เทศน์ ๙ สค ๒๓ หลวงปู่เจี๊ยะ จุนโท

ธรรมเทศนา

เทศนว์ นั ท่ี ๙ สงิ หาคม ๒๕๒๓

ตอ่ ไปนีจ้ ะไดบ้ รรยายธรรมะเอามาเป็นเครอ่ื งประดบั
สติปัญญาพทุ ธบรษิ ัททงั้ หลาย ยกไวเ้ บอื้ งตน้ วา่ อคั คัง ฐานัง
มนุสเสสุ เราเกิดมาเป็นมนษุ ยท์ กุ ๆคนแลว้ ก็เป็นผทู้ ่ีมีบญุ กศุ ลท่ี
สรา้ งสมไวใ้ นชาติปางก่อน เกิดขนึ้ มาบางคนก็ไดส้ รา้ งกรรมอนั
ไม่ดี มีเป็นผบู้ อดหนวกใบบ้ า้ เสยี จติ นานาประการตา่ งๆอยา่ งนี้
บคุ คลผทู้ ่ีไดส้ รา้ งสมบญุ มาดี ก็มีตาก็ดี มหี กู ็ดี มจี มกู ลนิ้ กาย
ใจตา่ งๆนานาเป็นผทู้ ่ีบรสิ ทุ ธิ์หมดจดงดงามดว้ ยนานาประการ
ทงั้ ยงั แถมเกิดมาในตระกลู ม่งั มีศรสี ขุ อยา่ งนี้ นา้ํ ถงึ ปากขา้ วถงึ
ปากโดยไมไ่ ดเ้ หน่ือยยากประการใดทงั้ หมด น่ีแสดงวา่ บพุ เพกต
บญุ ญตาเราไดส้ รา้ งสมบญุ มาดีแลว้ เพราะฉะนนั้ เม่ือเราได้
สรา้ งสมบญุ มาดอี ย่างนนั้ กส็ มควรแกท่ ่ีจะบาํ เพ็ญความดอี นั นนั้
ใหป้ ระเสรฐิ ย่ิงๆขนึ้ ไป เป็นเชน่ นนั้

แตว่ า่ มนษุ ยเ์ ราเกิดขนึ้ มาในโลก เม่ือขาดการไดย้ ินไดฟ้ ัง
ขาดการอบรมส่งั สอนจากครูบาอาจารยห์ รอื ธรรมะคาํ ส่งั สอน
ของพระพทุ ธเจา้ แลว้ เชน่ นี้ มนั ก็ตอ้ งเพลดิ เพลินอยกู่ บั โลก
เพราะมีบรรพบรุ ุษคือบิดามารดาเป็นอาจารยส์ าํ คญั เป็นบพุ พ
จารยเ์ ป็นผชู้ กั จงู แนะนาํ เม่อื ชีวติ ผา่ นในวยั เด็กขนึ้ มาจนกระท่งั
เป็นหนมุ่ เป็นสาว บิดามารดานนั้ ก็ตอ้ งการจะใหม้ ีเหยา้ มีเรอื น
สบื ตระกลู อยา่ งนีเ้ ป็นตน้ เป็นธรรมดาของโลก เม่ือการสบื
ตระกลู อยา่ งนนั้ ก็เท่ากนั กบั วา่ นาํ ทกุ ขม์ าใหก้ บั ลกู เตา้ แตว่ า่ เป็น
ธรรมดาของโลกเพราะวา่ บดิ ามารดานนั้ เป็นผทู้ ่ีมีความชาํ นิ
ชาํ นาญในเร่อื งโลก ไมต่ ระหนกั ในธรรมะคาํ ส่งั สอนของพระ
สมั มาสมั พทุ ธเจา้ และไมใ่ ชน่ กั ปฏิบตั ิจรงิ จงั ท่ีไดเ้ หน็ ธรรมท่ีได้
เกิดในดวงใจของตวั เองเชน่ นนั้ มนั ก็ตอ้ งแนะนาํ ลกู เตา้ เขา้ ไป
อย่างนนั้ ไปสคู่ วามทกุ ขค์ วามยากความลาํ บากกงั วล
นานาประการ

สว่ นพระสมั มาสมั พทุ ธเจา้ เป็นผทู้ ่ีมีดวงตาอนั เห็นธรรม เหน็
โลกเป็นสง่ิ ท่ีรอ้ น เป็นสิง่ ท่ีความหมกม่นุ กระวนกระวาย

เดอื ดรอ้ นทงั้ กลางวนั กลางคนื ไมม่ ีความสงบสขุ เพราะฉะนนั้
พระองคจ์ งึ ไดป้ ระทานธรรมะคาํ ส่งั สอนใหบ้ รรดาพทุ ธบรษิ ัทเขา้
มาประพฤติปฏิบตั ิ ศลี ๕ ศีล ๘ ศีล ๑๐ ศีล ๒๒๗ อยา่ งนกั บวช
อยา่ งนีเ้ ป็นตน้ เพราะฉะนนั้ การเป็นนกั บวชเรยี กวา่ สมณะ การ
บวชนนั้ มาทกุ วนั นีเ้ ราถือเป็นประเพณีกนั ซะแลว้ บวชเพียงสาม
เดือน สองเดอื น สบิ หา้ วนั เดอื นหนง่ึ อยา่ งนี้ มนั คลา้ ยๆ
กลายเป็นประเพณีไม่ใชบ่ วชหนีสงสารอยา่ งนี้ ถา้ นกึ ถึงความ
บวชท่ีจรงิ อยา่ งหลวงตาน่ีกบ็ วชตามประเพณีเหมือนกนั เป็น
อยา่ งนนั้ นกึ วา่ ครบอายแุ ลว้ สมยั ๒๐ ปีนนั้ ก็มีงานแยะ ก็เลย
บอกโยมอยา่ เพ่งิ บวชเถอะ ปีนีง้ านเราแยะ เขา้ มาถงึ อายุ ๒๑ ก็
เลยเขา้ มาบวช บวชก็บวชไปอยา่ งนนั้ นะโมตสั สะอะไรก็วา่ ไม่
คอ่ ยจะเป็น สวดมนตไ์ หวพ้ ระก็ไมเ่ ป็นซกั บท เขา้ มาดว้ ยคนดบิ
เหมือนไมเ้ ขา้ ไปในเตาท่ีไมไ่ ดร้ ดี ก่ิงรดี กา้ นเขา้ ไปอยา่ งนนั้ กเ็ ลย
เกะกะนานาประการตา่ งๆ ก็ไดม้ าอยเู่ บอื้ งตน้ กบั ทา่ นอาจารยก์ ง
มา ทา่ นเป็นอาจารยผ์ ปู้ กครอง เหมือนท่านพอ่ ของเรา ในสมยั ท่ี
เขา้ ไปบรรพชาอปุ สมบท ทา่ นเป็นพระกรรมวาจา เป็นคสู่ วด

ความจรงิ ตงั้ ใจบวชก็เดอื นสบิ สองก็จะสกึ เป็นอยา่ งนนั้ (เทปขาด
ตอน) มีความหมายอย่สู าํ หรบั พระหน่มุ คนหนมุ่ เป็นเชน่ นนั้ ก็
เกือบจะไปเก่ียวขอ้ งกบั ผหู้ ญิงเขา้ เป็นเชน่ นนั้ ชวี ิตหนมุ่ มนั ก็
ยอ่ มเป็นเช่นนนั้ แตท่ นี ีอ้ าศยั กลั ยาณมิตรเป็นสง่ิ สาํ คญั คือใน
แบบท่านจงึ วา่ อเสวนา การคบคา้ สมาคมน่ีเป็นสงิ่ สาํ คญั ไดค้ รู
บาอาจารยท์ ่ีทา่ นตงั้ อกตงั้ ใจประพฤตปิ ฏบิ ตั แิ ลว้ ทา่ นมีธรรมะใน
ใจ ทา่ นก็แนะนาํ พร่าํ สอนก็เลยบวชมาไดอ้ ย่างนี้

เพราะฉะนนั้ การบวชน่ีถา้ แมน้ วา่ มองใหล้ กึ พจิ ารณาใหซ้ งึ้
ไปแลว้ มนั ไมใ่ ช่ของ (เทปขาดตอน)สมบตั ขิ องกษัตรยิ ท์ ีเดียว
เพราะเราเป็นลกู ศษิ ยต์ ถาคต พระสมั มาสมั พทุ ธเจา้ ของเรานนั้
เป็นกษัตรยิ เ์ ป็นผทู้ ่ีมีศลิ ปะวทิ ยาการในนานาประการตา่ งๆเป็น
ผมู้ ีความสามารถทกุ ประการแมจ้ ะวิชารบ นานาประการน่ี
พระองคค์ ลอ่ งแคลว่ ศรมีอนั หนง่ึ ศรโบราณอนั นนั้ ไมม่ ีบคุ คลใด
ท่ีสามารถจะยกขนึ้ ได้ พระองคก์ ็สามารถจะยกศรอนั นนั้ ยิงไปได้
เลยเพราะยกดว้ ยกาํ ลงั อยา่ งมหาศาลของพระองคเ์ ป็นเช่นนนั้
เป็นผทู้ ่ีมีความสามารถฉลาดคลอ่ งแคลว่ ทกุ ๆประการ แตว่ า่

นิสยั สมั มาสมั โพธิญาณท่ีพระองคจ์ ะไดบ้ าํ เพ็ญโปรดเวไนยสตั ว์
ท่ีไดส้ ่งั สมบารมีแตช่ าติมาแลว้

ก็ไดม้ าเกิดเป็นกษัตรยิ อ์ ยา่ งนนั้ ก็ไดเ้ กิดความเบ่อื หนา่ ย เกิด
ความเบ่อื หนา่ ยไปเหน็ คนแก่ คนเจบ็ คนตายอยา่ งนี้ ก็เกดิ ความ
เบ่ือหนา่ ยวา่ สงิ่ ท่ีไม่เกิดไมแ่ กไ่ มเ่ จบ็ ไม่ตายน่ีไม่มีรึ น่ีเป็นอยา่ ง
นนั้ เม่ือเป็นเชน่ นนั้ ก็พระองคเ์ บ่อื หนา่ ยอย่างนนั้ ก็คดิ จะหาทาง
ท่ีจะบรรพชา หาออกไปบาํ เพ็ญธรรมะเป็นเคร่อื งจะหนจี ากโลก
เม่ือคดิ อยา่ งนนั้ เป็นท่ีตกลงแน่นอนก็เลยหนีออกไปบวช ไป
บาํ เพ็ญตบะอย่หู กเดือน หกปีจงึ ไดส้ าํ เรจ็ สมั มาสมั โพธิญาณ
และไดว้ างสิกขาธรรมวนิ ยั ไวใ้ หพ้ ระสงฆท์ งั้ หลายสืบเน่ืองมา
จนถงึ พวกเราทกุ วนั นี้

ธรรมะของพระองคน์ นั้ เป็นของจรงิ เป็นสจั ธรรมอนั แนน่ อน
เรยี กวา่ ทกุ ขอ์ ยา่ งนี้ รูปัง อนัตตา เวทนา อนัตตา สัญญา
อนัตตา สังขารา อนัตตา วญิ ญาณัง อนัตตาอยา่ งนีเ้ ป็นตน้
เรยี กวา่ ตวั ของเรานีแ้ หละเป็นอนตั ตา เวทนาก็วา่ เป็นอนตั ตา
สญั ญาก็อนตั ตา สงั ขารกเ็ ป็นอนตั ตา วญิ ญาณก็เป็นอนตั ตา

เป็นเชน่ นนั้ เป็นของไมจ่ รงิ ไมจ่ ีรงั ย่งั ยืน ไม่เป็นสาระแกน่ สาร
เพราะพระองคเ์ ป็นผทู้ ่ีฉลาดไดค้ บคดิ ไดพ้ จิ ารณาสภาวะตาม
ความเป็นจรงิ สิ่งท่ีไมต่ าย ในแบบแผนทา่ นจงึ วา่ ไปประจกั ษค์ ือ
ไดป้ ระสบพบพระนพิ พานคอื เป็นสิง่ ท่ีไม่เกิดแก่เจ็บตายอย่างนนั้
ก็พระองคพ์ บอยา่ งนนั้ เหน็ ทางอนั นีเ้ ป็นยอดแห่งความสขุ ไม่มี
สงิ่ ใดในโลกท่จี ะมาเทียมเทา่

เราวา่ สงิ่ ใดในโลกเป็นสขุ พระองคไ์ ดเ้ สวยไดท้ ดลองได้
กระทาํ มานานาประการตา่ งๆแตไ่ ม่เห็นเป็นความสขุ อนั ย่งั ยนื
ไมเ่ หมือนกบั ทาํ ใจใหบ้ รสิ ทุ ธิ์อยา่ งนนั้ จงึ ไดว้ างศีล สมาธิ
ปัญญาใหป้ ระชาชน ไมใ่ หเ้ บยี ดเบียนซง่ึ กนั และกนั ไม่ใหฆ้ า่
สตั วต์ ดั ชีวิตอย่างนีเ้ ป็นตน้ ไม่ใหล้ กั ไมใ่ หข้ โมย นานาประการ
วางศลี ไวเ้ พ่ืออบุ าสก อบุ าสกิ า วางศีลไวส้ าํ หรบั ผรู้ กั ษาอโุ บสถ
อดขา้ วเยน็ เรยี กวา่ ประพฤตพิ รหมจรรย์ แลว้ ก็วางสกิ ขาบทให้
สามเณรอยา่ งนี้ ภิกษุ จนกระท่งั สืบเน่ืองมาถงึ เราจนทกุ วนั นี้ ก็
ตอ้ งอาศยั ครูบาอาจารยท์ า่ นเป็นบรรทดั ฐาน เป็นผทู้ ่หี ยบิ ยก
ธรรมวินยั ขนึ้ มา เอามาส่งั สอนพวกเรา สบื เน่ืองมาจนถงึ ทา่ น

อาจารย์ ผทู้ ่ีมรณะใสโ่ ลงไปอย่างนีเ้ ป็นตน้ แลว้ ก็สืบเน่ืองมา
จนถงึ พวกเราท่ีน่งั ภาวนาอยใู่ นท่นี ี้

น่ี ก็ไดอ้ าศยั ธรรมะอนั นนั้ เอง อยกู่ นั อยา่ งนีเ้ ป็นคนจาํ นวน
หลายรอ้ ยก็อย่กู นั ดว้ ยความรม่ เย็นเป็นสขุ เพราะอย่กู นั ดว้ ย
ความเมตตาอยกู่ นั ดว้ ยศลี ดว้ ยธรรมจงึ มีความสขุ ถา้ อยดู่ ว้ ยกนั
ไมม่ ีความสขุ ก็ตอ้ งทะเลาะวิวาทแกง่ แย่งซง่ึ กนั และกนั น่ี เป็น
เช่นนนั้ เพราะฉะนนั้ ธรรมะเป็นส่งิ ท่ีรม่ เยน็ อนั ใดๆก็ไมเ่ ทา่
ทรพั ยส์ นิ เงนิ ทองเรอื กสวนไรน่ าจะเอามาเป็นความสขุ ไมไ่ ด้ น่นั
เป็นเพราะหวั ใจของเราไปหมายเทา่ นนั้ ถา้ วา่ ถงึ ความสขุ ท่ี
แทจ้ รงิ แลว้ พระพทุ ธเจา้ ทรงตรสั วา่ คือความสงบน่นั เองเป็นยอด
ของความสขุ เพราะฉะนนั้ เราทาํ อย่างไรจงึ จะเหน็ ความสขุ อนั
แทจ้ รงิ ของใจ น่ี มนั เป็นปัญหา เป็นสงิ่ ท่ีนา่ คดิ เป็นสงิ่ ท่ีนา่ พนิ ิจ
พจิ ารณา

ถา้ คนเขลาเบาปัญญาเหน็ คนเคา้ ทานเงาะอย่างนนั้ ไมร่ ู้
หรอก ฟาดเขา้ ทงั้ เปลอื กทงั้ เม็ด ขยาํ้ ๆเขา้ ไปก็กลืนโดยไม่ได้
พินิจพิจารณามนั ก็คาคอ สว่ นคนท่ีมีปัญญาก็ตอ้ งแกะเมด็ ออก

แกะเปลอื กออก แลว้ จงึ ทานเขา้ ไป มนั ก็มีรสหวานชมุ่ ช่ืนหวั อก
หวั ใจ โลกวา่ อยา่ งนนั้ น่ีเหมือนกนั ธรรมะ ส่งิ ท่ีเราจะไดร้ บั ความ
แจง้ ประจกั ษข์ นึ้ ในตวั เราก็ตอ้ งอาศยั วิรยิ ะความพากความเพียร
เป็นส่งิ สาํ คญั ท่ีสดุ ถา้ เม่ือขาดวิรยิ ะความพากเพียรแลว้ ธรรมะ
นนั้ จะเกิดขนึ้ ไมไ่ ด้ เพราะธรรมะเป็นของจรงิ บคุ คลท่ีจะเขา้ ไปรู้
ของจรงิ นนั้ อย่างการทาํ สมาธิก็จาํ เป็นจะตอ้ งปลดเปลอื้ ง
อารมณ์ ท่ีเป็นอดีตอนาคตใหเ้ หลอื ใจอนั เดยี ว อยกู่ บั พทุ โธ
หรอื ธมั โม สงั โฆบทใดบทหนง่ึ หรอื มรณานสุ ติอยา่ งนีเ้ ป็นตน้

แตล่ กั ษณะใจเช่นนนั้ ท่ีไม่คอ่ ยเคยฝึกหดั หรอื ไม่คอ่ ยเคย
ชาํ นิชาํ นาญในการกระทาํ ในบนั้ ตน้ เม่ือการบรกิ รรมอยา่ งนนั้
ใจก็ตอ้ งวอกแวกคดิ ไปในท่ีอ่นื บา้ ง เป็นธรรมดาของใจ เหมือน
ววั ควายท่ีเอามาเลีย้ งอยู่ ยงั ไมเ่ คยฝึกชาํ นชิ าํ นาญก็ตอ้ งดงึ เชือก
ดงึ พรวนจนขาดอย่างนีเ้ ป็นธรรมดาเหมือนกบั ตวั เรา
เพราะฉะนนั้ สง่ิ เหลา่ นีต้ อ้ งอาศยั ความกลา้ ความอาจหาญ
ความพากความเพยี รอย่างนนั้ จงึ จะไดป้ ระสบพบความจรงิ
ธรรมะคาํ ส่งั สอนพระพทุ ธเจา้ ตอ้ งอาศยั ความจรงิ เกิดกบั บคุ คล

ผนู้ นั้ ไมเ่ หน็ แกป่ ากเหน็ แกท่ อ้ งไมเ่ หน็ แกห่ มอนไมเ่ หน็ แก่เส่อื น่งั
ตามสบาย ตงั้ ใจภาวนาอยา่ งจรงิ จงั อยา่ งนนั้ จงึ จะประสบ

อยา่ งมาดถู งึ ปฏปิ ทาทา่ นอาจารยข์ องเรา ถา้ พดู ก็ตอ้ งบอก
วา่ เป็นป่ใู หญ่ อาตมาไปอย่ไู ดท้ งั้ ปีแลว้ กบั สามปีเศษๆ กาแฟน่ี
มาสงั เกตดใู นระยะสามส่ปี ีท่ีไปอย่สู มยั นนั้ ก็ยงั พอมีบา้ ง นา้ํ ตาล
อยา่ งนีเ้ ป็นปีๆไมเ่ คยไดก้ ินเลย ฉนั ขา้ วและก็นา้ํ เป็นปัจจยั สาํ คญั
เทา่ นนั้ เอง ตา่ งกนั กบั พวกเราอยากเวลาไหนก็ไดก้ ็กินไดเ้ วลานนั้
เพราะฉะนนั้ มนั ตา่ งกนั ทา่ นเป็นผทู้ ่มี ีช่ือเสยี งโดง่ ดงั จะตอ้ งการ
ส่ิงใดใหอ้ ย่ตู รงท่ีใด ก็อย่ไู ดท้ งั้ นนั้ แตไ่ มเ่ อา ตอ้ งการเขา้ ไปอย่ใู น
ท่ีกนั ดาร ขณะหนง่ึ ท่ีปีสดุ ทา้ ยอาตมาจะกลบั เขา้ ไปอยทู่ ่ีนาศรี
นวลเหนือสกลฯเขา้ ไปหม่บู า้ นราวๆซกั ประมาณ ๓๐ หมบู่ า้ นนนั้
ยากจน ทาํ ไรท่ าํ สวนพวกพอประมาณอยา่ งนนั้ ไรน่ ากม็ ีนิดๆ
หนอ่ ยๆเพราะตดิ เขา ไปบณิ ฑบาตรมาอยา่ งนีก้ ็ไม่คอ่ ยมีกบั ขา้ ว
ท่ีจะฉนั อา้ ! นกึ แลว้ ปลงสงั เวชสลดใจ ทา่ นก็อาพาธก็เพ่งิ จะ
คอ่ ยดๆี ขนึ้ นิดหน่อยเทา่ นนั้ เขา้ ไปอย่ใู นท่ีนนั้ เม่ือมานกึ ถงึ ทกุ

วนั นีแ้ ลว้ นา้ํ ตาเกือบจะไหลออกมาทกุ ที นกึ ถงึ ทา่ น ทา่ นมี
คณุ ธรรมอนั ประเสรฐิ เป็นท่ีน่ากราบ นา่ ไหว้

สมยั นนั้ หลวงตายงั เป็นเดก็ อายไุ ดห้ กปี ยงั ไม่ไดค้ อ่ ยดธู รรม
วินยั เทา่ ไหร่ เม่ือครนั้ กลบั มาจากนนั้ แลว้ ไดเ้ อาอปุ สกิ ขากลบั มา
หาขนั มาบวชตามหลกั พระวินยั แลว้ จะหาส่งิ ท่ีไปตคิ วาม
บกพรอ่ งในพระวินยั ของทา่ นนี้ ดเู หมือนมนั จะไมม่ ีเอาเลย วา่
อยา่ งนนั้ เถอะ เพียบพรอ้ มไปดว้ ยนานาประการตา่ งๆ เป็นผทู้ ่ี
ตงั้ ใจสอนกลุ บตุ รจรงิ ๆ ไมเ่ หน็ แกป่ ากแกท่ อ้ ง ความเหน่ือยยาก
อย่างไรอย่างนี้ สอู้ ดทนเป็นผทู้ ่ีมีแววตาอนั ฉลาดแหลมคมทกุ
ชนิด สมกบั วา่ เป็นครูเป็นอาจารย์ นา่ กราบ นา่ ไหว้ นา่ รกั นา่
ใคร่ วา่ ถงึ ความรกั แลว้ รกั ย่งิ กวา่ พอ่ แม่ของเราเป็นเช่นนนั้ ท่ีอยู่
กบั ท่าน บางวนั ไปน่งั เกือบนา้ํ ตาหไู หล ไปนกึ ถงึ บญุ คณุ พอ่ แม่
บางทีทา่ นเทศนแ์ ลว้ อยา่ งนี้ เราน่ีเป็นคนอกตญั �ู ไม่ไดเ้ คย…ก็
เกือบจะนบั หนได้ ถเู นือ้ ถตู วั ใหบ้ ิดามารดานี้ เกือบจะไมม่ ีเลย มี
บา้ งเป็นบางครงั้ บางคราว ตอ้ งใชอ้ ยา่ งนี้ สว่ นเวลาท่ีเราไปอยู่
กบั ครูบาอาจารยน์ นั้ ตอ้ งไปอาบนา้ํ ถเู นือ้ ถตู วั ถแู ขง้ ถขู า ซกั ผา้

ใหท้ กุ นานาประการตา่ งๆ ทา่ นเป็นผทู้ ่ีมีความมจั ฉรยิ ะ แต่
มจั ฉรยิ ะในทางท่ีดี คือเป็นผทู้ ่ีรูใ้ ชใ้ นอฐั บรขิ าร อยา่ งขาดอยา่ งนี้
ไม่ใชจ่ ะทงิ้ ตอ้ งปะ ปะแลว้ ปะเลา่ เป็นท่ีผปู้ ะมีความชาํ นิ
ชาํ นาญ น่ี ประวตั ิของทา่ น เป็นผทู้ ่ีมีความสนั โดษ เหลือท่ีจะ
คณานบั ในดา้ นการอฐั บรขิ าร วา่ ถงึ การปฏบิ ตั ิก็มีความ
คลอ่ งแคลว่ ชาํ นิชาํ นาญ นา่ เป็นครูบาอาจารย์

เพราะฉะนนั้ ถา้ จะกลา่ วเรอ่ื งเหลา่ นีไ้ ปก็เป็นการเน่นิ ชา้
หลวงตาก็จะพาวา่ เร่อื งการภาวนาบา้ งนดิ ๆหนอ่ ย เพราะฉะนนั้
การเขา้ วดั ฟังธรรม จาํ ศีลภาวนาอยา่ งนี้ เราก็ตอ้ งใชค้ วามพาก
ความเพียร เพียรอย่างไร เพียรนกึ ถงึ ความตาย อนั นกี้ ็สาํ คญั
อนั หน่งึ เป็นเหตใุ หเ้ กิดความสงั เวชสลดใจ นกึ ถงึ ความตาย
อย่างการภาวนาอยา่ งนีเ้ ราก็นกึ ถงึ ความตาย ตายๆๆ อยู่ เม่ือ
เราวา่ ตายอยอู่ ย่างนนั้ มนั ชา้ ไป มนั ยงั คิดไปถึงบา้ นถงึ เรอื นถงึ สงิ่
นนั้ สง่ิ นี้ น่ี เม่ือเราวา่ อยู่ เรากจ็ าํ เป็นจะตอ้ งวา่ ใหเ้ รว็ ขนึ้ เป็น
ลาํ ดบั การวา่ ใหเ้ รว็ นนั้ เพ่ืออะไร ก็จะตอ้ งการตดั ของใจท่ีแลบไป
คิดไปสา่ ยหาอารมณน์ นั้ เอง น่ี! ตอ้ งรูจ้ กั อบุ ายตอ้ งใหเ้ ขา้ ใจ

อย่างนี้ ถา้ เราไม่เขา้ ใจ คืนหนง่ึ ๆ จิตก็จะไม่ลง จติ ก็จะไมส่ งบ
เป็นเชน่ นนั้ การวา่ บรกิ รรมอยา่ งนีไ้ มใ่ ชเ่ ป็นของต่าํ ใจนนั้ ก็ตอ้ ง
อาศยั สงิ่ ท่ีประคองไว้ ตงั้ ไวก้ บั วตั ถอุ นั ใดเราใชส้ ตคิ อย
ระมดั ระวงั เม่ือมีสิง่ ท่ีคอยระมดั ระวงั อย่กู บั ใจเช่นนนั้ แลว้ ใจมนั
ก็ไม่เผลอไมไ่ ป น่ี! ฝึกอย่างนี้ จนใหจ้ ติ มนั รวมไปอยกู่ บั ท่ี แลว้
เราก็วางพทุ โธ หรอื วางการตายๆอย่างนีอ้ อกไปจากใจเรา ใจนนั้
ก็เป็นสขุ ปราศจากความคดิ ความนกึ ความปรุงความแตง่ ใดๆ
ทงั้ หมด มีใจท่ตี ่นื ตวั อยกู่ บั ใจท่ีรูเ้ ทา่ นนั้ อย่กู บั ลมอยา่ งนีเ้ ป็นตน้
ความสปั หงกสปั เงยงว่ งเหงาหาวนอนมนั ก็หายไป ใจผอ่ งใส ใจ
สะอาดหมดจด ใจเท่ียงตรง เราก็รูส้ กึ ในขณะนนั้ น่ีใจของเรา
เป็นสมาธิแลว้ นะ เออ้ นา่ ปลมื้ ปิติ เราไดส้ รา้ งสมกศุ ลมาดจี งึ ได้
ทาํ ใจใหเ้ ป็นสมาธิได้ น่ี เม่ือเป็นเชน่ นนั้ คนื นีก้ ็รวมไดต้ งั้ ช่วั โมง
สองช่วั โมง คนื พรุง่ นีก้ ็รวมไดอ้ กี จนมีความชาํ นิชาํ นาญหลายๆ
คนื เขา้ อยา่ งนนั้

แตท่ ีนีล้ กั ษณะของสมาธิ มนั ตอ้ งมีอปุ สรรคหลายอยา่ ง
เส่ือม…ถา้ มีความกงั วลตา่ งๆนานาอยา่ งนี้ สมาธิก็เส่อื มตงั้ จิต

ไมไ่ ดอ้ ีก น่ีตอ้ งแก้ มีหลายอย่างหลายชนดิ เพราะฉะนนั้ เร่อื ง
ของใจเป็นสง่ิ ท่ีทรมานยากกวา่ อะไรทงั้ หมดในโลก เพราะฉะนนั้
ทา่ นตอ้ งใหใ้ ชส้ ตปิ ัญญา เป็นเครอ่ื งถอดถอนเป็นเคร่อื งแกใ้ จ
เพราะใจของเรานนั้ ชอบไหลไปตามอารมณข์ องหวั ใจ ไมม่ ีท่ีจะ
หยดุ จะหยอ่ น ใหค้ ิดก็คิดไดท้ งั้ วนั ใหค้ ยุ กค็ ยุ ไดท้ งั้ วนั
สนกุ สนานรา่ เรงิ ตา่ งๆ น่ี ใหม้ ีสติ มีปัญญาเขา้ ไปหกั หา้ ม ถา้ เม่ือ
มีสติปัญญาเขา้ ไปหกั หา้ มอยา่ งนนั้ แลว้ ใจก็หยดุ คิด เม่ือใจหยดุ
คดิ มนั ก็มจี าํ เพาะสตติ งั้ อยทู่ ่ีผรู้ ูอ้ นั เดยี วอย่างนี้

แตท่ ีนีเ้ ราตอ้ งการใหส้ ง่ิ เหลา่ นีเ้ จรญิ ขนึ้ จะตอ้ งทาํ อย่างไร น่ี
เป็นปัญหาสาํ หรบั นกั ปฏบิ ตั ิ เราเป็นลกู ศิษยอ์ าจารยท์ ่ีมีช่ือเสยี ง
เกียรตคิ ณุ แลว้ เป็นสาํ นกั ปฏบิ ตั ิรูก้ นั ทงั้ ประเทศ เพราะฉะนนั้ อนั
นีท้ างฝ่ายพระก็ดี ฝ่ายโยมกด็ ี ฝ่ายแมช่ ีก็ดี นา่ คดิ นา่ พิจารณา
ไม่ใช่หลวงตาขีต้ ิ ขีต้ ิแตข่ ีต้ ิใหม้ นั ดี ตอ้ งการใหม้ นั ดีใหม้ นั เดน่ ดี
แลว้ ใหด้ ีย่ิงๆขนึ้ ไป น่ี เพราะฉะนนั้ เม่ือจติ ของเราเป็นสมาธิ
อย่างนนั้ เม่ือเสวยสมาธิมากๆเขา้ แลว้ เส่ือมอกี ก็ตอ้ งไปเจรญิ

อยา่ งเก่าอกี น่ี ทาํ อยอู่ ยา่ งนนั้ ไม่มีท่ีสนิ้ สดุ เพราะสมาธิเป็นสิง่ ท่ี
เส่ือมได้

ในโบราณกาล สามเณรอยา่ งนีก้ ็สามารถเหาะไดเ้ พราะ
อทิ ธิฤทธิ์ เป็นสมาธิ จิตเป็นสมาธิ เม่ือไดย้ นิ สตรรี อ้ งอย่ใู นป่า
อยา่ งนี้ เหาะเพลนิ ไป ไปเพลินกบั เสยี งสตรอี นั นนั้ ก็ตกลงมา
แนะ่ ! แลว้ กเ็ ลยไดไ้ ปอย่ดู ว้ ยกนั อย่ดู ว้ ยกนั เม่ือไมม่ ีอนั จะกิน
เขา้ ไปลกั ขโมย ลกั ขโมยเคา้ ก็…พนกั งานเคา้ ก็จบั ไป จบั ไปก็
โทษถงึ ประหารชีวิต น่ี จะเอาไปฆา่ เขา้ ตะแลงแกง อาจารยน์ นั้
เป็นผทู้ ่มี ีญาณวา่ สามเณรของเรากาํ ลงั ถกู เขา้ ประหารชีวติ ทา่ น
ก็แสดงอทิ ธิฤทธิ์ไปใหป้ รากฏทีเดยี ว เม่ือปรากฏอย่างนนั้
สามเณรก็ไดส้ ตขิ นึ้ มา เจรญิ สมาธิขนึ้ เกิดขนึ้ ตรวนท่ีจองจาํ
อยา่ งนนั้ หลดุ ลอยขนึ้ ไป เหาะหนีไปไดเ้ ลย

เพราะฉะนนั้ สมาธิมนั เป็นเพียงแตท่ ่ีระงบั ดบั ช่วั คราวเท่านนั้
ไมเ่ หมือนปัญญา เพราะฉะนนั้ การท่ีใชป้ ัญญา ปัญญาอนั นีก้ ็
ตอ้ งใชค้ วามคดิ นกึ การพนิ ิจพจิ ารณาอยา่ งนนั้ เป็นตน้ อย่างท่ี
พวกท่านทงั้ หลายไดเ้ จรญิ สติปัฏฐานสตู รแสดงไวต้ า่ งๆนานา

อย่างเม่ือกี๊อยา่ งนนั้ วา่ ถงึ สมทุ ยั วา่ ถึงทุกข์ สมุทยั นิโรธ
มรรค น่ี! แสดงอยา่ งนี้ น่กี ็เหมือนกนั การภาวนาก็จาํ เป็น
จะตอ้ งใครค่ รวญพนิ ิจพจิ ารณา เราก็รูข้ องเรานีเ้ ป็นส่ิงท่ีรกั สง่ิ ท่ี
ชอบใจสิ่งท่ีสงวนแตท่ าํ ไมไมส่ มความปรารถนา ประเด๋ยี วเจบ็ หู
ประเด๋ยี วเจ็บตา ประเด๋ียวไอ ประเด๋ยี วจาม ตา่ งๆนานาๆ เป็น
ไขห้ วดั เป็นไขม้ าเลเรยี สารพดั ทาํ ไมเราบงั คบั ไมไ่ ด้ เราวา่ เป็น
ตวั ของเรา แลว้ อะไรเป็นตวั ของเรา น่ี ตอ้ งใชก้ ารคน้ ควา้ พนิ ิจ
พจิ ารณาอยา่ งนี้ เรยี กวา่ พจิ ารณาใหเ้ หมาะ ใหม้ ากๆขนึ้ ในแบบ
ก็อยา่ งเม่ือกีน๊ ะแหละ เพราะฉะนนั้ เม่ือใจมนั เขา้ ไปสงบอยา่ งนนั้
เราก็จาํ เป็นจะตอ้ งพิจารณาใหล้ ะเอยี ดละออใหม้ ีสติจดจอ้ ง
แลว้ ใชค้ วามคดิ อนั นนั้ ทา่ นเรยี กวา่ ปัญญา คิดอย่อู ย่างนนั้ เม่ือ
ตาเม่ือเหน็ รูป แลว้ รูปนนั้ เราวา่ สวย รูปนนั้ เราวา่ แก่ รูปนนั้ เราวา่
คนหง่อม รูปนนั้ วา่ เด็ก น่ีตอ้ งเอาพจิ ารณาอยา่ งนนั้ ในแบบท่าน
ก็วา่ รูปในท่ีใกล้ รูปในท่ีไกล รูปในอดตี รูปในอนาคต รูปใน
ปัจจบุ นั รูปตวั เราอย่างนี้ แสดงไวห้ มดใหน้ อ้ มมาพนิ ิจพจิ ารณา

ดว้ ยปัญญา น่ี เม่ือมีเวทนาก็ใหน้ อ้ มเวทนาเขา้ มา พจิ ารณาลง
ไปอยา่ งนนั้

น่ีแหละ การปฏิบตั ิ เม่ือเป็นนกั ปฏบิ ตั ิถา้ ยงั ไมผ่ ่านการ
คน้ ควา้ พนิ ิจพจิ ารณาแลว้ จะรกั ษาตวั เป็นสง่ิ ท่ียาก รกั ษาตวั เป็น
ส่งิ ท่ีลาํ บากเพราะยงั ไมม่ ีหลกั ไมม่ ีเกณฑ์ หาท่ีพง่ึ ตวั เราเองยงั
ไมไ่ ด้ เพราะมนั ไดป้ ระะทงั ช่วั ครงั้ ช่วั คราวอย่างสามเณรทา่ นนนั้
เม่ือไปเพลดิ เพลินในรูป ในเสยี ง ในกลน่ิ ในรส สมั ผสั เขา้ แลว้
มนั ก็เกิดความกาํ หนดั ยนิ ดีกบั สงิ่ เหลา่ นนั้ ก็เส่ือม เพราะคลาย
จากส่ิงเหลา่ นี้ เลยเพลิดเพลนิ ไปสงิ่ เหลา่ นี้ ไมไ่ ดเ้ จรญิ ขึน้ อกี
เป็นพระก็ตอ้ งสกึ ออกจากพระ เป็นเณรกต็ อ้ งสกึ ออกจากเณร
เป็นชีก็ตอ้ งสกึ จากชีเพราะเกิดความกระสนั ต์ น่ี เป็นเชน่ นนั้
เพราะฉะนนั้ ตอ้ งอาศยั ปัญญาคน้ ควา้ พนิ ิจพจิ ารณา เอาส่งิ ท่ีเรา
เพลดิ เพลนิ (เทปขาดตอน) ใหม้ นั คลายความกาํ หนดั ยนิ ดีกบั รูป
เสยี งกลน่ิ รสสมั ผสั ของหวั ใจท่ีมนั ดนิ้ รนอนั นนั้ พิจารณาเขา้ ไป
ใจอนั ไหนมนั ยนิ ดี รูปอนั ไหนมนั สวย สวยตรงไหน งามตรงไหน
มีหมู ีขามีตนี มีมือมีอวยั วะตา่ งๆนานาตรงนนั้ อนั ใดท่ีมนั สวยมนั

งามก็ตอ้ งเอามาพจิ ารณา มาใครค่ รวญอย่างนีจ้ งึ เรยี กวา่ เป็น
นกั ปฏบิ ตั ิกลา้ หาญชาญชยั ฝึกใหม้ ากๆ ทา่ นบอก ภาวโิ ต พาหุ
ลกี โต เจรญิ มากเขา้ แลว้ มนั ก็จะทาํ ใหเ้ กิดความเบ่อื หนา่ ย

เม่ือเกิดความเบ่ือหนา่ ยก็คลายความกาํ หนดั ยนิ ดีกบั ส่งิ
เหลา่ นนั้ น่ี! ตอ้ งอาศยั สง่ิ เหลา่ นี้ ตอ้ งอาศยั สติเป็นตวั สาํ คญั
ท่ีสดุ กบั ปัญญาเป็นเคร่อื งคน้ เป็นเคร่อื งตดั รอนหวั ใจท่ีดนิ้ รน
กระวนกระวายอนั นนั้ เอง เราจะไปตดั รอนท่ีอ่นื ไม่ได้
เพราะฉะนนั้ ตอ้ งอาศยั ปัญญาคน้ ควา้ ลงไป อนั ใดท่ีมนั ติด อนั
ใดท่ีมนั เพลนิ อนั ใดท่ีมนั สนกุ สนานรา่ เรงิ ตอ้ งคน้ เขา้ ไป ใครเป็น
คนเขา้ ไปเพลดิ ไปเพลนิ หวั ใจอนั นีห้ รอื น่ี เม่ือคน้ พจิ ารณาอยา่ ง
นีแ้ ลว้ ใจมนั ก็ไมไ่ ป ก็ขนาดท่ีมนั จะดีเตม็ ท่ีอยา่ งนนั้ ใจมนั ไมไ่ ปท่ี
ไหน ใจไมว่ อกแวก ใจอยอู่ ารมณอ์ นั หนง่ึ อยา่ งนนั้ กบั อารมณท์ ่ี
เขา้ มาพนิ ิจพิจารณากบั หวั ใจอย่างนนั้ อดตี ก็ไม่ไป อนาคตก็ไม่
ไป มีแตค่ วามรูส้ กึ ท่ีเป็นปัจจบุ นั ท่ีพจิ ารณาเดนิ ไปไหนอยา่ งไรก็
ไดค้ ลอ่ งแคลว่ ชาํ นิชาํ นาญอยา่ งนนั้ ถา้ เป็นอย่างนนั้ แลว้ เรง่ เขา้
ไปเต็มท่ี ไมต่ อ้ งเป็นอนั หลบั อนั นอน ไมห่ วิ ไม่โหย ไมง่ ่วงเหงา

หาวนอน ไมส่ ปั หงกสปั เงยอยา่ งนี้ น่ี ทางแหง่ ท่ีจะเขา้ ไปถึง แห่ง
อรยิ มรรค เรยี กวา่ มคั โค อยา่ งคน้ กายอยา่ งนที้ ่านก็แสดงวา่ เอ
กายโน อยงั มัคโค หนทางอนั ท่ีจะพน้ จากทกุ ขน์ าํ ไปสแู่ ดนแห่ง
วิวฏั ฏะ น่ีตอ้ งคน้

แตว่ า่ คน้ อยา่ งนนั้ ลงไปอยา่ งนนั้ จะเห็นความจรงิ อยา่ งไรละ
น่ี อนั นีเ้ ป็นสิ่งท่ีปัจจตงั สาํ หรบั นกั ปฏบิ ตั ิ อนั นีแ้ มพ้ ระสมั มาสมั
พทุ ธเจา้ ก็เป็นคนท่ีทาํ ใหเ้ ราไมไ่ ด้ บคุ คลใดๆแมพ้ อ่ แมแ้ มห่ รอื ครู
บาอาจารยก์ ท็ าํ ใหเ้ ราไมไ่ ด้ เราจาํ เป็นตอ้ งปฏิบตั ิของเราเอง
เพราะมนั อยทู่ ่หี วั ใจของเรา ไม่ใช่ไม้ ใช่มือ อย่ทู ่ีหวั ใจเรา ตอ้ ง
เนน้ ตอ้ งคน้ ควา้ พินิจพิจารณาอยา่ งนนั้ เม่ือไดอ้ บุ ายจากทา่ น
แลว้ ก็ตอ้ งนาํ ไปคน้ ควา้ พินิจพิจารณาจนมนั เกิดขนึ้ กบั ใจเราเอง
ประจกั ษข์ นึ้ กบั ใจเราเอง น่ี เราคน้ ควา้ พนิ ิจพิจารณามนั แคช่ ดั
อย่อู ยา่ งนนั้ สมาธิกโ็ ผล่ เปล่ยี ว ปราศจากอารมณร์ า่ เรงิ
เขม้ แข็ง ไม่กลวั เป็นกลวั ตาย ไม่กลวั หิว ไมม่ ีหิวไมม่ ีโหย มีแต่
ความอ่ิมเอบิ ของสมาธิซาบซา่ นอย่อู ย่างนนั้ ทงั้ กลางวนั
กลางคนื น่ี เม่ือเป็นเชน่ นนั้ เขา้ ท่ีครงั้ ใดเราก็เขา้ ไปกาํ หนด

พิจารณาอยา่ งนนั้ มนั ก็เหน็ แจง้ เหน็ ชดั สวา่ งไสวขนึ้ ขนึ้ ไป
ตามลาํ ดบั เม่อื มนั ถงึ ท่ถี งึ ตอนถึงฐานแลว้ ถงึ โคนวา่ อยา่ งนนั้
เถอะ ในขณะจิตท่ีพิจารณาอยา่ งนนั้ มนั ก็ตอ้ งวางอารมณอ์ นั นนั้
ไม่ใชเ่ รานกึ วางเอาเอง ธรรมชาตอิ นั หนง่ึ เกิดขนึ้ มาใหว้ างเองใน
ขณะนนั้ น่นั จงึ เรยี กวา่ ถงึ ผลอนั บรสิ ทุ ธิ์ จดุ งานท่ีพจิ ารณาอนั
นนั้ ยนื ตวั อย่โู ดดเด่ียวคอื หวั ใจท่ีบรสิ ทุ ธิ์หมดจด (เทปจบ)

ท่ีมา: https://youtu.be/JMcRKhCIEIU