«Oila davrasida» gazetasi

№ 14 ҲИНДИСТОННИНГ МАРКАЗИЙ
(464) ОСИЁГА «ЮРИШИ»

2021-yil Бу ҳамкорликдан қандай
1-aprel мақсадлар кўзланган?
payshanba
5-бет.

ÑÈ¡ÑÈÉ ÏÀÐÒÈßËÀÐ:

ËÈÁÅÐÀËËÈÊ ¥ÎÇÈÐÃÈ
ÝÃÎËÎÃÈÊ ÂÀÇÈßÒÄÀ
ÌÈËËÈÉ ÒÈÊËÀÍÈØ Ó×ÓÍ
ÕÀË££À ÀÄÎËÀÒ ÁÅÐÀ ÎËÀÄÈÌÈ?

«ХЎРОЗОВ ДЕКЛАРАЦИЯСИ»ГА билан, оқилона ва рационал тарзда
ишга солинган, уларга зарур тарғи-
ТОКАЙ МУШТОҚ БЎЛАМИЗ?! бот-ташвиқот ишлари жўр бўлган тақ-
дирдагина сиёсий партия сиёсий кучга
Демократик ривожланиш йўлидан бораётган Ўзбекистонда Сиёсий партиянинг моҳияти нима? У айланади ва бора-бора ўз мақсадига
кейинги уч-тўрт йиллик давр анча қизғин кечмоқда. Оммавий нима дегани ўзи? эришади – ҳокимиятни ёки, жуда бўл-
ахборот воситаларида журъат пайдо бўлди ва кучайди. маганда, давлат бошқарувида иштирок
Ижтимоий тармоқларда блогерлар ва фойдаланувчиларнинг Ҳаммамизга яхши маълумки, сиёсий этиш ҳуқуқини қўлга киритади.
фаоллиги сезиларли даражада ошди. Мана шу фаоллик партия (юнонча «πολιτική» – «давлатни
эпкинлари парламент ва айрим депутатлар фаолиятида, сиёсий бошқариш санъати» ва лотинча «pars» Назариянинг асосий қисми мана
партиялар «юриш»ларида ҳам кўзга ташланаётгани анчайин – «қисм» сўзлари бирикмаси) мамлакатда шундан иборат. Бу ўринда чуқурла-
қувонарли. Аммо «Бу қанчалик пухта ва асосли? Буларнинг сиёсий ҳокимиятни қўлга киритишни, шиб, сиёсий партияларнинг буржуа ё
ҳаммаси шунчаки пиар учун эмасмикан?» деган иштибоҳлар жуда бўлмаганда, давлат ҳокимияти ва меҳнаткашларники, ҳукмрон ё тизимли
ҳам йўқ эмас. маҳаллий ўз-ўзини бошқариш орган- мухолиф, нотизимли мухолиф ё марги-
ларидаги ўз вакиллари орқали давлат нал, ўнгчи, марказчи ё сўлчи, қонуний
бошқарувида иштирок этишни кўзлаган ё ғайриқонуний каби таснифларини
ҳамфикр одамлар гуруҳидир. келтиришга ҳожат бўлмаса керак (айрим
давлатларда бўлганидек, Пивохўрлар
Шу мақсадларни кўзламаган партиясини ҳам). Илло, қадрли газетхон
партия сиёсий ташкилот буларнинг барчасидан яхши хабардор.
мақомига эга бўла олмайди.
Унинг вакилларини ҳеч Шунинг учун моҳиятга ўтиб қўя қо-
тортинмасдан лўттибозлар лишни афзал билдик.
гуруҳи дейиш мумкин.
Тан олиш керак, сўнгги вақтларда миз билан боғлиқ жараёнларга чуқур- ДУРБИНДАН ҚАРАСА ҲАМ
сиёсий партиялар қонун ижодкорлиги роқ қарайдиган бўлсак, айрим ҳолларда Шу сабабли ҳам сиёсий партиянинг
соҳаси ва сайлов кампаниялари билан ўсиш сунъий тарзда рўй бераётгандек ўз дастури бўлади. Унда мақсадлар ва КЎРМАЙДИ
чекланмасдан мамлакатдаги ижтимо- кўринади. Негаки, бир ёқламалик, усту- уларга эришиш йўллари аниқ белгилаб Бутун дунё сиёсатшунослари бир
ий-сиёсий, иқтисодий ва маданий ҳаётда вор мақсадга интилмаслик, кўргазмали олинади. Шунингдек, сиёсий партия- ҳақиқатни қўш қўллаб ёқлайди –
ҳам овоз чиқариб, муайян жараёнларга фаоллик ва жонкуярлик учун жонҳа- нинг одамларни ўзига оғдира оладиган демократик жамиятни сиёсий партия-
муносабат билдириб турадиган бўлди. лаклик кўзга ташланиб қоляпти. ўз мафкураси, ўз ғояси, сайловчиларни ларсиз барпо этиб бўлмайди. Бу таби-
Баъзан партиялар вакиллари ўртасида ишонтира оладиган ўз йўлбошчилари ий. Чунки, ҳаётнинг муайян жабҳалари
даҳанаки жанглар ҳам юзага келмоқдаки, МАҚСАД – ҲОКИМИЯТ! бўлади. Мана шу ресурслар қатъият бўйича ҳамфикр бўлган жамият аъ-
илгари бундай воқеалар фақат хаёлимиз- золарининг манфаатлари сиёсий пар-
да, аниқроғи, орзуларимизда бўй чўзарди. Моҳиятдан четлашилганда шундай тиялар орқалигина «сиёсий бозор»га
ҳолат юзага келади. Яъни, бирор нар- олиб чиқилади. Бир киши ўз-ўзидан
Буларнинг барчаси қувонарли, албат- са ўз моҳиятидан узила боргани сари айюҳаннос солгани қаёқда-ю, мустақил
та. Чунки «ўсаётганимизни» кўрсатади. ундан кўзланган мақсад ҳам мавҳум- бир ташкилотнинг тизимли фаолияти
лашиб бораверади. қаёқда, дейсиз.
Шу билан бирга, сиёсий партиялари- (Давоми 3-бетда)

2 ДАВР НАФАСИ № 14

НОМУТАНОСИБЛИК... 2021 йил 1 апрель
www.od-press.uz
2020 йилда судлар томонидан коррупция
билан боғлиқ 2 минг 270 шахсга нисбатан КЎЧАДА СОТИЛАЁТГАН (корпус), эластик ленталар
жиноят ишлари кўриб чиқилган. (улар ёрдамида ниқоб бош-
ТИББИЙ НИҚОБЛАР га тақилади) ва ниқобнинг
Жиноятлар орасида пора бериш (211-модда) – 1 минг 56, юқори қисмини мослашув-
мансаб сохтакорлиги (209-модда) – 825, ҳокимият ёки мансаб талабга жавоб берадими? чан шаклга келтириш учун
ваколатини суиистеъмол қилиш (205-модда) – 184, пора олиш мўлжалланган пластик сим
(210-модда) — 133 шахсга нисбатан жиноят ишлари кўриб Коронавирус пандемияси сабаб каби таркибий қисмлардан
чиқилган. мамлакатимизда ҳам фуқароларга кўчага иборат бўлиши шарт.
ниқобсиз чиқмаслик талаби қўйилган.
Таҳлилларга кўра, коррупция билан боғлиқ жиноятлар асосан Тиббий ниқоб сотиб олиш эса муаммо эмас. Истеъмолчилар билан
ишсизлар (23 фоиз), таълим (17 фоиз), тиббиёт (7 фоиз), банк (5 Кўча-куйда, бозорларда, ҳаттоки деярли ҳар келишилган ҳолда тиббиёт
фоиз), қурилиш (3 фоиз), ички ишлар (3 фоиз) тизими ходимлари бир метро бекатлари ёнида тиббий ниқоб ниқоби турли рангларда
томонидан содир этилган. сотаётган сотувчини учратасиз. Бугунги кунда ишлаб чиқарилиши, шу-
тиббиёт ниқобларини бозорларда бемалол нингдек, ҳар хил шакл ва
Статистика коррупцияга қарши курашишдаги номутаносиб- сотиш ва сотиб олиш мумкин. тузилиш, қўшимча функци-
ликни кўрсатяпти. Мингдан ортиқ киши пора бергани учун жа- Бу каби тиббий ниқоблар белгиланган стандарт яларга, хусусан, юз қисмини
вобгарликка тортиляпти, бор-йўғи 133 киши пора олгани учун талабларига жавоб берадими, касалликдан ёпиб турадиган қаватга ва
қонун олдида жавоб бермоқда. Кулишни ҳам, йиғлашни ҳам ҳимоя қиладими? ЎзА мухбирининг шу терлашга қарши функция-
билмайсан: коррупция жиноятларининг 23 фоизини ишсизлар каби саволларига Фармацевтика тармоғини ли ёки бу функциясиз ёхуд
содир этган. ривожлантириш агентлиги Жамоатчилик бурун фиксаторига (бурун
билан алоқалар бўлими бош мутахассиси шаклига мослашувчан бў-
Ҳақиқий коррупционер қолиб, заифларни Лочинбек Худоёров қуйидагича жавоб берди: либ, юзга ёпишиб туриши
жазолайдиган тизим бу. Энг ёмони, пора олган ҳам, учун) эга бўлиши мумкин.
пора берган ҳам бир хил жавобгарлик кўзда тутилган. – Соғлиқни сақлаш вази- тиббий ҳимоя воситаларига Фильтрлаш қисми (корпус)
Бу адолатли эмас. рининг 2020 йил 20 мартда- қўйиладиган барча техник фильтрация қаватдан иборат
Боз устига, ҳар мавсумда давлат идоралари пора берганларни ги тегишли буйруғи билан талабларга қатъий амал бўлиб, иккита ташқи қа-
қўлга олиш, уларни оммавий ахборот воситаларида эълон қилиш- тиббиёт ниқоблари тиббий қилишлари зарур. ватлар орасида жойлашган
ни одат қилишган. Коррупцияда асосий тараф мансабдор шахс буюмлар рўйхатидан чиқа- бўлиши лозим.
бўлиши керак, ишсиз одамлар эмас. 211, 212-моддалар санкция- рилган, – дейди Л.Худоё- Ўзбекистон Республика-
сини аллақачон кескин юмшатиш, балки маъмурий жавобгарлик ров. – Эндиликда, тиббиёт си Давлат стандартининг Ундан фойдаланганда
даражасигача тушириш ҳақида ўйлашнинг вақти келди. Йўқса, ниқобини ишлаб чиқариш, 2020 йилдаги тегишли қа- ниқоб қатламларга ажрал-
ишсизларни қамаб коррупцияга қарши курашяпмиз, деб ўзимиз- тайёрлаш ҳамда уни реали- рори билан нотўқима по- маслиги, парчаланмаслиги
ни алдаб юраверамиз. зация қилиш учун лицензия лотнодан тайёрланадиган ва йиртилмаслиги керак.
Одамларнинг ўзи айбдор, улар пора беради, деган мантиқ талаб этилмайди. Шунин- тиббиёт ниқобларига қўй- Ниқоб фильтрлаш қисми-
билан коррупцияга қарши курашилмайди. Жиноят кодексининг гдек, тиббиёт ниқобини ама- илган асосий талаблар мав- да 1 мм.дан катта бўлган
янги таҳририда шу нарсаларни ҳам инобатга олиш лозим. лиётда қўллаш учун давлат жуд. Мазкур қарор «Masks қаттиқ икки томони очиқ
рўйхатидан ўтказилмайди. тешиклар, йиртилишлар
https://t.me/davletovuz Аммо тиббиёт ниқоблари medical. Requirements and бўлиши ва сирти ифлосла-
тиббий буюмлар рўйхатидан test methods» стандарт та- нишига йўл қўйилмайди.
ЭШИТДИНГИЗМИ? чиқарилди, дегани унинг лаблари асосида ишлаб Ниқобнинг ўрамсиз оғирли-
сифати назорат қилинмайди, чиқилган бўлиб, 2020 йил- ги 10 граммдан кўп бўлмас-
COVID-19 билан касалланишда хавф ости гуруҳига мансуб дегани эмас. нинг 1 июлидан кучга кир- лиги керак.
4 миллион кишини биринчи навбатда эмлаш учун COVAX ган. Ушбу стандартга муво-
дастури доирасида 660 минг доза AstraZeneca ҳамда Хитой Ниқоб ўзига юклатилган фиқ, тиббиёт ниқобларига Агарда, истеъмолчи ха-
ва Ўзбекистон олимлари ҳамкорлигида яратилган 1 миллион вазифаларни самарали бажа- қўйилган асосий параметр рид қилган нотўқима полот-
доза ZF-UZ-VAK2001 вакциналари келтирилди. риши учун ишлаб чиқарув- ва хусусиятлар ўрнатилган, нодан тайёрланган тиббиёт
чилар уларни тайёрлашда хусусан тиббиёт ниқоблари ниқоби юқоридаги тала-
Бундан ташқари, май-июнь ойларида 2 миллион доза фильтрлаш (олд) қисми бларга жавоб бермаса, Ис-
AstraZeneca, апрель-июнь ойларида эса 3,5 миллион доза теъмолчилар ҳуқуқларини
ZF-UZ-VAK2001 вакциналари мамлакатимизга олиб келинади. ҳимоя қилиш агентлигининг
«1159» ишонч телефонига
мурожаат қилиши зарур.

МАЛАКАЛИ ТИББИЁТ

«МАҲАЛЛАБАЙ» КИРИБ БОРМОҚДА

Айни кунларда масъул мутасаддилар ҳудудларда «Маҳаллабай», «Хонадонбай»
юриб, аҳоли муаммоларини ўрганмоқда. Хусусан, Республика ихтисослашган
илмий-амалий тиббиёт марказлари ва етакчи тиббиёт олий таълим
муассасаларининг бир қатор шифокор ва профессор-ўқитувчилари Сурхондарё
вилоятининг олис Қумқўрғон туманида бўлиб, фуқароларга тиббий-санитария
ёрдамини кўрсатдилар.

Малакали шифокорлар то- Маълумот ўрнида қайд этиш бирлашмасида, 117 нафарига айтганда, мулоқот жараёнида сонини кўпайтиришга эҳтиёж
монидан ўтказилган қабул жа- жоиз, 237 мингдан зиёд аҳоли вилоят шифохоналарида ҳамда ҳар бир мурожаатчи билан бор.
раёнида турли беморлар, тиб- истиқомат қилаётган туманда 36 нафарига республикадаги индивидуал иш олиб борил-
бий ёрдамга муҳтож инсонлар- 21 минг 862 хонадон, 27 минг махсус клиник шифохоналарда ди. Беморлиги аниқланганлар Албатта, халқимиз дав-
да аниқланилган касалликлар 679 оила мавжуд. Шундан 57 даволаниш тавсия этилди. малакали мутахассислар муо- латимиз томонидин элнинг
бўйича уларга амбулатор, ту- минг 319 нафарини аёллар лажасини олдилар. саломатлиги ва яшаш шаро-
ман шароитида, вилоят тиббий (туғиш ёшдаги аёллар – 33 254 – Ўрганишлар давомида итларини яхшилаш доирасида
муассасасида ёки Республика нафар)ни, 60 минг 187 нафари- асосан «Аёллар дафтари», Шу ўринда яна бир жиҳатга ўтказилаётган чора-тадбирлар-
ихтисослаштирилган марказ- ни эркаклар ташкил этмоқда. «Темир дафтар»га кирган тўхталиб ўтиш жоиз. Туман дан миннатдор. Чунки улар да-
ларида амбулатор ва стационар фуқаролар билан мулоқот тиббиёт бирлашмасида жами воланиш учун ихтисослашти-
шароитда даволаниш юзасидан Қарийб бир ҳафта давом эт- қилдик, – дейди Республика 325 та стационар шифо ўрни рилган марказларга овора бў-
тавсиялар берилди. ган «Маҳаллабай» ишлаш да- ихтисослаштирилган Трав- мавжуд. Шунингдек, иккита либ, ортиқча харажат сарфлаб
вомида тумандаги 61 та маҳал- матология ва ортопедия ил- ҚВП, еттита оилавий поликли- юрмасдан, балки ўзлари яшаб
Тумандаги маҳаллалар со- ла, 780 та хонадонда яшаётган мий-амалий тиббиёт маркази ника ва битта кўп тармоқли турган маҳаллага ўша мала-
нидан келиб чиқиб, имкон 2 минг 789 нафар фуқаро профессори, тиббиёт фан- марказий поликлиника хизмат кали шифокорларнинг ўзлари
қадар барча беморлар тиббий тиббий кўрикдан ўтказилди. лари доктори Эсондавлат кўрсатмоқда. Мазкур кўрсаткич келганидан мамнун. Буни эса
кўрикдан ўтказилди. Бундан Шундан 555 нафарида турли Шукуров. – Рақамларга тўх- бир қарашда қарийб, 250 минг- мамлакатимиз бўйлаб «Маҳал-
ташқари, вилоят доирасида касалликлар аниқланиб, 346 таладиган бўлсак, туманда га яқин аҳолиси бор туманга лабай», «Хонадонбай» ишлаш
жарроҳлик амалиёти ўткази- нафарига амбулатор ва 209 на- 145 нафар фуқаро «Темир камлик қилишини илғаш мум- тизими йўлга қўйилаётгани
лиши зарур бўлган беморлар фарига режали равишда стаци- дафтар»га, 1 минг 523 на- кин. Шу боис бу ерда тиббиёт ва қатъий назоратга олингани-
рўйхати шакллантирилди. Учта онар шароитларда даволаниш фар фуқаро эса учинчи ва соҳасига алоҳида эътибор қа- нинг хайрли натижаси дейиш
енгил жарроҳлик амалиёти ту- тавсия этилди. Шунингдек, 56 тўртинчи хавфли гуруҳларга ратиш ва малакали шифокорлар мумкин.
ман шифохонасида ўтказилди. нафар беморга туман тиббиёт киритилган экан. Мухтасар

№ 14 ДОЛЗАРБ МАВЗУ 3

2021 йил 1 апрель
www.od-press.uz

«ХЎРОЗОВ ДЕКЛАРАЦИЯСИ»ГА унумли ўтказиш борасида тегишли
иттифоқ ё тегишли марказ ташаббус
ТОКАЙ МУШТОҚ БЎЛАМИЗ?! кўрсатаётгани йўқ. Мурувват уйларига
(Бошланиши 1-бетда) ҳам Президент шахсан боришига тўғри
стратегия ва тактикасини белгилаши ке- ларга тўсатдан кириб қолмаётгани, бе- келяпти.
Энди бевосита бугунги ҳаётимиз рак. Биз бундай ҳаракатни кўрмаяпмиз. озор айтганда, ажабланарли. Кабинетда
«текислиги»га қайтамиз. Ўзбекистон- Ўқитувчилар фалон партияни, косиб ва ўтириб, ваъзхонлик қилганимиз билан Бу ўринда қадим бир масал ёдга ту-
да нечта сиёсий партия борлигини ҳунармандлар фалон партияни, ёшлар биримиз сира ҳам икки бўлиб қолмайди, шади. Бир киши йўлда кетаётиб, ўғлини
ҳамюртларимизнинг аксарияти били- яна фалон бирини, ҳарбийлар унисини ахир. савалаётган отахонни учратади. Сабаби-
ши аниқ – кейинги йилларда сиёсий кўпроқ ёқлайди, деган таснифлар йўқ ни сўраганда, отахон ўғлини айтганини
саводхонлигимиз анча юқорилади. бизда ҳали ҳам. ҲАММАСИГА қилмагани учун жазолаётгани аён бўла-
Ўйлантирадиган томони сони ёки но- ди. Кейин йўловчи яна бир отахонни
мида эмас. Моҳиятида! Қайси сиёсий Ростини айтиш керак – биз ўз ту- ПРЕЗИДЕНТ БАЛОГАРДОН учратади. У ҳам ўғлини савалаётган
партия қандай мақсадларни кўзла- манимиз, ўз шаҳримиз, ўз вилоятимиз бўлади. Сабабини сўраганда, «бу фақат
яптию, қандай ваъдаларни беряпти? депутатларини танимаймиз. Ҳаммасига Сиёсий партияларимиз ўртасидаги айтганимни қилади, ярамас, шунинг
Сайловчиларнинг (халқнинг) ишончи- сабаб ўша – моҳиятдан оғиш. Ҳоки- рақобатда кўзга ташланадиган сунъ- учун жазолаяпман», дейди отахон.
ни қозона оляптими, қозонган бўлса, миятга, давлат бошқарувида иштирок ийликнинг ҳам бош сабаби моҳиятдан
неча фоизининг? этишга ҳақиқатан ҳам интилса, оғмас оғишда бўлса керак. Бири тил тозалиги Бизда ҳам шундай вазият юзага кел-
эди. Жамият аъзоси билан сиёсий пар- учун, яна бири маънавиятимиз учун ган. Айтилганни қиламиз, холос. Уни
Ишонч билан айтиш мумкинки, тия ўртасидаги масофа сира яқинлашга- «қайғуради». Қайғурмасин, демаймиз. ҳам ҳамиша мукаммал бажармаймиз.
бугунги сиёсий савияси жиҳатидан ни йўқ. Бу икки индивид дурбин билан Қайғурсин! Лекин бирламчи мақсаддан Ўлда-жўлда. Баъзида охирига етказмай-
ўрта синф сайловчи мана шу саволлар қараганда ҳам бир-бирини кўрмайди, оғмасин. Нима учун таъсис этилганини миз, баъзан ҳатто умуман бошламаймиз
қаршисида ўнғайсизланиб қолади. танимайди. унутиб қўймасин. ҳам. Ўзимиздан билиб-ку ҳеч нарса
Чунки, узоқ йиллик тоталитар тузум қилмаймиз.
асоратлари бизни, сайловчиларни ҳали Нима учун қайсидир вилоятнинг Қонун чиқарувчи ҳокимият фақат
тўлиқ тарк этгани йўқ. Биз сиёсий пар- ижро ҳокимиятини қўллаб-қувватлаш ҲУЖЖАТ НОМИНГИЗ БИЛАН
тияларга, умуман, сиёсатга аллақандай амалдорлар анчадан буён яқин йўлама- учун тузилмайди. Ижро ҳокимияти
ҳадик, баъзан жинканч билан қарайди- гани боис хароб аҳволга тушиб қолган Олий Мажлис ва маҳаллий органларга АТАЛСИН!
ган бўлиб қолганмиз ва бу туйғулардан қайсидир маҳалласида фақат давлат сайловлардан кейин шаклланади. Яъни,
тўлиқ халос бўла олмаяпмиз. Негаки, раҳбари кутилмаганда кириб қолсагина ижро ҳокимиятининг асосини марказий Хўш, унда сиёсий партияларнинг
сиёсий партияларимиз бунда бизга ва маҳаллий қонун чиқарувчи органлар нима кераги бор? Ҳамма ташвиш дав-
ёрдам бермаяпти. Жамиятда уларнинг вазият яхшиланишини ўйлаб кўрайлик. устида турадиган аллақандай мавҳум лат раҳбарига қолиб кетадиган бўлса,
негизи йўқ, қандай асосда тузилга- Депутат – сиёсий партия вакили, ҳоким қудратли ташкилот эмас, мана шу ор- улар нима учун тузилган? Қўшимча
нидан мутлақ бехабармиз. Ҳукмрон – сиёсий партия вакили. Улар – сиёсат- ганларнинг ўз аъзолари ташкил этади. иш ўрни яратиш учундир балки? Ҳар
партияни ҳисобга олмаганда, қолган- чи! Халқнинг овозини олган ана шу Яна ҳам соддароқ айтадиган бўлсак, ҳолда раҳбарлар, ўринбосарлар, вазиру
лари беқарор – навбатдаги сайловдан шахслар нима учун шундай маҳалла- қонун чиқарувчи ҳокимият ижро ҳоки- директорлар, бошқарувчию раислар,
кейин уларнинг қайси бири «тизимли миятига тобе эмас. турли мақомдаги депутатлар, қўмитаю
мухолиф» бўлишини олдиндан айтиш комиссиялар масъулларидан ҳайдовчи,
қийин. Сиёсий партияларимиз вакиллари ошпаз, фаррошларгача – қанчадан-қанча
мана шу ҳақиқатни дастак қилиб олол- одам-а! Афсуски, бундай фараз кулги-
Айримлар партияларни маяпти. Ташқи сиёсат, ички сиёсат, мизни қистатмайди, аксинча, аянчимиз-
иқтисодий соҳа, ижтимоий соҳа, кадр- ни оширади.
калласи баҳайбат, танаси лар масаласи – ҳамма-ҳаммасига давлат
раҳбари балогардон. Инвестиция жалб Ижтимоий тармоқларда сиёсий
майда ва мўрт мавжудотга этиш, ишлаб чиқаришнинг янги турла- партияларимиз сиёсий кучга айлана
рини очиш, экспортни диверсификация оладими, деган савол кўп муҳокама
ўхшатади. Ўзини ўзи зўрға қилиш – барча иқтисодий масалалар қилинаётгани бежиз эмас. Шусиз
бўйича аввал Президент таклиф бил- ҳам оғриқли бўлган бу масала сайлов
эплайдиган жонзотга. Бу дириб, ташаббус кўрсатади. Қолган йилларида яна ҳам долзарблашади.
раҳбарлар (уларнинг ҳаммаси – сиёсий Аччиқ-чучук қилиб кўп гаплар айта-
ажаб эмас. партия вакиллари, сиёсатчилар) фақат миз. Лекин хулоса қилмаймиз. Амалда
Аслида тоталитар тузумдан чиққани- қўллаб-қувватлайди. Ваҳоланки, қўл- ўзимизни ўнгламаймиз. Сайлов ўтиши
мизни биринчи навбатда ана шу сиёсий лаб-қувватлаш учун раҳбар бўлиш шарт билан яна баландпарвоз гаплар билан
партиялар раҳбарлари ҳар лаҳза ёдида эмас. Амалда уни халқ ўз меҳнати билан овунаверамиз: демократик сайлови-
тутиши ва шундан келиб чиққан ҳолда қўллаб-қувватлайверади. мизни ҳамма тан олган бўлади, хориж-
лик кузатувчилар жараёнга юксак баҳо
Сиёсий партиялар бир йилда қанча пул сарфламоқда? Оддий мисол: нима учун Учинчи Ре- бериб кетади, янги депутатлик корпуси
нессанс ғоясини «Миллий тикланиш» ва янги ижро ҳокимияти бизни олий
2020 йилда Ўзбекистонда мавжуд бешта сиёсий партиянинг умумий партияси эмас, Президент илгари сур- марралар сари бошлайди! Шу оҳангда-
харажатлари 100,3 млрд. сўмдан ортиқни ташкил қилди. Бу ҳақда 25 март ди? Бу партия раҳбарлари халқни бирор ги чиройли гаплар, вассалом. Кейин
куни Олий Мажлис Қонунчилик палатасининг навбатдаги ялпи мажли- улуғ ғоя йўлида бирлаштириш, эргашти- яна Президентнинг раъйига қарашда
сида айтиб ўтилди. риш учун шу чоққача нимани ўйладию давом этамиз – ишимиз қўллаб-қув-
нима қилди? Номининг ўзи мазкур ғояни ватлашдан иборат бўлиб қолаверади.
«Миллий тикланиш» айтиб турган бўлса?!
демократик партияси Партия тузиляптими, демак, бундан
2020 йилда МТДП ҳисоб рақамига 22 млрд. Айтаверса, мисол топилаверади. кимдир манфаатдор, дейдилар. Қачон-
276 млн. сўм маблағ келиб тушган. Хусусан, Кундалик ҳаётимизга назар ташлайлик. лардир давлат ҳокимиятининг сиёсий
партиянинг Устав фаолиятини молиялашти- Интенсив боғлар яратишни Қишлоқ лойиҳалари асосида тузилган сиёсий
риш учун давлат бюджетидан 20 млрд. 113 хўжалиги ёки Иқтисодиёт вазирлиги партияларимиз ҳали ҳам «лойиҳача-
млн. сўм ажратилган. (уларнинг раҳбарлари – сиёсий партия сига» фикрлаш ва фаолият кўрсатиш
вакиллари, сиёсатчилар) таклиф этгани қобиғида қолиб кетаётгандек, мустақил
Ўзбекистон «Адолат» йўқ. Туризмни ривожлантириш бўйича сиёсий органга айлана олмаётгандек
либерал-демократик социал-демократик партияси тегишли ташкилот, ёшларнинг вақтини туюлади. У даврлар ўтган, у лойиҳалар-
2020 йил давомида «Адолат» партияси ҳи- нинг ҳомийлари, ижрочилари, манфа-
партияси соб рақамига жами 14 млрд. 206 млн. сўм маб- атдорлари ортда қолиб кетган бўлса-да,
2020 йилда Ўзбекистон лағ келиб тушган. Шундан 13 млрд. 80 млн. ҳануз ташаббускорлик, креативлик,
либерал-демократик парти- сўм партия устав фаолиятини молиялашти- новаторлик кўзга ташланмайди.
яси энг катта бюджетга эга риш учун давлат бюджетидан ажратилган.
бўлган. Ўтган йили партия «Адолат» адолат тантанаси учун
35 млрд. сўм харажат қил- Халқ демократик партияси нималар қилгани ё қилмоқчи бўлаётга-
ган. Шундан 29,5 млрд. 2020 йилда ХДПнинг бюджети 23 млрд. нини билмаймиз. «Миллий тикланиш»
сўми давлат бюджетидан 842 млн. сўмни ташкил этди. Партиянинг миллий тикланиш учун нима қилгани
ажратилган. устав фаолиятини молиялаштириш учун ё қилмоқчи бўлаётганидан бехабармиз.
2021 йилда партия бюд- давлат бюджетидан 12 млрд. 291 млн. сўм Қани энди бизда ҳам «Болтаев қонуни»,
жети 49 млрд. 640 млн. сўм ажратилган. «Тешаев тузатиши», «Ўроқов акти»,
этиб белгиланган. Бу маб- «Хўрозов декларацияси» деган номдор
лағларнинг 33 млрд. сўми Экологик партия ҳуқуқий-меъёрий ҳужжатлар пайдо бўл-
давлат бюджетидан, 12 млрд. 2020 йилда Экологик партия ҳисоб рақамига са. Қани энди «Фалон партия акцияси»
сўми аъзолик бадалидан жами 8 млрд. 535 млн. сўм маблағ келиб туш- деган оламшумул тадбир тарихимиздан
йиғилиши режалаштирилган. ган. Шундан 8 млрд. 286 млн. сўми давлат ёрқин ўрин олса. Қани энди одамлар
бюджетидан ажратилган маблағ ҳисобланади. сиёсатчиларни орқаваротдан кузатар
экан, «бу киши фалон партиядан» деб
ички ҳурмат билан тилга олса.

Қани эди!..
Мадина МАШРАБХОН

4 МУСТАҲКАМ ОИЛА № 14
2021 йил 1 апрель
www.od-press.uz

НИКОҲ – ҲУҚУҚНИ ЧЕКЛАШМИ? ҳақ гап эканлигига эрдан ажраб она-
сининг учинчи эри олдида яшаётган
Оила қадимдан халқимиз учун муқаддас ришта ҳисобланган. кўпроқ билгим келарди. Кўп ўтмай бари- қизни кўриб янада амин бўляпман.
Ўз жуфтига садоқатли бўлиш, фарзандлар тарбиясидаги бир ҳаммасини билиб олдим. Бу оиланинг қолган фарзандларидан
масъулият ҳамда уларга ҳар томонлама меҳр ва эътибор жамиятимиз учун қандай кишилар ети-
кўрсатиш азалий одатларимиздан ҳисобланади. Биз ҳам мана Жиззахдан Тошкентга бир неча йил- шиб чиқади? Ота-онасининг хатосини
шундай муҳитда улғайганмиз, кўникканмиз. Келгусида оила лар илгари ишлаш учун келган қиз бир тушуниб, кечирган қийинчиликларидан
қуришда ҳам ўзимиздек фикрлайдиган, албатта ўзбекона йигит билан танишиб, ишқий муноса- тўғри хулоса чиқарса бошқа гап. Бунга
турмушда муносиб ҳаёт кечирадиган инсон билан тақдиримизни батда бўлади. Ҳаммамиз англаб турга- кўпчилик умид қилади. Аммо...
боғлаш мақсади туради. нимиздек алданади. Туғилган жойига,
ота-онаси олдига қайтишга юзи чидамай Мулоҳазаларимни курсдошим Диёр-
Биласизми бунинг замирида нима ётига кўниккан болалари, аёли бу ерга оила қуриш учун ҳеч қандай шароит бекка айтганимда ногаҳон бир фикр
бор? Минг йиллар давомида ота-бобо- мослаша олмагач туғилган масканига ва имконияти йўқ йигит билан шаръий билдириб қолди: «Эҳ, дўстим нимасини
ларимиз, момоларимиз маҳкам тутиб қайтишди. Табиийки орадан ҳеч қанча никоҳдан ўтишади. Кўряпсизми, сохта, айтасан. Бундай оилаларни кўриб, оила
келаётган ҳаёт тутуми бор бунинг вақт ўтмай оила бошлиғи ҳам ўз ишини ишончсиз ва шубҳа-гумонларга лим- қуришга ҳам қўрқиб қоларкан киши.
моҳиятида. Миллатнинг асл тийнати вилоятга кўчирди. мо-лим «муҳаббат» устига қурилган Рўзғорга тайёрманми? Оилани муно-
бор бунинг пойдеворида. Бутун эл оила узоққа бормади. Оқибатда икки сиб бошқара оламанми, деган фикрлар
доим ҳавас қилган мана шундай оила Мен бу ерга келганимда ҳовлининг бир фарзанд тирик етимга айланиб, айни асло тинчлик бермайди. Мана 26 ёшга
фарзандларига. хонасида бир оила, яна бирида турмуш- ўйнаб-куладиган, орзулар оғушида киряпман, лекин ҳали-бери оила масъу-
дан ажраган ёши каттароқ келин икки бо- яшайдиган вақтида бировларга сиғинди лиятини елкамга олишга ўзимни тайёр,
Бироқ бугунги кунда содир бўлаётган ласи билан ижарада турар экан. Уларнинг бўлиб дарбадар ҳаёт кечиряпти... деб ҳисоблай олмайман».
ажралишлар, турли оилавий пароканда- болалари мендан хабар олиб, суҳбатлаш-
ликларни кўриб, ниманинг таъсирида гани чиқиб туришарди. Бирмунча вақтдан Энди буни қўйиб турайлик. Ҳикояни Ҳа, дўстим ҳақ гапни айтди. Бугун
бундай аҳволга келиб қолаётганимиз кейин анча яқин бўлиб қолдик. Били- менинг кўзимга бахтлидек кўринган ке- инсон ҳуқуқларини рўкач қилиб (аслида
ҳақида ўйлаймиз. Ачинамиз. Тошкентга шимча турмушидан ажраган келин асли йинги хонадаги оила ҳаёти билан давом у инсон ҳуқуқлари эмас, айрим кимса-
келганимдан буён бир танишимнинг Жиззах вилоятидан экан. Турмуш ўртоғи эттирсак. Бу оиланинг ҳам икки нафар ларнинг ҳакалак отган нафси дейиш
бўш турган ҳовлисида яшайман. У тани- билан бир-бирига мос келишмаганмиш. фарзанди бор. Катта фарзанди қиз, 20 керак) дунёда одамлар қандай жир-
шим қишлоқдаги қўшнимиз. Пойтахтда Орада икки нафар фарзанд туғилиб, мак- ёш. Кейингиси ўғил, 18 ёш экан. Бу оила канчликларни қилмаяпти. Тасодифан
ишлаганлиги туфайли оиласи билан табни битирай деб қолган. Келинойимиз аввал қаерда яшаган билмадим, лекин интернетда ўқиб қолдим. Европаликлар
кўчиб келишган эди. Бироқ қишлоқ ҳа- очиқроқ гапиришни истамаса-да менинг бу ерга келганларига беш ой бўлибди. ёзишяпти. Никоҳ қуриш инсон манфа-
Қизини турмушга узатишган, бироқ у атларини чеклаш эмиш. Уларнинг бу
ҳам бир боласи билан онасининг олдига гапидан келиб чиқиб айтадиган бўлсак,
қайтиб келиб ўтирибди. Онаси эса икки одамлар никоҳ қурмай хоҳлаган кишиси
марта турмуш қурган. Иккиси билан ҳам билан эркин ҳар қандай муносабатда
юраверса. Ахир бунда инсониятнинг
узоқ яшамай ажрашган, ҳозиргиси эса ёввойи ҳайвондан нима фарқи қолади?
Биз ўта маданиятли деб биладиган ва
учинчи турмуш ўртоғи, ўзидан олти ёш ёшларимиз айрим телеюлдузларига тақ-
лид қилиб юрадиган Европада шу каби
кичик экан. Менга бу гапларни айтиб бе- иллатларга эркинлик, деб қаралса буни
қандай тушуниш мумкин?
раётган 10-синфда ўқийдиган ўғлининг
Шу сўзларни ёзяпману хаёлимга янги
ҳеч бир ҳиссиётсиз сўзлашини кўриб келин тушган оиладаги нонушта ман-
заралари келяпти. Ўзимизнинг миллий
раҳмим келишини ҳам, эътибор бермас- ўзбек оилаларига нима етсин. Кеч бўл-
сада, олий ўқув юртини тугатиб, яхши
ликни ҳам билмай қолдим. ишларга жойлашиб, оилавий ҳаётни
қадрига етадиган, ҳаётда доим елкадош
Наҳот, юртдошларимизнинг ичида бўладиган оқила қиз билан тақдиримиз-
ни боғлашимиз тўғри эмасми?
ҳам қайсидир миллат кишиларидек
Тўғриси, юқоридаги оилалар ҳаёти
оилани ўйин қилиш оддий нарсага менга катта ибрат бўлди. Сиз ҳам қан-
дай хулоса чиқарган бўлсангиз, марҳа-
айланиб улгурган бўлса?! Ишонгим мат таҳририятга ёзиб юборинг!

келмайди. Аммо ўз кўзим билан кўриб Камолиддин РЎЗИМАТОВ,
ЎзЖОКУ талабаси
турганим учун, эссиз умр дейман.

Билмадиму мен таниган одамларнинг

барчаси болалигидан чиройли оила

қуришни, ширин турмуш кечиришни

орзу қилишади. Наҳот, юқоридаги оила-

ларда шундай мақсад бўлмаган бўлса?!

«Онасини кўриб, қизини ол» деганлари

МУТОЛАА билиб қолмасмикин, деган ҳа-
дик шамоллари учириб кетиши
ЖОНДАН ҲАМ АФЗАЛ хусусида.

Бу асар ҳақида илк бор Тоҳир Маликнинг «Одамийлик мулки» китобида Аслида бу асар бизнинг
ўқигандим. Шундан кейин бу асарга қизиқиш уйғонди. Тоҳир Малик Анна хаёлимизни банд этган, кўзи-
Каренина ва Кумушнинг ўлимини таққослаб, ўзбекларга хос бўлган ҳаё-ибо мизга яхши кўринган нарсалар
каби тушунчаларни юксакларга кўтаради. қалбимизга биз ўйлаганчалик
ҳузур-ҳаловат бера олмаслиги
Лев Толстойнинг «Анна Ка- табиий яшаш муҳитида қачон рашлар кўп ҳолларда бир хил. чалар чиройли ва ҳашамдор хусусида. Инсоннинг изла-
ренина» асари ўзининг бир саволлар пайдо бўлади? Қа- Хиёнат ошкор бўлгандан бўлмасин, ўртада никоҳга асос- ганлари ҳар қандай шаклда
талай янгиликлари ва чигал чонки нимадир табиий бўл- ланган оила бўлмаса, қолган бўлса-да, қўлга киритилиши бу
жиҳатлари билан тушунчала- маганида. Эҳтимол бу асар- кейин Анна Каренинанинг тур- нарсаларнинг сариқ чақалик ҳали мақсадга эришиш эмасли-
римга таъсир қилди. Бошқа ни тутиб турган нарса ҳам муш ўртоғининг унга нисбатан аҳамияти йўқлиги хусусида. ги хусусида.
асарларга нисбатан бу асар табиий бўлмаган хиёнатдир. муомаласини мен ўзбек си-
мутолааси давомида «нега?» Худди иситма пайдо бўлиши фатида қабул қила олмайман. Аслида бу асар хиёнат кўча- Кўнгил фақат ўзига муносиб
деган саволни ўзимга камроқ инсоннинг соғлиғида ўзга- Чунки лавозимидан келиб сига кирган инсонларнинг кўп бўлган, умумэътироф этилган,
бердим. Рус халқига нисбатан риш юз бераётганидан дарак чиқиб фикрлаш, менимча, ҳолларда ёлғизликка маҳкум- ҳалол-покиза нарсалардангина
ҳозирги замон кишиси нуқтаи бергандек. инсонга хос хусусият эмас. лиги хусусида. ором ола билиши ҳақида баҳс
назаридан фикрлашим эҳти- Инсон лавозимда бўлиш-бўл- юритади. Муаллиф ана шу
мол бу асарни тўлиқ тушина Кўпинча жаҳон адабиёти масликдан қатъи назар биринчи Аслида бу асар хиёнаткор икки ўт орасида талошланган
олишимга монелик қилгандир. намуналарининг мутолааси ўринда инсон. Айнан шу нарса инсон муҳаббат дея даъво инсоннинг қиёфасида боти-
Бир қарашда ҳаммаси табиий- пайтида сен ўзбексан, ал- ҳозир ўзбеклар орасида ҳам қилаётган нарсасини биров нимиздаги юзлаб саволларга
дик кўринади. Лекин нимадир батта тушунчалар бир хил кенг томир ёйиб бормоқда. жавоб қидиртиради. Ҳар ким бу
етишмаётган ёки ортиқчадек. эмас, ўзингга кераклигини ол- «Биз палончиларданмиз, бизда асарни ўқир экан, ўша жавобни
гин-да, қолганини қўй, деган шу пайтгача бундай нарсалар ўз қалбидан қидиради ва топа-
Бу асарни минг саҳифадан гапни хаёлимдан ўтказаман. бўлмаган. Майли, юраверсин, ди. Асарнинг энг катта ютуғи,
зиёд бўлишига ва шу пайтга- Лекин хиёнат инсон қайси эси кириб қолар», деб кўп ил- муаллифнинг энг зўр маҳорати
ча ўқувчисини йўқотмаганига миллат кишиси бўлишидан латларга кўз юмамиз. ҳам шунда бўлса керак.
нима сабаб экан? Инсоннинг катъи назар унга нисбатан қа-
Аслида бу асар турмуш қан- Зиннура
МУҲАММАДАЛИЕВА

№ 14 ДУНЁГА НИГОҲ 5

2021 йил 1 апрель
www.od-press.uz

Бу ҳамкорликдан қандай мақсадлар кўзланган?

Марказий Осиё доимо қудратли мамлакатлар диққат марказида – Жорий йилнинг февраль ойида
бўлиб келган. Охирги йилларда минтақада ўз геосиёсий Покистон, Афғонистон ва Ўзбекистон
манфаатларига эга Россия, Хитой, Ғарб давлатларидан «Мозори-Шариф – Қобул – Пешавор»
темир йўлини қуришга келишиб олди.
Бу борада экспертлар орасида баҳсли
ташқари, Ҳиндистоннинг ҳам фаоллиги ошди. Бу, айниқса, фикрлар уйғонган. Покистон йўнали-
ши Ўзбекистон учун устувор бўлиши
Ўзбекистон билан муносабатларда яққол кўзга ташланмоқда. керак эмаслигини айтаётганлар ҳам
Мазкур жараёнга доир саволлар билан тарих фанлари доктори,

профессор Мирзоҳид Раҳимовга юзландик. бор. Сизнинг фикрингиз қандай?
– Назаримда, Ўзбекистон ва қўш-
– Мирзоҳид Акрамович, Ҳиндистон- экспорт қилинаётган IT-хизмалар, дастурий ниларимиз ҳам турли йўналиш-
нинг Марказий Осиёдаги манфаатлари маҳсулот, технологик стартапларнинг сал- ларда транспорт-коммуника-
нималардан иборат? моқли улуши айнан шу мамлакат ҳиссасига ция алоқаларини ривожлан-
– Аввало, айтиш керак, Ҳиндистон тўғри келади. Ҳиндистонда IT-мутахас- тиргани маъқул. Айтайлик,
билан бизни азалдан дўстлик ришталари сисларини тайёрлашга қаратилган кўплаб афғон-эрон транспорт йўлаги
боғлаб келади. Мамлакатларимиз ўрта- ўқув дастурлари мавжуд. Улар орқали Ҳинд океанигача бўлган ма-
сидаги тарихий-маданий, савдо-иқтисо- ривожланаётган давлатлар, шу жумладан, таъминланган хотин-қизларга давлат софани қисқартириш нуқтаи
дий, сиёсий алоқалар узоқ ўтмишга эга. минтақамиз ёшларига ҳар йили етакчи гранти асосида қўшимча квотарлар назаридан муҳим. Бироқ Афғонистон-
Марказий Осиё орқали ўтган Буюк ипак ҳинд олийгоҳларида бепул таълим олиш ва ажратилмоқда. Покистон йўналишининг аҳамияти бундан
йўли нафақат Хитойга, балки Ҳиндистонга малака ошириш имкони бериляпти. Ҳиндистон билан олий таъ- кам эмас. Қолаверса, Пешаворгача темир
ҳам олиб борган. Ҳинд зами- йўл изларини ётқизишдан Хитой ҳам ман-
нида бир неча аср мобайнида лим соҳасида ҳамкорликни фаатдор. Шу ўринда, Покистон Хитойнинг
ҳукмронлик қилган Бобурийлар кенгайтириш, қўшма таълим Жануби-Шарқий Осиёдаги асосий ҳамко-
сулоласи мамлакат ривожига тУооллнаидАряаҳнтоиюклнўқигсоаасрткоияснпаимтрниаиил.янатгкиаҳлАаидҚдШкаа,ндЕрзвлираёордпсака,ўлпамлроиағгбиигммааумқталтраааксмаитлалйао,ррҲитидмнаодқфидсаа-.- дастурларини амалга ошириш ри эканини унутмаслик керак.
катта ҳисса қўшгани маълум. мақсадга мувофиқ, деб ўй-
Ҳиндлар буни ёдда тутган ҳол- лайман. Ўтган йили Тошкент Халқаро транспорт-коммуникация
да Ўзбекистонни чуқур ҳурмат шаҳрида Амити, Андижонда лойиҳаларида иштирок этиш Ўзбекистон
билан тилга олади. Шарда университетлари фи- ташқи сиёсатининг муҳим йўналишига
Тарихий, маданий омиллар лиаллари очилгани дастлабки айланган. Покистон – йирик бозор, у
таъсирида шаклланган илиқ энергетика ресурсларига эҳтиёж сезмоқда.
муносабатлар кейинчалик собиқ иттифоқ қадамлардир. Фақат «Мозори-Шариф – Қобул – Пеша-
– Сизнингча, нега Ҳиндистон Ўзбе- вор» йўналиши бўйлаб юк ташувларида
ва Ҳиндистон ўртасида икки томонлама, Ҳинд дастурчиларига бутун дунёда та- кистонни Марказий Осиёдаги асосий
ўзаро манфаатли ҳамкорликни йўлга қўй- лаб катта. Бу инсон капиталини ривожлан-
ишда ҳам асқотди. Ўзбекистон мустақил- тириш бўйича олиб борилаётган оқилона ҳамкори сифатида танлаган? хавфсизлик масаласини жиддий ўйлаш
ликка эришгач, Ҳиндистон билан алоқа- сиёсат маҳсулидир. Аҳоли сонининг ҳад- – Айтганимдек, ҳинд ва ўзбек халқлари керак. Нима бўлганда ҳам Марказий
ларни кўп йиллик анъаналар асосида янада дан зиёд кўплигига қарамай, Ҳиндистонда Осиё мамлакатлари ташқи ҳамкорлардан
мустаҳкамлашга ҳаракат қилди. юқори малакали кадрлар салмоғи мутта- кўп асрлик дўстлик ришталари боғлаб ҳеч бирини инкор этмаган ҳолда барчаси
сил ортмоқда. Уларнинг аксарияти АҚШ, туради. Ҳиндистон билан сиёсий алоқа- билан ўзаро манфаатли муносабатларга
Айни дамда Ҳиндистон Марказий Осиё Европа, араб мамлакатларида фаолият ларимиз ҳеч қачон узилмаган. Шавкат киришгани айни муддао.
мамлакатлари билан, аввало, савдо-иқти- кўсатяпти. Бироқ ватанини тарк этмаган Мирзиёев президентлиги даврида эса улар
содий кооперацияни чуқурлаштиришни ҳолда «Microsоft», «Facebook», «Google» янада мустаҳкамланиб, стратегик даражага – Ташқи ўйинчилар ҳақида эслатдин-
мақсад қилган. Ҳарқалай, бундан минтақа- сингари йирик компаниялар билан ҳам- кўтарилди. Бу кўп нарсадан далолат беради. гиз. Ҳиндистоннинг Марказий Осиёдаги
нинг барча давлатлари бирдай манфаатдор. корлик қилаётган мутахссислар ҳам бор. фаоллиги минтақада ўз мавқеини мус-
Ҳиндистон узоқ истиқболни кўзлаб иш Қолаверса, ҳиндлар хорижий давлатлар ва Бошқа муҳим жиҳат Ўзбекистоннинг таҳкамлашга ҳаракат қилаётган бошқа
тутмоқда. Мамлакат ўзи учун анъанавий халқаро ташкилотларда юқори лавозим- минтақадаги мавқеи билан боғлиқ. Юр- қудратли давлатлар томонидан қандай
бўлган соҳалар – тўқимачилик саноати, ларда ишлаб келмоқда. Бу Ҳиндистоннинг тимиз Марказий Осиёнинг марказида қабул қилинмоқда?
инновацион тиббиёт, фармацевтика, ах- халқаро меҳнат муносабатлари тизимига жойлашган, қолаверса, аҳоли сони бўй-
борот технологиялари ривожига сармоя муваффақиятли интеграциялаша олганидан ича энг йирик мамлакатдир. Ҳиндистон – Ўйлашимча, Россия ҳам, Европа Ит-
киритяпти. Шу билан бирга, Ҳиндистон далолат беради. Марказий Осиё мамла- минтақанинг транзит салоҳиятига катта тифоқи ва АҚШ ҳам бундай ҳамкорликка
Эроннинг Чобаҳар портига олиб борувчи катлари ҳам мана шу тажрибани қўлласа қизиқиш билдирмоқда. Ўзбекистон эса бу қарши эмас. Аммо Хитой Ҳиндистон
«Мозори-Шариф – Ҳирот» темир йўли қу- фойдадан холи бўлмайди. йўлда муҳим транспорт-коммуникацион билан терс муносабатда. Покистон ва Ҳин-
рилишини қўллаб-қувватламоқда. Мазкур ҳалқа вазифасини ўташи мумкин. дистон ўртасидаги асрий қарама-қаршилик
лойиҳа Марказий Осиё, айниқса, тўрт то- Ҳинд фармацевтика саноати жаҳонда ҳақида-ку гапирмаса ҳам бўлади. Расмий
мони қуруқлик билан ўралган Ўзбекистон аллақачон ўз ўрнини топган. Ҳозирги кун- – Ҳиндистон трансафғон темир йўл Деҳли Покистоннинг Хитой билан яқин-
учун ўта муҳим аҳамиятга эга. Қўшни да у Марказий Осиё бозорининг салкам магистрали қурилишини қўллаб-қув- лигини, Покистон эса Эрон-Ҳиндистон
Афғонистон ҳудудини кесиб ўтувчи янги 30 фоизини эгалламоқда. Бироқ бу ҳали ватламоқда. Мазкур лойиҳанинг Мар- ҳамкорлигини ўзига нисбатан хавф-хатар,
транспорт артерияси орқали Ҳиндистон чегара эмас. Ишончим комилки, мамлакат- казий Осиё учун аҳамияти нимада? деб қабул қилади. Шунга қарамай, Хитой
Марказий Осиё, Россия ҳамда Шарқий ларимиз ўртасида савдо-иқтисодий алоқа- ҳеч қайси давлат билан савдо-иқтисодий
Европага чиқиш, шу йўсинда ташқи кучлар лар ривожлангани сайин Ҳиндистондан – «Мозори-Шариф – Ҳирот» йўналиши алоқаларни сустлаштираётгани йўқ. У
билан сиёсий мулоқотни кенгайтириш им- дори препаратларини нафақат сотиб олиш, Марказий Осиёни Ҳинд океани билан ҳам Марказий Осиё, ҳам Жануби-Шарқий
кониятини қўлга киритади. Биз учун эса балки биргаликда ишлаб чиқариш ҳамда боғловчи энг қисқа йўл ҳисобланади. Унинг Осиё мамлакатлари билан ҳамкорликни
қўшни давлатлар ва минтақалар бозорла- истеъмолчиларга нисбатан арзон нархлар- қурилиши нафақат Ҳиндистон, балки мин- кенгайтиришдан манфаатдор. Бундай по-
рига кенгроқ йўл очилади. да етказиб бериш имкони туғилади. тақа мамлакатлари учун бирдай фойдали. зиция Покистонга ёқмаслиги аниқ.
Ўз навбатида, мазкур лойиҳа барча манфа-
– Ҳиндистоннинг қайси жиҳатлари- Яна бир гап. Ҳиндистоннинг олий атдор томонларни умумий саъй-ҳаракатлар Бироқ «Мозори-Шариф – Қобул – Пе-
дан ўрнак олсак арзийди? таълим тизими анчайин такомиллашган. билан жафокаш афғон заминида тинчлик шавор» транспорт йўлагини Покистон
Бу соҳада кўплаб қизиқарли ва дол- ўрнатишга ундамоқда. «Мозори-Шариф – иштирокисиз қуриб бўлмайди. Ахир, ҳатто
– Ҳиндистонда жуда яхши сиёсий анъ- зарб ташаббуслар илгари сурилмоқда. Ҳирот» темир йўли қўшни Афғонистонни Ҳиндистон, айниқса, унинг шимолий ҳудуд-
аналар шаклланган. Мамлакат демократик «Ижобий дискриминация» сиёсатини минтақалараро савдо муносабатлари тизи- лари учун Марказий Осиёга темир йўлнинг
тараққиёт йўлида шахдам одимламоқда ва олайлик. У аҳолининг кам мига жалб этиш имконини бериши билан Покистон ва Афғонистон орқали ўтгани
таъминланган қатламларини ҳам аҳамиятлидир. афзалроқ. Чунки Эрон орқали масофа анча

узоқ.

бу билан халқаро ҳамжамият эътиборини қуллаб-қувватлашга қаратил- фЭру«орМнсаовтзадоаброивша-Шқоаарртмииақфмчал–ахкаҲариталржаорта»тблоатзеромсрииизргҲайиўчнлидиқиисоштроқинам,лкАиофнбғиионзнииққсиўтсолқнгаа, – Марказий Осиё мам-
қозонган. Қолаверса, Ҳиндистоннинг ган. Яъни давлат камбағал киритамиз. лакатлари ва Ҳиндистон
иқтисодий ва инвестициявий салоҳияти оилалар фарзандларига олий- ўртасидаги муносабатлар
ҳам анча юқори. У Осиёнинг қудратли гоҳга кириш учун имтиёз- истиқболлари ҳақида нима
давлатларидан бири саналади. Ҳиндистон лар тақдим этади. Дарвоқе, дея оласиз?
ахборот технологиялари, фармацевтика, шунга ўхшаш тизим Ўзбеки-
тўқимачилик саноати бўйича дунёда стонда ҳам йўлга қўйилган. – Ҳиндистон билан ҳамкор-
лик бундан кейин ҳам жадал
ривожланади. Бироқ савдо-иқти-
пешқадамлик қилмоқда. Жаҳон бозорига Ўтган йилдан бошлаб кам содий муносабатлар динамикасида яқин йил-
ларда сезиларли силжишлар кузатилишига
Трансафғон темир йўли Эроннинг
Чобаҳар портигача чўзилган. Чобаҳардан ишончим комил эмас. Сабаби ҳинд капита-
савдо юклари бошқа минтақаларга етка- лининг Марказий Осиёдаги улуши ҳозирча
Мирзоҳид РАҲИМОВ – Фанлар академияси ҳузуридаги Ўзбекистоннинг энг янги тарихи мар- зилади. Демак, биргина юк ташувларининг жуда кам. Ҳиндистон Ўзбекистоннинг ташқи
кази бўлими бошлиғи. Марказий Осиё мамлакатларининг халқаро ва минтақавий ҳамкорлиги ўзидан Марказий Осиё мамлакатлари мў- савдо ҳамкорлари ўнталигига ҳам кирмайди.
бўйича эксперт. май даромад топиши мумкин. Қолаверса, Менимча, транспорт-коммуникация маса-
мазкур транспорт коридори орқали биз лалари ечим топиши билан вазият ижобий
«Journal of Eurasian Studies» (Париж, Бостон ва Лондонда чоп этилади), «Journal of Central қисқа фурсатда ва ортиқча харажатларсиз томонга ўзгариб боради.
Asia and the Caucasus» (Швеция), «Центральная Евразия» (РФА шарқшунослик институт) халқаро
илмий журналлар таҳрир ҳайъати аъзоси. Ҳиндистон, Афғонистон, Эрон ва бошқа
мамлакатлар бозорига чиқиш имконини
Турли йилларда Буюк Британия, АҚШ, Голландия, Италия, Германия, Япония, Ҳиндистон, қўлга киритамиз. Наргиза УМАРОВА,
Хитой, Россия ва бошқа мамлакатларида илмий-тадқиқот сафарлари билан бўлган. журналист

66 ЮРТ МАНЗИЛЛАРИДА № 14
2021 йил 1 апрель
www.od-press.uz

£ÀÄΣ £¤ËËÀÐÈÍÃÍÈ

Чапқирғоқ Амударё ирригация тизимлари ҳавза вом эттиришга бел боғлаган. Ерларнинг озайган. Шу ўринда Амударё Хоразм ви-
мелиоратив ҳолатини ўнглаш мақсадида лоятининг 209 чақирим қисмидан, яъни
бошқармасининг гарданига юклатилган вазифа – воҳа воҳа ҳудудларида захкашлар қаздириш, Тупроққалъа, Ҳазорасп, Боғот, Хонқа,
сув йўлларини табиий шароитга тўғри- Урганч, Янгибозор ва Гурлан тумани ҳу-
ҳудудидаги қишлоқ хўжалиги экинларига кафолатли тарзда лаш, деҳқончиликка илғор ва замонавий дудидан оқиб ўтишини инобатга олади-
янгиликларни дадил жорий этишда касб- ган бўлсак, сувнинг аҳамияти ва қадри
сув етказиб беришдан иборат. Ахир оби ҳаётсиз ерлардан дошларига доим ўрнак. нечоғли эканини англаш қийин эмас.

рисоладагидек ҳосил олиб, турфа ноз-неъматлар билан Омонбой Жуманазаров тақдим эт- Жамоа аҳли ва барча ирригаторлар
ган маълумотномага кўз югиртираман. Амударё сув ҳавзалари бирлашмаси
дастурхонларни тўкин-сочин қилиб бўлмаслиги беш қўлдай Унда сон-саноқсиз рақам ва эришилган бошлиғи ўринбосари Қаҳрамон Ар-
натижалар қоғозга муҳрланган. Аслида тиқов, Тўямўйин гедроузелидан фойда-
аён. Шу маънода, Чапқирғоқ Амударё ирригация тизимлари рақамлар бажарилган юмушни астойдил ланиш бошқармаси бошлиғи Қуранбой
чоғиштириш, солиштириш ва таққослаш Бобожонов, шовотлик фахрий сувчи
ҳавза бошқармасининг кўп сонли меҳнат жамоаси она замин имконини беради. Гулмат Рўзметов, боғотлик фахрий
сувчи Қаландар Отажонов, шовотлик
тақдирига бирдай жавобгар, десак хато қилмаган бўламиз. Ҳукуматнинг тегишли сонли қарори фахрий сувчи Матёқуб Нуржонов,
билан Хоразм вилоятида сув ресурсла- шовотлик фахрий сувчилар Шавкат
Бир меҳр яшайди тупроқларида Мавжланиб, шитоб билан оқиб ёт- рини ҳавзавий бошқариш тамойилидан Жуманов, Ҳамдам Каримов билан ҳа-
ган улкан Амударё сувининг бир куб маъмурий бошқарув тизимига ўтилди. миша фахрланишади. Уларнинг барчаси
Йўлнинг икки қўлидан тутиб, метрида 8-10 килограммгача лойқа Шундай қилиб, Чапқирғоқ Амударё давлатимизнинг юксак мукофоти – Ўз-
Узоқларга узатар тоғлар. бўлиши кўп бор кузатилган. Бу канал- ирригация тизимлари ҳавза бошқармаси бекистонда хизмат кўрсатган ирригатор
Сойлар шовқин, гумбирин ютиб, лар ва ариқларнинг ҳар бир метрига ва унинг ҳузурида Мелиоратив экспеди- фахрий унвонига сазовор бўлишган.
Мағрурланиб кузатар тоғлар. мавсум давомида 37 килограммгача ция, Насос станциялари ва энергетика Ирригаторлик касбини улуғлаб, сув
Мен қувнайман сувлар тезлиги, чўкинди ўрнашади деганидир. Эл-улус бошқармаси, «Тошсоқа», «Полвон-Ға- ёқалашни ўзлари учун қисмат деб бил-
Сойлар тошқинлигини кўриб. кўп бор кузатган. Аму суви баҳор ва завот», «Шовот-Куловот», «Қорама- ган бу инсонларнинг ҳаёт йўли ёшлар
Шундай олам – жаннат бизники, ёз ойларида тўрт марта кўтарилиб, зи-Қиличбой» ирригация тизимлари учун доимо катта мактаб бўлиб қолади.
Билсак басдир, ардоқлаб, севиб. тўрт марта пасайар экан. Шунинг учун бошқармалари, Боғот, Қўшкўпир, Ур- Буни қаранг, ернинг шўрини ювиб, ҳо-
Ўрмонларнинг ҳусни кўркам соз, ҳам сув тармоқлари дарё тошган ёки ганч, Ҳазорасп, Хонқа, Хива, Шовот, сил салмоғини ошириш мавсумида ҳам
Эркаланиб отар тонглари. пасайган маҳалларда ҳам расамади Янгиариқ, Янгибозор туман ирригация айнан уларнинг иш йўсин ва маслаҳат-
Етишмайди лекин оз-моз билан сув олишга мўлжаллаб қурилган. бўлимлари ҳамда янгитдан ташкил лари жуда ҳам асқотмоқда. Масалан,
Қизилқумнинг чанг тўзонлари. Бу ўз навбатида чуқур ва пишиқ-пухта этилган Тупроққалъа туман ирригация жорий йилнинг ўзида 130 минг 842
Чўлга чиқиб жон бераётган, илм, узоқ йиллик тажрибага асослан- бўлими ташкил этилди. Бугунги кунда гектар, шу жумладан 82 минг 757 гетар
Амумизнинг лойқа сувлари. гандир. Шу боисдан ҳам тарихда хо- мазкур жамоаларда сув ресурсларини пахта экиладиган ер майдони шўри
Шоирнинг бағрикенг Амударёга атаб размшоҳлар ва Хива хонлигида сув ва бошқариш соҳасида ягона сиёсатни ювилади. Умуман, ерлар шўрини ювиш
битган бу шеърида чиндан ҳам жон суғориш ишлари билан шуғулланувчи амалга ошириш, сув хўжалиги тизи- ва ғаллани суғориш юмушларига тўрт
бор. Улкан сувлик мудом Қорақум ва махсус мироб лавозими ташкил қили- мининг фаолият кўрсатиши ҳамда уни ярим минг нафардан зиёд мироб жалб
Қизилқум бағридаги интиҳосиз ер май- ниб, у вазиру акобир, девонбегилар такомиллаштириш, мамлакат сув хавф- этилган. Улар ишнинг бир маромда ва
донларига тириклик бахш этиш учун қаторида катта мавқега эга бўлган. Қо- сизлигини таъминлаш бўйича ўрта ва сифатли боришига доимо кўз-қулоқ
шошади, ошиқади. Озод, эркин оқаётган лаверса, ўз даврининг донгдор кишила- узоқ муддатли истиқболга мўлжалланган бўлиб туришибди.
бу сув яна қанчадан-қанча тириклик ола- ри, сўз сеҳргарлари Мунис ва Огаҳий зарур чора-тадбирлар аста-секинлик
мини ўз неъматидан баҳраманд этади. ҳазратлари мазкур лавозимларда узоқ билан ҳаётга татбиқ этиб борилмоқда. Олтиндан қиммат неъмат
Хоразм заминининг чек-чегарасиз дала муддат фаолият кўрсатган. Муҳаммад Бошқарма ва унинг тизимидаги таш-
ва ёбонлари таърифу тавсифи, мадҳининг Ризо Огаҳий ўрнига амакиси Муҳам- килотларда 194 та техника воситаси ва «...Кўмилган қудуқларни очиш осон
охири йўқ. Таъбир жоиз бўлса, воҳа таъ- мад Каримбекнинг мироб деган обрўли механизмлар кучидан самарали фой- дейсизми? Қанча куч, қанча вақт керак.
рифини «Саҳарлар ичинда гулистон диёр, мансабга лойиқ кўрилиши уларнинг даланилади. Бир минг уч юздан зиёд Лекин жангчиларга ҳам, отларга ҳам
Бир меҳр яшайди тупроқларида», деган авлодига Хива хонлари ва аҳолининг ходимнинг кечаю кундуз қилган меҳна- сув керак, уларни очмасдан илож йўқ.
чиройли иборага тиркаб қўярдим. ҳурмати, ишончи чандон юксаклигидан ти сабаб воҳа далалари тобора яшнаб Сув учун кураш ҳам катта жангдай.
Афсона ва ривоятларга бой қадимий далолатдир. бормоқда. Бугунги кунда вилоятда 253 Ниҳоят полвоннинг йигитлари очилган
Хоразмнинг энг катта устунлиги – унинг минг гектар суғориладиган ер мавжуд. қудуқдан муздек сув билан отларни тўй-
Шарқ билан боғловчи йўл чорраҳасида Уста мироблар мактаби Шунинг 82 минг 757 гектарида пахта, 33 дириб суғоришди, бир неча мешкобни
жойлашганида. Гарчанд гул-чечакларга минг 200 гектарида ғалла, 12 минг гек- сувга тўлдириб, тонг пайтида махфий
сероб воҳа ҳудуди унчалик катта бўлма- Бир маҳаллар Хоразм воҳаси иррига- тарида боғ, 43 минг гектари томорқа, 82 маълумот бўйича Дурди қилич турган
са-да, довруғи чўнг. Қадамда бир-бири- ция тизимида ўзига хос мактаб яратган минг 43 гектарида бошқа турдаги қиш жой томон йўл олишди. Полвон қудуқ
дан ажойиб, ғаройиб воқеа-ҳодисалар инсон, ўз даврининг ёрқин сиймолари- лоқ хўжалиги экинлари етиштирилади. атрофига қоровуллар қўйиб кетди.
билан рўбару келасиз. Ҳайрату ҳаяжон дан бўлган биринчи ўзбек ирригатори Биргина вилоятдаги сув ташкилотла- Унинг кўнгли тўқ, бу қип-қизил чўлда ол-
босади бу ўлка тупроғини кезсангиз. Муҳаммад ҳожи Аминаддинов соҳа тиндан ҳам қимматли нарса – сув, яъни
Кўҳна Хива – бу диёрнинг бебаҳо гавҳа- билимдонларидан бири эди. Аслида ри ҳисобида жами 2 минг 221 қудуқ ўз қўлида. Сув керак бўлиб қолса
ри. Амударё соҳилида жойлашган ушбу қадимий Тўрткўл тупроғида туғилиб, километрдан зиёд 243 та суғо- истаган вақтида карвон юбориши мум-
муаззам шаҳар ўзининг бой ўтмиши, но- Санкт-Петербургда таҳсил олган Муҳам- риш каналлари мавжуд бўлиб, кин...» Бу парча Жуманиёз Шариповнинг
дир меъморий обидалари билан ажралиб мад оға оқар сув билан сирлашиш илми- бугунги кунда мазкур каналлар- «Хоразм» романидан олинган.
туради. Хиванинг Ичан қалъа қисми ни пухта ўзлаштирган эди... нинг 409,3 чақирим узунликдаги
1990 йилда жаҳон мероси рўйхатига қисми тозаланди, улардаги 98 та – Мана шу китобни вақти-вақти би-
киритилган. Саид Аловиддин мақ- Бугунги кунда ҳам соҳа билимдонла- гедротехник иншоот, 82 та сув лан қайта ўқишни яхши кўраман, – де-
бараси, Паҳлавон Маҳмуд мажмуи, ри ҳудудни яшил камардек кесиб ўтган ўлчаш гидропости ҳамда 255 йди Чапқирғоқ Аму-
Кўҳна Арк, Оқ Шайхбобо кўшки, канал, дренаж, захкаш ва ариқларни та сув чиқариш насос агрегати дарё ирригация ти-
Муҳаммад Аминхон, Оллақулихон, қазиш, сув ўтказиш тўғонларини қайта капитал таъмирдан чиқарилиб, зимлари ҳавза бош-
Исломхўжа, Қутлиғмурод Иноқ ма- таъмирлаш ишларига бош-қош бўл- ишчи ҳолатига келтирилди. қармаси бошлиғи
драсалари каби тарихий ёдгорликла- моқда. Бу меҳнатлар натижаси ўлароқ, Омонбой Жуманаза-
ри, кўҳна дарвозалари билан дунёга минглаб гектар ер майдонлари мўл Мутахассислар жорий мав- ров. – Унда тириклик
машҳур Хива мана неча асрки инсо- ва баракали ҳосил олинадиган унум- сумда дарёда сув озайишини оламини яшнатадиган
ниятни ҳайратга чулғаб келади. дор экинзорларга айланди. Турфа хил башорат қилмоқда. Бу эса оби сув билан боғлиқ кўп-
...Оёқ остида сон-саноқсиз май- ноз-неъматлар баравж ўса бошлади. ҳаётнинг ҳар томчисидан те- лаб ўрнак бўларли
салар ниш урган бўлса-да, баҳор- Чапқирғоқ Амударё ирригация тизим- жаб-тергаб фойдаланишни талаб этади. гаплар бор. Яна Хоразм элида Амударё,
нинг борлиқни қиздирувчи қуёши лари ҳавза бошқармаси бошлиғи, тажри- Ана шу ҳолат инобатга олиниб, оқар яъни оқар сув билан боғлиқ бир-биридан
секин олов селини пуркайди. Қи- бали ирригатор Омонбой Жуманазаров сувнинг ҳар бир дала адоғигача бемалол қизиқарли ва ибратомуз ҳикоя, афсона
зилқум томондан чиққан қуёш ниҳоят ҳам аждодларининг хайрли ишини да- етиб бориши қатъий назоратга олинди. ва ривоятлар бисёр. Оғиздан-оғиздан
Қорақум ортига бош қўйиб, Амударё Шундай қилиб, 2021 йил давомида да- ўтиб, жилоланиб келаётган бундай воқеа-
тарафдан салқин шабада уфуради. лаларга жами 3 млрд. 260 млн. куб метр ҳодисаларни эл-улус ҳамиша кўз қора-
Воҳа аҳли ўта билгич, доно. Агар сув етказиб берилади. Унинг 2 млрд. 275 чиғидек асраб келишади. Уларнинг деяр-
шундай бўлмаганида, Хоразм тупроғида млн. куб метри вегетация яъни суғориш ли барчасида Амударё беҳад улуғланади.
ота-боболаримиз азал-азалдан сунъий
сув йўллари, тўғон, дамбалар қуриб мавсумида жудаям асқотади. Ўтган йили «Сув соқа»дан сув олиб...
деҳқончилик қилмаган бўларди. Қайси
замонлар бўлмасин, ҳаётини, кўрар бу кўрсаткич 3 млрд. 855 млн. куб метр, Хоразм тарафларда бу сўз деярли
кунини тириклик неъмати, яъни сувсиз ҳар куни муомала ва гурунглар чоғида
тассавур қила олмайдиган воҳа аҳли вегетация, яъни суғориш маҳалида эса 2
яратган ирригация тизими Шарқ халқла-
ри ёки бошқа бирор бир давлат суғориш млрд. 637 млн. куб метрни ташкил этган
тизимига ўхшамайди.
эди. Ўз-ўзидан кўриниб турибдики, оқар

сув ўтган йилгидан маълум маънода

№ 14 ЮРТ МАНЗИЛЛАРИДА 7

2021 йил 1 апрель
www.od-press.uz

¤ÏÀÄÈ ÄÓͨ… энергияси иқтисод қилиниб, узилиш Реклама ўрнида
ва тўхтаб қолиш сингари ишнинг қоқ
ишлатилади. Бир қараганда қулоққа Қишнинг қаҳратон, изғирин совуқла- деҳқонни қандайдир куч уйидан ташқа- белига тепадиган қусурларнинг олди
ажабтовур эшитилади. Билмаган одам ри, неча кундан бери кўз очирмай ёққан рига ҳайдаб чиқади. Елкасига отасидан олинади.
унинг маъно ва мазмунини ҳадеганда қор сабаб омочда кузда чуқур қилиб қолган каттакон кетмонини олиб, дала-
англамасдан, хуноби ошиши турган гап. ағдарилган ер рисоладагидек мириқиб га йўл олади. Заминга тикилган кўйи Ирригация-мелорация давлат
Аммо сал фурсат ўтиб, бу сўзнинг асл дам олди. Энди уни секин-аста қиш хомчўт қилади, қандай экин экишни дастурида ҳам қатор муҳим маса-
маъносини тушунганидан сўнг чиройи уйқусидан «уйғотиб» экин-тикин учун чамалайди. Келажакдаги хирмонлар, лалар ўрин олган. Жорий йилнинг
очилади. боплаб тайёрлаш лозим бўлади. Омон- олинадиган ҳосил чўғини кўзлаб, дили ўзида 42 та лойиҳага 89,1 мил-
бой ёшулли ердан юмалоқ кесакни олиб ёришади. Хуллас калом, ҳут яхши ният, лиард сўм, ирригация объектларини
Камина Хоразмга бундан ўттиз беш ўнг бармоқлари билан уқалаб кўрди. орзу умид ойи ҳисобланади. қуриш ва реконструкция қилиш учун
йил аввал борганимда худди ана шун- Кесак бир зумда упадай уваланиб кет- 12 та лойиҳага 40,4 миллиард сўм,
дай ҳолатга тушган эдим. Бир ёшулли- ди. Сергаши учун сал фурсатни ўзи Шу кунларда Қизилқумлик чорва- мелиорация объектларини қуриш ва
дан бу сўзни тушунтириб беришини етарли бўлади. Хоразм воҳасида ҳам дор оғайнимнинг кўнгли осмон қадар реконструкция қилиш ҳамда таъмир-
сўраганим ёдимда. Қариянинг димоғи бошқа манзиллардаги каби баҳорнинг кўтарилган. У майсалар устида ётиб, лаш-тиклаш учун 30 та лойиҳага 48,7
чоғ бўлиб, эринмасдан менга сув соқа нафаси аниқ-тиниқ сезилиб қолди. осмонга тикилганича «Ҳут – қозон-қо- миллиард сўм маблағ ажратилди.
деган сўзни тушунтира кетди. Унинг Унинг чиройи тетик. Ўтган йили сизот зон сут», оқлик сероб бўлади, чорва
айтишига қараганда «соқа» бу – Хоразм сувларини тортиб кетишга мўлжаллаб кенгликлардан ўз ризқ-насибасини чим- – Тизимга босқичма-босқич тарзда
шевасидаги сўз бўлиб, сувнинг келиш каттагина коллектор қурилгач, одам- дийди», дейди боладек қувониб. Лекин ахборот-коммуникация технологияла-
соқаси, сув манбаидан бош сув олиш лардаги умид чироғи қалбларга сурур бу дегани барчаси тугади дегани эмас. рини жорий қилиб боришни замоннинг
манбаини англатар экан. Янада аниқроқ берди, нур ёғдирди. Қалбидаги тилак Ҳали тўқсон ниҳоясига етгани йўқ. ўзи тақазо этмоқда, – дейди Чапқирғоқ
айтганда, Хоразм воҳасининг асосий ва истакларини одамлар қўни-қўшни, Тўқсонда турланса булут, уюр-уюр қор Амударё ирригация тизимлари ҳавза
сув манбаси Амударёдан сув олувчи яқинларига оғзидан бол томиб айтиш- келади, дейди бахши шоир. бошқармаси қурилиш ва таъмирлаш
Тошсоқа, Байрам-соқа, Қорамази-соқа дан эринмади. Қолаверса, ердан шўр, ишларини ташкил этиш бўлими
ва Тўронғи-соқа каналларидан иборат. зах, сизот сувлари чекиниши ҳамон Сувнинг ҳам сўрови бор бошлиғи Давронбек Кенжаев. – Шу
Эътибор берган бўлсангиз, юқоридаги деҳқон аҳли борки, дала ишларини мақсадда 2021 йилда 115 та сув иншо-
номларнинг деярли ҳар бирида соқа бошлаб олишга, ҳосилни ерга қадашга Салобатли тоғлар бағридаги сон-саноқ- оти, 435 та насос станциясини «ақлли
сўзига дуч келиш мумкин. Хива тахти- шошилади. Негаки айни дамда, бир учи сиз қояларидан сизиб, тўпланиб, сўнгра сув ўлчагич» билан жиҳозлаш ҳамда 12
да ўтирган Муҳаммад Раҳимхон Феруз кенг уфқларга қадар туташган қишлоқ, катта дарёни ташкил этадиган оби-ҳаёт та сув тақсимлаш иншоотини автомат-
ҳазратлари ҳам вақти-вақти билан сув овуллардан, яқин-узоқ далалардан, пах- қадри бугунги XXI асрда тобора долзарб лаштириш 113,7 млн. метр куб сувни
келиш соқаси, яъни боя айтганимиздек талар, қовун-тарвузлар, хашак-пичан- аҳамият касб этаётир. Эндиликда ҳар иқтисод қилиш имконини беради. Ме-
сув манбаидан бош сув олиш жойида бў- лар, дон-дун, ўтин-оғочлар, маккапоя, томчи сувнинг ҳам сўроғи бўлиши тайин. лиоратив кузатув қудуқларига жами 305
либ, айнан ўша жойда хийла вақт қолиб ғўзапоя, йўнғичқа ва бошқа нарсалар та «Diver » қурилмаси ўрнатиш орқали
кетишни хуш кўрар экан. юкланган эшак-аравалар, тиркама Айнан шу жиҳат инобатга олиниб, бу мелиоратив кузатув қудуқларидаги си-
тиркаган тракторлар пайдар-пай келиб мавсумдан бошлаб Чапқирғоқ Амударё зот сувлари сатҳи ва уларнинг мелиора-
Деҳқонни азиз қилган турадиган куз фасли эмас эди. Бунгача ирригация тизимлари ҳавза бошқармаси лизацияси тўғрисидаги маълумотларни
одамгарчилик ҳали қанчадан-қанча сувлар оқиб ўтиши ва унга қарашли мавжуд ташкилотлар онлайн тарзда олиш ва мелиоратив
керак бўлади. Ҳадемай дарахтларнинг жадал суръатда сув ва сувдан фойда- тадбирларни режалаштириш имконини
Кимки деҳқонлиғ айлади пеша, узун-қисқа соялари бу ерга унча-мунча ланиш, сувни иқтисод қилиш, тезроқ берувчи тизим яратилади.
Дағи нон бермак, ўлди анга шиор. файз киритади. сувни тежовчи технологияларни жорий
Бўйла кимса улувви рафъатдин, этиш чора-тадбирларини кўрмоқда. Дарёнинг ғазалхон булбули
Одам ўлмаса, одамий худ бор... «Ҳут – қозон-қозон сут» Келинг, буни аниқ мисоллар ёрдамида
«Маҳбуб ул-қулуб» асарида Навоий ифода этсак. Жорий йилнинг ўзида ви- Баҳорнинг лойқа, бўтана сувлари
шундай сеҳрли ва жозибали сўзларни – Сокин қиш она ерни обдон тўй- лоятда ўртача олинадиган 3500,0 млн. Амударё қирғоғи рошларини ўпириб,
қаламга олади: «Деҳқонки ҳалол меҳнат дирди, энди етилган хамирдек кўпчиб, метр куб сув миқдоридан 1000,0 млн. ямламай ютади. Соҳил бўйлари қийғос
билан дон сочади, ҳақ бир донини етти оби-тобига келаётган ер эл-улусни метр куб (вегитация даврида 865,4 млн. гуллаган жийдалар ҳидига лимо-лим
юзга етказади. Сочилган дони кўкаргун- тўйдиради. Негадир беғубор болалик метр куб ва новегитация даврида 134, тўлган. Қуёшнинг заррин шуълаларида
ча, уни ўриб, хирмон уюб, ҳосил кўтар- чоғларимда қиш-қировли кунлар эта- 4 млн. метр куб) сувни иқтисод қилиш оби ҳаёт ўзгача жилваланади, катта сув-
гунча қурт-қушлар ундан баҳраманд: гини йиғиб, кўкламой кириб келаётган ва тежаш белгиланган бўлиб, ушбу лик эса ойнадек ялтиллайди. Шу маҳал
дашт ваҳшийлари унинг билан хурсанд. кунларда бобом худди танга топиб олган миқдорни сувни тежовчи технологиялар яқин орадан ажойиб хониш эшитилди.
Чимолилар уйи ундан обод: Гур (ёввойи боладек шод ва фавқулодда тетик бўлар- ҳисобидан 222,5 млн. метр куб, ирри- Қизиғи, бу овоз сон-саноқсиз қушлар
эшак) дешан ҳайвонларнинг кўнгли ди, – дея ҳикоя қилади Омонбой Жума- гация тадбирларини амалга ошириш «вижир-вижири»ни бемалол босиб ке-
ундан шод. Кабутарлар мастлигию назаров. – Ўша кезлари бир учи кенг ҳисобидан 219,8 млн. метр куб, ерларни тарди. Сел бўлиб сайраётган бу митти
тўрғайларнинг шўх навоси шу донлар- ва поёнсиз уфқларга туташиб кетган лазерли текислаш ҳисобидан 92,9 млн. қушча Амударё булбулининг айнан ўзи
дан, ўроқчининг тирикчилиги шунинг ёбон ва боғ-роғлар деҳқон дилидай оқ, метр куб, коллекторлардан сув олиш ҳи- эди. Дунёда бирор-бир қушнинг овози
орқасидан. Фуқаронинг ризқу-рўзи, ға- қишлоғу овуллар, аймоқлар, қўрғонлар собига 110 млн. метр куб, насос станци- унинг хонишига тенг кела олмаса ке-
рибларнинг куч-қуввати дон биландир. заргар қўлидаги кумушдек жилоланиб яларини таъмирлаш ҳисобига 113,7 млн. рак. Қалин, тиғиз ўсган қамиш, қиёт,
Шоҳ хазинаси эса дон орқасидан инжу кетарди. метр куб ва агротехник тадбирларни шох-шабба орасидан бу митти «хонан-
ва олтинга бой». жорий этиш ҳисобига 241,2 млн. метр да»нинг ўзини кўриш имконсиз. Рости,
Дарҳақиқат, тупроқ сиқимлаб, ризқ- Қантар оғди. Бобою момоларимиз куб сув иқтисод қилинади. бу сеҳрли, жозибали товуш деярли бутун
рўз яратувчи деҳқон меҳнати қантар оғгач қозиқ устида қор турмас, умри дарёга яқин манзил-маконларда
ана шундай эътибор-эъзозга дея бежиз айтмаган. Бундай вақтда за- Яна бир гап. Давлатимиз кечган, табиат шайдоси Омонбой оғани
лойиқ. Навоийдек буюк зотнинг мин бағри илийди. Донишманд халқи- раҳбари ўтган йили декабрь тамомила ўзига ром этиб олган эди.
деҳқон меҳнатига берган баҳоси миз шу важдан ҳам «Ҳут кирди – ер ойида вилоятда бўлганида,
ҳам бежиз бу қадар юксак эмас. остига дуд кирди» дейди фахр билан. 2021 йилнинг ўзида 35 минг Орадан фурсат ўтмай адл ўсган ту-
Рости, деҳқон мардум бир умр Қор остида обдон дам олган ер уйғона- гектарда, шундан 20 минг ранғанинг ям-яшил, нафис баргларини
ҳеч кимдан ҳеч нарса таъма ди. Ҳадемай, ер тобига келади. Ўтлар гектар майдонда томчилатиб, шамол тебратди. Буни қаранг, ана шу
қилмайди. Эл ризқ-рўзини яра- майса бўлиб барқ уради, қурт-қумурс- 10 минг гектар ғалла майдо- митти, шапалоқдек барглар аро патлари
таётган қўли қадоқ, заҳматкаш, қа ғимирлаб қолади. Ҳут шамолидан нида ёмғирлатиб ва 5 минг қўнғир-кулранг, худди чумчуққа ўхшаб
жонфидо деҳқон аҳли ҳиммати- тупроқ кўпчийди. Бундай маҳалда гектар майдонда эгилувчан кетадиган митти қушча учиб чиқди.
дан далалар, ёбонлар, боғ-роғлар қувур ва плёнка тўшаб суғо- Сал нарига борди-да, эгри саксовул шо-
яшнайди. риш тизимини жорий қи- хига қўнди. Шу кўйи хонишни қолган
...Илонизи дала йўлидан қа- лишни ирригаторлар олдига жойидан давом эттира кетди. Бу митти
дам босиб келган Омонбой оға вазифа қилиб қўйган эди. жонивор қисқа фурсат ичида барча жон-
кўча адоғида тўхтаб, кенг саҳнли Айни маҳалда ана шу вазифа зотларни ўз хониши ила сеҳрлаб қўйган-
ҳовлига бош суқди. Сал ичкарироқда- ижросини таъминлаш учун дек эди гўё. Куйчининг сеҳрли овози то
ги мажнунтол тагида ширрилаб оқиб барча мутахассислар елиб- полапонлари тухумни ёриб, ёруғ дунёга
турган ариқ сувидан ҳовучини тўлатиб югуришмоқда. Шунингдек, ирригаторлар чиққунига қадар тинмайди. Аслида ҳам
олди-да, юз-қўлини ювди, сўнг дастрў- зудлик билан иккита насос станциясини бу дунёда нар булбулдан меҳрибон,
молчада артинди. Ҳовли ичкарисидаги реконструкция қилиш, 293 та насос ғамхўр, жонсарак жонзот бўлмаса керак.
томорқада куймаланиб юрган уч-тўрт агрегатини таъмирлаш, 10 тасида қуёш
нафар деҳқонга қарата баланд овозда батареяларини ўрнатиш, 10 тасида частота Омонбой ёшулли Аму соҳиллари-
«Ҳорманглар, ерга қадаётган экин- ўзгартирувчи қурилмалар ўрнатиш, 10 та- даги қалин тўқайзор ва унга туташ
ларингизга барака» деди. «Сизнинг ҳам сида конденсатор қурилмаси ўрнатиш, 150 кенгликлардаги ҳар бир жониворни
умрингизга барака», дейишди деҳқонлар дона лампа ўрнатиш, 20 дона электродви- асраб-авайлаб, ўз жигаридек кўради.
бири олиб, бири қўйиб. гатель ва насос агрегатларини янгитдан Айтганча, ёшуллининг айтишича, ур-
ўрнатишни ўз олдига мақсад қилишган. чиш мавсумида нар булбул жонфидо,
Натижада жами 25 млн. кВт соат электр ғазалхон бўлиб қолар экан. У Марказий
Осиёнинг кўрки бўлган Жайҳун дарёни,
унинг бемисл гўзаликка бой соҳиллари
ҳар қаричини кўзига тутиё қилишга
ҳамиша тайёр туради.

Улуғбек ЖУМАЕВ,
«Оила даврасида» мухбири

8 ... ана шунақа гаплар № 14
2021 йил 1 апрель
www.od-press.uz

Фармон ТОШЕВ Ҳар бир миллатнинг энг муҳим маънавий
бойликларидан бири сўз бойлиги ҳисобланади. Оғзаки
ÑÀÌÈÌÈßÒ ÍÈÌÀ? ва ёзма нутқнинг гўзаллиги тилдаги кўпмаъноли халқ
мақоллари, иборалари, маталларининг ўз ўрнида
Самимият, назаримда, туғма фазилат. Яъни, ҳар кимнинг ўз-ўзидек қўлланиши билан ҳам белгиланади.

яшаши. Самимият – инсон қалбининг кўриниши. Уни ўзгартириб «КЕНГ УЙНИНГ КЕЛИНЧАГИ»

бўлмайди.

Самимият – кўнгилда неники ўйласа, тушганда самимият ўз-ўзидан йўқолади. доим хонадонингизда турсин!
ўшани сўзлаш, фикрлаганини гапириш. «Душманларинг билан адолатли кураш,
Зеро касбда ҳам, ҳаётда ҳам ўртамиёнлар дўстларинг билан самимий бўл» дейилади Йиллар, асрлар ўтиши билан ти-
самимий бўла олишмайди. Улар ўзини «Авесто»да. лимиздаги баъзи ибораларнинг асл
оқлаш учун ясама самимиятни касб қилиб маъноси унутилиб, мажозий-кўчма
олишади. Қўлидан иш келмайдиган, иро- Самимият ёки носамимиятлик тезда маъноларигина сақланиб қолади.
дасиз кишилар ҳам шундай. кўзга ташланади. Кўнгил ҳар бир сўз ва Бундай иборалар халқимизнинг
ҳаракатнинг самимийлигини ёки ёлғон- уруғчилик, қабилачилик даврлари
Самимий одам яхшилигини нафақат лигини тез сезади. Бу борада «ҳеч ким ҳаёти тарзи, меҳнат жараёнлари
миннат, ҳатто кўз-кўз ҳам қилмайди. Би- билмади», «бопладим» деган фикрлардан билан боғланади.
ровнинг аҳволига ичида ачинади ва ёрдам қочиш керак.
бериш йўлини қидиради. Тўйда тўй эга- Аммо уларнинг бутунлай йўқ
сига ялтоқилик қилмайди, меҳмонларга Иккиюзламачи, ёлғончидан самимият бўлиб кетишига йўл қўйиб бўл-
беминнат хизмат қилаверади, камчиликни кутманг! майди. Улар ёзувчи ва шоирлар-
тўлдириб туради. Азаларда садоқатини нинг тарихий-бадиий асарлари
овоз чиқариб билдирмайди, ич-ичидан Самимий кишиларни кўпчилик ҳурмат тилини жозибадор қилади, гўзал-
йиғлайди. қилади, ҳатто бирор масалада ёрдам бера лаштиради.
олмасада. Бирор ёрдамга кучи етмаслиги-
Агар самимият бўлмаса, бировни эши- ни айтиш ҳам самимиятдир. Бундан 60 йил муқаддам ўз-
тиш, тушуниш оғир. Манфааат ўртага бек тилининг катта билимдон-
Самимият – ҳар кимнинг бор-борича лари Шотурсун Шомақсудов ва
яшашидир. Аллоҳ шу фазилатни кўп кўр- Субутой Долимовлар халқ ибора-
масин. Самимиятни бой берманг... ларини тўплаб, ҳозирда нутқимиз-
да, бадиий асарларда қўлланиши-
Мен англаган ҳақиқат даги хос хусусиятларини шарҳлаб, натижасида «Кенг уйнинг келинча-
«Кенг уйнинг келинчаги» номи ги» номли ушбу китоб қайта ишлан-
Қалтис ҳолатлар- Шуҳрат ва обрў – ва сабоқлари билан ўлча- билан халқимиз эҳтиёжига кўра ди, янги сўзбоши ёзилди, эътибор-
нинг нозиклиги шунда- талаб қилиб олинадиган нади. 1961 ва 1964 йилларда 60 минг ва дан четда қолган, шўро мафкураси
ки, бундай пайтда агар нарсалар эмас. 120 минг ададда нашр эттирган қолипларига сиғмаган иборалар ва
ақл ва фаросат бўлмаса, Атрофингиздагиларга эдилар. Халқимиз иккала нашрни уларнинг шарҳи ҳисобига ҳажми
у Сизни бошқариб ке- Дунё ҳаммага ҳам бефарқ бўлманг, меҳри- ҳам катта мамнуният билан кутиб уч-тўрт баробар кенгайди.
тади. вафо қилмаслиги мумкин, бонлик, эътибор кўрсатиб олган эди. Бу асар мустақиллик
бироқ ҳар бир банданинг туринг, акс ҳолда, улар ҳам шарофати билан 2011 ва 2018 йил- «Кенг уйнинг келинчаги» асл
Шифокорнинг ва- дунёга вафо қилиши фарз- Сизга бефарқ бўлиб қоли- ларда ҳеч бир ўзгаришсиз «Қай- номи қайта тикланган ҳолда
зифаси, менимча, бизга дир. шади. роқи сўзлар» номи билан икки бор «Sharq» нашриёт-матбаа акция-
қайси дорини ичишни қайта нашрдан чиқарилди. дорлик компанияси томонидан
ўргатиш эмас, балки Умрнинг вақтини Товламачи, ёлғон- босмадан чиқарилди.
дори танаввул қилмасдан беҳуда ўтказманг, у кечир- чи, ғийбатчидан хафа бў- Улуғбек Долимовнинг йиллар да-
яшашни ўргатишдир. майди, бутун бошли ҳа- либ, нолиш қилманг, чунки вомида изланишлари, тадқиқотлари «Кенг уйнинг келинчаги» – ҳар
ётингизни беҳудага чиқа- бу унинг касби, кундалик бир хонадонда туриши шарт бўл-
Тартиб-интизом до- риб қўйиши мумкин. машғулоти, шу ишларни ган жуда фойдали ва қизиқарли
имо бошқарилади. Уни қилмаса, куни ўтмайди, нашр.
бошқарганлар ҳаммага Вақтнинг қадри, яхшиси, улардан йироқ
маъқул келавермайди. баҳоси унинг Сизга қол- бўлинг, дуч келганда эса
дирган ширин хотиралари ҳушёр ва эҳтиёт бўлинг.

Муратбой НИЗАНОВ, ЎТКИР НИГОҲ
Қорақалпоғистон халқ ёзувчиси

– Ассалому алайкум оға. Сизни излаб кел- Кеча Эшбойлар олиб кетти-ку, мингдан. Сав-

гандим. долашиб ўтиргани ҳам йўқ.

– Хизмат? – Эшбойлар бозорга эртароқ кирган-да.

– Ҳалиги борку, анови Эшбойларнинг олга- Бизлар ҳали ўргана олмаяпмиз.

нидан бизларга ҳам керак эди, ўттизи. – Шундай-шундай қилиб ўрганиб кетасиз.

– Бўлади, берамиз. – Оқсоқол, бир маротаба тушинг-да. «Сав-

– Қанчадан экан? донинг охири эмас», келаси сафар айтганин-

– Қанчадан деб, халқ қатори-ку. гизга олиб кетамиз.

– Шундай бўлса ҳам. – Эй, сен бир майда бола экансан, яхши

– Эй анқовсирайсан-а, Мингдан! юз сўм тушаман, тўққиз юздан бера қолинг.

– Вой-буу, сал қимматроқ – Яна бир зиноапоя тушингда Изоҳи ўзингиздан...
эмасми? оға. Шунда сизнинг ҳам биз- Маҳмуджон Эшонқулов чизган сурат.
нинг ҳам айтганимиз эмас, сак-
САВДО– Нимаси қиммат? Минг сўм
ҳозир пулми? киз юз бўлади, ўрта.
– Бизларга ўхшаганга пул-ку, (Ҳажвия) – Эй, сен бир ўладиган ка-

оға. салдек ёмон экансан-ей. Бўпти,
– Шундай оғайни, бошқа гапинг борми? пулларни тушдан сўнг олиб кела қолинг.
– Оға, унда бундай қилайлик, қўлни беринг, – Раҳмат оға. Барака топинг.
келишамиз, етти юздан.
– Эй бола, ҳалиги айтган гапингда тур,
– Й-й-й-йўқ бўлмайди, қўйвор қўлимни. кейинги имтиҳонда бир сўм ҳам тушмайман.
– Қўйинг оға. Келишайлик-да, етти юз ҳам
пул-ку. Ўттизи йигирма бир минг сўм бўлади. 1998 йил.

– Унинг минггини санама оғайни, «талқон- Азамат ПИРНИЯЗОВ

нинг ҳам турли-турли аралаштириши бор». таржимаси.

Mustahkam oila — yurt tayanchi МУАССИСЛАР: Бош муҳаррир Таҳририят манзили:
Ўзбекистон Касаба уюшмалари федерацияси Кенгаши; Тошкент шаҳри, 100000. Амир Темур 1-тор кўчаси, 2-уй.
Ijtimoiy-siyosiy, ma’naviy-ma’rifiy gazeta Ўзбекистон ёшлар иттифоқи марказий кенгаши; Ҳусниддин Тел/факс: 234-83-45. E-mail: [email protected]
«Ўзбектелеком» акциядорлик компанияси; БЕРДИЕВ
«Оила даврасида» газетаси «Ўзбекистон почтаси» акциядорлик жамияти; Газета таҳририят компьютерида терилди ва саҳифаланди.
таҳририяти» масъулияти «Матбуот тарқатувчи» акциядорлик компанияси;
Акциядорлик тижорат «Алоқабанк». Буюртма: Г-427
чекланган жамияти
Газетада интернет материалларидан ҳам фойдаланилган. ISSN 2181-6190
Газета 2012 йил 20 апрелда Ўзбекистон Матбуот ва ахборот агентлигида 0814-рақам билан рўйхатга олинган. Обуна индекси — 193 123456
«Шарқ» нашриёт-матбаа акциядорлик компанияси босмахонасида чоп этилди. Адади: 1 282 нусха.
Босмахона манзили: Тошкент шаҳри, Буюк Турон кўчаси, 41. Нархи: келишув асосида.
Қоғоз бичими А-3, ҳажми 2 босма табоқ.
Офсет усулида босилган.

Чоп этишга топширилди: 20:00