พิกัดทางภูมิศาสตร์

พกิ ดั ภมู ิศาสตร์ พกิ ดั ภูมศิ าสตร์ เวลากบั พิกดั
และเวลาโลก ภมู ิศาสตร์
การเขา้ ใจระบบ
พิกดั ภูมิศาสตร์ เวลากบั พกิ ดั
ภูมิศาสตร์
ละติจดู
เวลามาตรฐาน
ลองจิจูด
ความสาคญั ของการเรียนรู้ เส้นวนั ท่ีสากล

พิกดั ภูมิศาสตร์ การเปรียบเทียบ
วนั เวลาของโลก

พกิ ดั ภูมศิ าสตร์

ความหมาย พกิ ดั ภูมิศาสตร์
พกิ ดั ภูมิศาสตร์ (Geographic Coordinate) เป็ นระบบตาแหน่งบนพื้นโลก
โดยอ้างอิงตาแหน่งเป็ นละติจูดและลองจิจูดท่ีตัดกนั เป็ นค่าตาแหน่งพกิ ัด
ภูมิศาสตร์ เช่น กรุงทพมหานคร อยู่ที่พกิ ดั ละติจูด 13 องศา 40 ลิปดา เหนือ
ลองจิจูด 100 องศา 35 ลิปดา ตะวนั ออก

การเข้าใจระบบพกิ ดั ภูมศิ าสตร์

พกิ ัดภูมศิ าสตร์ (Geographic Coordinate)
เกิดจากการใช้จุดตัดกนั ของเส้นโครง 2 ชุด
ชุดหน่ึงอยู่ในแนวนอน เรียกว่า ‘ละติจูด’
อกี ชุดหนึ่งอยู่ในแนวต้ัง เรียกว่า ‘ลองจจิ ูด’

ละติจูด (Latitude)

เส้นละตจิ ูด เป็ นเส้นสมมตทิ ว่ี างตามแนวนอนของโลก และยงั มเี ส้นท่ีวางตวั ตามแนวนอนของโลกตามระดบั ความสูงกว่าหรือ
ตา่ กว่าซึ่งเรียกว่า เส้นขนานเส้นละตจิ ูด (Parallels of Latitude) ซึ่งเส้นขนานของเส้นละตจิ ูดเหล่านีจ้ ะเป็ นเส้นทีว่ างขนาน
กบั เส้นละตจิ ูดทีอ่ ยู่บริเวณตรงกลางหรือเรียกว่า เส้นอเิ ควเตอร์ (Equator) ทางท่งี ่ายที่สุดที่จะมองภาพของเส้นละตจิ ูดเหล่านี้
คือให้คดิ ว่ามเี ส้นสมมตทิ ี่วางตามแนวนอนของโลกเหมือนกบั ว่ามีวงฮูล่าฮุปวางอย่รู อบโลก และมฮี ูล่าฮุปวงทใ่ี หญ่ที่สุดวางอยู่
ตรงกลางของโลกพอดี ซึ่งน่ันกค็ ือเส้นอิเควเตอร์ จากน้นั ให้คดิ ว่ามเี ส้นท่ขี นาดเลก็ ลงตามลาดบั เรียงตวั ท้ังขึน้ ไปท้งั บนและล่าง
ไปเรื่อยๆจนเข้าถงึ ข้ัวโลกเหนือและข้ัวโลกใต้

ละติจูด (Latitude)

เส้นละตจิ ูดน้นั เป็ นเส้นทใ่ี ช้วดั พกิ ดั ในเชิงตวั เลขว่าทิศเหนือและทิศใต้น้นั ห่างจากเส้นอเิ ควเตอร์ซ่ึงเป็ นเส้นทีแ่ บ่ง ณ จุด
กง่ึ กลางโลก โดยส่วนทีอ่ ยู่เหนือกว่าเส้นอเิ ควเตอร์น้ันคือซีกโลกเหนือ และส่วนท่ีอยู่ใต้เส้นอเิ ควเตอร์คือซีกโลกใต้ ท่ีเส้นอิเคว
เตอร์นีจ้ ะเป็ นจุดเร่ิมต้นทวี่ ดั ละตจิ ูดในตาแหน่งต่างๆ ซ่ึงพกิ ดั ที่วางตวั อย่บู นเส้นอเิ ควเตอร์นีจ้ ะมตี วั เลขทีบ่ อกค่าทางละตจิ ูด
เป็ น 0 องศาละตจิ ูด ตวั เลขของค่าละตจิ ูดนจี้ ะมคี ่ามากขนึ้ ตามระยะท่างจากเส้นอเิ ควเตอร์ โดยจะมคี ่าสูงสุดที่ 90 องศาละตจิ ูด
ทีบ่ ริเวณข้ัวโลก สาหรับการอ่านค่าละตจิ ูดน้ันจะอ่านค่าเป็ น _xx_ องศาเหนือ หรือ _xx_ องศาใต้ ขนึ้ อย่กู บั ว่าพกิ ดั ของเส้น
ละตจิ ูดน้ันเป็ นพกิ ดั ของละตจิ ูดที่อย่เู หนือหรือใต้เส้นอเิ ควเตอร์

เส้ นขนานละติจูด

เสน้ ขนานละติจูดท่ีสาคญั มี 5 เส้น ประกอบดว้ ย
1. เส้นศูนยส์ ูตร (Equator) คือเสน้ ที่แบ่งโลก
ออกเป็น 2 ซีก คือ ซีกโลกเหนือ และซีกโลกใต้
มีค่าละติจูด 0 องศา

เส้ นขนานละติจูด

เสน้ ขนานละติจูดท่ีสาคญั มี 5 เส้น ประกอบดว้ ย

2. เส้นทรอปิ กออ แคนเซอร์ (Tropic of Cancer)
คือเสน้ ขนานท่ี 23.5° เหนือ เป็นเสน้ เหนือสุดท่ี
ดวงอาทิตยท์ ามุมต้งั ฉากกบั พ้นื โลกในซีกโลก
เหนือ ประมาณวนั ที่ 21-22 มิถุนายน ของทุกปี

เส้ นขนานละติจูด

เส้นขนานละติจูดท่ีสาคญั มี 5 เสน้ ประกอบดว้ ย
3. เส้นทรอปิ กออ แคปริคอร์น (Tropic of Capricorn )
คือเสน้ ขนานท่ี 23.5° ใต้ เป็นเส้นใตส้ ุดที่ดวงอาทิตยท์ า
มุมต้งั ฉากกบั พ้ืนโลกในซีกโลกใต้ ประมาณวนั ท่ี 21-22
ธนั วาคม ของทุกปี

เส้ นขนานละติจูด

เสน้ ขนานละติจูดท่ีสาคญั มี 5 เสน้ ประกอบดว้ ย

4. เสน้ อาร์กติกเซอร์เคิล (Arctic Circle) คือ เส้นขนาน
ท่ี 66.5° เหนือ เสน้ ขนานน้ีเป็นเสน้ ขนานที่เม่ือซีกโลก
เหนือเอียงจากดวงอาทิตยม์ ากท่ีสุดในวนั ท่ี 21 ธนั วาคม
ของทุกปี จะเป็นเส้นขนานสุดทา้ ยที่ไดร้ ับแสงจาดดวง
อาทิตย์

เส้ นขนานละติจูด

เส้นขนานละติจูดท่ีสาคญั มี 5 เส้น ประกอบดว้ ย

5. เสน้ แอนตาร์กติกเซอร์เคิล (Antarctic Circle )
คือ เส้นขนานที่ 66.5° ใต้ เส้นขนาดเสน้ น้ีเป็นเสน้
ขนานที่เม่ือซีกโลกใตเ้ อียงออกจากดวงอาทิตยม์ ากที่สุด
ในวนั ท่ี 21-22 มิถนุ ายน ของทุกปี จะเป็นขนานสุดทา้ ย
ท่ีไดร้ ับแสงจากดวงอาทิตย์

ลองจิจูด (Longitude)
เส้นลองจิจูด เป็ นเส้นสมมติที่วางตามแนวต้ังของโลก หรือท่ีเรียกว่า เส้นเมอร์ริเดียน
(Meridian) วธิ ีท่ีง่ายท่ีสุดในการจินตนาการภาพสาหรับเส้นลองจิจูด ให้ลองนึกถึงวงฮูล่าฮุปที่ตัด
แบ่งครึ่งวางตัวตามแนวต้ังของโลก โดยปลายด้านหนึ่งของฮูล่าฮุปน้ันวางที่ตาแหน่งข้วั โลกเหนือ
และปลายอกี ด้านหนึ่งวางท่ีข้วั โลกใต้

เส้นเมอร์ริเดยี น (Meridian)

ลองจจิ ูด (Longitude)
เส้นลองจิจูดน้ันเป็ นเส้นที่ใช้วดั พกิ ดั ทางตัวเลขว่าเส้นลองจิจูดน้ันห่างจากเส้นเมอร์
ริเดียนสาคญั (Prime Meridian) เท่าไหร่ ซึ่งเส้นเมอร์ริเดียนสาคญั นีเ้ องจะเป็ นเส้นที่แบ่งซีกโลก
ตะวนั ตกและตะวนั ออก เส้นเมอร์ริเดยี นสาคัญน้ันจะเป็ นเส้นที่ลากในแนวต้ังของโลกผ่านเมืองกรีน
วชิ (Greenwich) ประเทศอังกฤษ จากข้ัวโลกเหนือสู่ข้วั โลกใต้ โดยเส้นเมอร์ริเดียนสาคัญเป็ นเส้น
เร่ิมต้นที่จะบอกพกิ ดั ลองจิจูดในตาแหน่งต่างๆ พกิ ดั ท่ีวางตัวอยู่บนเส้นเมอร์ริเดียนสาคัญนีจ้ ะบอก
ค่าลองจิจูดเป็ น 0 องศาลองจจิ ูด

เส้นกรีนชี (0 องศา)

ลองจจิ ูด (Longitude)

สาหรับการวดั ลองจจิ ูดตะวนั ตกและตะวนั ออกน้ันจะอ้างองิ จากเส้นเมอร์ริเดยี นสาคญั ซ่ึงจะมเี ส้นลองจจิ ูด
ทอี่ ยู่ฝ่ังตะวนั ตกและตะวนั ออกของเส้นเมอร์ริเดยี นสาคญั ด้านละ 180 เส้น การอ่านพกิ ดั ตาแหน่งของละจจิ ูดจะอ่าน
เป็ น _xx_ องศาตะวนั ตก หรือ _xx_ องศาตะวนั ออก และจะมเี ส้นลองจจิ ูดพเิ ศษอกี เส้นหนึ่ง เป็ นเส้นลองจจิ ูดที่อย่ทู ี่
ตาแหน่ง 180 องศาลองจจิ ูดพอดี เป็ นเส้นลองจจิ ูดทมี่ ชี ่ือเรียกพเิ ศษอกี ช่ือหนง่ึ ว่า เส้นแบ่งเขตวนั สากล
(International Date line) ซ่ึงเส้นนีจ้ ะเป็ นลองจจิ ูดทอี่ ย่อู กี ฝ่ังของโลก ตรงกนั ข้ามกบั เส้นเมอร์ริเดยี นสาคญั พอดี

เส้นเมอร์ริเดียน (Meridian) เส้นเมอร์ริเดยี น (Meridian)

เส้นเมริเดียนที่สาคญั มี 2 เสน้ ประกอบดว้ ย
1. เส้นเมริเดียนแรก (Meridian) คือ เส้นเมริเดยี นที่ 0 องศา
ใช้กาหนดเวลา มาตรฐานสากล เส้นนีแ้ บ่งโลกออกเป็ น 2 ฝ่ัง
คือฝ่ังตะวนั นออกและฝั่งตะวนั ตก

เส้นเมอร์ริเดยี น (Meridian) เกาะคริ ิสมาส เป็ นเกาะในมหาสมุทร
แปซิฟิ ก เป็ นดนิ แดนของประเทศคริ ิบาส
เส้นเมริเดียนที่สาคญั มี 2 เส้น ประกอบดว้ ย
2. เส้นวนั ที่สากล (International date Line) ท่ีต้งั อย่ทู างตะวนั ออกสุดของโลก
หรือเส้นเขตวนั คือ เส้นเมริเดียนท่ี 180 องศา จงึ เป็ นประเทศทีข่ นึ้ วนั ใหม่เป้นท่แี รก
มหี น้าท่ีในการแบ่งวนั ของโลก กล่าวคือ เส้นนีจ้ ะเป็ น
เส้นเริ่มต้นและสิ้นสุดของวนั บนโลก โดยลักษณะของ
เส้นวนั ท่ีสากลนีเ้ ป็ นเส้นท่ีสมมุติขึน้ โดยไม่เป็ น
เส้นตรง เหมือนกบั เส้นเมริเดยี นอื่นๆ แต่จะเป็ นเส้นท่ี
วกไปตามหมู่เกาะต่างๆ ในมหาสมุทรแปซิฟิ ก

เคร่ืองหมาย ° แทน องศา วธิ ีการเขียนพกิ ดั ภูมศิ าสตร์
เครื่องหมาย ´ แทน ลิปดา
เคร่อื งหมาย ´´ แทน พลิ ปิ ดา ตัวอย่าง ลองฝึ กอ่านกนั
10° 30´ 40´´ เหนือ = 10 องศา 30 ลิปดา 40 พลิ ปิ ดา เหนือ
20° 35´ 35´´ ใต้ =20 องศา 35 ลิปดา 35 พลิ ปิ ดา ใต้
90° 30´ 40´´ ตะวนั ออก = 90 องศา 30 ลปิ ดา 40 พลิ ปิ ดา ตะวนั ออก
30° 50´ 30´´ ตะวนั ตก = 30 องศา 50 ลิปดา 30 พลิ ิปดา ตะวนั ตก

ขอบคุณคะ่