กรรมฐาน พุทโธ โดย หลวงปู่สุวัจน์ สุวโจ

กรรมฐาน พทุ โธ
หลวงป่สู วุ จั น์ สวุ โจ
ตอ่ ไปนีต้ งั้ ใจ ความตงั้ ใจของเราอยทู่ ่ีไหน ความสาํ เรจ็ ยอ่ ม
มีแก่เราในท่ีนนั้ น่ีเป็นคาํ สาํ คญั ท่ีทา่ นกลา่ วไว้ เพราะฉะนนั้
ความตงั้ ใจหรอื ใจของเราตงั้ เราภาวนาก็เพ่ือใหจ้ ติ ตงั้ อย่ใู น
ธรรมอนั เป็นความสงบ จิตจะตงั้ ม่นั ดว้ ยอาํ นาจแหง่ สติของเรา
เขา้ ไปชว่ ยเหลอื คมุ้ ครองรกั ษาและปอ้ งกนั ไม่ใหอ้ ารมณจ์ าก
ภายนอกเขา้ มาชกั จงู ชกั พาจิตของเราไปตามลาํ พงั ของอารมณ์
ตา่ งๆ และปอ้ งกนั กาํ จดั กิเลสภายในไมใ่ หม้ นั ฟงุ้ ซา่ นออกไป
เก่ียวขอ้ งกบั อารมณภ์ ายนอก ทงั้ สองอยา่ งนี้ เราจะปอ้ งกนั และ
รกั ษาได้ ตอ้ งอาศยั สติกบั ความรูต้ วั เพราะฉะนนั้ เม่ือเราภาวนา
เราก็พยายามระลกึ จะระลกึ กาย ดกู ายของเราน่งั ใหเ้ รยี บรอ้ ย
น่งั ขาขวาวางบนขาซา้ ย มือขวาวางบนมือซา้ ย ตงั้ กายใหต้ รง
ทาํ ใจใหด้ ี อยา่ เครง่ เครยี ด เพราะความดนี นั้ แหละท่ีทาํ ใหจ้ ิต
ของเรามีความพยายามมีความเพียร ไมท่ อ้ ถอย ทาํ ใหจ้ ติ ของ
เรามีศรทั ธาเพราะความดี เรามีความเพยี รก็เพราะความดี เรามี

1

ความพยายามความตงั้ ใจก็เพราะเหน็ วา่ การกระทาํ เป็นความดี
ความสขุ ทงั้ หลายย่อมเกิดขนึ้ อาศยั ความดี

เพราะฉะนนั้ เม่ือเราน่งั ดีแลว้ ตรวจดกู ายของเราเรยี บรอ้ ย
แลว้ ขยบั มาดเู ขา้ มาดใู จของเรา ใจเป็นนามธรรม เป็นสภาพท่ี
ละเอียดเพราะไม่ทราบไดด้ ว้ ยอยา่ งอ่นื นอกจากเป็นนามธรรม
ดว้ ยกนั คือสตกิ บั ความรู้ กาํ หนดรูเ้ ทา่ นนั้ เพราะฉะนนั้ เรา
จะตอ้ งอาศยั สตินนั้ ระลกึ เขา้ มาหาตวั ของเรา ดว้ ยอาศยั อารมณ์
บรกิ รรมภาวนาพุทโธๆ ไวใ้ นใจ ทีแรกก็ระลกึ คณุ พระรตั นตรยั
เป็นท่พี ่งึ ของเราเสยี ก่อน พทุ โธ ธมั โม สงั โฆ ( ๓ ครงั้ ) ตอ่ ไป
ระลกึ พทุ โธๆ คาํ เดียว

การระลกึ พทุ โธๆคาํ เดียวนนั้ เป็นงานของเรา เรยี กวา่
กรรมฐานคือการกระทาํ เม่ือมีงานแลว้ กม็ ีการกระทาํ การปฏิบตั ิ
เม่ือมีการปฏบิ ตั แิ ลว้ ก็มีการรกั ษากาํ กบั ดแู ล ไมใ่ หง้ านของเรา
ชะงกั หยดุ เลอ่ื นลอยเถลไถลไปท่ีอ่นื เราจะตอ้ งเพยี รพยายาม
เพ่ือใหง้ านของเราสาํ เรจ็ ลลุ ว่ งถงึ จดุ หมายปลายทางไปดว้ ยดี
งานกรรมฐานการภาวนานีเ้ ป็นงานชนั้ ละเอียด เพราะฉะนนั้ เรา

2

จะตอ้ ง…เคร่อื งมือก็จะตอ้ งละเอยี ด สตขิ องเราก็จะตอ้ งละเอยี ด
ความรูค้ วามระลกึ จะตอ้ งรกั ษาละเอียดไปดว้ ย เราจะคะนอง
ไมไ่ ด้ เหมือนกบั เรา งานท่เี ก่ียวเน่ืองดว้ ยนา้ํ เราตอ้ งการดู
ส่งิ ของท่ีจมอย่ใู นนา้ํ ถา้ นา้ํ กระเพ่ือมนิดเดยี ว สงิ่ ของก็มองไม่
เหน็ ถา้ นา้ํ น่ิงใสสะอาด ของท่ีอยใู่ นนนั้ เป็นสีเขียวก็เขียว ขาวก็
ขาว แดงก็แดง ถา้ นา้ํ มนั ใสนา้ํ มนั น่ิง นา้ํ ใสก็จรงิ ถา้ ไมน่ ่งิ ก็เหน็ ไม่
ชดั ฉนั ใดก็ดี จติ ใจของเราก็เหมือนกนั แมแ้ ตล่ มหายใจเขา้ ออก
ก็ไม่ใหก้ ระเพ่อื มเลย พยายามกาํ หนดลอยตามสบาย พยายามรู้
ละเอยี ดไปตามลาํ ดบั แมแ้ ตเ่ สน้ เลอื ดลมหมนุ เวยี น ใชจ้ ติ เขา้ ถึง
สมาธิแลว้ อวยั วะทกุ สว่ นทาํ งาน การสบู ฉีดโลหิตหมนุ เวยี นท่วั
รา่ งกายก็คอยละเอยี ดลงตามเช่นเดยี วกนั เพราะฉะนนั้ ทา่ นผทู้ ่ี
เขา้ สมาธิถงึ จติ ละเอยี ดแลว้ เป็นการพกั ผ่อนสงั ขาร จะเป็นกาย
สงั ขาร ลมหายใจก็คอยละเอยี ด ไม่รุนแรง แมแ้ ตก่ ารหมนุ เวยี น
ของสง่ิ ตา่ งๆในรา่ งกายก็คอยชกั ชา้ ลง เพราะงานไมห่ นกั งาน
เบา ทา่ นถือวา่ เป็นการพกั ผอ่ นตอ่ อายใุ หย้ ่งิ นานใหท้ นทาน
ตอ่ ไป เพราะฉะนนั้ พระอรยิ เจา้ ทา่ นจงึ ชอบเขา้ ฌาณเขา้ สมาบตั ิ

3

เพ่ือเป็นเครอ่ื งพกั ผอ่ นและตอ่ กาํ ลงั ทางประสาทและรา่ งกาย
และจติ ใจ

เม่ือเป็นเชน่ นีเ้ ราทงั้ หลายกพ็ ยายามพกั ผอ่ นดว้ ยวิธีผ่อน
คลายความเครง่ เครยี ด แมแ้ ตล่ มหายใจ แมแ้ ตก่ ารคดิ นกึ ตา่ งๆ
เราผอ่ นคลายใหล้ ะเอยี ดไปตามลาํ ดบั ทาํ จิตของเราปลอ่ ยสละ
ละวางจากรูป จากเวทนา รูปมีอยู่ เราก็พิจารณารูปนีส้ กั แตว่ า่
รูป กายนีส้ กั แตว่ า่ กาย เหมือนกบั รูปภาพเหมือนกบั ห่นุ ท่ีเคา้ ตงั้
ไว้ กายนกี้ ็เตม็ ไปดว้ ยของตา่ งๆ มีผมมีขนมผี มมีเลบ็ มีฟันมีหนงั
มีเนือ้ สงิ่ เหลา่ นีก้ ็มาประชมุ กนั ก็เรยี กวา่ กาย เป็นรูปเป็นรา่ ง
ขนึ้ มา เราตรงไหน ไมม่ ีเรา สมมตุ ิวา่ เราแยกออกไปแลว้ ก็เป็น
ชนิ้ สว่ นแลว้ มนั ก็ไมเ่ ป็นอะไร ก็ไมม่ ีความสขุ ไม่มีความทกุ ขอ์ ยู่
ในสิง่ เหลา่ นนั้ ไมม่ ีสตั วบ์ คุ คลตวั ตน ไม่มหี ญิงไม่มีชาย เป็นส่ิง
นนั้ อย่สู ภาพอย่างนนั้ เราก็พยายามดใู หล้ ะเอียดไปใหช้ ดั ให้
แจง้ เพ่ือกาํ จดั ความหลงท่ีเราถือเขา้ ใจผิด เราทกุ ขเ์ พราะเราไม่รู้
ส่งิ เหลา่ นี้ เราจะไดค้ วามสขุ เพราะเรารูจ้ ากส่ิงเหลา่ นี้ เหน็ สงิ่
เหลา่ นีต้ ามความเป็นจรงิ

4

ความไม่รู้ จะวา่ เป็นสมทุ ยั ก็ได้ ความรูค้ วามจรงิ จะเป็น
มรรคก็ได้ ก็เป็นสมั มาทฐิ ิ ความเหน็ ชอบ เพราะเหตนุ นั้ เราจะละ
สมทุ ยั ไดก้ ็เพราะเรามาเจรญิ ความรูเ้ พ่ือกาํ จดั ความไมร่ ูค้ วาม
หลงเขา้ ใจผดิ ความหมายผดิ สญั ญาผดิ คิดนกึ ปรุงแตง่ ผิด
ยดึ ถือผดิ เราจะไดป้ รุงแตง่ ในทางท่ีถกู ปรุงแตง่ ในทางท่ีชอบ
ปรุงแตง่ เพ่ื ใหเ้ กิดประโยชน์ ใหไ้ ดก้ าํ ลงั คือศรัทธา ความเพยี ร
ไดส้ ติ ไดส้ มาธิ ได้ปัญญา ตามความเป็นจรงิ เพราะฉะนนั้ เรา
พยายามรูต้ ามความเป็นจรงิ ใหล้ ะเอยี ดไปตามลาํ ดบั เม่ือเราดู
สว่ นกายตา่ งๆ รูค้ วามจรงิ ของรา่ งกายแลว้ กายนีส้ กั แตว่ า่ กาย
เราก็มาระลกึ จติ ผรู้ ูก้ าย ผพู้ จิ ารณากาย จติ นีก้ ็สกั แตว่ า่ จิตก็สกั
แตว่ า่ รู้ จะเป็นตวั เป็นตนเป็นสตั วบ์ คุ คลไมไ่ ด้ ก็สกั แตว่ า่ รูเ้ ฉยๆ

เม่ือจติ ผรู้ ูน้ ่ีละเอียดปลอ่ ยวางกายรูต้ ามความจรงิ แลว้
เวทนาอนั หยาบคือทกุ ข์ มนั ตงั้ อย่ไู ม่ได้ เพราะเหตใุ ด เพราะจิตก็
ละเอียด ความรูก้ ็ละเอยี ด เพราะฉะนนั้ เวทนาหยาบมนั ก็
เหลืออย่ไู มไ่ ด้ ตอ้ งตกไป เหมือนกบั นา้ํ ท่ีเคา้ กล่นั นา้ํ ท่ีหยาบ ท่ี
สกปรก ท่ีผสมตา่ งๆมนั ก็เหลอื อย่ไู ม่ได้ มนั ก็ถกู ขบั ไลไ่ ปทางอ่นื

5

ไปท่ีอ่ืน ติดตามดว้ ยไมไ่ ด้ เพราะเครอ่ื งกล่นั ผา่ นไปไดเ้ ฉพาะของ
ท่ีละเอียดท่ีใสท่ีบรสิ ทุ ธิ์ฉนั ใด สติกบั ความรูต้ วั กบั สมาธิ เม่ือ
ทาํ งานตงั้ ม่นั ละเอียดไปตามลาํ ดบั แลว้ เวทนาอนั หยาบๆคอื
ทกุ ขม์ นั คอ่ ยหมดไป คอ่ ยจางไปๆ ความสขุ ยอ่ มเกิดขนึ้ ๆ ความ
ฟงุ้ ซา่ นราํ คาญ ความก่อกวน ความไมส่ บาย ความหนกั หน่วง
แลว้ อะไรท่ีไม่สบายท่ีมีอยใู่ นจติ ใจในอารมณใ์ นจติ ใจเหลา่ นนั้ ก็
ดี ในกายก็ดี หมดไปๆ มีกายก็เบา จติ ก็เบา กายปัสสติ
จติ ตปัสสติ กายก็สงบ จติ ก็สงบ กายะมุทุตา จติ ตะมุทุตา มี
แตเ่ บาทงั้ กายทงั้ จติ ทงั้ ออ่ นทงั้ กายทงั้ จิต จิตเรม่ิ สงบ เรม่ิ
ละเอียดตามลาํ ดบั เวทนาท่ีอยกู่ บั จติ ก็ละเอยี ด มีแตส่ ขุ มีแต่
ความอ่ิม เพราะจติ ละเอยี ด เพราะฉะนนั้ เราทงั้ หลายจะได้
สมั ผสั ความสขุ อนั ละเอยี ดท่ีทางธรรม สาธารณธรรมท่ีเรา
เล่ือมใสนบั ถือ เราก็จะไดส้ มั ผสั ดว้ ยภาวนาพิธี

การทาํ สมาธิภาวนาทาํ ใหจ้ ิตใจของเราละเอียด ถา้ จิตใจ
ของเราหยาบๆแลว้ เราก็ไมไ่ ดส้ มั ผสั กบั สง่ิ ท่ีธรรมชาตสิ ะอาด
บรสิ ทุ ธิ์ เหมือนกบั นา้ํ ท่ีเราไมไ่ ดก้ ล่นั เราไม่มีเคร่อื งกล่นั หรอื เรา

6

ไม่ไดก้ ล่นั เราก็จะไดส้ มั ผสั กบั แตน่ า้ํ ท่ีขนุ่ ๆ นา้ํ ท่ีไม่สะอาด เรา
คลกุ คลใี ชส้ อยแตน่ า้ํ ท่ีไม่สะอาดนนั้ เราไมส่ ามารถท่ที าํ ให้
ละเอียดได้ เพราะฉะนนั้ เราทงั้ หลายควรพยายามภาวนาเพ่ือ
จิตใจของเราไดช้ าํ ระซกั ฟอก เรยี กวา่ ทาํ จติ ของตนใหผ้ อ่ งใส เอ
ตงั พุทธานะสาสะนัง น่ีเป็นคาํ สอนพระพทุ ธเจา้ การทาํ จิต
ของเราใหส้ งบใหผ้ อ่ งใสสะอาดมีความสขุ เราระลกึ ๆพทุ โธๆๆ ก็
เป็นพระพทุ ธเจา้ นนั้ พระองคม์ ีจิตใจสะอาด เรากท็ าํ พทุ โธของ
เราใหส้ ะอาด ใจของเราใหส้ ะอาด ระลกึ พทุ โธๆ พระพทุ ธเจา้ มี
จติ ใจสงบ เราก็ทาํ จติ ใจพทุ โธของเราน่ี ท่ีเราระลกึ อยนู่ ่ีใหส้ งบ
พทุ โธๆ พระพทุ ธเจา้ มีจติ ใจเบกิ บานในธรรม เรากพ็ ทุ โธๆ ก็ทาํ
จติ ใจของเราพทุ โธของเราใหเ้ บิกบานในการรูธ้ รรม ในการท่ีเรา
ปฏิบตั ิธรรม เพ่ือใหเ้ กิดความปลืม้ ปีติเบิกบานในใจ เราจะไดพ้ น้
จากทกุ ข์ เราจะไดห้ า่ งจากทกุ ข์ เราะจะไดถ้ งึ ความสงบเพราะ
การมาอบรมจติ ใจอย่างนี้ เราไดท้ าํ อยา่ งนเี้ ป็นการทาํ ถกู ตอ้ ง
เดนิ ตามทางพระพทุ ธเจา้ และพระอรยิ เจา้ ควรทาํ ดว้ ยความเตม็

7

อกเต็มใจ อยา่ ทาํ ครง่ึ ๆกลางๆสกั แตว่ า่ ทาํ กาํ หนดปลอ่ ยละ
ปลอ่ ยวางใหร้ ูล้ ะเอียดไปตามลาํ ดบั จรงิ ๆ

เม่ือเราอยากรูธ้ รรมท่ีละเอียด เราก็ควรปลอ่ ยวางอารมณ์
ปัจจบุ นั อนั หยาบๆ แมแ้ ตล่ มหายใจพทุ โธๆก็ละเอยี ดไป
ตามลาํ ดบั ทาํ ใหส้ งบไปตามลาํ ดบั เหมือนกบั เราจะนอนหลบั
อย่างนนั้ เตรยี มนอนใหจ้ ิตเขา้ ท่ีอยา่ งนนั้ แตต่ า่ งจากการนอน
หลบั อย่นู ิดนงึ คือเราไมป่ ลอ่ ยใหล้ มื เป็นโมหะ คอื ไมม่ ีขาดสติ
ขาดความรูต้ วั เราใหป้ ระสาททงั้ หลายมีตา หู จมกู ลนิ้ กาย หา้
อยา่ งนีพ้ กั ตามลาํ พงั ใหห้ ลบั ไปซะ หา้ อยา่ ง เหลอื แตพ่ ทุ โธ ทาง
มโน ทางประสาท ทาํ งานของพทุ โธละเอยี ดๆโดยเฉพาะอย่าง
เดยี ว เหลอื ประตเู ดียว เราเอาไว้ เหมือนบา้ นเรอื น เรอื นของเรา
มีไฟหลายดวง แตเ่ ราก็ดบั พกั ผอ่ น ดบั ดวงนอกๆออกเสีย เหลอื
แตใ่ นหอ้ งของเราดวงเดียว ดขู นั ธใ์ ห้ ดวงอยใู่ นครวั ดวงอย่ใู น
หอ้ งนา้ํ ดวงอยทู่ ่ีหอ้ งทาํ งานใดๆ เราปิดดบั ไว้ เหลือดวงเดยี วท่ี
เฉพาะเราอยู่ เราทาํ งานอยู่ จะอา่ นหนงั สอื ก็ตาม เขียนหนงั สอื ก็
ตาม เราก็เหลอื ดวงเดียวเทา่ นนั้ เหน็ ทาํ งานของเราโดยเฉพาะ น่ี

8

ฉนั ใดก็ดี เราประสาททงั้ หา้ เราดบั เหลือพทุ โธดวงเดยี ว เราก็
ทาํ งานในพทุ โธของเราน่ีแหละ และเราจะไดช้ มความสงบ ชม
ความวเิ วก ชมความสขุ ท่ีเราปลอ่ ยวางหา้ ส่งิ หา้ อย่าง ท่ีเราเก็บ
ปิดไวด้ แี ลว้ ไม่ตอ้ งเป็นหว่ ง ไม่ตอ้ งเป็นภาระ ไมม่ ีภยั เกดิ ขนึ้ จาก
สงิ่ นนั้ ๆเพราะเราปลอ่ ยวางแลว้ ไม่มีอะไรมากระทบกระเทือน
เหลอื แตอ่ นั เดยี ว สติ เป็นเคร่อื งรกั ษาอยกู่ ป็ ลอดภยั
เชน่ เดยี วกนั

เราก็พยายามทาํ งานโดยเฉพาะไม่ลดละ ระลกึ ไปๆๆ อย่า
เพ่งิ อยากรูอ้ ยากเหน็ ถา้ อยากเกิดขนึ้ แลว้ อารมณอ์ ยากเกิดขนึ้
ไปกอ่ กวนแลว้ นา้ํ ก็ไมน่ ่ิง เงาก็หาย สงิ่ ท่ีอยใู่ นนนั้ ท่ีเราเคย
เหน็ ชดั ก็หายไป เพราะฉะนนั้ อยา่ อยากสงบอยากรูอ้ ยากเห็น
เพราะมนั ธรรมชาติพทุ โธรูอ้ ยแู่ ลว้ เราไม่ตอ้ งอยากมนั ก็รู้ แต่
ขอใหส้ งบ ขอใหล้ ะ ขอใหร้ วมเป็นจดุ อนั เดียวแนว่ แน่ ใหต้ งั้ ม่นั
รวมเลก็ ลงเทา่ ไรย่งิ มีพลงั มาก พลงั ของจิตเป็นอยา่ งนนั้ มี
กระแสแรงรวมมากเทา่ ไหรย่ ่งิ ดี เหมือนกบั กระแสนา้ํ เรา
สามารถบีบใหช้ อ่ งเลก็ แลว้ เราย่งิ พงุ่ แรง ถา้ เราปลอ่ ยกวา้ งแลว้

9

มนั กระแสไมแ่ รง จิตของเราก็เหมือนกนั ย่งิ ใหล้ ะเอยี ดไปเทา่ ไร
ย่งิ ดี เหมือนเขาใชร้ ะเบดิ นิวเคลยี รท์ กุ วนั นะ่ เคา้ ไมไ่ ด…้ เคา้ อาจ
เป็นสิง่ ท่ีละเอยี ดท่ีสดุ มหาศาล พระพทุ ธเจา้ พระองคเ์ หน็ คน้ พบ
เหน็ กอ่ นใครในโลก จิตท่ีรวมพลงั ลงละเอยี ด สามารถชนะมาร
สามารถชนะกเิ ลสสว่ นไหนๆ สพู้ ระองคไ์ มไ่ ด้ สามารถมี
อทิ ธิฤทธิ์ มีอานภุ าพทกุ อยา่ งในรา่ งกายในโลก ถา้ หากวา่ มนั
ม่นั คงได้ รวมตวั ไดอ้ ย่างหนกั แน่นม่นั คง

แตโ่ ดยมากมกั จะแตกกระจายเป็นจลุ ๆไป ก็เลยไม่มีกาํ ลงั
ถงึ ละเอยี ดก็ละเอียดแตกๆเพียงนนั้ ไม่มกี าํ ลงั ไม่ละเอยี ดรวม
ถา้ ละเอยี ดรวมแลว้ มีกาํ ลงั มาก เพราะฉะนนั้ เรารวมพทุ โธความ
รูอ้ ยจู่ ดุ เดยี ว หายใจใหส้ บาย ทาํ ความสบาย รวมพทุ โธๆ ระลกึ
ไปๆๆ ทาํ ใหส้ บาย อยา่ ไปคดิ กลางวนั กลางคืน คิดไปบา้ นไปช่อง
อย่าคิดงว่ งเหงาหาวนอน อย่าคิดขีเ้ กียจขีค้ รา้ น ใหพ้ ทุ โธผตู้ ่ืนผู้
เบกิ บาน พทุ โธผรู้ ู้ รูต้ วั โดยเฉพาะ ทาํ ไปๆพอจิตมนั ตงั้ ม่นั แลว้
มนั รูเ้ อง ทนี ีเ้ ราไม่อยาก มนั ก็เป็นเอง ทีแรกเรารกั ษาจิตรกั ษาสติ
พอจติ ตงั้ ม่นั สงบดแี ลว้ สติกบั จติ ก็รกั ษาเราทีนี้ เราปลอ่ ยวางได้

10

คอยเสวยแตค่ วามรูค้ วามเหน็ โดยอตั โนมตั ิ โดยธรรมชาติ มนั
เป็นธรรมชาตมิ ีสภาวะธรรมท่ีปรากฏขนึ้ มาโดยลาํ พงั ของเขาเอง
โดยไมต่ อ้ งหา เพราะฉะนนั้ ขอใหเ้ ราทงั้ หลายพยายามตามท่ี
อธิบายมานี้ ท่ีแสดงบรรยายมานี้ ใหห้ ยดุ ก็ใหย้ ตุ ิเพียงเทา่ นี้
กอ่ น ภาวนาจนกวา่ จะถงึ เวลาจงึ คอ่ ยออก

ท่ีมา: https://youtu.be/MGCL1F4r5yo

11