หน่วยที่ 4 เทคนิคการใช้เส้น สี รูปแบบในงานออกแบบต่าง ๆ

หน่วยที 4

เทคนิคการใช้เส้น สี

รูปแบบในงานออกแบบต่าง ๆ
ครูส่องศรี มาเยอะ

หน่วยท่ี 4

เทคนิคการใช้เส้น สี รูปแบบในงานออกแบบต่าง ๆ

1. เทคนิคการใช้เส้น

การวาดเสน เปนการที่มนุษยใชมือจับวัสดุ หรือ เคร่ืองเขียนชนิดตางๆ เขียน
ลาก ขูด ขีด ลงบนกระดาษ หรือบนพื้นระนาบ เพื่อใหเกิดรูปรางตามท่ีตองการ
และสรางความเขาใจระหวางมนุษยดวยกัน หรือเพ่ือบอกกลาว เสนอแนะใหผู
พบเห็นไดคิด ไดช่ืนชม ไดรับรูตามวัตถุประสงค

การวาดเสนเปนผลมาจากควานเขาใจ และรูจักถายทอดที่ฉลาดของมนุษย
โดยมีสมองส่ังการ ซ่ึงมีมือทําหนาที่วาด ดวยวิธีการ และ เทคนิคตางๆ ออกเปน
รูปภาพ และ ชวยส่ือความหมาย ดังนั้นการวาดเสนที่จะไดผลงานท่ีดี ตองไดรับ
การฝกปฏิบัติ เพ่ือใหเกิดทักษะฝมือ และ มีความรูเขาใจเก่ียวกับหลักการ องค
ประกอบตาง ๆ รวมถึง วัสดุ อุปกรณ เคร่ืองมือตางๆ ในงานวาดเสน

เ ค รื่ อ ง มื อ ใ น ก า ร ว า ด เ ส น
ดินสอ เปนเคร่ืองมือหลัก หรือเปนเครื่องมือพ้ืนฐานของการฝกที่จะไดผล

ดีในระยะเริ่มตนในการจับเพื่อการวาดเสน จะมีขอแตกตางจากการจับเพ่ือการ
เขียนหนังส่ือ เพราะในบางเสนอาจจะตองออกแรงกด เพ่ือการเนนนํ้าหนักของ
ภาพ หรือยกเบาใหเกิดนาํ้ หนักออน

การจับกดเพ่ือใหเกิดเสนมีนา้ํ หนัก

ก า ร จั บ เ ขี ย น ใ น ลั ก ษ ณ ะ ภ า พ ร า ง ห รื อ ใ ห น้ํา ห นั ก เ บ า
เทคนิคพ้ืนฐานของการวาดเสนใหไดขนาดตาง ๆ โดยการวางตําแหนงของ
ปลายดินสอบนพ้ืนกระดาษ ในลักษณะของการจับดินสอเอียง หรือเฉียง จะเกิด
ความแตกตางของขนาดเสนที่ได ถาจับวาดในแนวด่ิงจะไดเสนเล็ก ถาเอียงมุมลง
เสนจะโตข้ึน หรือถาตองการใหไดพื้นท่ีมากแบบระบาย ก็จับดินสอใหเอียงมากข้ึน

ตาํ แหนงของปลายดินสอ
ในการฝกวาดเสนพื้นฐาน การลากเสนในลักษณะตางๆ มีความจําเปนมาก
ในเบื้องตน เพราะจะชวยใหมีความคุนเคยกับการจับเครื่องมือในการวาด และมี
ทักษะในการบังคับทิศทางของการลากเสน ซ่ึงพอจะแบงในการฝก ไดดังน้ี

1. ลากเส้นตรง แนวด่ิง

จะเปนการลากเสนจากบนลงลาง สลับจากลางข้ึนบนก็ได แตตองบังคับใหเปนเสน
ตรงแนวดิ่งใหมากท่ีสุด รักษาระยะหางเทากัน ขนาดความยาวเทากัน เสนแนวด่ิง
จะใหความรูสึก ตั้งม่ันคง

2. ลากเส้นตรงแนวนอน

เริ่มจากซายไปขวา แลวสลับ ขวามาซายก็ได แตตองบังคับมือเสนตรงไดแนวนอน
ใหมากที่สุด รักษาระยะหางเทากัน ขนาดความยาวเทากัน เสนแนวนอน จะให
ความรูสึกราบเรียบ สงบ

3. ลากเส้นตรงแนวเฉียง

การบังคับคอนขางจะยากกวาลากเสนแนวดิ่ง แตการฝกเปนประจาํ และมีสติรับรู
ขณะลากเสน ก็จะทาํ ใหบังคับไดดี ลักษณะเสนโดยรวมดูมีระเบียบ เสนเฉียงจะให
ความรูสึก ไมมั่นคง ลม

4. ลากเส้นตรงสลับแนว

การลากเสนสลับไปมา หรือท่ีเรียกวา ซิกเซ็ก เปนการลากเสนตรง ผสมผสานของ
เสนเฉียง เปนการฝกลากเสนที่มีความตอเนื่องไปมา โดยบังคับเสนใหขนาดมี
ระเบียบ มีจังหวะของความยาวของชวงเทากันจะทําใหเกิดภาพรวม ที่ใหความ
รูสึก เคลื่อนไหว สลับซับซอน

5. ลากเส้นโค้ง และวงกลม

ลากเสนโคง และวงกลม เปนการฝกลากเสนท่ีตองเปล่ียนแนวการบังคับในการจับ
เคร่ืองเขียนท่ีตองเพิ่มความระมัดระวังมากข้ึน เพ่ือใหไดเสนขนาน นํ้าหนักเสนคงที่
ไมซอนทับกัน ลักษณะของเสน ใหความรูสึก ออนไหว ลื่นไหล เคลื่อนไหว เม่ือ
นําไปรวมกับเสนตรงจะใหความรูสึกท่ีไมแข็งของภาพ ควรฝกลากอยูเปนประจํา
โดยใชท้ังดินสอ และปากกา

6. การลากเส้นรวมผสมผสาน

เปนการฝกลากเสนหลายทิศทาง สลับการใชท้ังเสนตรง เสนโคง แตยังคงรักษา
จังหวะ ระยะ หางของแตละเสนใหสมา่ํ เสมอ ปลายของทุกเสนลากชนขอบมีจุดจบ
ของปลายเสน เปนการฝกท่ีบังคับมือทั้ง ระยะส้ันและยาว โดยมีกรอบบังคับอยูใน
ตัว ทําใหเกิดความแมนยํา และสรางความม่ันใจในการลากเสนวิธีหนึ่ง ภาพรวม
จะใหความรูสึกซับซอน การประสานมีมิติของการมอง

หลักการของแสง และเงา

การที่มนุษยมองเห็นสิ่งตาง ๆ ไดเพราะมีแสงสวาง ถาขาดแสงหรือไปอยู
ในที่ไมมีแสง เชนในถ้าํ ในหองท่ีปดสนิท เราก็จะไมเห็นอะไรท้ังสิ้น มีแสง จึงมี
เงา ในการวาดภาพจึงตองมีหลักการของแสงเงาเปนพ้ืนฐาน เพ่ือใหเกิดความ
สมจริงของวัตถุน้ัน ๆ ในการถายทอดเปนรูปภาพในวัตถุแตละชิ้น อาจมีทั้งจุดที่
สวางมาก และสวางนอย สวนเงาคือสวนที่ไมถูกแสง อาจจะเกิดจากสวนต้ืนลึก
หรือถูกบังแสงก็ได เพราะทิศทางของแสง จะตรงกันขามกับเงาเสมอ และมีผล
ต อ ค ว า ม ค ม ชั ด ข อ ง เ ง า ด ว ย

ในการวาดภาพเก่ียวกับแสงเงา การฝกใสนาํ้ หนัก เปนส่ิงที่ตองฝกปฏิบัติเปนพื้น
ฐาน โดยใชดินสอ ระดับ 2B – 4B ไลนํา้ หนักจากเขมไปออน สลับกับออน
ไปเขมหรือดาํ และ สลับทิศทางของเสนแตก็คงนาํ้ หนักจากเขมไปออนหรือออนไป
เ ข ม
ในการเขียนแสงเงาของวัตถุ ขอสังเกตเบ้ืองตน จะเห็นไดวาสวนใดที่ถูกแสงมาก
เราเกือบไมตองไลเสนดินสอเลย ปลอยใหเปนจุดสวน (HEIGHT LIGHT) เอาไว
สวนใหญจะเปนสวนที่นูนของวัตถุ สวนที่เปนพ้ืนผิวท่ัวไปก็ไลนําหนักของดินสอให
กลมกลืน จะเริ่มเนนน้ําหนักก็ในสวนที่เปนสวนลึก หรือเวาไมถูกแสง ท้ังนี้ก็ข้ึนอยู
กับวัตถุ หรือ พื้นผิวน้ัน ๆ ลักษณะของรูปทรงกลม จะเปนตัวอยางไดดี ทั้งในดาน
ของความกลมกลืนของแสงเงา และฝกปฏิบัติ

2. เทคนิคการใช้สี

เ ท ค นิ ค ก า ร ใ ช สี ใ น ว ง จ ร สี
การใชสีในวงจรสีมีหลายวิธีนอกจากการใชวรรณะสีแลว ยังมีเทคนิคการ

ใชสีแบบอื่นที่นาสนใจอีก ดังนี้

การใชสีท่ีใกลเคียงกัน (ANALOG COLORS)
สีใกลเคียงในวงจรสี เปนสีท่ีอยูติดกันในชวง 3 สี ซึ่งอาจจะใชถึง 5 แต

ตองใชสีนั้นในปริมาณเล็กนอย เชนเม่ือเลือกใชสีมวงก็จะเลือกสีในโทนเดียวกัน
ไดแก สีมวงแดง กับ นํา้ เงินมวง เปนตน
การใชสีคูตรงขาม (COMPLEMENTARY COLORS)

เปนคูสีตองหามแตถาใชใหถูกวิธีจะทาํ ใหงานดูโดดเดนทันที สมมติวาเลือก
ใชสีแดงกับสีเขียว ก็ใหใชวิธีท่ีแนะนาํ ดังน้ี

1.เลือกสีแรก (สมมติเปนสีแดง) ในปริมาณมากกวา 80% ของพ้ืนที่ แต
สีท่ีสอง (สมมติเปนสีเขียว) ตองใชในปริมาณท่ีนอยกวา 20%

2 . ผ ส ม ห รื อ ใ ส สี ก ล า ง ล ง ใ น ง า น ที่ ใ ช สี คู ต ร ง ข า ม เ พื่ อ ล ด ค ว า ม รุ น แ ร ง ข อ ง สี
3 . ผ ส ม สี คู ต ร ง ข า ม ล ง ไ ป ล ด ท อ น ค ว า ม เ ข ม ข น ข อ ง กั น แ ล ะ กั น
การใชสีใกลเคียงกับสีคูตรงขาม (SPLIT COMPLEMENTARY)
เปนการใชสีที่หลีกเล่ียงการใชสีคูตรงขามโดยตรง เทคนิคน้ีทําใหงานดู
นุมนวลข้ึนมีลูกเลนสรางจุดสนใจไดดี สังเกตจากภาพตัวอยางดานลางสีมวงที่มี
พื้นที่นอยแตกลับดูโดดเดนข้ึนมา ได

การใชโครงสีสามเหล่ียมในวงจรสี (TRIAD COLORS)
เทคการใชโครงสรางสีสามเหล่ียม คือ ใหวาดสามเหล่ียมข้ึนมาแลวใชสีที่

อยูบนโครงรูปสามเหลี่ยม เทคนิคน้ีสีท่ีไดจะดูสนุกสนานและหลากหลายกวา
แ บ บ อ่ื น
COLOR : ในทุกวงจรสีสามารถใชสีกลางได

เทคนิคการใชสีในวงจรท่ีนาํ มาอธิบาย สามารถรวมสีกลางเขาไปใชไดดวย
เน่ืองจากสีกลางเปนสีที่เขาไดกับทุกสี และอาจแทรกสีนอกโครงการสีมาใชได
ข้ึ น อ ยู กั บ ค ว า ม เ ห ม า ะ ส ม
การใชสีเดียว (MONO TONE)

เทคนิคสีเดียวเปนอีกเทคนิคท่ีนิยม การใชจะอาศัยคาความออนแกของสี
แทนการใชคาสีอ่ืน สวนมากจะนําสีท่ีเลือกมาผสมกับสีกลางใหไดคาท่ีตองการ