ระบบสุริยะ Solar system สำหรับนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 4

ระบบสุริยะ Solar system

สำหรับนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 4

รหัสวิชา 01179232 ภาคปลาย 2564
สาขาเทคโนโลยีดิจิทัลเพื่อการศึ กษา
ภาควิชาอาชีวศึ กษา มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์

คำนำ

หนังสืออิเล็กทรอนิกส์ (e-book) นี้จัดทำขึ้นเพื่อเป็นสื่อการสอนเพื่อ
เพิ่มความรู้ในเรื่องระบบสุริยะสำหรับนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 4
และผู้ที่สนใจเพื่อให้นักเรียนมีความรู้และความเข้าใจในเนื้อหามากขึ้น
มีรูปแบบที่น่าสนใจได้เห็นภาพจริงสามารถประกอบการเรียนรู้ได้ดียิ่งขึ้น
ทางคณะผู้จัดทำหวังเป็นอย่างยิ่งว่าจะเป็นประโยชน์แก่นักเรียนและผู้ที่
สนใจไม่มากก็น้อย

คณะผู้จัดทำ
7 มีนาคม 2565

สารบัญ 1
2
แบบทดสอบก่อนเรียน 2
แบบจำลองระบบสุริยะ 4
หน่วยการเรียนรู้ที่ 1 4
5
ดวงอาทิตย์ 5
ดาวเคราะห์ 6
ดาวพุธ 6
ดาวศุกร์ 7
โลก 8
ดาวอังคาร 8
ดาวพฤหัสบดี 8
ดาวเสาร์
ดาวยูเรนัสหรือดาวมฤตยู 9
ดาวเนปจูน ดาวสมุทร หรือดาวเกตุ 9
9
กลุ่มดาวเคราะห์นอกวงโคจร 10
ดาวเคราะห์น้อย 11
ดาวหาง 12
อุกกาบาต 14
15
แผนภาพสรุปความรู้ระบบสุริยะ
แบบทดสอบหลังเรียน
เฉลยแบบทดสอบ
บรรณานุกรม

แบบทดสอบก่อนเรียน

เรื่องระบบสุริยะ

คำชี้แจง : ให้นั กเรียนเลือกคำตอบที่ถูกต้องที่สุดเพียงคำตอบเดียว

แล้วทำเครื่องหมายลง กระดาษคำตอบ

1. ระบบสุริยะ มีดาวดวงใดเป็นศูนย์กลาง

1. ดวงจันทร์ 2. ดวงอาทิตย์

3. ดาวเคราะห์น้ อย 4. โลก

2. ข้อใดไม่ใช่ดาวเคราะห์

1. ดาวพุธ 2. ดาวศุกร์

3. โลก 4. ดาวหาง

3. ดาวที่มีแสงสว่างในตัวเอง คือดาวต่อไปนี้ ยกเว้นดาวใด

1. ดาวเคราะห์ 2. ดวงอาทิตย์

3. ดาวฤกษ์ 4. ไม่มีข้อถูก

4. ดาวเคราะห์ดวงใดใช้เวลาหมุนรอบตัวเองเร็วที่สุด

1. ดาวพุธ 2. ดาวศุกร์

3. โลก 4. ดาวพฤหัสบดี

5. วงแหวนรอบดาวพฤหัสบดี คืออะไร

1. ดาวหาง 2. อุกาบาต

3. ก้อนน้ำแข็ง 4. ดวงจันทร์

1

6. ข้อใดกล่าวถูกต้องเกี่ยวกับอุกกาบาต
1. เกิดจากวัตถุแข็งจำพวกโลหะ
2. ดาวตกหรือผีพุ่งใต้
3. เกิดจากหินขนาดเล็กที่ล่องลอยอยู่ในอวกาศ
4. ถูกทุกข้อ

7. ความสั มพันธ์ในข้อใดไม่ถูกต้อง
1.ดาวพฤหัสบดี – ราชาแห่งเทพเจ้า
2.ดาวเสาร์ – เทพเจ้าแห่งการเพาะปลูก
3.ดาวยูเรนั ส – เทพเจ้าแห่งท้องฟ้า
4.ดาวเนปจูน - เทพเจ้าแห่งนรก

8. ดาวฤกษ์ใดที่จะขึ้นในช่วงฤดูหนาว

1. ดาวจระเข้ 2. ดาวค้างคาว

3. ดาวลูกไก่ 4. ดาววัว

9. ดาวเคราะห์น้ อยอยู่ระหว่างดาวดวงใด

1. พุธ ศุกร์ 2. พฤหัสบดี เนปจูน

3. อังคาร พฤหัสบดี 4. ไม่มีข้อถูก

10.ดาวดวงใดที่เชื่อว่าน่ าจะมีสิ่ งมีชีวิตอาศั ยอยู่

1. ดาวศุกร์ 2. ดาวอังคาร

3. ดาวพฤหัสบดี 4. ดาวเสาร์

2

เนื้อหา

ระบบสุริยะอยู่ในดาราจักรทางช้างเผือก โดยมีดวงอาทิตย์เป็นศูนย์กลาง มีการ
สร้างแบบจำลองเพื่ออธิบายระบบสุริยะมาตั้งแต่อดีต ซึ่งแบบจำลองที่น่าสนใจ
ได้แก่ แบบจำลองระบบสุริยะของปโตเลมี โคเพอร์นิคัส และเคปเลอร์

แบบจำลองระบบสุริยะ

ดวงดาวแบ่งออกเป็น ๒ พวก คือ ดวงดาวที่สังเกตเห็นอยู่นิ่งและเกาะกลุ่มกันอยู่ในตำแหน่งเดิม
เรียกว่า ดาวฤกษ์ และดวงดาวที่เคลื่อนที่และเปลี่ยนตำแหน่งอยู่เสมอ เรียกว่า ดาวเคราะห์

ดวงอาทิตย์เป็นศูนย์กลางของดาวเคราะห์ ดวงจันทร์รวมทั้งวัตถุอื่น ๆ เนื่องจากดวงอาทิตย์ส่ง
แรงดึงดูดกระทำต่อดวงดาวเหล่านั้นจึงทำให้เกิดระบบสุริยะขึ้น

ปโตเลมี สร้างแบบจำลองเพื่อแสดงว่าโลกเป็นศูนย์กลางของทุก ๆ สิ่ง เนื่องจากเขาเชื่อว่าดวง
อาทิตย์และวัตถุอื่น ๆ ในท้องฟ้าโคจรรอบโลก

ต่อมาประมาณ ๑,๔๐๐ ปี หลังจากสมัยของปโตเลมี โคเพอร์นิคัส ได้เผยแพร่แบบจำลองที่แสดง
ว่าดาวเคราะห์ต่าง ๆ รวมทั้งโลกโคจรเป็นวงกลมรอบดวงอาทิตย์

ในช่วงศตวรรษที่ ๑๖ โยฮันเนส เคปเลอร์ ได้สร้างแบบจำลองที่แสดงว่าดาวเคราะห์และเทหวัตถุ
ต่าง ๆ เดินทางเป็นวงรีรอบดวงอาทิตย์ และใช้แบบจำลองนี้จนถึงปัจจุบัน

3

หน่วยการเรียนรู้ที่ 1
ส่วนประกอบของระบบสุริยะ

ดวงอาทิตย์

ดวงอาทิตยืเป็นจุดศูนย์กลางของระบบสุริยะโดยมีอุณหภูมิประมาณ ๕,๕๐๐
องศาเซลเซียส แต่บริเวณใจกลางร้อนมากกว่า สามารถสร้างพลังงานได้ด้วยตัว
เอง พลังงานจากดวงอาทิตย์ให้ความร้อน แสงสว่าง และความอบอุ่นแก่โลกของเรา

ดาวเคราะห์

เรามองเห็นดาวเคราะห์ได้ในท้องฟ้าเหมือนจุดของแสงที่เคลื่อนที่ในหมู่ดาวฤกษ์
จึงทำให้ดูคล้ายกับว่าดาวเคราะห์ขึ้นและตกเช่นเดียวกับดวงจันทร์ที่เป็นบริวารของ
โลก ดาวเคราะห์จะสะท้อนแสงจากดวงอาทิตย์

รู้หรือไม่?
ระบบสุริยะโคจรอย่างไรสแกน

QR code

4

ดาวพุธ

โคจรรอบดวงอาทิตย์ ๑ รอบ ใช้เวลาเพียง ๘๘ วัน และหมุน
รอบตัวเองใช้เวลา ๕๙ วัน ไม่มีดาวบริวาร ดาวพุธเป็นดาวที่ได้รับ
ความร้อนจากดวงอาทิตย์มากที่สุด ไม่มีชั้นบรรยากาศห่อหุ้มพื้นผิว
จึงร้อนและแห้งแล้ง อุณหภูมิของด้านสว่างและด้านมืดแตกต่างกันมาก
จึงทำให้เราเรียกดาวพุธว่า “เตาไฟแช่แข็ง”
เมื่อปี พ.ศ. ๒๕๑๗ ยานมารีเนอร์ ๑๐ ได้ส่งภาพมายังโลกเมื่อนำภาพมาต่อกัน
ได้ภาพของพื้นผิวดาวพุธซึ่งขรุขระเต็มไปด้วยก้อนหินและหลุมอุกกาบาตที่เป็นแอ่งคล้ายชาม
หรืออ่าง คล้ายกับพื้นผิวของดวงจันทร์

ดาวศุกร์

มีขนาดเล็กกว่าโลกเล็กน้อย จึงได้ชื่อว่าเป็นฝาแฝดของโลก โคจรรอบ
ดวงอาทิตย์ใช้เวลา ๒๕๕ วัน และหมุนรอบตัวเองใช้เวลา ๒๔๓ วัน โดยมี
ทิศทางการหมุนรอบตัวเองจากทิศตะวันออกไปทิศตะวันตก ซึ่งตรงข้ามกับ
ดาวเคราะห์ดวงอื่น ๆ ไม่มีดาวบริวาร มีอุณหภูมิสูงที่สุดเพราะบรรยากาศปกคลุม
ไปด้วยแก๊สคาร์บอนไดออกไซด์ที่หนาทึบจึงเก็บความร้อนเอาไว้ พื้นผิวมีลักษณะเป็นภูเขา
หุบเขา และ หลุมบ่อ
ดาวศุกร์สว่างรองจากดวงอาทิตย์และดวงจันทร์ ถ้าเห็นทางทิศตะวันตกในเวลาค่ำ
เรียกว่า ดาวประจำเมือง ถ้าเห็นทางทิศตะวันออกในเวลาก่อนรุ่งอรุณ
เรียกว่า ดาวประกายพรึก โดยเวลาที่เห็น คือ ก่อนดวงอาทิตย์ขึ้นหรือหลังดวง
อาทิตย์ลับขอบฟ้าไปแล้วไม่เกิน ๓ ชั่วโมง

5

โลก

โคจรรอบดวงอาทิตย์ ๑ รอบ ใช้เวลา ๓๖๕ วัน ๖ ชั่วโมง ๙ นาที โลกหมุนจากทิศ
ตะวันตกไปทิศตะวันออก หรือ หมุนทวนเข็มนาฬิกาแกนของโลกเอียงเป็นมุม
ประมาณ ๒๓ องศากับแนวตั้งฉากของระนาบวงโคจร จึงทำให้เกิดฤดูกาลต่างๆ ขึ้น
บนโลก โลกเป็นดาวเคราะห์ที่มีลักษณะพิเศษ เพราะ บนโลกมีอากาศและน้ำซึ่ง
จำเป็นสำหรับการดำรงชีวิตของสิ่งมีชีวิต และ เป็นดาวเคราะห์ดวงเดียวที่พื้นผิวส่วน
ใหญ่ปกคลุมไปด้วยน้ำ

ดาวอังคาร

มีขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ ๑/๒ ของโลก โคจรรอบดวงอาทิตย์ ๑
รอบ ใช้เวลา ๖๘๗ วัน และหมุนรอบตัวเองใช้เวลา ๒๔ ชั่วโมง ๓๗ นาที มี
แกนเอียงเช่นเดียวกับโลก จึงทำให้บนดาวอังคารมีฤดูกาลคล้ายกับบนโลก มี
ดาวบริวาร ๒ ดวง ชื่อ โฟบอสและไดมอส ทั้ง ๒ ดวงไม่มีบรรยากาศห่อหุ้ม

6

ดาวพฤหัสบดี

เป็นดาวเคราะห์แก๊สที่ใหญ่ที่สุดในระบบสุริยะ มีขนาดใหญ่กว่าโลกประมาณ 11 เท่า
อยู่ห่างจากดวงอาทิตย์เป็นลำดับที่ 5 หมุนรอบตัว เองเป็นเวลา 9.925 ชั่วโมง
เร็วกว่า ดาวเคราะห์ดวงอื่นๆ โคจรรอบดวงอาทิตย์เป็นเวลาประมาณ 12 ปี ดาวพฤหัสบดี
เรียกอีกชื่อหนึ่งว่า “ดาวยักษ์” มีดาวบริวารประมาณ 79 ดวง

เกร็ดความรู้

ความแตกต่างที่สำคัญระหว่างดวงดาวและดาวเคราะห์
ดาวมีแสงของตัวเองในขณะที่ดาวเคราะห์ไม่มีแสงของตัวเอง
พวกมันสะท้อนแสงอาทิตย์ที่ตกบนดาวเคราะห์ ดาวยังคงอยู่ที่
ตำแหน่ง อย่างไรก็ตามพวกมันเคลื่อนที่จากตะวันออกไปตะวัน
ตก ในทางกลับกันตำแหน่งของดาวเคราะห์มีแนวโน้มที่จะ
เปลี่ยนแปลงเมื่อพวกมันเคลื่อนที่ไปรอบดวงอาทิตย์

7

ดาวเสาร์

มีลักษณะคล้ายดาวพฤหัสบดี คือ มีพื้นผิวสีเหลืองซึ่งเป็นแก๊ส
ที่เบามาก มีความหนาแน่นน้อยกว่าดาวเคราะห์ดวงอื่น ๆ โคจรรอบดวง
อาทิตย์ ๑ รอบ ใช้เวลา ๒๙.๕ ปี หมุนรอบตัวเอง ๑ รอบ ใช้เวลา ๑๐ ชั่วโมง
๓๙ นาที มีดาวบริวารมากกว่า ๓๐ ดวง ดวงที่มีขนาดใหญ่ที่สุดมีชื่อว่า ไตตัน

ดาวยูเรนัสหรือดาวมฤตยู

ดาวยูเรนัสเป็นดาวเคราะห์แก๊สที่มีขนาดใหญ่เป็นลำดับที่ ๓ โคจรรอบ
ดวงอาทิตย์ ๑ รอบ ใช้เวลา ๘๔ ปี และหมุนรอบตัวเองใช้เวลา ๑๗ ชั่วโมง

ดาวเนปจูน ดาวสมุทร หรือดาวเกตุ

ดาวเนปจูนเป็นดาวเคราะห์แก๊สดวงที่ ๔ โคจรรอบดวง
อาทิตย์ ๑ รอบ จึงใช้เวลาถึง ๑๖๕ ปี และหมุนรอบตัวเอง ๑ รอบ ใช้เวลา
๑๕ ชั่วโมง มีดาวบริวาร ๘ ดวง ดวงที่ใหญ่ที่สุดชื่อ ทริตันและเนรีด โดยดาว
ทริตันหมุนรอบดาวเนปจูนในทิศทางตรงกันข้ามกับทิศทางการหมุนของ
ดาวเนปจูน

8

กลุ่มดาวเคาะนอกวงโคจร

ดาวเคราะห์น้อย

เป็นเศษหินหรือส่วนผสมของหินกับโลหะชิ้นใหญ่ ๆ มีจำนวนมากในระบบสุริยะ เป็น

บริวารของดวงอาทิตย์ มีแถบการโคจรอยู่ระหว่างดาวอังคารและดาวพฤหัสบดีซึ่งเรียก
ว่า แถบดาวเคราะห์น้อย

ดาวหาง

เป็นก้อนน้ำแข็งสกปรกที่ไม่มีแสงสว่างในตัวเอง มีวงโคจรรอบดวงอาทิตย์เป็นวงรี
มาก รูปร่างและความสว่างจะแตกต่างกันไปตามระยะทางที่อยู่ห่างจากดวงอาทิตย์
ขณะอยู่ไกลจากดวงอาทิตย์จะไม่มีหางและแสงสว่าง เมื่อเข้าใกล้ดวงอาทิตย์จะขยาย
ขนาดใหญ่ขึ้นและสว่างมากขึ้น ประกอบด้วยส่วนสำคัญ ๓ ส่วน คือ๑. ส่วนแกนกลาง
ประกอบด้วยอนุภาคน้ำแข็ง ไอน้ำ และแก๊สที่เย็นจัด เป็นส่วนที่สว่างที่สุด
๒. ส่วนหัว เป็นกลุ่มไอน้ำ ฝุ่น และแก๊สที่ระเหยออกมาจากแกนกลางแล้วหุ้มแกน
กลางอยู่โดยรอบ
๓. ส่วนหาง แบ่งเป็น ๒ ชนิด คือ หางแก๊ส เป็นทางตรงสีน้ำเงินถูกผลักออกโดย
สนามแม่เหล็กในลมสุริยะ ทำให้มีทิศตรงกันข้ามกับดวงอาทิตย์ หางฝุ่น ประกอบด้วย
ฝุ่นหรืออนุภาคอื่น ๆ สะท้อนแสงให้เห็นเป็นสีเหลืองขาวเป็นหางโค้งออกจากทาง
โคจรของดาวหาง

9

อุกกาบาต

เป็นก้อนหินหรือวัตถุนอกโลกที่โคจรอยู่ทั่วไปในระบบสุริยะ โดยมักอยู่เป็นแถบ
โคจรรอบดวงอาทิตย์ เรียกว่า แกนอุกกาบาต เมื่อเข้ามาอยู่ในบรรยากาศของโลก
ด้วยความเร็วประมาณ ๑๒ – ๗๒ กิโลเมตร/วินาที ที่ความสูงประมาณ ๑๒๐
กิโลเมตร มันจะเสียดสีกับอากาศ ทำให้ก้อนอุกกาบาตร้อนมากจนลุกสว่าง และ
เมื่อลงมาถึงความสูง ๖๐ กิโลเมตร อุกกาบาตส่วนใหญ่จะไหม้จนหมดทำให้เกิด
แสงเรืองเป็นทางสว่างในท้องฟ้า ชาวบ้านเรียกว่า ดาวตกหรือผีพุ่งไต้ แต่ถ้า
อุกกาบาตมีขนาดใหญ่มากเหลือจากการเสียดสีกับบรรยากาศก็จะตกลงมาบน
โลกเกิดเป็นลูกอุกกาบาตและหลุมอุกกาบาตขึ้น

สแกน QR code

ระบบสุริยะของเรา - สื่อการเรียนการสอน วิทยาศาสตร์ ป.4

10

11

แบบทดสอบหลังเรียน

เรื่องระบบสุริยะ

คำชี้แจง : ให้นั กเรียนเลือกคำตอบที่ถูกต้องที่สุดเพียงคำตอบเดียว

แล้วทำเครื่องหมายลง กระดาษคำตอบ

1. ดาวฤกษ์ใดที่จะขึ้นในช่วงฤดูหนาว

1. ดาวจระเข้ 2.ดาวค้างคาว

3. ดาวลูกไก่. 4. ดาววัว

2. ดาวที่มีแสงสว่างในตัวเอง คือดาวต่อไปนี้ ยกเว้นดาวใด

1. ดาวเคราะห์ 2. ดวงอาทิตย์

3. ดาวฤกษ์ 4. ไม่มีข้อถูก

3. ระบบสุริยะ มีดาวดวงใดเป็นศูนย์กลาง

1. ดวงจันทร์ 2. ดวงอาทิตย์

3. ดาวเคราะห์น้ อย 4. โลก

4.ดาวดวงใดที่เชื่อว่าน่ าจะมีสิ่ งมีชีวิตอาศั ยอยู่

1. ดาวศุกร์ 2. ดวงอาทิตย์

3. ดาวอาทิตย์ 4. ดาวเสาร์

5. วงแหวนรอบดาวพฤหัสบดี คืออะไร

1. ดาวหาง 2. อุกาบาต

3. ก้อนน้ำแข็ง 4. ดวงจันทร์

12

6. ข้อใดกล่าวถูกต้องเกี่ยวกับอุกกาบาต
1. เกิดจากวัตถุแข็งจำพวกโลหะ
2. ดาวตกหรือผีพุ่งใต้
3. เกิดจากหินขนาดเล็กที่ล่องลอยอยู่ในอวกาศ
4. ถูกทุกข้อ

7. ดาวเคราะห์น้ อยอยู่ระหว่างดาวดวงใด

1. พุธ ศุกร์ 2. อังคาร พฤหัสบดี

3. ไม่มีข้อถูก 4. พฤหัสบดี เนปจูน

8. ดาวเคราะห์ดวงใดใช้เวลาหมุนรอบตัวเองเร็วที่สุด

1. ดาวพุธ 2. ดาวศุกร์

3. ดาวพฤหัสบดี 4. โลก

9. ความสั มพันธ์ในข้อใดไม่ถูกต้อง
1. ดาวเนปจูน - เทพเจ้าแห่งนรก
2. ดาวพฤหัสบดี – ราชาแห่งเทพเจ้า
3. ดาวเสาร์ – เทพเจ้าแห่งการเพาะปลูก
4. ดาวยูเรนั ส – เทพเจ้าแห่งท้องฟ้า

10. ข้อใดไม่ใช่ดาวเคราะห์

1. ดาวพุธ 2. ดาวหาง

3. ดาวศุกร์ 4. โลก

13

6

เเฉฉลลยย
แบบทดสอบก่อนเรียน
1) ตอบ 2. ดวงอาทิตย์
2) ตอบ 4. ดาวหาง
3) ตอบ 1. ดาวเคราะห์
4) ตอบ 4. พฤหัส
5) ตอบ 2. อุกกาบาต
6) ตอบ 2. ดาวตกหรือผีพุ่งใต้
7) ตอบ 4.ดาวเนปจูน - เทพเจ้าแห่งนรก
8) ตอบ 4.ดาววัว
9) ตอบ 2. อังคาร พฤหัสบดี
10) ตอบ 3. ดาวพฤหัสบดี

แบบทดสอบหลังเรียน

1) ตอบ 4. ดาววัว
2) ตอบ 1. ดาวเคราะห์
3) ตอบ 2. ดวงอาทิตย์
4) ตอบ 3. ดาวพฤหัสบดี
5) ตอบ 2. อุกกาบาต
6) ตอบ 2. ดาวตกหรือผีพุ่งใต้
7) ตอบ 4. อังคาร พฤหัสบดี
8) ตอบ 3. พฤหัส
9) ตอบ 1.ดาวเนปจูน - เทพเจ้าแห่งนรก
10) ตอบ 2. ดาวหาง

14

บรรณานุกรม

บทเรียนออนไลน์ วิชาวิทยาศาสตร์ เรื่อง ระบบสุริยะ. 2564. แหล่งที่มา:
https://www.trueplookpanya.com/learning/detail/31391
(4 มีนาคม 2564)
แบบฝึกหัด วิชาวิทยาศาสตร์ ป. 4 เรื่อง ระบบสุริยะ ชุดที่ 1. 2564 แหล่งที่มา :
https://www.trueplookpanya.com/examination2/doExam?id=5413
(4 มีนาคม 2564)

E-Book เรื่องระบบสุริยะ ชั้นประถมศึกษาปีที่ 4. 2563 แหล่งที่มา :

https://pubhtml5.com/mkyh/ovnt/basic (4 มีนาคม 2564)

สแกน QR code ได้เลย
สนใจค้นหาข้อมูลเพิ่มเติม

15

จัดทำโดย

นายชานนท์ นิลน้อย 6310602608
นางสาวชมนาฎ นวลแก้ว 6310602586
นางสาวชัญญา พรรณศรี 6310602594

เสนอ

อาจารย์ ดร.ธนภัทร ศรีผ่าน
อาจารย์ ดร.ณัฏฐ์วิชิดา เลิศพงศ์รุจิกร
รหัสวิชา 01179232 ชื่อวิชา การผลิตสื่ออิเล็กทรอนิกส์เพื่อการศึกษา
Electronic Media Production for Education

16