สมาธิจิต โดย หลวงพ่อชา สุภัทโท

สมาธิจติ
หลวงพอ่ ชา สภุ ทั โท
อดทนตอ่ การฝึกฝน ใหน้ กั เรยี นทงั้ หลายพงึ ทราบวา่ วนั นีจ้ ะ
ทาํ ธุระทางจิต โดยมากชาวนกั เรยี น นกั ศกึ ษา หรอื ประชาชน
โดยมากไม่คอ่ ยจะรูจ้ กั วา่ การทาํ สมาธิน่ีคอื ทาํ อยา่ งไร แลว้ ก็ทาํ
ใหเ้ ป็นประโยชนอ์ ะไรตอ่ ไปอย่างนี้ พทุ ธศาสนิกชนเราทงั้ หลาย
โดยมากไมร่ ูจ้ กั แตร่ ูอ้ ย่างอ่นื มากกวา่ นี้ แตส่ ิ่งนีไ้ มค่ อ่ ยจะรู้
เพราะวา่ มนั เป็นงานท่ีน่งั หลบั ตา คลา้ ยๆกบั คนโงอ่ ยา่ งนี้ เอา้
ตงั้ ใจฟังกนั ตอ่ ไป
การทาํ สมาธิวนั นี้ สมาธินีเ้ ป็นหลกั อนั หนง่ึ ซง่ึ พระพทุ ธเจา้
ของเราท่ีไดบ้ รรลธุ รรมะอนั เป็นธรรมท่ีมนษุ ยแ์ ละเทวดา
ทงั้ หลายนนั้ หาพบไมไ่ ด้ ซง่ึ เป็นอาการท่ีตอ่ ตา้ นกิเลสมาตลอด
ทกุ วนั นี้ ยงั มีเชือ้ สายมาอยู่ ติดตามมาอยนู่ นั้ ศลี สมาธิ ปัญญา
น่ีเป็นแกน่ ของพทุ ธศาสนา แตว่ า่ วนั นีจ้ ะไมพ่ ดู ถึงศีล ไมพ่ ดู
ปัญญา พดู แตเ่ พียงวา่ สมาธิ ปัจจบุ นั นีจ้ ะนาํ นกั เรยี นทาํ สมาธิ
เร่อื งศลี เรอ่ื งปัญญานนั้ เพ่ือจะอธิบายภายหลงั ในปัจจบุ นั นกี้ ็

1

นกึ วา่ ทาํ เลย ทาํ เลย เขา้ ท่ีเลย หน่งึ ใหร้ ูจ้ กั วา่ กายของเราอยา่ ง
หนง่ึ รูม้ ยั้ กายน่ีกาย กายคอื กอ้ นท่ีมาน่งั อยนู่ ่ี สว่ นหนง่ึ ไอ้
ความรูท้ ่กี ายทรงไวใ้ นกายน่ีสว่ นหน่งึ เทา่ นีข้ อ้ ปฏบิ ตั ขิ องเรา

บดั นี้ สาํ หรบั จติ ของเราน่ีควรฝึกเพราะอะไร เพราะทกุ สง่ิ ทกุ
อยา่ งมนั มเี รอ่ื งของจติ ทงั้ นนั้ ตา หู จมกู ลนิ้ กาย ใจ สง่ิ ทงั้ หลาย
มนั รบั รู้ มนั ถงึ สง่ มาถงึ จิต จติ เป็นผทู้ าํ งานใหญ่มหาศาล ตาเหน็
รูป ก็มาเหว่ยี งให้ หฟู ังเสียงก็มาเหว่ยี งให้ จมกู ดมกลนิ้ ลมิ้ รส
โผฏฐัพพะก็มาเหว่ียงใหจ้ ิตเป็นคนทาํ งาน ฉะนนั้ สมเด็จพระ
สมั มาสมั พทุ ธเจา้ ทา่ นเหน็ วา่ ถา้ จิตไม่ฉลาดแลว้ ก็เสียทีเขา้ หละ
เพราะชมุ นมุ งานทงั้ ปวงมนั อย่ทู ่ีจติ เรา

จติ ของเรานีท้ าํ ไมถงึ จะทาํ เป็นสมาธิ จิตของเราน่มี นั หลาย
อารมณม์ าก จนเกือบจะรวมวา่ แหม มนั หลายจิตหลายใจ
เหลอื เกนิ ไม่ใชอ่ ยา่ งนนั้ จิตใจมนั ไม่หลายจิตหลายใจหรอก
อารมณม์ นั หลายอารมณต์ า่ งหาก จติ มนั ก็อนั เดยี วเน่ีย คอื ผรู้ ูอ้ นั
เดียวเท่านีแ้ หละ บางทีคิดไปโนน้ บางทีคดิ อยากไดอ้ นั นี้ บางที
คดิ อยากทงิ้ อนั นนั้ ก็นกึ วา่ หลายจติ หลายใจ อนั นนั้ เราพดู ผดิ

2

เราเขา้ ใจผดิ จติ ใจไมห่ ลายอยา่ งนนั้ ไมม่ าก อนั นนั้ มนั ว่งิ ไปตาม
อารมณม์ าหลอกมนั ไป ฉะนนั้ เม่ือเราแบกของหนกั ๆหลายอยา่ ง
มาพะรุงพะรงั มนั ลาํ บากมาก บดั นีเ้ รามาทงิ้ มนั ซะ เอาเหลือชิน้
เดียว เราก็แบกงา่ ย

วนั นีก้ ็ตอ้ งการอย่างนนั้ ตอ้ งการใหท้ งิ้ อารมณท์ งั้ หลายท่มี า
พวั พนั ในจติ เราทกุ อย่าง วนั นีจ้ งึ เอาแตก่ ายกบั จติ น่ีมาฝึก ฝึกฝน
จติ เรยี กวา่ ทาํ สมาธิ คอื ทาํ ใหจ้ ติ ท่ีเรามีอยนู่ ีใ้ หเ้ กิดกาํ ลงั ในสว่ น
ทางจิตใหเ้ กิดกาํ ลงั นี้ ไมใ่ ชค่ ดิ ใหม้ นั มาก คอื มาทาํ จิตใหห้ ยดุ น่ิง
เพราะสภาพท่ีจิตหยดุ น่ิงนนั้ พวกเรายงั ไม่เคยพบ มีแตค่ ดิ ไป
ตามอารมณเ์ รอ่ื ยเป่ือยไปเทา่ นนั้ แหละ อยา่ งนนั้ ปัญญาถงึ ไม่
คอ่ ยมี ถงึ มีก็เป็นปัญญาหยาบ เอาตวั ไวไ้ ม่ได้ ถงึ แมม้ ีความผิด
เกิดขนึ้ มา ก็ชอบความผิดอนั นนั้ จะไม่ทาํ ความผดิ นนั้ ไม่ได้
เพราะกาํ ลงั จติ เรามนั นอ้ ย ตา้ นทานไม่ไหว ฉะนนั้ วนั นีจ้ ะใหท้ งิ้
อารมณท์ งั้ หมด จะใหเ้ หลอื อารมณอ์ นั เดยี ว ถา้ มีอารมณอ์ นั
เดยี ว น่ีมนั ก็สงบจากอารมณห์ ลายๆอยา่ ง เป็นอนั เดยี ว เราจะ
เหน็ จิตของเรานี้

3

การน่งั ใหต้ รง จะพบั เพียบก็ตาม น่งั ใหส้ บาย เอา้ ทาํ น่งั เลย
เอามือขวาทบั มือซา้ ย ฟังไปเร่อื ยๆไป เออ น่งั กายใหต้ รง น่งั กาย
ใหต้ รงนะ ใหน้ ่งั ใหเ้ สมอพระประธาน ดพู ระประธานขา้ งหนา้ เรา
นนั้ ทา่ นน่งั อยา่ งไร ทา่ นกม้ ทา่ นเงยขนึ้ แคไ่ หน อะไรเป็นอยา่ งไร
น่นั เอานนั้ เป็นตวั อย่าง แลว้ ก็หลบั ตา อย่าไปเมม้ ตาใหม้ นั แรง
นะ หลบั พอสบาย อยา่ ใหม้ นั ราํ คาญ วนั นใี้ หป้ ลอ่ ย วนั นใี้ ห้
ปลอ่ ยภาระทกุ อย่าง ใหค้ ดิ วา่ เราน่งั ในศาลานี้ เรยี กวา่ เราน่งั คน
เดียว ไม่มีหลายคน น่งั คนเดยี ว คลา้ ยๆเราน่งั คนเดยี วในกลาง
ป่ากลางดงอะไรทงั้ หลายนะเน่ีย วา่ เราทาํ ความสงบ ไมต่ อ้ ง
ราํ คาญคนอ่ืนเคา้

แลว้ ก็หลกั การท่ีจะปฏบิ ตั นิ นั้ ก็คอื ลม เม่ือเราน่งั ตรงนีแ้ ลว้
ไม่ใหม้ นั กระทบขา้ งหนา้ ขา้ งหลงั ตรง หลบั ตาลงซกั นิดหน่อย
แลว้ ก็กม้ เหมือนพระประธานพอดี แลว้ ก็ลมหายใจ เอา้ หายใจ
ดซู วิ า่ มนั ยงั ไง เห็นมยั้ ลมหายใจ กาํ หนดวา่ ลมหายใจเป็นยงั ไง
มีมยั้ เราหายใจใหม้ นั สบาย อย่าใหม้ นั ยาวเกินไป อยา่ ใหม้ นั สนั้
เกินไป มนั สบายยงั ไง เอาอย่างนนั้ เอาตรงท่ีมนั สบาย ใครมนั

4

ชอบยาวหนอ่ ย ก็ยาวหน่อย ชอบสนั้ หนอ่ ยก็สนั้ หนอ่ ย อย่าให้
มนั แรง

แลว้ ก็กาํ หนดลมหายใจ หนง่ึ ลมหายใจ หายใจเขา้ ไป ตน้
ลมคือท่ีปลายจมกู หรอื รมิ ฝีปากขา้ งบน ลมสว่ นไหนมนั ถกู ตอ้ ง
ก็กาํ หนดตรงนนั้ รู้ น่ีเบือ้ งตน้ ของลมท่ีจะเขา้ ไป ตอนท่ีสองก็คือ
หทยั หวั ใจ มนั ตอ้ งผา่ นมาหวั ใจ น่ีตอนสองน่ีกลางลม ปลายลม
อยทู่ ่ีไหน สะดอื ปลายลม สะดอื น่ีลมเขา้ มา ปลายลม สะดือ
ตน้ ลมอย่ปู ลายจมกู กลางลมอย่หู ทยั ปลายลมอย่สู ะดอื
กาํ หนดใหร้ ูจ้ กั ไว้ ทีน่ีเม่ือเราจะหายใจออกไป ตน้ ลมอยสู่ ะดือ
กลางลมอยหู่ ทยั ปลายลมอย่จู มกู กาํ หนดสามครงั้ ๑ ๒ ๓ น่ีลม
เขา้ ไป ลมออก ๑ ๒ ๓ พอจะวา่ กาํ หนดวา่ รูว้ า่ ท่นี ่ีๆๆ เทา่ นนั้
แหละ เอาความรูส้ กึ ของเราน่นั น่ะกาํ หนดตามลม ๑ ๒ ๓…๑ ๒
๓ ใหก้ าํ หนดรูว้ า่ ท่ีนีก้ ็รูๆ้ ๆ เรยี กวา่ เรากาํ หนดลมหายใจ คาํ วา่
กาํ หนดนนั้ ก็คอื ใหร้ ูต้ ามลมท่ีมนั เขา้ ไป วา่ ตน้ ลมมนั อย่ตู รงนีว้ า่
มนั เขา้ ไป กลางลมอยทู่ ่ีหทยั ปลายลมอยทู่ ่ีสะดอื นี้ เม่ือหายใจ
ออกใหก้ าํ หนดเฉยๆวา่ ตน้ ลมอย่ตู รงนี้ กลางลมอยตู่ รงนี้ ปลาย

5

ลมอยตู่ รงนี้ ทนี ีต้ อ่ ไปนนั้ ถา้ หากวา่ เราอยทู่ ่ีน่ี น่กี ็รู้ น่กี ็รู้ น่ีก็รู้ น่ีก็
รู้ น่ีก็รู้ ชดั เจนในความสงบนะ มีสติสมั ปะชญั ญะ มนั ตดิ ตอ่ กนั
ตรงนี้ ก็รู้ มนั รูท้ งั้ สามกาลนีต้ ามสบายแลว้

ตอ่ ไปทาํ ไง อนั นีท้ ่อนท่ีสอง ตอ่ ไปใหก้ าํ หนดท่ีเดยี ว กาํ หนด
ท่ีปลายจมกู หรอื ท่ีรมิ ฝีปาก ไมต่ อ้ งตามกนั ไป ใหร้ ูท้ ่ีน่ีวา่ มนั ออก
ใหร้ ูจ้ กั มนั เขา้ ใหร้ ูจ้ กั ไมต่ อ้ งวง่ิ ไปตามมนั น่ีตอนท่ีสอง ท่ีมนั
สงบท่ีวา่ ไอต้ อนนีม้ นั ก็รู้ น่ีกร็ ู้ น่ีก็รู้ จนมนั คลอ่ งตวั แลว้ นะ ทีนีก้ ็
ไม่ตอ้ งตามมนั ไปอย่างนนั้ ก็ได้ จบั อย่เู น่ีย ลมอย่ปู ลายจมกู หรอื
รมิ ฝีปากเน่ีย มนั ออกไปก็ตามมนั เหอะ ใหร้ ูอ้ ยตู่ รงเนยี้ มนั เขา้ ไป
ก็ช่างมนั ไม่ตอ้ งตามมนั ทีนสี้ บายกวา่ เก่าทีนี้ งานนีล้ ะเอียดกวา่
เก่าแลว้ จอ้ งอย่ตู รงนี้ พอเรารูส้ กึ มีสติ สติคอื ความระลกึ ไดอ้ ยู่
สมั ปะชญั ญะคือความรูต้ วั อยู่ เด๋ียวนีเ้ ราทาํ อะไรอยู่ เด๋ยี วนีล้ ม
เขา้ เรารูม้ ยั้ ลมออกเรารูม้ ยั้ มีสตริ ะลกึ ไดอ้ ยใู่ นปัจจบุ นั นี้ มนั
วิตกไปอย่างอ่นื ไปอกี กก็ าํ หนดมนั ตรงนี้ ไอค้ วามคดิ วา่ ทาํ อะไร
อย่างนี้ ถา้ มนั คดิ ขนึ้ ก็อย่ารบั รูม้ นั วา่ มนั จะรูอ้ ะไรอยา่ งนี้ มนั จะ
คิดอยา่ งนี้ อยา่ ไม่ใชห่ นา้ ท่ขี องเรา มนั จะเห็นอะไรมยั้ ทาํ อยา่ ง

6

นี้ เม่ือมนั คดิ ขนึ้ อย่างนี้ ไม่ตอ้ งรบั รู้ ไมใ่ ชห่ นา้ ท่ีการงานของเรา
ในเวลานี้ การงานในเวลานคี้ อื ใหเ้ รารูเ้ ฉพาะลมเขา้ ออกเท่านนั้
เรยี กวา่ ปลอ่ ยใหส้ บาย

น่งั ทาํ ไดแ้ ลว้ ตอ่ ไปนี้ ทาํ เลย จะอธิบายเสียหนอ่ ย ฟังๆไป
ดว้ ย แนะนาํ ไปดว้ ย ทาํ ไปดว้ ย เอา้ ทาํ เลย ก็น่งั สบายใหม้ นั ตรง
อย่าใหม้ นั กดอวยั วะอนั ใดอนั หน่งึ เสยี ใหเ้ งียบๆ เอา้ กาํ หนดเลย
๑ ๒ ๓ ใหก้ าํ หนดลงเฉยๆเสยี กอ่ น เพ่ือเราจะรูว้ า่ ขนาดไหนมนั
จะเหมาะ ยาวแคไ่ หน สนั้ แคไ่ หน มนั จะเหมาะกบั จรติ ของเรา
เหมือนกบั เราฝึกเหยยี บจกั รใหม่ๆ ไมต่ อ้ งเย็บผา้ เอาเทา้ เราถีบ
จกั รเปลา่ ๆเฉยๆก่อน มนั คลอ่ งตวั เสียกอ่ น น่ีเราก็หายใจเฉยๆ
เสยี ก่อน ใหม้ นั คลอ่ งตวั เสยี กอ่ น วา่ มนั พอดีแคไ่ หน เอาขนาด
ไหน แลว้ ก็เอาสติมาวางลง ตามลม ใตจ้ มกู นี้ หทยั สะดอื …
สะดอื หทยั จมกู เรอ่ื ยไปจนมนั คลอ่ งตวั แลว้ ก็ปลอ่ ย ไม่ตอ้ ง
ตามมนั ใหร้ ูจ้ กั ลมออก ลมเขา้ เท่านนั้ ลมหยาบ ลมละเอยี ด
เท่านนั้ ก็พอแลว้ ไม่ตอ้ งคดิ อย่างอ่นื ตอนนีใ้ หท้ าํ งานอยา่ งเดียว
เทา่ เนีย้ ไมต่ อ้ งคดิ ไปถึงบา้ นถงึ ชอ่ ง ไม่ตอ้ งคิดไปถึงการงานทกุ

7

อย่าง ทงิ้ มนั หมดเสีย วา่ จะเป็นอะไรมายงั ไงก็ชา่ งมนั เถอะ ให้
เราเขา้ ใจวา่ วนั นีเ้ ราจะทาํ เท่านีว้ นั นี้ ก็เตรยี มทาํ กนั ไปเรอ่ื ยๆ
อยา่ ไปกนั้ ลมนะ ปลอ่ ยลมใหส้ ะดวกนะ ปลอ่ ยลมใหส้ ะดวก ให้
มนั สะดวกถงึ ท่ีมนั ใครชอบยงั ไงกเ็ อาอยา่ งนนั้ ปลอ่ ยใหส้ ะดวก
เด๋ยี วเนีย้ กาํ หนดความรูไ้ วเ้ ฉพาะรมิ ฝีปากในเฉพาะรอบๆ
ดา้ นหนา้ ของเรานี้ มีความรูส้ กึ ไว้

เอา้ เตรยี มทาํ ใหเ้ ตม็ ท่ี น่ีแหละใหเ้ ขา้ ใจวา่ ขนั้ ตอนครงั้ แรก
บางคนก็ถามวา่ น่งั สมาธิแลว้ เหน็ อะไรมยั้ …ไม่เหน็ อะไร คือไม่
เห็นทกุ ข์ น่ีแหละคนเรานะ เดนิ ไปเดินมา เราทกุ วนั นีเ้ ราอมทกุ ข์
ไว้ ไม่เหน็ มนั ถา้ หากวา่ น่งั อยา่ งนีม้ นั ทกุ ข์ เราก็พลกิ ทางนีเ้ สีย
ทกุ ขก์ ห็ ายไป สขุ ก็เกิดมาก เราก็ประมาทกนั แลว้ นกึ วา่ เราไม่มี
ทกุ ข์ เม่ือน่งั ไปพกั หนง่ึ อกี มนั เกิดทกุ ขข์ นึ้ มา เราก็พลกิ ไปทางนี้
เสยี ทกุ ขม์ นั หายไป ก็นกึ วา่ เราไม่มีทกุ ข์ เน่ยี ทกุ ขม์ นั ตามพวก
เราอยอู่ ย่างเนีย้ แตเ่ ราก็ไมค่ อ่ ยเหน็ ทกุ ขก์ นั

เน่ีย อยา่ งยอ่ ยๆมนั อยา่ งเนยี้ ถา้ น่งั พกุ ลงไปหละ ทกุ
อิรยิ าบถนมี้ นั บงั ทกุ ข์ การน่งั การยืน การเดิน การนอน เน่ีย

8

เรยี กวา่ บงั ทกุ ขไ์ ว้ เดนิ เกนิ ไปไหนมนั ทกุ ขก์ ็หยดุ นอนซะเกินไป
ซะแลว้ มนั ทกุ ข์ แลว้ ก็ลกุ ขนึ้ มา มนั กห็ ายทกุ ข์ มนั ก็มีสขุ แลว้ มา
น่งั อยกู่ ็เป็นสขุ น่งั นานๆก็ทกุ ขอ์ กี ก็พลกิ ขา้ งนีไ้ ปอกี ทกุ ขก์ ็
หายไป พลิกขา้ งโนน้ ขา้ งนี้ ทกุ ขม์ นั กม็ ีอยนู่ ่นั แหละ แลว้ ก็
ราํ คาญอกี ลกุ เดนิ ไปอกี ก็สบายไป เดนิ ใหม้ ากกท็ กุ ขอ์ กี แลว้ ไป
หยดุ อกี ก็สบายอกี อยา่ งนีแ้ หละ อาการทงั้ หลายเหลา่ นีน้ ่ะมนั
ปิดทกุ ขไ์ วท้ ่ีพวกเราทงั้ หลายมีความประมาทอยู่ ไมเ่ หน็ ทกุ ข์
ขนาดทกุ ขข์ นาดนีก้ ็ยงั ไม่เหน็ แลว้ อยา่ งอ่ืนนอกนีไ้ ป มนั บงั อยู่
อยา่ งนี้ อิรยิ าบถมนั บงั ทกุ ขไ์ ว้ ทกุ ขเ์ กิดขนึ้ ไม่ไดเ้ พราะเราบงั คบั
เปล่ยี นมนั ซะ มนั ก็มีแตส่ ขุ เราก็เผลอไป ไม่มีทกุ ขอ์ ะไร น่ีอนั นี้
มนั บงั ไว้ เราไมเ่ หน็ วา่ มีอะไรบงั เราอยู่ เราก็ไม่ไดพ้ ดู ถงึ เร่อื งนี้
เม่ือน่งั มนั ทกุ ขก์ ็พลิกไป ก็หายไปแลว้ สขุ เกิดขนึ้ มาก็เพลนิ ไปอกี
เม่ือน่งั เป็นอนั ทกุ ขเ์ กิดมากพ็ ลกิ อกี อนั นีส้ ขุ เกิดขนึ้ มา ทกุ ข์
หายไป ก็เพลนิ เร่อื ยไป น่ีเรยี กวา่ เราไม่เหน็ เหตใุ หเ้ กิดทกุ ข์
เครอ่ื งปกปิดมนั เป็นอยอู่ ย่างนีเ้ อง เป็นเหตใุ หค้ นลืมตวั
เหมือนกนั กบั ความหน่มุ มนั ปิดความแกไ่ วใ้ นเวลานี้ นอ้ ยๆ

9

หน่มุ ๆเกิดขนึ้ มาก็ไมน่ กึ วา่ เราแก่ ไอค้ วามแก่มนั ซอ้ นอยใู่ นนีเ้ ม่ือ
เรามองไม่เหน็ พออยไู่ ปนานๆจงึ จะโผลข่ นึ้ มาใหเ้ หน็ แลว้ ใจก็
เพลินไปตามรูป เสยี ง กลน่ิ รส อย่างนี้ เรามาเหน็ อนั นี้ พดู ถงึ สง่ิ
มนั บงั

อนั นีจ้ ะพดู ถงึ การทาํ สมาธิอนั นี้ มนั ก็คลา้ ยๆจิตเราเน่ียมนั
เหมือนกบั ปลามนั อย่ใู นนา้ํ เม่ือเราจบั มนั เหว่ียงขนึ้ บนบก มนั ก็
ตะเกียกตะกายไปหานา้ํ เพราะมนั ไปอย่ใู นนา้ํ พอเราปลอ่ ย
รา่ งกายใหต้ ามสบายตามอริ ยิ าบถ มนั ก็ไม่เหน็ ทกุ ข์ มนั ก็สบาย
เม่ือเอามาน่งั อยา่ งนีม้ นั ก็ทาํ เราเอาสิ เป็นโนน้ เป็นนีส้ ารพดั อย่าง
น่ี มนั เป็นซะอย่างนีแ้ หละ การทาํ สมาธิน่ีแหละทา่ นเรยี กวา่ ทาํ
จติ ของเราใหม้ ีกาํ ลงั ท่ีทา่ นทาํ ฌาณ ทาํ สมาบตั กิ ท็ าํ รูปนีเ้ ป็น
เบือ้ งแรกมนั จนจติ ของทา่ นมนั หยดุ ด่งิ อยใู่ นท่ีอนั เดียว น่นั ไม่ก่ี
ช่วั โมงได้ มนั จะเป็นยงั ไง เราน่งั ขนาดนีแ้ ลว้ ก็ยงั มนั ยงั ไม่คอ่ ยรู้
ไมค่ อ่ ยเหน็ อยา่ งเนีย้ ถา้ หากวา่ เราน่งั ไปนานๆจนจติ ของเราสงบ
ไมม่ ีอะไรเลย มนั ด่งิ ตลอดเน่ีย มีความรูอ้ ยตู่ งั้ ช่วั โมงสองช่วั โมง
เน่ีย มนั จะเป็นยงั ไง ขนาดเราน่งั ประเด๋ียวประดา๋ วน่ี ทกุ ขม์ นั

10

กวนเราเหลอื เกิน ถา้ เราน่งั ไปไดต้ งั้ ช่วั โมงสองช่วั โมง ทกุ ขไ์ ม่
กวนทา่ น จติ ของทา่ นจะเป็นอย่างไร นีเ้ ราคาํ นวณเอานะ แตเ่ รา
น่งั ประมาณเทา่ ไหรน่ ่ี ไมถ่ งึ สามสบิ นาทมี งั้ เน่ยี คอ่ กแคก่ ๆๆๆ
มนั เป็นยงั ไง กเ็ ท่านีแ้ หละ เราไมม่ องเหน็ ตวั ของเราเนีย้ ทกุ ขม์ นั
เพ่งิ จะโผลข่ นึ้ มาอยเู่ ร่อื ย

จติ นี้ เราฝึกจติ นี้ จติ คอื อะไร จิตนีม้ นั คอื อะไร จติ นีค้ อื ผรู้ ูส้ กึ
จะไปถามหาตวั หาตนมนั จรงิ ๆ มนั ก็ไม่มี มนั คือผรู้ ูส้ กึ รูส้ กึ
อารมณ์ ผทู้ ่ีรูส้ กึ อารมณน์ ่ีเรยี กวา่ จิต แตจ่ ะถามไปจรงิ ๆ จติ นีม้ นั
คอื อะไร จติ นีม้ นั ก็ไมค่ ืออะไร เหน็ มนั คืออะไรมยั้ น่งั เม่ือกี๊ เหน็
มนั คืออะไรมยั้ แตม่ นั เป็นผรู้ บั รูอ้ ารมณส์ ารพดั อย่าง คือผรู้ บั รูส้ ง่ิ
ทงั้ ปวง จิต ลกั ษณะจติ เป็นอย่างนนั้ ถา้ ถามเขา้ ไปจรงิ ๆ จิตนีม้ นั
คืออะไร จิตนีไ้ มค่ อื อะไร มนั เป็นอยอู่ ยา่ งนนั้ แหละ ไมม่ ีใครเหน็
มนั หรอก แตเ่ ป็นแตค่ วามรูส้ กึ ขนึ้ มาอยา่ งนนั้ ในผรู้ ูส้ กึ นนั้ มนั จะ
เป็นอยา่ งไร มคี วามรูส้ กึ ขนึ้ มาแลว้ ในผรู้ ูส้ กึ น่นั มนั มีอะไรบา้ ง
มนั ไปเกาะเก่ียวอะไรบา้ ง น่ี ตวั นีแ้ หละมนั ทาํ ใหพ้ วกเรามนั เป็น
ประสาทไมห่ ยดุ ว่งิ ไปวง่ิ ไปตามอารมณแ์ ลว้ ก็หลงบา้ นเทา่ นนั้

11

หละ แลว้ ก็ทงิ้ การเรยี นเทา่ นนั้ แหละ ในอารมณท์ ่ีชอบใจมนั ก็ว่ิง
ไปตามอารมณเ์ ตลิดเปิดเปิงไปเลย

ไหนๆมนั ก็มาดหู นงั สอื มีแตต่ ากบั หนงั สือจอ่ กนั เทา่ นนั้
แหละ ไอต้ วั ท่ีมนั รูม้ นั ว่งิ ไปท่ไี หนก็ไมร่ ู้ มนั ก็หาวนอนเทา่ นนั้
แหละ มนั จะไปไดเ้ รอ่ื งอะไร จิตไมอ่ ย่กู บั เราเน่ีย สงสารตาม่งั สิ
เอามนั ไปจอ่ หนงั สอื มนั จะรูอ้ ะไร มนั ก็เหน็ เฉยๆเท่านนั้ มนั จะมี
ปัญญาท่ีตาเหรอ เอาหนงั สอื มาจอ่ กบั ตาน่ี จติ มนั ไปดทู ่ีไหนก็ไม่
รู้ มนั เพลนิ ตรงไหนก็ไม่รู้ นานๆก็มาทหี นง่ึ มนั จะไปสอบอะไรได้
ท่ีหนง่ึ ท่ีสองกบั เขาหละ กน็ กึ วา่ เราบญุ ไมม่ ี อะไรไมม่ ี ดวงไมด่ ี
ดวงมนั จะดียงั ไง ดวงไปเท่ียวอย่ใู นป่าจะดยี งั ไงกนั นะ จะตอ้ งไป
หาดตู า หลงไปผกู ดวงเป็นอยา่ งนนั้ อยา่ งนี้ ฉนั ดวงไมด่ ี บา้ ๆ
บอๆไป ก็เราตงั้ สตไิ มด่ ี ตงั้ ใจไมด่ ี มนั จะดที ่ตี รงไหนแลว้ ดวงท่ี
ไหนมนั จะดกี วา่ ความดไี ปได้ มนั มีมยั้ มนั ก็เพอ้ ฝันกนั ไปอยา่ ง
นนั้ แหละ

เม่ือหากวา่ จติ นีแ้ หละมนั เป็นสงิ่ ท่ีสาํ คญั มาก จิตนีม้ นั
สามารถฆา่ ตวั ตายได้ เอาตนพน้ จากอนั ตรายได้ เราจะดอู ยา่ ง

12

สตั วป์ ่าท่ีอย่างมนั เช่ืองเราเชน่ ไก่ป่า มนั กลวั มากท่ีสดุ นะ ถา้ เรา
ไปตะครุบจบั มนั มาได้ เอามาดหู นา้ ดตู าเทา่ นนั้ แหละ เด๋ยี วตาย
แลว้ ใครไปฆา่ มนั น่ีแหละ ลกั ษณะจิตรา้ ยน่ีมนั ฆา่ มนั ถา้ มนั
กลวั มนั กลวั จนตาย เหมือนมนษุ ยเ์ ราทงั้ หลายแหละ เม่อื มนั
เสียใจ รอ้ งไหเ้ ทา่ ไหร่ นา้ํ ตามนั ไหลออก เม่ือมนั ดีใจเกินไป
นา้ํ ตามนั ก็ไหลเอาอกี ใชม่ ยั้ คือมนั ไมอ่ ย่สู ภาพอนั พอดี ฉะนนั้
ทาํ อยา่ งนีเ้ รยี กวา่ ทาํ จิตใหม้ กี าํ ลงั จิตท่มี ีกาํ ลงั จติ ตอ้ งถกู หยดุ
จากอารมณ์ เงียบสงบอยู่ น่จี ิตทาํ กาํ ลงั ใหม้ ีกาํ ลงั ขนึ้ ไมใ่ ช่วา่
ปลอ่ ยจติ คิดไปสารพดั อยา่ ง อนั นนั้ ทาํ ลายจิตเจา้ ของ ไมใ่ หม้ ี
กาํ ลงั เม่ือเราคิดก็ใหม้ นั คดิ เม่ือเราหยดุ ก็ใหม้ นั หยดุ เม่ือทาํ การ
งานอนั นี้ ก็ทาํ การงานอนั นี้ เม่ือเลกิ อนั นีก้ ็เลกิ อนั นี้ ทาํ อยา่ งนี้
ถา้ เราหยดุ แลว้ เวลานีเ้ ราทาํ อนั นีอ้ ยู่ มนั ก็อย่กู บั การงานอนั นี้
เม่ือเราเลกิ อนั นีเ้ ราก็เลกิ อนั นี้ ไม่ใช่วา่ เราทาํ อยา่ งหน่งึ อยู่ แตไ่ ป
คิดถงึ อย่างหน่งึ อย่างนนั้ มนั จติ ไม่ไดฝ้ ึก ปัญญาไม่เกิดแลว้

น่ีแหละทาํ จิตใหห้ ยดุ น่ิงในอารมณอ์ นั เดียว มนั เกิด
ประโยชนม์ ากทีเดยี วแหละ จิตนี้ ทกุ อยา่ งถา้ น่ีกาย ถา้ กายมี

13

กาํ ลงั ไมต่ อ้ งทาํ อยา่ งนี้ ตอนเชา้ มนั ตอ้ งออกว่งิ หลายกิโล ตอ้ ง
ยกของหนกั ยกขนึ้ ยกลงใหม้ นั เคล่อื นไหว น่นั ทาํ กายใหม้ ีกาํ ลงั
ตอ้ งทาํ อย่างนนั้ ทาํ จิตใหม้ ีกาํ ลงั จะไปน่งั คิดนอนคิดอะไร
วนุ่ วายนะ แลว้ ก็เสียคนเทา่ นนั้ แหละ แลว้ ก็เสยี คน คดิ ไปคิด
มาๆๆ ก็วง่ิ ไปตามเทา่ นนั้ แหละ เน่ียทาํ จติ ท่ีไมม่ ีกาํ ลงั กายหนง่ึ
เราอาศยั กายกบั จติ เทา่ นี้ อาศยั อยทู่ กุ วนั นี้ ทาํ จติ ใหม้ ีกาํ ลงั กบั
ทาํ กายใหม้ ีกาํ ลงั เทา่ นนั้ การงานของจิตน่มี นั มากตอ่ มาก
เหลือเกินเลย มนั ทาํ งานในโลกใหท้ งั้ หมดรอบตวั ของมนั เลย ตา
หู จมกู ลนิ้ กาย มีใจเป็นผทู้ าํ งานอยา่ งเดยี วท่ีสดุ รบั รอง ฉะนนั้
จติ ไดไ้ ปจดจอ่ ในอารมณอ์ ่ืน นอกจากอารมณน์ ี้ จติ นนั้ ไมม่ ี
กาํ ลงั

ฉะนนั้ อานาปานสตนิ ีเ้ ป็นกรรมฐานท่ีเป็นอารมณ์ เรยี กวา่
อารมณข์ องกรรมฐาน น่ีอานาปานสตทิ ่ที าํ จิตใหส้ งบนีม้ ีหลาย
อยา่ ง คือเป็นอบุ ายทาํ จติ ใหส้ งบเทา่ นนั้ เราจะยกอะไรก็ได้ ยก
พทุ โธ ธมั โม สงั โฆ บรกิ รรมกไ็ ด้ เรยี กวา่ อานาปานสตนิ ่ีมนั สบาย
มาก เราอยทู่ ่ีไหนก็ตอ้ งหายใจอยู่ เราน่งั เรายืน เราเดนิ เรานอน

14

น่งั เขียนหนงั สอื อย่กู ็ตาม น่งั พกั ผอ่ นอะไรก็ตามเถอะ ลมมนั มี
อยู่ เรากาํ หนดลมเทา่ นนั้ น่งั ในเกา้ อกี้ ็ได้ กาํ หนดลมหายใจเขา้
ออกเฉย กาํ หนดวางขา้ งนอกหมด จิตมนั มีกาํ ลงั มากอนั นี้ น่ีทาํ
ท่ีไหนก็ได้ ทาํ ท่ีโรงเรยี นเวลาวา่ งๆก็ได้ สมาธิน่ีเป็น เด๋ียวปัญญา
เกิดเทา่ นนั้ แหละ

เคยมยั้ หละ เราเขียนขอ้ ความอะไรตา่ งๆ มนั ติดขดั ไมไ่ ด้
บางทีเราก็สะกดผิดไปหมด บางทีน่งั คยุ กนั หลายๆคนมนั
ราํ คาญ มนั จะทาํ อนั นนั้ ไม่ได้ ก็แหงนหนา้ ออกไปกาํ หนด น่นั
แหละทาํ สมาธิแหละ เด๋ยี วก็คดิ ขนึ้ มาไดแ้ ลว้ น่งั เขียน เน่ีย อยา่ ง
กาํ หนดอยา่ งเดยี วกนั น่นั แหละ ทนี ีถ้ า้ หากวา่ เราเป็นนกั เรยี น เรา
ประกอบสมาธิน่ีเขา้ ไปนะย่งิ วอ่ งไวเลย ขนาดท่ีเราคิดปัญหา
กาํ หนดอนั นี้ มนั ก็ยงั มีผลนะ ดธู รรมดาน่ี เรากาํ หนดใหม้ นั ซงึ้ อยู่
ตรงนนั้ มองเห็นเขา้ ไปอีกอยา่ งนนั้ อนั นนั้ เรยี กวา่ เราคิดคน้ มนั
ฟขู นึ้ มา อนั นนั้ เรยี กวา่ เราทาํ ความรูอ้ นั หน่งึ แตเ่ ราไมร่ ูห้ รอก เรา
ทาํ ความรูอ้ นั หนง่ึ ใหเ้ กิดขนึ้ มาเหนือรูท้ ่มี นั มีอยู่ ปัญหาอนั นีเ้ รา
จงึ แกไ้ ด้

15

ถา้ หากวา่ ปัญหาอนั นถี้ า้ ความรูข้ นาดนีม้ นั แกป้ ัญหาน่ีไมไ่ ด้
อยา่ งเราน่งั อย่เู ฉยๆดู คดิ ไม่ออก เรากาํ หนดลงไปอีก ความรู้
อนั หนง่ึ เรยี กวา่ เราสรา้ งความรูอ้ นั หนง่ึ ขนึ้ มาอีก ในทางพทุ ธ
ศาสตรแ์ ลว้ สรา้ งญาณใหมข่ นึ้ มา สรา้ งความรูใ้ หมข่ นึ้ มา เพราะ
ความรูอ้ นั นีม้ นั แกป้ ัญหาไมไ่ ดแ้ ลว้ มนั ไดม้ าอย่างนนั้ แตน่ อ้ ย
เทา่ นนั้ หละแลว้ ก็มีปรากฏการณอ์ ยู่ แตเ่ ราไมพ่ จิ ารณา เด๋ยี วเรา
ออกไปในท่ีวนุ่ วายแลว้ เป็นตน้ เรากาํ หนดมนั ก็คดิ งา่ ยๆ เพราะ
คนไม่วนุ่ วาย เราจะทาํ เลข คดิ เลขอะไรตา่ งๆน่ี คนตงั้ หา้ คน สบิ
คนพดู กนั อะไรวนุ่ วายอยู่ คดิ ไดง้ า่ ยๆมยั้ ถา้ เราออกไปขา้ งนอก
ซกั พกั หน่งึ เงยี บ ตงั้ ใจอยคู่ นเดียวน่ะ ปัญญามนั เกิดเทยี ว

ฉะนนั้ ศีลนีก้ ็มีอาการอยา่ งนนั้ คือทาํ กาย จติ ของเราไมใ่ หม้ ี
ความผดิ ไมใ่ หเ้ คลอื บแคลงสงสยั ทีนเี้ ม่ือสง่ิ ทงั้ หลายเหลา่ นี้ ไม่
มีความผดิ ในกายวาจาเราแลว้ จิตมนั ก็สงบ จติ ไม่มีเร่อื งอะไร
จติ ก็สบาย เพราะความผิดไมม่ ีแน่ ศีล ปัญญานีถ้ า้ เรากลา่ วเป็น
บทบาท มนั กค็ นละอย่าง เป็นศลี เป็นสมาธิ เป็นปัญญา ถา้
หากเรากลา่ วใหม้ นั รวมกนั แลว้ ก็คอื มีหลกั สามหลกั อนั เนีย้ สาม

16

ก็จรงิ แตว่ า่ มนั ทาํ งานรวมกนั อยา่ งเนีย้ ทาํ งานอนั เดียวกนั ชิน้
เดยี วกนั นี้ ใหค้ วามสงบเกิดขนึ้ มา ใหป้ ัญญาเกิดขนึ้ มา มนั ชนิ้
เดียวนี้ เหมือนท่ีไมเ้ ราสามไม้ สามเสา้ เน่ยี เอาอนั เดยี วก็ไมไ่ ด้
สองก็ไม่ได้ สาม แตว่ า่ เป็นสามก็จรงิ เป็นศลี ก็จรงิ เป็นสมาธิ ก็
จรงิ เป็นปัญญาคอื ช่ือมนั แตว่ า่ สามอยา่ งนีม้ นั ทาํ งานรวมอนั
เดียวกนั แลว้ เกิดผลขนึ้ มา เราจะเหน็ วา่ อนั นีม้ นั ทาํ งานรว่ มกนั
อนั เดียวนี้ เราจะเรยี กธรรมะอนั เดียวก็ได้ ศลี ก็ชว่ ยกาํ ลงั หนง่ึ
สมาธิก็เป็นกาํ ลงั หนง่ึ ปัญญาก็เป็นกาํ ลงั หนง่ึ มาทาํ งานรว่ มแรง
เดียวกนั กลมเกลยี วก็เป็นอนั เดียวกนั ก็เรยี กวา่ มรรคสามัคคี
คอื ความสามคั คเี กิดขนึ้ เม่ือไหรเ่ ป็นตน้ น่นั แหละ ไอก้ ารตรสั รู้
ธรรมเม่ือไหรม่ นั ก็เกิดขนึ้ เม่ือนนั้

เม่ือความสามคั คีเกิดขนึ้ มา เหมือนพวกเราทา่ นทงั้ หลาย
เหมือนกนั เม่อื มีความสามคั คกี นั เม่ือไหรส่ บายเลย อยา่ ง
นกั เรยี นหรอื ครูโรงเรยี นเราน่นั แหละ เม่ือครูสามคั คกี นั นกั เรยี น
สามคั คกี นั ในโรงเรยี นนนั้ เกิดความสบายขนึ้ เด๋ียวนนั้ เม่ือ
นกั เรยี นไมส่ ามคั คกี นั ครูไมส่ ามคั คกี นั ไปคนละทศิ ละทาง มนั

17

จะสามคั คีกนั ยงั ไง มนั ก็ไมส่ งบเทา่ นนั้ แหละ มีแตค่ รูก็ดี นกั เรยี น
ก็ดีเป็นตน้ ใหก้ ลมกลนื เป็นอนั เดยี วกนั ครูก็รูจ้ กั หนา้ ท่ีของครู
นกั เรยี นก็รูจ้ กั หนา้ ท่ีของนกั เรยี น ตา่ งคนตา่ งทาํ หนา้ ท่ีของตนให้
สมบรู ณ์ ปัญหามนั ก็ไมเ่ กิดขนึ้ เทา่ นนั้ แหละ อนั นีก้ ็เหมือนกนั ฉนั
นนั้ การทาํ สมาธิน่เี หมือนกนั เป็นตน้ มีศลี มีสมาธิ มีปัญญาแลว้
นะ ไอค้ วามดที งั้ หลายมนั ก็เดน่ เกิดขนึ้ มาตรงนนั้ แหละ ตรงท่ีมนั
ชว่ ยกนั สามคั คีนนั้

ไม่พดู ถงึ อยา่ งอ่นื ยอ่ เขา้ มาอีกทีหนง่ึ ยน่ มาเป็นตวั ของเรานี้
เม่ือดนิ เม่ือนา้ํ เม่ือไฟ เม่ือลม เม่ือธาตทุ งั้ ส่ีเนยี้ มนั รวมสามคั คี
กนั เป็นอนั เดยี วกนั แลว้ รา่ งกายน่ีก็สดใสสบาย น่ีเพราะความ
สามคั คีในรา่ งกาย ถา้ รา่ งกายไม่สามคั คีกนั แลว้ ไฟมนั แรงไป
ลมมนั นอ้ ยไปซะ ดินมนั มากไปซะ อะไรไปมยั้ อยา่ งนนั้ มนั
สามารถทาํ อะไรไม่สาํ เรจ็ ขนึ้ เหมือนกนั กบั มนษุ ยเ์ ราทงั้ หลาย
คนซกั ๑๐ คนนี้ ชว่ ยยกหนิ ซกั กอ้ นหนง่ึ หรอื ท่อนไมซ้ กั ทอ่ นหนง่ึ
ซะ ๑๐ คน ถา้ มนั ช่วยกนั ทกุ คน มนั ก็ยกขนึ้ เทา่ กาํ ลงั แรงมี ๑๐
คน ยกขนึ้ ถา้ หากวา่ มีคน ๕ คน มีแตบ่ อกวา่ เอา้ ๆ แต่ ๕ คนไม่

18

ยก แตว่ า่ เอา้ ๆ หมดทงั้ ๑๐ คน ลงกาํ ลงั เพียง ๕ คน จะยกขนึ้
มยั้ มนั ก็ขนึ้ ไม่ได้ เพราะอะไร เพราะไม่สามคั คีอย่างนนั้

ธรรมะนีม้ นั ก็แฝงไปอย่างนที้ กุ กา้ วกบั ชวี ิตของมนษุ ยเ์ รา
ทงั้ หลาย อนั นีธ้ รรมะประจาํ ชีวิตของพวกเราทงั้ หลาย อยา่
ประมาท จะทาํ อะไรก็ทาํ ใหม้ นั จรงิ ๆ มนั ถงึ ไมเ่ สียผลประโยชน์
จะเป็นนกั เรยี นก็เป็นนกั เรยี นจรงิ ๆ เป็นคนวา่ งา่ ย เป็นคนสอน
ง่าย ใครจะวา่ อะไรก็ช่างมนั เถอะ เอาแตค่ วามรูเ้ ราเทา่ นนั้ แหละ
ใหม้ นั ไดเ้ ถอะ ครูก็เหมือนกนั ไม่ตอ้ งไปทาํ อะไรอ่นื พยายามสอน
นกั เรยี นใหเ้ ขา้ ใจ ใหข้ อ้ อรรถตา่ งๆเป็นตน้ ตงั้ อกตงั้ ใจ ครูก็ตงั้ ใจ
สอน นกั เรยี นก็ตงั้ ใจฟัง เท่านนั้ แหละ ลองสถิ า้ ไม่ดี ไปทาํ ดเู ถอะ
โรงเรยี นนารนี ่ี ลองซิ มนั ก็ดีเท่านนั้ แหละ ไอค้ วามดนี ่มี นั ดที กุ คน
มนั กน็ า่ เอาไปพจิ ารณาวนั นงึ ไอค้ วามดีทกุ คน ตอ้ งการความดี
ทกุ คน นกั เรยี นก็ตอ้ งการความดี ความรู้ ครูก็ตอ้ งการความดี
ความรู้ แตค่ วามดนี นั้ มนั เกิดจากความสามคั คี ถา้ สามคั คีไม่
พรอ้ มกนั เถอะ มนั จะดีเทา่ ไหรม่ นั ก็ดีไม่ไดเ้ ท่านนั้ แหละ

19

น่ีคอื ธรรมะมนั เป็นอย่างนี้ อนั นีใ้ นหนา้ ท่ีของแตล่ ะหนา้ ท่ี
อนั นนี้ กั เรยี นก็ตอ้ งพยายามทาํ พยายามทาํ เคารพในการเรยี น
ครูก็ตอ้ งเคารพในการระเบยี บวินยั ของเราทกุ คน อกี อยา่ งนะ มี
คณุ วเิ ศษอยา่ งหน่งึ นะ ครู บางทีพดู แรงไปบา้ ง เราก็ใหอ้ ภยั แก่
ครูม่งั เพราะวา่ ทา่ นเป็นครูเรา แตว่ า่ ครูก็อยา่ รุนแรงเกินไป เหน็
เราเป็นครูเขา อย่าใหร้ ุนแรงเกินไป ใหม้ นั พอเหมาะพอสมกนั
นกั เรยี นก็เอาอาํ นาจเสมอกบั ครูก็ไมไ่ ดห้ รอก เราเป็นเดก็ นอ้ ย
คารโว จะ นิวาโต จะ สันตุฏฐี จะ กตญั �ุตา สรุปไปม่งั
อยา่ งคนแก่ พดู ผดิ ๆถกู ๆก็ใหไ้ ปเถอะ คนแก่ อย่างนมี้ นั ก็สบาย
ไปแลว้ ทาํ งานหลงหนา้ หลงหลงั ไป ก็ใหเ้ ถอะ คนแก่ เรารูจ้ กั
อย่างนนั้ กาํ ลงั ของคนแก่เพียงใด เราก็รูจ้ กั กาํ ลงั ของคนแก่ คน
หน่มุ ว่งิ ไปแปดกิโล จะใหค้ นแกว่ ่งิ ไปไดแ้ ปดกิโลเหมือนกนั มนั ก็
สไู้ มไ่ หวแลว้ ใหร้ ูจ้ กั กาํ ลงั อยา่ งนี้

หรอื อีกประการหนง่ึ เชน่ วา่ ถา้ หากวา่ ดที ่ีสดุ เป็นธรรม พอ่
บงั เกิดเกลา้ ของเรานะ เป็นพอ่ เรา สมมตุ ใิ หฟ้ ัง เลีย้ งเรามาจน
ใหญ่ จนเติบโต จนไดก้ ารศกึ ษาเลา่ เรยี นเต็มท่ี แตแ่ กเป็นคนกิน

20

เหลา้ แกเป็นคนกนิ เหลา้ ไปท่ีไหนก็โลเลท่ีน่นั หา้ มก็ไมฟ่ ัง แกก็
เอาของแกอยา่ งนนั้ น่ะ เราจะเอาไงถา้ พอ่ เราเป็นงนั้ เอาไปฆา่ ทงิ้
เหรอ เราก็คิด มนั ก็เร่อื งของแกนะ เรอ่ื งแกกินเหลา้ ก็เร่อื งของแก
ก็กรรมของแก เร่อื งคณุ ของแกน่นั เลีย้ งเรามาก็ทงิ้ ไม่ได้
เหมือนกนั เราตอ้ งยกไวเ้ ป็นพอ่ เราอยา่ งเกา่ อนั นีค้ อื ทางดที ่ีสดุ
ทีนีเ้ ม่ือครูผดิ พลาดไปบางครงั้ ก็ใหอ้ ภยั อนั นีก้ เ็ ป็นครูเรา หวงั ดี
ตอ่ เรา อย่างนเี้ ป็นตน้ เราเป็นนกั เรยี นกบั ครู ก็เหมือนพอ่ กบั ลกู
น่นั เอง ใหอ้ ภยั กนั ได้ อยา่ งนีม้ นั ก็เป็นธรรมะ

อนั นีก้ เ็ หมือนกนั ปัญญาท่ีจะเกิดเช่นนีก้ เ็ พราะการมีธรรมะ
การฝึกธรรมะอยา่ งนี้ ไอผ้ ลงานท่ีจะเกิดขนึ้ ท่ีดนี นั้ อนั นกี้ ็เพ่ือ
รากเหงา้ เคา้ มลู มนั ก็คือศลี คือสมาธิ มีปัญญา ถงึ แมจ้ ะเป็น
ธรรมะเป็นตน้ น่ีเรยี กวา่ ศลี ธรรม เรยี กวา่ ศีลธรรม ไม่ไดพ้ ดู ถงึ วา่
ละอะไรทงั้ หมด ละแตส่ ่ิงท่ีมนั ไม่ดี ถา้ หากวา่ ผลท่ีสดุ ในทางพทุ ธ
ศาสตรน์ นั้ ดชี ่วั ทา่ นใหล้ ะใหห้ มด เราไมถ่ งึ ขนั้ นนั้ เราถงึ ขนั้ ทาํ
จิตใจของเราใหเ้ ยือกเย็น ใหเ้ ป็นกศุ ล ใหม้ คี วามเมตตาสงสาร
ใหอ้ ภยั กนั ได้ เป็นบางครงั้ บางคราวเท่านนั้ เรยี กวา่ ศลี ธรรมให้

21

มนั ถกู ตอ้ ง เป็นผวู้ า่ งา่ ย เป็นผสู้ อนงา่ ย ทา่ นใหส้ าํ นกึ ในตวั
บอ่ ยๆ ถา้ หากวา่ มนั ไม่คอ่ ยสบาย ก็มาน่งั สมาธิเสีย กราบพระ
ไปน่งั สมาธิ กาํ หนดลงไป ครูก็ตาม นกั เรยี นก็ตาม แลว้ จงึ ไป
เรยี น ไปสอนนกั เรยี น ใหไ้ ปโรงเรยี นทกุ วนั ถา้ มาก็ใหก้ ราบพระ
ไปก็ใหก้ ราบพระ ตอนกลางคนื มาก็ใหเ้ วลาน่งั สมาธิซกั พกั หนง่ึ
ใหม้ นั พยายามตดิ ตอ่ กนั เม่อื เราเดินไปเดนิ มาก็ใหม้ ีสตสิ ตงั ไว้
อะไรมนั ผิด พดู ผิดมยั้ พดู อยา่ งนีถ้ กู มยั้ ผดิ มยั้ เป็นตน้ คนอ่ืน
รงั เกียจมยั้ อะไรมยั้ ตอ้ งมีสติสมั ปะชญั ญะควบคมุ ตวั อยเู่ สมอ
นะ ดงั นนั้ จงึ เป็นจิตท่ีผรู้ ูต้ ามรูต้ ามเหน็ เป็นผภู้ าวนาอยา่ งนนั้
มนั ถงึ ดไี ด้ ตอ้ งใหร้ ูส้ กึ ตวั อยทู่ กุ อยา่ ง อย่าไปเขา้ ใจอย่างอ่ืนนะ

ถา้ เรามีธรรมะจรงิ ๆแลว้ เราไปไม่ไดห้ รอก มนั ทาํ ช่วั ไม่ได้
สถานท่ที าํ ช่วั ไม่มี สถานท่ที าํ ผดิ ไมม่ ี เรอ่ื งธรรมะ เราจะทาํ ช่วั อยู่
ท่ีไหน คนทกุ ๆคนมนั ชอบเหน็ อยา่ งนนี้ ะ ไปหลบๆทาํ ซะ บางที
มนั คดิ ส่ิงท่ีไม่ดีขนึ้ มา กลวั พอ่ จะเหน็ กลวั แมจ่ ะเหน็ กลวั ครูจะ
เห็น กลวั นกั เรยี นจะเหน็ อะไรเน่ีย ไปแอบทาํ ซะ พลางๆ ท่ีคนไม่
เห็นนะ่ แอบทาํ อย่คู นเดียว ไม่รูว้ า่ ทาํ อะไร ทาํ ผิดๆนะ่ กลวั คนจะ

22

เหน็ กลวั ครูจะเหน็ กลวั นกั เรยี นจะเหน็ กลวั พอ่ แม่จะเหน็ กลวั
คนอ่นื จะเหน็ หากวา่ จะทาํ ความช่วั อยา่ งใดอยา่ งหนง่ึ คดิ อยา่ ง
นี้ ตอนนีไ้ ปหาสถานท่ี ไมม่ ีใครเหน็ เรากท็ าํ ทาํ แลว้ นกึ วา่ ไมม่ ี
ใครเหน็ เราก็ดใี จ แนะ่ น่ีคอื คนโงเ่ ป็นอยา่ งนนั้ ทาํ ไมคนจะไม่
เหน็ หละ ใครเป็นคนทาํ หละ ท่ีทาํ ไมใ่ ชค่ นเหรอ เราไมใ่ ชค่ นเหรอ
น่ีมนั ดถู กู ตวั เราเกินไป หือ ไปหาท่ีไหนคนไม่เหน็ ถา้ เราทาํ หลบ
ไปทาํ คนเดยี ว ไม่ใหค้ รูเหน็ ไดม้ ยั้ ไม่ใหค้ นเห็นไดม้ ยั้ จะอยใู่ นดิน
ฟา้ อากาศท่ีไหนก็ตามเถอะ ท่ีลบั มนั ไมม่ ีแลว้ น่ีถา้ เราเป็นธรรมะ
ฉะนนั้ ถา้ คนรูจ้ กั ธรรมะแลว้ จงึ ไม่กลา้ ทาํ ความช่วั ในท่ลี บั ในท่ี
แจง้ ตอ่ หนา้ ลบั หลงั ไม่เคยทงั้ นนั้ แหละ ท่ไี หนมนั รูท้ งั้ นนั้ แหละ
น่ีมนั เป็นอย่างนีธ้ รรมะมนั เป็นอย่างนี้ คอื ทาํ ความผิดไมไ่ ด้ อนั นี้
ก็เหมือนกนั ฉนั นนั้

ทีนพี้ วกเราทงั้ หลายนนั้ ทกุ ๆคนท่ีเป็นนกั เรยี นนะใหเ้ ขา้ ใจวา่
ในเวลานี้ เราเป็นลกู คน ถงึ แมว้ า่ เราจะมีความรูส้ กั ขนาดไหนก็
ช่างเถอะ แตว่ า่ ความฉลาดยงั ไม่พอ ไม่พอ ความฉลาดไมพ่ อ
อยา่ งวนั นนั้ ก็ไปในวงั เจา้ ฟา้ ชายก็มาเฝา้ ทา่ นเรยี นวา่ เอ ทาํ

23

ยงั ไง ลกู ชายมนั ใจรอ้ น คนอายขุ นาดนนั้ มคี วามรูจ้ รงิ แตค่ วาม
ฉลาดไมพ่ อ อาตมาก็ตอบวา่ จรงิ ความรูม้ าก แตค่ วามฉลาดไม่
พอเพราะวา่ อายุ วยั เรายงั ไมค่ รอบท่ีสงู แลว้ มนั ก็เป็นอยา่ งนีท้ กุ
คน แตก่ ็ใหท้ าํ เพียรไป ใหน้ ่งั สมาธิไป ใหอ้ าศยั ธรรมะเรอ่ื ยๆไป
ถา้ หนา้ รอ้ นน่ี ลกู ชายน่ีใจรอ้ นมาก จะทาํ ยงั ไงดี ก็แอบองิ ธรรมะ
เร่อื ยไป อยา่ ตามใจเจา้ ของเกินไป ใหร้ ะมดั ระวงั ตวั แตอ่ ายมุ า
ครอบขนึ้ มาสงู แลว้ มนั คอ่ ยเป็นไป ความฉลาดมนั เกิดมีมาเอง
มนั

อย่างพวกเราก็เหมือนกนั น่นั แหละ เด็กๆอายรุ ุน่ นีร้ ูเ้ ทา่ ไหรก่ ็
ชา่ งมนั เถิด แตม่ นั ไมฉ่ ลาดท่ีจะตอ้ งทาํ งาน มนั จงึ ตอ้ งมอี ยู่
น่นั เอง มนั ขาดอปุ กรณใ์ นหลายอยา่ ง บดั นีเ้ ราเป็นลกู คน เราก็
ไมร่ ูว้ า่ พอ่ แมเ่ ราเป็นยงั ไง พอ่ คนแม่คนเป็นยงั ไง เด๋ียวนเี้ ราเป็น
เดก็ ผใู้ หญ่เป็นยงั ไงอย่างแทจ้ รงิ เราไมร่ ูจ้ กั บดั นีเ้ ราเป็นนกั เรยี น
เราเป็นผเู้ รยี นหนงั สอื วา่ หนา้ ท่ีแทจ้ รงิ ของครูอย่างแทจ้ รงิ น่นั คือ
อะไรเรายงั ไมร่ ู้ ทกุ คนยงั ไมร่ ู้ เพราะวา่ เรายงั ไมเ่ คยเป็นครู เรายงั
ไม่เคยเป็นพอ่ แม่คน พอ่ แมค่ นเราก็ไมร่ ูจ้ กั ตามเป็นจรงิ เพราะ

24

เราเป็นลกู คนอยู่ เรายงั ไมเ่ คยเป็นครู เรารูจ้ กั ครู แตไ่ มร่ ูถ้ ึงครู
มนั เป็นซะอยา่ งนี้ เหมือนกนั กบั เราเหน็ คนแก่ ไม่รูจ้ กั คนแกน่ ะ
เห็นคนแก่ ไมร่ ูจ้ กั คนแก่ เหน็ แตค่ นอ่ืนเคา้ แก่ เราจะแกอ่ ะไรก็ไม่
รูเ้ ร่อื ง เม่ือโนน้ เม่ือฟันมนั โยกนะ่ เออ คนแกเ่ ป็นอยา่ งนีน้ ะ เม่ือ
หลงั หงอ่ มๆ คนแกเ่ ป็นอย่างนี้ เม่ือเราเป็นหน่มุ อยู่ ไม่รูจ้ กั คนแก่
รูแ้ ก่แตไ่ ม่รู้ เห็นคนแก่ ไมร่ ูค้ นแก่ ถา้ เราเป็นคนแก่ รูห้ ละทีนี้ ตา
ก็ไมส่ วา่ งแลว้ หกู ็ไมไ่ ดย้ นิ แลว้ หลงั กง็ อ่ มไปแลว้ รูเ้ ลย ออ้ คน
แก่เป็นอยา่ งนี้ ไอค้ นหนมุ่ นนั้ ไม่รูจ้ กั แตค่ นแก่มาบรรยายถึงเร่อื ง
คนหน่มุ น่นั รูจ้ กั เพราะมนั ผา่ นมาแลว้ อยา่ งนีท้ กุ อย่าง ไอค้ วาม
ฉลาดท่ีเรามีอยใู่ นใจนีไ้ มพ่ อ ไมพ่ อ ฉะนนั้ บดั นีเ้ ราเป็นเดก็
นกั เรยี น ตอ่ ไปเราจะเป็นผใู้ หญ่ ไปเป็นครู เป็นคนสอนคน เรา
จะตอ้ งพยายามสอนตวั เรา เก็บทกุ สงิ่ ทกุ อยา่ งตงั้ แตเ่ ราเป็น
นกั เรยี นขนึ้ ไปจนตลอดเป็นครู ใหร้ ูจ้ กั วสิ ยั เราเป็นเด็กเป็นยงั ไง
เป็นนกั เรยี นยงั ไง ความรูท้ งั้ นนั้ นะใหข้ นึ้ ไป

วธิ ีการเรยี นการสอนคน เราสอนคน ทาํ ไมคนไมเ่ ช่ือเรา พดู
กบั นกั เรยี น นกั เรยี นก็ไม่เคารพไม่คอ่ ยเช่ือเราวา่ ยงั มีเหตอุ ยู่ วา่

25

มนั มีอะไรมยั้ มนั จะตอ้ งมีอะไรอยู่ ไอน้ กั เรยี นไมเ่ คารพเรา พดู
ไม่คอ่ ยฟังเราน่ี เรามนั มีอะไรอยู่ มนั มีอะไรอยใู่ นตวั ของเรานนั้ ท่ี
ยงั ไม่พรอ้ ม เราควรแกม้ นั เสยี นกั เรยี นการเรยี นเรายงั ไมด่ ีอยู่
สอบไม่คอ่ ยไดด้ ี ความรูไ้ ม่ดนี ะ่ น่ีมนั เพราะอะไร ไมใ่ ชว่ า่ บญุ
วาสนาบารมีของเราอะไรหรอื การกระทาํ เราเป็นยงั ไง การเรยี น
เราเป็นยงั ไง การขยนั เราเป็นยงั ไง การเคารพในการศกึ ษาเลา่
เรยี นเราเป็นยงั ไง อยา่ งนีด้ ีกวา่ ไมต่ อ้ งหาผกู ดวงน่ะ มนั ตดิ อะไร
อยู่ เน่ยี มนั เป็นซะอยา่ งนีซ้ ะ มนั เป็นอยา่ งนี้ ถา้ เรามาฝึกฝน
เช่นนีแ้ ลว้ นะ ไอค้ วามรูอ้ นั นีม้ นั จะกลมเกลยี วเกิดธรรมขนึ้ มา
เป็นธรรมชาตทิ ่ีดมี าก ตอ่ ไปเราจะเป็นคนปกครองคน เป็น
ผใู้ หญ่นะ เป็นเจา้ เป็นนายนะ รกั ษาผืนแผน่ ดนิ เมืองไทยเรานีไ้ ว้
เพราะวา่ รุน่ ทาํ มาก่อนๆ เด๋ยี วเคา้ ก็ไปแลว้ แกแ่ ลว้ ถา้ เราทาํ ไม่ดี
ก็พาลกู หลานของเราวอดวายแลว้ ไม่เหลอื แลว้

น่ี เราตอ้ งเรยี นทางธรรมะ ธรรมะนนั้ น่ะเหมือนเกลือ ไอ้
ความรูข้ องพวกเราทงั้ หลายนะ่ เหมือนกบั เนือ้ หรอื ปลา มปี ลา
เนือ้ มนั อรอ่ ยอยู่ จะเก็บไวไ้ มไ่ ด้ เพราะอะไร มนั เน่า จะตอ้ งมี

26

เกลอื ใสเ่ ขา้ ไป แลว้ จะเก็บไวน้ านๆก็ได้ ความรูเ้ รามีอยู่ ธรรมะไม่
มี ความรูเ้ รามีอยู่ ความดไี ม่ดี เรยี นรูก้ ็ดี ความรูก้ ็ดี พดู ก็ดี
อธิบายก็ดี แตท่ าํ ไมด่ ี มีประโยชนม์ ยั้ น่ี ใหเ้ ราคดิ อยา่ งนี้ ถา้ เรา
คดิ สว่ นตวั ของเราแลว้ ก็คดิ ถึงครอบครวั บา้ นเมืองของเรา คดิ ถงึ
ผืนแผ่นดนิ ของเรา กลุ บตุ รกลุ ธิดาของเราทงั้ หลายนนั้ ใหช้ าติ
ศาสนา พระมหากษัตรยิ น์ นั้ อยา่ ไปวา่ คนยงั ไมท่ าํ คนนีย้ งั ไมท่ าํ
คนนีย้ งั ไมเ่ อา คนนีย้ งั …อยา่ ไปพดู อย่างนนั้ พดู อยา่ งนนั้ มนั
หมด มนั หมดไป ไอค้ วามช่วั ทงั้ หลายเหน็ งา่ ย ไอค้ วามดมี นั เหน็
ไดย้ าก ก็ตอ้ งพยายามอดทนฝึกฝน อยา่ งเราเรยี นวชิ าความรูน้ ่ีก็
เหมือนกนั ฉนั นนั้ แตเ่ รารูใ้ หม้ นั ดี รูไ้ ม่ดีแลว้ ก็ไม่เกิดประโยชน์
อะไร แตเ่ หมือนกบั เรามีกาํ ลงั เอาไปรบราฆา่ ฟันกนั อย่างอ่นื มนั
ก็ไม่ดนี ่นั แหละ เอาไปทาํ การทาํ งานท่ีถกู ตอ้ ง มนั ก็เกิดประโยชน์
เทา่ นนั้ ไอค้ วามรูน้ ่ีก็เหมือนกนั ฉนั นนั้ ถา้ หากวา่ ไปตงั้ อย่ใู นคน
อนั ธพาลแลว้ ก็เหมือนเอาไออ้ าวธุ ใสม่ ือโจรเท่านนั้ แหละ ไอ้
ความรูไ้ ปตงั้ ในคนพาลแลว้ ทาํ อะไรใหว้ อดวายหมด ความรูส้ ิ

27

ไปตงั้ นกั ปราชญซ์ ะแลว้ เป็นตน้ จะทาํ ประเทศชาติบา้ นเมืองให้
เจรญิ ขนึ้ จะตอ้ งมีเมตตา กรุณา มทุ ติ า

นีเ้ ม่ือเรามที าํ สมาธินี้ มีเหตผุ ลอย่างนี้ ปัญญามนั จะเกิด
อย่างนี้ มนั จะออกความคิดอย่างนี้ มนั จะละความโลภ โกรธ
หลง ลงไปทนี อ้ ยๆ ความเมตตาอารยี เ์ กิดขนึ้ มา มีความสามคั คี
พรอ้ มเพรยี งกนั ถา้ อะไรมนั สามคั คพี รอ้ มเพรยี งกนั ขนึ้ มาแลว้
มนั ก็เกิดประโยชน์ ในหมนู่ นั้ ในคณะนนั้ ในชาตทิ ่ีเราเกดิ มานีก้ ็มี
ประโยชน์ ไอค้ วามดขี องคนน่นั นะ่ มนั ดที ่กี ารกระทาํ ดีนี้ ไมม่ ี
อะไรจะไปท่ีไหนหรอก หอบไปไม่ไดห้ รอก ลาภก็ดี ยศก็ดี
สรรเสรญิ ก็ดี เคหะสถานบา้ นชอ่ งก็ดนี ะ ไอค้ วามดนี ่ีแหละมนั
ชว่ ยเรา เราทาํ ความดีมาแตเ่ ม่ือวานนีก้ ็ดเี ถอะ มาดมี าถงึ วนั นี้
วนั นีเ้ ราก็ทาํ ความดตี อ่ ไปถึงพรุง่ นี้ ปีนเี้ ราทาํ ความดอี ยเู่ ป็นตน้
มนั ก็เจือจนุ ไปถงึ ปีหนา้ ตอ่ ๆไปเรอ่ื ยๆไป ชาตินีม้ ีอยู่ ก็ชาตหิ นา้
ก็ฉนั นนั้ เหมือนกนั ไมม่ ีอยา่ งอ่นื นอกจากทาํ ใจนีใ้ หส้ งบระงบั
อดทน เม่ือถกู อารมณม์ าวนุ่ วายมานิดๆหน่อยๆ ก็อดทนเอา ไอ้
ความโกรธก็ดี มนั ไม่โกรธอยกู่ นั ทงั้ ปีกนั ทงั้ ชาตหิ รอก มนั โกรธ

28

ประเด๋ยี วประดา๋ วมนั หวิ ขา้ ว มนั ก็ไปกินขา้ วแลว้ มนั ก็หายแลว้
อนั นีก้ เ็ หมือนกนั ฉนั นนั้ อยา่ ทาํ ตามอารมณข์ องเจา้ ของ ใหม้ อง
ขา้ งหนา้ ขา้ งหลงั จะเป็นครูกด็ ี จะเป็นนกั เรยี นก็ดี โรงเรยี นท่ีเรา
อยนู่ นั้ จะสามคั คกี นั จะเจรญิ ปัญญามนั จะเกิดขนึ้ มา

น่ีการรกั ษาศลี นี้ มนั มีดอี ยา่ งนี้ เรยี กวา่ ศีลธรรม การทาํ
สมาธิน่ี มีจติ สงบ เม่ือจติ สงบแลว้ ก็เหน็ ชดั เม่ือเหน็ ชดั แลว้
ปัญญามนั กเ็ กิด ปัญญาเกิดก็ไปเหน็ สงิ่ ท่ผี ิดท่ีถกู เม่ือเห็นสงิ่ ท่ี
ผดิ ท่ีถกู แลว้ มนั ก็ละสงิ่ ท่ีมนั ผดิ มนั ก็ประพฤติสง่ิ ท่ีมนั ถกู เทา่ นนั้
เม่ือมนั ถกู แลว้ มนั ก็ดี มนั ก็ชอบเท่านนั้ ตรงนนั้ คอื ผลท่ีเกดิ
ขนึ้ มา

วนั นีน้ กั เรยี นและครูทงั้ หลายนนั้ มาอบรมศลี อบรมสมาธิ
อบรมปัญญา แตว่ า่ ถา้ หากวา่ ใคร จะเป็นครู หรอื เป็นนกั เรยี นก็
จรงิ ถา้ ใครจะมีสว่ นตวั มาเป็นเวลาพกั รอ้ นหรอื เวลาใดตา่ งๆนนั้
จะมาขออาศยั อยวู่ ดั หนองป่าพงก็ได้ มาทาํ กรรมฐานกบั เขาซกั
อาทิตยห์ นง่ึ สองอาทติ ย์ สามวนั ส่วี นั ก็ได้ ใหโ้ อกาส

29

ทีนีไ้ อค้ วามวนุ่ วายของพวกเรามนั มากขนึ้ มา ตอ้ งมาสรา้ ง
กาํ ลงั จติ อาตมาไปยโุ รปแลว้ ก็มาฝึก มาฝึกกนั อยา่ งนี้ มนั
วนุ่ วายมากบา้ นนนั้ จนมนั ไมอ่ ยากเอาบา้ นเอาช่อง เอาเงินเอา
ทองซะแลว้ มนั วนุ่ วาย มนั เหน่ือย พอไปตงั้ กรรมฐานขนึ้ มาเตม็
มาน่งั เคา้ น่งั ทนกวา่ คนไทยเรานะ คนไทยเราน่งั ไม่ถงึ สามสบิ
นาที ออึ ะๆแลว้ ทาํ ยงั ไง ไปฝึกฝร่งั ครงั้ แรก สามสบิ นาทีนะ
ตอ่ ไปอีกไมถ่ งึ อาทิตยเ์ ลย เอาใหม้ นั ถงึ ช่วั โมงหนง่ึ นะ ไดช้ ่วั โมง
หนง่ึ ตอ่ ไปอีก ขออีก ช่วั โมงสามสบิ นาที มนั น่งั กนั ดีนะ เคา้ ไม่
รูจ้ กั อะไรนะ ไม่รูจ้ กั อะไร เคา้ รูจ้ กั แตจ่ ติ เคา้ วนุ่ วายเทา่ นนั้ ไม่
รูจ้ กั ส่งิ ท่ีระงบั สงบแลว้ ไปถงึ ท่ี โอโ้ ห พวกนีม้ ากเหลือเกิน พวกนี้
มาก พวกนกั เรยี น พวกครู พวกนางพยาบาลน่ี เบ่อื แลว้ ก็น่ีเบ่ือ
แลว้ หาทางความสงบทางจติ ใจแลว้ ไปตงั้ เป็นกลมุ่ ไมร่ ูใ้ ครเอา
มาตงั้ แตเ่ คา้ ทาํ ดีนะ เคา้ มาทกุ วนั

เคา้ ไม่รูจ้ กั วนั พระวนั เจา้ แตเ่ คา้ ดีกวา่ เราท่รี ูจ้ กั วนั พระวนั
เจา้ คือเคา้ มาทกุ วนั เราบน่ กนั วา่ เอย้ เอง็ มนั น่ีไม่รูจ้ กั วนั พระวนั
เจา้ มนั เป็นเปรตเป็นผีซะแลว้ เราก็นกึ วา่ เราดเี ต็มท่ีแลว้ เม่ือไป

30

ถงึ ท่เี ขาไม่รูจ้ กั วนั พระวนั เจา้ จรงิ ๆแลว้ มนั ดกี วา่ เราอกี มาทกุ วนั
มนั ไมค่ อยวนั พระเน่ีย น่งั กนั เป็นแถว ผหู้ ญิงผชู้ าย สงบระงบั
แลว้ เขา้ ใจ พดู เร่อื งจิตใจ เขา้ ใจ จิตสงบระงบั มาก ไปคราวนีถ้ งึ
สองเดือนกวา่ ไดป้ ระโยชนม์ าก ไดป้ ระโยชนม์ ากปีนี้ ไปโปรย
ธรรมะไดป้ ระโยชนม์ าก ตงั้ เป็นสาขาอย่ใู นกรุงลอนดอนหนง่ึ
สาขาแลว้ กรุงปารสี หนง่ึ สาขาแลว้ ไดส้ องสาขาแลว้ เมือง
นอกนะ่ จบั ฝร่งั ใหเ้ คา้ อยนู่ ่นั แหละ ดมี าก สนใจมาก กาํ ลงั
สนใจ

ไอค้ นท่ีมนั จมอยใู่ นโคลนมนั ก็จมจรงิ ๆ ไม่รูเ้ รอ่ื ง ไปเหน็ พระ
ไม่รูจ้ กั วา่ เป็นผหู้ ญิงผชู้ ายเป็นพระ มนั มองนะ มนั มอง เจา้
คณุ ท่านไป จะไปหอ้ งสขุ า ถา้ หอ้ งสขุ าผชู้ ายแลว้ ไมใ่ ห้ มนั ไลไ่ ป
หอ้ งสขุ าผหู้ ญิง มนั ไม่รูจ้ กั เลย ไมร่ ูจ้ กั อนั นีก้ ็ตามคนท่ีไมร่ ูจ้ กั ก็
ไม่รูจ้ กั จรงิ ๆ ไมร่ ูจ้ กั ไมร่ ูจ้ กั วา่ น่ีตวั อะไรก็ไมร่ ูเ้ รอ่ื ง เพราะเราไป
ห่มผา้ เราไมเ่ คยเหน็ น่ี ประเทศเคา้ มนั หนาว จนผมหนวดรุงรงั
มนั หนาวเราไปโกนหมดดว้ ยซา้ํ มนั ก็ลา้ งกนั น่ี มนั ก็ไปคนละทศิ

31

ละทาง เคา้ ก็ดนู ่ีตวั อะไร คนมาจากไหน เป็นอะไร ทา่ นเป็นอะไร
ผหู้ ญิงผชู้ ายไมร่ ูเ้ ร่อื ง ถงึ ขนาดนนั้

ท่ีคนมนั เบ่ือมนั แสวงหาความสงบแลว้ ก็ดมี ากท่ีสดุ มนั
กลบั กนั แตส่ นใจมาก และง่ายดว้ ย ง่าย พดู งา่ ยดว้ ย มนั ถงึ จิต
แลว้ มนั ก็ไปทาํ สอนแลว้ มนั ก็ไปทาํ เกิดความสงบ เกิดสมาธิขนึ้
มนั ก็เหน็ ความสงบในท่ีนนั้ ไอพ้ วกนนั้ สอนสมาธิกอ่ น ศลี ไมต่ อ้ ง
สอน คือศลี เคา้ ไมต่ อ้ งอะไรแลว้ มนั พอแลว้ ไปหาคนฆา่ สตั วม์ นั
ไม่มีหรอกทางโนน้ ไม่มีอะ้ เร่อื งฆา่ สตั วต์ ดั ชีวิตน่ีอยา่ ไปน่นั น่ะ
มนั เป็นท่ีๆของเขาเป็นบรษิ ัทอยู่ อย่างหากนิ สตั วเ์ ลก็ สตั วน์ อ้ ย
กระรอก กระแตน่ีไม่มีแลว้ กระตา่ ยน่ีกินอยเู่ ป็นฝงู ๆนานๆ บา้ น
เรา มาคดิ ถงึ บา้ นเรา โอย้ มนั ดนั กนั ไปถงึ กดุ จ่ีขีค้ วายนอ้ มนั นกึ
ถงึ กนั ไมไ่ ด้ ลาํ บาก น่ี เคา้ สอนความสงบไปเลย

พวกเราทงั้ หลายก็ตงั้ ใจเถอะ ตงั้ ใจสรา้ งเนือ้ สรา้ งตวั ขนึ้ ใน
พทุ ธศาสนานี้ มีประโยชนม์ าก โรงเรยี นเราจะสบาย ครูจะสบาย
ใจ นกั เรยี นสบายใจ คือมนั ปลอ่ ยมนั วางใหก้ นั มนั ใหอ้ ภยั กนั
มนั มีเหตผุ ลในธรรมะ ไมใ่ ชม่ ีเหตผุ ลในทางโลก มีเหตผุ ลในทาง

32

โลกน่ีมนั ไมจ่ บหละ มนั ไมจ่ บ เหตผุ ลในทางธรรมน่ีมนั จบ เช่น
อาตมากลา่ วใหฟ้ ังวา่ การทาํ ความช่วั ความดีน่ี ทาํ แลว้ ไม่
เสยี หาย ทาํ แลว้ ตอ้ งเหน็ ตอ้ งเป็น ไปทาํ ท่ีไม่มีคนเห็นไมม่ ีถา้ เรา
ทาํ ทาํ ดตี รงไหนก็ไดด้ ตี รงนนั้ หละ คนไมเ่ ห็นเราก็ดีอยู่ คนไม่
เหน็ เรากเ็ หน็ เรา เราก็เป็นคน เราทาํ ดีเราเหน็ อยนู่ ี้ อาศยั ความดี
อยา่ งนี้ เราทาํ ความช่วั ก็เหมือนกนั มีคนเหน็ อยู่ ถา้ คนอ่ืนไม่เห็น
เราก็เป็นคน เราก็เหน็ เราอยู่ เน่ีย เหตผุ ลอย่างนีม้ นั หนีไมไ่ ด้
แหละ มนั ตอ้ งทาํ ดีทงั้ นนั้ แหละ ถา้ เราเห็นตวั ของเราอยา่ งนนั้

เอาหละวนั นี้ การอบรมศลี อบรมสมาธิ อบรมปัญญา ถา้
หากวา่ จะทาํ สมาธิทกุ ครงั้ ตามบา้ นของเรานนั้ ก็ทาํ แบบนี้ ถา้
หากวา่ ใครสนใจ มาโดยสว่ นตวั ก็ได้ มาศกึ ษาใหม่ ทาํ ได้ แตว่ า่
อย่าลืมนะ อยา่ ลืมวา่ สมาธินีค้ อื ความตงั้ ใจม่นั ใจม่นั อะไร ไปท่ี
ไหนเดนิ จงกรม หรอื เดินไปโรงเรยี น มาจากโรงเรยี น ทาํ การ
งานนะ่ อยา่ ลมื ความตงั้ ใจม่นั นะ ใจม่นั อะไร ใจม่นั จะไมท่ าํ
ความช่วั จะไมท่ าํ ความผิด จะไม่ทาํ ความเหลวแหลกอนั ใดแก่
ตนเองแกบ่ คุ คลอ่ืนนีเ้ รยี กวา่ สมาธิ ยืนก็ใหพ้ จิ ารณา น่งั ก็

33

พิจารณา อยทู่ ่ีไหนก็ใหร้ ูจ้ กั ตวั อย่อู ย่างนนั้ รูจ้ กั ความผดิ ชอบเรา
อยเู่ สมอวา่ บดั นีเ้ ราคิดอะไรอยู่ เราทาํ อะไรอยู่ เราเป็นอะไรอยู่
เราทาํ ผิดหรอื เราทาํ ถกู เด๋ียวนี้ น่ี อยา่ ลมื นะ อนั นีใ้ หภ้ าวนาไป
เรอ่ื ย พจิ ารณาอนั นีเ้ ป็นสมาธิ น่ีเรยี กวา่ การประพฤติปฏบิ ตั ิ
ธรรม

อนั นีโ้ อกาสทงั้ หลายนที้ ่ีกลา่ วมานี้ ขอฝากครูทงั้ หลายและ
นกั เรยี นทงั้ หลายท่มี ีศรทั ธามาอบรมในวนั นี้ เวลานกี้ ็เหน็ จะ
พอสมควรกบั กาลกบั เวลาแลว้ ผลท่ีสดุ นีก้ ็จงึ มอบใหค้ รูกบั
นกั เรยี นทงั้ หลายนี้ มาวนั นีม้ ศี รทั ธา นาํ ตวั เองมา แลว้ กน็ าํ
นกั เรยี นมาเพ่อื อบรมบม่ นิสยั เพ่ือฝึกฝน การฝึกฝนอบรมบม่
นิสยั นี้ ไม่ใชแ่ ตว่ า่ พระพทุ ธเจา้ ของเรานะ ทา่ นทาํ ใหเ้ รานะ ไมว่ า่
จะครูนะหรอื อาตมานะ อาตาอบรมใหเ้ พียงแคน่ ี้ การกระทาํ เป็น
ของพวกครูและนกั เรยี นทงั้ หลายท่จี ะทาํ เอาเอง ถา้ หากอาตมา
อบรมแลว้ ก็อบรมตวั ของเราตอ่ ๆไป นกั เรยี นทกุ คนก็ฉนั นนั้
เหมือนกนั ขอฝากธรรมะอนั นี้ ขอฝากการกระทาํ อนั นี้ ขอฝาก
ขอ้ ประพฤตอิ นั นี้ ปฏิบตั อิ นั นี้ เม่ือมาฟังธรรมแลว้ จะตอ้ งมี

34

ธรรมะตดิ ไปใหม้ นั เกิดประโยชน์ ทา่ นอบรมเราแลว้ เรารบั รูแ้ ลว้
เราก็มาอบรมเราตอ่ ไป น่ีเป็นวิสยั ของพระพทุ ธเจา้ พระสาวก
สาวกพระพทุ ธเจา้ พระพทุ ธเจา้ ก็สอนใหเ้ ท่านนั้ แหละ ทา่ นจง
ทาํ อยา่ งนี้ ทา่ นจงทาํ อยา่ งนี้ เทา่ นีเ้ อง รูเ้ อาเอง เหน็ เอาเอง รูจ้ กั
เอาเอง เป็นอยา่ งนี้ ถา้ หากอาศยั แตพ่ ระพทุ ธเจา้ บอกเทา่ นนั้ ไม่
ทาํ ตามมนั ก็ไม่ไดเ้ ท่านนั้ แหละ

วนั นีก้ ็เหมือนกนั ฉนั นนั้ อนั นีเ้ อาเป็นอนสุ รณไ์ วใ้ นใจของ
เจา้ ของ ยืนอยทู่ ่ีไหน วา่ ระลกึ อยา่ งไรเด๋ียวนี้ น่งั อยเู่ ราทาํ อะไร
ทงั้ หลายเด๋ียวนี้ ท่ีเราทาํ เรานี้ เราพดู อยเู่ ด๋ยี วนมี้ นั ผดิ หรอื ถกู มยั้
ชอบมยั้ หรอื ไม่ชอบมยั้ ตอ้ งรูจ้ กั เจา้ ของ ตอ้ งสอนเจา้ ของอยู่
อย่างนนั้ นีท้ า่ นเรยี กวา่ เป็นคนมีเจา้ ของ เป็นคนมีท่ีพง่ึ มีพระ
พทุ ธเป็นท่ีพง่ึ มีพระธรรมเป็นท่พี ่งึ มพี ระสงฆเ์ ป็นท่ีพง่ึ ถา้ คนไม่
มีสติสมั ปะชญั ญะตรวจตราดอู ยอู่ ยา่ งนี้ ท่านเรยี กวา่ คนไม่มี
เจา้ ของ คนหมดเจา้ ของ เหน็ มยั้ คนเป็นโรคประสาทอยตู่ าม
ตลาดน่ะ เหน็ มยั้ น่นั คือคนไมม่ ีเจา้ ของน่ะ ไปพกกระป๋ องม่งั
หอบของ ไปพกผา้ ขาด มนั กห็ อบเอา มนั ยมิ้ ไปตลอดเวลาของ

35

มนั มนั เพลนิ อยู่ มนั สนกุ สนานกบั คนอยใู่ นเมืองอบุ ลนะ่ น่นั คอื
คนไม่เจา้ ของ ใหเ้ ป็นคนมีเจา้ ของ ถา้ พดู คาํ หยาบกว็ า่ คนเป็นบา้
เสียสตินี้ การไมม่ ีสติ การไม่รูจ้ กั เจา้ ของ มนั เสียอยา่ งนนั้ อย่าให้
เป็นอยา่ งนนั้

จงระลกึ ไดว้ า่ วนั นีเ้ ราไดอ้ บรมวดั หนองป่าพงแลว้ ใหม้ ีอะไร
ตดิ ตนี ติดมือไป ตดิ จิตตดิ ใจ ไปประพฤติปฏิบตั ิ อนั นีแ้ หละ
โอกาสเวลาก็พอสมควร ดว้ ยอาํ นาจของพระศรรี ตั นตรยั คือพระ
พทุ ธหน่งึ พระธรรมหนง่ึ พระสงฆห์ นง่ึ จงปกปักษร์ กั ษาของพวก
ทา่ นทงั้ หลายผมู้ าอบรมในวนั นี้ นาํ ธรรมะไปประพฤตปิ ฏบิ ตั ิดี
ปฏบิ ตั ิชอบ ใหเ้ กิดกาํ ลงั กาย กาํ ลงั วาจา กาํ ลงั ปัญญา ใหเ้ ป็นผู้
ถึงความสงบระงบั ดว้ ยขอ้ วตั รปฏิบตั อิ นั ถกู ตอ้ งขององคส์ มเด็จ
พระสมั มาสมั พทุ ธเจา้ ผลท่ีสดุ นีข้ อพวกทา่ นทงั้ หลาย ทงั้ ครูดว้ ย
ทงั้ นกั เรยี นดว้ ย ทงั้ หมดนี้ จงเป็นผมู้ ีความสขุ ความเจรญิ งอก
งามในหนา้ ท่ีการงานของตนทกุ ๆคนเทอญ

ท่ีมา: https://youtu.be/lIAxOVLniNQ

36