«Oila va tabiat» gazetasi

Ҳаво ҳам

бойлик бўладими?
4-бет.

ila vaTABIAT
№27 (529) // 14.07.2022 Ijtimoiy-siyosiy, ekologik gazeta

Ёнаётган
далалар

ёхуд
масъулиятсизликнинг

охири борми?

6-бет.

Хавфи ошиб

бораётган
кибержиноятлар

7-бет.

фуқароларга 2022 йил учун
етказилган
обуна давом этмоқда
Эзакроалрогик
«Оила ва табиат» –
қопланади оилангизнинг ҳар бир

3-бет. аъзоси учун энг
фойдали нашр!

орқали ҳам обуна
бўлишингиз мумкин.

Обуна индекси — 193

+99897 731-87-01

«Оила ва табиат» Азиз обуначиларимиз! Телеграмда @ekogazeta расмий каналимиз ва www.ekogazeta.uz сай-
Энди сиз газетамизни электрон тимизда бир-биридан долзарб ижтимоий-сиёсий, экологик, таҳлилий
энди электрон шаклда ҳам кузатиб боришингиз мақола ва хабарларни кузатиб боришингиз мумкин.
шаклда мумкин бўлади.
@ekogazeta ekogazeta.uz

2 www.ekogazeta.uz Oila va TABIAT Қарздорлиги мавжуд автомобиллар Давр нафаси
№ 27 // 2022 йил 14 июль махсус жойларга жойлаштирилади.

Атроф муҳитни Конституциявий ўзгаришлар
муҳофаза қилишнинг
Экологик ҳуқуқларни
янги босқичи кафолатлайди

Диёра ШАРИПОВА, Хоразм
ЎЭП Марказий Кенгаши
Ижроия қўмитаси бўлим Олий Мажлис Қонунчилик палатаси депутати, Ўзбекистон Экологик партияси Марказий Кенгаши раиси
бошлиғи ўринбосари Камол Жуманиёзов иштирокида Урганч туманидаги маҳаллаларда Конституциявий ислоҳотларга
бағишланган давра суҳбатлари ўтказилди.
Бугунги кунда инсоннинг қулай атроф муҳитга эга бўлиш,
экологик хавфсизликни таъминлаш, табиат ресурсларидан оқи- Қонунчилик палатаси депутати атроф-муҳитнинг экологик-санитария ҳолатини яхшиламасдан инсон
лона фойдаланиш, уларни ҳуқуқий жиҳатдан муҳофаза қилиш, соғлиғини кафолатлаб бўлмаслиги тўғрисида атрофлича сўз юритди, конституция­вий қонун лойиҳаси юза-
экологик ҳуқуқбузарликларнинг олдини олиш ва уларга қарши сидан фуқаролардан тушган кўплаб саволларга жавоб қайтарди.
курашиш, одамларнинг саломатлиги ва иқтисодий турмуш тар-
зини янада яхшилаш ҳамда аҳоли ўртасида экологик ҳуқуқий Учрашувларда Конституциявий ўзгаришлар маънавий, ижтимоий, иқтисодий соҳаларни ривожлантириш
таълим-тарбияни замонавий андозалар асосида ташкил этиш билан бирга экология ва атроф муҳитни муҳофаза қилиш соҳасида муҳим ҳуқуқий асос бўлиши таъкидланди.
муҳим аҳамият касб этиб, бутун дунёда долзарб вазифага ай-
лангани сир эмас. Тошкент шаҳри Фарғона

Мамлакатимизда амалга оширилаётган ислоҳотлар ҳар бир Пойтахтимиздаги Жамоат хавф- Олий Мажлис Қонунчилик палатаси депутати Равшанбек Бегматов
фуқаро учун тинч ва хавфсиз ҳаётни, ҳуқуқ ва эркинликларни сизлиги университетида Ўзбекистон иштирокида Данғара туманидаги «Катта Амиробод» маҳалласида Ўз-
таъминлаш, муносиб турмуш шароити ва манзилли ижтимоий Экологик партияси ҳамкорлигида бекистон Республикаси Конституциясига ўзгартириш ва қўшимчалар
ҳимоя, айни вақтда соғлом экологик муҳитда яшаш каби ҳаётий «Янги Ўзбекистон ва барқарор киритиш бўйича олиб борилаётган ишлар, Конституциявий қонун
ҳуқуқларни ҳам қамраб олмоқда. Аммо тан олиш керакки, Бош Конст­ итуциявий тараққиёт» мавзу- лойиҳаси муҳокамасига бағишланган давра суҳбати ўтказилди.
қомусимизда экологик масалалар етарли даражада тартибга со- сида давра суҳбати ўтказилди, дея
линмаган. Давлатнинг атроф муҳитни яхшилаш, тиклаш ва ҳимоя хабар берди Тошкент шаҳар партия Тадбирда Конституцияга киритилаётган ўзгартириш ва қўшим-
қилиш, экологик мувозанатни сақлаш бўйича мажбуриятлари ташкилоти матбуот хизмати. чалар, янги қонун лойиҳаси ҳақида батафсил маълумот берилди.
конституциявий жиҳатдан белгиланмаган. Лойиҳада инсон қадрини улуғлаш, аҳоли фаровонлигини таъмин-
Унда Олий Мажлис Қонунчилик лаш, шунингдек, ёшларимизнинг ҳуқуқ ва эркинликлари, қонуний
Бугунги кунда атроф муҳитни палатаси депутатлари, Ўзбекистон манфаатларини ҳар томонлама қўллаб-қувватланиши каби кўплаб
муҳофаза қилиш бўйича Бош Экологик партияси вакиллари, масалалар қамраб олинаётганлиги таъкидланди.
қомусимизда белгиланган нормаларни Жамоат хавфсизлиги университети
такомиллаштириш юзасидан халқимиз профессор-ўқитувчилари ҳамда кур- Хоразм
ва кенг жамоатчилик таклифлари сантлари, оммавий ахборот восита-
инобатга олинмоқда. лари вакиллари иштирок этди. Экологик партиянинг
Боғот туман кенгаши
Умумхалқ муҳокамасига қўйилган «Ўзбекистон Республикаси Жамоат хавфсизлиги универ- ҳамда халқ депутатлари
Конституциясига ўзгартиш ва қўшимчалар киритиш тўғрисида»ги ситети бошлиғи, полковник Мир- туман кенгашига Экопар-
Конституциявий қонун лойиҳасида 40-модда давлат барқарор заюсуп Рустамбаев, Ўзбекистон тиядан сайланган депу-
ривожл­ аниш принципига мувофиқ атроф муҳитни яхшилаш, Экологик партияси фракцияси татлар, шунингд­ ек, «Тоза
тиклаш ва ҳимоя қилиш, экологик мувозанатни сақлаш бўйича аъзоси Носиржон Аминов ва бошқа- ҳудуд» ДУК туман филиали, Ёшлар ишлари агентлиги туман бўлими
зарур чора-тадбирларни амалга оширишига оид норма билан лар Конституциявий ислоҳотлар, ҳамкорлигида «Ҳуррият», «Беруний», «Оқтепа» маҳаллалари фуқа-
тўлдирилмоқда. шунингдек, Бош қонунимизга эко- ролари ва тумандаги табиатсевар инсонлар билан «Конституция
логия соҳасида таклиф этилаётган –халқимиз тафаккурининг кўзгуси» мавзусида давра суҳбати таш-
Таклиф этилаётган мазкур қўшимчалар 2030 йилгача бўлган ўзгартиришлар ҳақида атрофлича кил этилди. Тадбирда «Ўзбекистон Республикаси Конституциясига
даврд­ а Ўзбекистон Республикасининг Атроф муҳитни муҳофаза маълумот берди. ўзгартириш ва қўшимчалар киритиш тўғрисида»ги Ўзбекистон
қилиш концепциясининг мақсад ва вазифалари ижросининг кон- Республикаси Конституциявий қонуни лойиҳаси ҳақида кўпчиликни
ституциявий даражада кафолатини таъминлашга хизмат қилади. Конституци- қизиқтирган саволларга жавоб қайтарилди.
Шу билан бирга, атроф муҳитни муҳофаза қилишда давлат олдида янинг 40-мод-
турган вазифаларни Конституция даражасида белгилаб беради. даси «Ҳар ким Халқ депутатлари Боғот туман кенгаши депутати У.Ибраҳимов
соғлом ва қулай Конституцияда давлат тузилиши, ҳокимият ва бошқарув органлари
Шунингдек, қонун лойиҳасида давлатнинг Оролбўйи минтақаси атроф-муҳитга, тизими, уларнинг ваколати ҳамда шакллантириш тартиби, сайлов
экологик тизимини ҳимоя қилиш ва тиклаш, уни ижтимоий, иқти- унинг ҳола- тизими, фуқароларнинг ҳуқуқ ва эркинликлари, жамият ва шахс-
содий жиҳатдан барқарор ривожлантириш бўйича зарур чоралар ти ҳақидаги нинг ўзаро муносабатлари, шунингдек, суд тизими ҳамда давлат ва
кўриш мажбуриятини назарда тутувчи нормани Конституцияга ҳаққоний ах- жамиятнинг ўзаро муносабатлари белгиланиши ҳақида атрофлича
киритиш таклиф этилмоқда. Қайд этиш жоизки, мазкур янги нор- боротга эга тушунтириш берди. Конституциявий ислоҳотлар – атроф муҳитни
ма Оролбўйи минтақасидаги экологик тизимни ҳимоя қилиш ва бўлиш ҳамда муҳофаза қилишнинг янги босқичи эканлигига алоҳида урғу берилди.
тиклаш, ушбу ҳудудни барқарор ижтимоий-иқтисодий ривожлан- ўз соғлиғига
тиришнинг муҳим ҳуқуқий асосини яратади. ёки мол-мул- Бош қомусимизнинг 64 та моддасига 200 дан ортиқ ўзгарти-
кига экологик ришларни киритиш назарда тутилаётгани, уларнинг аксарияти
Шу билан бирга, Конституциямизда ҳар бир шахс соғлом ва ҳуқуқбузарлик мазмун-моҳият­ ига кўра, «инсон – жамият – давлат», «Янги Ўзбе-
қулай атроф муҳитга, унинг ҳолати ҳақидаги ҳаққоний ахборотга туфайли ет- кистон – ижтимоий давлат» деган тамойилларни конституциявий
эга бўлиш ҳамда ўз соғлиғига ёки мол-мулкига экологик ҳуқуқб- казилган за- қоида сифатида муҳрлашга, халқпарвар давлат барпо этишга, инсон
узарлик туфайли етказилган зарарнинг ўрни қопланиш ҳуқуқи рарнинг ўрни ҳуқуқларининг ҳимояси ва ижтимоий муҳофазасини кучайтиришга,
Конституция билан кафолатланмоқда. қопланиши ёшларнинг ҳуқуқ ва манфаатларини тўла таъминлашга қаратилган-
ҳуқуқига эга» лиги таъкидланди.
Хулоса ўрнида айтиш жоизки, мамлакатимизда амалга ошири-
лаётган Конституциявий ислоҳотлар барча соҳалар каби инсон- мазмундаги қўшимча билан тўл- Қашқадарё.
нинг экологик ҳуқуқларини ва экологик хавфсизликни таъминлаш, дирилаётгани мамлакатимизда
атроф муҳитни муҳофаза қилиш, табиий ресурслардан оқилона инсон қадрини улуғлашнинг яққол Чироқчи туманидаги «Чироқчи» маҳалласида Олий Мажлис
фойдаланиш ва уларни асраб-авайлашга конституциявий асосла- ифодасидир. Қонунчилик палатаси депутати, Экология ва атроф-муҳитни
рини мус­таҳкамлашга хизмат қилади. муҳофаза қилиш масалалари қўмитаси аъзоси Ислом Хушвақтов
иштирокида Конституциявий қонун лойиҳаси муҳокамасига
бағишл­ анган учрашувлар ўтказилди.

Депутат маҳалла аҳлига Конституциявий қонун лойиҳасининг
мазмун-моҳияти ҳақида атрофлича тушунтириш берди. Киритила-
ётган ўзгартиришлар фуқароларнинг шахсий, ижтимоий, иқтисо-
дий, сиёсий, маданий ва экологик ҳуқуқлари ҳамда манфаатларини
таъминлашга қаратилгани таъкидланди.

Факт
«2022 йилнинг 6 ойи давомида республикамиз бўйлаб экология соҳасида 26 мингдан зиёд ҳуқуқбузарликлар
аниқланди. Буларга белгиланган жарима миқдори 40 миллиардни ташкил этади. Аниқланган ҳуқуқбузарлик­
ларнинг 12 мингдан зиёди чиқиндилар билан боғлиқ. Чиқиндилар билан боғлиқ ҳуқуқбузарликларнинг ўзига 12
миллиард сўмга яқин жарималар белгиланган».

Умаржон АБДУЛЛАЕВ, Давлат Экология қўмитаси бошқарма бошлиғи

Иқлим Хоразм вилоятида Хива реставрация Oila va TABIAT www.ekogazeta.uz 3
мактаби ташкил этилади.
Дарахтлар № 27 // 2022 йил 14 июль
суғорилмоқда
Экоҳафталик

Экологик ҳуқуқбузарликлар Навоий вилоятида дарахт кў-
натижасида чатларини суғориш ойлиги бўлиб
ўтмоқда. Жумладан, вилоятнинг чўл
фуқароларга ҳудуди ҳисобланган Томди туманида
етказилган жазирама иссиқда дарахт кўчатла-
зарар қопланади ри қуриб қолмаслиги учун мунтазам суғориш ишлари олиб борилмоқда.
Мисол учун, «Янги Томди қўрғони» маҳалла ҳудуди учун иккита махсус
суғориш автомашиналари ажратилди ва туман Экология бўлими ҳамда
Ободонлаштириш бошқармаси ходимлари ҳамкорлигида дарахт кўчатлари
суғорилмоқда.

Нурота ҳамда Конимех тумани ҳудудларида ҳам Экология бўлимлари
ва Ободонлаштириш бошқармаси ходимлари ҳамкорлигида «Яшил макон»
умуммиллий лойиҳаси доирасида экилган дарахт кўчатларини суғориш
ишлари олиб борилмоқда, дея хабар бермоқда вилоят Экология бошқар-
маси матбуот хизмати.

Мамлакатимизда экологик хавфсизликни таъминлаш, атроф Самарқандда
муҳитни муҳофаза қилиш, табиий ресурслардан оқилона фойдала- экорейдлар
ниш ва уларни асраб-авайлаш борасида кенг кўламли ишлар амалга
оширилмоқда. Асосий қонунимизда атроф муҳитга бўлган муноса- Давлат экология қўмитасининг
батларни тартибга солишнинг фундаментал негизи мустаҳкамлаб ҳудудий бошқармалари томонидан
қўйилган бўлиб, бу борада ўттиздан ортиқ муҳим қонунлар, кўплаб шу кунларда ғалладан бўшаган май-
қонуности норматив ҳужжатлар ҳаётга татбиқ этилди, қатор халқа- донлардаги сомонпоялар ёқилиши-
ро ҳужжатлар ратификация қилинди. нинг олдини олишга қаратилган экологик рейд тадбирлари ўтказилмоқда.

Бугунги глобал иқлим ўзгаришлари эга» эканлиги алоҳида модда билан Жомбой туманида ўтказилган рейд тадбири давомида «Дўстлик» МФЙга
жараёнини ҳисобга олган ҳолда кўп­ тўлдирилмоқда. Киритилаётган қў- қарашли фермер хўжалиги даласида ғалладан бўшаган ер майдони иккин-
лаб ривожланган давлатлар Конститу- шимчаларга асосан экологик ҳуқуқ­ чи экин қилиш мақсадида ёқиб юборилгани маълум бўлди.
цияларида экология ва атроф муҳитни бузарликлар натижасида фуқароларга
муҳофаза қилиш масалаларига оид етказилган зарар қопланишига оид Туман экология бўлими давлат инспекторлари саъй-ҳаракати билан
махсус боблар киритилган бўлиб, улар қоида Конституция даражасида мус­ ёнғин тезкор тартибда бартараф этилди, шунингдек, шу маҳаллада яшовчи
мазкур мамлакатлар барқарорлигини таҳкамланяпти. икки нафар фуқаро бу ишни амалга оширгани аниқланиб, уларга нисбатан
таъминлашга хизмат қилаётир. Шу МЖтКнинг 88-моддаси 3-қисмига биноан жарима қўлланилди.
сабабли атроф муҳит муҳофазасига Шунингдек, ки-
жамиятнинг барча кучларини жалб ритилаётган конс­ Айни пайтда давлат инспекторлари томонидан ўсимлик дунёсига етка-
этиш ҳамда бутун дунё ҳамжамияти титуциявий норма зилган зарар юзасидан қўшимча тарзда ўрганиш ишлари олиб борилмоқда,
тан олган миллий ташаббусларни экологик ҳуқуқбу- дея хабар берди Самарқанд вилояти Экология ва атроф-муҳитни муҳофаза
татбиқ этиш жараёнларини янада зарликлар туфайли қилиш бошқармаси матбуот хизмати.
кучайтириш бўйича конституциявий етказилган зарарни
асосларни белгилаб қўйишга эҳтиёж қоплашнинг муҳим Тупроқ
туғилди. ҳуқуқий кафолати кавлаб олувчи
бўлади. ўзбошимчалар
Президентимиз жорий йил 20
июнь куни Конституциявий комиссия Бунда, масъул давлат органлари Фарғона вилояти Экология ва
­аъзолари билан учрашувда инсоннинг фуқароларга атроф муҳит тўғрисида атроф-муҳитни муҳофаза қилиш
камол топиши, фаровон ҳаёт кечири- ҳаққоний маълумотларни етказиб бошқ­ армасининг Қува тумани Экология бўлими инспекторлари томонидан
шида қулай ва хавфсиз атроф муҳит, бериши лозимлиги Бош қомус даража- ўтказилган навбатдаги рейд тадбирида ноқонуний тарзда тупроқ қазиб
экологиянинг аҳамияти беқиёс экани- сида белгиланмоқда. олаётганлар ушланди, дея хабар берди вилоят Экология бошқармаси мат-
ни, табиатдаги глобал иқлим ўзгариш­ буот хизмати.
лари, Орол денгизининг қуриши билан Ҳозирги кунда умумхалқ муҳока-
боғлиқ вазиятнинг тобора кескин тус масида бўлган Конституциявий қонун Туманнинг «Оққўрғон» МФЙ ҳудудида фуқаро М.К. ўз бошқарувида бўл-
олаётгани экологик хавфсизликни лойиҳаси бўйича ижтимоий-иқтисо- ган экскаватор ёрдамида экин майдони четидаги белгиланмаган жойдан,
ғоят долзарб масалага айлантирга- дий ҳаётимизнинг барча йўналиш­ тегишли рухсатномасиз ноқонуний тарзда тупроқ қазиб олиб, юк автомо-
нини айтиб, Конституциямизда ушбу лари каби экология ва атроф муҳит билига юклаётган вақтида жойида тўхтатилди.
йўналишга доир экологик-ҳуқуқий муҳофазаси йўналишида ҳам кўплаб
нормалар ўз ифодасини топиши ло- таклифлар келиб тушмоқда, фикр-му- Аниқланган ҳолат юзасидан белгиланган тартибда маъмурий баённо-
зимлигини таъкидлаган эди. лоҳазалар билдирилмоқда. Уларнинг ма расмийлаштирилиб, Ўзбекистон Республикаси МЖтКнинг 70-моддаси­
аксарият қисмини атроф муҳитга таъ- 1- қисмига асосан базавий ҳисоблаш миқдорининг 10 баравари миқдорида
Давлатимиз раҳбарининг ушбу сир этувчи субъектларнинг улар да- жарима белгиланди.
таклифига асосан халқаро тажриба, ромадларининг маълум бир қисмини
миллий менталитетимиз ҳамда умум- атроф муҳит муҳофазаси тадбирларига Огоҳ бўлинг,
башарий ташаббуслардаги ютуқла- йўналтириш мажбуриятини белгилаш, иссиқ об-ҳаво
римиздан келиб чиққан ҳолда Бош экологик номақбул ҳудудларда яшовчи кутилмоқда
қомусимизда соҳага оид мазкур аҳолига компенсация тўловларини
ҳуқуқлар алоҳида бобда акс этти- жорий этишга оид масалалар ташкил «Ўзгидромет»нинг маълум қилишича, мамлакати-
рилди. Конституциямизга мувофиқ этади. Аҳоли томонидан билдирила- мизга Эрон ҳудудларидан иссиқ ва қуруқ ҳаво кириб
давлат фуқароларнинг қулай атроф ётган ҳар бир таклиф ва мулоҳазалар келиши бошланди. Бунинг оқибатида пайшанба куни-
муҳитда яшаш ва фаолият олиб бориш Бош қомусимизнинг келгусида мамла- дан бошлаб ҳафта якунигача Ўзбекистонда ҳарорат +41
ҳуқуқларини таъминлайди. Бироқ, катмизда атроф муҳит муҳофазасини даражагача кўтарилади.
ушбу йўналишдаги ҳуқуқбузарликлар яхшилаш, экологик барқарорликни
юзасидан Ўзбекистон Республикаси таъминлашнинг ҳуқуқий асослари Жануб ва чўл ҳудудларда 43 даражагача иссиқ бўли-
ҳукумат порталига, ваколатли давлат мукаммал бўлишига замин яратади. ши кутилмоқда.
органига, Омбудсманга фуқаролардан
кўплаб мурожаатлар келиб тушган. Ислом ХУШВАҚТОВ, Мамлакатимизнинг айрим ҳудудларида шамол
Олий Мажлис Қонунчилик чанг-тўзонлар билан 15-20 м/с гача кучайиши мумкин.
Шу нуқтаи назардан, «ҳар ким палатасидаги Ўзбекистон Экологик
соғлом ва қулай атроф-муҳитга, партияси фракцияси аъзоси Битта дарахт бир йилда 120 килограмм
унинг ҳолати ҳақидаги ҳаққоний кислород ишлаб чиқаради.
ахборотга эга бўлиш ҳамда ўз соғ-
лиғига ёки мол-мулкига экологик Бу тўрт нафардан иборат бир оилани тоза
ҳуқуқбузарлик туфайли етказилган ҳаво билан таъминлаш учун етарли!
зарарнинг ўрни қопланиши ҳуқуқига

4 www.ekogazeta.uz Oila va TABIAT Фарғонадаги музейда 2,5 млрд. сўмлик Экология
№ 27 // 2022 йил 14 июль ноёб асарлар ўғирланган.

Ҳаводаги чанг Конституцияга таклиф

ўлимга олиб Ер юзида яшаётган барча тирик организмлар учун энг муҳим омиллардан бири бу – атмосфера
келиши мумкинми? ҳавоси бўлиб, унинг сифат кўрсаткичларини экологик нормативлар ва стандартларга мослигини
таъминлаш бугунги куннинг асосий муаммоларидан бири бўлиб қолмоқда.
Дунё бўйича инсониятнинг ярмидан кўпи шаҳарларда
яшашади. Эндиликда одамлар гавжум жойда сайр қилиш- Ҳаво ҳам
га мажбурмиз. Жаҳон соғлиқни сақлаш ташкилоти ҳар 10
кишидан 9 тасининг таҳликали равишда чангли ҳаводан бойлик
нафас олишини аниқлаган. Ҳаводаги чанг йилига 7 милли- бўладими?
он кишининг ўлимига сабаб бўлиши мумкинлиги тахмин
қилинади.

Тадқиқотнинг ҳайратланарли натижаси Атмосфера ҳавосининг ифлосланиши нима? У қан- ҳудудлари (Қорақалпоғистон Республикаси, Бухоро,
дай кечмоқда, тирик организмларга таъсири қандай Сурхондарё, Хоразм вилоятлари) иқлим ўзгаришлари-
Лондон мактабининг иқтисодиёт соҳаси тадқиқотчиси каби саволлар кетма-кетлиги ва уларнинг жавоби бар- га энг заиф ҳудудлар бўлиб қолмоқда.
Сафи Рос 2011 йилда ҳаводаги чанг таъсирини ўрганди. чани ўйлантиради. Ҳавонинг ифлосланиши деб, тирик
У имтиҳон топширувчи талабалар билан синов ўтказди: организмларнинг (инсонлар, ҳайвонот ва ўсимлик Ҳавонинг кеск­ ин даражада
унга кўра талабалар бир жойда, бир хил таълим тизими- дунёси, экотизимлар) нормал физиологик ҳолатига ифлосланиши натижасида
да ўқийдиганлар сифатида имтиҳонга кирдилар. Фақат салбий таъсир кўрсатадиган ҳавонинг таркиби ва ху- тирик мавжудотларга, жум-
кунларда фарқ бор эди. Имтиҳондан олдин Рос ҳаводаги сусиятларини барча турдаги ўзгаришлари тушунилади. ладан, инсонлар саломатли-
чангни ўлчаб кўрганди. Натижалар ҳайратланарли бўлди. Бугунги кунда ҳавонинг табиий ва антропоген омил- гига ҳам салбий таъсирлар
Ҳавода энг кўп чанг бўлган куни имтиҳон топширган та- лар билан ифлосланиши интенсив равишда кечмоқда. ортмоқда.
лабаларга қараганда ҳаво тоза бўлган куни имтиҳон топ- Жумладан, иқлимшунос мутахассислар, иқлим исиши
ширган талабаларда натижалар яхши чиққан эди. 2016 айнан ҳаво таркибига чиқарилаётган ифлос чиқинди- Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг маълумотига
йилда Рос ҳаводаги чанг инсон қобилиятига қай даражада лар ҳисобига юз бераётганини ва ҳаво таркибида СО2 кўра, бугунги кунда дунёда ҳар 10 нафардан 9 киши
таъсир қилишини ўрганди. Олимнинг маълум қилишича, концентрацияси ортиб бораётганини таъкидлашмоқда. ифлосланган ҳаводан нафас олмоқда, шунингдек,
ифлосланган ҳаво ақлни сусайтиради. Ҳаво таркибида бу миқдор саноат даври деб эътироф сайёрамизнинг 91 фоиз аҳолиси ҳавоси ифлосланган
этилган ХХ асрнинг 50-йилларидан бошлаб 280 ppm ҳудудларда яшамоқда. Одамлардаги юрак-қон томир
АҚШнинг Массачусетс технология институти тадқиқот- (ҳаво таркибидаги миллиондан бир улуш) ташкил касалликларининг 25 фоизи, ўпка касалликлари ва
чиси Жексон Лу бошчилигида олиб борилган тадқиқот- этган бўлса, ҳозирги вақтга келиб бу кўрсаткич қисқа ўпка саратонининг 43 фоизи ифлосланган ҳаводан
ларда эса ҳаводаги чанг қотиллик, тажовуз, ўғрилик каби вақт оралиғида деярли икки баробарга ортган ва 420 нафас олиш натижасида келиб чиқмоқда.
жиноятларга ҳам ўз таъсирини ўтказиши аниқланди. ppmга етган.
682 тадан зиёд ёш ўсмирлар орасида мактабдан қочиш, Маълумот учун: инсон овқатсиз ва сувсиз бир
ўғрилик, зарарли одатларга берилиш каби салбий оқибат- Сўнгги ярим асрда ҳаво таркибида ис гази 100 ppmга­ неча кун яшай олиши мумкин, аммо ҳавосиз 10 дақиқа
лар борасида олиб борилган изланишлар ҳам юқоридаги кўпайган ва бу каби тез ўзгаришга сайёрамиз мослаша ҳам яшай олмайди, шунингдек, бир киши кунига 1 кг.
хулосаларни тасдиқлади. олмайди. Тўсатдан ҳосил бўлувчи иқлим бўронлари ва овқат, 5 литргача сув истъемол қилса, 25 кг. ҳавони
аномал ҳолатлар бунинг яққол мисолидир. нафас олиш учун сарфлайди.
Жанубий Калифорния университетидан Диана Ёунан ва
унинг жамоаси соч толасининг қалинлигидан 30 бара- Инсоният ис газининг ҳаво таркибидаги мувозана- Президентимиз Шавкат Мирзиёев томонидан
вар кичик бўлган чанг зарралари билан 12 йил давомида тини ушлаб туриш учун табиатнинг ўзига имкон қол- Конституцияга ўзгартириш киритиш ва ташкилий
бирга қолишнинг таъсирини ўрганиб чиқди. Уларнинг дирмади. Ерларнинг ўзлаштирилиши, ўрмон майдон- чора-тадбирларни амалга ошириш юзасидан Консти-
хулосасига кўра ҳам чанг миқдори кўп бўлган жойларда ларининг кескин қисқариши натижасида атмосфера туциявий комиссия аъзолари билан жорий йил 20
зарарли одатларнинг кўп учраши кузатилди. ҳавосида миллиардлаб тонна углерод газлари ютилмай июнь куни бўлиб ўтган учрашувда «Табиатдаги глобал
қолишига сабаб бўлмоқда. иқлим ўзгаришлари, Орол денгизининг қуриши билан
Мия яллиғланиши боғлиқ вазиятнинг тобора кескин тус олаётгани эколо-
Бритиш Петролиум, Жаҳон банки томонидан келти- гик хавфсизлик ғоят долзарб масалага айланаётгани»
Баъзан «чанг» сўзининг ўзиёқ инсон руҳиятига салбий рилган рақамларга асосан 2019 йилда (пандемиядан ҳам алоҳида таъкидланди.
таъсир қилар экан. Тадқиқотчи Лунинг айтишича, аме- аввал) дунё бўйича ўртача 34 млрд. тонна СО2 гази
рикалик ва ҳиндистонлик кўнгиллиларни чангли ҳавода атмосфера хавосига ташланган, шундан Хитой Халқ Халқимиз «Тоза ҳаво – танга даъво», деган иборани
қолдиришмади, фақат уларга чангда қолган шаҳарнинг Республикаси – 9 млрд. 826 млн. тн (29 фоиз), АҚШ – бежиз қўлламаслиги юқорида қайд этилган рақамлар-
суратини беришди ҳамда ўзларини ўша шаҳардагидек 5 млрд. тн (14,5 фоиз), Европа Иттифоқи давлатлари дан ҳам кўриниб турибди. Фикримча, тоза ҳаво билан
тасаввур қилишларини сўради. Бунинг натижасида эса – 3 млрд. тн (9,7 фоиз), Ҳиндистон – 2,5 млрд. тн (7,3 нафас олган ҳолда соғлом турмуш кечириш ҳар қандай
иштирокчилар тушкун кайфиятга тушгани, асабий ҳо- фоиз), Россия – 1,5 млрд. тн (4,5 фоиз), Япония – 1,1 моддий қиймат билан ўлчаб бўлмас неъматга айланиб
латни бошдан кечирганликлари аниқланди. Бу дастлабки млрд. тн (3,3 фоиз), Қозоғистон – 239 млн. тн (0,7 бормоқда.
таҳлиллар натижаси холос. фоиз), Ўзбекистон – 189,2 млн. тн (0,3 фоиз)ни ташкил
этмоқда. Бугун Конституциямизга киритилаётган ўзгарти-
Чангли ҳаво мияга физиологик жиҳатдан ҳам таъсир ришлар жараёнида атмосфера ҳавосининг табиий
қилиши мумкин. Лунинг сўзларига кўра, чангли ҳаводан Кўплаб миқдорда ҳавога ташланаётган ташланма- таркибини сақлаш, атмосфера ҳавосига зарарли
нафас олганингизда танадаги кислородга ҳам таъсир қи- лар оқибатида бугунги кунда атмосфера ҳавосининг кимёвий, физикавий, биологик ва бошқа хил таъсир
лади, бу эса мияга кам миқдорда кислород боришига сабаб таркибий сифат кўрсаткичларининг (азот – 78 фоиз, кўрсатилишининг олдини олиш ҳамда камайтириш,
бўлиши мумкин. Чангли ҳаво бурун ва томоқ йўлларига кислород – 21 фоиз, аргон – 1 фоиз, карбонад ангидрид атмосфера ҳавосини муҳофаза қилиш мақсадида Бош
ҳам зарар етказиши билан бирга бош оғриғини пайдо – 0,03 фоиз ва бошқа инерт газлар) ўзгариш эҳтимоли қомусимизнинг 55-моддасига «атмосфера ҳавосини
қилади. жуда катта муаммога айланиши мумкин. умуммиллий бойлик сифатида эътироф этган ҳолда
ундан оқилона фойдаланиш ва давлат томонидан
Ёунаннинг айтишича, ҳавони ифлослантирган модда- Ҳавога ташланаётган миллиард тонна зарарли газ- муҳофазасини таъминлашни кафолатлаш» юзасидан
лар миянинг пешона қисмига зарар етказади. Бу қисм лар натижасида бугунги кунда «иссиқхона эффекти» алоҳида норма киритиш мақсадга мувофиқ бўлади.
эса қарор қабул қилиш, ўзини назорат қилиш кабиларда ҳосил бўлди. Бу эса, зарарли газлар ҳавони «гилам»
муҳим ўрин тутади. мисол қоплаб, сайёрада ҳаво ҳароратининг кўтарили- Ибратжон КАРИМОВ,
шига ва иқлим ўзгаришига сабаб бўлмоқда. Охирги 5 Гидрометерология хизмати маркази
2019 йил март ойида олиб йиллик кузатувлар юқори аномал иссиқ ҳароратнинг
борилган тадқиқотлар ўсмир кескин ортишини, яъни дунё бўйича йиллик ҳарорат Бош директори ўринбосари
ёшда чанг ҳаводан кўп нафас 1,1 даражага, Ўзбекистонда эса 2 даражагача юқорила-
олган ёшларнинг турли овозлар- ганини кўрсатмоқда (1880 йилга нисбатан). Оролбўйи
ни эшитгандек бўлиши, руҳий
носоғлом бўлиш эҳтимоли юқо-
рилигини кўрсатди.

Олимлар ушбу хулосаларга таяниб, ҳавода чанг миқ-
дори кўп бўлган кунларда имкони борича кўчага чиқмас-
ликни тавсия қилишади. Бу эса танамиз, миямиз ва бошқа
хатти-ҳаракатларимизнинг фойдасига хизмат қилиши
шубҳасиз.

Дилбар РАЖАБОВА тайёрлади.

Маърифат Қирғизистонда мингга яқин мактаб Oila va TABIAT www.ekogazeta.uz 5
директори ишдан бўшатилади.
№ 27 // 2022 йил 14 июль

Ҳеч бир она йўқки, ўз фарзандини севмаса, уни асраб авайламаса. Ватан
ҳам шундай. Ватан – бизнинг онамиз, Ватан – бизнинг уйимиз. Шу сабабли ҳам
онамизни асрамоқ, ардоқламоқ ҳамиша ҳар биримизнинг муқаддас бурчимиз
бўлмоғи зарур.

Мен Қорақалпоғистоннинг Тўрткўл туманида туғилиб ўсганман. Болалигим-
дан илм-фанга, санъатга ошуфта бўлдим. Айниқса, адабиётга кўпроқ меҳрим
тушди. Ҳали талаба бўлсам-да, ёзганларимни озми-кўпми бошқалар билан
баҳам кўришга муяссар бўлдим.

Қадри буюк неъмат

Адабиёт катта бир ҳаёт экан. Унда- ошириш ва ижодкор ўқувчилар сафини топган ижтимоий барқарорлик ва интеллектуал ўйинлари ҳам ташкил
ги инсонлар эса нодир инсонлардир. кенгайтириш мақсадида мактаб ўқув- тинчлик-хотиржамлик туфайли деб этиб келинмоқда. Мунтазам равишда
Зеро, улар босиб ўтган умр йўлларидан чилари ўртасида баҳру байт биринчи- биламан. уюштирилаётган бундай ўйинлар ёш
бормоқ шарафли иш. Шу мақсадда мен лиги танлови лойиҳаси ишлаб чиқилди авлоднинг бўш вақтини мазмунли
ҳам оддий бир қалам соҳибаси сифа- ва бу лойиҳа ўзининг самарасини бер- Ватанимизни ривожлантириш мақ- ўтказиш учун ҳам катта самара бер-
тида адабиёт йўлидан юришни ўзимга ди, десам адашмаган бўламан. Икки садида ўйланган ва бугунги кунда моқда.
фахрли иш деб билдим. Устозим Мунав- босқичда бўлиб ўтган бу танлов кўпги- изчил амалга оширилиб келинаётган
вара Юсупова бундан бир йил олдин на ёшларни ўзига жалб қила олди. Бу Ҳаракатлар стратегияси ҳам бугунга Ҳар бир инсон ўз олдига улкан
Тўрткўл туманида «Онажоним» шеъ- танловни ўтказишдан мақсад ёшларни қадар ўз самарсини бериб келмоқда. мақсадларни қўйдими, демак у юксак
рият клубини ташкил этган эди. Клуби­ илм-фан ва санъат сари эзгу ҳаракатга Ҳозирги кунда ёшларни қамраб олган марраларни забт этиш учун йўл олган.
миз адабиёт ва санъатга қизиқувчан ундаш эди. Қайси жойда ҳаракат бўлса, лойиҳалардан бири бу давлат раҳба- Бу йўлда баъзан бизни чалғитувчи,
кўплаб ёшларни ўзида жамлади. ўша жойда албатта юксалиш бўлади. ри томонидан илгари сурилган беш осойишталигимизга раҳна солишга
муҳим ташаббус лойиҳасидир. Ҳар интилувчи ғовлар ҳам бўлиши мумкин
Мен ҳам устозлардан ўрнак олган Ўйлаб кўрсам, йили спорт, санъат, маданият, китоб- экан. Биз ёшлар бу каби ҳолатларга
ҳолда Тошкент шаҳар Учтепа тумани- амалга оширила- хонлик каби соҳалар бўйича минглаб қарши ҳамиша ақл ва билим билан
да ижодкор ёшларни йиғиб «Адабиёт ётган барча ишлар ёшлар ўз истеъдодини кўрсатиб, жипслик ва ҳамжиҳатлик йўлини
сари» лойиҳасини амалга оширдим. негизида юртдаги кўзланган мақсадга эришмоқда. Етти тутишимиз лозим. Агар тинчлик деб
Бу лойиҳа доирасида кўплаб ижодкор тинчлик ва фаровон- ёшдан то етмиш ёшгача бўлган инсон- аталган бебаҳо неъмат бизни тарк
ёшлар ўз иқтидорини намоён қилиб лик турар экан. лар намунали натижаларга эга десам этса, унга яна қайта эришиш ҳеч қачон
келмоқда. Яқинда туман ҳокимлиги адашмаган бўламан. осон кечмайди, деб ўйлайман. Бор нар-
ҳамкорлигида «Учтепа илҳомлари» Биз каби ёшларга кенг имкони- санинг қадрига етиш энг тўғри йўлдир.
номли биринчи ёшлар баёзи нашрдан ятларнинг яратилиши, ҳамиша қўл- Яна бир томондан ҳозирги кунда
чиқди. Биз амалга ошираётган ишлар лаб-қувватланиши, янги-янги марра- юртимизда олийгоҳларнинг сони Рўзахон ҚАЛАНДАРОВА,
ҳам ўз қаторида кўплаб эътирофл­ арга лар сари ундалиши юртимизда қарор ортиши ҳамда уларга кириш учун Ўзбекистон давлат жаҳон тиллари
сабаб бўлди. яратилаётган имкониятлар ҳам яққол
исбот бўла олади. Ёш авлодни билим университети талабаси,
Бундан ташқари яқинда ўқувчилар- салоҳиятини янада ошириш ҳамда Учтепа тумани Маданият бўлими
нинг адабиётга бўлган қизиқишларини ислоҳ қилиш мақсадида «Заковат» «Адабиёт сари» лойиҳаси раҳбари

Мени ўзгартирган китоб

Бахт шунчаки

афсона эмас…

Мазкур асар ҳақида биринчи марта уч-тўрт йил аввал «Мени ўзгартирган китоб» кўрсатувида эшитгандим. Кўрсатув
меҳмони бўлган мамлакатимизнинг машҳур тадбиркори китоб ҳақида тўлқинланиб гапирганди ўшанда.

Асар кўп ўтмай ўзбекчага ўгирилиб, қисқа вақтда бир неча марта қайта нашр этилгани ҳақида китобни қидириш жа-
раёнида воқиф бўлдим. Бу китобга бўлган қизиқишимни баттар кучайтирди. Дарҳақиқат, китоб дунё бўйича «bestseller»
асарлар рўйхатининг бошида турар экан. Муаллифи – Робин Шарма: канадалик адиб ва нотиқ, етакчилик ва шахсий
муваффақиятлар бўйича дунёнинг таниқли мутахассисларидан.

Асарнинг номланишиёқ унинг бошқа- иборат. Дарслар эса қуруқ панд-на- Албатта, ҳаёт бир текис эмас, инсон шундай асар йўқми, деган савол туғил-
ча китоб эканини кўрсатади: «Ўлсанг, сиҳатлардан иборат эмас. Шу боис умри давомида турли синовларга дуч ди. Китобхонлигим билан мақтана ол-
ким йиғлайди?». зерикмайсиз, аксинча, қизиқишингиз келиши табиий. Ҳаётнинг турли си- майман, бироқ қачонлардир ўқиганим
ортади. Эҳтимол муболағали туюлар, новларида нима қилиши кераклигини – муқаддас ҳадислардан тортиб, «Темур
Муаллиф нима демоқчи? аммо мутолаа жараёнида кайфиятингиз билишнинг ўзи кам. Кимга қандай, аммо тузуклари», «Қобуснома» ёки Яссавий
Бунга китоб бошидаёқ изоҳ берила- кўтарилаётганини ҳис этасиз, умрнинг мазкур китоб мана шу билимларга су- ҳикматлари... ҳамма-ҳаммасида инсон-
ди: «...Бола пайтимдаёқ отам айтган ҳақиқий мазмун-моҳиятини янгидан янган ҳолда албатта ҳаракатни бошлаб нинг ўзлигини англашидан то Яратган
ўгит ёдимдан чиқмайди: болам, сен англаётгандай бўласиз... Бундай ҳислар юбориш шартлигини ўргатади. ато этган ҳаётни беҳуда ҳою ҳавасларга
туғилганингда йиғлаган эдинг, дунё чуқурроқ мулоҳаза юритишга, ҳаётда сарфламай муносиб яшаб ўтишга даъ-
эса шод-хуррам эди. Шундай яшагинки, шунчаки кун ўтиши учунмас, ўзингиз Китобнинг ҳар бир ват этилмайдими? Унда нега дунёнинг
вафот этганингда дунё йиғласин, сен хоҳлаган тарзда, энг муҳими, режа асо- бобининг ўзи катта нариги четидаги адибнинг ушбу асари
эса шод-хуррам бўл!» сида яшашга ундайди. мавзу. Ҳар бирига бунчалар эътиборни тортяпти?
Муаллифга кўра, дунёга йиғлаб ҳатто қисқа тўхта-
келган инсон дунёни йиғлатиб кетиши Яширишнинг ҳожати йўқ: ҳаловатсиз- лишга илож ҳам, Қайд этилган ва бошқа кўплаб маъ-
учун кўп нарса керак эмас. Улар асосан лик, бойлик иштиёқи, беҳуда суҳбатлар ҳожат ҳам йўқ. Асар- навиятимиз дурдоналари қимматини
учта: кечиримлилик, адолатпарварлик ва вақтни елга совуриш – аксарияти- ни фақат ўқиш керак, эътироф этган ҳолда айтиладиган бўлса,
ва (мақсад сари) ҳаракат. Шу учта фа- мизнинг ҳаётимиз шу. Шу сабабли ҳам хуллас. умуминсоний қадриятлар на макон, на
зилатни ўзида намоён қилган инсон кўпчилик бахтни бир афсона деб билади. чегара билади. Шундан келиб чиқилса,
ўзининг ҳам, ўзгаларнинг ҳам қадрини Ваҳоланки, бахт қўл етмас орзу эмас, у Китоб асосида бугунги давримиз учун бировга яхшилик қилиш, кечиримли
билади. Чунки, кечиримли кишидан шундоқ ёнимизда эканини китоб муто- ҳам долзарб бўлган ғоя бор, яъни ҳамма ва адолатли бўлмоқ ёки хайрли мақсад
ёмонлик кутилмайди, адолатпарвар лаасидан сўнг иқрор бўласиз. учун имкониятлар тенг муҳитда, тенг сари интилиш, ким ернинг қайси нуқта-
одам муаммога ўзгалардан эмас, аввало ижтимоий адолат таъминланади. Муҳи- сида яшамасин, инсониятни комиллик
ўзидан сабаб қидиради, мақсад сари Дарвоқе, бахт ҳақида. ми – инсоннинг ўзлигини, иқтидорини сари етаклайдиган фазилатлар ҳисобла-
қилинган ҳаракат эса бир кун келиб Бахт ҳақида ҳар кимнинг ўз тушунча- кашф этиш. Шу умуминсоний нуқтаи нади. «Ўлсанг, ким йиғлайди?» китоби
натижасини беради, насиб. Бундай ин- си, ўз қарашлари бор. Улар бир-бирига назардан қарайдиган бўлсак, ҳар қандай муаллифи умуминсоний қадриятлардан
соннинг мақсади доим хайрли бўлиши мутлақо тескари бўлиши ҳам табиий. тараққиёт, юксалиш, уйғониш зами- келиб чиққан ҳолда муваффақиятга эри-
эса шубҳасиздир. Бироқ умрнинг маълум довонидан ўтиб, ри-моҳиятида ижтимоий адолат ётишига шиш йўлини ўз тадқиқоти ва кузатиш­
Қаранг-а, биз мураккаб деб билган бошдан ўтган иссиқ-совуқлардан хулоса яна бир бор шоҳид бўламиз. лари асосида ўқувчига содда шакл, му-
ҳаётда бахтли бўлишнинг қоидаси нақа- қилинса, кўпчиликнинг фикри бир хил раккаб бўлмаган машқлар орқали лўнда
дар оддий экан. Шу оддийгина ҳақиқат- чиқса керак: «Бахт нима?» деган савол- Мутолаа таъсиридан бўлса керак, тушунтиришнинг уддасидан чиққани
ни муаллиф ҳаётий мисоллар ва унча га жавоб топгунча инсоннинг бахтли китоб ҳақида бироз тарқоқ ва озроқ учун ҳам асар кўпларнинг эътиборини
мураккаб бўлмаган машқлар орқали дамлари ўтиб кетар экан...» ҳаяжон билан буни ёзар эканман, бизда тортаётган бўлса, ажабмас...
тушунтиради. Асарни умрини беҳуда ўтказмаслик,
Китоб бир неча бобларни ўз ичига ўз қобиғига ўралиб қолган одамга ундан Муҳайё ДЕДАМИРЗАЕВА,
олган кичик-кичик «ҳаёт дарслари»дан чиқишни ўргатувчи қўлланма дейиш Наманган вилоят судининг судьяси
ҳам мумкин.

6 www.ekogazeta.uz Oila va TABIAT Twitter Илон Маскни судга берди. Эконазорат
№ 27 // 2022 йил 14 июль
Танқиддан сўнг
қу«рАиввталиб,
кейин кесиш»
йўлига ўтишдими? Газетамизнинг 30 июль санасида чоп этилган сонида «Экин майдонлари ёқилиши
экотизимга жиддий зарар» сарлавҳали мақола берилганди. Унда республикамиз-
Ҳовлимизда бир неча йиллик катта-катта дарахтлар кўп нинг турли ҳудудларида ғалладан бўшаган ерларда сомон қолдиқларини ёқилиши
бўларди. Бобом бизни ёнига олиб «Бу дарахтларнинг умри оз аниқланаётгани ва жарима қўлланилаётгани баён қилинганди. Шунингдек, сомон-
қолди, менга ўхшаб қариб қолган. Уларнинг ўрнини босади- дан бўшаган ерларни ёқишнинг атроф муҳитга ва инсонлар саломатлига нақадар

ган кўчатлар экиш керак», дея ёш ниҳолларни ерга қадаб зарар етказиши ҳақида ҳам маълумот берилганди. Хўш, бугун вазият қандай?
чиқарди. Бизга эса дарахтларни кесиш нотўғрилигини бот-
Ёнаётган далалар
бот уқтирарди.
ёхуд масъулиятсизликнинг
Хабарингиз бор, дарахтларни кесишга қарши мораторийнинг охири борми?
чексиз муддатга узайтирилганига ҳам қарийиб бир йил бўлмоқда.
Экология ва атроф муҳитни муҳофаза қилиш давлат қўмитаси Айни Қурбон ҳайити қушлар еб кетмоқда. Да-
ходимларининг телевидение, радио ва жойларда аҳоли ўртасида муносабати билан Тош- ладан емиш тополмаган
тушинтириш ишларини олиб боришига қарамасдан ҳамон инсон- кент вилояти Бекобод ту- қушлар мевалар билан
ларни тоза ҳаво билан беминнат таъминлаб келаётган дарахтлар- манига йўлимиз тушди. қорин тўқлашга мажбур.
нинг жонига қасд қилиш ҳолатлари кузатилмоқда. Манзил олис. Йўлнинг Начора, бунга биз инсон-
эса икки ёни далалар, ларнинг ўзимиз сабабчи
Яқинда ижтимоий тармоқларда Тошкент шаҳрининг «Катта Ми- боғлардан иборат ажо­ бўлмоқдамиз. Бу ҳам та-
робод» маҳалласида яшнаб турган бир нечта дарахтларни сунъий йиб манзара касб этган. биат мувозанатини буза-
равишда қуритиш учун уларнинг остига ҳар куни икки маҳалдан Айни ёз эмасми, ҳамма- ётганимиз учун жазога
(ўзларича вақт белгилаб олганини қаранг!) дизел ёнилғиси қуйиб ёқ яшилликка буркан- ўхшайди.
келаётгани ҳақида хабарлар тарқалди. Давлат экология қўмитаси ган, узоқдан симёғоч
мазкур ҳолатни ўрганиб дарахтларни сақлаб қолиш учун кура- устунларидаги лайлак Йўлда давом этар экан-
шаётгани, уларни табиий ўғитлар билан озиқлантириб, асрашга уялари кўринади. Ичида миз то Бекобод туманига-
интилаётгани айтилди. Бу қинғир ишни қилган шахсларнинг лайлаклар полапонлари ча ҳам аҳвол ачинарли
кимлигини аниқлаш бўйича суриштирув ўтказилаётгани маълум билан турар, гоҳ-гоҳ эканини кўрдик. Афсуски
қилинди (Техника ва технологиялар ривожланган бир вақтда бу осмонда парвоз қилаёт- ҳаммаёқда ёқилган со-
ишни қилганларни ҳанузгача топиша олмаётгани кишини тааж- гани ҳам кўзга ташла- монпоялар... Шу ўринда
жублантиради). нарди. Фақат ана шу бир масала, ижтимоий
ажойиб ва бетакрор ман- тармоқларда ўтказилган
Аммо бу воқеа юз берганига ҳеч қанча вақт ўтмасдан Телеграм зарани қорайган, куйган рейдлар ва бир-икки-
ижтимоий тармоғида пойтахтимизнинг Чилонзор тумани Чилонзор ерлар бузаётганди. Узоқ-яқинда ҳосили та жаримага тортилган
кўчаси Қозиробод масжиди яқинидаги Республика ихтисослашти- йиғиб олинган буғдойдан бўшаган ерларга ҳолатлар ҳақида чиқаётган хабарларни
рилган хирургия илмий-амалий тиббиёт маркази томонда қалин ўт қўйилгани шундоқ билиниб турарди. кўриб, чиндан ҳам амалда самарали
дарахтлар кесиб ташланаётганлиги ҳақида мурожаат тарқалди. Ўт кетганда ҳўлу қуруқ баравар ёнади, ишлар қилинаётганига ишонасан киши.
Буни қарангки, бу «олғирлар» дарахтларни кесганда ҳам «силлиқ» далада ҳам айни шундай. Ўрнини эса қора Тушунтиришлар-у тарғиботлар фойда
қилиб, билинтирмасдан, аввал шохларини кесиб дарахтларни кул эгаллаган, гўёки ернинг юзи куйганди. қилаётгандек, масъуллар ишига ўта масъ­
симёғоч ҳолатга келтириб атайин қуритишга уринишмоқда экан. улият билан ёндашаётгандек, одамлар эса
Мурожаатчи бу муаммони бир неча бор шу соҳанинг масъул ходим- Тошкент денгизи (Туябўғиз сув омбори) уларнинг бу жонкуярлигини тушунаётган-
ларига билдиргани, Давлат экология қўмитасига телефон қилиб, дан ўтгач, то Бўка туманига етгунча бир дек. Барча гўёки табиатни асраш йўлида
дарахтлар жонига қасд қилинаётганини айтгани, улардан «майли неча жойда қуюқ тутун кўтарилаётганига бирдамликда ҳаракат қилаётгандек ту-
бориб кўрамиз» деган жавобни олганини, аммо натижа бўлмага- гувоҳ бўлдик. Худди айрим хориж мамла- юлади кишига. Аслида-чи?
нини таъкидлаган. Дарахтлар эса «столба»дек шохларидан мосуво катларида ўрмон ёнғини пайти олисдан Ҳақиқий ҳолатни шаҳардан бир қадам
қилиниб, кесишга таппа-тайёр кўринадиган манзара кўз олдимизда нарига чиқишинг биланоқ кўриш мумкин.
қилиб қўйилган. гавдаланди. Тутун қуюқ, қора бўлгани
боис уни узоқлардан ҳам бемалол пайқаса Бу тунда хуфёна
Хўш, нима учун мазкур ҳолатга бўларди. Аслида ҳам шундай, сомон пояси қилинаётгани йўқ.
тегишли идора ва ташкилот хо- қуруқ бўлгани сабабли тез ёнади, бироқ Кундузи, ҳеч нарсадан
димлари, экопатруль ва экология у олов бўлибмас, аксинча, кўпроқ тутаб қўрқмасдан, хотир-
инспекторлари эътибор қаратма- ёнади. Натижада заҳарли тутун ҳавога жамлик билан ғалла-
ган? Ёки дарахтлар буткул кесиб кўтарилади. Уни пайқаш эса мутлақо осон. дан бўшаган ерларга ўт
бўлинганидан сўнггина ишга Аммо негадир бу тутунни мутасаддилар, қўйилаётгани масъул-
киришиладими? Унда бунинг табиатни асрашга масъуллар кўрмаётган- ларнинг масъулият­
кимга нима фойдаси бўлади? га ўхшайди. сизлигига, одамлар-
Битта жарима билан қутулиб қо- нинг бепарволигига
лавергандан кейин дарахт кесиш Бу аянчли ва ачинарли манзара орти- ишора эмасми?!
ҳолатлари тўхтамаслиги аниқ-ку! дан қанчадан-қанча қушлар, ҳашаротлар
Жарима ёзилиши ҳолатга ечим қирилиб кетаётгани экологиямиз зарар (Гарчи тунда бўлганида ҳам қоронғуда
бўла олмаслиги кун сайин ойдин- кўраётгани ундан-да ёмон. Дарҳақиқат, олов ёрқин рангларда бўлиб, олисдан бема-
лашмоқда. Афсуски мутасадди- қушлар, асосан чумчуқ, майна каби қанот- лол кўриш мумкин бўлади).
лар ҳам, бу ишни қилаётган ўта лилар ёзни интиқлик билан кутади. Боиси
«олғир» тадбиркорлар ҳам оқиба- ғалла йиғилганда унинг донлари ерга Узоқда демаймиз, йўл ёқасидаги дала-
тини ўйлашмаяпти. Бу кетишда тўкилади. Қушлар учун эса бу муҳим озуқа ларда ҳам аҳвол шу. Йўловчилар эса тутун
шаҳримиз дарахтларсиз саҳродан ҳисобланади. Айни шу даврда қўпроқ дон ютиб, ичи заҳарга тўлиб ўтишга мажбур.
фарқ қилмай қолади. истеъмол қилиб, ғалла майдонидаги ҳаша- Ён атрофдаги қишлоқ аҳолиси аллақачон
ротларни еб кучга тўлишади. Миграция ва тутуннинг зараридан тотиб бўлган бўлса
Жарима ҳам, мораторий ҳам ўз қишки совуқ кунлардан омон қолиш учун ажабмас. Аммо ҳеч ким бунга парво ҳам
йўлига, лекин экология ва табиат бу даврдаги озуқа муҳим саналади. Аммо қилгани йўқ. На аҳоли, на мутасаддилар
бу хатоларимизни кечирмаслиги далаларга ўт қўйилиши уларни ана шу ва на йўловчилар. Далалар эса ўша-ўша
аниқ. Буни англаб етишимиз учун озуқадан айиради. Натижада оч қушлар куйинди билан тўлишда давом этмоқда...
яна қанча иқлимдаги ўзгаришлар- галаси маҳаллий боғбонларнинг боғига
ни, ҳалокатли оқибатларни кўрса- ҳужум қилишга мажбур бўлмоқда. Ноилахон САҲОБИДДИН қизи
тиш керак?
Сўнгги йилларда аҳолининг ҳовлисига
Экология ва атроф муҳитни эккан гилос, олча, ўрик, узум ва бошқа
муҳофаза қилиш давлат қўмитаси мевали дарахтлари ҳосилини ана шу оч
ходимлари, экопатруль ва эколо-
гия инспекторлари юқоридагидек
холатларни ўз вақтида назоратга
олсалар, дарахтларни жонига қасд
қилаётган шахсларга нисбатан
кескин чоралар кўрилса бу каби
ҳолатлар барҳам топармиди...

Мансурбек ЖАББОРОВ,
«Оила ва табиат» мухбири

Долзарб мавзу «Фарғона – Қадамжой – Шоҳимардон» Oila va TABIAT www.ekogazeta.uz 7
сайёҳлик йўналиши ташкил этилмоқда.
№ 27 // 2022 йил 14 июль

Техника ва унинг имкониятлари ҳаётимизга кириб келгандан буён инсонларнинг оғири енгил
бўлиб, кўплаб юмушларни бажаришда қўл меҳнатидан воз кечилди. Узоғи яқин бўлгани ҳам майли,
симсиз алоқа ёрдамида дунёнинг қайси бурчагида бўлмасин янгиликлардан бохабар бўлиш, исталган
хабарни исталган одамнинг қўлигача саноқли сонияларда етказиш мумкин ҳозир. Ана шундай қулай-
лик ва яхшиликлар кўзлаб қилинган, ўйлаб топилган бу техника ютуқлари, афсуски бугун кимлар-

нингдир ғаразли мақсади учун ҳам хизмат қилмоқда.

Хавфи ошиб

бораётган

кибержиноятлар
Бу борада аниқ ва стратегик
чораларни кўриш вақти келмадими?

Сўнгги Улар томо- ишонгим келмасди. Яхшиям дугонам ажратилган графаларга жойлаб борилади.
йилларда нидан турли бор экан, мени кўчада қолдирма- Шунингдек «тик-токер», блогерлар билан
кибержи- телефон қўнғи- бирга «мен кибержиноятларга қаршиман»
ноятлар (ин- роқлари амалга ди, ўз уйига олиб кетди. Тегишли хештеги орқали онлайн ва офлайн чиқиш­
тернет орқали оширилиб, кар- органларга қилган мурожаатим лар қилинади. Шунингдек, олий ўқув
қилинган жино- таси блокл­ аниши, ортидан қарийб бир ой деганда юртларида киберспорт бўйича мусобақа-
ятлар) сони ортиб, техник носозлик бўл- ўша одамни топдим. Билсам лар ўтказиш ҳам кўзда тутилган. Бундан
ундан жабрланганлар гани каби баҳоналар 1997 йил туғилган, қамалиб ташқари ҳар чоршанба «cyber day» тре-
кўпайиб бормоқда. Бу жино- билан паролни айтиш сўралиб, содда чиққан товламачи йигит нинглари ўтказилиши режалаштирилган.
ятлар ортидан айниқса ёшларнинг жабр одамларнинг нафақаси, бир ой ишлаб экан. Интернетда расми Ёшларни кибержиноятлардан ҳимоялаш
кўриши ёки ёшлар томонидан катталар- топган маоши зумда ечиб олинмоқда. жойланган квартира эса мақсадида ҳатто махсус мобиль илова ҳам
нинг алданиши ачинарли ҳолатдир. Энг Айниқса, чекка ҳудудлардаги содда одам- аслида йўқ экан. ишлаб чиқилмоқда.
ёмони, ёш, юрт, жинс танламас бу жиноят ларни алдаш жиноятчилар учун осон Бу биргина мисол эди.
ортидан жабр кўрганлар, психологик ёр- кечмоқда. Атрофимизда эса яна юз- Ўзбекистонда интернет фойдаланувчи-
дам олишга мажбур бўлганлар, ҳаттоки лаб, ҳатто мингаб бун- ларининг катта қисмини ёшлар ташкил
ўз жонига қасд қилишгача борганлар Яна бир масала уй-жой хариди ва дай ҳолатларни учратиш қилади. Ёшларнинг соддалиги, қизиққон-
юртимизда ҳам топилади. Осон пул топиш ижарасида, турли маҳсулотлар савдоси- мумкин. Хўш, фуқаро- лиги, ишонувчанлиги сабаб кибержино-
илинжида кибержиноятга қўл ураётган- да онлайн хизматлар, қидирувларнинг ларни ана шундай тов- ятчилар орасида шахсий маълумотларни
лар эса оқибатини ўйлашмайди. амалга оширилиши, олди-сотти қилини- ламачилар тузоғига ту- эгаллаш ва уларни ошкор қилиш билан
ши ҳам фирибгарлар «тегирмонига сув шишдан қутқариш учун нима қўрқитиб товламачилик қилиш авж
– Ўтган давр мобайнида кибержи- қуймоқда». Кўпчиликнинг пулига куйи- олмоқда. Бунга онлайн танишувлар йўл
ноятлар 8,3 бараварга ортди. Айниқса, шига, ҳатто кўчада қолишига ҳам сабаб қилиш лозим? очмоқда.
интернет орқали амалга ошириладиган бўлиб қолди. – Бунинг олдини олиш, профилак-
фирибгарлик 13 баравар, ўғрилик 20 тика қилиш бўйича дастур ишлаб чиқил- Афсуски, ёшлар,
баравар, товламачилик, туҳмат, ҳақорат – Тошкентдан иш топганимда жуда қу- моқда, – дейди Ички ишлар вазирлиги айниқса қизларнинг
кабилар 19 бараварга ошгани кузатил- вонгандим, шу боис тезроқ ижара уйни ҳал масъул ходими Саидкамол СОДИҚОВ. бу тузоққа илини-
ди, – дейди Ички ишлар қилишга ошиқдим, – дейди самарқанд­ – Киберхавфсизлик бир ташкилот ёки ши, сўнг ота-онаси,
вазирлиги Киберхавф- лик Дилноза ТОИРОВА (исм-шарифи идора ходимларигагина тегишли масала яқинлари олдида
сизлик маркази раҳбари ўзгартирилган). – Интернетдан ижарага эмас. Бунда фуқаролар, давлат ва идора- шарманда бўлмас-
Беҳзод МАМАЖОНОВ. уй қидирдим ва жуда қулай жойдан квар- лар барчаси бирдек ҳамкорликда ишлаши лик, юзи қоралан-
– Мамлакатимизда энг тира чиқди. Тезда кўрсатилган рақамга лозим. Дунё тажрибасидан келиб чиқиб маслиги учун тов-
кўп кузатилаётган ҳолат қўнғироқ қилдим, икки кундан сўнг кўчиб айтиш лозимки, эҳтимолий хавфлардан ламачининг айтган
бу банк пластик карта- боришимни айтиб, нархини келишдим. барвақт огоҳлантириш энг яхши чора- шартига кўниши,
ларидаги маблағларни Мен билан сўзлашган шахс олдиндан пул- дир. Кибержиноятлардан жабрланганлар айтган пулини
талон-тарож қилишдир. нинг ярмини беришимни, йўқса ижара орасида ўтказилган сўровномада ҳар беришга мажбур
Бу борада халқимиз орасида қанчалик уйни бош­қаси илиб кетиши мумкинли- иккинчи аҳолининг IT соҳасида техник бўлиши ачинарли
тушунтириш ишлари олиб борилмасин, гини айтди. Соддалигим тутиб, айтган билимга эга эмаслиги жабрланишига ҳолдир.
роликлар тайёрланиб, телевидение орқа- пулини онлайн тарзда унинг картасига сабаб бўлгани маълум бўлди. Аслида 38
ли намо­йиш этилмасин, мутахассислар ўтказиб бердим. Икки кундан сўнг эса у фоиз аҳолимиз интернетдан фойдаланув- Энг ёмони, улар ўзидаги қўрқувни ҳеч
чиқишлар қилмасин, барибир алданиб, қўнғироқларимга жавоб бермади, бошқа чи ҳисобланиб, уларнинг билим даражаси кимга, ҳатто онасига айта олмайди ва
маблағидан айрилиб қолаётганлар кўп рақамдан қилган қўнғироғимга жавобан ва тушунчаси етарли даражада юқори психологик тушкунликка тушиб қолади.
учрамоқда. Шунингдек, бошқа шахслар- шаҳар ташқарисидалигини, калитни ше- эмас. Бу эса уларнинг кибержиноятлар Бу эса ижтимоий тармоқда зўрлик ишла-
нинг шахсий маълумотларидан фойдалан- ригидан бериб юборишини айтди. Ўшанда қурбонига айланишига олиб келади. тиш билан қўрқитиш, ҳақорат, ҳаттоки
ган ҳолда банклардан микрокредитлар уйнинг аниқ манзилини ҳам айтмаган эди, Бунинг олдини олиш мақсадида барча ўз жонига қасд қилиш ҳолатига, яъни
олиш ҳолати ҳам ортган. Билиб билмай тахминий берилган манзилга бордим ва фаол интернет фойдаланувчилари ораси- кибербуллингга олиб келади. Оқибатда ёш
берилган шахсий маълумотлар оқибатида куни бўйи кўчада юкларим билан кутдим. да тушунтиришлар амалга оширилиши умрлар ҳазон бўлиши ҳам ҳеч гап эмас.
бировнинг номига қарз олиш кучайган. Афсуски алданганимни кўнглим сезсада, фойдалидир. Бу борада уч тоифа: 5 ёшдан
Шахсий маълумотларни ошкор қилиш 18 ёшгача, 19 ёшдан 30 ёшгача ва 31 ёш- Шу боис бугун ота-оналар ҳушёр бўл-
орқали таҳдид қилиш билан пул талаб қи- дан 70 ёшгача аҳоли тоифаларига бўлиб моғи, фарзандлари билан дўстона муноса-
лиш жинояти ҳам афсуски кузатилмоқда. таҳлиллар ўтказилган. Шунда 5-70 ёш батни сақлаб, сирлаша олмоғи, кези кел-
оралиғидаги аҳолига 3 қатламда комп­ ганда улар ҳимоясига шайланмоғи лозим.
Дарҳақиқат, ёши катта отахон ва лекс чора-тадбирларни амалга ошириш Шунингдек, қарияларни, яқинларини
онахонлар замонавий техникани у қадар ИИВ масъуллари томонидан белгилаб ва фарзандларини ана шундай жиноят-
яхши тушунишмайди. Бу эса ғараз ниятли олинди. Биринчиси, таълим муассасасида лардан огоҳ этган инсон ҳам қайсидир
инсонлар учун мўмай ўлжа бўлмоқда. бўлиб, асосан мактаб ўқувчилари ва тала- маънода кибержиноятга қарши курашган
балар орасида, иккинчиси маҳаллаларда ҳисобланади. Энг муҳими яқинлари хавф-
маҳалла фуқаролари орасида ва учинчиси сизлигини таъминлашга эришади.
вазирлик, идора ва ташкилотлар ходимла-
ри орасида амалга оширилади. Ноилахон АҲАДОВА,
Батафсил тўхталадиган бўлсак, масалан «Оила ва табиат» мухбири
таълим муассасаларида уларнинг расмий
сайти, кундалик платформаси кабиларга
кибержиноятлар ва уларнинг олдини олиш
бўйича маълумот ва материаллар махсус

Маълумот ўрнида:

2019 йилнинг биринчи чорагида дунё­ Кибержиноятлар статистикаси шуни кўрсатади- Интернет хавфсизлиги статистик маълумот-
да ижтимоий тармоқлардаги жиноят­лар ки, киберхавфсизлик бўйича бузилишларнинг акса- ларига кўра, кунига ўртача 2 244 марта кибер-
статистикаси 4,1 миллиардга яқин ёзув рияти (72 фоизи) молиявий сабабларга кўра фойда жиноят содир этилади. Шу боис ҳам дунё бўйлаб
бузилганлигини кўрсатган. 2019 йил кўрмоқчи бўлганлар томонидан амалга оширилар киберхавфсизлик учун катта маблағлар сарф-
охирига келиб, бу кўрсаткич икки бара- экан. Бугун хакерлар бутун дунё бўйлаб одамларга ланмоқда. Бу 2022 йилда 133,7 млрд. долларга
вардан ошиб, 9,6 миллиардга етган. тахминан ҳар ярим дақиқада ҳужум қилишади. етиши кутилмоқда.

8 www.ekogazeta.uz Oila va TABIAT Хитой 2026 йилда Зуҳра сайёрасига зонд ... ана шунақа гаплар
№ 27 // 2022 йил 14 июль учиришни режалаштирмоқда.

Печенье 200 000 сўмлик банкнот муомалага чиқарилади
ўғриси
БАНКНОТНИНГ ОЛД ТОМОНИ БАНКНОТНИНГ ОРҚА ТОМОНИ
Бир аёл аэропортда самолёт учиши-
ни кутарди. Аммо, ҳали эрта эди. Бекор Ўзбекистон Республикаси Марка- водийсининг қадимий тарихига Банкнот олд томони чап қисмида
ўтиришни ёқтирмаган аёл дўкондан битта зий банки 2022 йилнинг 15 июлидан бағишланган. Ўлчами 152 х 69 мм. Фарғона вилоятининг Қўқон шаҳри-
китоб ва печенье сотиб олди. Бўш курсилар- бошлаб янги кўринишдаги номинал да жойлашган «Xudoyorxon o‘rdasi»
дан бирига ўтириб, китобини ўқий бошлади. қиймати 200 000 сўм бўлган банк- Олд ва орқа томонларининг меъморий ёдгорлиги тасвирланган.
Китобни берилиб ўқир экан, ногоҳ ёнида нот шаклида пул белгилари муома- асосий ранги – фируза рангда бўлиб, Орқа томонида милоддан аввалги
ўтирган одам печеньесидан олишга журъат лага чиқарилишини маълум қилди. бошқа ранглар билан уйғунлашган. III асрга тегишли қадимги Фарғо-
қилаётганини сезиб қолди. Аммо, биргина Банкнотлар ҳимояланган қоғозда на давлатининг пойтахти бўлган
печенье учун назокатсизлик қилгиси келма- Мазкур банкнот мавзуси (тема- чоп этилган бўлиб, олд ва орқа «Axsikent arxeologiya yodgorligi»
ди. Дам-бадам у ҳам соатга қараб қўярди. тикаси) «Буюк Ипак йўли» ҳамда томонлари махсус лак билан қоп­ тасвирланган.
Китоб ўқиб, биттадан печенье ўғирлаётган мамлакатимиз ҳудудидаги Фарғона ланган.
одамга кўз қирини ташлар экан, асабий-

лашмасликка уринарди. Печенье ўғриси, Тафаккур Биласизми?
секин-секин печеньеларини олаётганида,
унга эътибор бермасликка ва соат миллари Икки усул Нима учун
юришини кузатиб, унинг чиқиллашини
эшитишга ҳаракат қиларди. Ўзига ўзи: Бир киши анжир дарахтига осилиб, шохларини қайириб пластик идишлардан қайта
«Агар маданиятли бўлмаганимда, шу ўзига тортиб пишган меваларини ер эди. Буни кўрган каштан фойдаланиб бўлмайди?
одамнинг кўзларини кўкартирардим», деб дарахти анжир дарахтига кибр билан деди:
қўйди. Ҳар гал печенье оламан деганида, у Жазирама кунларда ўзи билан пластик идишда
ҳам қўлини узатарди. Охири пакетда битта – Эй бечора анжир! Табиат сени менга қараганда анча кам сув ёки бошқа чанқоқбосди ичимликлар олиб юра-
печенье қолгач «Қани энди нима қиласан?», ҳимоя қилган. Қара, менинг мевамни қанчалар қаттиқ ҳи- диганлар кўп. Аммо ҳамма ҳам пластик идишларни
деди ичида. У одам эса истеҳзоли кулим- моя остига яширди. Уни аввал юмшоқ қобиқ билан яширди. қайта ишлатиб бўлмаслиги ҳақида билмаса керак.
сираб, охирги печенье донасини олди ва Сўнгра қаттиқ ва мустаҳкам қобиқ билан ўради. Фақатгина Бу нохуш оқибатларга олиб келиши мумкинлигини
иккига бўлиб, ярмини оғзига солди, ярмини бу билан кифояланмади. Меваларимни ингичка ва зич жой- кўпчилик ўйламайди.
эса аёлга узатди. Аёл миннат билан печенье- лашган тиканчалар билан ўради. Инсон унга осонлик билан
ни олар экан, эриша олмайди! Албатта, баклажкага сув қуйилса тоза кўринади.
Аслида ундай эмас. Ишлаб чиқарувчи компаниялар
«Бу қандай безбетлик! Анжир дарахти Каштан дарахтига қараб узоқ кулди ва турли хил материаллардан идишлар ясайди, шу
Бунчалар қўпол бўлмаса, деди: сабабли бир марта ишлатиладиган баклажкадан яна
бу одам. Бир оғиз раҳмат қайта фойдаланиш фикридан воз кечган маъқул.
ҳам демади!», деб гапи- – Биласанки, инсон ҳар қанақа йўл билан данагинг мағзи-
риб кетди ўз-ўзига. ни чиқариб олади. Буни таёқ ва тошлар билан амалга оши- Баъзи идишларда заҳарли
ради. Меванг тушганидан сўнг оёқлари билан топтайди ёки кимёвий моддалар мавжуд
Аёл ҳеч қачон бундай асабийлашмасди. тош билан синдириб мағзини ейди. Азизим! Иккаламизнинг бўлиб, улар идишга зарар
Самолётнинг учиш вақти етгач, чуқур тин ҳам мевамизни ейишади. Аммо икки хил услуб билан. Менинг етганда, масалан майда
олди. Юкларини олиб, эшик томон юрди. мевамни юмшоқлик билан, сеникини эса қўполлик билан! ёриқлар бўлса, суюқликка
Печенье ўғрисига қайрилиб ҳам қарамади. тушиши мумкин.
Самолётга чиқди ва ўрнига жойлашди. Ўша «Адабий ишлар» китобидан
текинхўр одамдан қутулганига шукр қилди. Уларнинг сони аҳамиятсиз, шунинг учун пластик
Ҳатто, унинг адабини бермаганига бироз Ўткир нигоҳ идишни камдан кам ҳолда қайта ишлатилса, соғ-
афсусланди ҳам. «Жаноб, – дейиши керак лиққа таъсир қилмаслиги мумкин. Бироқ бу одатни
эди у. – Шукр қилинг, сиздек безбет эмасман. доимий такрорлаш саломатликда бир қанча муаммо-
Акс ҳолда юзингизга шапалоқ туширган лар пайдо бўлишига олиб келади.
бўлардим. Аммо, сиз қилган иш росмана
ўғирлик саналади. Печенье ўғирлиги… Бил- Яъни баклажкадан суюқлик ичилганда оғиз
дингизми?!» Шуларни хаёл қилиб, қўлини бўшлиғидан бактериялар идишга киради, улар бак­
сумкага узатди. Чала қолган китобини олиб лажканинг деворларида, шунингдек, кўринмас энг
ўқимоқчи бўлди. Аммо, не кўз билан кўрсин- кичик ёриқларда фаол равишда кўпаяди ва тўплана-
ки, дўкондан сотиб олган бир қути печеньеси ди. Шу сабабли контейнерни хавфсиз қайта ишлатиш
сумкасида турарди. Бир оғиз ҳам гапирмай, учун уни бутунлай тозалаб бўлмайди. Натижада овқат
энг охирги печеньесини ҳам у билан баҳам ҳазм қилиш тизими бузилиши, кўнгил айниши, бош
кўрган одамдан бориб узр сўрашга энди кеч оғриғи ва чарчоқ ҳисси пайдо бўлиши мумкин.
эди… Қўпол ва журъатли «печенье ўғриси»-
нинг самолёти осмонга кўтарилди… Саломатликни асраш учун қайта фойдаланиш
мумкин бўлган идишларни сотиб олган маъқул.
Аммо ҳар сафар фойдалангандан кейин уни ювишни
унутмаслик керак. Акс ҳолда унда ҳам бактериялар
кўпая бошлайди, бу саломатликка салбий таъсир
қилади. Мутахассислар микробларни ўлдириш учун
идишни махсус чўтка ва воситалар билан тозалашни
тавсия қилади.

ila vaTABIAT Таҳрир ҳайъати: Бош муҳаррир: Газета 2021 йил 14 июлда Ўзбекистон Республикаси Президенти Буюртма: г-727 123456
Ijtimoiy-siyosiy, ekologik gazeta Нарзулло ОБЛОМУРОДОВ Ҳусниддин БЕРДИЕВ Администрацияси ҳузуридаги Ахборот ва оммавий коммуникациялар ISSN 2181-6190
Ўзбекистон Экологик Абдушукур ҲАМЗАЕВ агентлигида қайта рўйхатдан ўтказилган. Гувоҳнома рақами: № 0814. Обуна индекси — 193
партияси Марказий Низомиддин БАКИРОВ Таҳририят манзили: Муассис: Адади: 1 409 нусха.
Кенгаши нашри Абдулло ХУРСАНОВ Тошкент шаҳри, 100000. «Оила даврасида» газетаси таҳририяти» масъулияти чекланган жамияти Нархи: келишув асосида.
Улуғбек МУСТАФОЕВ Амир Темур 1-тор кўчаси, «Шарқ» нашриёт-матбаа акциядорлик компанияси б­ осмахонасида чоп Қоғоз бичими А-3, ҳажми
Камол ЖУМАНИЁЗОВ 2-уй. этилди. Босмахона манзили: Тошкент шаҳри, Буюк Турон кўчаси, 41. 2 босма табоқ.
Тел/факс: 71 234-83-45. Офсет усулида босилган.
E-mail: [email protected]