ งนนั้ ตอ้ ง
ตรวจตราลงไป เพง่ พนิ ิจพิจารณาลงไป เม่ือสิ่งใดท่ีมนั ยงั
บกพรอ่ ง สมมตุ เิ ราทาํ มาซกั สิบกวา่ วนั อยา่ งนี้ มนั ก็ไม่ไดร้ บั
ความสงบ น่ี ทาํ ไมเป็นอยา่ งนนั้ แลว้ เราทาํ อย่างไร ตงั้ จติ ไว้
อยา่ งไร พิจารณาอะไรจงึ ใจนนั้ ไมส่ งบ

น่ีเราก็ตอ้ งทวนดู มองดเู ขา้ มาขา้ งใน อยา่ มองดขู า้ งนอก
มองดขู า้ งนอกมนั ไมค่ อ่ ยสวย มองเขา้ มาขา้ งใน ขา้ งในตวั เรา
แลว้ มนั ก็จะสวยงาม นา่ ดนู า่ ชม มองดใู นนี้ เต็มไปดว้ ยสรรี ะ มี
หมเู ป็ดเหด็ ไกส่ ารพดั หนอ่ ไม้ สารพดั มนั อยใู่ นนีเ้ ตม็ ท่ีไปหมด
เพราะฉะนนั้ กนิ เขา้ ไปปอ้ นเขา้ ไปทกุ วนั ๆ มนั เสียไปเปลา่ ๆ ถา่ ย
ออกไป เพราะฉะนนั้ ตอ้ งใหม้ ีประโยชนอ์ ยา่ งนี้ ไหนๆชีวติ จะตอ้ ง
ตายจากพลดั พลากจากไปแลว้ เราก็ตอ้ งแสวงหาความดี คอื
การทาํ ใจน่ีเป็นสง่ิ สาํ คญั เพราะฉะนนั้ พระพทุ ธเจา้ จงึ มาใหม้ ี
ขนั ติ วิรยิ ะ มีสจั จะ เหลา่ นีเ้ ป็นตน้ เป็นเครอ่ื งทรมานใจ เป็น
เคร่อื งบงั คบั ใจ เป็นเคร่อื งดดั กิเลสของเรา อย่าใหม้ นั ดนิ้ รน
กระวนกระวาย วนั หนง่ึ อย่างในพรรษาอยา่ งนี้ ฉนั จะขนึ้ ศาลา

ทกุ วนั น่งั สมาธิทกุ วนั น่นี ่งั ลงไปตงั้ แตพ่ ระทา่ นเทศนก์ ็ประมาณ
ราวๆช่วั โมงครง่ึ หรอื ไมถ่ ึงดี อยา่ งนนั้ เป็นตน้ บางองคท์ า่ นก็
เทศนน์ าน แตห่ ลวงตาไมค่ อ่ ยมีปฏภิ าณ วา่ นิดๆหนอ่ ยๆ ครง่ึ
ช่วั โมงกห็ มดแลว้ หมดพงุ เป็นอย่างนนั้ ไม่มีพงุ จะเทศน์ ขา้ วมนั
นอ้ ย พงุ ไมพ่ อเป็นอยา่ งนนั้ เพราะฉะนนั้ จงึ วา่ ก็ตอ้ งพดู กนั
ตรงไปตรงมาวา่ อยา่ งนนั้ เถดิ ไมต่ อ้ งออ้ มคอ้ มเลน่ ลกู ไมม้ ากมนั
ก็ลาํ บาก คนบางคนก็มีนิสยั อยา่ งนนั้ บางคนก็มีนิสยั
ไม่อยา่ งนนั้ มนั ตา่ งกนั เป็นอยา่ งนนั้

เพราะฉะนนั้ อย่างการกระทาํ ใจของเราน่ีเราตอ้ งตรวจดทู กุ ๆ
วนั ก่อนจะเขา้ มาภาวนา วนั นกี้ อ่ นขนึ้ ศาลา เม่ือตอนกลางวนั
เราน่งั ภาวนารเึ ปลา่ เราตรวจดอู ยา่ งนี้ เราไมไ่ ดน้ ่งั ทาํ อะไรอยู่
แนะ่ ตอ้ งตติ วั เรา อยา่ ไปกงั วลอย่างอ่นื เขา้ พรรษาหาสง่ิ ท่ีเป็น
ประโยชนก์ บั ตวั เรา หรอื ตงั้ จติ ตงั้ ใจใหน้ ่งั สมาธิ วนั หนง่ึ เอาซกั
สองที อย่างนี้ เหมาะๆก็ครงั้ ละครง่ึ ช่วั โมง หรอื ช่วั โมงหนง่ึ อย่าง
นี้ เวลาเลกิ จากทาํ วดั ทาํ วา หรอื กอ่ นขนึ้ ทาํ วดั ทาํ วาบา่ ยโมงเม่ือ
จาํ วดั แลว้ ไม่ใช่จะจาํ วดั ทงั้ วนั อยา่ งนีก้ ็ไม่ไหว มนั ก็แย่ เลน่ เป็น

หมนู อนอยา่ งนนั้ ก็ไม่ไหว ครดื ๆๆอย่เู ร่อื ย เพราะฉะนนั้ เน่ียการ
เทศนอ์ ยา่ งนีก้ ็เป็นการเตอื นหรอื เกิดการใหส้ ติ ก็หนกั ไปบา้ ง
อยา่ งนนั้ ก็ตอ้ งขออภยั อยา่ ใหเ้ ป็นบาปเป็นกรรม เรากินขา้ ว
หมอ้ เดียวกนั กระทะเดยี วกนั แกงก็หมอ้ เดยี วกนั มีสง่ิ ใดไม่ดกี ็
ตอ้ งตกั เตือนกนั เพ่ือใหเ้ ป็นประโยชนก์ บั หมคู่ ณะ หรอื บคุ คลผู้
นนั้ จะไดป้ ระโยชนข์ นึ้ มา ผเู้ ตอื นนนั้ เป็นผทู้ ่ีหวงั ดีถงึ ๑๐๐
เปอรเ์ ซน็ ต์ ไมใ่ ช่วา่ จะไปหยบิ ยก เอาแตโ่ ทษเหมน็ ของคนอ่นื
อยา่ งเดยี วเป็นอยา่ งนนั้ ก็ความเตอื นนนั้ กเ็ ตอื นเพราะหวงั ใหด้ ี
ใหเ้ กิดประโยชนก์ บั ผนู้ นั้ เม่อื ไม่ไดป้ ระโยชนผ์ เู้ ตือนเคา้ ก็ตอ้ ง
วางอเุ บกขา มนั เป็นอยา่ งนนั้ เม่ือไมไ่ ดอ้ ยา่ งนนั้ แลว้ ก็จะไปโกรธ
กรวิ้ ใครเคา้ ก็ไม่ถกู หลกั ถกู การ น่ีเป็นอยา่ งนนั้ วา่ ถึงใจจรงิ ของ
บคุ คลผทู้ ่ีเตม็ ไปดว้ ยความเมตตาจะเป็นอยา่ งนนั้

เพราะฉะนนั้ การทาํ ใจก็ไดบ้ รรยายมาเหลอื ซาก เหลอื ท่จี ะ
ฟังเป็นอยา่ งนนั้ ไม่รูจ้ ะหยิบยกอะไรมาพดู เป็นอยา่ งนนั้ พดู ไปก่ี
ทีๆก็เขา้ มาอยทู่ ่ีตวั เรา ไมไ่ ดอ้ อกไปท่ีอ่นื ธรรมะ กุสาธัมมา อกุ
สลาธัมมา กศุ ลก็ดี อกศุ ลกด็ ี ตวั ของเราเป็นผกู้ ระทาํ ไมใ่ ช่บาป

อนั นนั้ จะเขา้ มาหาเรา อย่างจะไปฆา่ กนั ฟันกนั ฆา่ กนั อย่างนี้
เราก็ตอ้ งไปสรา้ งขนึ้ ไมใ่ ช่เคา้ มาสรา้ งใหเ้ รา บางทีเคา้ มาฆา่ เรา
ก็มี อยา่ งนี้ มนั ก็อีกเรอ่ื งหนง่ึ เราไม่ไดฆ้ า่ เคา้ น่ี มนั เป็นอยา่ งนนั้
เพราะฉะนนั้ จงึ วา่ กสุ ลา ก็ดี อกสุ ลา ก็ดี เราตอ้ งไปทาํ ขนึ้ บญุ
กศุ ลท่ีจะเจรญิ เมตตาภาวนาก็เหมือนกนั เราน่ีตอ้ งเป็นคนเอาใจ
ใส่ ตงั้ ใจจรงิ ๆแลว้ ก็กระทาํ จรงิ ๆ น่ี ทาํ ไมคนอ่นื เคา้ ทาํ ไดส้ งบ
แลว้ เราทาํ ไมทาํ ถงึ ไมไ่ ดส้ งบ น่ี ตอ้ งมีมานะ เรยี กวา่ อตุ สาหะ
มานะ อตุ สาหะ พากเพียรพยายามตงั้ จิตตงั้ ใจลงไปใหมั นั แนว่
แนล่ งไป น่ี เป็นอย่างนนั้ เตือนอย่างนีก้ ็เป็นสิง่ ท่ีดี ใหเ้ ขา้ ไปถึงหู
ถนดั ๆ อยา่ ใหเ้ ป็นหจู อบ หบู งุ้ ก๋ีไปหมด แลว้ ก็ไมค่ อ่ ยไดเ้ ร่อื งเลย
มนั เป็นอย่างนนั้ ถา้ เป็นหจู อบ หบู งุ้ ก๋ีแลว้ มนั ก็ไม่รูส้ กึ ไม่ไดซ้ มึ
ซาบ ดินจะไหลเขา้ ไป นา้ํ จะเทเขา้ ไปเทา่ ไรมนั ก็ไมซ่ มึ ซาบ เป็น
อย่างนนั้ เพราะฉะนนั้ การปฏิบตั นิ ีก้ ็เหมือนกนั เราเคยทาํ มา
อย่างนนั้ เป็นอย่อู ยา่ งนนั้ แลว้ ก็ไม่เจรญิ กา้ วหนา้ มีแตถ่ อยหลงั
เส่อื มดอ้ ยลงไปอย่ตู ลอดเวลาอย่างนี้ เราจะทาํ อย่างไร น่ี อนั นี้
เราก็ตอ้ งแกไ้ ข

ทาํ อยา่ งไร ครูบาอาจารยก์ ็เทศนห์ ลายองคห์ ลายอยา่ งนนั้
อย่างนี้ พธิ ีพลกิ แพลง น่ี อบุ ายอนั ใดท่ีจะเป็นไปเพ่ือเกิดความ
สงั เวชสลดใจกบั ใจของเราตวั นนั้ ใหห้ ยบิ ยกตวั นนั้ มาวา่ กลา่ วลง
ในใจของเราอยา่ งนนั้ อย่ตู ลอดเวลา ถึงเวลาไม่ไดก้ ระทาํ เดนิ ไป
ไหนมาไหนนกึ ขนึ้ มาได้ ก็ตอ้ งวา่ สวดสงั วธั ยายในใจของเราอยู่
อยา่ งนนั้ ตลอดเวลา ใจนนั้ เม่ือถกู บบี บงั คบั ขเู่ ข็ญอยา่ งนนั้ แลว้
มนั ก็ตอ้ งสงบ เหมือนอยา่ งเราน่งั ภาวนาน่กี ็เหมือนกนั วา่
บรกิ รรมอย่เู ร่อื ยอยตู่ ลอดเวลา ตามธรรมดาคนเราชอบสบาย
ชอบความใจเฉยๆไมค่ ิดไมน่ กึ ไม่ปรุงไม่แตง่ วา่ กาํ หนดแตร่ ูๆ้ อยู่
อย่างนนั้ ไม่ไดค้ ิดไม่ไดน้ กึ ไมไ่ ดป้ รุงไมไ่ ดแ้ ตง่ อะไร แลว้ เม่ือเป็น
อยา่ งนนั้ เรากระทาํ อยา่ งนนั้ มาหลายๆวนั หลายๆเดอื นหลายๆปี
แลว้ ทาํ อย่างนนั้ มนั เกิดประโยชนข์ นึ้ หรอื มนั เส่ือมลง หรอื มนั
เจรญิ ขนึ้ อย่างนีเ้ ราตอ้ งใครค่ รวญ ตอ้ งพจิ ารณาตวั เรา ตอ้ ง
ใครค่ รวญตวั เราวา่ มนั ดขี นึ้ หรอื มนั เป็นอยา่ งไร หรอื มนั ยงั ทรงอยู่
เก่า

เพราะฉะนนั้ จงึ วา่ ปัญญาเป็นสง่ิ สาํ คญั จะตอ้ งตรวจตรอง
พนิ ิจพจิ ารณาใครค่ รวญติตวั เราเป็นสงิ่ สาํ คญั ท่ีสดุ เม่ือตไิ ป
อย่างนนั้ แลว้ ใจมนั ก็จะมีความเขม้ แข็ง มคี วามอาจหาญ เราจะ
น่งั นอนกินอยา่ งนีเ้ รอะ ภยั ท่ีไฟไหมห้ วั อยู่ รอ้ นอยา่ งอะไรอยนู่ ่ี
คอื ความตาย ความเกิดความแก่ความเจ็บความตาย จะตอ้ งมา
ครอบงาํ เรา แลว้ ไม่รูว้ นั ไหนลมเขา้ แลว้ ไมอ่ อกก็ตาย ลมออก
แลว้ ไม่เขา้ มนั ก็ตาย มีอย่เู ทา่ นนั้ ชีวติ ของเรา น่ี เพราะฉะนนั้ เม่ือ
มาพิจารณาเห็นภยั อยา่ งนีแ้ ลว้ ก็ตงั้ อกตงั้ ใจ อยา่ งบางองคท์ ่าน
ก็บอกใหบ้ รกิ รรมมากๆ วา่ ใหเ้ รว็ ๆ เราก็ลองดซู กั เจด็ วนั แปดวนั
อยา่ งนี้ มนั คงเป็นผลหรอื ไมเ่ ป็นผลก็เลกิ ไป อยา่ งนี้ มนั กาํ หนด
แตร่ ูเ้ ฉยๆอยอู่ ย่างนนั้ ไม่ไดเ้ ร่อื งไดร้ าว ประเด๋ียวก็สปั หงกสปั เงย
แลว้ ก็เป็นอยอู่ ยา่ งนนั้ ก็ไมร่ ูจ้ กั จะแกไ้ ข แลว้ คนเทศนก์ ็ไมร่ ูจ้ ะเอา
อะไรมาเทศน์ วา่ มากเคา้ ก็วา่ ดา่ อะ้ มนั ก็เป็นอยา่ งนนั้ น่เี รา
ตอ้ งการจะแกก้ นั เด๋ยี วก็สปั หงกเขา้ มาอกี แลว้ ก็มนั ไมแ่ กไ้ ขมนั
ก็เอาอยา่ งแบบเกา่ เหมือนเหน็ เคา้ กระโดดนา้ํ ลงไปตาย เราก็
เห็นเขา้ เราก็อยากตายกก็ ระโดดเขา้ ไปอีก มนั ก็ตายอกี คน ก็จม

ไปเลยวา่ ยนา้ํ ไม่เป็น นา้ํ กาํ ลงั เช่ียว น่ีมนั เป็นอยา่ งนนั้ เราก็ตอ้ ง
ดตู วั เรา ทาํ ไมมนั ชา่ งโงเ่ ขลาเตา่ ตนุ่ อยา่ งนนั้ ไมแ่ กไ้ ขแลว้ จะทาํ
อยา่ งไร น่นั

ปลอ่ ยใหถ้ นี มทิ ธะเขา้ ครอบงาํ ตวั ถีนมทิ ธะท่ีครอบงาํ ใจ
แลว้ ความเจรญิ ของการบาํ เพญ็ ไมเ่ กิดขนึ้ เพราะเขา้ แกต้ วั นีไ้ ม่
ตก มนั ไมเ่ จรญิ พอเขา้ ไปก่ีทีๆ ใจนนั้ ก็มนั ก็ชกั ออ่ นอกออ่ นใจไม่
อยากนกึ อยากคดิ กาํ หนดความรูอ้ ย่เู ฉยๆ แลว้ ก็นอ้ ยเขา้ ๆๆก็
หมดไป หมดความรูส้ กึ เม่ือไหร่ ถีนมทิ ธะตวั นนั้ ครอบเขา้ มา
ทนั ที อนั นเี้ ป็นจดุ สาํ คญั ท่ีสดุ ของนกั ปฏิบตั ิ ถา้ ไมแ่ กไ้ ขตรงนี้ ไป
ทกุ คน ไปไมร่ อด ไปไมร่ อดเลย ตายแน่ ตายแนต่ ายนอน ตาย
ดว้ ยความดีแตว่ า่ ไม่ตายอยา่ งท่ีเสยี ทางโลก ตายอยอู่ ยา่ งนีก้ ็ยงั
ดกี วา่ ไปสรา้ งบาปสรา้ งกรรมทางโลกทางสงสาร แตว่ า่ ก็ขาด
มรรคขาดผล น่ีเป็นสงิ่ สาํ คญั เพราะฉะนนั้ เม่ือเรารูอ้ ยา่ งนนั้ ก็
พยายามถอนขนึ้ มาพินิจพจิ ารณาสิง่ ใดสิ่งหนง่ึ ทา่ นเรยี กวา่
ปัญญาการคน้ ควา้ พนิ ิจพิจารณาใหร้ ูค้ วามจรงิ ปัญญาทา่ น
ทงั้ หลายก็เขา้ ใจอย่แู ลว้ เป็นปัญญารอบรูก้ องสงั ขาร เม่ือรอบรู้

ในกองสงั ขาร ก็จาํ เป็นจะตอ้ งวางสงั ขารตวั นนั้ ไม่ใช่แบกทะลา่
เหมือนแบกขวานอยู่ มนั กห็ นกั น่ี รูต้ าํ ราก็ตอ้ งรูห้ วั ใจดว้ ย เป็น
อย่างนนั้ เพราะฉะนนั้ ตอ้ งพจิ ารณาลงไปในหวั ใจ อนั ใดเป็น
ปัญญา อนั ใดเป็นอกศุ ล ตอ้ งแกอ้ กศุ ล ทาํ ลายอกศุ ลนนั้ ใหห้ มด
ไป หรอื อย่างถีนมทิ ธะตวั นีก้ ็จดั เป็นอกศุ ลเหมือนกนั แตอ่ ยา่ งนี้
มนั บาดอย่ขู า้ งใน บาดในตวั เราเองไม่ไปกระทบกระเทือนคนอ่นื
แคน่ นั้ แกล้ งไปจนไมม่ ีถีนมทิ ธะ จติ ใจนนั้ ก็โปรง่ จติ ใจนนั้ ก็เป็น
หนง่ึ เป็นเอกเทศอย่อู ยา่ งนนั้ เม่ือใจมนั เป็นเอกเทศอยอู่ ยา่ งนนั้
ก็กาํ หนดพจิ ารณาลงไปท่ีรา่ งกาย วนั หนง่ึ ขา้ กินอะไรเขา้ ไป ขา้
ทานอะไร ทานปลา ทานกงุ้ ทานหมู ราํ พงึ ไป แลว้ ออกมาเป็น
อะไร ย่อยเขา้ ไปแลว้ ก็เป็นธาตดุ ิน ธาตนุ า้ํ ธาตลุ ม ธาตไุ ฟ เป็น
เลือดเป็นดินเป็นนา้ํ เป็นไฟไปอย่างนนั้ ตา่ งๆนานา พรรณนาไป
อย่างนนั้ เม่ือพรรณนาอยา่ งนนั้ ไอถ้ ีนมทิ ธะความงว่ งเหงาท่ี
ความขีเ้ กียจขีค้ รา้ นอยา่ งนนั้ มนั ก็ตอ้ งหายไป เพราะใจนนั้ มนั
เกิดความรา่ เรงิ บนั เทงิ กบั ไอส้ ิ่งท่ีไปคน้ ควา้ พนิ ิจพิจารณาอยา่ ง
นนั้

ทีนถี้ า้ มนั เขา้ มาอยไู่ มไ่ ด้ มนั เป็นขา้ ศกึ กนั ถา้ เม่ือความขี้
เกียจขีค้ รา้ นกาํ หนดอย่เู ฉยๆ ไมค่ ดิ ไม่นกึ อยา่ งนี้ ถีนมิทธะมนั
ยอ้ นตามเขา้ มา สว่ นการคน้ ควา้ พนิ ิจพิจารณาลงไปอย่างนนั้
แลว้ ถีนมิทธะยอ่ มหายไป น่เี ราตอ้ งแกต้ รงนีจ้ ดุ สาํ คญั นกั
ปฏิบตั ถิ า้ ไมแ่ กต้ รงนี้ ตาย ไปไม่รอด ภาวนาไม่เป็นวา่ ตรงๆ ไม่
เป็นเลย เป็นยงั ไงก็สปั หงก อย่าวา่ เป็นแบบไหน เป็นไมไ่ ด้ เป็น
ยงั ไงแกถ้ ีนมทิ ธะไมต่ กก็จะเป็นยงั ไง นกั ภาวนา น่ีตอ้ งฟังใหด้ ีๆ
นะ ฟังใหม้ นั เขา้ ถงึ หู หแู ลว้ ถงึ หวั ใจ อย่างนนั้ มนั ถงึ ดี อยา่ ง
อาจารยต์ ือ้ ทา่ นบอก หบู งุ้ ก๋ี หกู ระทะ น่ี มนั ไมไ่ ดร้ สลิม้ หจู อบ
ไมไ่ ดล้ มิ้ รสอะไรเลย เป็นอยา่ งนนั้ เพราะฉะนนั้ วา่ กนั อยา่ งนีเ้ พ่ือ
ตอ้ งการแกไ้ ขตวั นนั้ เป็นจดุ สาํ คญั ของนกั ปฏบิ ตั ิ ย่ิงพระเรา
สาํ คญั ท่ีสดุ น่ีเป็นอยา่ งนนั้

คน้ ลงไปซ่ี อยา่ ใหอ้ ยอู่ ยา่ งนนั้ อยอู่ ย่างนนั้ มนั สปั หงก เรา
ตอ้ งคน้ ลงไป อนั ใดท่ีเราตอ้ งการจะคน้ เดนิ ลมก็เดนิ เขา้ ไป เพง่
จากหนา้ ผากลงไปถึงปลายตนี เพง่ จากปลายตนี ขนึ้ มาถงึ
หนา้ ผาก ลงไปเบือ้ งซา้ ยลงไปเบอื้ งขวา เดินไปขา้ งหนา้ เดนิ ไป

ขา้ งหลงั อย่างนีแ้ ลว้ จะง่วงอย่างไร ง่วงไมไ่ ด้ นกั อานาปาก็
จาํ เป็นจะตอ้ งเอาแบบนี้ มนั จะง่วงมายงั ไงอะ้ สปั หงกจะเกิดขนึ้
อยา่ งไร ไม่มีเลย หลวงตาลองมาหมด ลองมาเหมือนกนั ไม่ใช่
วา่ จะมาสอนแบบนี้ เพราะฉะนนั้ เราตอ้ งแกต้ รงนีใ้ หม้ นั ตก พดู
อย่างนีเ้ พ่ือตอ้ งการใหพ้ วกเราดี ไมใ่ ชต่ ใิ หเ้ สยี ดแี ลว้ ก็จะไปวา่
เสยี ไมม่ ีธรรมเนียมอยา่ งนนั้ เพราะฉะนนั้ ตอ้ งแกต้ รงนีเ้ ป็นส่งิ
สาํ คญั อยา่ น่ิงนอนใจอยู่ นอนใจอย่ไู ม่ได้ วนั เวลามนั จะหมด
ไปๆๆทกุ วนั ๆ ชีวิตเราน่ีดปู บุ ๆปับๆสบิ หา้ วนั แลว้ อีกสองเดือน
ครง่ึ ก็จะออกพรรษา เพราะฉะนนั้ การสรา้ งความดจี ะตอ้ งบาก
บ่นั เรง่ ลงไปใหม้ นั เต็มท่ี อยา่ งในพทุ ธกาลอย่างนี้ ท่านตงั้ สจั จะ
อธิษฐานในพรรษาตอ้ งบาํ เพ็ญความพากความเพียรเตม็ ท่ี บาง
องคจ์ นไดส้ าํ เรจ็ บางองคเ์ ทา้ แตก บางองคต์ าแตกถือเนสชั ชกิ
อยา่ งจกั ขบุ าลอยา่ งนี้ ตาแตก เป็นอยา่ งนนั้ เราก็เหมือนกนั เม่ือ
จิตใจมนั ยงั ไมด่ ีแลว้ จาํ เป็นอย่างย่งิ ก็ตอ้ งเขม้ แข็งตอ่ สกู้ บั สงิ่
เหลา่ นี้ สง่ิ ใดท่มี นั ทบั ตวั เราก็ตอ้ งแกต้ วั นนั้ ใหอ้ อกไป น่ี มนั เป็น
อย่างนนั้ จงึ เรยี กวา่ เราเป็นผไู้ ดร้ บั การศกึ ษาดี น่ี เป็นอย่างนนั้

เพราะฉะนนั้ เม่ือไมม่ ีอะไรก็คน้ ในจิตในใจ ใจชอบเพลดิ เพลิน
อะไรก็เอามาใครค่ รวญ เพลดิ เพลินรูปรึ รูปตรงไหนมนั สวยตรง
งามท่ีแกม้ ท่ีหทู ่ีจมกู ท่ีลิน้ ท่ีกายตรงไหนทกุ สว่ นทกุ ของรา่ งกาย
ตรงไหนมนั สวยมนั งาม ซอ้ มเขา้ ไปอย่างนี้ อะไรมนั สวยมนั งาม
แลว้ ก็ทวนกลบั มาใครเป็นคนวา่ สวยวา่ งาม มนั เกิดจากท่ีไหน

น่ี ลกั ษณะของปัญญาตอ้ งคน้ อย่างนี้ พิจารณาอยา่ งนี้ แต่
บางทา่ นไมเ่ ขา้ ใจก็หาวา่ การคน้ อยา่ งนีเ้ ป็นลกั ษณะของการ
ฟ้งุ ซา่ น แน่ะ ท่ีพดู อยา่ งนนั้ แสดงวา่ ผนู้ นั้ ไมเ่ ป็นเลย! วา่ เจ็บๆซกั
ที ลกั ษณะของปัญญาจาํ เป็นตอ้ งคน้ คดิ คดิ คน้ อยา่ ง
ละเอียดละออ คดิ เต็มท่ี คิดซกั ไซไ้ ลเ่ ลยี งจนไมม่ ีอะไร ใจผนู้ นั้ ไป
วา่ อนั ใด เกิดท่ีไหน กาํ หนดดอู ยตู่ ลอดเวลาอย่างนนั้
สภาวะธรรมอนั ท่ีเป็นความเป็นบรสิ ทุ ธิ์นนั้ ไมม่ ีเขยือ้ นไปไหน อยู่
จาํ เพาะท่ีอยา่ งนนั้ ลกั ษณะตวั คน้ ควา้ พิจารณานนั้ เป็นเพียงเหตุ
เท่านนั้ ก็จะนาํ มาซง่ึ ความวสิ ทุ ธิธรรมของใจเทา่ นนั้ เอง เม่ือ
พิจารณาตกลงไปเต็มท่ีแลว้ ปลอ่ ยวางหมดเร่อื งการคน้ ควา้
พนิ ิจพจิ ารณา ในนามธรรมตวั นนั้ ขาดจากหวั ใจ ใจท่เี ป็นวสิ ทุ ธิ

ธรรมนนั้ แยกออกมาเต็มท่ี ไมม่ ีสง่ิ ใดเจือปน น่ี เป็นอยา่ งนนั้
เพราะฉะนนั้ การปฏิบตั ิตอ้ งอาศยั การคน้ ควา้ นีเ้ ป็นหลกั สาํ คญั
ถา้ ขาดการคน้ ควา้ แลว้ เป็นไปไมไ่ ด้ มวั แตใ่ หใ้ จสงบอย่อู ยา่ ง
เดยี วอยา่ งนนั้ น่นั หนกั ไปในเร่อื งสมาธิ เพราะฉะนนั้ ตอ้ งอาศยั
การคน้ ควา้ พนิ ิจพิจารณาน่ี เป็นหลกั สาํ คญั ท่ีสดุ

เพราะฉะนนั้ ในอนตั ตลกั ขณสตู ร ทา่ นแสดงถงึ รูป เวทนา
สญั ญา สงั ขาร วญิ ญาณ (ปัญจขนั ธ์ ๕) เท่ียงหรอื ไมเ่ ท่ียง…ไม่
เท่ียง ใชต่ วั ตนเรามยั้ …ไม่ใชต่ วั ตนเรา แลว้ ไม่ใชต่ วั ตนเรา ควร
เขา้ ไปยดึ ถือมยั้ …ไม่ควรยดึ ถือ ไลเ่ รยี งลงไปทกุ ชนิ้ ทกุ อนั
จนกระท่งั จบของปัญจขนั ธท์ งั้ ๕ แลว้ ก็ไปลงบาททา้ ยคาถาวา่
อยา่ งไร แสดงวา่ เอวะ เมตงั ยถาภตู ัง สมั มัปปัญญา
ยะทฏั ฐัพพงั พงึ รูเ้ ห็นตามความเป็นจรงิ ดว้ ยปัญญา น่นั ปัญจ
ขนั ธ์ กม็ ีหนา้ ท่ตี งั้ อย่อู ยา่ งนนั้ ถา้ ปัญญาเขา้ ไปรูค้ วามจรงิ แลว้
มนั ก็แยกตวั ออกมา ใจจะถงึ วสิ ทุ ธิธรรม ใจก็เหลอื เฉพาะใจดวง
เดยี ว ขนั ธก์ ็สกั แตว่ า่ ขนั ธ์ น่ีเป็นอยา่ งนนั้ เพราะฉะนนั้ ถา้
พิจารณาใหจ้ รงิ แลว้ ยอ่ มประจกั ษก์ บั ตวั เรา ไมห่ นีไปท่อี ่ืน ขอ

แตใ่ หจ้ รงิ ลงไปเทา่ นนั้ ไม่ตอ้ งไปคน้ ในตาํ รบั ตาํ ราท่ีไหน คน้ ใน
ตวั ของเราน่ีใหแ้ จง้ ชดั ไว้ บรสิ ทุ ธิ์อยทู่ ่ีใจตวั นีเ้ ป็นสง่ิ สาํ คญั ท่ีสดุ
ถา้ ใจมนั ไดเ้ หน็ จรงิ แลว้ ไปเปิดตาํ รามนั ก็ตรงเป๊ ะ ไม่มีผดิ เลย
แนะ่ เป็นอยา่ งนนั้

เพราะฉะนนั้ เน่ียวนั นีแ้ สดงธรรมพอเป็นคติไดน้ อ้ มนาํ ไป
พนิ ิจพจิ ารณา สง่ิ ใดท่ีเราบกพรอ่ ง สงิ่ ใดท่ีไม่ดกี ็ตอ้ งแกไ้ ขใน
เรอ่ื งการภาวนาของเราใหม้ นั เจรญิ รุง่ เรอื งผ่องใสขนึ้ มาในจิตใน
ใจของเรา ตอ่ นนั้ ไปก็จะไดบ้ งั เกิดความสขุ ความเจรญิ งอกงาม
ในศาสนธรรมคาํ ส่งั สอนขององคส์ มเด็จพระสมั มาสมั พทุ ธเจา้
ดงั ไดแ้ สดงมา สมควรแก่กาลเวลา เอวงั กม็ ีดว้ ยประการฉะนี้

ท่ีมา: https://youtu.be/tw_kXQWNSWE