อยู่ในประเทศอันสมควร - หลวงปู่บุญเพ็ง

คานา

หนงั สอื “อยู่ในประเทศอนั สมควร” แต่งข้ึนจากการท่ี
พระอาจารย์หลวงป่ ูบุญเพง็ กปั ปโก ได้ให้ข้าพเจ้าอ่านหนังสอื เร่ือง
กายนคร แล้วกใ็ ห้ข้าพเจ้าลองแต่งเร่ืองคล้ายเคียงกนั เก่ยี วกบั จติ และ
ร่างกายโดยทา่ นได้เมตตายกเอามงคลกถาบทท่สี อง คอื ปฏิรปู เทสวา
โส จ, ปุพฺเพ จ กตปุญฺ ญตา, อตั ฺ ตสมฺมาปณิธิ จ, เอตมฺมงฺ คลมุตฺ ตมงฺ ฯ
มาเป็ นจุดเร่ิมต้ น

ในการอบรมส่งั สอนภาวนา พระอาจารยห์ ลวงป่ ู มกั จะเทศน์ใน
เชิงเปรียบอยู่เสมอว่า ปฏริ ูปเทส หรือประเทศอนั สมควร น้นั เปรียบ
ได้กบั ร่างกายท่ยี อมมคี วามแตกสลายเส่อื มสญู ไปในท่สี ดุ ส่วนจิตหรือ
ใจท่มี าอาศยั อยู่ใน ร่างกายน้เี ป็นนกั ท่องเท่ยี ว เท่ยี วไปอาศัยตามภพ
ต่าง ๆ จนอาจกล่าวได้ว่าเป็นอมตะ คอื ไม่ตาย แต่ละภพท่ไี ปกม็ ีแต่
ความทุกข์ยากลาํ บากแสนสาหัส จะหาภพท่ไี ม่ทุกข์น้นั หาไม่ได้เลย
ทา่ นจงึ สอนให้ต้งั จติ ไว้ในกายตามแนวทางคาํ สอนขององค์สมเดจ็ พระ
สมั มาสมั พทุ ธเจ้า ดังท่ไี ด้ตรัสเทศนาว่า นครูปมํ จิตฺ ตมทิ ํ ถเกตฺ วา
สาธุชนจงึ พึงตงั้ จติ ไวใ้ นสกลกาย อนั ประกอบดว้ ยทวารทงั้ ๙ เปรียบ
ไดก้ บั ประเทศอนั มน่ั คง มีประตเู มือง ป้ อมค่ายหอรบครบบริบรู ณ์
สามารถป้ องกนั ขา้ ศึกศตั รไู ด้ ถา้ ร่างกายมีความสมบรู ณ์ ไม่พิการ มีสติ
สมประกอบ กช็ อื่ วา่ มีประเทศทีด่ ี และ การท่ี จิต หรือในเน้ือเร่ือง
สมมติเรียกว่า เจา้ พระยาจิตราช จะพ้นทุกขไ์ ด้น้นั มอี ยู่ทางเดียวคอื
ภาวนา

เร่ือง “อยู่ในประเทศอนั สมควร ” จึงเป็นการนาํ เสนอ
วิวัฒนาการของจิตในช่วงแรกท่มี ีสภาวะตามธรรมดาแบบโลกยิ ะ
ครอบครองประเทศคอื ร่างกาย โดยไม่ได้ตระหนักว่าตนเองกบั ร่างกาย
น้นั แยกกนั ต่างหาก และจิตท่แี ท้ไม่มอี ะไร ส่วนท่แี สดงบทบาทอยู่น้นั
คือกเิ ลสท่แี อบแฝง สะสม หมกั หมม อยู่นานแสนนาน จนกลมกลืน
เป็นอนั เดียวกนั ถ้าไม่มีการพัฒนาหรือกระทาํ การใดให้จติ มคี วาม
เจริญข้ึน ให้สมกบั ท่มี าอาศยั ในร่างกายท่สี มบูรณ์หรือสมมตติ ามเน้อื
เร่ืองเป็นประเทศอนั สมควร กจ็ ะอยู่ด้วยกนั และสะสมต่อเน่อื งไปอกี ไม่
ส้นิ สดุ แต่เม่อื ได้มีโอกาสรับการอบรมภาวนาตามหลัก
พระพทุ ธศาสนา ทาํ ให้มีความเจริญข้นึ มคี วามต้งั ม่ัน มคี วามม่ันคง มี
ปัญญาญาณในการ จาํ แนกร่างกายจากจิต และจาํ แนกกเิ ลสจากจิต
ร่างกายท่ใี ช้บาํ เพญ็ ภาวนาจึงเปล่ียนสภาพเป็น ปฏริ ูปเทสหรือ
ประเทศอนั สมควร หรือประเทศอนั เป็นมงคลอย่างแท้จริง
การแต่งเร่ืองส่วนใหญ่ดัดแปลงจากพระธรรมเทศนาของพระ
อาจารยห์ ลวงป่ ู ฯ อย่างไรกต็ าม ความลึกของการนาํ เสนอเก่ยี วกบั การ
ปฏบิ ัติของเจ้าพระยาจิตราชอาจยงั ไม่ลึกซ้ึง ไม่ถูกต้อง ท้งั น้ีกเ็ ป็นไป
ตามภมู ิธรรมของผู้แต่ง หากท่านผู้อ่านซ่ึงเป็นนกั ภาวนามคี วาม
ประสงค์จะขยายความหรือดดั แปลงตามสภาวะจิตของแต่ละทา่ น กจ็ ะ
เป็นประโยชน์ต่อการเผยแผ่พระพทุ ธศาสนาในด้านการปฏบิ ตั ิเป็นอนั
มาก ดงั น้นั หนังสอื เล่มน้ีจงึ เป็นพ้ืนฐานท่รี อการแต่งเติมเสริมต่อจาก
นักภาวนาท้งั หลาย ความผดิ พลาดในหนงั สอื เล่มน้จี ึงเป็น “ผดิ เพ่ือถูก
แก้แล้วรู้” ตามคาํ สอนของพระอาจารย์หลวงป่ ูฯ โดยแท้

ขออนุโมทนาทา่ นท่บี ริจาคปัจจัยตามรายนามข้างท้ายเล่ม การ
บริจาคปัจจัยค่าพิมพ์เกดิ ข้นึ ต้งั แต่พระอาจารย์หลวงป่ ูปรารภให้แต่ง
เร่ืองน้ี และเป็นแรงผลักดนั ให้ข้าพเจ้าแต่งหนงั สอื จนสาํ เรจ็ ธรรมะ
อนั ใดท่ขี ้าพเจ้าได้แล้ว ขอจงบังเกดิ แก่ท่านท้งั หลายร้อยเทา่ พันทวี พร
อนั ประเสริฐท้งั หลายย่อมสาํ เรจ็ แด่ท่านเพราะน้คี อื อานิสงสข์ องการให้
ท่ยี ่งิ ใหญ่ท่สี ดุ การใหธ้ รรมเป็ นทาน ชนะการใหท้ งั้ ปวง

Sikawatpawivek

๑๕ มกราคม พ.ศ. ๒๕๕๒

อยู่ในประเทศอนั สมควร

เคา้ โครงเรือ่ งจากพระธรรมเทศนาของ หลวงป่ ูบุญเพง็ กปปฺ โก

โดย Sikawatpawivek



นะโม ตสั สะ ภะคะวะโต อะระหะโต สมั มาสมั พุทธสั สะ
นะโม ตสั สะ ภะคะวะโต อะระหะโต สมั มาสมั พุทธสั สะ
นะโม ตสั สะ ภะคะวะโต อะระหะโต สมั มาสมั พุทธสั สะ

ปฏิรูปะเทสะวาโส จะ ปุพเพ จะ กะตะปุญญะตา
อัตตะสมั มาปะณิธิ จะ เอตมั มงั คะละมตุ ตะมนั ติฯ

ณ โอกาสบดั น้ ี ขอเชิญชวนทา่ นสาธชุ นท้งั หลาย ตาม
รอยพระบาทองค์สมเดจ็ พระสมั มาสมั พุทธเจ้าไปยังประเทศอนั
เป็นมงคล ปฏริ ูปเทสวาโส จ การอยู่ในประเทศอนั สมควร
เอตัมมงั คลมุตมัง เป็นมงคลอนั อุดม พระพุทธองคไ์ ด้อาศัย
ปฏริ ูปเทส คอื ประเทศอนั สมควรของพระองคอ์ อกจาก
พระราชวงั ส่คู วามเป็นผู้ไม่มเี รือน ทรงทรมาน ปฏริ ูปเทส ทรง
ทาํ ความเพียรใต้ต้นศรีมหาโพธิ จนกระทง่ั ทรงได้ตรัสรู้โลกุตตร
ธรรม และโปรดส่งั สอนเวไนยสตั วก์ ด็ ้วยเหตท่ไี ด้อาศยั ใน
ประเทศอนั สมควร

ประเทศอนั สมควร หรือ ปฏิรูปเทส น้ีหากจะหมายเอา
ผนื แผ่นดินซ่ึงเป็นท่ตี ้งั อยู่แห่งพระพุทธศาสนา หรือแผ่นดนิ ท่ี
อดุ มด้วยนักปราชญ์บณั ฑติ กอ็ าจจะใช่แต่กไ็ ม่เสมอไปว่า
ประเทศน้ันจะสมควรสาํ หรับทุกคน แต่หากจะน้อมเอาธรรมมา
สกู่ ายโดยถอื เอา ร่างกายน้ีเป็นประเทศ ดงั ท่อี งค์สมเดจ็ พระ
สมั มาสมั พุทธเจ้าได้ทรงตรัสไว้ กุมฺ ภปู มํ กายมมิ ํ วทิ ติ ฺ วา
บุคคลพึงรูว้ า่ ร่างกายของตนเป็นของไม่คงทน เปรียบดว้ ยหมอ้
ดินทีท่ าจากดินเหนียว ย่อมจะตอ้ งแตกทาลายเป็นทีส่ ดุ ฉนั ใด
ร่างกายซึง่ ถือวา่ เป็นของของเราถึงจะบารุงใหแ้ ขง็ แรงกายาล่า
สนั เพียงใดกย็ ่อมจะแตกตายทาลายลงในทีส่ ดุ ฉนั นนั้ นครูปมํ
จิตฺ ตมทิ ํ ถเกตฺ วา สาธชุ นจงึ พึงตงั้ จติ ไวใ้ นสกลกาย อนั
ประกอบดว้ ยทวารทงั้ ๙ เปรียบไดก้ บั ประเทศอันมน่ั คง มี
ประตเู มือง ป้ อมค่ายหอรบครบบริบรู ณส์ ามารถป้ องกนั ขา้ ศึก
ศตั รูได้ ถา้ ร่างกายมีความสมบูรณ์ ไม่พิการ มีสติสมประกอบ ก็
ชือ่ วา่ มีประเทศทีด่ ี (จาก กายนคร ของเจ้าประคุณพระอบุ าลีคุณปู

มาจารย์ (สริ ิจนโฺ ท จันทร์))

ประเทศร่างกายน้ีมีเน้ือท่กี ว้างศอก ยาววา หนาคบื
ก่อสร้างข้ึนด้วยธาตทุ ้งั ส่ี คือ ดิน นาํ้ ไฟ ลม มีกาํ แพง ๔ ช้ัน
ได้แก่ หนัง เน้ือ เอน็ กระดูก มปี ระตู ๙ ประตไู ด้แก่ ปาก อุจ

จารทวาร ปัสสาวทวาร จมูกซ้าย-ขวา หูซ้าย- ขวา และตา
ซ้าย-ขวา ป้ อมค่ายคอื ผม ขน เลบ็ ฟัน มีเจ้าพระยาจติ ราช
เป็ นผ้ ูปกครองประเทศ

เจ้าพระยาจิตราชปกครองประเทศร่างกายน้ีมาต้ังแต่
ประเทศมอี าณาเขตไม่มาก เป็นประเทศราชไม่อาจสร้าง
ผลผลิตมาบาํ รงุ ประเทศได้เอง ต้องพ่ึงพาประเทศพ่อ แม่
จนกระทง่ั ได้ขยายอาณาเขตและมกี าํ ลังเข้มแขง็ เล้ียงดูแลตนเอง
ได้ นานวนั ประเทศกเ็ ตบิ ใหญ่มกี าํ ลังวังชาข้นึ ทุกที ในวัยเยาว์
เจ้าพระยาจติ ราชได้รับการศกึ ษาอบรมในสาํ นักท่มี ีช่ือเสยี งจน
สาํ เรจ็ การศึกษาเป็นบัณฑติ มหาบัณฑติ และดุษฎบี ณั ฑติ มี
ความร้ทู างโลกระดับสงู และมชี ่ือเสยี งปรากฏอยู่โดยท่วั ไป

เจ้าพระยาจติ ราชเข้าใจมาโดยตลอดว่าเขาเป็นใหญ่ เป็น
เจ้าของประเทศ สามารถควบคุมบังคบั บญั ชาประเทศร่างกาย
ได้ดังใจปรารถนา เขาคิดว่าวิชาความรู้ทางโลกท่เี ขาได้ร่าํ เรียน
ศึกษา วิเคราะห์วจิ ัยมาน้ัน เป็นท่สี ดุ ของการเรียน การศึกษา
ท้งั หลาย นอกจากน้ีเขายังมีความเช่ือม่นั ว่าเขาเป็นผู้ท่มี ี
ความสขุ มาก เพราะมตี าํ แหน่งหน้าท่กี ารงานท่สี งู ส่ง พร่ังพร้อม
ไปด้วยทรัพย์สนิ คฤหาสน์ ยานพาหนะหรูหราและบริวารรับใช้

เขาคดิ วางแผนพัฒนาดดั แปลงส่งิ ภายนอกรอบตัวเขาให้
สาํ เรจ็ เป็นผลดีต่อโลกมากมาย เขามวี สิ ยั ทศั น์ในการมองส่งิ

ภายนอก แต่เขาไม่เคยวางแผนหรือมวี ิสยั ทศั น์สาํ หรับตัวเอง
เลย ใกล้ตวั เองอย่างมากท่สี ดุ กแ็ ค่การรักษาสขุ ภาพร่างกายให้
แขง็ แรงแล้วกใ็ ช้มนั ทาํ งานภายนอกอย่างหนัก เหมอื นหน่ึงว่า
ร่างกายน้ีจะมีอายุได้เป็นพัน เป็นหม่นื ปี เหมอื นกบั ว่าเขากบั
ร่างกายเป็นอนั หน่ึงอนั เดียวกนั น้อยคร้ังท่เี ขาจะนึกถึงความ
ตาย หรือความเส่อื มสลายของร่างกาย เขาจึงไม่เคยวางแผน
เตรียมพร้อมต่อความตายท่จี ะมาถึง

ท้งั น้ีเน่ืองจาก มี นางอวิชชา ภริยาเอก คอยหว่านล้อม
ปิ ดบงั ไม่ให้เขาสงั เกตเหน็ ได้ว่า การเปล่ียนแปลงของประเทศ
ร่างกายน้ัน สว่ นใหญ่เป็นไปโดยธรรมชาติ โดยอตั โนมัติ หาใช่
เกดิ จากการบงั คับบญั ชาของผู้ใดเลย แหล่งผลิตพลังงานคอื
หัวใจกส็ บู ฉีดโลหิตไปหล่อเล้ียงประเทศโดยอตั โนมตั ิ การบบี
ตัวของกล้ามเน้ือ การย่อยวัตถุดบิ คืออาหารให้เป็นพลังงานและ
ธาตทุ ่จี าํ เป็นต่อการขยายตวั และการดาํ รงอยู่ของประเทศกอ็ ยู่
เหนือการควบคุม ยามเยาวว์ ยั เซลล์

ในร่างกายกแ็ บ่งแยกแตกตัวเพ่ิมจาํ นวนเองโดยไม่มีใคร
ส่งั ผนื แผ่นดินคอื ร่างกายกข็ ยายเติบใหญ่โดยท่พี ระยาจติ ราชก็
ไม่ร้ตู ัวว่าอยู่เหนือการควบคุมของตนเอง

แล้วยังมีนางตณั หา ภริยาอกี คนหน่ึงคอยกระต้นุ เตอื น
ให้มีความต้องการแสวงหาอาหาร เคร่ืองประดับประดาให้แก่

บรรดาป้ อมค่ายและประตู คอื ผมกห็ ม่นั หวี ตัด ตกแต่งประดบั
ประดาให้มรี ูปทรงแปลกต่าง ๆ และคอยย้อมสไี ว้ให้ดาํ ขลับ
หรือเปล่ียนไปตามสมยั นิยม ขนกค็ อยหม่ันร้ือถอนและ
บางส่วนกย็ ้อมทาสตี กแต่งให้สวยงาม ฟัน หนัง เลบ็ เน้ือ ก็
หม่นั ขดั สที าํ ความสะอาดแต้มสสี นั และหาอาภรณม์ าประดับ
อย่างแปลกใหม่ให้เป็นท่ตี ้องใจของพระยาจติ ราชแห่งประเทศ
อ่นื กจิ การงานต่าง ๆ กส็ ้อู ตุ ส่าห์เพียรพยายามทาํ นอกจาก
เพ่ือให้ได้มาซ่ึงทรัพย์สมบัติ ปัจจยั ส่แี ล้ว กย็ ังกระทาํ เพ่ือให้
ได้รับการสรรเสริญเยินยอ ยกย่องให้ตาํ แหน่งต่าง ๆ เม่อื ได้มา
แล้วกอ็ ยากได้มากย่ิง ๆ ข้นึ ไปเร่ือย ๆ ไม่มวี นั จบส้นิ เน่ืองด้วย
นางตัณหาคอยส่งั บอกว่ายังไม่พอ และนางอวิชชากค็ อย
สง่ เสริมให้เหน็ ลาภ ยศ สรรเสริญ เหล่าน้ันเป็นส่งิ ท่ดี ีเลิศ
ประเสริฐย่ิง ย่ิงมากย่ิงดี ดแี ข่งกบั ประเทศร่างกายอ่นื ๆ ท่ี
ยึดถอื ส่งิ เหล่าน้ีว่าเป็นของดี ของประเสริฐท้งั ส้นิ นอกจากน้ีนาง
ท้งั สองกย็ ังคอยกดี กนั เจา้ สติและเจา้ สมั ปชญั ญะซ่ึงเป็นขุนนาง
ท่ซี ่ือสตั ย์ไม่ให้เข้าใกล้หรือตกั เตือนเจ้าพระยาจติ ราชได้เลย

เจ้าพระยาจิตราชยังมีความยินดีในกามตณั หาท่นี าํ มาซ่ึง
การก่อเกดิ กาํ เนิดร่างกายประเทศแห่งเจ้าพระยาจติ ราชอ่นื
ท้งั น้ีเน่ืองจากนางตัณหาร่วมกบั นางอวชิ ชาหลอกลวงให้
เจ้าพระยาจติ ราชคดิ ว่า ชาตคิ อื ความเกดิ เป็นส่งิ ท่นี ่ายินดี เป็น

ส่งิ ใหม่ท่มี าส่ชู ีวิต หาร้ไู ม่ว่าท่แี ท้มนั กข็ องเก่าท่มี าเร่ิมต้นทุกข์
แก่ เจบ็ ตาย อกี รอบหน่ึงเทา่ น้ัน ชาติคือความเกดิ มันเป็นไส้
ศกึ ซึมลึกอยู่ในประเทศคอื ร่างกายน้ีเอง แล้วยังเป็นต้นกาํ เนิด
ชักนาํ ไส้ศกึ ศตั รูกองทพั ของพระยามจั จุราช ได้แก่ ชราคือความ
แก่ พยาธคิ อื ความเจบ็ ไข้ได้ป่ วย และท่สี ดุ คอื มรณะ ความตาย
คอยเฝ้ าโจมตปี ระเทศของเจ้าพระยาจติ ราชอยู่ตลอดเวลา แต่
นางอวิชชากค็ อยเฝ้ าปิ ดบังไม่ให้เจ้าพระยาจิตราชสงั เกตเหน็
การโจมตกี องทพั ของเจ้าพระยามัจจุราช

เจ้าพระยาจติ ราชคล้อยตามการช้ีนาํ ของนางอวิชชาและ
นางตณั หาจนคดิ ว่าประเทศร่างกายท่ตี นปกครองอาศยั อยู่น้ัน
ไม่มีวันแตกสลาย มแี ต่จะย่ิงเจริญย่ิงข้ึนไป แม้บางคราว เจ้า
พยาธจิ ะสง่ ลูกน้องมาโจมตปี ระเทศร่างกายให้เจบ็ ไข้ได้ป่ วยบ้าง
เจ้าพระยาจติ ราชกเ็ ดอื ดร้อนทุกขท์ รมานเพียงเฉพาะขณะป่ วย
แต่เม่อื แสวงหายารักษาโรคมาเยียวยาจนเป็นปกติ เจ้าพระยา
จิตราชกด็ ูเหมอื นจะลืมความป่ วย ไม่เคยได้สงั เกตเลยว่า
กองทพั เจ้าพยาธคิ อยโจมตปี ระเทศอยู่ทุกวัน ทุกเวลา นาที
ท้งั น้ีเพราะนางอวชิ ชาคอยปิ ดบังกดี กนั เจ้าสตแิ ละเจ้า
สมั ปชัญญะไม่ให้บอกเจ้าพระยาจิตราชสงั เกตการโจมตขี องเจ้า
พยาธิ

ยัง มีข้าศกึ สาํ คัญได้แก่กเิ ลสมาร ซ่ึง คอยเข้าโจมตี
เจ้าพระยาจิตราช ให้ขุ่นมวั โดยตรง กเิ ลสมารน้ีมกี องกาํ ลัง ๑๖
กองอยู่รายล้อมเจ้าพระยาจติ ราช ได้แก่ โมโห ความหลงไม่ร้จู ัก
ดแี ละช่ัว ๑ อหิริ ความไม่ละอายต่อกรรมอนั เป็นบาป ๑
อโนตตัปป ะ ความไม่สะดุ้งหวาด กลัวต่อกรรมอั นเป็นบาป ๑
โลโภ ความละโมบเพ่งอยากได้ของผู้อ่นื ๑ ทฏิ ฐิ ความเหน็
วิปลาสผดิ จากทางชอบธรรม ๑ มานะ ความถอื ตนว่าดกี ว่า
ผู้อ่นื ๑ อสิ สา ความริษยาไม่อยากให้ผู้อ่นื ดีกว่าตน ๑
มจั ฉริยะ ความตระหน่ี หวงแหนวตั ถุ ซ่ึงเป็นของมีอยู่แห่งตน
เกนิ ประมาณ ๑ กุกกุจจะ ความราํ คาญใจ ๑ ถนี ะ ความง่วง
เหงา ๑ มิทธะ ความหลับ ๑ วิจกิ จิ ฉา ความไม่แน่ใจ ๑ มัก
โข ความกลบเกล่ือนคุณของ ผู้อ่นื ๑ ปลาโส ความอวดตน
๑ มายา ความล่อลวงเขา ๑ สาไถยยะ ความปิ ดโทษของตน ๑

กองทพั ของกเิ ลสมารท่ซี ุ่มโจมตเี ป็นไส้ศึกโดยมิได้
ปรากฏกายให้เจ้าพระยาจิตราชมองเหน็ เขาท้งั หลายแฝงตวั มา
เป็นลูกน้องบ้าง เป็นเพ่ือนบ้าง คอยยุยงสง่ เสริมให้เจ้าพระยา
จติ ราชเหน็ ผิดเป็นชอบ การหาได้มาซ่ึงทรัพย์สนิ และเม่อื ได้
ลาภสกั การะ ยศศักด์ิ และการสรรเสริญเยินยอ ด้วยการแย่งชิง
เบียดเบยี นจากผลงานของผู้อ่นื กบ็ อกว่าเป็นเร่ืองธรรมดา ใคร
ๆ กท็ าํ กนั การด่มื สรุ ายาเมากว็ ่าเป็นการคลายเครียด เป็น

ประเพณนี ิยม เป็นการเข้าสงั คม ด่ืมเข้าไปเทา่ ไร เขากค็ อย
กระซิบยุยงว่านิดหน่อยเทา่ น้ัน ไม่เมาหรอก กระทง่ั พูดพล่ามว่า
กล่าวให้ผู้อ่นื เสยี หายกย็ ังหัวเราะบอกว่าทาํ ให้เพ่ือนฝงู สนุก จะ
ขับรถกลับบ้านเจ้าสติเตือนว่าอย่าขบั เลย อนั ตราย นางอวิชชา
และนางตัณหากว็ ่า ไม่เป็นไรหรอก ด่ืมนิดเดียวไม่เมา มีเพ่ือน
ไปด้วยหลายคน แล้วกพ็ ากนั ไปชนเสาไฟฟ้ าเสยี หายตนเอง
ได้รับบาดเจบ็ บ้าง ชนผู้อ่นื บาดเจบ็ หรือถึงแก่ชีวิตบ้าง

กองทพั ของเจ้ากเิ ลสมารเหล่าน้ีคอยผลัดเปล่ียนโจมตี
เจ้าจติ ราชอยู่เสมอ ทาํ ให้เศร้าหมองข่นุ มวั โดยท่เี จ้าจิตราชไม่
เคยรู้ตัวว่าถูกโจมตีเพราะเขาเป็นไส้ศกึ แอบแฝงมาเป็นเพ่ือน
บ้างหรือเป็นลูกน้องบ้าง จนกระทง่ั เจ้าจติ ราชรู้สกึ เสมือนว่า
กองทพั ของกเิ ลสมารเหล่าน้ีเป็นองคาพยพของตนเองและทาํ
ตามคาํ ส่งั ของกองโจรเหล่าน้ีเหมือนเป็นข้าทาสบริวารกไ็ ม่ปาน

เม่อื เจ้าพระยาจิตราชเศร้าหมองข่นุ มัวไม่ สงบ กเ็ ป็นเหตุ
ให้ประเทศคอื ร่างกายน้ีแสดง ออกมาภายนอก โดยประพฤติไม่
สมควร หรือกล่าวคาํ ไม่เหมาะสม เม่ือได้รับส่งิ ท่ไี ม่ต้องการก็
เป็นทุกขท์ ุรนทุราย เม่ือไม่ได้รับส่งิ ท่อี ยากได้กเ็ ป็นทุกขท์ ุรนทุ
ราย เม่ือได้รับส่งิ ท่ตี ้องการมาแต่ไม่อยู่คงทนกเ็ ป็นทุกข์ทุรนทุ
รายอกี อาํ นาจของกเิ ลสมารมมี ากมายถงึ เพียงน้ี แต่เจ้าพระยา

จติ ราชกม็ องไม่เหน็ แม้กระทง่ั เจ้าสตแิ ละสมั ปชัญญะกพ็ ่ายแพ้
คล้อยตามกนั ไปจนหมดส้นิ

ฝ่ ายนางอวชิ ชาและนางตัณหาน้ันเล่า กเ็ ฝ้ าแต่คอยบง
การให้แสวงหาทรัพย์สนิ ศฤงคารไม่ร้จู ักจบส้นิ ทรัพย์สนิ ท่ี
แสวงหาได้มากไ็ ม่มีสว่ นได้บาํ รงุ บาํ เรอเจ้าจติ ราชแต่อย่างใด
เป็นเพียงนาํ มาบาํ รงุ บาํ เรอประเทศร่างกายและนางตณั หา นาง
อวิชชาให้อ่มิ หนาํ สาํ ราญ แม้กระน้ันประเทศร่างกายกท็ รดุ โทรม
แตกตายทาํ ลายลงทุกวนั ทุกเวลา โดยท่เี จ้าพระยาจิตราชหาได้
ร้สู กึ ตัวไม่ แม้เจ้าสติและเจ้าสมั ปชัญญะพยายามหาโอกาสเข้า
ใกล้เจ้าพระยาจิตราชเพ่ือรายงานข้อเทจ็ จริงให้ร้ตู วั บ้างแต่ก็
ได้ผลเพียงช่ัวขณะ ไม่นาน กล็ ืม แล้วกก็ ลับไปลุ่มหลงมวั เมา
ตามอาํ นาจของเจ้ากเิ ลสมารอกี

นางอวชิ ชาและนางตัณหาคอยหม่นั ย่ัวยุให้เจ้าพระยาจติ
ราชคิดว่าตนกบั ประเทศร่างกายน้ันเป็นอนั หน่ึงอนั เดยี วกนั
และถึงแม้เจ้าสติและเจ้าสมั ปชัญญะจะคอยพร่าํ บอกให้ร้วู ่า
ร่างกายท่มี าอาศยั ครอบครองน้ันมคี วามไม่เท่ยี งแท้แน่นอน มี
ความทุกข์ และบังคับควบคุมไม่ได้ แต่กน็ างอวิชชากค็ อย
เบ่ยี งเบนให้ลืมเลือนไปเสยี ส้นิ และนางตัณหากค็ อยเฝ้ า
บัญชาการให้ไขว่คว้าหามาและหวงไว้จนกระท่งั เจ้าพระยาจิต
ราชคดิ เคยชินไปว่าร่างกายน้ันไม่มวี ันท่จี ะเส่อื มสลาย และ

สมบัติพัสถาน ข้าวของเงนิ ทองท่หี าได้มาน้ันเป็นของเขาจริง ๆ
แม้กระทง่ั ความทุกขท์ ่ถี าโถมเข้าถมทบั ตลอดเวลาเหมอื นคล่ืน
ลูกแล้วลูกเล่า เจ้าพระยาจติ ราชกย็ ังส้ทู นเหมือนมองไม่เหน็
ความทุกข์เหล่าน้ันเลย

ทรัพย์สนิ ศฤงคารท่หี าได้มาตามบัญชาของนางตัณหาก็
เกบ็ งาํ รักษาโดยเจ้ามัจฉริยะซ่ึงเป็นไส้ศึกและคอย
ประจบประแจงรับใช้นางอวิชชาและนางตัณหา ในการแสวงหา
ทรัพย์สนิ และเกบ็ รักษาอย่างตระหน่ีถ่เี หนียว ไม่ให้นาํ ไป
บริจาคทานหรือสงเคราะห์แก่ผู้ใด ทุกวันเวลานางอวิชชาและ
นางตัณหาจะเฝ้ าแต่เกล้ียกล่อมและชักจูงใจให้เจ้าพระยาจิต
ราชคิดไปว่าตนจะต้องได้ทรัพย์สมบตั แิ ละช่ือเสยี งเกยี รติยศ
มากข้นึ ไปอกี และต้องเป็นเจ้าของทรัพย์สมบตั ิและช่ือเสยี ง
เกยี รตยิ ศเหล่าน้ีตลอดไป

เจ้าสตแิ ละเจ้าสมั ปชัญญะรอจังหวะคอยเตือนว่ามันจะไม่
เป็นเช่นน้ันเลย แม้กระท่งั ประเทศร่างกายท่ตี นครอบครองอยู่
น้ัน กจ็ ะต้องสญู สลายทลายลงและตนเองกต็ ้องไปแสวงหา
ประเทศใหม่โดยไม่อาจนาํ ทรัพย์สมบตั ิเหล่าน้ีไปได้เลยแม้แต่
ช้ินเดยี ว แม้แต่เกยี รติยศช่ือเสยี งท้งั ปวงท่นี างท้งั สองพากนั
ล่อหลอกว่า ให้แสวงมาให้มาก ๆ เถิด แม้ตายไป ช่ือเสยี ง
เกยี รตยิ ศเหล่าน้ีกค็ งประดับไว้ในโลกา แต่แท้ท่จี ริง ช่ือเสยี ง

เกยี รตยิ ศเหล่าน้ันกห็ าได้มีความคงทนเป็นของเจ้าพระยาจติ
ราชแต่อย่างไร เม่อื ร่างกายแตกตายไปแล้ว ช่ือเสยี งเกยี รติยศท่ี
คนเขาพากนั จารึกไว้อย่างมากกห็ ้าพันปี แล้วเขากจ็ ารึกในนาม
สมมตขิ องร่างกายท่เี จ้าพระยาจติ ราชมาอาศยั อยู่ หาใช่จารึกช่ือ
เจ้าพระยาจิตราชไม่ ออกจากประเทศร่างน้ีไป เจ้าพระยาจติ
ราชกจ็ ะพากนั ลืมเสยี ส้นิ ว่าเคยมีช่ือเสยี งเกยี รตยิ ศอย่างน้ี ๆ
บางครากย็ ังพาประเทศร่างกายในปัจจุบนั ไปยืนก่นด่าสาปแช่ง
หรือแซ่ซ้องสรรเสริญช่ืนชมโสมนัสในส่งิ ท่ตี นเองทาํ มาเองใน
อดีตชาติด้วยซา้ํ ไป แต่เจ้าพระยาจติ ราชกไ็ ม่สนใจจะฟังการ
ตกั เตือนและการให้ข้อคดิ ของเจ้าสติและเจ้าสมั ปชัญญะ อกี ท้งั
บรรดาลูกน้องของกเิ ลสมารกผ็ ลัดกนั ขดั จังหวะ ทาํ ให้การเตอื น
ของท้งั สองเสนาผู้ซ่ือสตั ย์ไม่บังเกดิ ผลแต่อย่างใด

แต่ถึงจะเช่ือหรือไม่เช่ืออย่างไรกต็ าม เจ้าพระยาจติ ราช
และประเทศท่คี รอบครองอาศัยอยู่กไ็ ม่อาจพ้นไปจากเง้อื มมือ
ของเจ้าพระยามัจจุราชซ่ึงส่งกองทพั ของเจ้าชรา เจ้าพยาธิ และ
เจ้ามรณะมาโจมตตี ้ังแต่แรกเกดิ มา เม่อื ประเทศร่างกายขยาย
อาณาเขตจนถึงท่สี ดุ แล้ว กเ็ ร่ิมมีความทรุดโทรม โดยเฉพาะ
ตามป้ อมค่ายประตูต่าง ๆ ท่สี ามารถสงั เกตได้ชัดเจน นับว่า
เจ้าพระยาจิตราชยังโชคดที ่มี ีนายสติ และนายสมั ปชัญญะ เป็น
เสนาท่จี งรักภกั ดี

วนั หน่ึง ประเทศร่างกายของบดิ าแห่งเจ้าพระยาจติ ราช
ได้หมดส้นิ สภาพแตกตายลงจากการโจมตีของกองทพั
เจ้าพระยามัจจุราช ได้แก่ เจ้าพยาธิ และเจ้ามรณะ แล้วเขากน็ าํ
ร่างกายอนั น้ันไปเผากาํ จดั ท้งิ ในเตาเผาเหมือนด่ังท่เี ทศบาลนาํ
ขยะไปใส่เตาเผาฉะน้ัน เจ้าพระยาจิตราชเศร้าโศกเสยี ใจอาลัย
อาวรณอ์ ย่างย่ิง ด้วยไม่คิดว่าร่างกายท่เี คยอยู่ด้วยกนั มานาน
แสนนานนับแล้วได้สามสบิ กว่าปี จะต้องมาหายสลายจากกนั ไป
โดยไม่ได้กลับมาพบเหน็ กนั อกี

แม้จะรักอาลัยบดิ าเพียงใด แต่เม่อื ร่างกายของบดิ าเส่อื ม
สลายตายไปแล้ว เขากลับกลัววญิ ญาณของบดิ าจะมาหลอก
หลอน ท่เี ขาบอกกนั ว่าวิญญาณออกจากร่างไปแล้วน้ัน ไป
อย่างไร ไปอยู่ท่ไี หน เจ้าพระยาจิตราชกห็ าร้ไู ม่ ได้ยินเสยี งกอก
แกรกกเ็ กดิ ความหวาดกลัว ด้วยนางอวิชชาคอยบอกว่าวิญญาณ
จะมาเป็นผีหลอก เลยกลัวไปท้งั ท่ไี ม่ร้วู ่าผีมีหน้าตารปู ร่าง
อย่างไร แม้นว่าร่างกายแขนขาของเขาถูกเผาเป็นเถ้าถ่านไป
หมดเหลือเพียงกองกระดูก ไม่อาจมอี วยั วะส่วนใดมาตบตผี ู้อ่นื
ได้อกี แต่นางอวิชชากค็ อยสอนว่า น่ากลัวนะ ระวงั ผีมาหลอก
เอา แมวว่งิ ผ่านมาตัวเดียวกต็ กใจจนลืมหายใจไปช่ัวขณะ หัว
ใจเต้นแรงและรขู มุ ขนตามผวิ หนังหดตัวจนผมและขนต้งั ช้ัน
โดยท่เี จ้าสตแิ ละเจ้าสมั ปชัญญะกถ็ ูกนางอวิชชาและนางตัณหา

คอยกดี กนั ไม่ให้เข้าใกล้เจ้าพระยาจิตราช เจ้าพระยาจิตราชจึง
เช่ือตามคาํ บอกของนางท้งั สองทุกประการ

อย่างไรกต็ ามเม่อื สบโอกาส เจ้าสตกิ ส็ ะกดิ เตอื นให้
เจ้าพระยาจิตราชสงั เกตประเทศร่างกายแห่งมารดาของตน
คร้ันสงั เกตเหน็ แล้ว เจ้าพระยาจติ ราชกห็ ดหู่ใจเน่ืองด้วยได้เหน็
ความเส่อื มโทรมของป้ อมค่ายและกาํ แพงเมืองอนั เกดิ จากการ
โจมตขี องกองทพั เจ้าชราและเจ้าพยาธิ เส้นเกศาท่เี คยดกดาํ ก็
หลุดร่วงและเปล่ียนเป็นสเี ทา ผิวหนังและกล้ามเน้ือกต็ กกระ
เห่ียวย่นหย่อนยาน ฟันกห็ ลุดร่วง ทวารท้งั ๙ กไ็ ม่อาจทาํ งาน
ได้ตามปกติ นายสตแิ ละนายสมั ปชัญญะจึงได้กล่าวเตือนว่า วัน
หน่ึงทา่ นกจ็ ะต้องเป็นเช่นน้ี เจ้าพระยาจติ ราชได้รับความ
กระทบกระเทอื นมากเม่อื สาํ นึกได้ว่าเวลาท่จี ะครอบครอง
ประเทศร่างกายน้ีมอี ยู่จาํ กดั เขาคิดมากจนเป็นโรคซึมเศร้า หด
หู่ เจ้าพยาธไิ ด้ทจี ึงเข้าโจมตกี าํ แพงป้ อมค่ายจนซบู ซีดทรดุ โทรม
กระเพาะอาหารลาํ ไส้ทาํ งานไม่ปกติ ตบั ไตและถุงนาํ้ ดีกอ็ ่อนล้า
ร่างกายซูบผอมเพราะเบ่อื อาหาร เจ้าพระยามจั จุราชทราบข่าว
เช่นน้ันจงึ ส่งกองกาํ ลังมาสงั เกตการณเ์ ตรียมท่จี ะโจมตี

นางตณั หาและนางอวชิ ชาทราบเร่ืองเข้ากร็ ีบไปพบ
เจ้าพระยาจิตราช แล้วกพ็ ยายามเกล้ียกล่อมช้ีแจงว่ากองทพั เจ้า
ชรา เจ้าพยาธิ เจ้ามรณะ ทาํ อะไรเราไม่ได้ เราจะหายาวิตามนิ

และอาหารนานาชนิดมาบาํ รงุ ประเทศร่างกายน้ีให้สดใส
แขง็ แรงอยู่ตลอดไป ป้ อมค่ายใดท่ที รุดโทรมผุพังกห็ าเคร่ือง
ประทนิ โฉมมาตกแต่งปิ ดบงั ไว้ได้ แล้วเรากจ็ ะหม่นั ออกกาํ ลัง
กายฟิ ตร่างกายให้แขง็ แรงอยู่เสมอ เพียงเทา่ น้ีกจ็ ะอยู่ได้อกี เป็น
ร้อยปี

แต่นายสติและนายสมั ปชัญญะกม็ ายาํ้ เตอื นอกี ว่า แม้ใช้
ยาบาํ รุงขนานใดกไ็ ม่อาจทาํ ให้ทา่ นรักษาประเทศร่างกายน้ีไว้ได้
ตลอดไป เคร่ืองประทนิ โฉมน้ันปิ ดบงั ไว้ได้ประเดย๋ี วประดา๋ วทา่
น้ัน เม่อื หลุดลอกออกกด็ ูทรดุ โทรมตามเคย แม้จะฟิ ตร่างกาย
ออกกาํ ลังอย่างไรกไ็ ม่อาจพ้นไปได้ บางคนหัวใจวายตายขณะ
กาํ ลังออกกาํ ลังกายเสยี ด้วยซาํ้

นางอวชิ ชาและนางตณั หากว็ ่า ยังอกี นานนักกว่าประเทศ
ร่างกายท่ที า่ นครอบครองจะมอี ายุมากเทา่ กบั ประเทศร่างกาย
ของบดิ ามารดา อย่ารีบตตี นตายก่อนไข้ อย่าเศร้าโศกไปเลย
ขอทา่ นเช่ือข้าพเจ้าเถดิ เราจงมาใช้เวลาท่เี หลืออยู่อกี มากมาย
หาความสขุ สนุกสนานให้เตม็ ท่เี ถดิ อย่าไปกงั วลกบั ส่งิ ท่ยี ังมาไม่
ถึงเลย อกี ท้งั นางอวิชชากใ็ ห้โหรมาทาํ นายว่าประเทศร่างกาย
ของเจ้าพระยาจิตราชจะมีอายุยืนยาวนับร้อยปี

เจ้าพระยาจติ ราชได้ยินดงั น้ัน กจ็ ึงกลับไปวนเวียนอยู่
กบั โลกยิ สขุ อกี วันท้งั วนั กไ็ ด้แต่คอยแสวงหาลาภ ยศ สรรเสริญ

และสขุ ทุกขอ์ ยู่กบั ความไม่จีรังของส่งิ เหล่าน้ัน เจ้าพระยาจติ ราช
เหนด็ เหน่ือยไปพร้อมกบั ความทรดุ โทรมของประเทศท่ตี น
ปกครอง ด้ินรนทาํ งานและแก่งแย่งเบยี ดเบยี นเพ่ือให้ได้มาซ่ึง
ส่งิ ท่ตี นต้องการให้เพ่ิมข้ึนให้ได้มากท่สี ดุ ท้งั ท่ปี ระเทศร่างกายท่ี
ครอบครองอยู่กม็ คี วามต้องการปัจจยั บาํ รงุ ไม่มากมายอย่างใด
เลย

ยามท่ไี ม่ได้ในส่งิ ท่อี ยากได้กพ็ าลโกรธเกลียดเคยี ดแค้น
ชิงชังผู้ท่ไี ด้ส่งิ ท่เี ขาอยากได้ ส่งิ ท่หี าได้มากไ็ ม่อยากแบ่งปันให้
ใครเพราะนายมัจฉริยะคอยกระซิบบอกว่าเด๋ียวมนั จะพร่องไป
นะ เดยี๋ วมันจะหมดนะ แต่กก็ ลัวผู้อ่นื จะมาแย่งชิงเลยเอาไป
เกบ็ ในธนาคาร แล้วนางตณั หากค็ อยมองดูและช่ืนชมกบั ตัวเลข
ท่สี งู ข้ึนโดยไม่มชี ่องทางท่เี จ้าสตจิ ะมาเตอื นได้เลยว่าตวั เลขท่อี ยู่
ในธนาคารจนล้นเหลือน้ันหาประโยชน์อะไรแก่ตนไม่ได้เลย

นอกจากน้ันแล้ว นางตัณหากย็ ังคอยกระต้นุ ให้แสวงหาท่ี
อยู่อาศัยและยานพาหนะรถยนตร์ ่นุ ใหม่หรหู ราราคาแพง
เส้อื ผ้าเคร่ืองประดบั เพชรทองท่หี รูหราท่สี ดุ เทา่ ท่จี ะหามาได้
บางคร้ังจนเกนิ กาํ ลังเป็นหน้ีสนิ แล้วเจ้าพระยาจติ ราชกป็ ลาบ
ปล้ืมเม่อื นางตัณหาและนางอวิชชาช้ีชวนให้ดูว่าผู้อ่นื มองเรา
ผู้อ่นื ค้อมคาํ นับให้เรา ผู้อ่นื ช่ืนชมเรา เจ้าสติอยากบอกว่าเขาช่ืน
ชมบ้าน มองดูเคร่ืองประดบั ร่างกายและค้อมคาํ นับให้รถยนต์

หรหู ราราคาแพง หาใช่ช่ืนชมค้อมคาํ นับเจ้าพระยาจติ ราชไม่
แต่กห็ าโอกาสไม่ได้เลย

วันหน่ึง เจ้าพระยาจิตราชร้สู กึ เหน่ือยมากจึงหยุดพักน่ิง
อยู่ ได้จงั หวะท่เี จ้าสตแิ ละเจ้าสมั ปชัญญะซ่ึงคอยทอี ยู่ได้เข้ามา
ถามเจ้าพระยาจิตราชว่าทราบหรือไม่ ประเทศร่างกายท่เี ป็น
น้องของทา่ นป่ วยเป็นโรคมะเรง็ และจะต้องแตกสลายตายดบั ไป
ในไม่ช้า นอกจากน้ียังมปี ระเทศเพ่ือนบ้านของทา่ นเพ่ิงแตกดับ
ไปจากอุบัติเหตทุ ้งั ท่ยี ังมอี ายุไม่มาก เหตใุ ดทา่ นจงึ ยังหลงเช่ือ
คาํ ยุยงของนางอวิชชาและนางตัณหาว่าทา่ นยังเหลือเวลาอกี
มาก ท้งั ท่เี วลาของทา่ นเองกเ็ หลือไม่มากแล้วเน่ืองจากถูกลอบ
โจมตีจากเจ้าชราเจ้าพยาธิ และเจ้ามรณะอยู่ตลอดเวลา

เจ้าพระยาจิตราชได้ทราบข่าวเหล่าน้ีจงึ เกดิ ความร้สู กึ ตวั
อกี ท้งั เม่อื สงั เกตเหน็ ประเทศร่างกายของตนกม็ ีแต่ความทรุด
โทรม กาํ แพงท้งั ส่ชี ้ันได้แก่หนัง เน้ือ กระดูก เส้นเอน็ กท็ รดุ
โทรม หย่อนยาน ผุพังไปมาก มคี วามเจบ็ ปวดร้าวเกดิ ข้นึ เสมอ
แม้จะซ่อมแซมบาํ รุงอย่างใดกไ็ ม่ได้ผล ทวารประตทู ้งั ๙ ก็
มักจะมีโรคภัยให้เกดิ ความทรมานตลอดเวลา เจ้าพระยาจิตราช
จงึ ถามนายสตแิ ละนายสมั ปชัญญะว่า ไม่มที างใดเลยหรือท่จี ะ
ทาํ ให้ข้าพ้นไปจากห้วงทุกข์คอื ความเจบ็ ป่ วยและความตาย
นายสตแิ ละนายสมั ปชัญญะจงึ ตอบว่า ต้องไปรักษาท่ี

โรงพยาบาลของพระพุทธเจ้า เจ้าพระยาจิตราชซ่ึงใช้เวลาท่ผี ่าน
มาของชีวิตหลงระเริงอยู่กบั นางตัณหาและนางอวิชชา ไม่เคย
ทราบมาก่อนว่ามีโรงพยาบาลน้ีจงึ ถามว่าโรงพยาบาลอยู่ท่ไี หน
และรักษาโรคอะไรบ้าง เจ้าสตแิ ละเจ้าสมั ปชัญญะจงึ ตอบว่า
โรงพยาบาลของพระพุทธเจ้ารับรักษาแต่โรคของเจ้าพระยาจิต
ราช มาเถิดข้าจะพาไป

เม่อื ไปถงึ โรงพยาบาล เจ้าพระยาจติ ราชและประเทศ
ร่างกายถูกนาํ ตวั ไปท่แี ผนกสมถกรรมฐานเพ่ือรับการบาํ บัดข้นั
พ้ืนฐาน ณ ท่นี ้ัน เขาได้พบคนไข้จาํ นวนมากเข้ารับ การบาํ บัด
ทุกรายน่ังขดั สมาธอิ ยู่ท่พี ้ืน ขาขวาทบั ขาซ้าย มอื ขวาทบั มอื ซ้าย
กายต้งั ตรงและหลับตา แพทย์ผู้รักษาช่ือคุณหมอสมาธกิ ใ็ ห้
เจ้าพระยาจติ ราชทาํ อย่างเดียวกนั วธิ กี ารบาํ บัดข้ันแรกท่แี ผนก
สมถะกรรมฐานคือการฝึกให้เจ้าพระยาจิตราชอยู่พักผ่อน ไม่สง่
กระแสออกทอ่ งเท่ยี วไปทว่ั เหมือนอย่างเคย ฟังดูเหมือนเป็น
เร่ืองง่าย แต่ธรรมชาตขิ องของเจ้าพระยาจติ ราชสามารถส่ง
กระแสไปยังท่ตี ่าง ๆ และไปยังเร่ืองราว ได้อย่างรวดเรว็
สามารถข้ามทวปี ไปท่วั โลกได้ในเวลาแค่กระดกิ น้ิว และเขาก็
เคยชินกบั การสง่ ออกไปยังเร่ืองราวและสถานท่ภี ายนอก น้อย
คร้ังมากท่จี ะย้อนดูประเทศของตนเอง

คุณหมอสมาธใิ ห้เจ้าพระยาจิตราชมองหาตวั เองให้พบ
เจ้าพระยาจติ ราชมสี ภาวะเป็นนามธรรม เม่อื คุณหมอบอกให้
เหน็ มองหาตนเองจงึ หาไม่เหน็ ย่ิงหลับตาอยู่ มดื สนิท คร้ันพอ
ลืมตา มองไปกเ็ หน็ แต่ร่างกาย ไม่มีว่ีแววว่าจะเหน็ ตนเองได้
เลยว่าอยู่ตรงไหน และมลี ักษณะเป็นตวั อย่างไร

คุณหมอสมาธจิ งึ บอกว่าท่มี องตนเองไม่เหน็ กเ็ พราะจิต
หรือเจ้าพระยาจิตราชเป็นเพียงนามธรรม เป็นเพียงความร้สู กึ
นึกคดิ ท่มี ีอยู่ในร่างกาย หาได้เป็นตนเป็นตวั เหมอื นกบั ร่างกาย
ไม่ จึงไม่มีวตั ถุชนิดใดชนิดหน่ึงท่จี ะให้ปรากฏต่อสายตา คงมี
แต่ตวั รู้ท่จี ะรับภาระท้งั หมด ไม่ว่าจะดหี รือช่ัว ทุกขห์ รือสขุ ร้อน
หรือเยน็ มดื หรือสว่าง สติ สมั ปชัญญะ โลภ โกรธ หลง ตัณหา
อวิชชากอ็ ยู่ด้วยกนั ซ่ึงเป็นนามธรรมเหมอื นกนั จงึ เข้ากนั ได้ แต่
หาตัวตนไม่ได้ แต่ถ้าจะให้สงบต้งั ม่นั ไม่หว่นั ไหว จนสามารถหา
ตัวเองเหน็ กจ็ ะต้องฝึกเพ่ือให้เกดิ ความสงบ

การรักษาเจ้าพระยาจิตราชซ่ึงไม่มตี ัวตนให้มคี วามสงบ
จะทาํ ได้อย่างไร ตามหลักคาํ สอนของพระพุทธเจ้าทา่ นตรัส
หนทางแห่งความสงบไว้ กค็ อื สมถะกรรมฐาน เป็นอุบายท่จี ะ
ทาํ ให้จติ มคี วามสงบ จติ เป็นนามธรรมไม่เป็นตวั ตน หลักของ
สมถะกรรมฐานกไ็ ม่มตี วั ตน เป็นเพียงสมมตแิ ละบัญญัตขิ ้นึ
โดยประเทศร่างกาย เป็นผู้กระทาํ เป็นผู้ปฏบิ ัติ แต่ผลลัพธไ์ ป

เกดิ ข้นึ กบั เจ้าพระยาจติ ราช เม่อื นาํ มารวมกนั เข้ากบั ลมหายใจ
เข้าและลมหายใจออกซ่ึงไม่เป็นวตั ถุ แล้วให้ประสานกนั อยู่ด้วย
ผู้ร้คู ือจติ โดยการบริกรรม เวลาหายใจเข้า พุธ หายใจออก โธ
จนกระท่งั จติ มคี วามน่ิงสงบ กป็ ล่อยให้คงอยู่ในความสงบน้ัน
ให้นานท่สี ดุ ไม่ต้องสนใจตามร้ลู มหายใจหรือคาํ บริกรรมอกี
ต่อไป เหมือนกล่อมเดก็ ให้หลับ เม่อื เดก็ หลับแล้วกห็ ยุดเห่
กล่อม ถ้าขืนยังร้องเพลงเห่กล่อมเสยี งดังอยู่ เดก็ กอ็ าจตกใจ
ต่ืนได้

เจ้าพระยาจติ ราชกด็ าํ เนินไปโดยวธิ นี ้ี แต่ก่อนท่เี ขาจะมา
สงบน่ิงอยู่ในท่จี าํ กดั คือร่างกายกไ็ ม่ใช่ของง่าย เพราะเขาเคยแต่
จะส่งกระแสแตกแขนงกระจายไปท่วั โลก และนางตัณหากค็ อยมา
เว้าวอนเย้ายวน ว่าจะน่ังหลับหูหลับตาให้ปวดแข้งปวดขาทาํ ไม
ไปเท่ยี วดูการละเล่นผ่อนคลาย ด่มื กนิ ให้สนุกดกี ว่า พอเร่ิม
บริกรรมพุทโธไปได้ไม่ก่คี าํ นางตัณหากม็ าบอกว่าหิวข้าว
เจ้าพระยาจิตราชกส็ ่งกระแสไปตามจนถึงห้องครัวบ้าง ถงึ
ร้านอาหารบ้าง ถึงรายการอาหารท่โี ปรดปรานบ้าง คาํ บริกรรม
หายไปโดยไม่ร้ตู ัว คร้ันได้ยินเสยี งคุณหมอว่าอย่าสง่ จิตออกนอก
กเ็ ลยดงึ ความคดิ กลับมาท่คี าํ บริกรรมอกี แต่พอวกกลับมาหาพุท
โธได้ไม่ก่คี าํ นางตณั หากม็ าช้ีชวนถงึ บ้านบ้าง ถึงงานบ้าง ถึงข้าว
ของเคร่ืองใช้ท่หี วงแหนบ้าง เจ้าพระยาจติ ราชกเ็ ตลิดออกไปอกี

เจ้าสติกม็ าคอยช่วยบอกว่าให้กลับมาท่ที า่ มกลางหน้าอก เร่ืองอ่นื
พักไว้ก่อน อย่าเพ่ิงไปสนใจเลย เขากก็ ลับมาหาพุทโธอกี เป็น
เช่นน้ีสลับกนั ไป กว่าจะดงึ ให้มาอยู่กบั พุทโธได้นาน ๆ กด็ ึงกนั
หลายรอบ

ฝ่ าย นางอวิชชากค็ อยมายุแหย่ขอร้องไม่ให้เขาฝึกหัด นาง
หน่ึงกบ็ อกว่า ระวังเป็นบ้านะ อกี นางหน่ึงกว็ ่าเด๋ียวออกจากร่าง
ไปแล้วจะกลับมาไม่ได้ เด๋ยี วจะมวี ิญญาณอ่นื มาแทรก ฯลฯ แต่
คุณหมอสมาธกิ ใ็ ห้การรับรองว่าไม่เป็นเช่นน้ันเดด็ ขาด ผู้อ่นื ท่มี า
ภาวนาก่อนหน้าน้ีต้ังมาก ยังไม่มใี ครเป็นอะไร มแี ต่สขุ ย่ิง ๆ ข้นึ
ไปเทา่ น้ัน ย่ิงทาํ กย็ ่ิงสขุ ย่ิงทาํ กย็ ่ิงสบาย อย่าลืมว่าเรามาอยู่ใน
โรงพยาบาลของพระพุทธเจ้า เรามาอยู่ภายใต้ความดูแลของ
พระพุทธเจ้า มีพระพุทธ พระธรรม พระสงฆ์ เป็นท่พี ่ึงท่รี ะลึก ไม่
มอี ะไรท่จี ะมาทาํ ความเสยี หายแก่ผู้ท่อี ยู่ในความดูและขององค์
สมเดจ็ พระสมั มาสมั พุทธเจ้าได้ พุทธานุภาพอนั มากมายมหาศาล
ย่อมคุ้มครองเรา เราบริกรรมพุทโธไว้ตลอด กเ็ พ่ืออาราธนา
พระพุทธเจ้ามาไว้ในใจเรา เช่นน้ีแล้วจะมสี ่งิ ใดมากลา้ํ กรายทาํ
อนั ตรายเราได้

เจ้าพระยาจติ ราชได้ฟังเช่นน้ันกม็ ่นั ใจ จึงนาํ ร่างกายให้
น่ังขดั สมาธิ ปิ ดป้ อมค่ายประตหู อรบท้งั หมด กาํ หนดตนเองให้
ร้อู ยู่เฉพาะพุทโธและลมหายใจเข้าออกไปจนความสงบมีความ

แน่นอนม่นั คง เม่อื เจ้าพระยาจิตราชสงบต้งั ม่นั นางอวชิ ชาและ
นางตณั หา รวมท้งั บรรดาไส้ศกึ สมุนกเิ ลสมารท้งั หลายกร็ ้สู กึ ง่วง
งนุ งงแล้วหลับไปในท่สี ดุ ไม่ได้ออกมาคอยยุแหย่ชักจูงเจ้าพระยา
จิตราชให้ออกจากความสงบอกี ต่อไป

เมอื่ เจา้ พระยาจติ ราชมคี วามสงบในตัวของเขา ดว้ ย
การกาํ หนดสมถะกรรมฐานหรือการภาวนาแลว้ ส่งิ ทีเ่ ป็ น
ผลลพั ธ์แห่งความสงบนัน้ ก็คอื ความสุข ปราศจากซึง่ ความ
ทุกข์โศกและความเศรา้ หมองอันเป็ นของประจาํ โลก เขามี
ความสดใส เกิดความโปร่งเบาสบายเป็ นอยา่ งมาก อย่างที่
ไม่เคยเป็ นเช่นน้ ีมาก่อน เขารูส้ กึ ว่าส่งิ ทีเ่ ขาแสวงหามาดว้ ย
ความเหนื่อยยากตามคาํ สงั่ ของนางตัณหานัน้ ไม่มสี ่ิงใดเลย
ทีจ่ ะทาํ ใหเ้ ขามคี วามสุขไดเ้ ช่นน้ ี ทีส่ าํ คญั สุขอันน้ ีสามารถ
หาไดต้ ลอดเวลา ทาํ เมอื่ ไรก็สุขเมอื่ นัน้ ไม่ตอ้ งมสี ่ิงใดไปซ้ ือ
หาแลกเปลยี่ นมา ถงึ แมเ้ ขาจะไม่มที รัพยส์ นิ เหลอื แมแ้ ต่
สตางคเ์ ดียวก็สามารถมคี วามสุขไดท้ ัดเทยี มกับมหาเศรษฐีที่
ปฏบิ ัติเช่นเดียว พระพทุ ธศาสนาช่างเสมอภาคเสียนีก่ ระไร

เจ้าพระยาจิตราชได้กลั ยาณมติ รหลายคน คนแรกคอื เจ้า
ศรัทธาซ่ึงกระต้นุ ให้เขามคี วามเล่ือมใสอย่างย่ิงในการปฏบิ ตั ิ
ตามหลักสมถะกรรมฐานขององคส์ มเดจ็ พระสมั มาสมั พุทธเจ้า
และเจ้าวริ ิยะกต็ ามมาตดิ ๆ เจ้าวิริยะเป็นผู้ชักชวนให้เขาเกดิ

ความพากเพียรในการภาวนาไม่มีความย่อท้อ แม้นางอวิชชา
และนางตณั หาจะส่งไส้ศึกคอื เจ้าถนี ะ เจ้ามิทธะ เจ้าวิจิกจิ ฉา
และเจ้ากุกกุจจะมาคอยชักชวนให้หยุดการปฏบิ ตั ิ เหน่ือยแล้ว
นะ ปวดขา ปวดหลัง ง่วงแล้วนอนเถอะ ทาํ ไปแล้วมันจะทาํ ให้
เราดีได้อย่างไร ไม่น่าเช่ือหรอกนะ ไม่มีลมหายใจแล้วเหน็ ไหม
ระวงั ขาดใจตายนะ ฯลฯ สารพัดจะมาล้อหลอก แต่ คุณหมอ
พร้อมด้วยกลั ยาณมติ รท้งั หลาย มี เจ้าศรัทธาและเจ้าวิริยะ
พร้อมด้วยเจ้าสติ และเจ้าสมั ปชัญญะกอ็ ยู่ข้าง ๆ คอยสนับสนุน
ให้กาํ ลังใจ คอยเตือนให้ร้เู ทา่ ทนั และไม่หว่นั ไหวกบั การล้อ
หลอกของบรรดาสมุนกเิ ลสมารเหล่าน้ีเลย เพียงไม่นาน
หลังจากการร่วมมอื สมานฉันทร์ ะหว่าง เจ้าพระยาจิตราช พุทโธ
กบั ลมหายใจเข้าออก พร้อมด้วยการปกป้ องไม่ให้เหล่ากเิ ลส
มารมารบกวนโดยเจ้าสติ วิริยะ สติ สมั ปชัญญะ พลันเจ้าปี ตกิ ็
เข้ามาร่วมวงอกี รายหน่ึง

เม่อื เจ้าปี ตมิ าถงึ เจ้าพระยาจติ ราชกเ็ กดิ ความอ่มิ ใจ อ่มิ
ด้วยความสงบ อ่มิ ด้วยความสขุ ไม่เหมอื นกบั อ่มิ ข้าวปลา
อาหารหรือสรุ ายาเมา นางตัณหาเม่อื พบกบั เจ้าปี ตกิ เ็ หมอื นได้
ยานอนหลับเลยหลับพักผ่อนไปช่ัวคราว เพราะนางไม่ต้องด้นิ
รนหาส่งิ ท่บี กพร่อง กเ็ พราะมันอ่มิ แล้ว แต่ก่อนท่นี าง ยังด้ินรน
ไปหาอยู่กเ็ พราะยังไม่อ่มิ ต่อเม่อื มีปี ตเิ พราะการปฏบิ ัติเจริญ

ภาวนา ยังความสงบใจให้บงั เกดิ ข้นึ เกดิ ปี ตขิ ้นึ เกดิ ความอ่มิ
สมบูรณใ์ นตวั ของเขา ทาํ ให้เกดิ ความพอใจในผลของการ
ปฏบิ ตั ขิ องตวั เอง ความพอใจกย็ ังให้ศรัทธาเกดิ พร้อมสมบูรณ์
เจ้าพระยาจิตราชเม่อื ได้รับความช่วยเหลือจากเจ้าศรัทธาและ
เจ้าวริ ิยะ จงึ มีความเพียรในการภาวนาจนจิตมคี วามม่นั คงใน
ความสงบ ไม่มอี ะไรท่จี ะมารบกวน และกไ็ ม่หว่ันไหวไปตาม
อะไร ย่ิงเม่อื ได้กลั ยาณมติ รท้งั หลายและได้รับรสชาตขิ อง
ความสขุ อนั ท่ไี ม่เคยได้รับมาก่อน สขุ น้ีไม่ต้องด้ินรนแสวงหามา
ด้วยความยากลาํ บากเหมือนความสขุ ทางวัตถุท่นี างอวชิ ชาและ
นางตัณหาคอยชักชวนให้หามาในกาลก่อน

นอกจากเจ้าพระย าจติ ราชได้รับความสขุ จากการภาวนา
แล้ว ในบางขณะ กม็ เี จ้านิมติ นาํ เร่ืองราวต่าง ๆ มาแสดงให้เหน็
คล้ายกบั ว่าหลับแล้วฝนั ไป แต่ในขณะเหน็ กร็ ้ตู ัวว่ากาํ ลังภาวนา
ไม่เหมอื นเวลาหลับแล้วฝนั จะไม่ร้ตู ัวว่าหลับ แรกเร่ิมท่คี วาม
สงบยังไม่ม่นั คง พอเหน็ อะไร เพียงแว่บเดียว เจ้าพระยาจติ ราช
กจ็ ะทกั แล้วภาพกห็ า ยไป บางคร้ังเกดิ ความกลัวว่าจะเหน็ ผี
เหน็ ภาพท่นี ่าเกลียดน่ากลัว พอจะเหน็ กร็ ีบถอนข้ึนมา เม่อื
นาํ มาเล่าให้คุณหมอสมาธฟิ ัง คุณหมอกร็ ับรองว่า การท่มี ีนิมติ
มาให้เหน็ น้ันดแี ล้ว ถูกต้องแล้ว

การท่เี จ้านิมิตนาํ ภาพมาให้เหน็ ได้น้ันแสดงว่าเรามคี วาม
สงบแล้ว กเิ ลสมนั จึงคลายออกจากจติ จติ เรากเ็ บา มันกค็ ลาย
ออกทลี ะน้อยๆ ทลี ะอย่างๆ ท่สี าํ คัญท่สี ดุ คอื อย่ากลัว ให้
ตัดสนิ ใจตายไปเลย ไหน ๆ มนั กจ็ ะต้องตายอยู่แล้ว ตายใน
พระพุทธ ตายในพระธรรม ตายในพระสงฆ์ กย็ ังดีกว่าไปตาย
เพราะอย่างอ่นื ท่เี รากลัวนิมิตกค็ อื กลัวกเิ ลสตวั เอง ท่ภี าวนา
เป็นบ้ากนั กเ็ พราะกลัวกเิ ลส ตวั เอง ถ้าลองตดั สนิ ใจว่าตาย เป็น
ตายเสยี แล้วกไ็ ม่มปี ัญหา เพราะกลัวตายคือท่สี ดุ ของความกลัว
ทุกอย่าง เม่อื ตดั สนิ ใจตายได้ ความกลัวอ่นื ๆ กห็ มดไป

ส่งิ ท่ีนิมติ นาํ มาให้ เหน็ กเ็ ก่ยี วกบั ตัวเองท้งั น้ัน เหน็ แล้วก็
รับรู้ไว้เฉย ๆ ไม่ต้องยินดี ไม่ต้องปฏเิ สธ ตามดู ตามรู้ ไปตาม
หน้าท่ขี องเรา แล้วกร็ ักษาผู้เหน็ นิมติ คอื จติ อย่าให้หลงตามกบั
ส่งิ ท่เี ราเหน็ น้ัน ถ้าผ่านตรงน้ีไปกจ็ ะก้าวหน้าไปได้ ไม่มใี ครตาย
เพราะภาวนา มีแต่กลัวตายแต่ถ้าตัดสนิ ใจตายจริง ๆ กไ็ ม่เหน็
มีใครตาย มีแต่ชนะกเิ ลสคือความกลัวได้ท้งั น้ัน

นอกจากไม่ให้กลัวเหน็ แล้ว คุณหมอยังเตอื นไม่ให้กลัว
ผิด ผิดมนั คู่กบั ถูก เวลาเขยี นหนังสอื ผิด เรากล็ บแล้วเขียนใหม่
เขยี นคาํ ท่ถี ูก เรากเ็ ลยรู้ว่าทาํ ไมจึงผดิ และท่ถี ูกเป็นอย่างไร ถ้า
ไม่ผดิ ไม่แก้ ปัญญากไ็ ม่เกดิ ให้เรา ววิ ฒั นาการของส่งิ มีชีวติ

จนมาเป็นสตั วช์ ้ันสงู คือมนุษย์เกดิ ข้นึ ได้กเ็ พราะการแบ่งเซลล์
ผิดพลาดของส่งิ มชี ีวติ ในดึกดาํ บรรพ์

ส่งิ ท่เี จ้านิมิตนาํ มาให้เจ้าพระยาจิตราชดูไม่เคยซาํ้ กนั เลย
บางคราวเป็นแต่เสยี งมาให้ได้ยิน บางคร้ังกม็ แี ต่กล่ิน
เจ้าพระยาจิตราชอยากร้วู ่าส่งิ ท่เี หน็ หรือบุคคลท่เี หน็ คืออะไร
คอื ใคร ทาํ ไมจงึ เหน็ เช่นน้ัน จึงถามคุณหมอ คุณหมออธบิ ายว่า
จติ หรือเจ้าพระยาจติ ราชเคยชินกบั การใช้ตาเหน็ เหน็ ส่งิ ต่าง
ๆ เพียงด้านเดยี ว มิตเิ ดยี ว ภพเดียว สว่ นการร้กู ารเหน็ ของจติ
น้ันเหน็ ได้ทว่ั โลกทว่ั จักรวาล เหน็ ได้ท้งั เร่ืองราว ส่งิ ของ บุคคล
ท้งั ในอดตี ปัจจุบันและอนาคต จิตเหน็ จิต จิตเหน็ กาย แต่กาย
ไม่เหน็ จติ ถ้าเหน็ แล้วอยากรู้กใ็ ห้ถามเองกจ็ ะได้คาํ ตอบใน
ตัวเอง แม้กระทง่ั จติ วิญญาณของผู้อ่นื ท่มี าแสดงเรากถ็ ามได้
ถามเขาว่าเป็นใคร ถ้าเป็นเทวดากถ็ ามว่าทาํ อะไรมาจึงได้
ประเทศร่างกายท่สี วยเช่นน้ี ถ้าเป็นเปรต อสรุ กายกถ็ ามเช่นกนั
หรือแม้แต่ถ้าเจ้านิมติ พาไปดูนรก สวรรคก์ ค็ วรไปหาความรู้
สอบถามให้แน่ชัด

ถ้ามวี ิญญาณท่เี ราเคยไปล่วงเกนิ ไว้มาแสดงความอาฆาต
มาดร้ายกใ็ ห้ขออโหสกิ รรมน้ัน แล้วอุทศิ ผลบุญกุศลท่เี กดิ จาก
การภาวนาให้เขาไป เขาจะได้อโหสเิ ลิกแล้วกนั ไป ถ้ามี
วิญญาณจาํ นวนมากมาขอส่วนบุญในขณะน่ังภาวนา เราควร

เปล่ียนคาํ บริกรรมเป็น เมตตา เมตตา แทนคาํ ว่า พุทโธ พุทโธ
วิญญาณเหล่าน้ันกจ็ ะหายไป ไม่มารบกวนอกี ไม่จาํ เป็นต้อง
กล่าวคาํ แผ่เมตตาอทุ ศิ ส่วนกุศลเพราะจะเป็นการไปรบกวน
ความสงบโดยไม่จาํ เป็น เวลาจติ สงบ พลังแห่งความเมตตาแผ่
ออกจากเรามากมายมหาศาล วญิ ญาณท่มี าใกล้สามารถรับได้
โดยอตั โนมตั ิ เหมือนเราเปิ ดไฟในห้องให้สว่าง ทุกคนท่อี ยู่ใน
ห้องกไ็ ด้รับแสงสว่าง มองเหน็ ส่งิ ต่าง ๆ ได้โดยอตั โนมตั ิ โดยท่ี
เราไม่ต้องออกปากชวนให้เขามารับความสว่างไปแต่อย่างใด

คราวน้ีเจ้าพระยาจิตราชกย็ ่ิงขยันฝึกหัด เพราะภาวนาที
ไรกไ็ ด้ไปเท่ยี วสนุก ฝึกชาํ นาญเข้า เขาไม่ต้องให้เจ้านิมิตพาไป
ดู เขากาํ หนดไปดูเองได้ตามต้องการ เจ้าพระยาจติ ราช ได้เหน็
วญิ ญาณ สถานท่ี บุคคล ท่ไี ม่เคยร้จู ักมาก่อน บางคร้ังกเ็ หน็
เหตุการณล์ ่วงหน้าไปในอนาคต บางครากเ็ หน็ เร่ืองราวของ
ตนเองในอดตี ได้เหน็ ตนเองเป็นนักทอ่ งเท่ยี วท่วี นเวียนอยู่ใน
สงั สารวัฏ ออกจากประเทศน้ันกไ็ ปครอบครองประเทศน้ี บาง
คราวกไ็ ปเสวยทพิ ยวมิ านเป็นเทวดา บางคราวกไ็ ปรับกรรมใน
นรกได้รับความทุกข์ทรมานอย่างมาก บางคราวร่างท่ี
ครอบครองกเ็ ป็นสตั วเ์ ดรัจฉาน บางคราวกเ็ ป็นคนทุกขย์ าก
เขญ็ ใจ บางคร้ังกเ็ ป็นเจ้าฟ้ ามหากษัตริย์ บางครา กเ็ ป็นทหาร
ฆ่าข้าศึกศตั รูไปมากมาย ฯลฯ

แม้กระท่งั วญิ ญาณของบดิ าท่เี ขาเคยหวาดกลัว เขากต็ าม
หาจนได้พบ ได้ทราบความเก่ยี วพันระหว่างกนั ในอดตี หลาย
ภพชาติ กว่าจะมาเป็นบดิ าและบุตรในชาติปัจจุบนั เขาได้เหน็
การเสวยผลของบุญกุศลท่บี ดิ าได้กระทาํ และได้เหน็ การถูก
ลงโทษรับกรรมช่ัวท่เี คยกระทาํ เม่ือถงึ เวลาน้ัน ไม่มีใครจะช่วย
ให้พ้นจากการสนองของกรรมได้ แต่การท่เี ขาได้อาศยั ประเทศ
ร่างกายท่กี าํ เนิดจากบดิ ามาปฏบิ ัตธิ รรมน้ี กเ็ ป็นเหตให้บดิ า
ได้รับบุญไปด้วย

บ่อยคร้ังท่ไี ปในพิธปี ลงศพของร่างกายผู้อ่นื เขาได้เหน็
ความเป็นไปของวญิ ญาณ กช็ วนให้น่าสลดสงั เวช วญิ ญาณท่ี
ร่างกายแตกดับไปส่วนใหญ่มักคร่าํ ครวญหวนไห้ถึงร่างกาย ถึง
ญาติสนิทมติ รสหาย ถงึ ทรัพย์สมบตั ิอนั ท่ตี นไม่อาจมาเก่ยี วข้อง
ครอบครองได้อกี บางวิญญาณตะโกนด่าลูกหลานของตนท่ไี ม่
ทาํ ตามท่ตี นอยากให้ทาํ แล้วกร็ ้องไห้คร่าํ ครวญ บางวิญญาณ
นอนไม่ยอมลุก บอกว่าตนยังป่ วยอยู่ ท้งั ท่รี ่างกายหมดสภาพ
และวิญญาณเป็นอสิ ระแต่กย็ ังอปุ าทานยึดความเจบ็ ป่ วยอยู่
บ้างประกอบการกุศลไว้มาก โดยเฉพาะอย่างย่ิง การก่อสร้างศา
สนสถาน แต่ทาํ แล้วกต็ ้องการให้เป็นอย่างน้ันอย่างน้ี ส่งั สมภาร
ต่าง ๆ นา ๆ กระทง่ั นาํ ป้ ายช่ือไปติดไว้ ด้วยยึดเสยี จริงจงั ว่าน้ี
เป็นของเรา ท้ายสดุ กไ็ ม่พ้นเป็นเจ้าพ่อเจ้าแม่เฝ้ าศาสนสถาน

น้ัน ๆ ทุกรายไป บ้างกย็ ังก่อสร้างไม่เสรจ็ แต่ตายไปเสยี ก่อน ก็
ห่วงหาอาทร อปุ าทานว่ายังก่อสร้างอยู่ร่าํ ไป อบุ าสกิ าจาํ นวน
มากชอบความเป็นระเบียบเรียบร้อย ชอบทาํ งานครัว หวงหม้อ
ไหจานชามช้อนส้อมท่ถี วายวดั ไปแล้ว ยามมชี ีวติ กต็ ามเฝ้ าหวง
แหนไม่อยากให้ใครมาแตะต้อง ตายไปกม็ าเกบ็ ของกอ็ กแกก็ อ
ยู่อย่างน้ัน

ย่ิงนักบวชย่ิงแล้วใหญ่ พวกท่ที ุศีลมีมากกว่าพวกท่ี
ปฏบิ ตั ิชอบ วิญญาณพวกทุศีลเหล่าน้ีเข้าข่ายร้แู ล้วขืนทาํ ลง จงึ
ได้รับโทษมากกว่าคนทว่ั ไปท่ยี ังไม่ร้ผู ดิ ชอบช่ัวดี ในนรกจงึ มี
หม้อท่เี อาไว้ต้มนักบวชโดยเฉพาะ มแี ดนลงโทษโดยเฉพาะ
มองไปคล้ายลูกบอลลอยเป็นแพเตม็ บ่อนา้ํ กรด ขอบบ่อกถ็ อด
ผ้าท่นี ุ่งห่มพาดไว้เตม็ ไปหมด อนิจจา ! มันเป็นข้อพิสจู น์ว่าแม้
จะร้เู ร่ืองบาปบุญคุณโทษอย่างดกี ว่าใคร แต่เม่อื กเิ ลสยังอยู่ ยัง
ตกอยู่ใต้อาํ นาจของกเิ ลสอยู่ เจ้าพระยาจติ ราชกจ็ ะต้องด้นิ รน
ไปตามอาํ นาจบัญชาการของนางตัณหาและนางอวชิ ชาอยู่ดี

แม้กระท่งั นักภาวนาปฏบิ ตั หิ ลายรายท่มี ชี ่ือเสยี งโด่งดงั
ร่าํ ลือกนั ว่าสาํ เรจ็ เป็นพระอรหันต์ วิญญาณทา่ นเหล่าน้ันกย็ ัง
ได้มาสอนธรรมะให้แก่เขา ทา่ นเหล่าน้ันบอกว่าทา่ นยังไม่สาํ เรจ็
ตามคาํ ร่าํ ลือเพราะอย่างน้ัน อย่างน้ัน แต่ส่วนใหญ่ทา่ นแสดง
เพียงเพ่ือให้ทราบว่าทา่ นเป็นใคร เป็นผู้น้ันผู้น้ี บางทา่ นกไ็ ม่มี

รูป ทา่ นว่าทา่ นมาจากช้ันพรหมโลกท่ไี ม่มีรูปแล้ว ทา่ นปฏบิ ัติยัง
ไม่ส้นิ กเิ ลสกส็ ้นิ ชีวติ เสยี ก่อน

แต่พวกมจิ ฉาทฐิ ิย่ิงน่าสงสาร วิญญาณของเขาเฝ้ ารอให้
พระเจ้าของเขามารับไปส่สู รวงสวรรค์ บ้างรออยู่นานหลายสบิ
ปี ถงึ หลายร้อยปี กว่าจะกระเดน็ ไปตามอาํ นาจของกรรมท่ไี ด้เคย
ทาํ มา

เม่อื กาํ หนดดูส่งิ ต่าง ๆ ภายนอกจนพอแล้ว คุณหมอก็
แนะนาํ ให้เขากลับเข้ามาดูในสกลกายท่เี ขาครอบครอง เขากส็ อ
สอ่ งไปดูต้ังแต่กล้ามเน้ือใต้ผวิ หนังเป็นมดั ๆ ท่มี ีเส้นเอน็ ร้อย
รัดไว้ เส้นเอน็ เร่ิมขาดความยืดหยุ่นทาํ ให้กล้ามเน้ือเกดิ ความ
เจบ็ ปวด เส้นเลือดดาํ เส้นเลือดแดงใหญ่น้อยว่งิ ไปทว่ั ร่างกาย
โดยมตี ้นกาํ เนิดท่หี ัวใจและปอด เขาเหน็ หัวใจบีบตัวเป็นจังหวะ
ช้า ๆ เส้นเลือดบางเส้นมีไขมันเกาะ ทาํ ให้อุดตัน ปอดกพ็ อง
แฟบตามจงั หวะการหายใจ มันทาํ งานตลอดไม่ร้จู กั เหนด็
เหน่ือย เลือดสกปรกถูกลาํ เลียงเข้ามารับอากาศท่หี ายใจเข้ามา
กลายเป็นเลือดสะอาดสแี ดงสดใสกลับออกไปหล่อเล้ียงสว่ น
ต่าง ๆ อาหารท่ถี ูกนาํ เข้ามาทางปากไปกองในกระเพาะบ้าง ใน
ลาํ ไส้บ้าง ในลาํ ไส้ใหญ่บ้าง ตบั กบั ไตกค็ อยเกบ็ กวาด ดักกรอง
ขยะสารพิษท่เี ข้าไปกบั อาหาร สารพิษบางอย่างเช่นสรุ ากไ็ ป
ทาํ ลายเน้ือตบั อวัยวะภายในท้งั หลายมีโครงกระดูกโอบอ้มุ หุ้ม

ห่อป้ องกนั การกระทบกระแทก เส้นประสาทหลัก ๆ กซ็ ่อนอยู่
ในกระดูกสนั หลัง แล้วต่อเน่ืองกบั เส้นประสาทท่วี ่งิ ไปอยู่ท่วั
สรรพางค์

เม่ือได้เหน็ รายละเอยี ดภายในของอาณาจักรท่เี ขา
ครอบครอง มันแตกต่างจากภายนอกท่ตี กแต่งไว้อย่างส้นิ เชิง
ภายในอาณาประเทศน้ีเตม็ ไปด้วยส่งิ ปฏกิ ูลโสโครก และทุก
องค์ประกอบได้เส่อื มโทรมไปมาก ดูอย่างไรกไ็ ม่ชวนให้ภมู ใิ จ
เหมอื นท่เี ขาเคยส่องกระจกดูร่างกายภายนอก มีแต่ความร้สู กึ
สงั เวชในความหลงผดิ ท่เี คยมีมา

หลังการฝึกเป็นเวลาหลายเดอื น คุณหมอได้ถามข้นึ อกี
ว่าเหน็ ตวั เองแล้วหรือยัง เจ้าพระยาจติ ราชจงึ ตอบว่าเหน็ บ้าง
แล้ว เหน็ เป็นนักทอ่ งเท่ยี ว เท่ยี ววนเวยี นอยู่ในสงั สารวฏั จนดู
เหมือนจะไม่มีวันส้นิ สดุ ส่งิ ท่เี กดิ ข้นึ กบั ประเทศร่างกายท่มี า
ครอบครองใน ชาติน้ีเกดิ จากการกระทาํ ของร่างกายท่เี คยไป
ครอบครองมาในอดตี ท้งั ส้นิ ดีท่ใี นอดีตยังได้เคยประกอบกุศล
กรรมไว้มาก คอื มีปุพเพ กตปุญญตา โดยเฉพาะอย่างย่ิงการ
ก่อสร้างถาวรวัตถุในบวรพุทธศาสนา และได้เคยบาํ เพญ็ ภาวนา
มาก่อนแล้ว จึงทาํ ให้ได้มีโอกาสมา เกดิ เป็นมนุษย์ พบ
พระพุทธศาสนา และปฏบิ ตั ิธรรม รู้ธรรมะ ได้ง่ายในชาตนิ ้ี

เจ้าพระยาจติ ราชเม่อื ได้รับรู้ว่ากรรมท่เี คยทาํ มาในอดีต
ล้วนสง่ ผลท้งั ส้นิ โดยไม่เลือกหน้าว่าจะเป็นอนิ ทร์ พรหม ยม
ยักษ์ ไม่ว่าจะเป็นกุศลกรรมคือกรรมดหี รืออกุศลกรรมคือ
กรรมช่ัวกต็ าม เขาเกดิ ความร้สู กึ หวาดกลัวว่าจะต้องไปเกดิ เป็น
เปรต อสรุ กาย หรือสตั ว์เดรัจฉาน หรือต้องไปถูกลงโทษใน
นรกอกี เขาจึงแต่งต้ังให้นายศลี คอยเฝ้ าระวังรักษาประเทศ
ร่างกายท่เี ขาครอบครองไม่ให้ประพฤติผดิ จากข้อห้ามท่พี ระ
พุทธองค์ทรงบญั ญัติไว้ แรก ๆ กร็ ักษาข้อเว้นพ้ืนฐาน ๕ ข้อ
ต่อมากข็ ยายเป็น ๘ ข้อ ๑๐ ข้อ และ ๒๒๗ ข้อตามลาํ ดับ นาย
ศีลแทบไม่ต้องทาํ งานเลย เพราะส่งิ ท่เี จ้าพระยาจติ ราชได้ร้เู หน็
จากการภาวนามนั ตราตรึงจนไม่อาจประกอบอกุศลกรรมได้อกี
เปรียบเสมอื นมรี ะบบป้ องกนั อตั โนมัติ ไม่มีการพล้ังเผลอเลย
แม้แต่น้อย

นอกจากน้ัน การท่เี ขาได้เหน็ ผลของกุศลกรรมท่เี ขาเคย
บาํ เพญ็ มา ทาํ ให้เขาได้ไปเสวยทพิ ยสมบตั ิบนสรวงสวรรค์ช้ัน
ดาวดึงสห์ ลายคร้ัง และยังทาํ ให้เขาได้ครอบครองประเทศ
ร่างกายท่มี โี ภคทรัพย์อนั สมบูรณห์ ลายภพชาติ เขาจงึ ให้เหล่า
ขนุ นางอาํ มาตย์นาํ ทรัพย์สนิ ท่เี กบ็ ในธนาคารออกมาบริจาคทาน
ทาํ นุบาํ รงุ พระพุทธศาสนา และสงเคราะห์ผู้ยากไร้ขาดแคลน
แม้นเจ้ามจั ฉริยะ นางตณั หาและนางอวิชชาจะทดั ทานอย่างไร

เขากไ็ ม่สะดุ้งสะเทอื นเลย ผลของการบาํ เพญ็ ทาน ศีล ภาวนา
ทาํ ให้ประเทศร่างกายของเขามคี วามสะอาด ผ่องใส งดงามมาก
แต่เจ้าพระยาจติ ราชกร็ ้แู ล้วว่าร่างกายน้ีไม่จรี ังเลย จะต้องอยู่
ภายใต้อาํ นาจของเจ้าพระยามจั จุราช คือมีความชรา พยาธแิ ละ
มรณะ เป็นท่สี ดุ เสมอไป ไม่มีผู้ใดจะล่วงพ้นไปได้ และเม่ือถึง
กาลมรณะแล้ว กต็ ้องไปรับผลของกุศลกรรมและอกุศลกรรมท่ี
ได้เคยทาํ มา ไม่มใี ครสามารถช่วยให้พ้นไปได้ เขาจึงไม่นาํ พา
ความเปล่ียนแปลงของร่างกาย คงปล่อยไปตามธรรมชาติ ไม่
ต่อเตมิ เสริมแต่งเหมือนแต่ก่อน

คุณหมอสมาธิจงึ ถามเขาว่า ร้อู ย่างน้ียังคิดจะมาเกดิ ใน
ร่างอ่นื อกี หรือไม่ เจ้าพระยาจิตราชกบ็ อกว่าเขด็ แล้ว แต่จะทาํ
อย่างไรได้เล่า ในเม่ือกรรมท่เี คยทาํ ไว้มมี ากมาย กค็ งจะต้อง
เกดิ มาใช้กรรมไปไม่ส้นิ สดุ ขนาดกรรมท่กี ่อไว้ในปัจจุบนั ชาตกิ ็
มากมายจนยากจะใช้หมดได้ คุณหมอจงึ บอกว่า วิธตี ัดกรรมกม็ ี
อยู่ พระอรหันตสาวกของพระพุทธองค์ แต่ละทา่ นกล็ ้วนแต่ก่อ
กรรมมามาก แม้กระทง่ั ทา่ นพระองคุลิมาล ก่อนจะได้พบพระ
พุทธองค์กไ็ ด้ก่อกรรมมาถึง ๙๙๙ กรรม คือได้ฆ่าคนมาแล้วถงึ
๙๙๙ คน แล้วกาํ ลังจะไปทาํ มาตฆุ าตคอื ไปฆ่ามารดา เน่ืองด้วย
มจิ ฉาทฐิ ิ ถูกอาจารย์หลอกให้ทาํ แต่เม่อื ได้พบองค์สมเดจ็ พระ
สมั มาสมั พุทธเจ้า พระองค์ได้ใช้พุทธปาฏหิ าริย์ จนกระท่งั

ร่างกายของทา่ นองคุลิมาลหยุดน่ิงฟังพระธรรมเทศนา แล้วจิต
ของทา่ นกจ็ ึงหยุดน่ิง พิจารณาตามกระแสแห่งธรรมจนเกดิ
โคตรภญู าณและอาสวักขยญาณตดั กเิ ลสาสวะจนหมดส้นิ ได้
สาํ เรจ็ เป็นพระอรหันต์ เม่อื จากร่างไปแล้วคือนิพพานกไ็ ม่ต้อง
กลับมาเวยี นว่ายตายเกดิ อกี ต่อไป

เจ้าพระยาจิตราชได้ฟังดงั น้ันจงึ มคี วามประสงค์จะขอรับ
การบาํ บัดในโรงพยาบาลของพระพุทธเจ้าให้หายขาดไปเลย
คอื ขอตัดกรรม จะได้ไม่ต้องมาเกดิ มาทุกข์ มาแก่ มาเจบ็ มา
ตาย มาดีใจ มาเสยี ใจ ฯลฯ สลับสบั เปล่ียนไปไม่ส้นิ สดุ เช่นน้ีอกี
คุณหมอบอกว่า ผู้ท่เี ข้ารับการบาํ บดั มไี ม่ถึง ๑ เปอร์เซน็ ต์ ท่ี
หายขาด แล้วแต่ปัญญาบารมีและ ปุพเพ จ กตปุญญตา ความ
เป็ นผมู้ บี ุญทีไ่ ดก้ ระทาํ ไวแ้ ลว้ แต่กาลก่อน ของผู้ท่เี ข้ารับการ
รักษา แต่ถงึ ไม่หายขาด จติ กไ็ ด้รับการพัฒนาให้เจริญข้นึ ระดบั
ความเจริญของจิตน้ัน เม่อื สงู ข้ึนแล้ว กจ็ ะติดตามไปยังภพชาติ
ต่อไป เป็นปุพเพ กตปุญญตา ในชาติต่อไป เม่อื ไปทาํ ต่อกจ็ ะ
เพ่ิมข้นึ จากชาตปิ ัจจุบนั คือไม่เสยี เปล่าแน่นอน

เจ้าพระยาจิตราชถูกส่งไปบาํ บัดยังแผนกวปิ ัสสนา
กรรมฐาน ณ ท่นี ้ัน ไม่ปรากฏว่ามีแพทย์ประจาํ อยู่ มแี ต่ผู้บอก
วิธที ่พี ระพุทธองค์ทรงตรัสรู้เพ่ือให้เขาอาศยั เป็นหลักในการ
ปฏบิ ตั ิ และจากการท่เี ขาได้ เจริญความสงบให้แน่นอน แล้วด้วย

หลักการภาวนา กใ็ ห้เขายึดหลักของ สมถะภาวนาเป็น รากฐาน
แห่งการปฏบิ ตั ิ วิปัสสนาภาวนา ของเขา ท้งั น้ีผลแห่งการปฏบิ ัติ
คอื พระธรรม ปัจจตั ตงั เวทิตพั โพ วิญญูหิ อนั วญิ ํชู นพึงร้ไู ด้
เฉพาะตน

เม่อื เจ้าพระยาจติ ราชมีความ แน่นอนและม่นั คงแล้ว เขา
กห็ ยุดน่ิง แล้วพิจารณาไปตามอาการ ท่เี ป็นโดยอาศยั ภาวนา
ปัญญา ซ่ึงเกดิ กบั เขา โดยอตั โนมัติเม่อื จิตมีความสงบแล้ว

การพิจารณากอ็ าศยั ฐานแห่งความสงบ ในฐานแห่งความ
ม่นั คงของจิต ท่เี รียกว่าสมาธิ แต่ก่อน ท่คี วามสงบจะม่ันคง เขา
เคยลองพิจารณาตามการบอกของผู้อ่นื กพ็ ิจารณา ไม่ได้เพราะ
มันไม่อยู่ มันไม่ม่นั คง พิจารณายังไม่ทนั จะเกดิ ปัญญาญาณ
หรือความร้อู ะไร เขาก็ เท่ยี วไปตามอารมณ์ ต่าง ๆ ของโลกเสยี
แล้ว อารมณข์ องโลกมนั ไม่ใช่น้อย มนั ไปได้ทุกอารมณ์ มนั ก็
เลยพิจารณาอะไรไม่ได้ กไ็ ด้แต่ทอ่ งคาํ พูดตามกนั ไปเทา่ น้ัน มัน
กเ็ ลยเป็นความหลง คอื จติ มนั หลงไปตามอารมณ์ แล้วกห็ ลงว่า
ตนเองมปี ัญญา ท่แี ท้กเ็ ป็นเพียงสตุ มยปัญญา ปัญญาท่เี กดิ จาก
การฟัง การอ่าน แล้วกจ็ าํ เอามา หรือจินตมยปัญญา ปัญญาเกดิ
จากความคิด ปัญญาน้ีชาํ ระอาสวกเิ ลสไม่ได้ แล้วมนั กล็ ืมเลือน
ไปตามกาลเวลา

แต่เม่อื จติ มีความ สงบต้งั ม่นั เป็นสมาธิ ม่นั คงดี แล้ว
ปัญญาญาน หรือภาวนามยปัญญา กเ็ กดิ ข้นึ โดยอตั โนมตั ิ และ
เป็นปัญญาท่แี น่นอนไม่เส่อื มสญู เม่อื เกดิ ข้นึ แล้ว เขาท้งั ร้ทู ้งั
เหน็ ตัวเขา แล้ว เขากเ็ อา ตวั เขาไปตรวจตัวของเขา เอง สาวหา
เหตุในอนั ท่เี ป็นมาแห่งจติ น้ี เขากต็ รวจตราวิเคราะห์ตามทางท่ี
องคส์ มเดจ็ พระสมั มาสมั พุทธเจ้าและพระอริยเจ้าได้ดาํ เนินไป
ก่อนแล้ว

องคส์ มเดจ็ พระผู้มพี ระภาคเจ้า พระองค์กบ็ อกเราว่าเม่อื
จติ เป็นสมาธแิ ละมีความต้งั ม่นั แล้ว กย็ ่อมร้ตู ามความเป็นจริง รู้
เร่ืองกเิ ลสท่มี นั เป็นสาเหตใุ ห้เราได้รับทุกข์ทรมานมาหลายภพ
หลายชาติ และกกั ขังเราให้อยู่ในอาํ นาจของเขา เม่อื ใช้ ปัญญา
พิจารณาในตัวเองซ่ึงอยู่ในอาํ นาจของเขา เพ่ือหาต้นเหตุ ค้นหา
ตัวมันจริง ๆ ค้นในจติ ท่เี รียกว่าวปิ ัสสนา ค้นหาเหตุท่มี ันทาํ ให้
เราเกดิ ความหลงมา นับไม่ถ้วนจนบดั น้ี หลงใหลในชาตใิ นภพ
ในความเกดิ ความแก่ ความเจบ็ ความตาย ถ้ามันยังมอี ยู่อย่าง
น้ีมันกย็ ังต้องหลงต่อไปหาท่สี ้นิ สดุ ไม่ได้ เขากจ็ ะต้องคุมขงั เรา
อกี เรากต็ ้องเป็นผู้ต้องขงั อกี ต่อไป แล้วกไ็ ปตามภพตามชาติ
จะไปส้นิ สดุ กนั ตรงไหน

ชาตภิ พมนั ไปจากไหน ผู้นาํ พา ชาตหิ รือความเกดิ กค็ อื
กเิ ลส จติ กบั กเิ ลสอยู่ด้วยกนั มานานแสนนานจนแยกกนั ไม่ออก

พระพุทธเจ้าให้พิจารณาถึงเร่ืองกเิ ลสท่มี นั ผสมผสานกนั อยู่ กบั
จติ ติดพันกนั มาไม่รู้ว่าก่ภี พ ก่ชี าติ ก่กี ปั ป์ ก่กี ลั ป์ จติ เป็น
อย่างไร กเิ ลสเป็นอย่างไร ท่เี ขาอยู่ด้วยกนั มันมีส่วนแบ่งกนั ได้
หรือไม่ และมันแยกกนั ได้หรือไม่ หรือมันจะต่อกนั ไปอย่างน้ี
ตลอด แล้วมันปะปนกนั อยู่อย่างไร เราจะ กาํ จัดคดั ลอก ชาํ
รอก ออกมาได้อย่างไร

ชาตภิ พในอดีตท่มี นั เป็นมา และท่ซี ่ึงมันจะไปเกดิ ต่อไป
ข้างหน้าด้วยอาํ นาจของกรรมเวรเป็นเพราะอะไร มนั ก็
เน่ืองมาจากอาสาวะ กค็ ือพวกกเิ ลสท้งั หลาย จะเป็นกามาสวะ
กด็ ี ภวาสวะกด็ ี อวิชชาสวะกด็ ี มันหมกั หมมสะสมอยู่ในจิต ย่ิง
เกดิ กย็ ่ิงก่อ ย่ิงสะสม ย่ิงหมกั ดอง ย่ิงหมกั หมม ทนี ้ีเราจะมาตดั
ชาติภพของตนเอง โดยท่เี ราได้นิมติ ไปรู้ ไปเหน็ ว่าชาตนิ ้ันเรา
เป็นอย่างน้ัน ชาติน้ีเราเป็นอย่างน้ี หรือนิมติ อนั ท่มี ันเกดิ ข้นึ ใน
เร่ืองการท่สี ตั ว์ท้งั หลายมนั ตายจากน้ีไปเกดิ ตรงน้ัน ตายจากน้ัน
ไปเกดิ ตรงน้ัน อยู่ในสงั สารวัฎฎ์ กลับกนั ไปกลับกนั มา เราจะ
มาดับตรงน้ี

เช่นเดียวกบั องค์สมเดจ็ พระสมั มาสมั พุทธเจ้า พระองค์
ค้นเข้าไป พิจารณาหาสาเหตทุ ่ที าํ ให้พระองค์ไปเป็นน้ัน ไปเป็น
น้ี ตลอดท้งั สตั วอ์ ่นื ท่เี ป็นอย่างน้ันอย่างน้ี พระองคก์ ค็ ้นหา
ต้นเหตขุ องพระองคท์ ่มี อี ยู่ในพระองค์น้ันด้วยปัญญาญาน ของ

พระองค์ แล้วกต็ ่อส้กู นั อย่างหนัก ก่อนท่พี ระองค์จะได้ชัยชนะ
ก่อนท่จี ะไปดบั เหตุ ก่อนท่จี ะไปชาํ ระเหตุ ก่อนท่จี ะไปถอนราก
ถอนโคนกเิ ลส พระองค์กไ็ ด้ต่อส้อู ย่างหนักจนถึงกบั ว่าจติ ของ
พระองคแ์ ทบจะหว่นั ไหวในขณะน้ัน ถ้าจิตของพระองค์ขาด
ความม่นั คง ความเป็นสมาธิ กอ็ าจจะหว่นั ไหวตามกเิ ลสในสว่ น
ท่เี ป็นเหตนุ ้ันได้ แต่พระองค์ไม่ได้เป็นไปตาม แล้วพระองค์ได้
ต้งั ข้อสงั เกตและพิจารณาไปตามอาการท่แี สดงออกซ่ึงมันมา
หลอกให้หลง

ไม่ว่ามันจะแสดงโดยวิธไี หนกต็ าม พระองคก์ ไ็ ม่ได้หลง
ไปตาม ก็เน่ืองด้วยความม่นั คงของพระองค์ จิตของพระองค์มี
ความต้งั ม่นั เหมือนกบั พ้ืนแผ่นพสธุ าคือแผ่นดิน ไม่มกี าร
หว่ันไหวไปตามกเิ ลส จิตใจของพระองคเ์ ตม็ เป่ี ยมไปด้วย
คุณธรรม กเิ ลสท้งั หลายท่มี ันเคยเป็นเจ้านายมาแต่ก่อนกถ็ อด
ถอนตวั เองออกไป พระองคก์ พ็ ิจารณาเหน็ โทษของกเิ ลสแล้ว
พระองคร์ ้ทู นั แล้ว มนั กอ็ นั ตรธานไป จิตของพระองคก์ ถ็ อน
ออกจากอาํ นาจกเิ ลส เป็นอสิ ระอยู่เหนืออาํ นาจกเิ ลส ความจริง
ท้งั 4 ประการกเ็ กดิ ข้นึ จาก การท่พี ระองค์ได้ถอดถอนออกมา
เป็นอสิ ระ คือ ทุกข์ สมุหทยั นิโรธ มรรค ซ่ึงเป็นความเป็นจริง
ท่พี ระพุทธเจ้าทุกพระองค์ได้ตรัสรู้มา

แต่การพิจารณาตามหลักของพระพุทธเจ้าตามท่กี ล่าวมา
น้ีกไ็ ม่ใช่ว่าจะจาํ กดั เฉพาะพระองค์ หากแต่พระองค์บอกว่าให้
พิจารณาเหมือนอย่างพระองค์ท่พี ิจารณามาน้ันถงึ แม้ว่าเราจะ
ไม่มีความแก่กล้าสามารถเหมอื นอย่างพระองคก์ ต็ าม แต่
พระองค์กใ็ ห้พิจารณาไปตามกาํ ลังสภาพจิตตามวสิ ยั ของสาวก
ภมู ิ

เจ้าพระยาจติ ราชจึงอาศยั ร่างกายเป็นผู้น่ัง แล้วเขากเ็ ป็น
ผู้สงบ จนมคี วามม่นั คงดแี ล้ว หาความหว่นั ไหวในตัวเองไม่ได้
มแี ต่ความต้งั ม่นั ต่อส้กู บั เหตกุ ารณป์ ัญหาท่เี กดิ ข้ึน เขา
พิจารณาถึงต้นเหตทุ ่ที าํ ให้เกดิ ความว่นุ วาย เหตทุ ่ที าํ ให้เกดิ
ความฟ้ ุงซ่าน เขาพิจารณาถึงต้นของความสขุ เม่อื เขามคี วาม
สงบม่นั คง เหตใดเขาจึงได้รับความสขุ มากมายมหาศาล
ความสขุ อนั น้ีมาจากไหน และมีอะไรผสมผสานในความสขุ น้ี
เขาใช้ปัญญาญาณของเขาท่เี กดิ ข้ึนในความสงบต้ังม่นั น้ัน ค้นหา
ต้นเหตุท่เี คยเป็นมาต้ังแต่ดึกดาํ บรรพ์

เจ้าพระยาจิตราชนาํ พาร่างกายหรือประเทศอนั สมควรท่ี
เขาครอบครองอาศัยอยู่ค่อยทาํ ความเพียรไปทลี ะเลก็ ละน้อย
ส่งิ ท่รี ู้ และส่งิ ท่เี หน็ จากการบาํ เพญ็ สมถะกรรมฐานเม่อื ถูกนาํ มา
ผสานกบั การกระทาํ และส่งิ ท่มี ากระทบท้งั ท่ผี ่านมาในอดตี และ
ท่เี กดิ ข้นึ ในปัจจุบัน ประกอบกบั แบบอย่างท่อี งค์สมเดจ็ พระ

สมั มาสมั พุทธเจ้าได้ปฏบิ ตั ิและตรัสไว้แล้ว ได้ชาํ ระสะสางอา
สาวกเิ ลสออกทลี ะน้อย เหมอื นหวสี างเหา ทุกคราท่หี วีผ่านผม
กส็ างตัวเหาออกมาได้ไม่มากกน็ ้อย

ช่วงแห่งชีวติ ท่เี คยคดิ ว่าอายุของเขาคอื ๓๕ ปี น้ัน เม่อื ได้
ร้เู หน็ จากการบาํ เพญ็ ภาวนาท่ผี ่านมาว่าเคยเกดิ เคยตาย เปล่ียน
ร่างกาย เปล่ียนประเทศมามากมายจนนับไม่ถ้วน ความรู้สกึ น้ัน
ได้เปล่ียนไป เขารู้สกึ ว่าตนเองมอี ายุยาวนานเหลือเกนิ จนอายุ
สมมติ ๓๕ ปี ในปัจจุบนั ชาติถูกลืมเลือนไป ไม่ได้รับความ
สนใจ เร่ืองท่เี กดิ ในช่วงชีวิตน้ีท่เี คยคดิ ว่าเป็นเร่ืองใหญ่กก็ ลับ
กลายเป็นเร่ืองเลก็ น้อยเม่ือเปรียบเทยี บกบั ท้งั หมดท่เี คยผ่าน
มา ส่งิ ท่เี คยกระทบให้เขาเกดิ อารมณโ์ กรธ เกลียด พอใจ รัก
ใคร่ ยินดี ยินร้าย จงึ ไม่สามารถทาํ หน้าท่ขี องมันได้ดงั ก่อน

เร่ืองท่เี คยทาํ ความทุกข์ให้อย่างหนักหนาสาหัส ดูจะกลับ
กลายเป็นเร่ืองธรรมดาไปเม่อื พิจารณาเปรียบเทยี บกบั ทุกข์ท่ี
เคยผ่านมาซ่ึงสาหัสสากรรจก์ ว่าหลายร้อยเทา่ พันทวี สขุ ท่เี คย
ด้ินรนขวนขวายแทบเป็นแทบตายกว่าจะแลกได้สขุ น้ันมาดูจะ
กลายเป็นเร่ืองตลกขบขันเม่อื พิจารณาเทยี บกบั ทรัพย์สนิ
ยศถาบรรดาศกั ด์ิ และการยกย่องสรรเสริญ ในบางภพชาติ

เม่อื รู้เหน็ บ่อยเข้า ความร้สู กึ สขุ กบั ทุกข์กเ็ ลยกลมกลืน
กนั จนเกอื บไม่แตกต่าง พร้อมกบั ความยินดีและความร้สู กึ ยิน

ร้ายกไ็ ม่ต่างจากกนั เหมือนแต่ก่อน เจ้าพระยาจติ ราชเข้าใจแล้ว
ท่พี ระพุทธองค์ว่าให้อยู่ทา่ มกลางอษิ ฐารมณแ์ ละอนิษฐารมณ์
เม่ือได้รู้ ได้เหน็ และได้พิจารณาตามท่รี ้เู หน็ น้ัน จติ กก็ ลมกลืน
อารมณท์ ้งั สองด้านไปโดยอตั โนมตั ิ เหมอื นอยู่ตรงกลาง ไม่ได้
อยู่ข้างใดข้างหน่ึง มาถงึ ตอนน้ี เจ้าพระยาจติ ราชเกดิ ความสขุ ท่ี
ไม่เหมอื นสขุ ท่ไี ด้จากการภาวนาแล้วจติ สงบ สขุ ขณะน้ีไม่เจือ
ด้วยอะไรเลย จะสมมตเิ รียกว่าสขุ กไ็ ม่ค่อยจะถูกต้องเทา่ ใดนัก
มันเป็นสภาวะท่อี ารมณส์ นองตอบต่อส่งิ ท่มี ากระทบได้น้อยลง
ปัจจยั ท่จี ะก่อให้เกดิ ทุกข์ สขุ พอใจ ไม่พอใจได้รับการ
สนองตอบน้อยลง เจ้าพระยาจติ ราชกจ็ ึงเกดิ ความสขุ แบบใหม่
ข้ึนอกี แบบหน่ึง เป็นสขุ ท่มี ่ันคงและคงอยู่ตลอดเวลา แม้
ในขณะท่ไี ม่ได้ภาวนา

ความโลภบรรเทาไปมากเพราะไม่ร้จู ะอยากได้ไปทาํ ไม
ในเม่อื มนั รู้แล้วว่าทุกส่งิ ท่ไี ด้มาย่อมสญู ส้นิ เส่อื มสลายไปใน
ท่สี ดุ บางชาติภพท่เี คยเป็นเศรษฐีมที รัพย์สนิ ศฤงคารนับไม่
ถ้วน แต่กลับไม่มีความสขุ เลย บางชาตทิ ่เี ป็นยาจกเขญ็ ใจ ไม่มี
แม้อาหารจะกนิ ในบางวัน แต่กไ็ ม่ได้ทุกขจ์ นเกนิ จะทน ถงึ เวลา
นอนกน็ อนหลับได้ดี เวลามอี าหารให้กนิ กก็ นิ อย่างเอรด็ อร่อย
เสยี แต่ไม่มที ่นี อนดี ๆ ต้องขดตวั ใต้เศษผ้าข้รี ้ิวข้างทาง บางคร้ัง
หลับเพลินกส็ ะดุ้งต่ืนเพราะถูกคนท่เี ดินผ่านไปมาเผลอเหยียบ

บางคร้ังเกดิ มาในร่างราชาเจ้าเมือง นอนกระสบั กระสา่ ยบนท่ี
นอนหนานุ่มสวยงาม แต่นอนเทา่ ไรกไ็ ม่หลับ อาหารท่บี รรดา
ข้าทาสบริวารบรรจงปรงุ แข่งมาให้ด่ืมกนิ กไ็ ม่อาจกนิ ได้มาก
เพราะมีโรคท่ที าํ ให้ไม่อาจกนิ อาหารได้ ทรัพย์สนิ เคร่ืองประดับ
ประดา คฤหาสน์เวยี งวงั ท่บี รรจงสร้าง กล็ ้วนแล้วแต่ทาํ ให้เกดิ
ความห่วงหาอาทร ยามตายลงกร็ ้องไห้ฟูมฟายเสยี ดายส่งิ ของ
ห่วงหาญาติพ่ีน้อง แต่กต็ ้องถูกกรรมสนองให้ไปอยู่ในภพภมู ิ
ต่าง ๆ ตามแต่กรรมท่เี คยทาํ มา

แต่ไม่ว่าจะตายไปจากชาตทิ ่เี ป็นเศรษฐีหรือยาจกเขญ็ ใจ
หรือไปเสวยวิมานเป็นเทวดา หรือไปรับผลของกรรมในแดน
นรกกต็ าม เม่อื ผ่านไปแล้วกล็ ืมเสยี ส้นิ เพราะอวชิ ชาปิ ดบงั ไม่
ว่าสขุ ทุกข์ท่เี คยเป็นมา ทรัพย์สนิ สมบัติ ญาติพ่ีน้อง กจ็ าํ กนั
ไม่ได้หมด เม่อื ท้งั ร้ทู ้งั เหน็ เช่นน้ัน ความทะยานอยาก คือกาํ ลัง
ของนางตัณหาท่มี าพาให้อยากโน่นอยากน่ีเลยค่อย ๆ ลดเลือน
ไป

เจ้าพระยาจิตราชพิจารณาเหน็ ชาตคิ อื ความเกดิ เป็นตวั
ทุกข์ เพราะเป็นจุดเร่ิมต้นแห่งความแก่ ความเจบ็ ไข้ความตาย
และความเศร้าโศกคร่าํ ครวญทนยากลาํ บากคับแค้นอดั อ้นั ตนั
ใจ เตม็ ไปอยู่ในโลกทุกวันน้ี กเ็ พราะ ชาติทุกข์ น้ีเองเป็นเหตุ

เจ้าพระยาจติ ราช ระลึกถงึ ปฏจิ จสมุปบาทธรรมท่วี ่า
“ภวปจจฺ ยา ชาติ ” ภพเป็นปัจจัยแก่ชาติ คาํ ว่าภพน้ัน กค็ อื
ความเป็นความมแี ห่งประเทศร่างกายท่เี ขาครอบครองอยู่ น้ีเอง
เม่อื มีภพเป็นแดนเกดิ ชาติกต็ ้องหมายเอาท่ภี พน้ีเอง กจ็ ะเหน็
ได้ว่าเราเป็นตวั ภพตวั ชาติ เม่อื ภพปรากฏอยู่เพียงใด ชาตกิ ็
ย่อมปรากฏอยู่เพียงน้ัน

ธรรมะเกดิ ข้นึ จากการปฏบิ ัตทิ ่เี รียกว่าสนั ทฎิ ฐิโก ผู้
ปฏบิ ัติดีแล้ว ย่อมร้เู องเหน็ เอง เจ้าพระยาจิตราช กพ็ ิจารณาไป
ตามท่เี ขาร้เู อง เหน็ เองในตัวเอง และมันเป็นข้นึ มาในตวั เอง
มนั รู้เหน็ อะไรข้ึนมาในตวั เอง เ ขากพ็ ิจารณาไปตามน้ัน
พิจารณาหาต้นเหตุ ว่าต้นมันมาจากไหน ส่งิ ท่มี นั เป็นมาน้ี ส่งิ ท่ี
มันทาํ ให้เขารู้ข้นึ มาน้ี ต้นเหตมุ นั มาจากไหน และอะไรเป็นผู้ท่ี
ทาํ ให้เขาได้รู้ ได้เหน็ ข้นึ มา ต้นเหตุมนั เกดิ อยู่ตรงไหน เ ขากค็ ้น
เข้าไปหาต้นเหตุ พิจารณาด้วยปัญญาญาน แล้วกไ็ ด้ประสบพบ
เหน็ ด้วยตนเอง เม่อื ประสบพบเหน็ ด้วยตนเอง รู้ว่ามนั มาจาก
กเิ ลส มาจากนางอวิชชา เป็นต้นเหตุ เขาจงึ ไล่นางอวิชชาไปเสยี
ด้วยปัญญาวุธ อาวธุ คือปัญญา เม่อื ปราศจากนางอวชิ ชาแล้ว
กเิ ลสมารกห็ มดฤทธ์ิ กเิ ลสมาร จะแสดงฤทธ์ไิ ด้ ต้องอาศยั กาม
คุณ ๕ คือรปู เสยี ง กล่ิน รส โผฏฐัพพะ(เคร่ืองสมั ผัส) โดยมี
อวชิ ชาเป็นปัจจัย กามคุณ ๕ แม้ ยังมีอยู่ในประเทศคอื ร่างกาย

น้ัน แต่ว่าขาดอวิชชาเป็นปัจจยั เสยี แล้ว อกุศลเจตสกิ จะเข้า
สมั ปยุตกบั เจ้าพระยาจิตราชไม่ได้ นางตณั หาและบริวารของเจ้า
กเิ ลสมาร ท้งั หลายท่มี ัน แอบแฝงเป็นไส้ศกึ คอยทาํ ร้าย
เจ้าพระยาจติ ราช พาให้ขุ่นมัว พาให้ก่อภพ ก่อชาติ ก็ ปรากฏ
เป็นตัวตนท่แี ท้จริงให้จบั ตัวได้แล้ว จึงไม่อาจแอบแฝงส้องสมุ
กาํ ลังเป็นไส้ศกึ คอยทาํ ร้ายเจ้าพระยาจติ ราชได้อกี ต่อไป

เจ้าพระยาจติ ราชซ่ึงมคี วามสงบต้งั ม่นั เป็นสมาธมิ ่นั คงดี
แล้ว ได้รู้ ได้เหน็ ถึงโทษภัยของชาติคอื การเกดิ และโทษภยั ของ
เจ้ากเิ ลสมารและบรรดาบริวารหมดส้นิ แล้ว เจ้าพระยาจติ ราช
จงึ ปลดเปล้ืองตนเองจากพวกเขา ด้วยอาวธุ คือ ปัญญาญานท่ี
เกดิ ข้นึ จากการภาวนา เจ้าพระยาจติ ราชเป็นอสิ ระจากประเทศ
คือร่างกายท่อี าศัย เป็นอสิ ระจากกเิ ลสท่สี ะสมหมกั หมมมานาน
แสนนานจนไม่อาจหาสมมติใดนับได้ แล้วเขากห็ าตวั เองไม่เหน็
ต่อไปอกี แล้ว ผสั สะท้งั หลายเหมอื นโยนส่สู ญู ญากาศไม่เกาะ
เก่ยี วส่งิ ใดอกี เข้าส่สู ภาวะแห่งนิโรธคอื ความดบั ดบั อวิชชา ดบั
ตัณหา

ประเทศร่างกายอนั ท่เี จ้าพระยาจิตราชครอบครองอยู่แม้
จะเส่อื มถอยไปตามกาลเวลา ตามครรลองแห่งกรรมซ่ึงแม้
เจ้าพระยาจติ ราชจะผ่องแผ้วเป็นอสิ ระเพียงใด กไ็ ม่อาจพ้นจาก
เง้อื มมอื แห่งเจ้าพระยามัจจุราชไปได้ แต่ก่อนท่เี จ้าพระยา

มัจจุราชจะสง่ กองทพั สดุ ท้ายมาโจมตีประเทศในข้นั เดด็ ขาดคือ
กองทพั ของเจ้ามรณงั เจ้าพระยาจติ ราชกไ็ ด้นาํ พาประเทศ
ร่างกายน้ี ทาํ ประโยชน์แก่โลก เผยแผ่ส่งิ ท่เี ขาได้ร้เู หน็ จากการ
ปฏบิ ตั ิตามมรรคาแห่งองคส์ มเดจ็ พระสมั มาสมั พุทธเจ้า จนถงึ
ท่สี ดุ แห่งลมหายใจ โดยไม่นาํ พาเจ้าเวทนาซ่ึงมาปรากฏพร้อม
กองทพั แห่งเจ้าชรา และเจ้าพยาธเิ ลย สมกบั ท่ปี ระเทศแห่ง
เจ้าพระยาจติ ราชน้ีได้นามว่า ปฏริ ูปเทส คอื ประเทศอัน
สมควร เป็นมงคลท่แี ท้ตามพระพุทธมงคลกถา ดังน้ี เอวงั .

สพฺ พทานํ ธมฺ มทานํ ชนิ าติ การใหธ้ รรมเป็ นทานชนะการใหท้ งั้ ปวง

รายนามท่านผู้อนุเคราะห์ให้ ธรรมะเป็ นทาน

1. คุณปรานี ฉันทาดศิ ัย ดาโลดม 15,000 บาท
2. คุณอนุวรรธน์ ดาโลดม 15,000 บาท
3. ครอบครัว “ชีวรักษส์ กุล” และญาตมิ ติ ร 10,000 บาท

4. ครอบครัว “วงั พัฒนมงคล” และญาติมิตร 10,000 บาท

5. คุณอบุ ลรัตน์ คุณไทชิ และคุณไทโย ฮาเซกาวา 10,000 บาท

6. คุณวิทวัส จารจุ ันทร 10,000 บาท

7. คุณธวัช–คุณอรณุ –ี คุณฑศพล–นพ.ธนภัทร รัตนภากร 5,000 บาท
8. คุณประสทิ ธ์ชิ ัย – คุณอญั ชุลี วีระยุทธวไิ ล 5,000 บาท

9. นางซ้ยุ แซ่ฉ่ัว 4,000 บาท

10. อาจารยส์ มชัย-ผศ.สณุ -ี คุณชินภัทร-คุณคชานน อษั ฎายุธ 4,000 บาท

11. คุณธญั ญะ-คุณมาริษา-วงดาว-บงกช-เตโช วัชรานันท์ 2,500 บาท
12. คุณอนุตร–คุณฐิติวรรณ-ผ.อ.อาระยา นนั ทโพธเิ ดช 2,000 บาท

13. คุณกฤชคม ม่งิ กมลรัตน์ 2,000 บาท
14. นายแพทย์ธรรศ สงวนศกั ด์ิ 2,000 บาท
15. คุณบัณฑติ – คุณสภุ าภรณ์ กติ ตกิ รณ์ และครอบครัว 2,000 บาท

16. คุณอทิ ธธิ รรม–คุณมลิวรรณ อารัมภ์วโิ รจน์ และครอบครัว 2,000 บาท

17. นางลดั ดา วัชโรดมประเสริฐ พร้อมครอบครัว 2,000 บาท

18. นางจงดี ภิรมยไ์ ชย พร้อมครอบครัว 2,000 บาท

19. คุณอนนั ต์-คุณรสวรรณ, คุณศักด์ิ-คุณวิภา, คุณอรวรรณ, 2,000 บาท
คุณอรพรรณ, คุณอรนุช “เชาว์สวุ รรณกจิ ”
2000 บาท
20. ท.พ.สมชิต-ดร.อนงค์ ตีระวนชิ พงศ์
1,500 บาท
21. คุณวชั รา ชีวรักษ์สกุล 1,500 บาท
22. คุณแม่ภิรมย์ และ คุณปริษฐา วรวงศว์ สุ 1,000 บาท
23. คุณธารนที กฤตบุญญาลัย 1,000 บาท
24. คุณพัลลภ-คุณชนัญญา-คุณภพพล-คุณพลภพ เอยี วพันธ์ 1,000 บาท
1,000 บาท
25. คุณแม่สมุ าลี – คุณวลิ าวณั ย์ ห่วงไธสง 1,000 บาท
26. คุณสมพร – คุณสวุ ัฒน์ เหล่าไพบูลย์ 1,000 บาท
27. แพทย์หญิงธดิ า เหล่าไพบูลย์ 1,000 บาท
28. คุณประพันธ์ – คุณจริ ายุ เกษมวุฒิ และลูก ๆ 1,000 บาท
29. ผศ. เมธี – อาจารย์ชไมพร สมภักดี และลกู ๆ 1,000 บาท
30. อาจารย์เทวี – คุณวัฒนะ – คุณขวัญกมล บุญจบั 1,000 บาท
31. คุณเกษม – คุณวภิ า สนิ เชาวท์ อง 1,000 บาท
32. คุณชวลิต สนิ เชาวท์ อง 1,000 บาท
33. คุณอ้กี ุ้ย เฉิน
34. คุณอญั ชลี เฉิน และลกู

35. ด.ช. สมัชญ์ เฉิน 1,000 บาท
36. ด.ช. ธติ ภิ พ เฉิน 1,000 บาท
37. ด.ช. พรภวิษย์ เฉิน 1,000 บาท
38. คุณจินดารัตน์ มณเี จริญ 1,000 บาท
39. อาจารย์จาระนยั พูลทพิ ย์ 1,000 บาท
40. กปั ตันเอกภาสน์-คุณเจตศภุ างค์ เปล่งขาํ และลกู ๆ 1,000 บาท
41. คุณประสาน-คุณวนิดา ชัยยศบูรณะ และลกู ๆ 1,000 บาท
42. คุณระร่ืน แสนโคตร 1,000 บาท
43. นายพิพากษา – นางพิศวาท ชุมแวงวาปี 1,000 บาท
44. ท.พ. ชัยรัตน์-ชาลินี เพชรไพบูลย์ 1,000 บาท
45. คุณปรีชา-คุณลษั สดุ า อุดมวงศ์ศกั ด์ิ และครอบครัว 1,000 บาท
46. คุณไพบูลย์-คุณมาลินี เทยี นรัตน์ และครอบครัว 1,000 บาท
47. คุณสมเกยี รติ แซ่คู และครอบครัว 1,000 บาท
48. คุณมาลี รัศมเี รืองชัย 1,000 บาท
49. คุณสชุ าติ-คุณนศิ ากร ศุภมติ รมงคล และครอบครัว 1,000 บาท
50. คุณพรชัย ชินฉลองพร และครอบครัว 1,000 บาท
51. คุณวิศาล-คุณนลนิ ี เชาวป์ ฏภิ าณ และครอบครัว 1,000 บาท