Presentatie Land van Cuijk 9-8-2022

1

Gezondheid
Participatie
Omgevingswet
9 februari 2022

2

kaniknie wiliknie

Burgerparticipatie en
Omgevingsvisie

Thema gezondheid
Land van Cuijk

9 feb 2022

Gezondheid en leefomgeving

Ontwikkelingen

Opgaven in de leefomgeving

• Klimaatverandering
• Energietransitie
• Duurzame veehouderij
• Duurzame mobiliteit
• Verstedelijking / bouwopgave

Maatschappelijke ontwikkelingen

• Participatie
• Decentralisaties in leefomgeving en volksgezondheidszorg

Opgaven op volksgezondheid

• Toenemende vergrijzing
• Toenemend overgewicht
• Toenemend mentale druk
• Toenemende gezondheidsverschillen

Bijdrage aan ziektelast

Bron: Volksgezondheid Toekomst Verkenning, 2018

Hoe ervaart men de leefomgeving in jouw
buurt?

• Brabantse Omgevingsscan (BRoS)

B

Gezondheidsbescherming

Luchtverontreiniging effecten

• Luchtweg- en longaandoeningen, zoals astma en longkanker
• Hart- en vaatziekten (ontstaan en verergeren)
• Vervroegde sterfte met gemiddeld 13 maanden
• Vroeggeboorte
• Werkverzuim

• Gevoelige groepen: kinderen, ouderen, mensen met
luchtwegaandoeningen en/of hart- en vaatziekten

• Hoogblootgestelde groepen (denk ook aan cumulatie!)

• Géén ‘veilige’ grenswaarde: hoe lager, hoe gezonder!

Geur effecten

• Hinder

• Verstoring gedrag of activiteiten:
– Ramen sluiten
– Niet graag buiten zijn in directe woonomgeving
– Niet graag thuis zijn
– Bezoek komt niet graag; niet graag uitnodigen
– Klagen; indienen van klachten

• Stress gerelateerde gezondheidseffecten:
– Hoofdpijn, duizeligheid, vermoeidheid,
misselijkheid, benauwdheid, loopneus, oogirritatie

Aantallen dieren in Land van Cuijk

Ernstige geurhinder door …

Wordt ernstig Andere
bedrijven/
gehinderd Stallen met vee, Open haard/ Vergister industrie
allesbrander
door geur pluimvee, e.d. Mest uitrijden

Land van Cuijk: Boxmeer 9% 3% 3% 4% 1% 1%
Land van Cuijk: Cuijk %
Land van Cuijk: Grave 12% 1% 3% 6% % %
Land van Cuijk: Mill en Sint Hubert
Land van Cuijk: Sint Anthonis 10% % 3% 7% % 1%
1%
19% 6% 7% 7% 4%

15% 7% 7% 5% 2%

Bezorgd over …. (GGD monitor, 2020)

infectieziekten

de invloed gezondheid gezondheid overdraagbaar blootstelling

van de gezondheid gezondheid gezondheid door door van dier op aan resistente

omgeving op door door wonen in door bedrijven zendmasten/ gezondheid akkerbouw/tuin mens bacteriën

de veehouderij een drukke of industrie in antennes in door vliegveld bouw in de (bijvoorbeeld (bijvoorbeeld de blootstelling

gezondheid in de buurt straat de buurt de buurt in de buurt buurt Q-koorts) MRSA-bacterie) aan fijnstof

Land van Cuijk: Boxmeer 11% 4% 3% 1% 3% 1% 1% 30% 19% 22%

Land van Cuijk: Cuijk 12% 3% 2% 3% 2% 2% 1% 30% 22% 27%

Land van Cuijk: Grave 10% 3% 3% 1% 4% 1% 3% 34% 19% 21%

Land van Cuijk: Mill en Sint Hubert 24% 10% 4% 3% 4% 14% 5% 35% 21% 27%

Land van Cuijk: Sint Anthonis 16% 12% 2% 3% 2% 2% 6% 33% 19% 28%

Gezondheidsbevordering



Openbare ruimte kan bijdragen aan
gezondheid

• uitnodigen tot bewegen
• mogelijkheden bieden voor ontspanning
• betrokkenheid bij buurt versterken, en daarmee sociale

cohesie versterken
• opgroeien in een rookvrije omgeving
• toegang hebben tot voorzieningen
• Etc.

Groen in de buurt (18+)

Vindt dat buurt voldoende groen Vind groen in buurt belangrijk
heeft

Buurt aantrekkelijk om te bewegen

18-64 65+

Voldoende ontmoetingsplekken

18-64 65+

Sociale samenhang in de buurt

Ervaart onvoldoende sociale Ervaart veel sociale samenhang
samenhang

Afstand tot Grote supermarkt

Huisartsenpraktijk

Afstand tot School

Kinderdagverblijf

Hoe krijg je aandacht voor
gezondheid in omgevingsvisie:

• Maak gebruik van de kernwaarden voor gezondheid

• Maak gezondheid inzichtelijk met data
– Waar zitten de kansen, waar liggen knelpunten

• Maak verbindingen met: gezondheidsbeleid, Schone
Lucht Akkoord

Kernwaarden gezonde
leefomgeving

• Gezonde leefomgeving

• Gezonde mobiliteit

• Gezonde gebouwen



Schone lucht akkoord

WAT?
• Akkoord tussen Rijk, provincies en gemeenten
• Doel: 50% gezondheidswinst door schonere lucht in 2030
WAAROM?
• Luchtverontreiniging draagt belangrijk bij aan ziekte en

sterfte
• onder de huidige normen aanzienlijke gezondheidswinst te

behalen
WIE?
• Samenwerken!
• Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat met gemeenten

en provincies



Landelijke kennisdocumenten

✓ Gids voor gezonde leefomgeving
✓ Loket gezond leven
✓ Aan de slag met de omgevingswet
✓ VNG
✓ Landelijke nota volksgezondheid

Instrumenten

✓ Kernwaarden
✓ Brabantscan /BrOS
✓ Quickscan gezonde leefomgeving
✓ Leefplekmeter
✓ Check je plek

Voorbeeld: Check je plek

Vragen?

Geke van Dick, functionaris
gezondheidsbeleid
[email protected]
088 368 6336

Renske Nijdam, adviseur milieu en
gezondheid
[email protected]
088 368 7800

30

31

Pauze

Ignas van Bebber

AGNM, Land van Cuijk, 9 febr 2022

Integrale visie;
Is dat wel de wens van iedereen ?

AGNM, Land van Cuijk, 9 febr 2022

Integrale Cijk op het Land van Cuijk

AGNM, Land van Cuijk, 9 febr 2022

Afname levensverwachting door fijnstof PM2.5

AGNM, Land van Cuijk, 9 febr 2022

AGNM, Land van Cuijk, 9 febr 2022

Geur / Odeur of ordinaire STANK

AGNM, Land van Cuijk, 9 febr 2022

Wat ademt u nu allemaal eigenlijk in ?

Luchtvervuiling door

- Verkeer
- Industrie
- Landbouw
- Intensieve veeteelt
- Luchtvaart
- Scheepvaart
- Uzelf (houtkachels)

AGNM, Land van Cuijk, 9 febr 2022

Fijnstof PM2.5 bij elke ademteug

AGNM, Land van Cuijk, 9 febr 2022

Gezondheidsschade PM2.5

HART LONGEN

• Onregelmatige hartslag • Astma
• Ritmestoornissen • COPD
• Kransslagaderen • Exacerbatie COPD
• Hartfalen • Longontsteking
• Hartinfarct • Longkanker

AGNM, Land van Cuijk, 9 febr 2022

Toename fijnstof PM2.5 per 10 µg/m3

Algehele sterfte 4%
Cardiale sterfte 6%
Pulmonale sterfte 8%

AGNM, Land van Cuijk, 9 febr 2022

Ammoniak Fijnstof PM2.5

PM2.5 jaargemiddeld Zuidoost Brabant

Stedelijk 12,3 µg / m3
Platteland 23,9 µg / m3

Drempelwaarde (10 ) µg 5 µg !!
WHO 25 µg
EU

Fijnstof PM10 en endotoxinen

• Veehouderij : voer, strooisel, mest, huid, veren en verder
bacteriën en endotoxinen

• Met name uit pluimvee (75%) en varkens
• Veroorzaakt gezondheidsproblemen in omgeving
• Rondom pluimvee en geiten :

- 50 à 60 % meer longontsteking

Waterbedrijven slaan alarm: mest bedreigt
drinkwaterwinning

Nitraat Darmkanker

Drempelwaarde nitraat 50 mg/L

• Sluiting drinkwaterputten
• Relatie met darmkanker

Zoönosen

• Benoemt probleem
• Geen antibioticaresistentie
• Geen alimentaire zoönose
• Gevaar zoönose komt uit
het buitenland ! ??

AGNM, Land van Cuijk, 9 febr 2022

Zoönosen

• 2003 Vogelpest
• 1994-2009 Gekke Koeienziekte
• 2007-2010 Q-koorts
• 2011 EHEC
• 2020 Covid-19
• 2020 -2021 Hoog-pathogene vogelgriep

• Vogelgriep van mens op mens ?

AGNM, Land van Cuijk, 9 febr 2022

ZOÖNOSEN

Gewaarschuwd !

• Nature 2005:
• The Lancet 2012: Zoönose : Voorspelling en preventie
• 60% van de infectieziekten bij de mens

AGNM, Land van Cuijk, 9 febr 2022

Covid-19 2020

AGNM, Land van Cuijk, 9 febr 2022

Antibiotica resistentie

MRSA v-MRSA
ESBL kippenvlees 50 %; >> kalverhouderij !

Wijd verspreid; 5 – 10 % is drager (ook vegetariërs)

Resistente Campylobacter ; pluimveehouderij
Resistente Salmonella ; pluimveehouderij
Resistente Clostridium diff ; varkenshouderij

AGNM, Land van Cuijk, 9 febr 2022

Antibiotica resistentie is blijvend !!

• Ondanks afname in gebruik met 67%

• Resistentie in 40 jaar oud grondwater (TNO 2016)

– Antibioticum, bacteriën, resten van DNA (plasmide), episoom.

• 10 % voldoende voor instandhouding

NB; LAATSTE REDMIDDEL antibiotica
• Colistine, laatste twee jaar toename van 47 %
• Carbapenem

AGNM, Land van Cuijk, 9 febr 2022