การภาวนา หลวงปู่เจี๊ยะ จุนโท

การภาวนา

บดั นีจ้ ะไดแ้ สดงธรรม บรรดาพทุ ธบรษิ ัทท่ีเขา้ มาอบรมใน
ท่านอาจารยเ์ ฟ่ื องก็ดี ครูบาอาจารยท์ ่านเจา้ คณุ หรอื หลวงพอ่ ลกี ็
ดี อาตมาเองก็ดี ก็ไดล้ กู เป็นศิษยล์ กู หา เพราะฉะนนั้ วนั นีพ้ วก
ท่านทงั้ หลายไดม้ ีโอกาสไดอ้ าราธนาใหอ้ าตมามาซง่ึ แสดงธรรม
นนั้ ก็เป็นการยกขนึ้ มาใหโ้ อวาทพวกทา่ น เพราะฉะนนั้ สงิ่ ใดท่ี
เป็นประโยชนแ์ ลว้ ก็ควรเอาไปกาํ หนดพนิ ิจพจิ ารณา สิง่ ใดท่ีไม่
เป็นประโยชนก์ ็วางทงิ้ อยตู่ ามลาํ ดบั อยา่ งท่ีเกา่ ในวดั นีเ้ สีย
เพราะฉะนนั้ ตอ่ ไปนีจ้ ะไดแ้ สดงธรรม

คาํ วา่ เอกายโน อยังมัคโค บรรดาเราพทุ ธบรษิ ัทตา่ งทกุ
คนตงั้ ใจปฏิบตั กิ ารทาํ สมาธิ การทาํ สมาธิก็เพ่ือตอ้ งการใหใ้ จม่นั
อย่ใู นอารมณอ์ นั หน่งึ อนั ใดเป็นหลกั การอนั นีเ้ ป็นสงิ่ สาํ คญั ท่ีสดุ
ของนกั ปฏิบตั เิ ชน่ ยกตวั อยา่ งเราตอ้ งการบรกิ รรมพทุ โธก็ดีอยา่ ง
นี้ ก็ตอ้ งวา่ ตวั นนั้ ใหก้ ระฉบั อย่กู บั จิตของเรา เม่ือในขณะท่ีเราวา่
ไปอยา่ งนนั้ ยงั มีอารมณเ์ ขา้ มาแทรกอยา่ งนีแ้ สดงวา่ จิตนนั้ ยงั ไม่

กระชบั เขา้ มาอยกู่ บั จิตของเรา เพราะฉะนนั้ วธิ ีแกก้ ็ตอ้ งทาํ
อย่างไร น่ี ตวั นีเ้ ป็นเหตทุ ่ีกงั ขากนั มากท่ีสดุ

แลว้ อีกอย่างหนง่ึ มนั มีอีกอนั หนง่ึ เรอ่ื งอานาปาฯตวั นีเ้ ป็นท่ี
ขอ้ งใจมากนกั อา้ การท่ีจะทาํ อานาปาฯ องคพ์ ระสมเด็จ
สมั มาสมั พทุ ธเจา้ ศาสดาเอกของเรานะ ไดศ้ กึ ษาการปฏิบตั ิ
ธรรมมากบั อทุ กดาบส กบั อาฬารดาบส นะ ไดส้ าํ เรจ็ ฌาณ
สมาบตั ทิ กุ อยา่ ง น่ี ฟังใหเ้ ขา้ ใจ ไดฌ้ าณสมาบตั จิ นถึง อา
กิญจญั ญายตนะ เนวสญั ญา อากิญจญั ฌาณ มาหมดแลว้ แต่
พวกเราจะทาํ อานาปาฯ สมาธินะ่ ตวั เดียวไม่มีเลย! แลว้ ทาํ ได้
ยงั ไงนะ น่ีวา่ กนั อย่างชดั ๆ! องคไ์ หนจะมาคดั คา้ นเชญิ เลย สู้
ตาย! นะ เน่ีย ตอ้ งฟังใหเ้ ขา้ ใจ การปฏิบตั ิอานาปาฯตอ้ งใหใ้ จตวั
นนั้ สงบเป็นสมาธิ นะ ตอ้ งเป็นสมาธิ! ไมเ่ ป็นสมาธิพอดลู มมนั ก็
คดิ ออกไปแลว้ จะไดส้ มาธิอยา่ งไร อานาปาฯแบบไหน? น่นั สิ ให้
ฟังใหเ้ ขา้ ใจ เน่ีย เพราะฉะนนั้ น่ีเป็นสิง่ ท่ีเตือนกนั ในสิ่งท่ีดี ไม่ใช่
พดู ดว้ ยราคะ โทสะ โทสะ โมหะ เอาความโกรธเขา้ มาพดู กนั เรา
เป็นลกู ศิษยค์ รูบาอาจารยด์ ว้ ยกนั ทงั้ หมด นะ การศกึ ษาการ

ธรรมกถาอยา่ งนีก้ เ็ ป็นเพ่ือจะใหเ้ ป็นทศั นะเอาไปพินิจพิจารณา
ใหม้ นั เกิดประโยชน์ สง่ิ ท่ีอาตมาพดู ไปถึงแมจ้ ะรุนแรงแตว่ า่ เรา
ตอ้ งทวนพจิ ารณา อยา่ งบางคนภาวนามาตงั้ ๑๐ปี ๒๐ปี อานา
ปาฯใจไม่เคยสงบซกั ทีนะ เน่ีย เคยผา่ นมาแลว้ เคยถามมาแลว้
บางองคท์ ่ีสอนเคา้ อยา่ งนี้ น่งั ไปดว้ ยกนั นะน่ี ไม่ถงึ ๕ นาที
สปั หงกงดึ ๆๆตลอดเวลา แลว้ เป็นอาจารยส์ อนอนาปาฯไดย้ งั ไง
น่นั สิ แตไ่ ม่ตอ้ งเอย่ ช่ือ จนสมเด็จพระสงั ฆราชทา่ นออกปากวา่
กรรมฐานทาํ ไมน่งั สปั หงก เห็นองคไ์ หนกน็ ่งั สปั หงก ทา่ นวา่
ขนาดนี้ เด๋ยี วนีส้ มเด็จญาณฯเน่ียนะ อะ้ ! ถา้ เป็นอาตมา ไมไ่ ด้
ทนั คยุ กนั มากน่ี องคไ์ หนสปั หงกก็มีถา้ อยากลองก็ไดน้ ่ี ก็โต้
เหมือนกนั

เพราะฉะนนั้ จงึ วา่ ใหพ้ วกเราน่ีสงั วรณถ์ งึ การปฏิบตั ธิ รรมะ
สมาธิเรายงั ไมท่ นั เป็น แลว้ จะไปทาํ อานาปาฯไดอ้ ยา่ งไร อานา
ปาฯนนั้ ก็ดแู คค่ วามสขุ หน่งึ เท่านนั้ มนั ไมใ่ ชจ่ ะเขา้ ไปถึงมรรคถงึ
ผล อย่างงนั้ มนั ตอ้ งเลน่ มากมายหลายชนั้ หลายเชิงหลายแบบ
หลายแผนหลายตาํ รบั ตาํ รานะ เน่ีย เพราะฉะนนั้ อยา่ งท่ีอาตมา

แสดง เอกายโน อยงั มคั โค อนั นีเ้ ป็นตน้ เม่ือใจอนั นนั้ สงบแลว้
เราจงึ มาคอ่ ยพินิจพจิ ารณากายตวั นีม้ ีอยใู่ นสตู รตา่ งๆ เม่ือใจ
ของเรานนั้ สงบแนน่ ่งิ อย่เู ป็นสมาธิ เราก็ตอ้ งมาพจิ ารณากาย
อย่างนี้ เรานกึ ไปถึงตาขวา ตาซา้ ย จมกู ขวา จมกู ซา้ ย รมิ ฝีปาก
บน รมิ ฝีปากลา่ ง หขู วา หซู า้ ย แกม้ ขวา แกม้ ซา้ ย หนา้ ผากเบือ้ ง
ซา้ ย หนา้ ผากเบอื้ งขวา อยา่ งนีใ้ นตาํ รบั ตาํ ราทา่ นแสดงถงึ วา่ กา
ยาวปิ ัสสนา นะ

แตล่ กั ษณะท่จี ะเป็นกายาวปิ ัสสนานนั้ นะ่ ในขณะท่ี
พิจารณาลงไปนกึ ถงึ สิ่งใด การพิจารณาก็เป็นนกึ ตวั นนั้ เอง
ในขณะนนั้ ถา้ เราก็น่งั ประมาณครง่ึ ช่วั โมง เม่ือเรากาํ หนดตาม
สว่ นสดั ของรา่ งกายสว่ นใดสว่ นหนง่ึ อยา่ งนี้ ในขณะนกึ ไปอย่าง
นนั้ ไมม่ ีอารมณอ์ นั ใดท่ีจะเขา้ มาผ่านเลย เป็นไปดว้ ยความ
เรยี บรอ้ ย นวิ รณธรรมทงั้ ๕ ไมไ่ ดเ้ ขา้ มาสมั ผสั เก่ียวขอ้ งกบั
อารมณท์ ่ีตนไดพ้ ิจารณาอยา่ งนนั้ อย่างนนั้ จงึ เรยี กวา่ เป็นการ
คน้ ควา้ ท่ีถกู ตอ้ ง ถา้ ยงั มีอารมณท์ ่ีมาปัดเป่า ความคิดนวิ รณท์ งั้
๕ เขา้ มาแทรกแซงอยแู่ ลว้ อยา่ งนนั้ ไมเ่ ป็นตวั ปัญญา เป็น

สญั ญาเขา้ มาแทรก จติ มนั ก็กระสบั กระสา่ ยไมเ่ ป็นหนง่ึ อยา่ งนี้
สมาธิอยา่ งนนั้ ยงั ใชไ้ ม่ได้ เพราะฉะนนั้ ถา้ เป็นอย่างนนั้ เราจะควร
ทาํ อยา่ งไร ถา้ เราเหน็ วา่ ยงั มอี ารมณม์ ากเขา้ เม่ือเรากาํ หนด
พนิ ิจพจิ ารณาลงไปแลว้ ยงั มีนิวรณเ์ ขา้ มาแทรงแซงอยู่
ตลอดเวลา นะ เราก็ตอ้ งหวนกลบั ไปบรกิ รรมใหใ้ จนนั้ มนั สงบ
เขา้ มาอีก ใหม้ นั แนบน่ิงลงไป เม่ือแนบน่ิงลงไปแลว้ เราก็ตอ้ งไป
กาํ หนดพจิ ารณาอย่างเกา่ นกึ ตา หู จมกู ลนิ้ รา่ งกายสว่ น
อวยั วะ ๓๒ ประการนี้ เม่ือนกึ ดอู ยา่ งนนั้ แลว้ มนั ยงั มีอารมณเ์ ขา้
มาแทรกอย่บู อ่ ยๆก็ใชไ้ มไ่ ด้ ตอ้ งมาบรกิ รรมใหม่

เน่ีย พิธีทาํ มนั ไม่ใชพ่ ดู เอาไดง้ า่ ยๆนะ ทาํ น่ีแทบเป็นแทบ
ตาย เพราะฉะนนั้ ตอ้ งสงั เกตสงั กาใหด้ ี สกั แตว่ า่ เคา้ ทาํ ภาวนา
เคา้ ทาํ ภาวนาเขา้ ไป ๓ ปี ๑๐ ปียงั ไมร่ ูเ้ ร่อื ง บางที ๒๐ ปียงั ไม่รู้
เร่อื งเลย มนั ก็แย่ น่ีการปฏบิ ตั ิ แตอ่ ยา่ งนนั้ มนั ก็ไมข่ าดทนุ เรายงั
มีกาํ ไร นกึ ถงึ ยงั ไม่ไดส้ มาธิดกี ็ยงั มีกาํ ไรดว้ ยการปฏิบตั ิ แตเ่ รา
ตอ้ งคดิ ถงึ วา่ เราสละบา้ นชอ่ งเคหะสถาน สละครอบครวั มา
อยา่ งนีเ้ พ่ือบาํ เพญ็ อย่างไร แน่ะ ก็ตอ้ งคิดถงึ ตวั นนั้ แลว้ โลกอนั นี้

มีอนั ใดท่ีเป็นสาระแกน่ สาร สาระแกน่ สารสาํ คญั กบั ชีวติ คอื อะไร
คอื ความตาย ความเจ็บ น่นั เป็นตวั พยานหลกั ฐานสาํ คญั ท่ีเรา
จะตอ้ งละจากโลกนีไ้ ป ไมม่ ีใครท่ีวา่ จะอย่คู า้ํ ฟา้ อย่ไู ปไดน้ านๆ
เลย ๑๐๐ ปีขนึ้ ไปก็หมดทกุ คนเน่ยี เพราะฉะนนั้ จงึ วา่ การปฏิบตั ิ
ก็ตอ้ งใหม้ นั เขม้ แข็ง สว่ นรา่ งกายไมเ่ ขม้ แขง็ แตห่ วั ใจเขม้ แข็งมนั
ก็ใชไ้ ด้ การบรกิ รรมก็ตอ้ งบรกิ รรมพทุ โธๆๆอยอู่ ยา่ งนนั้ จนใหม้ นั
ตอ่ เน่ืองจนไมม่ ีนิวรณเ์ ขา้ มาแทรกแซงอยา่ งนนั้ ซกั ประมาณครง่ึ
ช่วั โมง อยา่ เพง่ิ ไปหยดุ เม่ือเป็นอยา่ งนนั้ แลว้ น่นั แหละ จติ ของ
เราก็เจรญิ ไมม่ ีนิวรณเ์ ขา้ มาก็เจรญิ สงบขนึ้ น่ี อยา่ งนี้ เม่ือถา้
เป็นอยา่ งนนั้ เราก็ตอ้ งถอนมาพจิ ารณากายอกี อยา่ งวา่ เป็นหลกั
สาํ คญั ทา่ นจงึ แสดงถงึ เอกายโน อยงั มคั โค เป็นหนทางอนั เอก
ไปสอู่ รยิ มรรค น่ี

เม่ือใจลาํ ดบั นนั้ เขา้ ไปกาํ หนดพิจารณาอยสู่ ว่ นตา่ งๆของ
รา่ งกายอยา่ งนนั้ จนเป็นเวลาตงั้ ครง่ึ ช่วั โมง นิวรณก์ ็ไมเ่ ขา้ มา
แทรกเลย ตามลาํ ดบั เขา้ ไปอีก อีกครง่ึ ช่วั โมงเป็นหน่งึ ช่วั โมง
นิวรณค์ วามคิดทงั้ หลายไม่เขา้ มาเลย มีแตใ่ จอนั หนง่ึ ท่ีระลกึ อยู่

เฉพาะรา่ งกายอยา่ งนี้ น่นั ท่านเรยี กเป็นสมาธิประกอบดว้ ย
ปัญญา เรยี กวา่ สัมมาวายาโม เพียรชอบ สัมมาสติ การระลกึ
ถึงอวยั วะตา่ งๆนนั้ เคา้ เรยี กวา่ สมั มาวายาโม สมั มาสติ
สมั มาสมาธิ ความชอบปกคลมุ อยู่ ไม่มีอารมณเ์ ขา้ มาแทรกเขา้
น่นั แหละ ท่ีเรยี กวา่ สมั มาวายาโม เพยี รชอบ ไมม่ ีอารมณส์ า่ ย
เขา้ มา นวิ รณท์ งั้ ๕ ไมเ่ ขา้ มาเก่ียวขอ้ งกบั ใจท่ีการระลกึ
พจิ ารณาอย่อู ย่างนนั้ แตฟ่ ังอยา่ งนีเ้ ป็นสง่ิ ท่ีฟังยากนะ ฟังไม่
คอ่ ยเขา้ ใจเพราะอะไร โบราณทา่ นจงึ เปรยี บวา่ เหมือนสซี อให้
ควายฟัง ควายมนั ไมร่ ูภ้ าษา คนท่ียงั ไม่เคยภาวนาใหจ้ ติ สงบ
อยา่ งนีก้ ็ฟังยากไม่คอ่ ยเขา้ ใจ มนั เป็นสงิ่ ท่ยี าก การภาวนา
เพราะฉะนนั้ การภาวนาน่ีก็ตอ้ งสงั เกตใหด้ ี เราบรกิ รรมพทุ โธลง
ไปอยอู่ ยา่ งนนั้ ใหม้ นั นานอยอู่ ย่างนนั้ จนใหม้ นั เหน่ือย จน
ออ่ นเพลีย จนใจละเห่ียก็เอาอย่อู ย่างนนั้ อยา่ ไปหยดุ น่ี ตวั นีเ้ ป็น
หลกั การสาํ คญั ท่ีสดุ

แตบ่ างคนบอกวา่ ไมช่ อบ ไม่ชอบมนั ก็เอาทิฐิ กิเลสตณั หา
มา มาดือ้ รนั้ เม่ือไปเช่ือกิเลสความสงบมนั ก็ไม่เกิดขนึ้ กบั เรา

ตวั เนีย้ เป็นหลกั การสาํ คญั ท่สี ดุ ส่งิ อนั ใด อนั ใดก็ไดท้ กุ อยา่ งท่ี
การตอ้ งทาํ ใจใหส้ งบตวั นนั้ วา่ ตายๆ ก็ไดห้ รอื สงิ่ ไม่เท่ยี งก็ได้
อนั ใดอนั หน่งึ มาประจาํ ใหม้ นั แนบแน่นไปคิดเร่อื ง อย◌่ ู กบั ใจ
อยา่ งนนั้ แลว้ ไมใ่ หม้ ีอารมณใ์ สเ่ ขา้ มาได้ เป็นใชไ้ ดท้ กุ อยา่ ง แลว้
วา่ มากเขา้ มนั ก็จะเกิดความสงบ เน่ีย ตวั เนีย้ เป็นตวั สาํ คญั เน่ีย
เพราะฉะนนั้ ใหญ้ าติโยมพาเขา้ ใจใหด้ ี เพราะการภาวนาบางที
เสยี เวลาตงั้ หลายๆปีอย่างเนีย้ มนั ก็เสยี เวลาไป ฟังแลว้ ก็ตอ้ งทาํ
ใหม้ นั จรงิ ใหม้ นั เกิด เหน็ ความจรงิ เกิด

พทุ ธศาสนาเป็นส่งิ ท่ีมีคา่ ราคา หาประมาณท่ีสดุ ในชีวติ
ไม่ได้ สมอยา่ งพวกเรา ถา้ วา่ ใจรวมลงไป นา้ํ ตาไหลเกิดความ
ปีติขนึ้ แลว้ จะมารูส้ กึ คณุ ของพระสมั มาสมั พทุ ธเจา้ วา่ มี
ประโยชนแ์ กก่ บั ชีวติ มนษุ ยเ์ ทา่ ไหร่ เน่ยี นะ ตอ้ งในขณะท่ีเราจิต
รวมลงไปเต็มท่ี นา้ํ หนู า้ํ ตาไหลเหน็ ความเกิดแก่เจ็บตายนีเ้ ป็นสง่ิ
ท่ีแนน่ อน ไมม่ มี นษุ ยค์ นใดท่ีจะมาขดั ขืนความเกิดแกเ่ จบ็
ตายตวั นีไ้ ด้ น่นั ขนาดนนั้ นา้ํ ตามนั จะไหลพรากลงมาโดยท่ีเรา
ไม่รูป้ ระมาณ ทา่ นเรยี กวา่ ปีติ คนท่ีใจแขง็ ขนาดไหน ก็เม่ือเป็น

ขนาดนนั้ แลว้ นา้ํ หนู า้ํ ตาจะไหลออกมาเลย เน่ีย หลวงตาก็วา่ จะ
คยุ ไปหนอ่ ย กเ็ คยไดป้ ระสบมาแลว้ จงึ พดู ขนึ้ นะ

เน่ีย เพราะฉะนนั้ การภาวนาก็ตอ้ งใหไ้ ดจ้ งั หวะจะโคลน
เพราะฉะนนั้ บางคนก็ดอื้ รนั้ ไป วา่ ก็ตอ้ งวา่ กนั หนอ่ ย วา่ การ
ภาวนานนั้ มนั ของต่าํ แน!่ ปีนตน้ ไมจ้ ะเก็บลกู ไมผ้ ลไมก้ ็ตอ้ งขนึ้
แตโ่ คน ไม่ใช่โดดขนึ้ ไปเลยถึงยอดไดเ้ ม่ือไหร่ ตอ้ งไตข่ นึ้ ไป
คอ่ ยๆไตข่ นึ้ ไปทีละก่งิ สองก่ิง ลกู อยปู่ ลายหนอ่ ยก็ตอ้ งเหน่ียว
เขา้ มาหาเรา แนะ่ ก็ตอ้ งเป็นแบบนนั้ เหมอื นใจก็เหมือนกนั มนั
ไมค่ อ่ ยสงบมนั คดิ วนุ่ คิดวาย อา้ ว ทาํ ไมเอ็งจะมาวนุ่ วาย ขา้ จะ
มาพทุ โธ ก็วา่ อย่อู ยา่ งนนั้ อยา่ ใหม้ นั มา ไอค้ วามวนุ่ วายเน่ีย เม่ือ
เราวา่ พทุ โธตอ่ เน่ือง ตดิ ตอ่ อยา่ งนนั้ ไอค้ วามวนุ่ วายก็ไม่คอ่ ยเขา้
มา ก็ความวนุ่ วายไม่เขา้ มาใจก็เรม่ิ เป็นสมาธิเพราะวา่ พทุ
โธๆตอ่ เน่ืองอย่ตู ลอด เอาเขา้ อยา่ ไปถอย วา่ ใหม้ นั นานจนจะ
เป็นช่วั โมงย่งิ ดี ประเด๋ยี วใจนนั้ จะตอ่ เน่ืองตลอดตงั้ ช่วั โมงก็วา่ ได้
น่นั เคา้ เรยี กวา่ เป็น เอกะ เป็นหน่งึ น่นั ก็เป็นสมาธิ ไมใ่ ช่ไมเ่ ป็น
สมาธิ แตย่ งั ไม่เป็นอเุ บกขาสมาธิ น่ีเป็นเอกะ เรยี กวา่ เป็นหน่งึ

อยู่ เป็นหน่งึ อยกู่ บั อารมณท์ ่เี รานกึ เน่ยี เพราะฉะนนั้ การภาวนา
เน่ียตอ้ งสงั เกตตวั นีใ้ หเ้ ป็นหลกั การสาํ คญั ถา้ เราไม่สงั เกตตวั นี้
แลว้ สกั ภาวนาก็ภาวนาไปอยา่ งนนั้ ๓ ปี ๕ ปี ๖ปี ไม่รูเ้ รอ่ื งรูร้ าว
เสียเวลา

เน่ียนะ หลวงตาก็เทศนเ์ ปรยี บเป็นพระก็เหมือนอยา่ งเป็นพ่ี
เป็นนอ้ ง เป็นพ่ีใหญ่หรอื เป็นพ่ีรองจงึ ไดเ้ ตอื นพวกเรา เพราะ
ความรกั ความสามคั คีอนั หนง่ึ อนั เดยี วกนั จงึ ไดม้ าตกั เตอื นวา่
กลา่ วส่งั สอน เพ่ือใหต้ งั้ ใจประพฤติปฏบิ ตั ิ เน่ีย เพราะฉะนนั้ เม่ือ
การกาํ หนดพนิ ิจพจิ ารณากายลงไปอยา่ งนี้ เรานกึ ถึงกาย
ประมาณครง่ึ ช่วั โมง นกึ ถงึ เลบ็ นิว้ หวั นิว้ ชี้ นิว้ กลาง นิว้ นาง
นิว้ กอ้ ย ขอ้ มือนิว้ หวั มกี ่ีขอ้ ขอ้ นิว้ กลางมีก่ีขอ้ นิว้ ชีม้ ีก่ีขอ้
นิว้ กลางมีก่ีขอ้ นิว้ นางมกี ่ีขอ้ นิว้ กอ้ ยมีก่ีขอ้ นบั ใหห้ มด เสรจ็
แลว้ มาไลต่ ามนิว้ มือมี ๕ นิว้ แลว้ ก็ไลม่ าถงึ แขนขวาเสรจ็ ก็ตอ้ งไล่
ไปถึงแขนซา้ ย นกึ ตงั้ แตเ่ ลบ็ นิว้ หวั นิว้ ชี้ นวิ้ กลาง นิว้ นาง นิว้ กอ้ ย
แลว้ ก็ไลไ่ ปตามขอ้ เอาจิตของเราผกู เขา้ ไปอย่างนนั้ เม่ือเป็น
อยา่ งนนั้ ในขณะท่ีนกึ ไม่มอี ารมณเ์ ขา้ มาแทรกเลย น่นั อยา่ งนนั้

จงึ เรยี กวา่ เป็น เอกายโน เป็นหนทางอนั เอก เพราะไมม่ นี ิวรณ์
เขา้ มาแทรก ไม่มีอารมณค์ ิดเขา้ มาแยกแยะใหใ้ จปัดเป่า ใจ
กาํ หนดไปนกึ ถงึ ขอ้ ตา่ งๆ น่ี อยา่ งนีจ้ งึ เรยี กวา่ เป็นสมาธิ
ประกอบดว้ ยปัญญา

คาํ ท่ีวา่ ท่ีประกอบดว้ ยปัญญานนั้ ก็ตอ้ งหมายถงึ ความวา่ ใน
ขณะท่ีเรานกึ ถึงสว่ นใดเป็นเวลาตงั้ ครง่ึ ช่วั โมงอยา่ งนี้ นิวรณก์ ็ไม่
เขา้ มา ความคดิ ทงั้ หลายก็ไม่เขา้ มา นวิ รณก์ บั ความคิดก็คอื ตวั
เดยี วกนั น่ี ช่วั โมงหนง่ึ มนั ก็ไมม่ า น่ี อยา่ งนีเ้ รยี กวา่ เป็นส่งิ ท่ีดี
มาก ๒ ช่วั โมงก็ไมเ่ ขา้ มา น่ียง่ิ ดจี ดั ๓ ช่วั โมงก็ไมเ่ ขา้ มายง่ิ
ประเสรฐิ เลย น่นั นะ เน่ยี การภาวนาก็ตอ้ งเป็นอยา่ งนนั้ เวลาจะ
เอาเหน็ ดาํ เหน็ แดงเห็นถึงกนั ท่ีสดุ แลว้ ก็ตอ้ งใหเ้ ป็นอยา่ งนนั้ นกั
ปฏบิ ตั กิ ็ตอ้ งเป็นอย่างนนั้ ๓ ช่วั โมงไมต่ อ้ งคดิ ไม่ตอ้ งน่นั อยกู่ นั
อยา่ งนนั้ เลย เน่ีย เพราะฉะนนั้ การปฏบิ ตั ิก็ตอ้ งอาศยั การพินิจ
พเิ คราะห์ การท่ีไดย้ ินไดส้ ดบั ตบั ฟังแลว้ กต็ อ้ งนาํ ไปตรกึ ตรอง
พินิจพิจารณาวา่ เออ แลว้ เราไปลองทาํ ดู เม่ือมนั เป็นอยา่ งไร
แลว้ ท่ีเราทาํ มามนั เป็นอยา่ งไร มนั ตา่ งกนั อยา่ งไร สงิ่ ใดท่ีไดผ้ ล

สงิ่ ใดท่ีไมไ่ ดผ้ ล เพราะฉะนนั้ สิง่ ใดท่ีไม่ไดผ้ ลเราก็ตอ้ งละเวน้
และก็ตอ้ งมาเอาเปล่ยี นพธิ ีใหม่ น่ี

ตามไดย้ นิ จากครูบาจารยใ์ หญ่ เรยี กวา่ หลวงป่คู รูบา
อาจารยม์ ่นั น่นั นะ ไม่ใหน้ ่งั ไม่เคยสอนอานาปาฯซกั ที หลวงตา
ไปอย่มู า ๓ ปีนะเน่ีย วา่ คลา้ ยๆจะโจมตแี ตพ่ วกอานาปาฯ ก็มนั
น่งั สปั หงก ไมโ่ จมตียงั ไง! ไปก่ีทีเจอะกนั ท่ีไหนท่ีน่นั ก็เห็นแตอ่ งค์
สอนนนั้ น่งั สปั หงกตลอดเวลา แลว้ จะใหว้ า่ ยงั ไงน่ีเตือนกเ็ ตือน
ในส่ิงท่ีดีนะ ไม่ใชโ่ กรธแคน้ โกรธแคน้ ก็ออกรอบกาํ ปั้นใสห่ นา้
เลย ก็ตอ้ งงนั้ (หวั เราะ) วา่ กนั อย่างชดั ๆ เราเป็นลกู ศิษยค์ รูบา
อาจารยเ์ ดียวกนั เราก็ตอ้ งปรารถนาใหห้ มคู่ ณะเป็นผทู้ ่เี จรญิ ดว้ ย
การภาวนาทาํ สมาธิ ใครเป็นผมู้ ีความรูค้ วามฉลาดหลกั แหลม
ตอ้ งเสีย้ มสอนซง่ึ กนั และกนั ใหม้ นั เกิดขนึ้ มาและหมนู่ นั้ คณะนนั้
จะไดเ้ กิดความเจรญิ รุง่ เรอื ง

น่ีตงั้ แตท่ า่ นพอ่ รว่ งโรยมาแลว้ ก็วดั อโศฯก็แย่ๆลงทกุ ที
เพราะฉะนนั้ จงึ ใหพ้ ากนั ตงั้ ใจ ไม่ตอ้ งไปเอาอะไรมาก พทุ โธอนั
เดียวกพ็ อแลว้ หลวงป่ทู ่านสอนนะ เออ หรอื บางคนเรยี นสงู

ไปอะ้ ก็บอกวา่ โอย้ มนั ต่าํ (หๆึ ) ปีนตน้ ไม้ จะปีนบนยอดก็ตกคอ
หกั ตายดิ เพราะฉะนนั้ การภาวนาเน่ียก็ตอ้ งมีผอ่ นหนกั ผอ่ นเบา
เวลาท่ีเราสกู้ ็ตอ้ งสู้ เม่ือขณะไหนท่ีใจมนั สงบเป็นสมาธิแรง เราก็
อย่าไปอยู่ ไดส้ มาธิก็ตอ้ งใชป้ ัญญา คาํ ท่ีวา่ ปัญญาก็ตอ้ ง
หมายถงึ ความคิดนกึ ปรุงแตง่ ไปตามสว่ นอวยั วะของรา่ งกายตวั
นี้ เป็นหลกั สาํ คญั ท่ีสดุ จงึ แสดงวา่ เอกายโน อยงั มคั โค เน่ียทาง
อนั เอกท่ีจะไปสอู่ รยิ มรรคก็ตอ้ งตวั เนยี้ ตวั พจิ ารณากายตวั นีน้ ะ่
นกึ ถงึ กายตา่ งๆมนั อย่เู ป็นหน่งึ อยา่ งนนั้ เม่ือย่ิงกาํ หนดพิจารณา
เท่าไหรน่ กึ เทา่ ไหรใ่ จนนั้ ไม่มีอารมณเ์ ขา้ มาเก่ียวเกาะ ไมม่ าแผว้
พานเลย เป็นหนง่ึ อยใู่ นความคดิ ตวั นนั้ ตงั้ เป็นเวลาครง่ึ ช่วั โมงก็
อยอู่ ย่างนนั้ ๔๐ นาทีก็อยอู่ ยา่ งนนั้ ๕๐ นาทีก็อย่อู ยา่ งนนั้ น่นั
อยา่ งนนั้ เป็นหน่งึ ช่วั โมงหนง่ึ ก็ตอ้ งเป็นอย่างนนั้ ช่วั โมงครง่ึ ก็
ตอ้ งเป็นอย่อู ยา่ งนนั้ ๒ ช่วั โมงก็ตอ้ งเป็นอยอู่ ย่างนนั้ น่นั เป็นหน่งึ
๓ ช่วั โมงก็ตอ้ งเป็นอยอู่ ยา่ งนนั้ ไมม่ ีความคิดเขา้ มาเลย น่ี อยา่ ง
นีจ้ งึ เรยี กเป็นเอก เน่ยี

เพราะฉะนนั้ การภาวนามนั ตอ้ งใหเ้ ป็นลาํ ดบั ขนึ้ ไปอยา่ งนนั้
ถา้ ไมเ่ ป็นอยา่ งนนั้ สมาธิยงั ใชก้ ารไมไ่ ด้ เน่ีย เพราะฉะนนั้ จงึ วา่
การปฏิบตั ิ เรามาพิจารณาถงึ ชีวติ ของมนษุ ย์ บางคนมีครอบมี
ครวั ก็เลีย้ งลกู เลยี้ งเตา้ จนแทบเป็นแทบตาย แลว้ บางทีกว็ า่ ไม่ได้
ส่งั สอนไม่ไดอ้ ยา่ งนี้ จนกระท่งั ขา้ วของทกุ สิ่งทกุ อยา่ งก็ตอ้ งการ
ปรารถนาจะใหล้ กู ของเรา แตแ่ ลว้ ก็ไม่สมความปรารถนา
เพราะฉะนนั้ พระพทุ ธเจา้ สมยั พระพทุ ธเจา้ อยู่ บางคนก็เกิดเบ่อื
หนา่ ยก็เขา้ มาหาแลว้ ก็มาประพฤตปิ ฏิบตั ิ แสดงธรรมใหฟ้ ังก็ได้
สาํ เรจ็ แยกแยะ เน่ยี เพราะฉะนนั้ ในแบบแผนตาํ รบั ตาํ รานนั้ น่ะ
ท่ีแสดงไวพ้ ดู ไวน้ นั้ นะ่ ก็ตอ้ งการใหค้ นรุน่ หลงั สดุ ทา้ ยภายหลงั
ใหเ้ ป็นแบบแผนเป็นตาํ รบั ตาํ ราวางไวเ้ พ่ือจะใหเ้ อาเป็นคตนิ ิสยั
จะไดป้ ระพฤตปิ ฏิบตั ธิ รรมใหห้ นีจากโลก เพราะโลกเราครองมา
อยู่ ๓๐ ๔๐ ปี แลว้ ก็มนั ไดอ้ ะไรขนึ้ มาก็มีลกู มีเตา้ มีหลาน
วนุ่ วายกนั อยทู่ งั้ วนั ทงั้ คนื เด๋ียวขีเ้ ด๋ยี วเย่ยี วอยกู่ นั อยา่ งนนั้
ตลอดเวลา แลว้ ก็ไม่มีอะไรไดข้ นึ้ มาเลย เน่ีย เพราะฉะนนั้ สง่ิ

เหลา่ นี้ เอาสิ่งเหลา่ นีม้ านอ้ มมาพนิ ิจพิจารณาก็ไดเ้ ป็นประโยชน์
เหมือนกนั ใหม้ นั เกิดความเบ่อื หนา่ ย

ใจนนั้ เม่ือไดถ้ กู ซกั ฟอกลงไปมากๆเขา้ แลว้ ส่ิงท่ีเป็นดาํ ยอ่ ม
กลายเป็นขาว ใจนนั้ ก็ยง่ิ มีสมาธิมีความคดิ อนั แรงกลา้ นิวรณ์
ทงั้ หลายก็ไมเ่ ขา้ มาแทรก น่นั ย่งิ คดิ เทา่ ไหรย่ ่ิงปลอดโปรง่
นิวรณย์ ่งิ ไม่เขา้ มาแทรกอย่างนนั้ น่นั แหละ เอาลงไปอยา่ งนนั้ ครู
บาอาจารยท์ า่ นจงึ วา่ เอา้ คน้ ลงไปใหม้ ากๆอยา่ ไปหยดุ เน่ียนะ
หลวงตาไปอยกู่ บั ทา่ นมาถงึ ไดเ้ อาความท่ีเคยไดส้ มั ผสั มาเลา่ ให้
ญาตโิ ยมฟัง เพราะฉะนนั้ การปฏบิ ตั ิเน่ียเป็นสิง่ สาํ คญั เราครอง
โลกครองสงสาร เลยี้ งลกู เลยี้ งเตา้ มาตงั้ ๑๐ คน ๕ คน ๖ คน ๓
คน ๔ คนทาํ ไมเราทาํ ได้ แตเ่ ราจะสรา้ งความดีใหต้ วั เรา เรา
สรา้ งไมไ่ ดร้ ึ มนั ก็ตอ้ งคิดจากใจอย่างนนั้

แลว้ ก็ตอ้ งมีมานะ น่งั มนั เจบ็ ก็ตอ้ ง ใครเจบ็ ขามนั เจบ็ หรอื
มนั บอกมนั เจบ็ หรอื ใครวา่ เจ็บ ไอต้ วั เจ็บมนั อยทู่ ่ีไหน อา้ มนั ปวด
หลงั ปวดเอว ใครมนั เจบ็ อา้ เอาอย่างนนั้ มงึ เจบ็ กไู มเ่ จบ็ ไอใ้ จ
ท่ีวา่ น่ีมนั ไมเ่ จบ็ น่ี แลว้ ใครเจบ็ หละ ขามนั เจบ็ เรอะ น่ีก็ตอ้ งเอา

อยา่ งนนั้ สู้ สอู้ ย่างนีแ้ ลว้ ใจมนั ก็มีพละกาํ ลงั มนั เกิดความสงบ
เป็นสมาธิ มาเป็นสมาธิแนบแนน่ ก็ตอ้ งคน้ ควา้ พิจารณาไป ไหน
ตวั เรา ตาหจู มกู ลิน้ รา่ งกายอวยั วะทกุ สว่ น ธาตทุ งั้ ๔ ดินนา้ํ ลม
ไฟ ไหนตวั เรา อะไรเป็นตวั เรา ไหนตวั เรา ผมเรอะ ขน เลบ็ ฟัน
หนงั ตวั เราอยทู่ ่ีไหน ถามเขา้ ไปใหล้ ะเอยี ดละออ แลว้ ตวั ท่ีมนั วา่
ผม ขนเลบ็ ฟัน หนงั มนั คือใคร ตวั นนั้ มนั เป็นอะไร น่นั สิ เนน้ เขา้
ไปลกึ ๆ มนั มาจากไหน ไอต้ วั นนั้ ตวั นนั้ พระพทุ ธเจา้ ทรงแสดงวา่
สงั ขารทงั้ หลายเป็นสงิ่ ท่ีไม่เท่ียง แปรปรวนยกั ยา้ ย

แลว้ ตวั ท่ีเป็นวสิ ังขาร (ธรรมท่ีปราศจาการปรุงแตง่ )คือตวั
อะไร น่นั สิ เนน้ เขา้ ไปอกี คน้ เขา้ ไป คน้ ไปแลว้ ก็จะไปดคู วามน่ิงๆ
ของใจท่ีมนั อยเู่ ป็นน่งิ เป็นเอกเทศอย่ตู วั นนั้ โดยไม่มีกิรยิ าไป
กิรยิ านกึ อะไรทงั้ หมด แตส่ งิ่ ใดจะนกึ ขนึ้ ตวั นนั้ เป็นตวั ยืนรูอ้ ยู่
ตลอดเวลา จะนกึ ไปอดีต อนาคต ปัจจบุ นั ตวั รูอ้ ยตู่ วั สดุ ทา้ ยตวั
นนั้ เหมือนเงา คนเราถา้ จะเอาเงาออกไปก็ตอ้ งอาศยั คนท่ียนื อยู่
แตเ่ ราอย่าไปครุบเงา เงาตวั นนั้ เป็นตวั สงั ขาร ไมใ่ ชต่ วั จิต ตวั ท่ี
ไม่ใชเ่ งาตวั ท่ีรูอ้ ยนู่ ่นั แหละคอื ตวั จติ ท่ีแท้ คอื เรยี กวา่ เป็นอมตะ

ตวั แทต้ วั ท่จี ิตไม่ตาย เน่ีย เพราะฉะนนั้ ตอ้ งคน้ ลงไปพจิ ารณาให้
แยะๆ อย่าไปกลวั การเหน่ือย เวลาน่งั ภาวนาถา้ เป็นสมาธิแลว้
การคน้ ควา้ ย่งิ สนกุ สนานรา่ เรงิ เน่ีย เพราะฉะนนั้ จงึ วา่ ใหพ้ ากนั
ตงั้ อกตงั้ ใจภาวนา พวกญาตโิ ยมสละมาอย่วู ดั อย่วู า

หมนู่ หี้ ลวงตาไม่คอ่ ยไดไ้ ปวดั อโศฯ ก็ยา้ ยสาํ นกั มาอยทู่ ่ีปทมุ
ฯ แลว้ ก็ไม่คอ่ ยไดส้ มั ผสั กนั แตก่ อ่ นๆมาวดั อโศบอ่ ยๆ ยงั ไม่ได้
ตงั้ วดั ปทมุ มีโยมภาวนาดหี ลายคนอยู่ เพราะฉะนนั้ การเทศน์
มนั ก็ออกดี ทวา่ ไม่มีคนภาวนาดี เทศนไ์ มค่ อ่ ยออก หลวงตา
ยงั ไงไมร่ ู้ มนั ไม่ดุ หวั ใจมนั ไม่ดุ ไมต่ อ้ งนกึ มนั ก็ออกมา เน่ีย
เพราะฉะนนั้ วนั นกี้ ็เป็นงานของทา่ นอาจารยเ์ ฟ่ื องท่ีมรณะมา
ครบกาํ หนด เพราะฉะนนั้ พวกเราก็ไดม้ าประชมุ กนั หลวงตาก็
เป็นเพ่ือนสหธรรมกิ กนั มาก็ไดไ้ ปอยกู่ บั ครูบาอาจารยม์ ากบั อยู่
กบั หลวงพอ่ ลีมา ก็ไดเ้ ป็นสหธรรมกิ กนั มาอย่ตู ลอด จนกระท่งั
หนีจากไป เพราะฉะนนั้ พวกเราทกุ คนท่ีไดม้ าบาํ เพญ็ กศุ ลวนั นี้
ไดเ้ จรญิ เมตตาภาวนาและก็ไดฟ้ ังธรรมเทศนาอยา่ งหลวงตา
แสดงไป ก็เพราะบา้ ง ไมเ่ พราะบา้ ง ดบุ า้ ง ข่บู า้ ง กระโชก

กระชากบา้ ง เพราะฉะนนั้ เม่อื ไดฟ้ ังเทศนต์ วั นีแ้ ลว้ จงโอปนยโิ ก
นอ้ มไปพนิ ิจพจิ ารณา เม่ือทาํ ใจใหส้ งบแลว้ พวกเราทงั้ หลายจง
กาํ หนดอนโุ มทนาในขณะจติ ท่ีสงบนี้ อทุ ศิ สว่ นกศุ ลตวั นีไ้ ปถวาย
อาจารยเ์ ฟ่ื อง ใหท้ า่ นไปประสบความสขุ ความเจรญิ งอกงาม
ในศาสนธรรมคาํ ส่งั สอน ดงั ไดแ้ สดงมาก็สมควรแกก่ าลเวลา
เอวงั ก็ดว้ ยมปี ระการะฉะนี้

ท่ีมา: https://youtu.be/gnEaQx2Lp-U