คำ นำ ก หนังสืออิเล็กทรอนิกส์ (E-Book) นี้ จัดทำ ขึ้นเพื่อให้ผู้อ่านได้ทราบข้อมูลเกี่ยวกับการ ใช้สื่อออนไลน์ ความหมาย ข้อดีและข้อเสียในการใช้สื่อออนไลน์ ประโยชน์ของสื่อออนไลน์ เป็นต้น คณะผู้จัดทำ หวังเป็นอย่างยิ่งว่าหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ (E-Book) เล่มนี้จะเป็น ประโยชน์สำ หรับคนที่สนใจในการใช้สื่อออนไลน์ในทางต่างๆ การเรียนการสอน หรือ อ่าน เพื่อเป็นประโยชน์แก่ตนเองและได้ประโยชน์การหนังสือ (E-Book) เล่มนี้ไม่มากก็น้อย คณะผู้จัดทำ
สารบัญ 1 เรื่อง หน้า คำ นำ ก สารบัญ 1 บทที่ 1 สื่อออนไลน์คืออะไร ? และมาจากไหนหล่ะ ? 2 ความหมายและประวัติของสื่อออนไลน์ 3 ประโยชน์และข้อดีของสื่อออนไลน์ 4 ข้อเสียของสื่อออนไลน์ 5 ประเภทของสื่อออนไลน์ 6-8 ปัจจัยที่มีผลส่งให้มีการใช้สื่อออนไลน์เพิ่มขึ้น 9 บทที่ 2 ละทำ ยังไงหล่ะ ถ้าติดแล้ว? 10 สัญญาณเตือนอาการติดสื่อออนไลน์มากเกินไป 11 วิธีการแก้การติดสื่อออนไลน์มากเกินไป 12 บทที่3 การใช้สื่อออนไลน์อย่างสร้างสรรค์ ทำ ยังไง? 13 การใช้สื่อออนไลน์ให้เกิดประโยชน์ในด้านต่างๆ 14 การรู้เท่าทันและองค์ประกอบของทักษะการรู้เท่าทันสื่อออนไลน์ 15 ข้อคิดของหนังสือ 16 บรรณานุกรม 17
บทที่ 1 สื่อออนไลน์คืออะไร? และมาจากไหนหล่ะ? 2
สื่อออนไลน์ หมายถึงสื่อดิจิทัลประเภทหนึ่งที่เป็นเครื่องมือในการปฏิบัติการทางสังคม (Social Tool) โดยมีจุดประสงค์เพื่อใช้สื่อสารระหว่างบุคคลในเครือข่ายทางสังคม (Social Network) ผ่านทางเว็บไซต์ รวมถึงโปรแกรมประยุกต์ที่มีการเชื่อมต่อกับอินเทอร์เน็ตบนสื่อ ต่าง ๆ โดยต้องการให้เกิดการทำ งานร่วมกันระหว่างผู้ส่งสารและผู้รับสารอย่างสร้างสรรค์ เพื่อสร้างเนื้อหา (User-GeneratedContent: UGC) ในรูปแบบของข้อมูล ภาพ และเสียงขึ้น เอง ประวัติของสื่อออนไลน์ ในสมัยโบราณมนุษย์สื่อสารข้อมูลด้วยวิธีการที่ไม่ซับซ้อนนัก เช่น ปากเปล่า ม้าเร็ว และ นกพิราบสื่อสาร ต่อมาได้มีการปรับเปลี่ยนการสื่อสารข้อมูลเป็นจดหมาย โทรเลข โทรศัพท์ วิทยุ จากนั้น เมื่อเข้าสู่ยุคที่มีเครือข่ายคอมพิวเตอร์และอินเทอร์เน็ตเข้ามาเกี่ยวข้อง การสื่อสารข้อมูลของมนุษย์มีการปรับเปลี่ยนเป็นสื่อที่เกี่ยวข้องกับอิเล็กทรอนิกส์มากขึ้น เช่น บริการ IRC (Internet Relay Chat) โปรแกรมพูดคุย (Chat programs) จดหมาย อิเล็กทรอนิกส์ (Electronic mail หรือ Email) และเว็บบอร์ด (Webboard) จวบจนถึง ปัจจุบัน มนุษย์เริ่มมีการสื่อสารข้อมูลในชีวิตประจำ วันถึงกันและกันด้วยการใช้ สื่อสังคม ออนไลน์ ความหมายของสื่อออนไลน์ 3
1) ช่วยให้การเผยแผ่ข้อมูลและประชาสัมพันธ์เป็นเรื่องง่ายและรวดเร็ว ไม่ต้องรอ นานเหมือนกับการลงโฆษณาในทีวี วิทยุ หรือโปสเตอร์ต่างๆ ตามที่สาธารณะต้องการ 2) เข้าถึงกลุ่มเป้าหมายง่ายกว่า เพราะสื่อออนไลน์ช่วยให้การเข้าถึงกลุ่มผู้รับสารที่ เราต้องการสื่อถึงเป็นเรื่องง่ายและมีประสิทธิภาพมากขึ้น 3) สะดวกและรวดเร็ว เพราะ ไม่ว่าจะอยู่ที่ไหน สื่อออนไลน์สามารถใช้งานได้ทุกเมื่อ ที่เราต้องการ และไม่ต้องรอให้ถึงเวลาหรือวันหยุด 4) ไม่มีวันหยุด เพราะ สื่อออนไลน์ไม่มีข้อจำ กัดในเรื่องของวันและเวลาทำ งาน สามารถใช้งานและเข้าถึงข้อมูลได้ตลอดเวลา. 5) สร้างความน่าเชื่อถือให้กับองค์กร เพราะ การใช้สื่อออนไลน์ในการ ประชาสัมพันธ์และการสื่อสารช่วยสร้างความน่าเชื่อถือ รวมทั้งความเข้าใจในองค์กรอย่าง มีประสิทธิภาพ 6) การตัดสินใจง่ายขึ้น เพราะ สื่อออนไลน์ช่วยให้ผู้ใช้ระบบสามารถตัดสินใจได้ง่าย ขึ้น เช่น การเปรียบเทียบข้อมูลเกี่ยวกับการซื้อสินค้า และการเรียนรู้ข้อมูลที่จำ เป็นก่อน ตัดสินใจ ข้อดีของการใช้สื่อออนไลน์ ประโยชน์ของสื่อออนไลน์ ประโยชน์ของการใช้สื่อออนไลน์มีทั้งข้อดีและข้อเสีย ดังนี้ 4
1) ทำ ให้ผู้ใช้งานอินเทอร์เน็ตอยู่ในโลกความเป็นส่วนตัวมากเกินไป 2) การละเมิดศีลธรรม เพราะ บางคนอาจเลือกที่จะโพสต์หรือค้นหาเนื้อหาที่อาจก่อ ให้เกิดการละเมิดศีลธรรมหรือขัดต่อความสุภาพ เพื่อความบรรเทิงส่วนตัว 3) เป็นช่องทางของมิจฉาชีพ เพราะ สื่อออนไลน์อาจเป็นพื้นที่สำ หรับมิจฉาชีพต่างๆ ที่อาจมีการละเมิดความเป็นส่วนตัวหรือทำ สิ่งผิดกฎหมาย ข้อเสียของการใช้สื่อออนไลน์ 5
ประเภทของสื่อออนไลน์ สื่อออนไลน์มีหลายประเภท โดยจะแตกต่างกันไปตามลักษณะและการใช้งาน ดังนี้ 1) Weblogs หรือ blogs เป็นสื่อส่วนบุคคลบนเครือข่ายอินเทอร์เน็ตที่ใช้สำ หรับเผยแพร่ข้อมูล ข่าวสาร ความรู้ ข้อคิดเห็น หรือบันทึกส่วนตัว โดยสามารถแบ่งบันข้อมูลเหล่านี้กับผู้อื่นเพื่อให้เข้าไปอ่าน หรือ แสดงความคิดเห็นเพิ่มเติมได้ 2) Social Networking หรือ เครือข่ายทางสังคมในอินเทอร์เน็ต เป็นเครือข่ายที่ใช้ในการเชื่อมต่อระหว่างบุคคลหรือกลุ่มบุคคลเพื่อสร้างกลุ่มสังคม และ แลกเปลี่ยนแบ่งปันข้อมูลในหลายๆ ด้าน เช่น ธุรกิจ การเมือง และการศึกษา 3) Micro Blogging เป็นเว็บเซอร์วิสหรือเว็บไซต์ที่ให้บริการแก่บุคคลทั่วไปในการเขียนข้อความสั้นๆ ประมาณ 140 ตัวอักษรที่เรียกว่า “Status” หรือ “Notice” เพื่อแสดงสถานะของตัวเอง เช่น กำ ลังทำ อะไรอยู่ หรือแจ้งข่าวสารต่างๆ ให้กับกลุ่มเพื่อนในสังคมออนไลน์ 4) Online Video คือเว็บไซต์ที่ให้บริการวิดีโอออนไลน์โดยไม่มีค่าใช้จ่าย โดยเนื้อหาที่นำ เสนอในวิดีโอออนไลน์นั้น ไม่มีการจำ กัดผังรายการที่ตายตัว จึงทำ ให้ผู้ใช้บริการสามารถติดตามและชมวิดีโอได้ตลอดเวลา นอกจากนี้ผู้ใช้ยังสามารถเลือกชมเนื้อหาที่อยากดูได้ และสามารถเชื่อมโยงไปยังวิดีโออื่น ๆ ที่ เกี่ยวข้องได้อีกด้วย 6
5) Photo Sharing เป็นเว็บไซต์ที่ให้บริการในการฝากรูปภาพ โดยสามารถอัปโหลดและดาวน์โหลดรูปภาพ จากในเว็บนี้ เพื่อนำ มาใช้งานได้ อีกทั้งยังใช้เป็นพื้นที่ในการนำ เสนอและขายรูปภาพที่นำ ไปฝากได้อีกด้วย 6) Wikis เป็นเว็บไซต์ที่รวบรวมแหล่งข้อมูลหรือความรู้ (Data/Knowledge) ซึ่งผู้เขียนส่วนใหญ่ อาจจะเป็นนักวิชาการ นักวิชาชีพหรือผู้เชี่ยวชาญเฉพาะทางด้านต่างๆ ไม่ว่าจะเป็นการ เมือง เศรษฐกิจ สังคม วัฒนธรรม โดยผู้ใช้สามารถเขียนหรือแก้ไขข้อมูลในเว็บนี้ได้ตลอด เวลา 7) Virtual Worlds คือการสร้างโลกจินตนาการโดยจำ ลองส่วนหนึ่งของชีวิตลงมาในรูปแบบสื่อออนไลน์ ซึ่งผู้ใช้งานอินเทอร์เน็ตจะใช้พื้นที่ตรงนี้ เพื่อพูดคุยหรือสื่อสารระหว่างกันบนอินเทอร์เน็ต ในลักษณะโลกเสมือนจริง (Virtual Reality) ซึ่งผู้ใช้งานส่วนใหญ่อาจเป็นบุคคลทางด้าน ธุรกิจ ด้านการศึกษา หรือองค์กรด้านสื่อ โดยการเข้าใช้บริการอาจต้องเสียค่าใช้จ่ายเพื่อ ซื้อพื้นที่ เพื่อให้บุคคลในบริษัท หรือองค์กรสามารถนำ เสนอเรื่องราวต่าง ๆ ไปยังกลุ่ม เครือข่ายผู้ใช้สื่อออนไลน์ได้ 7
8) Crowd Sourcing เป็นหลักการที่นำ ความร่วมมือของบุคคลในเครือข่ายสังคมออนไลน์ ซึ่งทำ ให้อยู่ใน รูปแบบของเว็บไซต์ที่มุ่งเน้นในการค้นหาคำ ตอบ และแนวทางในการแก้ปัญหาต่าง ๆ ไม่ว่าจะเป็นในด้านธุรกิจ การศึกษา หรือการสื่อสาร โดยขอความร่วมมือจากบุคคลใน เครือข่ายสังคมมาช่วยตรวจสอบข้อมูล เสนอความคิดเห็น หรือให้ข้อเสนอแนะ กลุ่มคนที่มีส่วนร่วมในการนำ เสนอข้อมูลอาจเป็นประชาชนทั่วไป หรือผู้ที่มีความ เชี่ยวชาญทางพิเศษในภาคธุรกิจหรือด้านอื่น ๆ ก็ได้เช่นกัน 9) Podcasting โดย Podcasting เป็นการบันทึกเสียงและรูปภาพ แล้วนำ เนื้อหานั้น ๆ มาเก็บไว้ใน หน้าเว็บเพจเพื่อแบ่งปันให้กับผู้ที่สนใจ ซึ่งพวกเขาสามารถดาวน์โหลดและนำ ไปใช้ งานได้ 8
1. ปัจจัยทางด้านเทคโนโลยีการเพิ่มขีดความสามารถของเครือข่าย การปรับปรุง พัฒนา โปรแกรม รวมทั้งการพัฒนาขีดความสามารถของคอมพิวเตอร์และมือถือให้มี ประสิทธิภาพ และการใช้งานได้หลากหลายขึ้น 2. ปัจจัยทางสังคม ที่เกิดจากกลุ่มวัยรุ่นที่มีการใช้งานสื่อสังคมออนไลน์เป็นจำ นวน เพิ่มมากขึ้น 3. ปัจจัยทางด้านเศรษฐกิจ ได้แก่ การซื้ออุปกรณ์คอมพิวเตอร์และซอฟแวร์เพิ่มขึ้น เนื่องมาจากการพัฒนาด้านเทคโนโลยีที่ส่งผลให้อุปกรณ์ต่าง ๆ มีประสิทธิภาพมากขึ้น ในขณะที่ราคาถูกลง รวมทั้งการให้ความสนใจต่อการนำ สื่อสังคมออนไลน์ไปใช้ในเชิง ธุรกิจมากขึ้น ปัจจัยที่มีผลส่งให้มีการใช้สื่ออนไลน์เพิ่มขึ้น 9
10 บทที่ 2 ละทำ ยังไงหล่ะ ถ้าติดแล้ว ?
1.เริ่มรู้สึกปวดนิ้ว ข้อมือ แขน คอ หรือหลัง 2.เบลอ ปวดตา หรือมึนไปชั่วขณะ 3.จดจ่ออยู่กับโซเชียลมีเดีย 4..สิ่งที่อยู่ในโซเชียลมีเดียส่งผลกระทบต่ออารมณ์ของคุณ 5.คุณจดจ่อว่าจะโพสต์อะไรมากกว่าที่จะทำ อะไร 6.ไม่มั่นใจในตัวเองและเปรียบเทียบตนเองกับคนอื่นในโซเชียล 7.กระวนกระวายใจเมื่อเกิดเหตุการณ์ที่ทำ ให้ต้องออฟไลน์แบบกะทันหัน สัญญาณเตือนอาการติดสื่อออนไลน์มากเกินไป 11
วิธีการแก้การติดสื่อออนไลน์มากเกินไป ในปัจจุบันสื่อออนได้มีบทบาทในชีวิตเรามากมาย เพราะสื่อออนไลน์ทำ ให้เราสื่อสารกับคน รอบข้างได้สะดวกและรวดเร็วขึ้น เราจึงใช้สื่อออนไลน์บ่อยหรือบางทีมากเกิน ทำ ให้คุณอาจติด โลกสื่อออนไลน์ เราจึงมีวิธีการแก้การติดสื่อออนไลน์ง่ายๆ ดังต่อไปนี้ 12 1.กำ หนดเวลาในการเล่นโซเชียล ลองปรับเปลี่ยนการตั้งค่าโทรศัพท์ให้มีการแจ้งเตือนเฉพาะสายเรียกเข้า หรือข้อความที่ สำ คัญ วิธีนี้จะทำ ให้เราได้มีเวลาว่างมากขึ้น และทำ ให้เราได้ทบทวนหรือคิดอะไรหลายๆ เรื่อง 2.ระหว่างมื้อไหนๆ ให้เอามือถือใส่กระเป๋า วิธีนี้เหมาะสําหรับคนที่ชอบเล่นโทรศัพท์ระหว่างรับประทานอาหาร การทำ พฤติกรรมแบบ นี้จะทำ ให้เราไม่มีสมาธิในการรับประทานอาหาร 3.งดใช้โทรศัพท์ขณะขับรถ การเล่นโทรศัพท์ระหว่างขับรถ อาจทำ ให้ผู้อื่นและตนเองเสี่ยงต่อการเกิดอุบัติเหตุบนท้อง ถนนอีกด้วย นอกจากนี้การเล่นโทรศัพท์ขณะขับรถยังผิดกฎหมายอีกด้วย 4.ใช้นาฬิกาปลุกแทนนาฬิกามือถือ วิธีนี้เหมาะสำ หรับคนที่ใช้นาฬิกาโทรศัพท์ในการปลุก การใช้โทรศัพท์ในการปลุกอาจทำ ให้ เสี่ยงต่อการรบกวนการนอนจากข้อความหรือการแจ้งเตือนต่างๆ และอาจจะเสี่ยงต่อการ เกิดอุบัติเหตุแบตเตอรี่โทรศัพท์ระเบิดอีกด้วย 5.หันมาออกกำ ลังกาย หรือเล่นกีฬาต่างๆ การออกกำ ลังกาย ทำ ให้เราได้สุขภาพที่ดี แข็งแรง และหุ่นที่ดี
บทที่ 3 การใช้สื่อออนไลน์อย่างสร้างสรรค์ ทำ ยังไง 13
การใช้สื่อออนไลน์ให้เกิดประโยชน์ในด้านต่างๆ 14 การนำ สือสังคมออนไลน์มาใช้เพื่อวัตถุประสงค์ต่าง ๆ สามารถนำ มาใช้ประโยชน์ใน ด้านต่างๆ ๑. การให้ข้อมูล เพื่อให้ข้อมูลพื้นฐานและแหล่งข้อมูลต่าง ๆ แก่สาธารณชน รวมถึง การแลกเปลี่ยนและการส่งเสริมประชาสัมพันธ์ข้อมูลเกี่ยวกับกิจการของรัฐ ๒. การศึกษา เป็นแหล่งในการค้นคว้า ติดตาม เอกสารประกอบการอบรม และแหล่ง ข้อมูลต่าง ๆ ของครูอาจารย์และนักเรียน รวมทั้งข้อมูลเกี่ยวกับรายงานการศึกษาของรัฐ บทความ เอกสารต่าง ๆ ของรัฐ ๓. การเผยแพร่ประชาสัมพันธ์ เพื่อเชื่อมต่อกับกลุ่มต่าง ๆ ทั้งภาครัฐ เอกชน และองค์กรต่าง ๆเพื่อเป็นช่องทางสาธารณะสำ หรับการติดต่อกับของรัฐ
การรู้เท่ากันสื่อออนไลน์ การรู้เท่าทันสื่อออนไลน์ คือ การไม่เชื่อเนื้อหาหรือข้อมูลข่าวสารที่ได้อ่าน ได้ยิน ได้ฟัง แต่สามารถคิด วิเคราะห์เนื้อหา ข้อมูล ข่าวสารได้ว่าเป็นจริงหรือไม่ รวมทั้งตระหนักการรู้เท่า ทันสื่อออนไลน์ที่จะเกิดขึ้นเมื่อมีการเผยแพร่ออกไปถึงผลกระทบของสื่อสังคมออนไลน์ที่จะ เกิดขึ้นเมื่อมีการเผยแพร่ออกไป องค์ประกอบของทักษะการรู้เท่าทันสื่อออนไลน์ 1.ความตระหนัก หมายถึง การที่บุคคลมีความสามารถรับรู้อย่างมีสติเกี่ยวกับพฤติกรรม การใช้สื่อสังคมออนไลน์ของตน 2.เข้าใจ หมายถึง การที่บุคคลสามารถเข้าใจธรรมชาติและสภาพของความเป็นสื่อสังคม ออนไลน์และเข้าใจว่าข้อมูลต่างๆถูกสร้างขึ้น และนำ เสนอด้วยความเจตนาเสมอ 3.วิเคราะห์ หมายถึง การที่บุคคลสามารถแยกแยะองค์ประกอบของสื่อ ตีความนัยยะที่ แฝงอยู่ในสารให้ทราบจุดประสงค์ และกลุ่มเป้าหมายของสารสื่อสารนั้น 4.ประเมิน หมายถึง การที่บุคคลสามารถประเมินคุณค่าของสื่อสังคมออนไลน์ความน่าเชื่อ ถือของข้อมูล สามารถเชื่อมโยงเนื้อความในสื่อสังคมออนไลน์กับบริบทอื่น ๆ เช่น เศรษฐกิจ สังคม การเมือง ค่านิยม ฯลฯ 5.การใช้สื่อสังคมออนไลน์ หมายถึง การที่บุคคลสามารถสร้างเนื้อหา และเผยแพร่เนื้อหา ในสื่อสังคมออนไลน์ให้เกิดประโยชน์ได้อย่างมีประสิทธิภาพและมีความรับผิดชอบต่อ สังคม 15
ข้อคิดของหนังสือ 16 ความทันสมัย ไม่สำ คัญเท่าการรู้เท่าทัน หมายถึง เทคโนโลยีจะทันสมัย ถ้าเราไม่รู้เท่าทันจะเกิดข้อเสียกับเรา
บรรณานุกรม สื่อออนไลน์คืออะไร At Once https://www.at-once.info/th/blog/online-media-is นายูลา ดาเลาะ.ความรู้เบื้องต้นเกี่ยวกับหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ https://www.stw.ac.th/wp-content/uploads/2016/12/eBook-Series1.pdf เรื่อง การใช้สื่อสังคมออนไลน์อย่างสร้างสรรค์ https://www.parliament.go.th/ewtadmin/ewt/elaw_parcy/ewt_dl_link.php?nid=2809 บทที่ 5 การรู้เท่าทันโลกออนไลน์ >http://dusithost.dusit.ac.th/~juthawut_cha/download/64-1-Week5.pdf 17