แนวคิดเชิงนามธรรม

แนวคิดเชิงนามธรรม

แนวคิดเชิงนามธรรม

(ABSTRACT THINKING หรือABSTRACTION)

เป็นองค์ประกอบหนึ่งของแนวคิดเชิงคำนวณ (computational thinking) ซึ่งใช้กระบวนการคัดแยก
คุณลักษณะที่สำคัญออกจากรายละเอียดปลีกย่อยในปัญหา หรืองานที่กำลังพิจารณา เพื่อให้ได้ข้อมูลที่จำเป็น
และเพียงพอในการแก้ปัญหา

ในการแก้ปัญหาหนึ่งอาจมีวิธีการแก้ปัญหาได้หลายวิธีขึ้นอยู่กับการมองปัญหา การมองเห็น
รายละเอียดเป้าหมายของโจทย์ปัญหา และ ประสบการณ์ของผู้แก้ปัญหา ดังตัวอย่างต่อไปนี้

1. การคิดเชิงนามธ
รรมที่เกี่ยวข้อกับรูปทรง

จากรูปภาพดังกล่าวที่เกิดจากรูปทรงกลม
ได้แก่ ล้อ ผลส้ม ลูกบาสเก็ตบอล มีลักษณะ
เป็นรูปทรงกลม การคิดเชิงนามธรรมนี้คือรูป
ทรงกลม นอกจาก ล้อ ผลส้ม ลูกบาส
เก็ตบอล ยังมีวัตถุอื่น ๆ อีกมากมายที่มีลักษะ
เป็นทรงกล เช่น ฝาขวดน้ำดื่ม ฟุตบอล ลูก
ปิงปอง เหรียญ เป็นต้น

2. การคิดเชิงนามธรรมที่เกี่ยวข้องกับตัวอักษร

คำว่า HELLO แต่ละตัวมีรูปแบบที่แตกต่างกันขึ้นอยู่กับประสบการณ์ที่ผู้เขียนแต่ละคนมี จากตัวอย่างจะเห็น
รายละเอียดที่แต่งต่างกัน เช่น สี รูปแบบอักษร (FONT) อักษรตัวพิมพ์ใหญ่หรือตัวพิมพ์เล็ก และรายละเอียด
อื่นๆ เช่น การขีดเส้นใต้ หรือการเอียงของตัวอักษร โดยรูปแบบที่แต่ละคนมีอยู่ ถ้าจะถ่ายทอดให้ผู้อื่นรับรู้ และ
เข้าใจทุกอย่างแทบจะเป็นไปไม่ได้ และอาจจะไม่มีความจำเป็นที่ผู้อื่นต้องรับรู้รายละเอียดทั้งหมด

ในที่นี้หากผู้รับข้อมูลต้องการทราบว่าคำนี้ประกอบไปด้วยอักขระใดบ้าง โดยไม่สนใจประเภทของอักษรตัว
พิมพ์ใหญ่หรือตัวพิมพ์เล็ก คำว่า HELLO ทุกตัวในตาราง ต่างก็มีองค์ประกอบเชิงนามธรรมเดียวกันคือ เป็นคำ
ที่ประกอบด้วยอักขระ H,E,L,L, และ O แต่ในบางสถานการณ์อาจจะสื่อว่า ข้อมูลดังกล่าวเป็นเพียงอักขระภาษา
อังกฤษ 5 ตัว หรือเป็นคำภาษาอังกฤษ เพียงหนึ่งคำ

แนวคิดเชิงนามธรรม

3. การคิดเชิงนามธรรมจากเกมเลขฐานสอง

การแสดงเลขฐานสอง (เพียงแค่ใช้ 0 และ 1) เป็นแนวคิดเชิงนามธรรมที่ซ่อนความซับซ้อนของอุปกรณ์
อิเล็กทรอนิกส์และฮาร์ดแวร์ภายในคอมพิวเตอร์ที่เก็บข้อมูล สิ่งที่เป็นนามธรรมช่วยให้เราทำให้ง่ายขึ้นเพราะ
เราสามารถลดทอนต่อรายละเอียดที่เราไม่จำเป็นต้องรู้ ในกรณีนี้รายละเอียดที่เราสามารถละเว้นได้ ได้แก่ :
อุปกรณ์คอมพิวเตอร์ เช่น วงจรอิเล็กทรอนิกส์และแรงดันไฟฟ้าในวงจร เพื่อจัดเก็บและย้ายข้อมูล และฟิสิกส์
เชิงซ้อนและทฤษฎีทางคณิตศาสตร์ที่เกี่ยวกับคอมพิวเตอร์ เราไม่จำเป็นต้องเข้าใจว่าวงจรเหล่านี้ทำงาน
อย่างไรเพื่อใช้ข้อมูลและแสดงสิ่งต่าง ๆ โดยใช้เลขฐานสอง การใช้เลขฐานสองเป็นสิ่งที่เป็นนามธรรมของวงจร
เหล่านี้และช่วยให้เราสามารถแทนตัวเลขที่ทำจากบิต (0S และ 1S) เพื่อทำความเข้าใจข้อมูลและแก้ไขปัญหา
โดยไม่ต้องคิดเกี่ยวกับสิ่งที่เกิดขึ้นภายใต้เครื่องคอมพิวเตอร์ เราสามารถใช้เลขฐานสองเพื่อแสดงข้อมูลทุก
ประเภทที่เก็บไว้ในคอมพิวเตอร์ เมื่อเราแสดงข้อมูลรูปแบบอื่น ๆ (เช่น ตัวอักษรรูปภาพและเสียง) เรายังใช้
นามธรรมเพราะเราซ่อนรายละเอียดของตัวเลขไบนารี่ทั้งหมดที่อยู่ด้านล่างและเพียงแค่ดูข้อมูลทั้งหมด ข้อมูล
ทุกรูปแบบถูกแสดงเป็นตัวเลข สำหรับข้อความที่เรามีตัวเลขสำหรับตัวอักษรแต่ละตัวสำหรับภาพที่เราใช้
ตัวเลขสำหรับแต่ละสีและอื่น ๆ เราใช้สิ่งที่เป็นนามธรรมหลายชั้น การแปลงและเป็นตัวแทนของเลขฐานสอง
โดยใช้สิ่งอื่น ๆ นอกเหนือจาก“ 1 และ 0 ”,“ ขาวดำ” และ“ ปิดและเปิด” หากคุณสามารถเปลี่ยนคำเช่น "ดำ"
และ "ขาว" ด้วย 0 และ 1 โดยที่ผู้เรียนไม่ต้องกังวลเกี่ยวกับความแตกต่างผู้เรียนก็กำลังใช้สิ่งที่เป็นแนวคิดเชิง
นามธรรม

แนวคิดเชิงนามธรรม

4. การคัดแยกรายละเอียดปลีกย่อย

แผนภาพทั้งสองให้ข้อมูลเกี่ยวกับสถานีรถไฟฟ้าและสถานีเชื่อมต่อ แผนภาพด้านซ้ายมือจะแสดงราย
ละเอียดของสถานี ชื่อสถานนี้ และจุดเชื่อมต่อสถานี แผนภาพด้านขวาจะลดทอนรายละเอียดของสถานีแสดง
เฉพาะข้อมูลเส้นทางและการเชื่อมต่อของรถไฟฟ้า ในการใช้แผนภาพทั้งสอง หากผู้ใช้ต้องการทราบตำแหน่ง
ของสถานีรถไฟฟ้าแผนภาพด้านซ้ายมือจะเหมาะสมกว่าแผนภาพขวามือ แต่สำหรับผู้ใช้งานเพื่อการเดิน
ทางในชีวิตประจำวันแผนภาพด้านขวามือจะเหมาะสมกว่า ดังนั้นแบบจำลองที่ดีต้องมีรายละเอียดที่เหมาะสม
กับความต้องการการใช้งานของผู้ใช้

5. การอธิบายปัญหาโดยใช้รายละเอียด และแบบซ่อนรายละเอียด

ปัญหาประกอบด้วยรายละเอียดที่หลากหลายโดยมีทั้งรายละเอียดที่จำเป็น และไม่จำเป็นต่อการแก้
ปัญหา การคิดเชิงนามธรรมเป็นการคัดแยกรายละเอียดที่ไม่จำเป็นออกจากปัญหาที่พิจารณาอยู่ ทำให้
สามารถเข้าใจ วิเคราะห์ และออกแบบวิธีการแก้ปัญหาในภาพรวมได้ง่ายขึ้น การคิดเชิงนามธรรมยังรวมถึง
การซ่อนรายละเอียดโดยการแทนกลุ่มของปัญหาขั้นตอนและกระบวนการที่มีรายละเอียดปลีกย่อยหลายขั้น
ตอน ให้เป็นขั้นตอนเดียว เพื่อให้สามารถอธิบายวิธีแก้ปัญหาได้กระชับขึ้นดังตัวอย่างต่อไปนี้

การอธิบายปัญหาโดยใช้รายละเอียด
วาดตัวบ้านด้วยสี่เหลี่ยมจัตุรัสสีเหลือง ขนาดด้านละ 50 หน่วย ตั้งอยู่ตำแหน่งมุม
ล่างซ้ายที่พิกัด (120,90) ด้านบนของสี่เหลี่ยมวาดหลังคาเป็นรูปสามเหลี่ยมด้านเท่า
สีเขียวขนาดด้านละ 50 หน่วย

การอธิบายปัญหาแบบซ่อนรายละเอียด
ขนาด 50 หน่วย ตัวบ้านสีเหลือง หลังคาสีเขียว ตั้งอยู่ตำแหน่ง (120,90)

แนวคิดเชิงนามธรรม

แนวคิดนามธรรมจึงเป็นองค์ประกอบหนึ่งของแนวคิดเชิงคำนวณ ซึ่งใช้กระบวนการ
คัดแยกคุณลักษณะที่สำคัญออกจากรายละเอียดปลีกย่อย ในปัญหาหรืองานที่กำลัง
พิจารณา เพื่อให้ได้ข้อมูลที่จำเป็นและเพียงพอในการแก้ปัญหา แนวคิดนามธรรม
บางอย่างอาจจะอยู่ในรูปแบบของรูปร่างหรือรูปทรง ความแตกต่าง ความเหมือนรูป
แบบอักขระ การแทนสัญลักษณ์ต่าง ๆ เช่น การแทน 0 1 ของเลขฐานสอง การคัด
แยกรายละเอียดปลีกย่อยที่ไม่จำเป็นต่อการตัดสินใจหรือการใช้งาน เช่น การใช้
แผนที่ การคำนวณระยะทาง การวาดแผนทีการเดินทางไป ณ จุดหมายใดจุดหมาย
หนึ่ง การเดินทางด้วยรถไฟฟ้า หรือแม้แต่การอธิบายปัญหาโดยใช้รายละเอียดและ
แบบซ่อนรายละเอียด ล้วนเป็นแนวคิดเชิงนามธรรมที่อยู่ในชีวิตประจำวันทั้งสิ้น



ที่มา : สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี. (2562). เทคโนโลยี

(วิทยาการคำนวณ). สำนักพิมพ์จุฬาลงกรณ์ : กรุงเทพมหานคร.

แนวคิดเชิงนามธรรม

ตัวย่างเพิ่ มเติม

การคัดเลือกคุณลักษณะที่จําเป็นต่อการแก้ปัญหา

ปญ หาที่กําลังพิจารณาอยูน ั้นอาจประกอบไปดว ยรายละเอียดจํานวนมาก ทั้งที่จําเปน และ

ไมจําเปนตอ การแกป ญหา ลองพิจารณาปญหาในสถานการณส มมติดังตอ ไปนี้


ตัวอย่างที่ 1 แชร์กับฉัน
หอ งเรียนหองหนึ่งในโรงเรียนมัธยมแหงหนึ่งมีนักเรียนอยูทั้งหมด 20 คน เพื่อเปนการตอนรับการเปด

เทอม กวนเพื่อนรัก ซึ่งประกอบไปดวยหนูนิก หนูแนน และหนูหนอ ยไดน ัดกันไปรับประทานอาหารที่

รา นปาแปวใกลโ รงเรียน และตกลงกันวา ไมวา ใครจะสั่งอะไรก็จะจาคา อาหารคนละเทา ๆ กัน โดยมี

รายการอาหารดังนี้

หนูนิกสั่งสลัดผักกับน้ำมะนาวปน
หนูแนนสั่งขาวผัดกับชาเย็น
สวนหนูหนอยสั่งกวยเตี๋ยวกับทับทิมกรอบ
ใหพิจารณารูปวา

ขอมูลใดบา งที่จําเปนตอการแกปญหา

ซึ่งนักเรียนจะเห็นวาขอ มูลที่จําเปน ตองทราบ คือ
อาหารแตล ะรายการที่สั่ง เพื่อที่จะนํามารวมกัน
แลวหารดว ยจํานวนเพื่อนที่ไป ซึ่งประกอบดว ย 3
คน คือ หนูนิก หนูแนน และหนูหนอ ย

แนวคิดเชิงนามธรรม

การถ่ายทอดรายละเอียดของปัญหาและการแก้ปัญหา

หลังจากที่คัดแยกรายละเอียดที่จําเปน ออกจากรายละเอียดที่ไมจ ําเปน ไดแ ลวขั้นตอนตอ ไปคือ
การถายทอดรายละเอียดนี้ ไปสูผูท ี่จะวิเคราะหและแกป ญ หา ซึ่งมีหลายรูปแบบ



ตัวอย่างที่ 2 ด่านผ่านทางของลุงสมบัติ

ลุงสมบัติตอ งการหารายไดเ สริมโดยการตัดถนนสวนบุคคลที่อนุญาตใหผ ูข ับขี่ยานพาหนะผาน
ไปมาได แตตองจา ย คาผา นทาง โดยเริ่มตนที่คันละ 10 บาท บวกดวยคาธรรมเนียมที่คิดตามจํา
นวนลอของยานพาหนะลอ ละ 5 บาท (ตัวอยางเชน รถเกง 4 ลอ จะตองเสียคา ผา นทาง 10 + 4 x
5 = 30 บาท) สวนคนเดินเทาสามารถสัญจรผานไปมาไดโ ดยไมตอ งเสียคาผา นทาง

จากรูปแสดงยานพาหนะและผูส ัญจรที่ผา นดา นของลุงสมบัติ

ขอ มูลที่จำเป็น
1. จำนวนยานพหนะ
2. จำนวนล้อของยานพาหนะ

ขอ มูลที่ไม่จำเป็น
ส่วนรายละเอียดอื่นๆ เช่น สี ขนาด รูปทรง

จำนวนคนเดินผ่านด่าน

ที่มา : หนังสือเรียนรายวิชาพื้นฐาน
วิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี (วิทยาการ

คำนวณ) ของ สสวท.

video

เข้าใจง่าย 5นาที